RESULTATEN

onlinerapporten van verschillende organisaties die hier zelf al onderzoek hebben naar gedaan, hebben mij geholpen om een antwoord te vormen op mijn onderzoeksvraag.

De klimaatverandering in de toekomst voorspellen is niet zo makkelijk daarom liepen de resultaten soms ver uit elkaar. Ik heb de verschillende resultaten vergeleken en ik heb de resultaten genomen die het meest voorkwamen en dus het meest waarschijnlijk waren. Hiervoor heb ik altijd geprobeerd zo betrouwbaar mogelijke sites te gebruiken om een zo goed mogelijk resultaat te bekomen.

Klimaatverandering in de Noordzee tegen 2100 t.o.v. 2015

Business as usual

OOceanen absorberen meer dan 80% van de toegenomen warmte in het klimaatsysteem, waardoor het zeewater gaat uitzetten. Daardoor is in de 20e eeuw het zeeniveau wereldwijd al met 17 cm gestegen. Tegen 2100 zal de zeespiegel daar bovenop nog 1 meter stijgen als we er niets aan doen. Volgens eigen berekeningen zullen er 372.218 mensen in Vlaanderen onteigend worden. Dat is 3,3% van heel België. De Vlaamse kust zal dan ongeveer 13 km landinwaarts verschuiven en Brugge zal een kuststad worden. Doordat de oceanen warmte zullen blijven opnemen, zal de uitzetting ook nog eeuwen blijven doorgaan.

Door de opwarming van de aarde wordt het water in onze zeeën en oceanen warmer. Als zout water warmer wordt, zet het uit. Deze waterexpansie is voor 90 % verantwoordelijk voor het stijgen van de zeespiegel. Het smeltend landijs heeft een kleiner aandeel dat in de vorm van water van land naar zee stroomt. Dit aandeel zal wel toenemen door de smeltende gletsjers en ijskappen wereldwijd zoals bij Groenland en Antarctica.

De administratie die verantwoordelijk is voor de bescherming van de kust (MDK) houdt in haar beleid over de gevolgen van de klimaatverandering rekening met de ontwikkeling van de ophoging van de stranden. Maar als het om bouwwerken zoals dijken gaat, is er maar rekening gehouden met een een stijging van de zeespiegel met 60 centimeter in de 21ste eeuw.

Dat wil zeggen als de zeespiegel stijgt met 1 meter dat de dijken het water niet meer zullen kunnen houden en zal dat zorgen voor overstromingen. Dit zal al snel grote gevolgen hebben omdat België een kwetsbare kust heeft. Want bijna heel onze kust is volgebouwd met appartementen. Hierdoor zal er ongeveer 63.000 ha land kans hebben om onder water te lopen in Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen.

Kaart 1 mogelijk overstroomde gedeelte van Vlaanderen bij een stijging van 1m tegen 2100

Wereldwijd stijgt de laatste 100 jaar de temperatuur van het zeewater, maar vooral de laatste 25 jaar kennen de Europese wateren een versnelde temperatuurtoename ten opzichte van de oceanen. Omdat de Europese wateren minder diep zijn dan de oceanen gaan ze sneller opwarmen door de klimaatverandering. De temperatuur van het water in de Noordzee stijgt momenteel met een snelheid tussen de 0,023 °C per jaar in het noordelijke deel en de 0,053 °C per jaar in het centrale en zuidelijke deel. In het gebied het dichtst bij de Belgische kust bedraagt de toename ongeveer 0,034 °C per jaar of 3,4 °C per eeuw. Dat wil dus zeggen dat de temperatuur van de Noordzee ongeveer met 4°C zal stijgen tegen 2100.

Dat lijkt weinig, maar het heeft grote gevolgen voor het leven in zee. Eén van die gevolgen is dat de kabeljauw zich minder thuis gaat voelen in de zuidelijke Noordzee. Dat komt omdat de kabeljauw in de Noordzee aan de zuidgrens van zijn verspreidingsgebied zit en hij in warmer water niet voorkomt. Vissen zijn heel temperatuurgevoelig dus de klimaatverandering heeft ook invloed op hun.

Afspraken klimaattop Parijs I In België was het gemiddelde zeeniveau gestegen met 103 mm in Oostende, met 115 mm in Nieuwpoort en met 133 mm in Zeebrugge van 1970 tot 2010. Deze cijfers komen overeen met een gemiddelde stijging van respectievelijk 2,6 mm, 2,9 mm en 3,3 mm per jaar in de laatste decennia.

Fig. 4 verhoging van de zeespiegel tussen oktober 1992 en februari 2012

Als we ervan uitgaan dat de zeespiegel verder blijft stijgen met 3,3 millimeter per jaar en dat de stijging niet zal toenemen, dan zal tegen 2100 het zeeniveau stijgen met ongeveer 30 centimeter. Dit is eigenlijk al een snelle stijging want historisch gezien is 3,3 millimeter per jaar snel. Veel sneller dan het in de 20ste eeuw want toen steeg de zeespiegel maar met 1,8 millimeter per jaar gerekend over 1961-2003. Dit zijn natuurlijk geen grote stijgingen, maar het kan wel al gevolgen hebben voor de kust.

De Belgische Kust is 65 kilometer lang en wordt voor meer dan de helft beschermd door een dijk. Langs een groot deel van de kust wordt de bescherming van het binnenland voorzien van stranden en duinen. Die zullen meer te maken krijgen met erosie maar niet altijd even sterk. Want sommige stranden blijven stabiel en groeien zelfs nog aan. Maar een groot deel van de kust heeft al te maken met erosie.

Door de zeespiegelstijging zullen er ook meer stormen en wind zijn. Bij storm kan het gebeuren dat grote hoeveelheden zand worden weggeblazen van duinen en stranden. Ook de getijden en de zeestromingen langs de kust spelen een belangrijke rol in het erosieproces. Hiervoor zijn er talrijke golfbrekers aangelegd om de impact ervan te minimaliseren. Op bepaalde plaatsen langs de kust wordt er ook zand aangevoerd als compensatie voor de erosie. Nog niet zo lang geleden zijn in Oostende werken uitgevoerd om het strand in de buurt van de vaargeul van de haven op te hogen. Dit is maar een voorlopige oplossing de overstroming van de stad tegen te gaan.

Er zijn dus genoeg redenen om aan te nemen dat de erosie zal toenemen als gevolg van de stijging van de zeespiegel. Die erosie zal nog worden verergerd wanneer het aantal zware stormen zou toenemen. Dit is een zorgwekkend verschijnsel omdat zware stormen de erosie en ook de kans op overstroming nog versterken.

Kaart 2 mogelijk overstroomde gedeelte van Vlaanderen bij een stijging van 0,30m tegen 2100

Volgens resultaten van het KMNI reageren oceanen heel traag op de stijging van de luchttemperatuur, daarom is de zeespiegelstijging de komende decennia vrijwel ongevoelig voor de temperatuurstijging van op aarde. Pas na 2050 wordt de opwarming van het zeewater drastisch merkbaar en stijgt de zeespiegel sneller. Door deze na-ijleffecten zal het zeeniveau nog een lange tijd stijgen. Zelfs als het versterkte broeikaseffect zou stabiliseren. Dit betekent dat er tegen 2100 nog geen groot verschil zal zijn in de temperatuurstijging van de zee. Omdat we er ook vanuit gaan dat we onder de 2°C-grens blijven.

Klimaatverandering in de Noordzee tegen 3000 t.o.v. 2015

Business as usual

AAls we niets tegen de klimaatverandering doen, zou over duizend jaar de stijging van de waterspiegel 7 meter kunnen bedragen. Dat wil zeggen dat 2.073.761 mensen onteigend zullen moeten worden volgens eigen berekeningen. Dat is 18,3% van de Belgische bevolking.

Dit betekent dat bijna één tiende van het Belgische grondgebied (bijna 3700 km2) onder water zou kunnen komen te staan. Er zullen twee eilanden ontstaan: het eiland Sint-Niklaas en het eiland regio Edegem/ Mortsel. Brugge, Antwerpen, Mechelen en Dendermonde zullen hierdoor kuststeden worden. Bovendien is nergens in Europa de kust zo dicht bevolkt als in België. In West-Vlaanderen woont 33% van de bevolking in laaggelegen poldergebieden die gevoelig zijn voor overstromingen van de zee en is de strook tot 1 km van de kustlijn voor 50% bebouwd volgens cijfers van het vliz.

“Tussen nu en 2050/ 60/ 70/ 80 zullen er 230 miljoen mensen opgang gezet worden door klimaatverandering als wij nietsdoen. Dus België zal onder water te komen staan en Nederland zelfs helemaal en zullen we moeten verhuizen naar bijvoorbeeld Duitsland. We zullen hogerop moeten gaan. “(Werner Sels)

Stormen zullen heviger zijn, golfhoogtes hoger, de afvoer van rivieren zal veranderen en de zee zal zuurder worden. De gevolgen hiervan zullen worden versterkt door een toenemende bevolkingsdruk in kustgebieden. De kans op overstromingen is zeer hoog waardoor het een bedreiging vormt voor honderden miljoenen mensen, vooral in dichtbevolkte en laaggelegen gebieden.

Kaart 3 mogelijk overstroomde gedeelte van Vlaanderen bij een stijging van 7m tegen 3000

Het is moeilijk te voorspellen hoe warm de Noordzee zal zijn in 3000. Het zal alleszins een groot temperatuurverschil zijn van zeker meer dan 4°C. Vissen verbruiken veel zuurstof om te zwemmen, maar warmer zeewater kan niet zoveel zuurstof bevatten als koud zeewater. In warmer water zullen ze actiever worden, waardoor ze nog meer zuurstof nodig hebben, terwijl er juist minder zuurstof in het water zit. Hierdoor zullen de vissen stoppen met groeien als hun spieren te veel zuurstof nodig hebben. In een warmer wordende zee zal de vis dus kleiner blijven.

Lokaal zal het water troebeler worden, omdat er meer slib in het water terechtkomt. Dit kan allerlei effecten op het dierenleven hebben. Zoals vogels en roofvissen die hun prooi moeilijk kunnen vinden.

De oceanen en kustwateren warmen op door het stijgen van de luchttemperatuur. Door de toename van koolzuurgas zal de zee ook zuurder worden. Plankton en schelpdieren Fig. 5 zuurstofgehalte in warmer water reageren daar sterk op. Terwijl zij de basis van al het leven in zee vormen. Want zij zijn het eten van veel verschillende vissen. Dit zal uiteindelijk zorgen voor het uitsterven van vele soorten vissen in de Noordzee. Maar ook belangrijke ecosystemen zoals wetlands, zoutmoerassen en mangrovebossen zullen achteruitgaan en koraalriffen zullen verder afsterven volgens het IPCC-rapport.

Afspraken klimaattop Parijs

OOok als de wereld erin slaagt de temperatuurstijging te beperken tot 2 graden Celsius, zullen er gebieden onder water lopen. Voor de kuststreek, Brugge, Gent en grote delen van Oost-Vlaanderen zijn problemen intussen onafwendbaar. De Vlaamse kust zal langzamerhand zijn opgeschoven tot aan Brugge. Ook hier zullen 372.218 mensen onteigend moeten worden in Vlaanderen. Dit zal wel allemaal eerder geleidelijk aan gebeuren waardoor de Vlamingen ook de tijd krijgen om zich hieraan aan te passen.

Kaart 4 mogelijk overstroomde gedeelte van Vlaanderen bij een stijging van 1m tegen 3000

Sommige vissoorten zullen niet meer voorkomen in de Noordzee, maar de Noordzee zal ook andere vissoorten aantrekken. Sommige soorten komen vanzelf naar ons toe en andere soorten zullen door mensenhanden in de Noordzee komen zoals via ballastwater van schepen. Een deel daarvan sterft omdat de omstandigheden nog niet geschikt zijn. Anderen zullen zich prima thuis voelen in onze warme Noordzee. Dus een stijging van de temperatuur in de zee hoeft niet per se negatief te zijn. De Noordzee zal meer dan 4°C opwarmen, maar het is moeilijk om hier nu al een exact getal op te plakken.

SOORT VIS VOORKOMEN IN DE NOORDZEE REDEN

Harder ▲ Vaker Temperatuurstijging

Zeebaars

▲ Vaker Temperatuurstijging Mul ▲ Vaker Temperatuurstijging Amerikaanse zwaardschede ▲ Vaker Ballastwater en temperatuurstijging Bot ▲ Vaker (verwacht) Zoeter water Schol ▼ Minder (verwacht) Zoeter water Kleine heremietkreeft ▲ Vaker Temperatuurstijging Zeepaardje ▲ Vaker Temperatuurstijging Wolhandkrab ▲ Vaker Ballastwater en temperatuurstijging

Kabeljauw ▼ Minder Temperatuurstijging Roeipootkreeftjes ▼ Minder Temperatuurstijging Tabel 1 verwachting toe- of afname van diersoorten in de Noordzee