Biuletyn Programu Leonardo da Vinci - Projekty językowe (02/2008) by Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

BYi uUl eIt yOn

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

ISSN 1898-9365

2008

[

;

Projekty j´zykowe N

M ,

Programu Leonardo da Vinci

1 Q

Przeglàd metod i materia∏ów dydaktycznych

W E S

R F

T G

Spis treÊci

01 02 03 04 05 06 07 08

3 Kursy j´zyka specjalistycznego 23 Aspekt kulturowy 25 S∏owniki 26 Testy 28 Nowoczesna metodyka 30 Programy nauczania 31 Kilka porad i przestróg na zakoƒczenie 34 Lista projektów i informacje o prawach autorskich

Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej w ramach Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

Od redakcji Z wielkà przyjemnoÊcià przedstawiamy Paƒstwu kolejny numer Biuletynu Programu Leonardo da Vinci, tym razem poÊwi´cony projektom j´zykowym z lat 2001-2008. O przedstawienie tych projektów, wybór szczególnie interesujàcych fragmentów materia∏ów dydaktycznych i wartych uwagi jako dobre praktyki rozwiàzaƒ, ich omówienie i przygotowanie porad – poprosiliÊmy

Biuletyn Programu Leonardo da Vinci Wydawca:

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

eksperta z wieloletnim doÊwiadczeniem zarówno w nauczaniu j´zyków obcych, jak i ewaluacji projektów j´zykowych, a w szczególnoÊci, ewaluatora wielu projektów Leonardo da Vinci. Sàdzimy, ˝e niniejszy Biuletyn zainteresuje zarówno nauczycieli j´zyków obcych i instytucje zajmujàce si´ nauczaniem j´zyków obcych, jak równie˝ pracodawców, organizacje zawodowe, osoby pracujàce i kszta∏càce si´ zainteresowane istniejàcymi mo˝liwoÊciami i metodami uczenia si´ j´zyka do celów zawodowych.

Program Leonardo da Vinci

Celem tej publikacji jest wi´c informacja o konkretnych projektach j´zykowych Programu Leonardo da Vinci

ul. Mokotowska 43

i promocja najlepszych praktyk w tej dziedzinie. Bardzo dzi´kujemy Promotorom, dzi´ki których uprzejmej

00-551 Warszawa

zgodzie zamieszczamy tu fragmenty materia∏ów dydaktycznych stworzonych przez nich i ich partnerów

tel. : 022 463 10 00

w projektach Leonardo. Wszystkich zainteresowanych uzyskaniem dok∏adniejszych wiadomoÊci o tych

fax: 022 463 10 21

projektach, mo˝liwoÊcià skorzystania z kursów i materia∏ów czy uzyskaniem publikacji, a byç mo˝e tak˝e

www.leonardo.org.pl

nawiàzaniem wspó∏pracy z ich twórcami, zach´camy do kontaktu z instytucjami-promotorami, o których informacje podajemy na koƒcu Biuletynu. Mamy te˝ nadziej´, ˝e niektórzy z Paƒstwa, zainspirowani pokazanymi tu dokonaniami, si´gnà po swoje w∏asne pomys∏y i uznajà, ˝e warto je urzeczywistniç korzystajàc z mo˝liwoÊci, jakie daje Program Leonardo da Vinci. Do roku 2006 istnia∏a w Programie Leonardo osobna kategoria projektów j´zykowych (w ramach

Autor

Alicja Bartosiewicz Zespó∏ Redakcyjny

Anna At∏as Zast´pca Dyrektora Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

Marianna Zdziarska

tzw. projektów tematycznych). Od roku 2007 takiej osobnej kategorii ju˝ nie ma, ale propagowanie nauki j´zyków obcych jest nadal jednym z celów Programu Leonardo da Vinci, tak, jak i ca∏ego Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” (LLP), do którego Program Leonardo teraz nale˝y. Przy czym, zgodnie ze swojà specyfikà, Program Leonardo wspiera ukierunkowane zawodowo: nauk´ j´zyków obcych (VOLL) oraz zintegrowane nauczanie j´zyka i przedmiotu (CLIL). To, co si´ zmieni∏o od 2007 roku, to fakt, ˝e projekty tworzenia innowacji, a wi´c n.p. tworzenie zupe∏nie nowatorskich kursów j´zykowych z elementami nauki

Projekt graficzny, sk∏ad

j´zyka bran˝owego - zg∏asza si´ teraz w konkursach organizowanych przez Komisj´ Europejskà w Brukseli,

Assi Kootstra

natomiast w gestii Narodowej Agencji Programu le˝à projekty transferu innowacji, czyli takie, które

ISSN 1898-9365 Nak∏ad: 2000 egz. Wszystkie ilustracje zamieszczone w tekÊcie

korzystajàc z ju˝ istniejàcych innowacyjnych rozwiàzaƒ, metod, programów czy materia∏ów adaptujà je (za zgodà, a cz´sto we wspó∏pracy z twórcami) do potrzeb innych krajów, innych bran˝. Proceduralne szczegó∏y nie sà jednak tak wa˝ne jak to, i˝ Program Leonardo daje dobre mo˝liwoÊci tworzenia nowych programów nauczania, kursów i materia∏ów dydaktycznych do zawodowo ukierunkowanego

podlegajà ochronie wynikajàcej z prawa

nauczania i nauki j´zyków obcych – nie tylko bowiem wspiera te projekty finansowo, ale te˝ tworzy ramy

autorskiego i zosta∏y w niniejszej publikacji

u∏atwiajàce wspó∏prac´ z wieloma partnerami z innych krajów Europy i korzystanie z ich doÊwiadczeƒ

zamieszczone za uprzejmà zgodà promotorów

i dorobku, co przy przedsi´wzi´ciach z dziedziny nauki j´zyków obcych, zw∏aszcza wysoce specjalistycznych,

projektów. Szczegó∏owe informacje o prawach autorskich podane sà na koƒcu Biuletynu.

jest przecie˝ bardzo cenne. Zapraszamy do lektury Biuletynu

Biuletyn jest rozpowszechniany bezp∏atnie.

Redakcja

Kursy j´zyka specjalistycznego

Projekty j´zykowe Programu Leonardo da Vinci w latach 2001-2008 ChcielibyÊmy w tej publikacji pokazaç najlepsze praktyki w zakresie metod nauczania j´zyków obcych i zilustrowaç je konkretnymi materia∏ami dydaktycznymi z projektów beneficjentów Programu Leonardo da Vinci. Przedstawimy Paƒstwu dziewi´ç projektów j´zykowych Leonardo ju˝ ukoƒczonych i dwa b´dàce w trakcie realizacji. W naszej publikacji krótko omówimy ka˝dy z nich, ale przede wszystkim postaramy si´ zaprezentowaç jak najwićej ró˝norodnych dobrych praktyk i ciekawych rozwiàzaƒ w ró˝nych aspektach projektów j´zykowych. Omówimy wić najpierw kilka przyk∏adów kursów j´zyka specjalistycznego, nast´pnie przyk∏ad ujmowania aspektów kulturowych w nauce j´zyka. Osobne miejsce poÊwićimy te˝ s∏ownikom, testom, nowoczesnej metodyce i programom nauczania. UznaliÊmy za szczególnie wa˝ne pokazanie w ka˝dej z cz´Êci Biuletynu fragmentów oryginalnych materia∏ów dydaktycznych – a wić ekranów i stron drukowanych – a poniewa˝ ilustracje te wymagajà miejsca, musieliÊmy, z racji szczup∏oÊci naszego wydawnictwa, ograniczyç wybór i w poszczególnych cz´Êciach Biuletynu pokazaç przyk∏ady z niektórych jedynie projektów.

Kursy j´zyka specjalistycznego Nikogo ju˝ nie trzeba przekonywaç do nauki j´zyków obcych. Szczególnie osób doros∏ych, zmotywowanych potrzebà mobilnoÊci zawodowej i uczenia si´ przez ca∏y okres swojej kariery. Instytucje edukacyjne szybko dostrzeg∏y t´ potrzeb´ i wykorzystujàc mo˝liwoÊci, jakie dawa∏ im program Leonardo da Vinci, stworzy∏y projekty j´zykowe odpowiadajàce na potrzeby zawodowe konkretnych grup odbiorców. Wi´kszoÊç powsta∏ych projektów to kursy j´zyka specjalistycznego, g∏ównie j´zyka angielskiego i niemieckiego, tak˝e hiszpaƒskiego. Sà to najcz´Êciej kursy na poziomie B2 i wy˝szym, co najmniej 60-godzinne, koncentrujàce si´ na j´zyku zawodowym wybranej grupy docelowej. Cz´sto obejmujà one stosunkowo wàskie dziedziny b´dàce przedmiotem kszta∏cenia na poziomie wy˝szym, takie jak fizyka, in˝ynieria làdowa lub zdrowie publiczne.

ONE TO ONE Program indywidualnych specjalistycznych i biznesowych szkoleƒ j´zykowych „121” Pierwszym projektem, który chcemy przedstawiç, jest

uczàcych si´ indywidualnie lub w ma∏ych grupach pod

specyficzny i przeznaczony dla ÊciÊle okreÊlonej grupy

kierunkiem nauczyciela. Grupà docelowà projektu sà

odbiorców kurs ONE TO ONE („Program indywidualnych

profesjonaliÊci zatrudnieni na ró˝nych szczeblach zarzàdza-

specjalistycznych i biznesowych szkoleƒ j´zykowych 121”)

nia przedsi´biorstwem, którzy b´dà mieli kontakt zawodowy

koordynowany przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz JakoÊci

z j´zykiem prawniczym, medycznym i finansowym. Metoda

w Nauczaniu J´zyków Obcych PASE z Warszawy. Rezultatem

„ONE TO ONE” uwzgl´dnia takie elementy jak: indywidualne

tego projektu sà przede wszystkim trzy modu∏y uczenia

style uczenia si´, indywidualne potrzeby uczàcych si´,

angielskiego specjalistycznego (modu∏ finansowy, prawniczy,

element samooceny i doskonalenie umiej´tnoÊci uczenia si´.

medyczny) w formie ksià˝ek i nagraƒ, przeznaczone dla

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Modu∏ prawniczy Tematyka modu∏u prawniczego to problemy zatrudnienia, umowy o prace, kontrakty, podatki, nieruchomoÊci, import, eksport i przest´pczoÊç.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

Modu∏ finansowy Modu∏ finansowy tak˝e przeznaczony jest dla niespecjalistów

pieni´dzmi i inwestowanie, bankowoÊç, rozpocz´cie swojej

chcàcych nauczyç si´ j´zyka specjalistycznego; obejmuje takie

dzia∏alnoÊci biznesowej, bud˝et i bud˝etowanie.

tematy jak: finanse, akcje i gie∏da, podatki, zarzàdzanie

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Modu∏ medyczny Modu∏ medyczny obejmuje takie tematy jak: podstawowe

przysz∏oÊç medycyny. Tak jak i w dwóch innych modu∏ach, zwraca

problemy medyczne, kwestie zwiàzane z ˝ywieniem i zdrowym

uwag´ dobrze dobrana tematyka, nowoczesne i faktycznie

stylem ˝ycia, szpital, leki, cià˝a, choroby podró˝ujàcych,

u˝ywane s∏ownictwo.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Wszystkie trzy modu∏y poÊwi´cone sà w równej mierze

tak˝e ciekawa szata graficzna, przemyÊlana metodyka, du˝a

rozwijaniu czterech umiej´tnoÊci j´zykowych. Wyró˝nia je

ró˝norodnoÊç çwiczeƒ i du˝a starannoÊç j´zykowa.

SPECIALIST ENGLISH for EUROPEAN PUBLIC HEALTH Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia publicznego SEEPH Nast´pnym projektem godnym przedstawienia jest Specialist

poprzez uczenie si´ j´zyka i uczenie si´ j´zyka poprzez

English as a Foreign Language for European Public Health

zdobywanà wiedz´). Podr´cznik i towarzyszàcy kursowi

(„Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia

s∏ownik zawierajà najbardziej przydatne i aktualnie u˝ywane

publicznego” SEEPH) koordynowany przez Instytut Zdrowia

poj´cia z siedmiu obszernych dziedzin zdrowia publicznego.

Publicznego Uniwersytetu Jagielloƒskiego w Krakowie.

Jest to pierwsza na rynku publikacja tego typu, niewàtpliwie

G∏ównym rezultatem tego projektu jest zintegrowany kurs

wype∏niajàc luk´ w rozwijajàcej si´ edukacji w zakresie

j´zyka angielskiego specjalistycznego na poziomie zaawan-

zdrowia publicznego.

sowanym, ∏àczàcy w sobie autentyczne, aktualne i rzetelne materia∏y (treÊç) z nauczaniem j´zyka, opierajàcy si´ zatem

ChcielibyÊmy tutaj zaprezentowaç tekst o zagro˝eniach zwiàzanych

o najbardziej preferowanà obecnie metod´ CLIL (Content and

z telefonami komórkowym z dzia∏u Environmental Health” ” wspomnianego podr´cznika.

Language Integrated Learning, czyli nabywanie wiedzy

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

W podr´czniku zwraca uwag´ przejrzysty uk∏ad zarówno

A oto inny fragment podr´cznika: quiz na temat zdrowego

jednostek lekcyjnych, jak i ca∏oÊci, czytelne i ciekawe piktogramy

stylu ˝ycia z lekcji „Diseases of Affluence”.

w ka˝dej jednostce lekcyjnej oraz du˝a ró˝norodnoÊç çwiczeƒ leksykalnych. Dobrym pomys∏em by∏o tu zastosowanie funkcjonalnego i praktycznego podejÊcia do gramatyki, czy raczej Use of English, ze wzgl´du na to, ˝e na poziomie zaawansowanym klasyczne powtórzenie gramatyki by∏oby ma∏o celowe. Dobrze te˝ si´ sta∏o, ˝e w zasadzie wszystkie zdania w çwiczeniach gramatycznych sà powiàzane treÊciowo z tematykà danej jednostki lekcyjnej. Oto çwiczenie na s∏owotwórstwo z dzia∏u ”

Environmental Health”

Godny zwrócenia uwagi jest te˝ u˝ywany w kursie i s∏owniku j´zyk. Jest on stosunkowo prosty, tzn. najprostszy, jaki móg∏ byç, majàc na uwadze trudnoÊç opisywanej dziedziny, bez niepotrzebnych udziwnieƒ stylistycznych i gramatycznych, co jest podejÊciem praktycznym i sensowym, odpowiadajàcym ogólnym tendencjom w j´zyku angielskim zawodowym.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

PLURILINGUA Komunikacja w nowej Europie wielu kultur j´zykowych Kolejny projekt, który przedstawimy to PLURILINGUA – gigant

oraz Êcie˝ki materia∏u gramatycznego z çwiczeniami.

wÊród projektów Programu Leonardo da Vinci: 17 partnerów

Innym ciekawym rozwiàzaniem jest mo˝liwoÊç ustawienia

i 11 modu∏ów j´zykowych, ∏àcznie oko∏o 1100 godzin nauczania

tempa mowy lektora na szybszà lub wolniejszà, z wymowà

j´zyka obcego i 5500 çwiczeƒ j´zykowych. Pe∏ny tytu∏ projektu

standardowà lub regionalnà, co szczególnie dla odbiorcy nie

brzmi „ Komunikacja w nowej Europie wielu kultur j´zykowych

wprawionego w umiej´tnoÊç s∏uchania mo˝e stanowiç

–

technicznych,

dodatkowà pomoc w nauce i naÊladowaniu poprawnej intonacji.

in˝ynierów i mened˝erów”, a jego koordynatorem by∏a

Istnieje te˝ mo˝liwoÊç ods∏uchania formy fonetycznej tekstu

Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wroc∏awiu

czytanego przez lektora i jednoczesnego Êledzenia go na

(obecnie Uniwersytet Ekonomiczny). Projekt jest kontynuacjà

ekranie monitora, jak równie˝ mo˝liwoÊç nagrywania

poprzedniego projektu Leonardo, a w jego drugiej cz´Êci, którà

i ods∏uchania w∏asnego g∏osu.

nauczanie

modu∏owe

wy˝szych

kadr

teraz przedstawiamy, stworzono modu∏y z j´zykiem angielskim jako docelowym: Polski-English, Nederlands-English, FrançaisEnglish, Espan˜ol-English, Slovencˇina-English i Cˇ esˇtina-English oraz modu∏y z j´zykiem polskim jako docelowym: NederlandsPolski, Français-Polski, Espan˜ol-Polski, Deutsch-Polski, a tak˝e modu∏ z j´zykiem niemieckim jako docelowym: Cˇesˇtina-Deutsch. Projekt promuje tak˝e mniej znane j´zyki Unii Europejskiej przez stworzenie kursów na poziomie zaawansowanym dla celów specjalistycznych. Modu∏ polski jest pierwszym tego typu na rynku. Dla Niemca i Francuza, a szczególnie dla Holendra lub Flamanda i Hiszpana oznacza to, ˝e mo˝e on poznawaç j´zyk polski techniczny bezpoÊrednio, a nie, jak do tej pory najcz´Êciej bywa∏o, przez j´zyk trzeci (najcz´Êciej angielski). Kursy sà umieszczone na CD-Romie i dzia∏ajà przy po∏àczeniu z Internetem. Ka˝dy kurs sk∏ada si´ z czterech cz´Êci: 1. J´zyk biznesowy i techniczny; na podstawie kolejnych etapów transakcji handlowej (rozmowy telefoniczne i listy) çwiczone jest s∏ownictwo, gramatyka, s∏uchanie i czytanie. 2. J´zyk funkcjonalny;

na podstawie dialogów i tekstów

çwiczone jest s∏ownictwo funkcjonalne – umawianie si´ na

spotkanie, wskazywanie drogi, witanie goÊcia oraz

Najwi´kszà jednak innowacyjnoÊcià projektu jest to, ˝e ka˝dy

prezentacja przedsi´biorstw. W tej cz´Êci kursu znajduje si´

modu∏ proponuje rozwiàzanie sieciowe (network) zamiast

te˝ sekcja o kulturze danego kraju.

tradycyjnego linearnego podejÊcia. W takiej strukturze

3. Cz´Êç teoretyczna i informacyjna: gramatyka funkcjonalna,

w najwi´kszej mierze wykorzystuje si´ mo˝liwoÊci komputera

s∏ownictwo tematyczne, przeglàd kluczowego s∏ownictwa

do nauki j´zyka.

w transakcji handlowej, oraz dodatkowe informacje o kulturze.

Struktura ka˝dego modu∏u ma form´ drzewa – pieƒ, grube

4. Elektroniczny s∏ownik.

ga∏´zie, mniejsze ga∏´zie, ga∏àzki, liÊcie. Takie podejÊcie powoduje, ˝e jest to struktura otwarta (open-ended),

W trakcie pracy uczàcy mo˝e przechodziç z jednej cz´Êci do

stwarzajàca mo˝liwoÊci dalszego rozwoju. Zaletà takiego

drugiej. Ciekawym rozwiàzaniem jest wprowadzenie dwóch

rozwiàzania, w porównaniu z kursami linearnymi, jest tak˝e

Êcie˝ek nauki: Êcie˝ki prezentowania tekstów merytorycznych

fakt, ˝e student sam decyduje, jak g∏´boko chce zejÊç

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

w çwiczenie danego materia∏u – mo˝e çwiczyç tylko g∏ówne sekcje, ale tak˝e wybrane przez siebie sekcje pomniejsze. W ten sposób uczy si´ uczyç i wybieraç stosowne dla siebie çwiczenia – bierze odpowiedzialnoÊç za swój proces uczenia (autonomia uczàcego si´).

Kurs prezentuje stosunkowo ma∏à iloÊç materia∏u przy du˝ej liczbie çwiczeƒ (369 çwiczeƒ w jednej cz´Êci, co oznacza oko∏o 10, czasami nawet 20 na jeden tekst). Taki selektywny dobór materia∏u çwiczonego poprzez du˝à liczb´ ró˝norodnych zadaƒ bardzo dobrze wp∏ywa na efektywnoÊç uczenia. Poni˝ej prezentujemy jedno z wielu çwiczeƒ utrwalajàcych frazy zwiàzane z rozmowà telefonicznà.

a zdania u˝ywane do zilustrowania zagadnienia gramatycznego sà realistyczne i reprezentatywne. Ponadto, ka˝de zagadnienie gramatyczne jest poparte przyk∏adami z kursu. W ka˝dej chwili, studiujàc teori´, uczàcy si´ mo˝e przejÊç do çwiczenia ze scenariusza podstawowego, gdzie problem gramatyczny jest umieszczony w dialogu lub tekÊcie. Mi∏o nam te˝ Paƒstwa poinformowaç, ˝e podr´czniki, b´dàce produktem tego projektu zosta∏y wyró˝nione nagrodà w konkursie European Language Label, organizowanym przez Komisj´ Europejskà. Celem tego konkursu jest nagradzanie i upowszechnianie nowatorskich inicjatyw

W kursie systematycznie çwiczona jest gramatyka zintegrowana z treÊcià çwiczeƒ. Sekcja gramatyczna w przejrzysty i komunikatywny sposób przedstawia g∏ówne problemy gramatyczne,

Biuletyn nr 2 /2008

dotyczàcych nauczania i uczenia si´ j´zyków, charakteryzujàcych si´ wysokà jakoÊcià, wielostronnym charakterem, oryginalnoÊcià i innowacyjnoÊcià.

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

VENOCES Wirtualne kursy zawodowego j´zyka angielskiego oraz system ich ewaluacji Nast´pny

projekt

kategorii

projektów

j´zyka

Kursy sà obszerne, dostarczajà wyczerpujàcej, uaktualnionej

specjalistycznego to VENOCES („Wirtualne kursy zawodowego

wiedzy. Szczególnie chcielibyÊmy tu wyró˝niç kursy fizyki,

j´zyka angielskiego oraz system ich ewaluacji”), który

ochrony Êrodowiska, in˝ynierii làdowej i informatyki, które

koordynowa∏a Politechnika Poznaƒska z Poznania. Projekt

zawierajà du˝o aktualnej wiedzy, sà bogate treÊciowo, a du˝o

stworzy∏ szeÊç kursów j´zykowych online z dziedzin wysoce

interesujàcych rozwiàzaƒ graficznych uatrakcyjnia ca∏oÊç.

specjalistycznych: fizyka, architektura, ochrona Êrodowiska, in˝ynieria làdowa, komunikacja personalna i informatyka.

Oto fragment modu∏u IT o ochronie danych osobowych.

Activities A 1. Legal and social issues A. Complete the eight main principles of Data Protection Act (UK) with words from this list (use exercise below).

Data must not be ... unless there is a specific ... reason for doing so.

Data should not be ... abroad with the exception of certain ... countries.

Holders of data should protect the data against ... ... and ...

Data must only be obtained and then used for ... purposes.

EIGHT PRINCIPLES

Data processing should respect the ... of the subject of the data.

Data should be adequate, ... and not ... for the specified use.

Data must be accurate, and where relevant, kept ...

Data should not be kept ... than necessary for the specified ...

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Tu prezentujemy çwiczenie s∏ownictwa z modu∏u Fizyka:

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

A oto tekst z çwiczeniem z modu∏u In˝ynieria Làdowa:

ENGLISH FOR CIVIL ENGINEERS Zwi´kszenie umiej´tnoÊci j´zykowych polskich i portugalskich in˝ynierów i mened˝erów budowlanych Kolejny, bardzo specjalistyczny projekt to ENGLISH FOR CIVIL

podwykonawstwo, szacowanie kosztów projektu, zarzàdzanie

ENGINEERS („Zwi´kszenie umiej´tnoÊci j´zykowych polskich

kosztami i zarzàdzanie jakoÊcià. K∏adzie si´ tu nacisk na

i portugalskich in˝ynierów i mened˝erów budowlanych”)

umiej´tnoÊç czytania d∏ugich, fachowych tekstów i çwiczenie

Politechniki Warszawskiej. Obszerne modu∏y w formie pod-

fachowego s∏ownictwa.

r´cznikowej obejmujà zagadnienia, z którymi stykajà si´ specjaliÊci z tej bran˝y, takie jak: zarzàdzanie w budownictwie, zamówienia publiczne i przetargi, joint venture,

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Podr´czniki b´dàce produktem tego projektu tak˝e zosta∏y wyró˝nione nagrodà European Language Label.

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

Tutaj przedstawiamy fragmenty kursu „Zasady zarzàdzania w budownictwie”:

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

English for Career Counsellors Zawodowy kurs j´zyka angielskiego dla doradców zawodowych Kolejny projekt jest tak˝e skierowany do odbiorców z bardzo

wanie si´ do rozmowy w sprawie pracy, pensja i warunki

konkretnej

CAREER

pracy, problemy wspó∏czesnego rynku pracy. Kurs jest

COUNSELLORS („Zawodowy kurs j´zyka angielskiego dla

grupy

zawodowej.

ENGLISH

FOR

dost´pny na CD-Romie i wykorzystuje osiàgni´cia nowych

doradców zawodowych”) Wy˝szej Szko∏y Humanistyczno-

technologii. Ma bardzo przejrzystà struktur´ ca∏oÊci,

Ekonomicznej w ¸odzi porusza tematy takie jak: doradztwo

przyjaznà u˝ytkownikowi. Jego zaletà jest tak˝e i to, ˝e

zawodowe, autoanaliza szukajàcego pracy pod wzgl´dem

szybko mo˝na nauczyç si´ czytelnych ikon i nawigacji kursu.

swojego typu osobowoÊci, staranie si´ o prac´, proces rekrutacyjny, pisanie CV i listu motywacyjnego, przygoto-

Oto jedno çwiczenie z lekcji o rekrutacji.

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

AGROLANG Agroturyzm – tematyczny kurs j´zyka angielskiego i niemieckiego dla pracowników administracji publicznej z regionów wiejskich Innym

Humanistyczno-

bezrobociem. Ponadto, kurs pomaga uczàcym si´ doceniç

Ekonomicznej w ¸odzi jest kurs AGROLANG („Agroturyzm –

projektem

Wy˝szej

Szko∏y

wartoÊci i bogactwa w∏asnej kultury, jak równie˝ otworzyç si´

tematyczny kurs j´zyka angielskiego i niemieckiego dla

na kultury innych krajów Unii Europejskiej.

pracowników administracji publicznej z regionów wiejskich”).

Kurs zawiera bogate i wyczerpujàce s∏ownictwo i informacje

Kurs dzia∏a na CD-Romie i jest kolejnym przyk∏adem

z zakresu agroturystyki, ekologii, kultury wiejskiej, jedzenia

twórczego wykorzystania ICT (technologie informatyczne

i hotelarstwa. Teksty do czytania majà odpowiednià d∏ugoÊç

i komunikacyjne).

i tematyk´ oraz zakres leksykalny. Nie tylko çwiczà spraw-

Dzi´ki temu kursowi pracownicy administracji publicznej na

noÊci j´zykowe, lecz tak˝e majà bardzo du˝y walor infor-

terenach wiejskich oraz rolnicy majà szans´ nauczyç si´

macyjny, dostarczajàc u˝ytkownikom najnowszej wiedzy,

angielskiego i niemieckiego w zakresie zwiàzanym z agro-

trudnej do zdobycia w inny sposób. Kurs jest tak˝e bardzo

turystykà. Projekt umo˝liwia nauk´ przydatnego do celów

ciekawy graficznie, ma dobrze rozplanowane elementy

zawodowych j´zyka mieszkaƒcom obszarów wiejskich,

graficzne i przejrzysty uk∏ad. Wyró˝nia go ∏atwa nawigacja

pozbawionym cz´sto mo˝liwoÊci innego dokszta∏cania ni˝

i ogólnie przyjazny stosunek do u˝ytkownika.

e-learning. W dalszej perspektywie przyczynia si´ do poprawy szans zatrudnienia na obszarach dotkni´tych wysokim

Oto dwa fragmenty kursu:

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kursy j´zyka specjalistycznego

ESPA EST Internetowy kurs biznesowego j´zyka hiszpaƒskiego dla ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw z Europy Ârodkowej I na koniec prezentacji ukoƒczonych ju˝ kursów specjalistycznych

Projekt stworzy∏ efektywny kurs internetowy, ∏àczàcy szkolenie

– last, but of course, not least! – kurs ESPA EST („Internetowy

j´zykowe z wiedzà fachowà (specjalistycznà), daje wi´c mo˝liwoÊç

kurs biznesowego j´zyka hiszpaƒskiego dla ma∏ych i Êrednich

uczenia si´ j´zyka hiszpaƒskiego w kontekÊcie wiedzy na

przedsi´biorstw z Europy Ârodkowej”) koordynowany przez

temat kultury prowadzenia interesów w Hiszpanii. Pakiet

Wy˝szà Szko∏´ Informatyki, Zarzàdzania i Administracji

projektu zawiera nie tylko kurs j´zyka hiszpaƒskiego, lecz

w Warszawie. Kurs jest ogólnie dost´pny on-line po za∏o˝eniu

tak˝e informatory o gospodarkach krajów partnerskich. Nada∏o

w∏asnego konta na podanej stronie internetowej.

to kursowi praktyczny charakter, a zintegrowanie konkretnej

Kurs hiszpaƒskiego sk∏ada si´ z pi´ciu modu∏ów. Modu∏

wiedzy i umiej´tnoÊci j´zykowych podnios∏o jego skutecznoÊç.

zerowy „O” – obrazkowy – umo˝liwia nauk´ z pomini´ciem wyjaÊnieƒ w j´zyku ojczystym. Pozosta∏e cztery modu∏y

Tutaj chcemy pokazaç fragment modu∏u zerowego – J´zyk

pozwalajà rozwijaç umiej´tnoÊci j´zykowe potrzebne w kolej-

w obrazkach. Po klikni´ciu na wejÊcie, otwierajà si´ drzwi,

nych etapach kontaktów biznesowych: poszukiwanie partnerów,

które prowadzà nas do firmy, a nast´pnie do typowego

spotkania partnerów, kupno i sprzeda˝, prezentacja firmy.

pokoju biurowego. Kiedy klikniemy na jeden przedmiot,

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kursy j´zyka specjalistycznego

wyÊwietla si´ ca∏a grupa tematyczna przedmiotów, a nazwa przedmiotu pokazuje si´ po najechaniu na niego kursorem. © PL/05/B/F/LA/174078 – ESPA EST 9

Jednym z rezultatów projektu jest te˝ podr´cznik dla nauczycieli

Projekt ESPA EST by∏ prezentowany podczas targów

pracujàcych w trybie e-learningowym „Manual para profesores

i konferencji Leonardo da Vinci, 15 an˜ os prestigiando la

que trabajan con el sistema de aprendizaje por internet”/

Formación Profesional en Espan˜ a („15 lat presti˝owego

„Manual for e-teachers”, analizujàcy rol´ i sposób nauczania

programu zawodowego w Hiszpanii”), w dniach 26-27 maja

przez Internet, porównujàcy uczenie tradycyjne i e-learningowe.

2008 w Madrycie, wy∏oniony jako jeden z pi´ciu spoza

Podr´cznik jest zbiorem doÊwiadczeƒ zebranych w trakcie

Hiszpanii przyk∏adów dobrej praktyki w programie Leonardo.

trwania kursu i mo˝e byç przydatnym materia∏em szkoleniowym dla tych nauczycieli, którzy dopiero zaczynajà prac´ w systemie e-learningu.

PRO-NURSE Kurs j´zyka angielskiego, niemieckiego, w∏oskiego i hiszpaƒskiego dla piel´gniarek

W ramach realizowanego obecnie projektu PRO-NURSE („Kurs

kursy angielskiego, niemieckiego, hiszpaƒskiego i w∏oskiego na

j´zyka angielskiego, niemieckiego, w∏oskiego i hiszpaƒskiego dla

poziomie A1 i A2, obejmujàce najwa˝niejsze zagadnienia

piel´gniarek”) koordynowanego przez Wy˝szà Szko∏´ Humanistyczno-

praktyczne pracy piel´gniarek. Kursy, ilustrowane uj´ciami video,

Ekonomicznà w ¸odzi powstanà przeznaczone dla piel´gniarek

dost´pne b´dà w lutym 2009 na DVD.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Aspekt kulturowy

AU-PAIRS Zawodowy kurs j´zyka angielskiego i niemieckiego dla au-pairs Kursy CLIL j´zyka angielskiego i niemieckiego dla opiekunek do dzieci powstanà w 2009 r. w wyniku projektu koordynowanego równie˝ przez Wy˝szà Szko∏´ Humanistyczno-Ekonomicznà w ¸odzi AU-PAIRS („Opracowanie anglo- i niemieckoj´zycznego kursu doskonalenia zawodowego i j´zykowego dla au-pairs”). Kurs, na poziomie Êredniozaawansowanym, obejmuje 3 modu∏y: 1. wst´p, 2. rozwój dziecka i 3. praktyczne aspekty opieki nad dzieçmi. Oba kursy i podr´czniki dost´pne b´dà na CD, z do∏àczonym „Survival Kit”, krótkim zbiorem najwa˝niejszych s∏ów i wyra˝eƒ. © PL/06/B/F/LA/174038 – AU PAIRS 11

Aspekt kulturowy Wiele osób uwa˝a, ˝e nieod∏àcznà cz´Êcià nauki j´zyka powinno byç nabywanie wiedzy o kulturze kraju, którego j´zyka uczymy si´. Jednak trendem ostatnich lat jest odchodzenie w kursach j´zykowych od tekstów typowo kulturowych, np. opisujàcych Êwi´ta narodowe lub bohaterów narodowych jednego kraju. Autorzy takich kursów wychodzà z za∏o˝enia, ˝e nauczany j´zyk powinien s∏u˝yç g∏ównie komunikacji w ˝yciu codziennym i k∏adà raczej nacisk na zachowania i zwyczaje dnia codziennego, których nieznajomoÊç mog∏aby zaburzyç proces komunikacji. Taka wiedza jest szczególnie potrzebna osobom doros∏ym, którym j´zyk obcy jest potrzebny g∏ównie w kontaktach zawodowych. S∏usznie wi´c wiele wspomnianych projektów wzi´∏o pod uwag´ taki aspekt nauczanego j´zyka. Cz´sto sà to teksty o kulturze pracy zawodowej, sposobie prowadzenia rozmowy i negocjacji, zawierajàce niezb´dne wiadomoÊci i quizy na temat ˝ycia codziennego. PLURILINGUA W module polskim kursu PLURILINGUA zawarty jest obszerny

Oto jedno çwiczenie dotyczàce etapów wykszta∏cenia.

podrozdzia∏ „Pytania na temat kultury polskiej”. Przewa˝ajà tu çwiczenia na temat gospodarki, i s∏usznie, zwa˝ywszy na charakter grupy docelowej. åwiczenia te sà bardzo ciekawe, dobrze pomyÊlane, oparte na najnowszych danych (projekt zakoƒczono w marcu 2005 roku, a dane urz´du statystycznego pochodzà z 2004 roku). Na przyk∏ad: dobierz najwi´kszych i najpopularniejszych polskich pracodawców do odpowiedniej bran˝y, zdecyduj, który zawód nie pasuje do pozosta∏ych (tutaj w przemyÊlany sposób zwrócono uwag´ na pu∏apki j´zyka polskiego), po∏àcz firm´ us∏ugowà z odpowiednim sektorem, powiedz, który z wymienionych produktów nie jest tradycyjnie polski. W takich çwiczeniach widaç najpe∏niej integracj´ nauki s∏ownictwa z wiadomoÊciami o kulturze i aktualnà wiedzà. Wydaje nam si´ jednak, ˝e dla nauczycieli j´zyków obcych ciekawsze b´dzie zaprezentowanie fragmentów kulturowych z modu∏u angielskiego projektu Plurilingua. © PL/03/B/F/LA/174024 – PLURILINGUA 3

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Aspekt kulturowy

Na tym ekranie mo˝emy zobaczyç elementy podrozdzia∏u o kulturze angloj´zycznej, a obok jedno çwiczenie na temat gazet w Wielkiej Brytanii, drugie dotyczace ruchu drogowego.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

S∏owniki

S∏owniki Uczenie j´zyka specjalistycznego to w du˝ej mierze uczenie s∏ownictwa fachowego, cz´sto wi´c kursom towarzyszà s∏owniki i glosariusze wybranych terminów. Czasami sà one wbudowane w kurs w taki sposób, ˝e klikni´cie nieznanego s∏owa pokazuje jego wyjaÊnienie albo t∏umaczenie na j´zyk ojczysty, czasami sà osobnà publikacjà, przydatnà niezale˝nie od kursu. Dictionary of Public Health Terminology Podstawowym celem ka˝dego s∏ownika powinno byç wyt∏umaczenie nieznanego s∏owa w sposób jasny, czytelny i mo˝liwie krótki. Takie wymogi spe∏nia prezentowany poni˝ej s∏ownik „Dictionary of Public Health Terminology”, b´dàcy jednym z rezultatów projektu SEEPH „Specialist English for Public Health”. Jest on przyk∏adem dobrej jakoÊci pracy i sumiennej metodologii w zakresie doboru tematyki i s∏ownictwa. Nale˝y tu zwróciç szczególnà uwag´ na bardzo rzetelnà metodologi´ pracy nad materia∏em leksykalnym. Wspó∏praca ekspertów z ró˝nych dziedzin zdrowia publicznego zaowocowa∏a zidentyfikowaniem siedmiu obszarów zdrowia publicznego

opracowaniem

kluczowych

problemów,

koncepcji i terminów. Punktem wyjÊciowym tej pracy by∏ korpus j´zykowy faktycznie u˝ywanego w tych dziedzinach j´zyka, a przy selekcji terminów do s∏ownika zastosowano konkretne i Êcis∏e kryteria, majàc na uwadze tak˝e kraje docelowe partnerstwa (np. odrzucano terminy specyficzne tylko dla jednego kraju partnerstwa). Wszystkie terminy zosta∏y zestandaryzowane do jednego rejestru j´zykowego (rejestr formalny/ neutralny) i wariantu British English. Tu chcielibyÊmy Paƒstwu pokazaç pierwszà stron´ tego s∏ownika (po prawej) oraz kilka wybranych przez nas terminów, majàcych zilustrowaç ró˝norodnoÊç hase∏, a co za tym idzie, przydatnoÊç dla wielu grup odbiorców. Attack rate: variant of an incident rate, applied to a narrowly defined population observed for a limited period of time, such as during an epidemic. zapadalnoÊç (w krótkim okreÊlonym czasie np. epidemii)

Attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD): disorder

variety of toxins and allergens; cf. biological contaminants.

usually diagnosed in children characterised by lack of

zagro˝enia biologiczne

concentration, hyperactivity, absent-mindedness, and

C e t e r i s p a r i b u s : (Latin) other things being equal; used to

rashness. zespó∏ nadpobudliwoÊci psychoruchowej

acknowledge that other influences aside from the one

(z deficytem uwagi)

whose effect is being analysed must be controlled for in

Biological hazards: all the forms of life (as well as the

testing a hypothesis. w tych samych warunkach

nonliving products they produce) that can cause adverse

C o m m i t m e n t o f m e n t a l l y i l l : legal process required for the

health effects; include plants, insects, rodents, and other

institutionalisation of a patient with serious mental

animals, fungi, bacterial, viruses, prions, and a wide

problems. umieszczenie chorego w szpitalu

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

S∏owniki

psychiatrycznym, izolacja chorych umys∏owo

to compute an approximate confidence interval for a

Decision matrix: tool used to evaluate problems, solutions,

complex function of random variables. metoda delta

or ideas. Possibilities are listed down the left-hand side of

Disaster drill: exercise, or demonstration, that tests the

the matrix and relevant criteria are listed across the top;

readiness and capacity of a hospital, a community, or other

each possibility is then rated on a numeric scale of

system to respond to a public health emergency or other

importance or effectiveness (e.g. on a scale of 1 to 10) for

disaster. çwiczenie na wypadek katastrofy

each criterion, and each rating is recorded in the

E-health: cf. telemedicine.

appropriate box. When all ratings are complete, the scores

EHMA: European Health Management Association.

for each possibility are added to determine which has the

Europejskie Stowarzyszenie Zarzàdzania S∏u˝bà Zdrowia

highest overall rating and thus deserves the greatest

Environmental health criteria documents: official

attention. matryca decyzyjna, tablica wyboru

publications containing a review of existing

multikryterialnego/wielokryterialnego

knowledge about chemicals, radiation, etc. and their

Delphi method: systematic process for obtaining a

identifiable immediate and long-term effects on health;

subjective opinion of a group of experts

produced by the WHO, the International Agency for

concerning the best estimate for a numerical parameter;

Research on Cancer (IARC) and a number of national

the experts each initially communicate their numerical

agencies. dokumenty zawierajàce kryteria zdrowia

estimate privately to a facilitator who feeds back the group’s

Êrodowiskowego

initial estimates as anonymous numbers to the experts, who

Itai-itai disease: disease caused by consumption of rice

may then revise their initial estimates as they see fit; revised

contaminated with cadmium, in combination with poor

estimates are then averaged to arrive at a single value to

nutrition. “Itai-itai” meaning “ouch-ouch” was the term

represent the group’s opinion. metoda delficka

used by patients to describe the severe pain they suffered

Delta method: mathematical method to approximate the

as a result of multiple bone fractures. choroba Itai-Itai,

variance of a function of several random variables in terms

zatrucie kadmem

of the means and variances of those variables; often used

Testy Standardem w wi´kszoÊci projektów jest opracowanie ca∏ego pakietu: podr´cznika dla studenta wraz z çwiczeniami, podr´cznika dla nauczyciela, instrukcji obs∏ugi w kursach wspomaganych komputerowo i s∏ownika. Nieod∏àcznà cz´Êcià takiego pakietu powinien byç tak˝e zestaw testów monitorujàcych post´py w nauce. Testy te sprawdzajà opanowanie poszczególnych cz´Êci materia∏u w trakcie kursu lub nabycie zestawu umiej´tnoÊci na jego koniec. Specialist English for European Public Health Tutaj chcielibyÊmy przedstawiç fragmenty testu z kursu

zaczerpni´ty z dzia∏u „Health Law and Ethics” i jest dost´pny

„Specialist English for European Public Health”. Test zosta∏

w formie drukowanej i w wersji dokumentu elektronicznego.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Testy

English for Careeer Counsellors A oto fragment testu z kursu „English for Careeer Counsellors”, który nale˝y wykonaç online.

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Nowoczesna metodyka

Nowoczesna metodyka Kilka projektów j´zykowych Leonarda da Vinci wypracowa∏o tak˝e podejÊcie metodyczne, wed∏ug którego powinien byç prowadzony kurs.

Specialist English for European Public Health Jednym z produktów projektu SEEPH „Specialist English for

sposób podaje wskazówki dla nauczyciela kursu, ale mo˝e

European Public Health” jest broszura „Teaching Methodology”,

byç te˝ wykorzystywana w szerszy sposób w przysz∏oÊci.

która skrótowo ilustruje podejÊcie metodyczne kursu j´zyka angielskiego specjalistycznego. Opierajàc si´ na dorobku

Oto dwie pierwsze strony tej broszury.

nowoczesnych metod nauczania, w przyst´pny i konkretny

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Nowoczesna metodyka

ESPA EST Z kolei jednym z rezultatów projektu ESPA EST jest przewodnik

W przewodniku opisano histori´ i zdefiniowano kluczowe

po modnej i powszechnie obecnej w kursach specjalistycznych

poj´cia idei CLIL. Opisano te˝ przygotowanie nauczycieli do

metodologii CLIL, którà bardzo skrótowo mo˝na by objaÊniç

wprowadzania i wykorzystywania tej metodologii w praktyce,

jako nauczanie treÊci poprzez j´zyk i j´zyka poprzez treÊci.

wskazano najcz´Êciej pojawiajàce si´ problemy, oraz sposoby

Wybranie tej metodologii mia∏o zapewniç jednoczesne

ich rozwiàzania.

nabywanie wiedzy j´zykowej i biznesowej, czyli równoleg∏e uczenie si´ leksyki j´zyka hiszpaƒskiego ogólnego i zawo-

Tutaj chcemy pokazaç dwa fragmenty z tego przewodnika.

dowego oraz terminologii biznesu.

For two or three hundred years books (printing) have been the dominant medium in our Western culture. Today we are confronted with a few major shifts: from paper page to digital screen, from ‘writing’ to the visual-audio mode, from older organisation of texts to digital design, databases, etc. (all toward a multi-semiotic landscape). More and more traditional content is transformed in digitised content (offline and online). Therefore we should confront the concepts of ‘culture/education’ and ‘media’. What is the relation of ‘tools’ and education?. CALL (computer assisted language learning), TELL (technology enhanced language learning) and TILL (technology integrated language learning) all refer the role of ICT (Information and Communication Technologies) in language learning and teaching. Realising that technology is more than an ‘add-on’ TILL (technology integrated language learning) is a better acronym than CALL (computer assisted language learning). Together with the widespread access to the Net, there have developed various branches of CALL where the Web is a source of materials for the classroom instruction. Thus, one can talk about Web-based teaching (WBT), Internet-assisted language learning (INTALL) or network-based language teaching (NBLT), which involves the use of computers connected to one another in either local or global networks. Here one could situate the approach of replacing course book texts and tasks with Web-based ones, with the majority of instruction still executed in a traditional, face-to-face mode. Computer-Adaptive Testing (CAT) is the final area where the implementation of computer technology brings about significant breakthroughs. Computer-adaptive tests (CATs) are a type of computer-based tests, which exploit the capabilities offered by the computer to administer the test, use multimedia to enhance comprehension, store large amounts of data, present the test to the user and let them study on their own. However, the most important idea here is the one of the computer adapting itself to a particular test-taker by selecting the next item to be presented based on the test taker's performance in the previous items. Other methodologies present in Europe are the Physical Emotional and cultural Approach (PhyEmoC), Task based teaching and Simulations. Another method many adults use is Tandem, which is the way of learning a foreign language in communication with a native speaker who wants to learn your language. It is a give and take solution where you are the teacher (of your own language) and the student (of a foreign language).

Principles of CLIL As scientific research on how we learn and acquire languages shows, infants and young children are very good at acquiring languages when they are used at home. Older children and adults usually learn in classrooms. Successful language learning can be achieved by giving the opportunity to both learn the language through instruction and acquire the language by using it in a real-life situation. One reason why very young children seem so good at picking up language is often to do with the naturalness of the environment around them. A language classroom, where learners go through the often difficult process of sorting out sounds, structures, grammar or vocabulary is rarely natural. The language classroom is essential for the learner to understand the ‘nuts and bolts’ of language - the architectural plans. But there is rarely enough time in the classroom for the language teacher to go beyond this essential part of the learning process. Learners need time to build things with the nuts and bolts - to build the house which they see in theory on paper. What CLIL can offer to youngsters of any age, is a more natural situation for language development which builds on other forms of learning. This natural use of language can boost a youngster’s motivation and hunger towards learning languages. It is this naturalness which appears to be one of the major platforms for CLIL’s importance and success in relation to both language and other subject learning16. Teachers, learners, trainers and researchers are collectively exploring the interrelationship between subject matter (content), the language of and for learning (communication), the thinking integral to high quality learning (cognition) and the global citizenship agenda (culture) - which constitute four Cs. The 4Cs Framework17 takes account of integrating learning (content and cognition) and language learning (communication and cultures). The 4Cs Framework suggests that it is through progression in knowledge, skills and understanding of the content, engagement in associated cognitive processing, interaction in the communicative context, developing appropriate language knowledge and skills as well as acquiring a deepening intercultural awareness through the positioning of self and ‘otherness’, that effective CLIL takes place. From this perspective, CLIL involves learning to use language appropriately whilst using language to learn effectively. A successful CLIL planning, delivery and evaluation is based on the combination of elements of the four C principles: • Content: that which must be taught (as defined by the syllabus, the examination, the teaching programme, the school, the ministry etc) in terms of progression in knowledge, skills and understanding related to specific subjects or cross-curricular themes. • Communication: using the language to learn as well as learning to use the language. The content leads the way in determining the language to be taught and learnt. It is also to do with issues such as: Interaction not reaction Enabling not disabling. • Cognition: thinking skills link concept formation (abstract and concrete), understanding and language. The CLIL curriculum should challenge all learners whatever their ability. The incorporation of thinking skills is crucial. CLIL is not the transmission of knowledge through the medium of a foreign language. • Culture: CLIL learners are given opportunities to deepen their awareness of cultural issues which are fundamental to our interpretation of the world. CLIL offers alternative perspectives, shared understandings, and a deeper awareness of self and otherness. © PL/05/B/F/LA/174078 – ESPA EST 9

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Programy nauczania

Programy nauczania UNIQUE Standaryzacja metod nauczania mniej popularnych j´zyków europejskich Rezultatem projektu j´zykowego nie musi byç koniecznie

poprzez opracowanie standardowego programu nauczania

kurs j´zyka obcego, ale np. opis nowej metody nauczania.

mniej popularnych j´zyków europejskich, tak aby stworzyç

Takim rezultatem zaowocowa∏ projekt UNIQUE („Stan-

jednà, efektywnà metod´ nauczania dla poziomu po-

daryzacja metod nauczania mniej popularnych j´zyków

czàtkujàcego, która mo˝e byç stosowana wÊród ró˝nych grup

europejskich”)

docelowych.

Akademii

Ekonomicznej

im.

Karola

Adamieckiego w Katowicach.

Prezentujemy tutaj za∏o˝enia metodyczne i jeden modu∏ j´zykowy

Celem tego projektu by∏a standaryzacja metod nauczania

tego projektu.

Biuletyn nr 2 /2008

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kilka porad i przestróg na zakoƒczenie

Kilka porad i przestróg na zakoƒczenie StaraliÊmy si´ w tym Biuletynie pokazaç najciekawsze, a przy tym bardzo ró˝norodne materia∏y jako przyk∏ady dobrych

Na co warto zwróciç uwag´, planujàc i prowadzàc dzia∏ania projektowe

praktyk projektów j´zykowych Leonardo da Vinci. UznaliÊmy,

r Nale˝y unikaç okreÊlania zbyt szerokiej grupy odbiorców

˝e warto jak najwi´cej w∏aÊnie pokazaç – prezentujàc próbki

(np. dzienni i zaoczni studenci uczelni technicznych

tych materia∏ów – czyli ekrany kursów on-line lub strony

i pedagogicznych, in˝ynierowie w przedsi´biorstwach,

z drukowanych podr´czników. To jednak wymaga∏o trudnego

nauczyciele, pracownicy sektora publicznego).

nieraz wyboru i skróconego omówienia projektów, których

JeÊli decydujemy si´ na tak szerokà grup´ odbiorców, to

inne elementy i aspekty te˝ zas∏ugujà na uwag´ i polecenie.

zarówno analiza potrzeb, jak i testowanie produktów oraz

Z drugiej strony, w stworzonych w ramach tych projektów

dzia∏ania upowszechniajàce powinny obejmowaç wszystkie

kursach, podr´cznikach i s∏ownikach, choç sà one wartoÊciowe,

te grupy w równych proporcjach.

a nierzadko nawet znakomite – sà te˝ niektóre rozwiàzania

r Specjalistyczny kurs j´zykowy powinien byç opracowany

mniej udane lub niedopracowane. ChcielibyÊmy wi´c uzupe∏niç

na podstawie analizy potrzeb grupy, dla której ma byç

wczeÊniej przedstawione dobre przyk∏ady i ich omówienie

przeznaczony. Nie nale˝y pochopnie zak∏adaç, ˝e kurs

poradami podsumowujàcymi zarówno zalety tych – i gene-

przygotowany na podstawie badaƒ potrzeb studentów

ralnie tego typu – projektów i ich produktów, jak te˝

dziennych b´dzie odpowiada∏ potrzebom nauczycieli

zdarzajàce si´ niekiedy niedostatki.

i pracowników MÂP.

Powiemy najpierw, na co warto zwróciç uwag´ w tych dzia∏aniach

r Informacje wzi´te z analizy potrzeb powinny mieç wp∏yw

projektowych, które majà wp∏yw na jakoÊç koƒcowych

na tworzenie programu kursu i dobór materia∏u oraz na

rezultatów. Nast´pnie przedstawimy kilka porad dotyczàcych

cz´stotliwoÊç pojawiajàcego si´ s∏ownictwa

samych produktów g∏ównych.

specjalistycznego. Je˝eli badamy potrzeby przysz∏ych u˝ytkowników kursu, a potem przy opracowywaniu kursu nie bierzemy pod uwag´ wyników tej analizy, to analiza jest zmarnowanym wysi∏kiem, a kurs mo˝e si´ ∏atwo rozminàç z faktycznymi potrzebami grupy docelowej.

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Kilka porad i przestróg na zakoƒczenie

r Wydaje si´ niezb´dne, aby przeprowadziç ewaluacj´

umieszczenie testu koƒcowego, sprawdzajàcego nabycie

zewn´trznà w trakcie projektu, która pokaza∏aby b∏´dy

najwa˝niejszych wiadomoÊci, najcz´Êciej u˝ywanej

produktu w chwili, kiedy mo˝na jeszcze te b∏´dy wyeliminowaç.

frazeologii i struktur gramatycznych na zakoƒczenie kursu.

r JeÊli projekt zak∏ada, ˝e jego rezultat przyczyni si´ do zmian w efektywnoÊci nauczania, to celowe by∏oby okreÊliç

na poczàtku mierzalne wskaêniki iloÊciowe i jakoÊciowe

r Niezwykle wa˝na jest dba∏oÊç o starannoÊç j´zykowà:

j´zyk

planowanych zmian. Bez takich wskaêników nie wiadomo,

poprawnoÊç stylistycznà i gramatycznà, wyeliminowanie

czy i jak bardzo podniesiono efektywnoÊç nauczania.

wszystkich b∏´dów ortograficznych i interpunkcyjnych.

r Pilota˝ kursu nale˝y przeprowadziç na miarodajnej liczbie

Jedyna rada to przed zakoƒczeniem projektu poprosiç

uczestników, których poziom j´zykowy nale˝y przedtem

o korekt´ jak najwi´kszà liczb´ osób, a koniecznie

zbadaç raczej ni˝ polegaç na ich deklaracjach.

zamówiç ewaluacj´ u rzetelnego, dobrze wykszta∏conego

r Nale˝y bardzo dok∏adnie przemyÊleç cele i rezultaty projektu

native speaker’a. Istotne jest równie˝ takie zaplanowanie

przed napisaniem wniosku i dobrze zanalizowaç swoje zasoby

ewaluacji w harmonogramie projektu, by by∏o mo˝liwe

i mo˝liwoÊci, tak aby rezultaty uj´te we wniosku zosta∏y potem

wprowadzenie poprawek do tekstów.

w pe∏ni zrealizowane.

r W doborze j´zyka powinna panowaç jednolitoÊç co do wariantu j´zykowego i rejestru. Autorzy tekstów powinni

Na co warto zwróciç uwag´, opracowujàc g∏ówne produkty

na poczàtku zdecydowaç, czy b´dà pos∏ugiwaç si´

1 struktura kursu i jego treÊci:

brytyjskim czy amerykaƒskim, austriackim czy niemieckim.

r Warto na poczàtku, przed napisaniem wniosku, dobrze

Ka˝de odst´pstwa od tej regu∏y powinny byç opatrzone

j´zykiem formalnym czy neutralnym, wariantem np.

przemyÊleç poziom kursu, który planujemy, tak aby koƒcowy

wyjaÊnieniem (np. „s∏owo nieformalne”, „American English”).

rezultat faktycznie odpowiada∏ naszym zamierzeniom. r Kurs powinien byç poprzedzony wyjaÊnieniem jego celów, poziomu i opisem grupy docelowej oraz wyjaÊnieniem

3 gramatyka r Gramatyka powinna byç w ca∏oÊci powiàzana z treÊcià

metod. Powinien te˝ stopniowaç trudnoÊci leksyki,

i tematykà kursu, zarówno w zdaniach ilustrujàcych

s∏uchania i j´zyka funkcjonalnego.

struktury gramatyczne, jak i w çwiczeniach. Nie powinno

r Kurs powinien mieç bardzo przejrzystà struktur´ i sk∏adaç

tu byç miejsca na przyk∏ady z archaicznych ksià˝ek do

si´ z jednostek lekcyjnych o bardzo podobnej strukturze,

gramatyki, na przyk∏ad: „Mr Jones has some milk”; lepiej

a ka˝da lekcja powinna zachowaç odpowiednie proporcje

przeçwiczyç (uczàc angielskiego) takie s∏owa jak np.

treÊci odnoszàcych si´ do poszczególnych sprawnoÊci

training, software, data, information, i wyjaÊniç, czy sà

j´zykowych – tu nie ma miejsca na kreatywnoÊç (czytaj:

policzalne czy te˝ nie. Gramatyka powinna byç tak˝e

chaos). TreÊç poszczególnych rozdzia∏ów powinna byç spójna zarówno wewn´trznie, jak i w stosunku do ca∏oÊci kursu. r Role-plays w podr´czniku powinny znajdowaç si´ na

omówiona prosto i czytelnie, najproÊciej jak to mo˝liwe. r W kursach specjalistycznych j´zyka obcego korzystne jest przesuni´cie akcentu z klasycznego powtórzenia gramatyki

ró˝nych stronach, tak aby studenci nie mieli dost´pu do

(powtórzenie czasów, mowa zale˝na, tryb warunkowy) na

informacji partnera, z którym pracujà.

struktury faktycznie stosowane w Êrodowisku bran˝owym.

r Streszczenie na koƒcu jednostki powinno byç przypomnieniem najwa˝niejszych s∏ów, wyra˝eƒ i struktur gramatycznych. r Instrukcje do çwiczeƒ powinny byç napisane jednolitym,

Byç mo˝e nale˝y wi´kszy nacisk po∏o˝yç na çwiczenie struktur gramatycznych wyra˝ajàcych konkretne funkcje j´zykowe (np. pisanie raportu, j´zyk negocjacji), a na pewno lepiej ograniczyç wprowadzanie w jednej lekcji

czytelnym i prostym j´zykiem. r Aby spe∏niaç za∏o˝enia kursów specjalistycznych (uczenie

wielu trudnych konstrukcji gramatycznych.

wiedzy i j´zyka), kurs powinien dostarczaç aktualnà, rzetelnà wiedz´. Przestrzegamy tu przed si´ganiem do wiadomoÊci

4 nagrania

zaczerpni´tych z nieznanych stron internetowych.

r Nagrania powinny dok∏adnie odpowiadaç podanemu

r Dobrym pomys∏em jest umieszczenie na koƒcu kursu listy po˝ytecznych linków i glosariusza najwa˝niejszych s∏ów. r Bardzo przydatne jest umieszczenie testów po dwóch, trzech rozdzia∏ach lub jednostkach lekcyjnych oraz

Biuletyn nr 2 /2008

tekstowi. Wyobraêmy sobie frustracj´ osoby uczàcej si´ j´zyka, której wydaje si´, ˝e s∏yszy coÊ innego, ni˝ widzi w transkrypcji tekstu. r Do nagrania tekstów nale˝a∏oby zatrudniç albo profe-

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Kilka porad i przestróg na zakoƒczenie

sjonalnego aktora, albo lektora z ciekawym g∏osem, dobrà

zwrotnej dost´pna na bie˝àco dla uczàcego si´. Nale˝a∏oby

dykcjà i zdolnoÊciami aktorskimi, tak aby nagrania brzmia∏y

wi´c przewidzieç wbudowanie mo˝liwoÊci zapisywania

w pe∏ni naturalnie, a ich tempo odzwierciedla∏o tempo

wykonanej pracy w çwiczeniach mo˝liwoÊci przerwania jej

wypowiedzi typowych rodzimych u˝ytkowników j´zyka.

w ka˝dej chwili. r Ogólnie nale˝y pami´taç, aby zabezpieczyç si´ przed

5 glosariusz

efektem szybkiej dezaktualizacji zawartoÊci opartej na

r Nale˝y unikaç w s∏owniku t∏umaczenia „nieznanego przez

zasobach internetowych. Poniewa˝ Internet jest ˝ywym,

nieznane” i sytuacji, kiedy czasami ∏atwiej zrozumieç

wiecznie zmieniajàcym si´ zjawiskiem, musimy wiedzieç,

s∏owo, ni˝ jego definicj´. Definicja powinna byç jak

˝e w chwili zakoƒczenia projektu cz´Êç podanych stron

najprostsza. Dobrym przyk∏adem niech b´dzie s∏ownik

mo˝e byç nieaktywna, co sprawi, ˝e niektóre çwiczenia

Longman’s Dictionary of Contemporary English, który

stanà si´ niemo˝liwe do wykonania. Byç mo˝e dobrym

w definicjach pos∏uguje si´ najcz´Êciej bazà 2000 s∏ów.

rozwiàzaniem by∏oby opieranie si´ na stronach rzàdowych

r Standardem w kursach j´zyka specjalistycznego wspo-

oraz instytucji lokalnych. Na pewno dobry informatyk

maganych komputerowo lub dzia∏ajàcych on-line powinna

pos∏u˝y radà, jak uniknàç takich problemów. r Liczba prób wykonania çwiczenia, znaki graficzne i ich

byç wymowa trudnych s∏ów. Musimy pami´taç, ˝e osoby uczàce si´ na kursach specjalistycznych majà najcz´Êciej

funkcje, oznaczenia prawid∏owych i b∏´dnych rozwiàzaƒ

dobrze rozwini´te s∏ownictwo i umiej´tnoÊç czytania

powinny byç ujednolicone w ca∏ym kursie.

tekstów fachowych, za to ma∏à praktyk´ w mówieniu. r JeÊli jedno has∏o w s∏owniku terminów fachowych ma wiele

Wierzymy, ˝e te porady pomogà przysz∏ym autorom projektów

znaczeƒ, to wydaje si´, ˝e powinna tu byç stosowana roz-

stworzyç produkty dobrej jakoÊci i dobrze dopasowane do

sàdna zasada: „od najwa˝niejszego do najmniej wa˝nego”,

potrzeb odbiorców.

„od najbardziej u˝ywanego do najmniej u˝ywanego”, „od ogó∏u do szczegó∏u”.

Mamy nadziej´, ˝e ta, si∏à rzeczy bardzo ograniczona próbka zach´ci Paƒstwa do skorzystania z rezultatów projektów

6 porady

dotyczàce specyficznie kursów on-line

Leonardo da Vinci. Zapraszamy w takim wypadku do bez-

Nasze doÊwiadczenie w ewaluacji projektów j´zykowych

poÊredniego kontaktu z instytucjami-promotorami projektów,

wskazuje, ˝e nale˝y zachowaç du˝o wi´kszà starannoÊç

których adresy znajdà Paƒstwo na ostatniej stronie niniejszej

w kursach on-line ni˝ w kursach tradycyjnych. Kluczem do

publikacji. Wierzymy te˝, ˝e pokazany tu materia∏ b´dzie dla

sukcesu

ale

Paƒstwa inspiracjà do si´gni´cia po w∏asne pomys∏y

jednoczeÊnie bardzo sumiennych i rzetelnych informatyków,

i pomocà w ich rozwijaniu. Pragn´libyÊmy, by przedstawione

którzy zaprojektujà program komputerowy wolny od wad.

w tym Biuletynie przyk∏ady zrealizowanych w ramach

wydaje

si´

zatrudnienie

twórczych,

programu Leonardo ciekawych i wartoÊciowych przedsi´wzi´ç r Nale˝y pami´taç, ˝e student jest bardziej kreatywny ni˝

z dziedziny nauki j´zyków obcych dla celów zawodowych

komputer. JeÊli autorzy programu nie przewidzieli

zach´ci∏y Paƒstwa do skorzystania z mo˝liwoÊci, jakie

wszystkich rozwiàzaƒ i program ma ograniczone

program ten oferuje. Serdecznie zapraszamy wtedy do kontaktu

mo˝liwoÊci, to nale˝y zrezygnowaç z çwiczeƒ, w których

z Agencjà Programu.

istnieje pewna dowolnoÊç, np. takich jak t∏umaczenie albo takich, w których wpisanie du˝ej zamiast ma∏ej litery powoduje zanegowanie ca∏ego rozwiàzania. r Przy wykonywaniu çwiczeƒ powinna istnieç mo˝liwoÊç zapami´tania wykonanego ju˝ etapu çwiczenia i powrotu do niego w innym czasie bez koniecznoÊci powtarzania ca∏ego procesu. JeÊli uczàcy si´ nie ma mo˝liwoÊci powrotu do swojej pracy, a ka˝de z çwiczeƒ musi byç zrobione od poczàtku do koƒca, ˝eby wyÊwietli∏a si´ np. informacja co do procentu dobrze wykonanego çwiczenia, to kolejna faza wykonywania çwiczeƒ zaczyna si´ jakby od nowa, a w∏o˝ona praca w ju˝ wykonane çwiczenia nie jest w formie informacji

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Lista omawianych projektów j´zykowych i informacje o prawach autorskich Lista omawianych projektów j´zykowych i informacje o prawach autorskich:

1 PL/01/B/F/LA/140 310 Zwi´kszenie umiej´tnoÊci j´zykowych polskich i portugalskich in˝ynierów i mened˝erów budowlanych – rozpoznanie potrzeb i przygotowanie kursów j´zyka angielskiego dla budownictwa – English for Civil Engineers Promotor: Politechnika Warszawska, Warszawa Strona internetowa projektu:

http://www.leonardo.il.pw.edu.pl/ldv2/ Dane kontaktowe promotora:

Zak∏ad In˝ynierii Produkcji Budowlanej i Zarzàdzania Wydzia∏ In˝ynierii Làdowej Politechniki Warszawskiej ul. Armii Ludowej 16 00-637 Warszawa osoba kontaktowa: dr in˝. Andrzej Minasowicz, Prodziekan ds. Badaƒ i Rozwoju telefon: (+48 22) 234 6515 e-mail: a.minasowicz@il.pw.edu.pl © W∏aÊcicielem praw autorskich do rezultatów projektu jest Wydzia∏ In˝ynierii Làdowej Politechniki Warszawskiej.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 17 i 18. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronie 18.

2 PL/02/B/F/LA/140050 Agroturyzm – tematyczny kurs j´zyka angielskiego i niemieckiego dla pracowników administracji publicznej z regionów wiejskich – AGROLANG Promotor: Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-

Ekonomiczna, ¸ódê Dane kontaktowe promotora:

Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno – Ekonomiczna w ¸odzi ul. Rewolucji 1905 r. 64 90-222 ¸ódê osoba kontaktowa: Daria Olejnik tel. (+48 42) 299 5631 dolejnik@wshe.lodz.pl © Wszelkie prawa zastrze˝one przez: WSHE (Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno – Ekonomiczna w ¸odzi), Vormingsinstituut voor KMO, TCT (Technique Consulting and Training), Technical University of Kosice, Consorzio Lavoro e Ambiante, EBG (Europäisches Bildungswerk für Beruf und Gesellschaft gGmbH), Pacificstream. ˚adna cz´Êç zawartoÊci niniejszej publikacji ani noÊnika CD-ROM nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

Autorzy przedstawionych w Biuletynie çwiczeƒ: Unit 1, exe. 4, autor: Katarzyna Blachowska, êrod∏o: Warsaw Voice Unit 10 exe. 17, autor: Peter Beuckels Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 20 i 21. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 20 i 21.

3 PL/03/B/F/LA/174024 Komunikacja w nowej Europie wielu kultur j´zykowych – nauczanie modu∏owe wy˝szych kadr technicznych, in˝ynierów i mened˝erów – PLURILINGUA Promotor: Uniwersytet Ekonomiczny

we Wroc∏awiu (d. Akademia Ekonomiczna im. O. Langego we Wroc∏awiu)

http://www.plurilingua.com (patrz ni˝ej) Dane kontaktowe promotora:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc∏awiu ul. Komandorska 118/120 53-345 Wroc∏aw osoba kontaktowa: prof. dr hab. Gra˝yna Âwiatowy, koordynator projektu „Plurilingua” telefon: (+48 71) 3680 232 e-mail: grazyna.swiatowy@ue.wroc.pl © Na stronie http://www.plurilingua.com udost´pnia si´ wszystkie produkty wytworzone w projekcie, tj. 29 modu∏ów j´zykowych. Korzystanie z nich wymaga zakupu licencjonowanej p∏yty CD-ROM, której t∏oczeniem i rozprowadzaniem zajmuje si´ firma belgijska Brainlane Lingu@Tor zgodnie z umowà PL/03//LA/04/24/024/AE/P2 zawartà mi´dzy realizatorami projektu. Artyku∏y 7 i 8 dotyczà tych kompetencji i praw autorskich: “Article 7 – License to use the multimedia software platform Lingu@Tor: Brainlane (B) – Professional Partner with the COM-I-NEUROPE project – holds all the rights, intellectual property rights included, to the multimedia software platform Lingu@Tor. Within the bounds of the COM-I-N-EUROPE project, as coordinated by Akademia Ekonomiczna (PL), Scientific Partners attain rights to use the authoring software module of the platform, free of charge and exclusively for the duration of the project. The Scientific Partners shall undertake not to take any action that may in any way infringe or affect the rights held by Brainlane. Article 8 – I.P.R. on all products resulting from the project: The various national scientific partners with respect to the their participation in the development of their product derived from the master module will have the full rights and the intellectual property rights of the adaptations made to the modules in which their national language was used as a source language. Both the Polish Scientific Partner [Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc∏awiu] and the Belgian Scientific Partner (LUC-CTTL) have the full rights and intellectual property rights of the adaptations made to the modules whose target language is Polish for the Polish partner and English for the Belgian partner (LUC-CTTL).”

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 13, 14, 23 i 24. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 13, 14, 23 i 24.

4 PL/03/B/F/LA/174063 Zawodowy kurs j´zyka angielskiego dla doradców zawodowych – English for Career Counsellors Promotor: Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-

Ekonomiczna, ¸ódê Dane kontaktowe promotora:

Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-Ekonomiczna w ¸odzi ul. Rewolucji 1905 r 64 90-222 ¸ódê osoba kontaktowa: Daria Olejnik tel. (+48 42) 299 5631 e-mail: dolejnik@wshe.lodz.pl ©Wszelkie prawa zastrze˝one przez WSHE (Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno – Ekonomiczna w ¸odzi), Universitetska kooperazia „Zapadni ezitzi”, Tempo, Odense Technical College, Jaunimo Karjeros Centras, Gruppo Linguapiu Sas, Management International. ˚adna cz´Êç zawartoÊci niniejszej publikacji ani noÊnika CD-ROM nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

P r o g r a m u

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 19 i 27 Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 19 i 27.

Strona internetowa projektu:

Biuletyn nr 2 /2008

Autorzy przedstawionych w Biuletynie çwiczeƒ i testów: Unit 4 sekcja 1 exe. 1, autor: Katarzyna Blachowska, Aneta Burska test IV exe. 2, autor: Gruppo Linguapiu Sas

L e o n a r d o

PL/04/B/F/LA/174423

Wirtualne kursy zawodowego j´zyka angielskiego oraz system ich ewaluacji – VENOCES Promotor: Politechnika Poznaƒska, Poznaƒ Strona internetowa projektu:

http://www.venoces.org Dane kontaktowe promotora:

Politechnika Poznaƒska Studium J´zyków Obcych ul. Piotrowo 3a, 60-965 Poznaƒ osoba kontaktowa: dr Lilianna Anio∏a-J´drzejek tel. (+48 61) 665 2491 e-mail: lilianna.jedrzejek@put.poznan.pl © Wszelkie prawa zastrze˝one przez nast´pujàce instytucje partnerów:Politechnika Poznanska, Brandenburg University of Applied Sciences, Luebeck University of Applied Sciences, Miksike Learning Environment,West Pirkanmaa District Municipal Federation of Education Adult Education Unit, Vilnius Pedagogical University, University of Dundee, Centre for Applied Language Studies, IOKI S.C. ˚adna cz´Êç zawartoÊci niniejszej publikacji nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 15, 16 i 17. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 15, 16 i 17.

6 PL/04/B/F/LA/174434 Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia publicznego – SEEPH (Specialist English for European Public Health) Promotor: Instytut Zdrowia Publicznego, Wydzia∏ Nauki o Zdrowiu (d. Wydzia∏ Ochrony Zdrowia), Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloƒskiego, Kraków Strona internetowa projektu:

http://www.seeph.pro.mcg.pl Dane kontaktowe promotora:

Instytut Zdrowia Publicznego, Wydzia∏ Nauk o Zdrowiu, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloƒski ul. Âw. Anny 12 31-008 Kraków osoba kontaktowa: dr Katarzyna Czabanowska tel: (+48 22) 424 1379 e-mail: mxczaban@cyf-kr.edu.pl © Prawa autorskie tekstów, których fragmenty zamieszczone sà w niniejszym Biuletynie: 1. Czabanowska K., Menzies L., English for European Public Health, Maastricht University Press 2007 2. Czabanowska K., Learners’ Dictionary for Students and Professionals. English for European Public Health, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloƒskiego, 2008. Wszystkie produkty projektu zosta∏y opracowane w partnerstwie: Katarzyna Czabanowska (Institute of Public Health Jagiellonian University Medical College), Linas Sumskas (Kaunas University of Medicine), Charles van Leeuwen (Maastricht University), Malcolm Whitfield (The University of Sheffield), Rafa∏ Âmietana (International

d a

V i n c i

Lista projektów informacje o prawach autorskich House, IH, Kraków). G∏ówni autorzy lekcji oraz materia∏ów dydaktycznych to: Katarzyna Czabanowska, Lesley Menzies, Zita Krykstaponyte, Analeen Moore, Linas Sumskas, Rafa∏ Âmietana.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 10, 11, 12, 25, 26 i 28. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 11, 12, 25, 26, 27 i 28.

7 PL/04/B/F/LA/174457 Standaryzacja metod nauczania mniej popularnych j´zyków europejskich – UNIQUE

Photo Acknowledgements: Legal: str. 5 (33) – pixelstock.pl str. 6 (34) – Corel Professional Photos Financial: str. 7 (84 i 86) – Digital Vision Medical str. 10 (78) – Corel Professional Photos

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 3-10. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 4, 5, 6, 7, 8, 9 i 10.

http://www.unique.interrel.ae.katowice.pl Dane kontaktowe promotora:

Promotor: Wy˝sza Szko∏a Informatyki, Zarzàdzania

Strona internetowa projektu:

Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach ul. 1 Maja 50 40-287 Katowice osoba kontaktowa: Katarzyna HaÊnik tel. (+48 32) 257 7235e-mail: kasiah@ae.katowice.pl © Wszelkie prawa zastrze˝one przez Akademi´ Ekonomicznà im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Polska, Haute Ecole Paul-Henri Spaak, Belgia, Aristotle University of Thessaloniki, Grecja, Vilnius University, Litwa oraz University of Economics in Bratislava, S∏owacja. ˚adna cz´Êç zawartoÊci niniejszej publikacji ani noÊnika CD-ROM nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 30 i 31. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 30 i 31.

8 PL/04/B/F/LA/174513 Program indywidualnych specjalistycznych i biznesowych szkoleƒ j´zykowych „121” – ONE TO ONE Promotor: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz JakoÊci w Nauczaniu J´zyków Obcych PASE, Warszawa Strona internetowa projektu:

bl PL/06/B/F/LA/174038 Opracowanie anglo- i niemieckoj´zycznego kursu doskonalenia j´zykowego i zawodowego dla au-pairs – AU PAIRS Promotor: Wy˝sza Szko∏a HumanistycznoEkonomiczna, ¸ódê Strona internetowa projektu:

http://www.aupair-guide.net/ Dane kontaktowe promotora:

9 PL/05/B/F/LA/174078 Internetowy kurs biznesowego j´zyka hiszpaƒskiego dla ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw z Europy Ârodkowej – ESPA EST

Promotor: Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach

i Administracji, Warszawa Strona internetowa projektu:

http://www.espaest.com (patrz ni˝ej) Dane kontaktowe promotora:

Wy˝sza Szko∏a Informatyki, Zarzàdzania i Administracji ul. Meksykaƒska 6 03-948 Warszawa osoba kontaktowa: Mateusz Czepielewski tel. +48 698082721 e-mail: m.czepielewski@wsizia.edu.pl © Prawa autorskie do wszystkich materia∏ów i produktów zamieszczonych na stronie internetowej projektu ESPA-EST (www.espaes.com) nale˝à do Wy˝szej Szko∏y Informatyki, Zarzàdzania i Administracji w Warszawie. Dotyczy to równie˝ fragmentów materia∏ów zamieszczonych za zgodà WSIZiA w niniejszym Biuletynie.

Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno – Ekonomiczna w ¸odzi ul. Rewolucji 1905 r 64 90-222 ¸ódê osoba kontaktowa: Daria Olejnik tel. (+48 42) 299 5631 e-mail: dolejnik@wshe.lodz.pl ©Na czas trwania projektu wszelkie prawa zastrze˝one przez WSHE (Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-Ekonomiczna w ¸odzi), Instytut Postepowania Twórczego Sp. z o. o., PSi (Pacificstream Information Limited), IDEC SA, JAUNIMO KARJEROS CENTRAS, Annur- FormaciónCultura, WBS TRAINING AG. ˚adna cz´Êç zawartoÊci publikacji ani noÊnika CD-ROM nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

Autorzy prezentowanego w Biuletynie çwiczenia: Aneta Burska i Katarzyna Blachowska; êród∏a: www.kidsgrowth.com i www.childdevelopmentinfo.com Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronie 23. Ilustracj´ – fragment rezultatów projektu – zamieszczono na stronie 23.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronach 21, 22 i 29. Ilustracje – tj. fragmenty rezultatów projektu – zamieszczono na stronach 22 i 29.

bk PL/06/B/F/LA/174023 Kurs j´zyka angielskiego, niemieckiego, w∏oskiego i hiszpaƒskiego dla piel´gniarek – PRO-NURSE Promotor: Wy˝sza Szko∏a HumanistycznoEkonomiczna, ¸ódê

http://www.pase.pl/121

Strona internetowa projektu:

Dane kontaktowe promotora:

http://www.pronurse.eu/

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz JakoÊci w Nauczaniu J´zyków Obcych PASE ul. Paƒska 73, lok. 415 00-834 Warszawa tel. (+48 22) 314 7183 e-mail: pase@pase.pl

Dane kontaktowe promotora:

© Prawa autorskie: Wydawca (Publisher): Polish Association for Standards in Language Education – PASE, http://www.pase.pl Co-published by arrangement with partners of 1-2-1 project done under Leonardo da Vinci Programme (1)Panhellenic Association of Accredited Quality Language Schools – QLS, http://www.qls.gr (2) Alpha College http://www.alphacollege.com (3) Poznaƒ Technical University http://www.put.poznan.pl Voice Recording and Post Production Audio by Sparkly In My Rye Media Production Ltd., Dublin, Ireland. Technical support and the Internet communications Poznaƒ Technical University, Poland Design&Layout: ACTIC Piotr Chmura Cegie∏kowski Printed&Bound by Drukarnia Szczepan Szymaƒski Cover Design by Mi∏osz Piróg. Cover photo- folia.com

Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno – Ekonomiczna w ¸odzi ul. Rewolucji 1905 r 64 90-222 ¸ódê osoba kontaktowa: Marcin Podogrocki tel. (+48 42) 299 5537 e-mail: mpodogrocki@wshe.lodz.pl © Na czas trwania projektu wszelkie prawa zastrze˝one przez WSHE (Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno- Ekonomiczna w ¸odzi), Instytut Postepowania Twórczego Sp. z o. o., Renoma Sp. z o. o., Napier University Edinburgh , COOSS Marche , FASE, S.L. Formación y Asesores en Selección y Empleo S.L, Hafelekar Unternehmensberatung Schober GmbH, Tempo Training and Consulting, EBG. ˚adna cz´Êç zawartoÊci publikacji ani noÊnika CD-ROM nie mo˝e byç kopiowania, przechowywana w komputerowych systemach wyszukiwania danych ani przesy∏ana w jakiejkolwiek formie przy u˝yciu jakichkolwiek Êrodków, elektronicznych, mechanicznych, kserokopii czy nagrania, bez uprzedniej zgody wy˝ej wymienionych partnerów.

Projekt omawiany jest w Biuletynie na stronie 22.

Autorzy (Authors): - Financial: Darel Behan, Brian Fox - Medical: Kostas Termentzoglou, Michael Anetopoulos - Legal: Joanna BereÊ, Anne Crowley

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 2 /2008

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” Program Leonardo da Vinci ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel.: 022 - 463 10 00 fax: 022 - 463 10 21 www.leonardo.org.pl