el raval in de voetsporen van joan colom
el raval in de voetsporen van joan colom
peter van tuijl 2013
4
el raval Joan Colom maakte van 1958 tot 1962 heel veel foto’s in de wijk El Raval, destijds een beruchte rosse buurt in Barcelona. Een buurt waar het dagelijks leven zich grotendeels op straat afspeelde en niet in de grootste rijkdom. De wijk is er in de jaren nadien niet beter op geworden, niet alleen de hoeren en de pooiers hadden er hun domicilie maar ook de drugsdealers en ander crimineel gespuis vond er hun plek. Met het toenemend toerisme in Barcelona diende ook deze wijk geschoond te worden. Een belangrijke reden daartoe was de ligging van de wijk. El Raval begint feitelijk waar de Rambla ophoudt. Een wijk met een dergelijk laag allooi was zeker geen visitekaartje voor de Rambla, als de meest druk bezochte toeristische trekpleister. Eind jaren tachtig nam het stadsbestuur dan ook het heft in handen om de buurt te vrijwaren van gespuis en een ander aanzien te geven. Van een ‘No-Go-Area’ moest het een hippe wijk worden, met kunstenaars, kleine ambachtslieden, galeries en kleine leuke winkeltjes. De wijk is sindsdien inderdaad een stuk veranderd, er staat zelfs een prachtig modern museum (MACBA) en verschillende jongeren en yuppies hebben er een plek gevonden. Maar toch, de belwinkels, in groten getale aanwezig en bevolkt door Pakistani, Indonesiërs en Roemenen, doen nog steeds afbreuk aan het door het stadsbestuur zo gewenste hippe beeld. En voor wie wat dieper in de wijk doordringt zal nog steeds de dames van lichte zeden tegenkomen, met steevast een hand- of schoudertas op de verschillende hoeken van de straat. Anno 2010 is El Raval een wijk waar in het straatbeeld moderne architectuur, gerestaureerde gebouwen en hippe tentjes gecombineerd worden met yuppies, jongeren, hoeren, zwervers en andere gewone en bijzondere mensen van eenvoudige komaf. Een ‘No-Go-Area’ is het niet meer, zeker niet overdag. Maar met het vallen van de duisternis gebeuren er hier en daar nog steeds zaken die het daglicht maar moeilijk verdragen. Vijftig jaar nadat Joan Colom met zijn verborgen camera, de Rollei, door de straten van El Raval zwierf, slenterde ik met regelmaat van de klok door deze wijk, gewapend met mijn qua omvang bescheiden Ricoh en kleine Fujifilm om iets van de hedendaagse sfeer vast te leggen. Een sfeer waarin de romantiek van het oude volkse Raval van Joan Colom nog steeds zichtbaar is. Ik maakte de foto’s in 2008, 2009, 2010 en 2012. . In maart en april 2013 gaat de ‘huiskamergroep F10’, een internationaal gezelschap fotografen, exposeren in Foto 21 in Bredevoort. Daar laat ik een aantal foto’s van El Raval zien die ook in dit boek zijn opgenomen. Peter van Tuijl, februari 2013
joan colom in de voetsporen van
6
Ter gelegenheid van de tentoonstelling EL RAVAL van de Spaanse fotograaf Joan Colom in FOAM in het voorjaar van 2007 werd onderstaande tekst gepubliceerd. Joan Colom (Barcelona, 1921) struinde 3 jaar lang, elk weekend, door de rosse buurt van Barcelona, El Raval. Gewapend met een Rollei-camera die hij uit discretie op zijn heup droeg, fotografeerde Colom tussen 1958 en 1961 in een ruige zwart-wit stijl het dagelijkse leven van prostituees, werklozen en kinderen in de armste buurt van Barcelona. Dit resulteerde in een fotografisch essay met grote historische, sociologische en documentaire waarde. Joan Colom fotografeerde pas één jaar toen hij in 1958 begon met de serie ‘El Raval’. Naast zijn baan als boekhouder, sloot hij zich aan bij de belangrijkste fotografieclub van Catalonië. Met een aantal gelijkgestemden richtte Colom zich op een nieuwe stijl van fotograferen die zich afzette tegen de op dat moment heersende regels. Wars van esthetiek en maniërisme kozen ze voor het weergeven van de realiteit, hoe hard en indringend deze ook zijn kon. Op een snapshot-achtige wijze die doet denken aan het werk van tijdgenoten als William Klein en Robert Frank, wist Colom de bewoners uit de buurt te vangen terwijl ze met elkaar flirten, spelen of onderhandelen. Zijn rauwe zwart-wit foto’s laten de mysterieuze en intrigerende sfeer van El Raval zien, doorspekt met de openlijke seksualiteit en subtiele zelfverzekerdheid van de prostituees. In het puriteinse Spanje van Franco werd een buurt als El Raval, een symbool voor ondeugd en fantasiëen, zoveel mogelijk genegeerd en afgestoten. Colom had het idee dat hij door het te fotograferen deze wijk weer deel uit liet maken van de rest van de stad. Tevens ervoer hij het fotograferen in Raval als een persoonlijke bevrijding. Hierdoor werden de foto’s zowel een sociaal document als een medium ter persoonlijke emancipatie. In 1961 werd de eerste tentoonstelling van Joan Colom, de serie Raval, gehouden in het Aixelà in Barcelona waarna de tentoonstelling door Spanje reisde. In 1964 werden de foto’s gepubliceerd in het boek ‘Izas, Rabizas y Colipoterras’. Het regime van Franco kon deze provocatieve publicatie niet waarderen. Joan Colom stopte met fotograferen door de controverse die ontstond rond het boek. Pas in de jaren tachtig nam hij weer een camera ter hand. De laatste jaren krijgt de fotografie van Colom internationaal steeds meer aandacht. In 2002 won hij de Spaanse Nationale Prijs voor de Fotografie en in 2006 exposeerde hij in samenwerking met Museum Folkwang (Essen) en the Fondation Henri Cartier-Bresson (Parijs) voor het eerst buiten Spanje. [Bron: photoq.nl]
foto’s van Joan Colom
8
Joan Colom
10
Joan Colom
12
14
16
18
20
Joan Colom
22
Joan Colom
24
Joan Colom
26
28
30
Joan Colom
32
34
Joan Colom
36
38
40
42
44
46
Joan Colom
48
Joan Colom
50
Joan Colom
52
54
56
58
60
62
64
Joan Colom
66
68
70
72
74
76
78
80
82
84
86
88
90
92
94
96
98
100
Joan Colom
102
Joan Colom
104
Joan Colom
106
108
110
112
114
116
118
120
122
Joan Colom
124
126
128
130
132
Joan Colom
134
Joan Colom
136
138
140
Joan Colom
142
Joan Colom
144
146
148
150
152
154
156
158
160
162
164
166
168
170
Joan Colom
172
174
176
178
180
182
Joan Colom
184
Joan Colom
186
188
190
192
194
196
198
Joan Colom
200
Joan Colom
202
204
206
208
Joan Colom
210
212
Joan Colom
214
Joan Colom
216
el raval in de voetsporen van joan colom
PETER VAN TUIJL fotograaf bmk
Niets uit deze uitgave mag worden gepubliceerd of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke goedkeuring van de auteur. Špeter van tuijl, ulft 2013 www.fotopetervantuijl.nl info@fotopetervantuijl.nl