Przykłady dobrej praktyki w programie "Uczenie się przez całe życie" by Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Przykłady dobrej praktyki w programie Uczenie się przez całe życie Best practices from the Lifelong Learning Programme

Kreatywnožć i innowacje w projektach współpracy europejskiej Creativity and innovation in European cooperation projects

Creativity and Innovation Warszawa 2009

E u r o p e a n Ye a r 2 0 0 9

Przykłady dobrej praktyki w programie Uczenie się przez całe życie Best practices from the Lifelong Learning Programme

Kreatywnožć i innowacje w projektach współpracy europejskiej Creativity and innovation in European cooperation projects

Koncepcja i redakcja / Concept and editing Ewa Kolasińska

Wybór przykładów dobrej praktyki / Selection of good practices Comenius Anna Klimowicz eTwinning Ewa Raińska-Nowak Erasmus Renata Smolarczyk Leonardo da Vinci Izabela Laskowska, Joanna Kaszewska Grundtvig Michał Chodniewicz European Language Label Anna Grabowska

Sporządzenie opisów projektów / Preparation of project descriptions polscy koordynatorzy projektów / Polish project coordinators

Tłumaczenie na język angielski / Translation into English POLIGLOTA Biuro Tłumaczeń Anna Dąbrowska

Projekt okładki / Cover Design Eliza Goszczyńska Opracowanie graficzne / Graphic Design Eliza Goszczyńska Skład i łamanie / Typesetting and Formating Eliza Goszczyńska

Korekta / Editor’s revision Ewa Kolasińska

Druk / Printing Neco Media www.necomedia.pl

ISBN 978-83-87716-06-6

W opracowaniu wykorzystano zdjęcia nadesłane przez beneficjentów programu, dokumentujące działania prowadzone w projektach, spotkania uczestników oraz wytworzone produkty końcowe. Photos of project activities, partner meetings and final products used for this publication have been contributed by the programme beneficiaries.

Spis treści Wstęp /Foreword .......................................................................................................................... 7

Wprowadzenie /Introduction ................................................................................................... 9

COMENIUS ........................................................................................................................................ 10 Baśnie nośnikami kultur, języków, tradycji Tales as a Means of Conveying Cultures, Languages and Traditions .................................................... 11 Let us smile at Europe ....................................................................................................................... 16 Sztuka bycia przyjaciółmi – nauczajmy się nawzajem The Art of Being Friends – Let’s Teach One Another .......................................................................... 19 Ocalić od zapomnienia Rescue from Oblivion ....................................................................................................................... 24 Europejska kultura i sztuka, źródła inspiracji dla edukacji wczesnoszkolnej European Arts and Culture, Source and Inspiration for Early Education ................................................................................................................................. 29 Mówię, więc jestem – rozwój u uczniów ustnych kompetencji, jako sposób na wzbogacenie osobowości, osiągnięcie sukcesu w życiu społecznym, otwarcie się na zewnątrz ”I speak therefore I am” – the development of oral competences in pupils as a way of enriching their personality, achieving success in social life and opening oneself to the outside ................................................................................ 33 Uczenie i nauczanie matematyki w trzecim tysiącleciu Teaching and Learning Maths in the Third Millennium ...................................................................... 37 Kultura regionalna w kontekście europejskim Regional Culture in the European Context ........................................................................................ 40

eTWINNING ....................................................................................................................................... 44 Woman – Undiscovered Beauty (Woman and Art over the Centuries) ............................................... 45 Opowiem ci historię I’ll Tell you a Story ............................................................................................................................ 48

ATB-Across the BIBLE across EUROPE .............................................................................................. 52 Nasze muzyczne inspiracje Our music inspirations ...................................................................................................................... 56 Zabawy plastyką Artistic plays ..................................................................................................................................... 59 Architektura naszych miast w różnych technikach plastycznych Architecture of our towns presented with the use of different artistic techniques ............................................................................................................................. 63

ERASMUS ......................................................................................................................................... 67 Zrównoważona Gospodarka Wodna – Wody Powierzchniowe Sustainable Water Management – Surface Water .............................................................................. 68

LEONARDO DA VINCI ...................................................................................................................... 72 Uczenie na odległość jako narzędzie transferu wiedzy w dziedzinie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym E-learning as a tool for knowledge transfer in the field of protection and management of archaeological heritage ..................................................................................... 73 PROCONSTR Doskonalenie szkolenia zawodowego w sektorze budowlanym w celu identyfikacji i uznania kwalifikacji w krajach Unii Europejskiej / PROCONSTR Improving Vocational Education in the Construction Industry Sector with the Aim of Identification and Recognition of Qualifications in European Union Countries ........................................................................................................... 77 Innowacyjne narzędzia ICT dla wzmocnienia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Europie Innovative ICT tools for increasing SMEs competitiveness in Europe (ICTforSME) ...................................................................................................................... 81 InIT - Innowacyjna baza informacyjna, przedstawiająca perspektywy i możliwości odnoszące się do rynku edukacji i pracy (In)novative (I)nfobase for (T)ransparency of Perspectives and Possibilities in the European Vocational Training and Labour Market/ ................................................ 85 Wprowadzenie innowacyjnych metod kształcenia zawodowego na europejskim rynku pracy (DeinTRA) DeinTRA Cooperation for Innovative Training Methodologies Deployment in the European Labour Market .................................................................................... 90 Profesjonalna kadra podstawą rozwoju europejskich przedsiębiorstw Professional Human Resources as a Basis for the Development of European Enterprises .................................................................................................................... 93

GRUNDTVIG ....................................................................................................................................... 96 READCOM - Kluby Czytelnicze dla dorosłych READCOM - Reading Clubs for Adult Learning Communities ............................................................ 97

EUROPEAN LANGUAGE LABEL ................................................................................................... 101 ONENESS: On-line less used and less taught language courses – Polish ........................................... 102 Nauczanie języka francuskiego według modelu UPUL (une personne, une langue) w grupach przedszkolnych dwujęzycznych i wielokulturowych Teaching French to nursery school bilingual and multicultural groups with the use of the UPUL (une personne, une langue – one person, one language) method .................................................................................................................... 106 Polak mały czy Litwin duży – zawsze niech kulturze służy! A Pole or Lithuanian – We Share a Passion for Culture! ................................................................... 109

Wstęp

Foreword

Szanowni Państwo,

Dear Readers,

Narodowa Agencja programu Uczenie się przez całe życie (LLP – Lifelong Learning Programme) przedstawia kolejną broszurę tematyczną, tym razem poświęconą tematyce związanej z Europejskim Rokiem Kreatywności i Innowacji.

National Agency of the Lifelong Learning Programme is proud to present a thematic brochure devoted to issues related with the European Year of Creativity and Innovation.

Na wzór poprzednich broszur, naszym celem jest przybliżyć Państwu przykłady dobrych praktyk płynących z realizowanych projektów w ramach poszczególnych programów sektorowych LLP. W wielu przypadkach działania podejmowane przez polskie instytucje we współpracy z zagranicznymi partnerami są zaczynem do wprowadzania innowacji w procesie dydaktycznym. Natomiast w innych przypadkach realizacja projektów LLP pomaga wprowadzać naszym instytucjom innowacje związane z edukacyjną polityką kraju, jak na przykład obniżaniem wieku obowiązkowej edukacji językowej – szczególnie pomocna jest tu wymiana doświadczeń z krajami, gdzie wprowadzane innowacje już funkcjonują lub są wprowadzane w tym samym czasie. Proces ten wpisuje się w ideę tzw. otwartej metody koordynacji. Metoda ta obowiązuje w Unii Europejskiej w obszarze edukacji i polega na wymianie doświadczeń między krajami członkowskimi przy zachowaniu odrębności systemów edukacyjnych tych krajów. Jeszcze w innych przypadkach projekty LLP pomagają uczelniom i firmom wyposażać swoich studentów i pracowników w kompeten-

As it was the case with the previous publications, our aim is to make the readers familiar with good practice examples of projects implemented under individual LLP sub-programmes. In many cases, actions taken by Polish institutions in cooperation with partners from abroad have been the spur for the introduction of innovations to the teaching process. In several other cases, the implementation of LLP projects has helped the institutions bring about new developments in educational policy of the country, such as lowering the age limit for compulsory foreign language education. It has also been conducive to the exchange of experiences with partners from countries where such innovations have already been in place or are about to be introduced. This process constitutes an inherent part of the open coordination method applied in the sector of education across the European Union, which consists in experience sharing by individual member states with observance of their distinct organisations of educational systems. What is more, LLP projects have helped HEIs and individual companies provide students and employees with competences indispensable for the operation in

cje niezbędne do funkcjonowania na współczesnym rynku pracy lub też w opracowaniu systemów uznawania tychże kompetencji. Wkład programu Uczenie się przez całe życie w rozwój polskiego systemu edukacyjnego jest nie do przecenienia, a kreatywność polskich nauczycieli i edukatorów w tworzeniu ciekawej i atrakcyjnej oferty edukacyjnej wydaje się być naprawdę imponująca.

contemporary labour markets and develop systems for the recognition of such skills. The contribution of the Lifelong Learning Programme to the development of the system of education in Poland cannot be overrated and the creativity of Polish teachers and educators in the development of interesting and attractive educational offer is truly impressive.

Dlatego też, zachęcamy Państwa gorąco do lektury niniejszej publikacji i przyjrzenia się bogactwu tej oferty, co jak mniemam, zachęci również kolejne instytucje do zaangażowania się we współpracę międzynarodową i w efekcie przyniesie jej uczestnikom wiele satysfakcji, bogatych doświadczeń i sporo nowych pomysłów do unowocześniania polskich szkół, uczelni, firm i innych instytucji.

This is why I recommend the reading of this publication and becoming acquainted with the varied projects. I hope that more institutions will find encouragement to enter into international cooperation, which will provide project participants with rewarding experiences and will result in numerous ideas on how to modernise schools, higher education institutions, companies and other institutions in Poland.

dr Paweł Poszytek

dyrektor Narodowej Agencji programu ,,Uczenie się przez całe życie”

Director of the National Agency of the Lifelong Learning Programme in Poland

Wprowadzenie

Foreword

Oddajemy do rąk Państwa kolejny zeszyt, prezentujący wybór przykładów dobrej praktyki w programie Uczenie się przez całe życie. W ubiegłym roku przygotowaliśmy zeszyty tematyczne, grupujące opisy bardzo dobrych projektów z określonego zakresu tematycznego: przedsiębiorczości, dialogu międzykulturowego czy uczenia się i nauczania języków. Niniejszy zeszyt poświęcony jest bardzo dobrym projektom, ale nie pod kątem jednego wybranego tematu, lecz cechy, którą te projekty się charakteryzują. Kreatywność i zdolność do innowacji – to pożądane cechy wszelkich działań, również tych, prowadzonych w ramach projektów europejskich. Publikacja ta została przygotowana właśnie teraz nieprzypadkowo. Rok 2009 został ogłoszony bowiem przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej Rokiem Kreatywności i Innowacji. Włączając się w obchody Roku chcemy pokazać, że dobre projekty europejskie, początkowo w programie Socrates, a obecnie w programie Uczenie się przez całe życie będącym jego naturalną kontynuacją i rozwinięciem, z samego założenia były kreatywne i innowacyjne, po to, aby były dobre, a dzięki swojej innowacyjności rozwijały kreatywność osób biorących w nich udział. Wybraliśmy projekty już zakończone, które po osiągniętych rezultatach oceniliśmy jako przykłady dobrej praktyki, oraz garść tych najbardziej aktualnych, które będąc jeszcze w trakcie realizacji mogą być ocenione jako dobre, sądząc po założeniach projektu, postawionych celach i podejmowanych działaniach. Praca metodą projektu interdyscyplinarnego, ścisła współpraca z partnerami zagranicznymi, wypracowane w projekcie autorskie produkty końcowe, rozszerzenie grupy odbiorców, rozszerzenie współpracy placówki o nowe instytucje i organizacje czy poszerzenie treści nauczania, od samego początku stanowiły istotę projektów europejskich. I o to zapytaliśmy beneficjentów programu, zbierając materiały do zeszytu Kreatywność i innowacje w projektach współpracy europejskiej. Nasze pytanie brzmiało: na czym polega, zdaniem Państwa, kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu? Opisowi każdego z prezentowanych tu projektów towarzyszy odpowiedź na to pytanie. Zapraszamy serdecznie do lektury. Redakcja

We are presenting a booklet, which shows good practice examples in the Lifelong Learning Programme. Last year, we published thematic brochures, which featured descriptions of quality projects in specific thematic areas; entrepreneurship, intercultural dialogue and foreign language teaching and learning. This publication presents outstanding projects, which have been selected not due to their focal point, but because of their common characteristic, which is creativity and innovativeness. This feature is of paramount importance in any action, and in the case of European projects in particular. It is not accidentally that this brochure is published about this time. The European Parliament and the Council of the European Union have proclaimed the year 2009 the European Year of Creativity and Innovation. By joining in the celebration, the Foundation for the Development of the Education System aims to show that good practice examples in European projects implemented as part of Socrates, and now within the LLP, which is a natural continuation of the former programme, have been creative and innovative per se and helped to develop resourcefulness of persons participating in them. This booklet features projects that have been already completed and assessed as good practice examples along with more recent ones, which although still underway, portend well based on their premises, objectives and activities conducted so far. Work on an interdisciplinary project, close cooperation with partners abroad, development of original final products, expanding the group of end users, establishing cooperation with new institutions and organisations, and broadening the teaching contents have always constituted main objectives of European projects in the field of education. When collecting data for the booklet entitled Creativity and Innovation in European Cooperation Projects, we asked programme beneficiaries about creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings. The answer to this question can be found in descriptions of projects presented below. We hope you find this publication instructive and enjoyable! The Editors

Comenius – edukacja szkolna Comenius – School Education

Baśnie nośnikami kultur, języków, tradycji Tales as a Means of Conveying Cultures, Languages and Traditions

Numer projektu: 07-POL01-CO06-00240-3

Contract number: 07-POL01-CO06-00240-3

Okres realizacji projektu: 01.08.2005 – 31.07.2008

Project duration: 01.08.2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 26, ul. VII Dwór 6 80-301 Gdańsk tel.: +48 58 556 00 14

Polish partner: No. 26 Primary and Secondary School Compound, ul. VII Dwór 6, 80-301 Gdańsk tel.: +48 58 556 00 14

Koordynator szkolny projektu: Magdalena Wierzchowska tel. 0 506 08 08 56 e-mail: magda.wierzchowska@interia.pl Adres strony internetowej: zkp.neostrada.pl Adres strony internetowej projektu: http://pagesperso-orange.fr/ourtales

Coordinator at the school: Magdalena Wierzchowska tel. 506 08 08 56 e-mail: magda.wierzchowska@interia.pl website: zkp.neostrada.pl Project website: http://pagesperso-orange.fr/ourtales

Koordynator projektu : Ecole Primaire Publique Emil Zola, Narbonne, Francja

Project coordinator: Ecole Primaire Publique Emil Zola, Narbonne, France

Partnerzy projektu: Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 26, Gdańsk, Polska; Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II, Pionki; Polska; Riga Elementary School named after Valdis Zalitis, Ryga, Łotwa; Liceul de Arts ‘Stefan Luchian’, Botosani, Rumunia; Ózel Kucuk Prens Ilkógretim Okulu, Istambuł, Turcja.

Project partners: Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 26, Gdańsk, Poland; Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II, Pionki; Poland; Riga Elementary School named after Valdis Zalitis, Riga, Latvia; Liceul de Arts ‘Stefan Luchian’, Botosani, Romania; Ózel Kucuk Prens Ilkógretim Okulu, Istanbul, Turkey.

Języki projektu: angielski, francuski

Project languages: English, French

Przyznany grant: 13 492 euro

Grant amount: EUR 13,492.00

Cele projektu:

Project objectives:

• Wprowadzenie elementów edukacji interkulturowej – poznanie dziedzictwa kulturowego miast i państw partnerskich, odnajdywanie elementów wspólnych i różnic, kształtowanie tolerancji dla inności • Rozwijanie kreatywności i pasji twórczej dzieci i młodzieży • Podnoszenie motywacji nie tylko do nauki języków obcych, ale i podejmowania wyzwań i nowych obowiązków • Doskonalenie umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technologiami informatyczno – komunikacyjnymi • Włączenie do pracy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi • Integracja społeczności szkolnej, promocja szkoły w środowisku lokalnym

• Introduction of elements of intercultural education in order to learn about cultural heritage of partner towns and countries, find similarities and differences, and shape an attitude of tolerance towards otherness; • Development of creativity and passion for arts in children and youth; • Motivating pupils and students to learn foreign languages, face challenges and assume new tasks; • Improving the skill of using latest ICT; • Inclusion of pupils and students with special educational needs in the project implementation; • Integration of the school with local community, promotion of the school in local circles.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

During the first year of project implementation, students of the partner schools wrote together two tales: “Rose’s Gift” and “The Sun in the Darkness”. Next, they prepared illustrations to them, which were presented at school exhibitions and project website. A competition for the best works was staged, which next were used in the publication of the tales, which was issued in a form of the book at the end of the school year. The tales were published in five language versions; in national languages of project participants and in English. At the same time, at each school, several actions have been taken to promote partner countries. Polish, French, Turkish, Latvian and Romanian Festivals were held, during which participants through play learnt about the culture of partner countries and could taste individual cuisines and prepare regional dishes. Two visits of school coordinators were held:

W pierwszym roku realizacji projektu uczniowie szkół partnerskich napisali wspólnie dwie baśnie: „Podarunek Róży” i „Słońce w ciemności”, a następnie namalowali do nich ilustracje, które zaprezentowane były na wystawach szkolnych oraz na stronie internetowej projektu. Na drodze konkursu wyłoniono najładniejsze prace, które posłużyły do zilustrowania baśni, wydanych pod koniec roku szkolnego w formie książkowej. Baśnie wydane były w 5 językach narodowych oraz w języku angielskim. Jednocześnie w każdej ze szkół podjęto szereg działań mających na celu promocję państw partnerskich; odbyły się Dni Polski, Francji, Turcji, Łotwy i Rumunii, podczas których poprzez wspólną zabawę poznawano kulturę państw partnerskich i zgłębiano tajniki kuchni narodowych, przygotowując potrawy. Odbyły się dwie wizyty ko-

Activities (methods) used in the project:

ordynatorów: w Istambule oraz w Narbonne. W drugim roku realizacji projektu wszystkie szkoły opracowały i wydały kalendarze ścienne na rok 2007, zilustrowane pracami uczniów. Kalendarze zawierały informacje na temat najważniejszych dat i świąt obchodzonych w każdym z państw partnerskich oraz opis tradycji i obrzędów z nimi związanych. Następnie uczniowie napisali i przetłumaczyli scenariusze do baśni projektowych oraz zaprojektowali i wykonali scenografię oraz kukiełki (każda w 6 egzemplarzach, po jednej dla każdej ze szkół). Efektem tych prac było wystawienie i nagranie przedstawień „Podarunek Róży” w języku angielskim (szkoła z Pionek, Gdańska i Rygi) oraz „Słońce w ciemności” w języku francuskim (szkoła z Botosani, Istambułu i Narbonne). Niektóre szkoły wystawiły i nagrały również przedstawienia w językach narodowych. Odbyły się spotkania koordynatorów w Rydze oraz w Botosani. W trzecim roku realizacji projektu każda ze szkół opracowała i wydała „Quiz Book” – książkę zawierającą quizy, zagadki, rebusy i krzyżówki na temat własnego kraju, a szkoła z Gdańska – na temat baśni projektowych. Zadania w książkach podzielone były na trzy poziomy trudności, dostosowane do wieku uczniów. Ponadto uczniowie zaprojektowali i własnoręcznie wykonali gry planszowe, oparte o treść baśni lub wykorzystujące wiedzę na temat krajów partnerskich. Odbyły się dwa spotkania koordynatorów: w Istambule i w Gdańsku. W czasie realizacji projektu na bieżąco dokumentowano przebieg prac i wszystkie wydarzenia z nim związane, tworząc albumy ze zdjęciami i pracami uczniów. Prowadzona była regularna korespondencja między uczniami i nauczycielami szkół partnerskich, wymieniane były prace uczniów, kartki świąteczne, drobne upominki.

one in Istanbul and the other in Narbonne. During the second year of project implementation, all schools prepared and issued wall calendars for the year 2007 illustrated with the works of pupils and students. The calendars featured information on major holidays and celebrations observed in each partner country and descriptions of customs and traditions related with them. Next, students wrote and translated scenarios for project tales and designed and prepared stage design and puppets (each in 6 copies, one for each school). As a result, the plays were staged and recorded; “Rose’s Gift” in English (by the school in Pionki, Gdańsk and Ryga) and “The Sun in Darkness” in French (by the school in Botosani, Istanbul and Narbonne). Some of the schools staged and recorded the plays also in their national languages. Coordinators held a meeting in Riga and in Botosani. During the third year of project implementation, each school prepared and published a Quiz Book comprising quizzes, riddles, rebuses and crosswords on their respective countries, and the school from Gdańsk on the project tales. Tasks in the books were divided into three levels of difficulty, which were adapted to the age of pupils and students. Moreover, pupils and students designed and made board games based on the tales or requiring knowledge on partner countries. Coordinators held a meeting in Istanbul and in Gdańsk. Throughout the project implementation, progress of works was documented and recorded in the form of photo albums and these featuring works of pupils and students. Students and teachers at partner schools exchanged correspondence, shared their works, exchanged Christmas cards and small gifts.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Książki z baśniami „Podarunek Róży” i „Słońce w ciemności”, film – przedstawienia baśni projektowych, kalendarze ścienne wraz z opisem świąt obchodzonych w krajach partnerskich, Quiz Book – książka z zagadkami, quizami i rebusami na temat państw partnerskich i treści baśni projektowych, gry planszowe, albumy prac dzieci, albumy fotograficzne, prace plastyczne dzieci, scenografia i kukiełki, strona internetowa projektu (http://pagespersoorange.fr/ourtales).

Books with tales entitled “Rose’s Gift” and “The Sun in Darkness”, film featuring the plays based on the project tales, wall calendars with descriptions of holidays observed in partner countries, Quiz Book with riddles, quizzes and rebuses on partner countries and contents of the tales, board games, albums with pupils’ and students’ works, photo albums, artistic works, stage design and puppets, project website (http://pagesperso-orange.fr/ourtales).

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Utworzono stronę internetową projektu (http://pagesperso-orange.fr/ourtales), która była stale aktualizowana; strona zawierała baśnie projektowe w językach roboczych, ilustracje do baśni, zdjęcia dokumentujące wydarzenia i przebieg prac, słowniczek najważniejszych zwrotów w językach narodowych. Społeczność szkolna była na bieżąco informowana o przebiegu prac nad realizacją projektu. Organizowane były wystawy zdjęć dokumentujące postępy w pracy nad projektem oraz wystawy prac uczniów – ilustracji, kukiełek. W każdej ze szkół utworzona była „Ściana Comeniusa”, na której umieszczano wszelkie informacje na temat realizowanego projektu. Informacje znajdowały się też na stronach internetowych poszczególnych szkół partnerskich. Produkty końcowe – kalendarze, przedstawienie kukiełkowe, gry planszowe – były prezentowane uczniom, nauczycielom, rodzicom i członkom instytucji partnerskich podczas festynów rodzinnych, Dni Otwartych Szkoły, uroczystości szkolnych, zebrań z rodzicami, posiedzeń Rad Pedagogicznych i Rady Szkoły. Ponadto dołożono wszelkich starań, aby produkty końcowe (książki, kalendarze, Quiz Book, gry) rozpowszechnione były wśród uczniów zaangażowanych w realizację projektu. W prasie lokalnej i szkolnej ukazywały się notki i artykuły na temat realizowanego projektu i wydarzeń z nim związanych.

Project website (http://pagesperso-orange.fr/ourtales) has been developed and consistently updated. Project tales in different language versions, illustrations to the tales, photos documenting individual events and progress of work, and a dictionary of basic terms in national languages of project partners were posted on the website. School communities were consistently informed about the progress of project works. Photo exhibitions presenting project works and exhibitions of works by pupils and students, such as illustrations and puppets, were staged. At each school, a Comenius Wall was established, where information on the project was displayed. The information was also posted websites of individual partner schools. The final products; calendars, puppet show, board games were presented to other pupils and students, teachers, parents and members of partner institutions during festivities, Open Day at the school, school events, meetings with parents, staff meetings and meetings of the School Board. Moreover, efforts were made to propagate final products (books, calendars, Quiz Book, board games) among pupils and students committed to project implementation. Notes and articles on the project implementation and related events were published in the local and school press.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Produkty końcowe – książki z baśniami, film, Quiz Book stanowią doskonały materiał dydaktyczny dla nauczycieli nauczania zintegrowanego i nauczycieli języka angielskiego klas I-VI. Scena, scenografia i kukiełki posłużyły do przygotowania kolejnych przedstawień szkolnych, wystaw i prezentacji. Ponadto praca nad projektem zintegrowała środowisko szkolne, uczniów, nauczycieli i rodziców, motywując ich do podejmowania nowych wyzwań i aktywnego włączenia się w życie szkoły. Nauczyciele i ucznio-

Final products (books, film, Quiz Book) constitute an excellent teaching material for integrated teaching and English classes at grades 1-6. The stage, stage design and puppets have been used to prepare other school plays, exhibitions and presentations. Moreover, work on the project integrated the school community; students, teachers and parents and motivated them to face new challenges and take an active part in the life of the school. Teachers and students improved their ICT skills and became

wie doskonalili umiejętności w zakresie technologii informatyczno – komunikacyjnych oraz posługiwania się językami obcymi (angielski, francuski, rosyjski). Przyjaźnie nawiązane dzięki realizacji projektu mogą rozwijać się przez długie lata, a nabyte i pogłębione umiejętności interpersonalne wzbogacą życie społeczności szkolnej.

more fluent in foreign languages (English, French, Russian). Friendships established thanks to the project implementation may continue for years, and the interpersonal skills acquired and developed during the project will enrich the life of school community.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

W pracę nad realizacją projektu włączeni zostali wszyscy uczniowie - zarówno najmłodsi, jak i najstarsi. Najmłodsi pisali baśnie, ilustrowali je, projektowali kukiełki i scenografię, tworzyli gry planszowe i wymyślali zadania quizowe dla swojej grupy wiekowej. Uczniowie klas starszych szkoły podstawowej i gimnazjum tłumaczyli baśnie na język angielski, służyli pomocą w tworzeniu scenografii, przygotowali przedstawienie kukiełkowe w języku polskim i angielskim, opracowywali zadania quizowe dla swoich rówieśników, prowadzili korespondencję z uczniami szkół partnerskich, aktywnie włączali się w prezentację projektu podczas festynów rodzinnych i Dni Otwartych Szkoły. Praca nad projektem wyzwalała pasję twórczą uczniów, łącząc ze sobą naukę języka obcego i działania plastyczne. Projekt wpływał na sympatyczną atmosferę w pracy, angażował wszystkich chętnych uczniów i nauczycieli, bez względu na płeć, wiek czy status społeczno – majątkowy. Wizyty koordynatorów pozwalały nie tylko na ewaluację projektu czy poszerzenie wiedzy na temat krajów partnerskich, ale też zapoczątkowały wiele przyjaźni między nauczycielami i sprawiły, że projekt wychodził ze świata wirtualnego, dokumentując i unaoczniając pracę wielu osób.

All pupils and students were involved in the work on the project. The youngest ones wrote tales, illustrated them, designed puppets, scene design, created board games and devised quiz tasks for their respective age groups. Higher grade students translated the tales into English, helped their peers to develop scene design, prepared the puppet show in Polish and English, prepared quiz questions for their age group, exchanged correspondence with students at partner schools, took an active part in presenting the project during festivities and Open Day at the school. Work on the project stirred up passion for artistic activity combined with foreign language learning. The project created friendly atmosphere, and committed all students and teachers willing to work, regardless of age, sex and social status. Visits of coordinators not only helped to evaluate the project and expand knowledge on partner countries, but also helped to establish new friendships between the teachers and made the project a real-life and not only a virtual experience, which was documented and gave credit for the work of many people.

Let us smile at Europe Let us smile at Europe

Numer projektu: 07-POL01-CO06-01078-3

Contract number: 07-POL01-CO06-01078-3

Okres realizacji projektu: 01.08.2005 – 31.07.2008

Project duration: 01.08.2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa nr 3 ul. Sierpińskiego 4 22-200 Włodawa tel. +48 82 272 11 38

Polish partner: Szkoła Podstawowa nr 3 (No. 3 Primary School) ul. Sierpińskiego 4, 22-200 Włodawa tel. tel. +48 82 272 11 38

Koordynator szkolny projektu: Iwona Hoffmann-Ćwikła, tel.606 19 63 11 e-mail: cwiwona@poczta.onet.pl Adres strony internetowej : sp3.wlodawa.pl Adres strony internetowej projektu : www.smile-at-europe.ik.org

Coordinator at the school: Iwona Hoffmann-Ćwikła, tel. 606 19 63 11 e-mail: cwiwona@poczta.onet.pl website: sp3.wlodawa.pl Project website: www.smile-at-europe.ik.org

Koordynator w I i II roku projektu: Staunton and Corse Church of England School, Corse, Anglia Koordynator w III. roku projektu: St. Albert the Great school, Valletta, Malta;

Coordinator during the first and second year of project implementation: Staunton and Corse Church of England School, Corse, England Coordinator during the third year of project implementation: St. Albert the Great School, Valletta, Malta

Partnerzy projektu: Szkoła Podstawowa nr 3, Włodawa, Polska. South Moor Primary School, South Moor, Anglia; Escola Basica das Cortes, Leiria, Portugalia;

Project partners: Szkoła Podstawowa nr 3, Włodawa, Poland. South Moor Primary School, South Moor, England;

Istituto Comprensivo M.Ghandi, Florencja, Włochy; Kerekerdo Ovoda Alpativany, Budapest, Węgry.

Escola Basica das Cortes, Leiria, Portugal; Instituto Comprensivo M.Ghandi, Florence, Italy; Kerekerdo Ovoda Alpativany, Budapest, Hungary.

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 16 962 euro

Grant amount: EUR 16, 962.00

Cele projektu:

Project objectives:

• Rozwijanie kreatywności i poczucia kulturowej tożsamości uczniów poprzez różnorodne działania twórcze uczniów • Wykorzystanie technologii informacyjnej jako sposobu komunikacji • Promowanie współpracy międzyszkolnej • Przybliżanie uczniom i nauczycielom informacji o zwyczajach, sposobach uczenia się i nauczania w szkołach europejskich • Integrowanie działań w ramach projektu z codziennym życiem szkoły • Tworzenie i wymiana produktów końcowych

• Development of creativity and sense of cultural identity of students through varied artistic activity; • Use of information technology as a means of communications; • Promotion of inter-school cooperation; • Making students and teachers familiar with customs, teaching and learning methods at other European schools; • Integrating actions within the project in every-day life of the school; • Development and exchange of final products.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Poszukiwanie i dociekanie, gromadzenie, selekcja i analiza informacji i materiałów, drama, przedstawienia teatralne, gry i zabawy, spotkania z ciekawymi ludźmi, ruch z muzyką, małe formy literackie, zadania plastyczne, korespondencja międzyszkolna w języku angielskim, tworzenie książeczek, wystawy, prezentacje dla rodziców i społeczności lokalnej.

Searching, investigating, collecting, selecting and analysing information and materials, dramas, theatre performances, games and plays, meetings with interesting people, moving to music, small literary forms, artistic tasks, correspondence in English, making booklets, exhibitions, presentations for parents and local community.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Opracowano i rozpowszechniono książeczki-broszury – przewodniki po miastach i szkołach, wybór dawnych i nowych gier i zabaw, wybór legend, została utworzona strona internetowa projektu (www.smile-at-europe.ik.org), nagrano na CD pokaz tańców do muzyki miejscowego kompozytora oraz inscenizację wybranych legend, przedstawienia teatralne, wystawy prac plastycznych wykonanych w trakcie warsztatów sztuki ludowej, prezentacje gier i zabaw.

Booklets and guide books devoted to individual towns and schools, selections of old and modern games, plays, and legends were prepared and disseminated. A project website was launched at www.smile-at-europe.ik.org, a CD featuring a dance show to the music of a local composer and staging of selected legends, theatre plays, exhibitions of artistic works prepared during folk arts workshops, and presentations of games and plays were made.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Wszystkie produkty końcowe wymieniono między uczestnikami projektu, były prezentowane we wszystkich szkołach. Zorganizowano wystawy, koncerty i pokazy dla rodziców. Miał też miejsce pokaz dawnych gier i zabaw podczas Festiwalu Trzech Kultur we Włodawie.

Project participants exchanged all final products, which were presented at all partner schools. Exhibitions, concerts and shows were prepared for the parents. Old games and plays were presented during a Festival of Three Cultures held in Włodawa.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Produkty końcowe projektu stanowią obecnie wyposażenie pracowni j. angielskiego i są wykorzystywane w trakcie zajęć. Znalazły się w niej również cenne materiały dotyczące szkół partnerskich i krajów partnerskich (mapy, flagi, zdjęcia, pamiątki, listy, itp.)

Final products of the project are used during English classes. Materials presenting partner schools and countries, such as maps, flags, photos, souvenirs, letters, etc, are stored at the English classroom.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Po raz pierwszy komputer i Internet zostały użyte w szkole jako środek komunikacji i narzędzie do realizacji współpracy między szkołami; uczniowie mogli przekonać się sami, że ich znajomość angielskiego pomaga w porozumiewaniu się z rówieśnikami. Niecodzienne, angażujące i wyzwalające pomysłowość zadania literackie, artystyczne czy historyczne urozmaiciły bieżącą pracę w ramach nauczana języka polskiego, historii, języka angielskiego, informatyki, sztuki, kształcenia zintegrowanego. Wszystkie znaczące osiągnięcia uczniów zostały utrwalone na CD.

For the first time, computers and the Internet were used at the school as a means of communications and tools for staging cooperation with other schools. Students could realise that English is useful in communicating with peers from abroad. Unusual, attractive and requiring creativity tasks in the field of literature, arts and history added variety to regular work during Polish, history, English, ICT, arts, and integrated education classes. All major achievements of the students were recorded on CD-roms.

Sztuka bycia przyjaciółmi – nauczajmy się nawzajem The Art of Being Friends – Let’s Teach One Another

Numer projektu: 07-POL01-CO06-00011-3

Contract number: 07-POL01-CO06-00011-3

Okres realizacji projektu: 01.08.2005 – 31.07.2008

Project duration: 01.08.2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 Gimnazjum nr 3 ul. Królewiecka 42 82-300 Elbląg tel: +48 55 2327344

Polish partner: No. 2 Grammar School Compound, No. 3 Lower Secondary School ul. Królewiecka 42, 82-300 Elbląg tel: +48 55 2327344

Koordynator szkolny projektu: Joanna Węgłowska tel: +48 502365789 e-mail: joanna.weglowska@gmail.com Adres strony internetowej: www.gim3.elblag.pl

Coordinator at the school: Joanna Węgłowska tel: +48 502365789 e-mail: joanna.weglowska@gmail.com website: www.gim3.elblag.pl

Koordynator projektu: Argupamento de Escolas de Alter do Chao, Alter do Chao, Portugalia;

Project coordinator: Argupamento de Escolas de Alter do Chao, Alter do Chao, Portugal

Partnerzy projektu: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 Gimnazjum nr 3, Elbląg, Polska; Oberzent Schule, Beerfelden, Niemcy; Scuola Media Statale Viale Delle Acacie, Napoli, Włochy.

Project partners: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 Gimnazjum nr 3, Elbląg, Poland Oberzent Schule, Beerfelden, Germany Scuola Media Statale Viale Delle Acacie, Naples, Italy

Język projektu : angielski

Project language: English

Przyznany grant : 19. 634 euro

Grant amount: EUR 19. 634.00

Cele projektu :

Project objectives:

• Pogłębienie wiedzy o kulturze każdego państwa zaangażowanego w projekt • Rozpoznanie wartości własnej kultury w zestawieniu z innymi • Rozwinięcie kompetencji i umiejętności językowych w języku roboczym projektu, angielskim • Umożliwienie styczności z innymi europejskimi językami, których uczniowie nie znają w takim stopniu jak język angielski np. z portugalskim • Rozwijanie praktycznych umiejętności korzystania ze zdobyczy nowoczesnej technologii informacyjnej • Rozwinięcie umiejętności zbierania i segregowania informacji • Korzystanie z wiedzy o innych kulturach w rozwiązywaniu problemów • Tworzenie atmosfery współpracy i rozwijanie umiejętności pracy w zespole pomimo dzielącego dystansu.

• Deepening knowledge about the culture of each partner country • Recognising the value of one’s own culture as compared to others • Developing competence and skills in the project working language, i.e. English; • Enabling contact with other European languages which the students do not know as well as they do English, e.g. Portuguese • Developing practical skills in using modern information technology • Improving skills related to information collecting and sorting • Availing of knowledge about other countries in problem solving • Creating an atmosphere of cooperation and developing long-distance teamwork abilities

Działania (metody) zastosowane w projekcie: Projekt zawierał trzy dziedziny tematyczne stanowiące trzy kolejne jego fazy. Pierwsza faza pt. Turystyka obejmowała promowanie edukacji interdyscyplinarnej, tj. zajęcia z różnych przedmiotów szkolnych, aby w rezultacie opracować ulotkę o regionie – w języku narodowym oraz języku roboczym projektu. Uczniowie zbierając samodzielnie informacje poprzez przeprowadzanie doświadczeń, np. badanie stopnia czystości wody w lokalnej rzece, mieli możliwość bezpośredniego odkrywania własnego regionu głównie za pomocą swoich zmysłów: wzroku, słuchu, węchu, dotyku i smaku. To obudziło w nich większe zaangażowanie i wyzwoliło znacznie więcej entuzjazmu niż czerpanie wiedzy z gotowych opracowań i publikacji. Ulotki ze szkół partnerskich były następnie skompilowane w jeden wielojęzyczny prospekt. Faza pierwsza realizowała postulat edukacji międzykulturowej, przenikania się kultur i podnoszenia świadomości bycia integralną częścią większej społeczności ponad własną przynależność narodową. Faza druga Sztuka skupiała się na artystach. Uczniowie opracowywali Wielką Księgę Artystów, której zawartość systematycznie była powiększana o nowe profile ludzi sztuki z krajów partnerskich. Celem było tu uświadomienie uczniowi bogactwa spuścizny kulturowej Europy. Uczniowie analizowali tu

Activities (methods) used in the project: The project entailed three thematic areas that comprised its three subsequent phases. Phase one, Tourism, promoted interdisciplinary education, i.e. classes comprising different school subjects aimed at developing a leaflet about the region in the national and project language. The students collected information on their own by conducting experiments, e.g. by testing the level of water cleanliness in the local river. This gave them an opportunity to discover their own region mainly with the use of their own senses, i.e. eyesight, hearing, smell, touch and taste. This stimulated a greater commitment on their part and made them much more enthusiastic than it would have been with simply obtaining knowledge from readily available studies and publications. The leaflets from partner schools were then compiled into a multilingual folder. Phase one focused on meeting the demand for intercultural education, the diffusion of cultures and the raising of students’ awareness of being an integral part of a larger community, which is above their own nation. Phase two, Arts, was devoted to artists. The students developed The Great Book of Artists, which was regularly supplemented with profiles of artists from partner countries. The aim of this activity was to make students aware of the richness of Europe’s cultural heritage. Students also analysed arts as a

również sztukę jako część życia codziennego i zapoznali się z niekonwencjonalnymi technikami artystycznego wyrazu np. wykonanie jednego elementu pracy plastycznej, która była następnie uzupełniana przez kolegów ze szkół partnerskich. Głównym założeniem fazy trzeciej pt. Media, było nakręcenie filmu na podstawie festiwalu kończącego projekt, który dokumentuje wszystkie działania i produkty końcowe. Ostatnia faza miała umocnić poczucie jedności europejskiej, dlatego uczniowie stworzyli plakat pod tytułem Zjednoczone ręce, który składał się z odcisków dłoni uczniów ze wszystkich szkół partnerskich. Grupa uczniów zaangażowanych w projekt została podzielona na sekcje: upowszechniającą, redakcyjną w j. angielskim i j. polskim, fotograficzną, badawczą, plastyczną. Poszczególne zadania były przydzielane zgodnie z profilem sekcji, w przygotowaniu produktu końcowego z produktów częściowych uczestniczyły wszystkie sekcje. Uczniowie wykazali się pomysłowością, samodzielnością w zdobywaniu informacji i tworzeniu materiałów oraz dużym zaangażowaniem.

component of everyday life and became acquainted with unconventional artistic techniques, for example by creating one element of an artistic work which was then completed by their friends from partner schools. The main goal of phase three, Media, was making a film on the basis of the festival that rounded off the project in order to record all the activities and final products. The final phase was aimed at strengthening the sense of European unity; hence the students created a poster called United Hands, which consisted of hand imprints of students from all partner schools. The students who were involved in the project were divided into the following sections: dissemination, editing (in English and Polish), photography, research and arts. Specific tasks were assigned in compliance with profiles of individual sections, and all the sections took part in compiling the interim products into the final product. The students displayed inventiveness, self-reliance in obtaining information and in developing materials, as well as great commitment.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Uczniowie w ramach projektu mieli możliwość posługiwania się językiem angielskim w sytuacjach codziennych (w rodzinach, z rówieśnikami ze szkół partnerskich i na lotnisku), co w znacznym stopniu zwiększyło ich kompetencje językowe. Natomiast nawiązanie nowych znajomości poszerzyło umiejętności społeczne. Młodzież korespondowała ze sobą drogą internetową: pocztą elektroniczną, za pomocą komunikatora Skype. Umie umiejętnie posługiwać się kamerą i potrafi nagrać, a potem zmontować film. Praca nad projektem na pewno sprawiła uczniom wiele satysfakcji i zwiększyła ich motywację do działania. Uświadomili sobie, że to, co robią, jest wartościowe i nie ustępuje niczemu, co robią ich rówieśnicy z krajów partnerskich. To z kolei wpłynęło na wzrost pewności siebie. Niewątpliwie kontakt z rówieśnikami z innych krajów wpłynął na poszerzenie wiedzy o krajach partnerskich i ich kulturach. Smakowali potrawy regionalne. Wreszcie zwiedzili miejsca charakterystyczne dla regionów. Oprócz zwiększenia umiejętności językowych, TIK, wzrostu motywacji i poszerzenia wiedzy o krajach partnerskich i ich kulturach opisanych w części poświęconej uczniom nauczyciele mieli możliwość rozwoju umiejętności pedagogicznych. Niejednokrotnie bowiem musieli pokierować niejednorodną pod względem językowym i kulturowym grupą uczniów. Praca nad projektem pozwoliła na lepsze poznanie uczniów, ich pasji i lęków, a co za tym idzie dobranie efektywniejszych metod działania.

During the project implementation, students had many opportunities to use English in everyday situations, i.e. with their host families, with their peers from partner schools and at the airports. This has significantly improved their language competences. By making new friends, they have enhanced their social skills. The young people communicate via e-mail and Skype. They can skilfully use a camera and are capable of recording and editing a film. Working on the project was definitely satisfying for them and increased their motivation to be active. They became aware of the fact that what they did was valuable and was not in any way inferior to the activities of their peers in partner countries. This, in turn, boosted their self-confidence. Undoubtedly, contact with peers from other countries broadened their knowledge of partner countries and their cultures. They tasted regional dishes and visited regional landmarks. Apart from improving language and ICT skills, boosting motivation and broadening knowledge about partner countries and their cultures (described in the section concerning students), teachers had an opportunity to develop their teaching skills. There were many instances when they had to guide a linguistically and culturally diversified groups of students. Working on the project gave them a chance to get to know students better, to learn about their interests and anxieties and, therefore, to choose more effective work methods.

Poza tym praca nad projektem przyniosła nieocenione doświadczenie pozwalające na rozwiązywanie problemów związanych z realizacją poszczególnych zadań. Możliwość obserwacji różnych sposobów realizacji danego działania przez partnerów współpracujących w projekcie przyniosła refleksję dotyczącą zarządzania projektem.

Finally, working on the project provided the involved parties an invaluable experience that allowed for solving the problems related to the implementation of individual activities. The possibility of observing different ways in which an activity was implemented by individual partners made them reflect on how the project should be managed.

Produkty końcowe:

Final products:

• Film wideo • Przedmioty artystyczne • Broszury • Forum dyskusyjne

• Video film • Artefacts • Brochures • Discussion forum

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Informowanie społeczności szkolnej: • Prezentacja multimedialna podczas Dnia Języków Obcych; • Przygotowanie prezentacji ściennej na korytarzu szkolnym – prace uczniowskie w antyramach przygotowane w czasie trwania projektu; • Prezentowanie harmonogramu działań oraz bieżących zadań w projekcie – gablota szkolna. Fotoreportaże z każdej wizyty roboczej; • Przedstawienie uczniom gimnazjum filmu z festiwalu w Portugalii – projekcja w auli szkolnej; • Podsumowanie działań w projekcie oraz przedstawienie filmu bądź prezentacji Power Point z wizyt roboczych oraz realizacji celów projektu na podsumowujących radach pedagogicznych.

School community: • A multimedia presentation during Foreign Languages Day; audience: students, parents and teachers; • A wall presentation in the school corridor: the project title and the works the students made during the project were displayed in clip frames; • Presentation of the project schedule and current activities in the school display case. Photo reports from each working visit presented in the school display case; • Playing of the film from the festival in Portugal for the lower secondary school students at the school hall; • Project activity reviews and showing films and Power Point presentations on working visits and these concerning the achievement of project objectives during summary meetings of the board of teachers.

Informowanie społeczności lokalnej: • Festiwal Comenius w Olsztynie – w Zespole Szkół Ekonomicznych w Elblągu; • Artykuł w „Dzienniku Elbląskim”; • Krótka relacja z wizyty roboczej w telewizji regionalnej Vectra El.

Local community: • Comenius Festival in Olsztyn, School of Economics Compound in Elbląg; • Press release in Dziennik Elbląski (local daily paper); • A short report from the working visit in the Vectra El regional television station.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Wykorzystanie produktów, które powstały w ramach projektu jako materiałów promujących szkołę i region. Prezentowanie ich na zajęciach lekcyjnych i motywowanie do podejmowania podobnych działań. Wzmocnienie europejskiego wymiaru edukacji szkolnej poprzez wzmacnianie współpracy między szkołami. Promowanie nauki j. obcych poprzez regularną korespondencję z kolegami ze szkół partnerskich. Produkty końcowe są również źródłem wiedzy o sztuce i artystach regionu, które można wykorzystać na lekcjach, realizując regionalną ścieżkę edukacyjną. Stanowią inspirację przyszłych

Products developed as part of the project may be used as materials to promote the school and the region. They can be presented during classes to motivate students to undertake similar activities; European dimension of school education is strengthened by enhancing cooperation between schools; Foreign language learning is fostered by regular correspondence with colleagues from partner schools.The products which were developed as part of the project are used as materials for promoting the school and artists coming from the region. They are also a source of knowledge about

działań w tym zakresie. Są świadectwem ścisłej współpracy między krajami partnerskimi. Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu? • Opracowanie szczegółowego harmonogramu pracy na czas trwania projektu z przydziałem zadań dla każdego zaangażowanego nauczyciela wraz z terminarzem wykonania. • Zaangażowanie uczniów we wszystkie fazy realizowania projektu począwszy od fazy planowania, na raportach końcowych skończywszy. • Zorganizowanie festiwalu kończącego projekt w Portugalii z udziałem wielu uczniów.

the region’s arts and artists. They can be used during classes in the implementation of the regional education pathway. They serve as an inspiration for future activities in this respect and they provide evidence of close cooperation between partner countries. Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings: • a detailed schedule of activities for the duration of the project has been developed and included the assignment of tasks for every teacher involved; • teachers were involved in all stages of project implementation, from planning to final reports; • a festival was organised in Portugal to round off the project involving many students.

Ocalić od zapomnienia Rescue from Oblivion

Numer projektu: 07/CO06/07-0150/C3

Contract number: 07/CO06/07-0150/C3

Okres realizacji projektu: 01.08.2005 – 31.07.2008

Project duration: 01.08.2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa Nr 20 im. mjra Henryka Sucharskiego ul. Gałczyńskiego 9A, 87-800 Włocławek tel: +48 54 234 96 94

Polish partner: No. 20 Major Henryk Sucharski Primary School ul. Gałczyńskiego 9A, 87-800 Włocławek tel: +48 54 234 96 94

Koordynator szkolny projektu: Anna Sieraczkiewicz tel.: 791 524 521 e-mail: asiera@wp.pl Adres strony internetowej: www.sp20.wlc.pl

Coordinator at the school: Anna Sieraczkiewicz Tel.: 791 524 521 e-mail: asiera@wp.pl website: www.sp20.wlc.pl

Koordynator projektu: Szkoła Podstawowa Nr 20, Włocławek, Polska

Project coordinator: Szkoła Podstawowa Nr 20, Włocławek, Poland

Partnerzy projektu: Zãkladi Škola Šumice, Republika Czeska; Ukmergés Dukstynos Pagrindine Mokykla, Vilnius, Litwa; Ecole Primaire Charles Peguy, Dourdan, Francja; Instituto Comprensivo, Calabria, Włochy;

Project partners: Zãkladi Škola Šumice, the Czech Republic Ukmergés Dukstynos Pagrindine Mokykla, Vilnius, Lithuania Ecole Primaire Charles Peguy, Dourdan, France Instituto Comprensivo, Calabria, Italy

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 20 620 euro

Grant amount: EUR 20,620.00

Cele projektu :

Project objectives:

• Kształtowanie u dzieci otwartości i wpajanie przekonania, że ludzie są równi w swoich prawach pomimo istniejących między nimi różnic • Poznawanie dziedzictwa kulturowego zachowanego w legendach • Doskonalenie umiejętności posługiwania się językiem angielskim • Rozwijanie umiejętności stosowania nowoczesnych technologii komputerowych • Doskonalenie umiejętności komunikowania się, podejmowania decyzji, pracy w zespole • Rozbudzanie kreatywności i twórczego myślenia • Ożywienie i uatrakcyjnienie życia kulturalnego w środowisku lokalnym • Zaangażowanie rodziców w życie szkoły

• Shaping attitude of openness in children and teaching them that all people enjoy equal rights despite differences between them; • Getting to know cultural heritage recorded in legends; • Improving skills related to communicating in English; • Developing modern ICT skills; • Improving communication, decision making and teamwork skills; • Stimulating creativity and creative thinking; • Animating and making the cultural life in local community more attractive; • Engaging parents in school life.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Rok szkolny 2005/2006 • Wizyta studyjna dyrektorów szkoły i koordynatorów projektu w Polsce • Poszukiwanie i wybór legendy związanej z własnym regionem • Opracowanie scenariusza, przetłumaczenie go na język angielski • Wykonanie i wydrukowanie plakatów reklamujących przedstawienia • Zaprojektowanie kostiumów, scenografii i rekwizytów (z wykorzystaniem pomysłów dzieci) • Wykonanie kostiumów, części scenografii i rekwizytów (projekty i wykonanie – uczniowie przy pomocy nauczycieli) • Przygotowanie nagrań wybranych utworów muzycznych • Wizyta robocza we Francji – porównanie materiałów i rezultatów rocznej pracy, wymiana plakatów, ustalenie szczegółów dalszej współpracy – maj 2006 r. Rok szkolny 2006/2007 • Przygotowanie spektaklu według scenariusza na podstawie regionalnej legendy lub historii (każda

School year 2005/2006 • Study visit of school principals and project coordinators in Poland; • Looking for and selecting a legend related to a given school’s region; • Developing a script and translating it into English; • Creating and printing bills for the plays; • Designing costumes, stage sets and props (using children’s ideas); • Making costumes, elements of stage sets and props (design and production: students assisted by teachers); • Preparing the recordings of the selected songs; • Working visit in France: comparing the materials and results of a year’s work, exchanging playbills and determining the details of further cooperation (May 2006). School year 2006/2007 • Preparing a play according to the script based on a

szkoła biorąca udział w projekcie przygotowuje przedstawienie według scenariusza opracowanego w poprzednim roku realizacji projektu); • Zaprezentowanie inscenizacji społeczności szkolnej i lokalnej (w teatrach, kościołach, Domach Opieki Społecznej, Domach Dziecka); • Zarejestrowanie przedstawień (w wersji angielskiej) na taśmach VHS lub płytach CD – jeśli jest to możliwe, w profesjonalnym studio, wymiana filmów między wszystkimi szkołami partnerskimi; • Zorganizowanie „Festiwalu Filmowego” oraz „Tygodnia Filmowego” w lokalnym kinie w szkole; • Wykonywanie ilustracji wyrażających odczucia uczniów po obejrzeniu spektakli; • Wykonywanie zdjęć podczas wszystkich powyższych działań; • Wizyta robocza we Włoszech – prezentacja fragmentów przedstawień. Rok szkolny 2007/2008 • Wizyta robocza koordynatorów projektu na Litwie – zebranie i uporządkowanie materiałów do albumu, ustalenie szczegółów dotyczących wydania albumu • Wydanie albumu zawierającego wszystkie legendy zarówno w językach narodowych, jak i w języku angielskim; wszystkie plakaty reklamujące przedstawienia; projekty kostiumów, rekwizytów i scenografii; zdjęcia wykonywane podczas przedstawień, prób, „Festiwali Filmowych” i spotkań; ilustracje wszystkich przedstawień • Spotkanie ewaluacyjne w Czechach – zorganizowanie wystawy prezentującej etapy realizacji projektu, złożenie raportów podsumowujących współpracę

local legend or story (each partner school prepares a play according to the script created during the previous year); • Presenting the play to school and local community (at theatres, pensioners’ homes orphanages etc.); • Recording the shows (in English) on VHS or CD, at professional studios if possible; exchanging the films between all partner schools; • Organising a Film Festival and a Film Week at local cinemas and schools; • Making illustrations expressing students’ impressions of the shows; • Photographing all the abovementioned activities; • Working visit in Italy: presentations of play fragments.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Scenariusze • Kasety lub płyty CD z nagraniami przedstawień • Ilustracje, plakaty, zdjęcia • Eksponaty do izby regionalnej w szkole

• Scripts; • Videocassettes or CD’s with recordings of the shows; • Illustrations, playbills and photos; • Exhibits for the school’s regional chamber.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• Wystawienie przedstawień w teatrach, Domach Dziecka, Domach Opieki Społecznej, kościołach; • Organizacja „Festiwalu Filmowego” i zaprezentowanie spektakli zarejestrowanych na taśmach VHS i płytach CD w lokalnych kinach i w szkołach; • Zorganizowanie wystawy zdjęć, plakatów i kostiumów zorganizowane w szkołach (w Izbie Regionalnej), lokalnych muzeach, galeriach i innych instytucjach; • Wydanie i udostępnienie społeczności lokalnej albumu „Ocalić od zapomnienia”

• Performing the plays at theatres, pensioners’ homes, orphanages, churches etc; • Organising a Film Festival and presenting shows recorded on VHS or CD at local cinemas and schools; • Organising an exhibition of photographs, playbills and costumes at schools (in the regional chambers), local museums and galleries, as well as in other institutions; • Publishing and making available to the local community the album entitled Rescue from Oblivion.

School year 2007/2008 • Coordinators’ working visit in Lithuania: collecting and sorting materials for an album, determining album publishing details; • Publishing an album with all the legends in national languages and in English featuring all playbills and designs of costumes, props and stage sets, photographs made during the shows, rehearsals, Film Festivals and meetings, as well as illustrations from the shows; • Evaluation meeting in the Czech Republic: organising an exhibition presenting the implementation of individual project phases, delivering cooperation summary reports.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Reprezentanci szkół, którzy oglądali przedstawienia i wystawy oraz byli informowani o przebiegu projektu wyrażali chęć włączenia się do programu Comenius. Produkty końcowe (płyty CD, DVD, rekwizyty, afisze, muzyka, albumy) mogą stać się inspiracją dla innych nauczycieli.

The representatives of the schools who saw the shows and exhibitions and those who were informed about the status of the project expressed their will to join the Comenius Programme. The final products, i.e. CDs, DVDs, props, playbills, music and albums, can be used to inspire other teachers.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Projekt wyzwolił wiele nowych pomysłów na organizację konkursów: na najciekawszy scenariusz, na projekty kostiumów i plakatów reklamujących przedstawienia teatralne. Uczniowie po raz pierwszy brali udział w nagraniu ścieżki dźwiękowej do przedstawienia oraz filmów w dwóch wersjach językowych w profesjonalnym studio. Na podstawie otrzymanych od szkół partnerskich przepisów dzieci mogły samodzielnie przygotować potrawy regionalne i poczęstować nimi społeczność lokalną w czasie Festiwalu Nauki. Występy uczniów w lokalnym teatrze, a także Festiwal Filmowy były nową formą prezentacji wyników projektu. Ponadto czymś zupełnie nowym w szkole było przygotowanie przedstawienia na zakończenie projektu z udziałem uczniów wszystkich krajów partnerskich.

The project spurred many new ideas for competitions, including one for the best script, costume design and playbill. For the first time, the students took part in the recording of a soundtrack for a play and film in a professional studio. On the basis of recipes obtained from partner schools, children prepared regional dishes on their own and served them to the local community during a Science Festival. Student performances at local theatres and the Film Festival were a new form of presenting project results. Furthermore, a completely new element was making of a show to round off the project with students from all partner countries.

Europejska kultura i sztuka, źródła inspiracji dla edukacji wczesnoszkolnej European Arts and Culture, Source and Inspiration for Early Education

Numer projektu: 07-POL01-CO06-00007-3

Contract number: 07-POL01-CO06-00007-3

Okres realizacji projektu: 01.08.2005 – 31.07.2008

Project duration: 01.08..2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 21 ul. Spasowskiego 14 a 75-431 Koszalin tel: +48 94 345 79 97

Polish partner: No. 21 Integration Primary School ul. Spasowskiego 14 a, 75-431 Koszalin tel: +48 94 345 79 97

Koordynator szkolny projektu: Aldona Błakita tel: 502 363 538 e-mail: aldona-blakita@wp.pl Adres strony internetowej projektu: www.eufriend.org/ACE/index.htm oraz www.eufriend.net/Guide Book/

Coordinator at the school: Aldona Błakita Tel.: 502 363 538 e-mail: aldona-blakita@wp.pl Project website: www.eufriend.org/ACE/index.htm and www.eufriend.net/Guide Book/

Koordynator projektu: Kindergarten „Child’s Friend”, Sofia, Bułgaria;

Project coordinator: Kindergarten Child’s Friend, Sofia, Bulgaria

Partnerzy projektu: Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 21, Koszalin, Polska Gradinita Particulara Lumea Capilor, Galati, Rumunia;

Project partners: Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 21, Koszalin, Poland Gradinita Particulara Lumea Capilor, Galati, Romania

Scoala Generala cu Clasele I-VIII nr. 51, Bukareszt, Rumunia; San Anton Early School, Zebbiegh, Malta; Waldhofschule Eine Schule für alle, Templin, Niemcy; Ecole Maternelle Marcel Pagno, Tinqueux, Francja; Ceip Dunas de Doñana, Matalascanas, Hiszpania; Hallow CE Primary School, Hallow, Wielka Brytania; PiKPA of Piraeus “Mihailinio”, Pireus Castella, Grecja

Scoala Generala cu Clasele I-VIII nr. 51, Bucharest, Romania San Anton Early School, Zebbiegh, Malta; Waldhofschule Eine Schule für alle, Templin, Germany Ecole Maternelle Marcel Pagno, Tinqueux, France Ceip Dunas de Doñana, Matalascanas, Spain Hallow CE Primary School, Hallow, United Kingdom PiKPA of Piraeus “Mihailinio”, Pireus Castella, Greece

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 20 018 euro

Grant amount: EUR 20,018.00

Cele projektu:

Project objectives:

• Stworzenie i doskonalenie narzędzi pracy z uczniem – metod i technik pobudzających wyobraźnię dzieci i pomagających budowaniu kryteriów dotyczących jakości oraz wartości oraz wartości estetycznych; • Opracowanie wielu materiałów do pracy nad tematycznymi programami i jednostkami lekcyjnymi, zawierającymi elementy kultury i sztuki; • Zaznajomienie się dzieci z kulturą różnych europejskich państw wraz z zawartymi w niej wartościami etycznymi i estetycznymi; • Budowanie świadomości ważności roli kultury we wczesnych etapach edukacji wśród nauczycieli, rodziców, przedstawicieli społeczności lokalnej; • Aktywne uczestnictwo i współpraca rodziców, artystów, przedstawicieli lokalnej i międzynarodowej społeczności w życiu szkoły.

• Developing and improving tools for working with pupils: methods and techniques that stimulate children’s imagination and help build criteria concerning quality and value, including aesthetical value; • Developing a wide selection of materials for working with thematic curricula and class hours that contain elements of culture and art • Making children acquainted with cultures of various European countries and ethical and aesthetical values contained within these cultures • Building an awareness of the importance of culture at early stages of education among teachers, parents and local community representatives • The active involvement and cooperation of parents, artists, local and international community representatives in school life

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Realizowanie projektu odbywało się poprzez różnorodne działania w szkole, wymianę doświadczeń z partnerami, komunikację między partnerami, rozwijanie umiejętności komputerowych i językowych, propagowanie działań wśród społeczności lokalnej i międzynarodowej.

The project was implemented through a variety of school activities, the exchange of experience and communicating with the partners, the development of computer and language skills, as well as the promotion of project activities among local and international community.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Wypracowanie efektywnych modułów/programów tematycznych i jednostek lekcyjnych/ wprowadzających elementy europejskiej kultury i sztuki; • Pobudzanie dziecięcej kreatywności; • Rozwijanie metod i narzędzi pomagających na-

• Development of effective modules (thematic curricula and class hours) that introduce elements of European culture and arts; • Stimulating children’s creativity; • Development of methods and tools to assist

uczycielom w ich wysiłkach pedagogicznych (konspekty zajęć, gry dydaktyczne); • Przedstawienie zebranych materiałów i przygotowanie prezentacji o kulturze i artystach poszczególnych krajów (prezentacje multimedialne, filmy, gry dydaktyczne, strona internetowa); • Komunikowanie się oraz wymiana informacji, dzielenie doświadczeniami w celu osiągnięcia wyższych kwalifikacji nauczycieli.

teachers in their teaching efforts (lesson plans, teaching games); • Presentation of selected materials and making presentations about the culture and artists of partners countries (multimedia presentations, films, teaching games and website); • Communication, information and experience sharing to raise teacher qualifications.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Rozpowszechnianie na poziome lokalnym: • Zaangażowanie się lokalnych mediów – artykuły w prasie; • Popularyzowanie poprzez rekomendowanie strony internetowej projektu, zachęcanie do współpracy innych osób, nie związanych bezpośrednio z projektem; • Zapraszanie nauczycieli z innych szkół oraz przedstawicieli innych lokalnych instytucji do udziału w wydarzeniach; • Popularyzowanie poprzez dokumentację audiowizualną; • Rozpowszechnianie informacji o adresie strony internetowej projektu i harmonogramie wydarzeń; • Lokalne, narodowe i międzynarodowe wystawy.

At local level: • Involvement of local media: press releases; • Popularising the project by recommending the project website; encouraging other parties who were not directly involved in the project to cooperate; • Inviting teachers from other schools and other l ocal institutions to take part in the activities; • Popularising the project with the use of audio and video recordings; • Disseminating information about the project website and the activity schedule; • Local, national and international exhibitions;

Rozpowszechnianie na poziome międzynarodowym: • Wymiana materiałów wizualnych między partnerami oraz wystawy wymienionych materiałów: fotografii, artykułów, albumów i przedmiotów związanych z europejskimi pomnikami historycznymi oraz z dziedzictwem kulturowym; • Rozpowszechnianie informacji na temat celów projektu oraz kolejnych etapów podczas pracy. Wymiana doświadczeń między nauczycielami w danej szkole oraz między partnerami;

At international level: • Exchanging visual materials between partners and staging exhibitions of photographs, press releases, albums and objects related to European historic monuments and cultural heritage; • Disseminating information about project objectives and subsequent stages of their implementation; sharing experience with teachers from within the participating schools and partner schools;

• Wizyty u partnerów, praca z dziećmi w odwiedzanej szkole – Wystawa prac stworzonych przez dzieci w szkole i w innych instytucjach. Dystrybucja broszurek i dokumentów audiowizualnych; • Współudział w tworzeniu międzynarodowej strony internetowej projektu:www.eufriend.org/ACE/index.htmoraz www.eufriend.net/Guide Book/

• Visiting partners and working with children at the visited school: exhibitions of children’s works at schools and in other institutions; disseminating brochures and audio and video recordings; • Participation in the development of the international project website www.eufriend.org/ ACE/index.htm and www.eufriend.net/Guide Book/

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Dzięki szerokiemu upowszechnieniu efektów projektu na stronach internetowych mogą z nich korzystać wszyscy zainteresowani nauczyciele, rodzice, uczniowie i inne osoby.

Due to the wide dissemination of project results on websites, they can be used by interested teachers, parents and other persons.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of the project contents, activities, methods and findings:

Realizacja tego projektu to trzy lata bardzo wytężonej i efektywnej pracy całej szkoły. Był to także czas niezwykłej przygody. Praca szkoły została wzbogacona o nowe metody i narzędzia dydaktyczne zróżnicowane kulturowo dzięki wymianie doświadczeń między partnerami z wielu krajów. Zrealizowane cele są tak szerokie w różnorodności pomysłów oraz rozpiętości praktycznych możliwości, że praca nauczycieli i uczniów może być uznana raczej jako dobry start na przyszłość niż jako zamknięta strona lub koniec ich wysiłków. Zespół nauczycielski jest przekonany, że prawdziwe efekty będą coraz lepiej widoczne dopiero w przyszłości.

The implementation of the project comprised three years of the whole school’s intensive and effective work. It was also a time of an exciting adventure. The work of the school was enhanced with new culturally diversified teaching methods and tools thanks to the sharing of experience between partners from many countries. The achieved results include such a wide diversity of ideas and practical possibilities that the work of teachers and pupils may be considered more in terms of a good start for the future than a finished project and the end of their efforts. The teachers are convinced that the outcomes will actually become apparent in the future.

Mówię, więc jestem – rozwój u uczniów ustnych kompetencji, jako sposób na wzbogacenie osobowości, osiągnięcie sukcesu w życiu społecznym, otwarcie się na zewnątrz I speak therefore I am – the development of oral competences in pupils as a way of enriching their personality, achieving success in social life and opening oneself to the outside

Numer projektu: 07-POL01-CO06-00660-1

Contract number: 07-POL01-CO06-00660-1

Okres realizacji projektu: 01.10.2007 – 31.07.2009

Project duration: 01.10.2007 – 31.07.2009

Polski partner projektu: Zespół Szkół nr 4 im. I.J. Paderewskiego ul. Kasprowicza 16 83-000 Pruszcz Gdański tel. +48 58 682 20 24

Polish partner: (No. 4 I.J. Paderewski School Compound) ul. Kasprowicza 16, 83-000 Pruszcz Gdański tel. +48 58 682 20 24

Koordynator szkolny projektu: Grażyna Kamińska tel. +48 58 682 30 51 e-mail: grakamin@wp.pl Adres strony internetowej: www.zs4pruszcz.info Adres strony internetowej projektu: www.ispeak.extra.hu

Coordinator at the school: Grażyna Kamińska tel. +48 58 682 30 51 e-mail: grakamin@wp.pl website: www.zs4pruszcz.info Project website: www.ispeak.extra.hu

Koordynator projektu: Zespół Szkół nr 4 im. I.J. Paderewskiego – Pruszcz Gdański – Polska

Project coordinator: Zespół Szkół nr 4 im. I.J. Paderewskiego – Pruszcz Gdański – Poland

Partnerzy projektu: Vörösmarty Mihály Általános Iskola És Alapfokú Muvészetoktatási Intymny, Debrecen, Węgry College de Goulaine Nante, Nantes, Francja

Project partners : Vörösmarty Mihály Általános Iskola És Alapfokú Muvészetoktatási Intymny, Debrecen, Hungary College de Goulaine Nante, Nantes, France

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 8 000 euro

Grant amount: EUR 8,000.00

Cele projektu:

Project objectives:

• Poszerzenie wiedzy na temat różnych sposobów uczenia się i nauczania; • Podniesienie kompetencji komunikacyjnych uczniów; • Poprawa relacji uczniów z rówieśnikami i dorosłymi; • Zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole; • Kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych; • Zmniejszenie podatności na stres, fobie i nerwice szkolne; • Kształtowanie umiejętności panowania nad emocjami; • Kształtowanie postawy tolerancji wobec odmienności kulturowych.

• Expanding knowledge on various teaching and learning methods; • Raising of students’ communications competences; • Improving students’ relations with peers and adults; • Reducing the number of aggressive behaviours at the school; • Learning the skill of establishing interpersonal contacts; • Reducing susceptibility to stress, phobias and neuroses; • Developing the skill of controlling one’s feelings; • Shaping an attitude of tolerance towards different cultures.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Na początku projektu ustalono, za pomocą opracowanych wspólnie przez szkoły partnerskie ankiet i arkuszy obserwacyjnych, poziom kompetencji komunikacyjnych uczniów w normie intelektualnej i fizycznej oraz uczniów z klas integracyjnych w sześciu obszarach językowych (poprawność wypowiedzi, kultura wypowiedzi, leksyka-słownictwo, kultura żywego słowa, mowa ciała, emocje). Następnie, zgodnie z zasadą stopniowania trudności, opanowywano kolejno: mowę ciała (scenki dramowe, inscenizacje), sztuki dialogu, wystąpienia, prezentacje. Nauczyciele zostali przygotowani do zajęć poprzez organizowane warsztaty nt. etapów rozwoju mowy dziecka, komunikacji zastępczej ACC, mowy ciała, metod opanowywania stresu, wykorzystania dramy w metodyce nauczania, budzenia kreatywności uczniów metodami zadań projektu Odysei Umysłu. Kulminacyjny punkt projektu to prezentacja scenek międzynarodowych grup uczniowskich na spotkaniu finałowym.

At the beginning of the project, with the use of questionnaires and surveys developed by the partner school, the level of communications competences of students within the intellectual and physical norm and those from integration classes was measured in six linguistic areas: correctness of oral expression, language standards, lexis-vocabulary, culture of oral expression, body language, emotions). Next, in accordance with the principle of difficulty grading, the following were mastered: body language (role plays, adaptations), entering into dialogue, public speaking, presentations. Teachers were prepared to stage classes during workshops devoted to the stages of development of speech in children, augmentive and alternative communication system, bode language, methods of controlling stress, using drama in teaching methodology, inspiring creativity in students with the use of methods and tasks of Odyssey of the Mind project. The culminating point of the project is the presentation of role plays by international student groups during a final meeting.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Podniesienie poziomu kompetencji komunikacyjnych uczniów, rozpoznanie własnych umiejętności i możliwości ich doskonalenia; • Wyposażenie nauczycieli i uczniów w narzędzia, służące lepszemu porozumiewaniu się; • Aktywna strona internetowa projektu, prowadzona w czterech językach – angielskim, francuskim polskim i węgierskim – stanowiąca rodzaj portalu, gdzie każda ze szkół prowadzi własną podstronę z bieżącymi informacjami. Strona zawiera wszystkie materiały – ankiety i ich analizy, wykłady, pokazy, filmiki, sprawozdania z zajęć, galerię zdjęć, relacje z życia codziennego zespołu Comenius każdej ze szkół partnerskich. • Nawiązanie bardzo bliskich kontaktów z partnerami na Węgrzech i we Francji, co pozwoliło zamiast 4 regulaminowych mobilności oddelegować polskiej szkole 8 nauczycieli i 4 uczniów i przyjąć odwiedziny 28 uczniów (10 węgierskich i 18 francuskich) oraz 16 nauczycieli (11 węgierskich oraz 5 francuskich).

• Raising the level of communications competences in pupils, identifying individual skills and possibilities for improving them; • Equipping teachers and pupils with tools for better communication; • Active project website run in four languages; English, French, Polish and Hungarian, which is a portal featuring sites run by individual schools and presenting up-to-date information. The website ncludes all materials, including surveys and their analyses, lectures, shows, films, reports from activities, photo galleries, reports from every-day life of Comenius teams at each partner school. • Establishing very close contacts with partners from Hungary and France, which helped to stage more exchanges than the required 4 mobilities; 8 teachers and 4 pupils from the Polish school went abroad and 28 pupils (10 from Hungary and 18 from France) and 16 teachers (11 from Hungary and 5 from France) paid a visit in Poland.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Przebieg projektu opisany jest na stronie internetowej (www.ispeak.extra.hu), której moderatorem jest szkoła z Węgier. Linki do strony i dostęp do niej jest nieograniczony. Zespół ze szkoły w Pruszczu informuje o swoim projekcie i zachęca do wykorzystywania jego produktów podczas spotkań z nauczycielami własnej szkoły oraz innych szkół pruszczańskich, zamieszcza informacje w prasie lokalnej, na bieżąco kontaktuje się z organem prowadzącym UM w Pruszczu. Organizacja Dni Otwartych dla innych szkół w województwie.

The progress of project implementation is presented at the website (www.ispeak.extra.hu), which is moderated by the school in Hungary. The website is easily accessible and you can find links to it. The team from the school in Pruszcz informs about its project and encourages the use of its products during meetings with teachers at the school and other schools in Pruszcz. They present information in the local press, cooperate with the Town Hall in Pruszcz and organise Open Doors for other schools in the province.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Metody i narzędzia wypracowane w projekcie są elementami, które można zaadaptować i wprowadzić do codziennej praktyki szkolnej. Pozwalają na zbudowanie w oparciu o nie nowego podejścia do zadań edukacyjnych szkoły i planowanych osiągnięć uczniów, wprowadzenie do szkolnego programu nauczania i oceniania. Rezultatem projektu są również nawiązane kontakty – nauczyciele planują kontynuację współpracy po zakończeniu projektu, na przykład wymianę uczniów, ewentualne podjęcie kolejnego wspólnego projektu z rozszerzeniem grupy o nowych partnerów. Nauczyciele obserwują wśród uczniów zwiększone zainteresowanie praktyczną znajomością języka obcego oraz aktywne zaangażowanie w różne działania i podejmowanie inicjatywy w klasie gimnazjalnej o specjalizacji dziennikarskiej.

Methods and tools developed during the project are elements that can be adapted and introduced to every-day school practice. It is possible to develop a new approach to educational tasks of the school and plan achievements of the pupils on their basis and introduce them to the school teaching and grading system. Project results include the establishment of contacts and teachers plan to continue cooperation after the completion of the project, for example in the form of pupil exchanges and work on a new project with an expanded partner group. Teachers observe growth in students’ interest in practical knowledge of a foreign language and active commitment to various activities, as well as taking new initiatives by a class with journalism specialisation.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Wspólnym zamiarem twórców projektu było wyposażenie uczniów w takie umiejętności, które pozwolą im na osiągnięcie sukcesu w życiu, radzenie sobie w życiu – poprzez podejmowanie aktywnych metod rozwiązywania problemów. Innowacyjność projektu – to przeniesienie „akcentu” edukacyjnego w szkołach partnerskich z aspektu zdobywania wiedzy, na aspekt „w jaki sposób ją zdobyć i odpowiednio zastosować”. Opracowane metody, narzędzia, scenariusze zajęć warsztatowych wykorzystujących bardzo różne dziedziny sztuki i edukacji można stosować po zakończeniu projektu, adaptując je do potrzeb uczniów, szkół, nauczycieli różnych przedmiotów.

A common intention of project participants was to equip pupils with skills that will help them achieve success and cope in life, thanks to adopting active methods of problem solving. Innovativeness of the project consists in shifting the educational ‘accent’ at partner schools from pure knowledge acquisition to how to acquire and apply knowledge in an adequate manner. The developed methods, tools and workshop scenarios with the use of various forms of artistic activity and educational methods may be used after the completion of the project, and adapt them to the needs of other pupils, schools and teachers of other subjects.

Uczenie i nauczanie matematyki w trzecim tysiącleciu Teaching and Learning Maths in the Third Millennium

Numer projektu: 07-POL01-CO06-00117-3

Contract number: 07-POL01-CO06-00117-3

Okres realizacji projektu: 01.10.2005 – 31.07.2008

Project duration: 1.10.2005 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Gimnazjum nr 5 im. Józefa Lompy ul. 11-go Listopada 21 41-500 Chorzów tel. +48 32 24 11706

Polish partner: No. 5 Józej Lompa Secondary School ul. 11-go Listopada 21, 41-500 Chorzów tel. +48 32 24 11 706

Koordynator szkolny projektu: Czesław Kolasiński tel. O32 2026655 e-mail: bluekol1@poczta.onet.pl Adres strony internetowej: www.gim5.chorzow.pl Adres strony internetowej projektu: www.divini.net/tlm3

Coordinator at the school: Czesław Kolasiński tel. O32 2026655 e-mail: bluekol1@poczta.onet.pl website: www.gim5.chorzow.pl Project website: www.divini.net/tlm3

Koordynator projektu: Instituto Tecnico Industriale „E:Divini”, San Severino Marche, Włochy

Project coordinator: Instituto Tecnico Industriale „E:Divini”, San Severino Marche, Italy

Partnerzy projektu: Gimnazjum nr 5 im. Józefa Lompy, Chorzów, Polska IES Barres i Ones, Badalona, Hiszpania

Project partners: Gimnazjum nr 5 im. Józefa Lompy, Chorzów, Poland IES Barres i Ones, Badalona, Spain

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 18 000 euro

Grant amount: EUR 18,000.00

Cele projektu:

Project objectives:

• Wymiana doświadczeń w nauczaniu matematyki; • Ulepszenie dotychczasowych metod nauczania; • Stworzenie ścieżek edukacyjnych łączących nauczanie matematyki z innymi przedmiotami; • Stworzenie modułu nauczania na odległość; • Poznanie i zastosowanie w praktyce nowych technologii komputerowych; • Stosowanie języka angielskiego w matematyce; • Stworzenie wspólnej bazy dydaktycznej w postaci testów, zadań, ankiet.

• Exchanging experiences related with the teaching of maths; • Improving the teaching methods; • Creating educational paths that combine the teaching of maths with other subjects; • Creating a distant learning module; • Introduction and use of new computer technologies; • The use of English in mathematics; • Establishment of a common data base including tests, exercises, surveys, etc.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Nauczyciele porównywali programy nauczania, metody nauczania oraz sposoby rozwiązywania problemów związanych z uczeniem i nauczaniem matematyki w różnych szkołach. Pracowali nad ulepszeniem pomiaru dydaktycznego za pomocą wspólnie przygotowanej skali ocen. Opracowywali i przeprowadzali ankiety, testy, konkursy. Wspólnie planowali zadania projektowe na dany rok. Aktywizowali uczniów poprzez bezpośrednie zaangażowanie w działania projektowe.

Teachers compared curricula, teaching methods and ways of problem solving related with teaching and learning maths at different schools. They have worked to improve the grading scheme with the use of a common grading scale. They have developed and conducted surveys, tests, and competitions. They planned common project tasks for a given year. They activated pupils and motivated them to complete in project tasks.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Test TLM3 - Uczenie i nauczanie matematyki w trzecim tysiącleciu. Test miał formę kwestionariusza ankiety składającej się z 40 pytań, dotyczących takich zagadnień jak: stosunek do uczenia się matematyki, nauczanie matematyki oraz wpływ rodziny na uczenie się. Szkoły partnerskie przygotowały broszury z lekcji przeprowadzonych podczas spotkań we Włoszech, Hiszpanii i Polsce. Uczniowie poznali sylwetki sławnych kobiet, które zasłużyły się w matematyce. Szukali samodzielnie tych informacji na stronach internetowych. Opracowany został moduł dydaktyczny na temat „Linie i parabole” w matematyce, sztuce i innych dziedzinach nauki. Stworzony został projekt „Top ten”- dziesięciu słów najważniejszych w życiu nastolatka, konkursy grafiki komputerowej, mała encyklopedia matematyczna, konkurs problemów z logiki matematycznej.

The TLM3 Test – Teaching and Learning Maths in the Third Millennium. The test took form of a questionnaire with 40 questions regarding students’ attitudes to learning maths, teaching maths and family’s influence on student’s learning. Partner schools prepared brochures based on lessons staged during meetings in Italy, Spain and Poland. Students became acquainted with the profiles of famous female mathematicians and looked for information on them in the Internet. A teaching module entitled Lines and Parabolas in mathematics, arts and other scientific disciplines was developed along with the Top Ten project focusing on ten words that are the most important in the life of a teenager, computer graphics competitions, small encyclopaedia of mathematics, and a competition regarding problems in the field of mathematical logic.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• Strona internetowa projektu www.divini.net/tlm3 zawierająca zdjęcia uczestników w trakcie realizacji projektu, moduły dydaktyczne, lekcje i programy wizyt oraz inne materiały. • Rezultaty projektu zostały upowszechnione w prasie lokalnej, radiu i w lokalnej telewizji Badalona.

• Project website: www.divini.net/tlm3 featuring photos of project participants, didactic modules, lessons scenarios, visit programmes and other materials. • Project results have been disseminated in the local press, radio and Badalona TV station.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Poznawanie dziedzictwa kulturowego oraz tradycji i obyczajów krajów przyjmujących. • Młodzież i nauczyciele biorący udział w projekcie udoskonalili umiejętności z języka angielskiego, poznali nowe technologie i programy komputerowe, takie jak Cabri II, Cabri 3D, które służą do ułatwienia nauczania geometrii i wspomagają naukę przedmiotów matematyczno – przyrodniczych. Rezultatem projektu jest możliwość korzystania z baz danych znajdujących się na stronach internetowych.

• Learning about cultural heritage and traditions and customs of the host countries; • Youth and teachers participating in the project improved their English skills, became acquainted with new computer technologies and software, to mention Cabri II and Cabri 3D, which are designed to facilitate the teaching of geometrics and support learning of maths and sciences. Project results include the possibility of using data bases posted on the websites.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

• Zastosowanie języka angielskiego w matematyce • Wprowadzenie hipertekstów w małej encyklopedii matematycznej • Umiejętność pracy z tablicą interaktywną • Wspólna strona internetowa dla szkół partnerskich

• Use of English in mathematics; • Introduction of hypertexts in the small encyclopaedia of mathematics; • Ability to work with an interactive whiteboard; • Project website developed by partner schools.

Kultura regionalna w kontekście europejskim Regional Culture in the European Context

Numer projektu: 07-POL-01-CO06-00091-2

Contract number: 07-POL-01-CO06-00091-2

Okres realizacji projektu: 01.10.2006 – 31.07.2008

Project duration: 01.10.2006 – 31.07.2008

Polski partner projektu: Liceum Ogólnokształcące nr I im. mjr Henryka Sucharskiego ul. Dąbrowskiego 3 63 – 600 Kępno tel: +48 62 78 22 294

Polish partner: No. 1 Henryk Sucharski Secondary School ul. Dąbrowskiego 3, 63 – 600 Kępno tel: 0048 – 62-78-22294

Koordynator szkolny projektu: Irena Dohnke tel: +48-62-78-28 197 e-mail: swan@po.onet.pl Adres strony internetowej: www.lokepno.com.pl Adres strony internetowej projektu: www.ulricianum-Aurich.de/comenius

Coordinator at the school: Irena Dohnke tel: 0048-62-78-28197 e-mail: swan@po.onet.pl Website: www.lokepno.com.pl Project website: www.ulricianum-Aurich.de/comenius

Koordynator projektu: Gymnasium Ulricianum, Aurich, Niemcy

Project coordinator: Gymnasium Ulricianum, Aurach, Germany

Partnerzy projektu: Liceum Ogólnokształcące nr I, Kępno, Polska Vollen Skole, Vollen, Norwegia Gymnazium Pribram, Pribram - Czechy Openbare Scholengemeenschap Piter Jelles Montessori, Leeuwarden, Holandia

Project partners: Liceum Ogólnokształcące nr 1, Kępno, Poland Vollen Skole, Vollen, Norway Gymnazium Pribram, Pribram, the Czech Republic Openbare Scholengemeenschap Piter Jelles Montessori, Leeuwarden, the Netherlands

Język projektu : angielski

Project language: English

Przyznany grant: 13 930 euro

Grant amount: EUR 8,000.00

Cele projektu :

Project objectives:

• Pogłębienie wiedzy o kulturze krajów partnerskich; • Rozwijanie umiejętności poszukiwania i selekcji informacji; • Poszerzenie wiadomości o cechach charakterystycznych sztuki regionalnej; • Rozwijanie umiejętności prezentowania rezultatów własnej pracy; • Rozwijanie kreatywności uczniów biorących udział w projekcie; • Kształtowanie umiejętności interpersonalnych.

• Broadening knowledge about the culture of partner countries; • Developing skills related to searching and selecting information; • Broadening knowledge about the characteristic features of regional arts; • Developing skills related to the presentation of the results of individual work; • Boosting creativity of students participating in the project; • Shaping interpersonal skills.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

• Praca w grupach tematycznych w szkole (wyboru tematów dokonywali samodzielnie uczniowie wg własnych zainteresowań); • Nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami z innych szkół partnerskich (e-mail, pocztówki i informacje o poszczególnych członkach grupy wysyłane przez wszystkie szkoły); • Przygotowanie koncertu kolęd na spotkanie z rezydentami DPS w Rzetni; • Nauka tańca ludowego „Krakowiak”, jego prezentacja oraz uczenie wszystkich uczestników konferencji podsumowującej w Republice Czeskiej podstawowych kroków tego tańca; • Przygotowanie przedstawienia teatralnego o Piaście Kołodzieju „Legenda wielkopolska” oraz piosenki o Mieszku (w stylu rap) – uczniowie projektowali kostiumy, opracowywali choreografię; • Przygotowanie przez uczniów prezentacji multimedialnej o sztuce i tradycjach w Wielkopolsce (architektura, tradycyjne stroje).

• Work in thematic groups at the school (selection of topics made by the students based on their individual interests); • Establishing contacts with peers at partner schools (via e-mails, post-cards and exchanging information on individual group members at individual schools); • Preparing a carol concert for the meeting with residents of a Residential Home in Rzetnia; • Learning a Krakowiak folk dance, presenting it and teaching basic steps to all participants of a conference held in the Czech Republic to sum up project results; • Preparing a theatre performance based on a legend from the Region of Wielkopolska about Piast Kołodziej and a song about Prince Mieszko (in the rap style) – students made costumes and prepared choreography; • Making a multimedia presentation about the arts and traditions in the Region of Wielkopolska (architecture, traditional clothes).

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Prezentacja multimedialna; • Przedstawienie teatralne z broszurką , zawierającą streszczenie legendy o Piaście Kołodzieju w języku angielskim w tłumaczeniu uczniów; • Informacje o poszczególnych działaniach grupy na stronie internetowej szkoły; • Taniec ludowy „Krakowiak”; • Slajdy ze scenami z książki o Piaście Kołodzieju; • Zwiększenie umiejętności językowych uczniów, poszerzenie ich umiejętności społecznych; • Zwiększenie motywacji do nauki języków obcych • Zwiększenie pewności siebie dzięki konieczności

• A multimedia presentation; • A theatre performance and a brochure summarising the legend about Piast Kołodziej in English (translation made by the students); • Information on specific activities of the group at the school’s website; • Mastering the Krakowiak folk dance; • Transparencies presenting scenes from the book about Piast Kołodziej; • Improving linguistic skills by the students, broadening of their social skills; • Boosting motivation for foreign language learning; • Enhancing self-confidence due to the need of

prezentacji swoich rezultatów pracy w projekcie w języku obcym; • Poszerzenie wiedzy o krajach partnerskich, ich kulturze i tradycjach; • Nawiązanie bezpośrednich kontaktów z rówieśnikami z innych krajów; • Większe zaangażowanie rodziców w życie szkoły • Większe wsparcie i zaangażowanie ze strony Starostwa Powiatowego; • Zwiększanie umiejętności posługiwania się TIK.

presenting in a foreign language the results of individual work within the project; • Expanding knowledge on partner countries, their culture and traditions; • Establishing direct contacts with students from other countries; • Greater commitment to the life of the school on the part of the parents; • Greater support and commitment on the pat of local government authorities; • Improving ICT skills.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods: • Articles and photographs in the local press; • Exhibition stand during the Open Doors at the school; • Providing information on the progress of project works during the teaching staff meetings, meeting of Parent’s Council and School Council; • School website; • Working meetings of project coordinators from all partner schools with local government authorities in Kępno.

• Artykuły i zdjęcia w lokalnej prasie; • Stoisko podczas „Drzwi Otwartych” w szkole; • Informacje podawane podczas posiedzeń Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców i Rady Szkoły; • Strona internetowa szkoły; • Spotkanie robocze koordynatorów wszystkich szkół partnerskich ze Starostwem Powiatowym w Kępnie. Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Wzmocnienie poczucia tożsamości regionalnej (młodzież , nauczyciele, społeczność lokalna); • Wzrost motywacji do nauki języków obcych i informatyki – lepsze rezultaty nauki; • Zwiększone umiejętności prezentacji (przydatność przy zdawaniu egzaminów, w czasie rozmów kwalifikacyjnych); • Silniejsze poczucie własnej wartości i pewności siebie – lepsze nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi.

• Strengthening the sense of regional identity (in the youth, teachers, and local community); • Boosting motivation for foreign language and computer science learning and better performance of the students; • Enhanced presentation skills, which are useful during examinations and other qualifying procedures; • Boosted self-confidence and self-esteem – establishing contacts with other people with greater ease.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

• Praca metodą projektową z konkretnymi produktami, jako rezultatami działań projektowych; • Stosowanie technologii informacyjnej w celu komunikacji, wyszukiwania informacji, tworzenia prezentacji multimedialnej; • Cała praca podczas realizacji projektu polega na kreatywności – uczniowie tworzą sami produkty, które prezentują na konferencji podsumowującej; • Praca w projekcie opiera się w większości na autonomicznym wyborze uczniów co do aspektów tematu, nad którymi chcą pracować, wyborze sposobu ich opracowania i prezentowania wyników własnej pracy.

• Work on specific products (project results) during the project implementation; • Application of information technology in order to communicate, search for information, and prepare multimedia presentations; • All work throughout the project required creativity – students prepared products, and presented them at the final conference; • Project work was based on autonomous choices of the students regarding the topic they wanted to work on as well as the method of preparing and delivering the results of their work.

eTwinning – współpraca szkół za pośrednictwem mediów elektronicznych eTwinning – School Cooperation with the use of Electronic Media

Woman -Undiscovered Beauty (Woman and Art over the Centuries) Woman -Undiscovered Beauty (Woman and Art over the Centuries)

Okres realizacji projektu: styczeń-czerwiec 2008

Project duration; from January to June 2008

Polski partner projektu: Gimnazjum nr 1 w Gdyni im. Gdyńskich Harcerzy II Rzeczypospolitej Polskiej ul.10 Lutego 26 81-364 Gdynia, tel. +48 58 620 3316

Polish partner: No.1 Gdyńskich Harcerzy II Rzeczypospolitej Polskiej Secondary School in Gdynia ul.10 Lutego 26 81-364 Gdynia, tel. +48 58 620 3316

Koordynator: Aleksandra Szczepińska e-mail: gim1gdy@gd.pl Adres strony internetowej: www.gim1gdy.gd.pl Adres strony internetowej projektu: http://my.twinspace.etwinning.net/womanart?l=en

Coordinator at the school: Aleksandra Szczepińska e-mail: gim1gdy@gd.pl website: www.gim1gdy.gd.pl Project website: http://my.twinspace.etwinning.net/womanart?l=en

Szkoła partnerska: Instituto Magistrale, Montebelluna, Włochy

Project partner: Instituto Magistrale, Montebelluna, Italy

Język projektu: angielski

Project language: English

Cele projektu:

Project objectives:

• Rozwijanie umiejętności językowych w zakresie komunikowania się z rówieśnikami z Włoch oraz poszerzanie słownictwa związanego ze sztuką;

• development of linguistic skills thanks to communicating with peers from Italy and broadening arts related vocabulary;

• Rozwijanie umiejętności w zakresie posługiwania się technikami informatycznymi; • Kształcenie umiejętności gromadzenia i porządkowania informacji pochodzących z różnych źródeł; • Kształcenie umiejętności współpracy w zespole i podejmowanie działań na rzecz grupy; • Kształcenie poczucia odpowiedzialności za swe działania.

• development of ICT skills; • development of skills related to collecting and arranging information coming from different sources; • development of team-working skills and taking actions aimed at successful group-work; • development of a sense of responsibility.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

• burza mózgu; • prowadzenie korespondencji emailowej przez szkoły partnerskie w języku angielskim; • prowadzenie blogu przez uczniów ze szkoły włoskiej; • przygotowanie prezentacji multimedialnej; • przygotowanie przedstawienia teatralnego, nagranie go i stworzenie filmu.

• brain storming; • exchanging e-mails in English by students of partner schools; • writing a blog by students from the school in Italy; • preparing a multimedia presentation; • preparing a theatre performance, recording it and making a film.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Blog, przedstawienie teatralne , 2 filmy umieszczone na YouTube.

A blog, theatre play, two films posted on YouTube.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Blog, You tube, prezentacje w obu szkołach partnerskich dla nauczycieli, uczniów jak i rodziców.

A blog, You tube, presentations at the two partner schools for teachers, other students and parents.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Wzrost kompetencji językowych uczniów; • Zapoznanie z kulturą, życiem codziennym rówieśników z Włoch; • Wyrabianie poczucia współodpowiedzialności za podjęte działania; • Kształcenie umiejętności kreatywnego działania w zespole, nauka tolerancji w stosunku do osób mających inne poglądy i opinie; • Produkty końcowe projektu wykorzystywane są na lekcjach plastyki, muzyki i języka angielskiego.

• Improvement of students’ competences; • Becoming acquainted with culture and every-day life of peers from Italy; • Instilling a sense of joint responsibility for actions taken; • Learning creative activity in a team, learning tolerance towards persons with differing views and opinions; • Final products of the project have been used during arts, music and English classes.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

• Duże zaangażowanie uczniów, rozwijanie kompetencji językowej poprzez „żywe” zastosowanie go w kontaktach bezpośrednich (chaty), wzrost zainteresowania tematyką związaną z projektem,(np. oglądanie wystaw plastycznych); • Zdobywanie nowych umiejętności posługiwania się programami komputerowymi np. Movie Maker przez nauczycieli i wprowadzanie elementów e-learningu do tradycyjnych form nauczania.

• Great commitment on the part of students, developing linguistic competences thanks to “real” use of language in direct contacts (via chats), larger interest in the project topic,(e.g. watching arts exhibitions); • Learning new ICT skills, e.g. using Movie Maker software by teachers and introducing elements of e-learning to traditional teaching methods;

Korzyści dla szkoły: • efektywniejsze wykorzystanie ICT przez innych nauczycieli języka angielskiego; • uczestnictwo w programie eTwinning promowało szkołę w czasie Dnia Otwartych Drzwi – prezentacja przedstawienia przygotowanego przez uczniów. Projekt został również zaprezentowany nauczycielom, rodzicom i uczniom ze szkoły partnerskiej we Włoszech. Korzyści dla uczestników z każdej partnerskiej szkoły: • otwarcie się na świat; • poznawanie innych kultur; • rozpoznawanie podobieństw i różnic wynikających z różnic na tle kraju pochodzenia, mentalności i rozumienia sztuki; • poszerzanie horyzontów umysłowych; • rozwijanie zainteresowań historią kultury europejskiej poprzez pryzmat podjętych działań.

Benefits for the school: • more effective use of ICT by English teachers; • The school has presented the eTwinning program and the play prepared by the students as part of the promotion of the school during the Open Doors event. The project has also been presented o teachers, parents and other students of the partner school in Italy. Benefits for the partner school: • Opening to the world; • Becoming acquainted with new cultures; • Identifying similarities and differences due to different culture, origins, mentality and perceiving arts; • Broadening the horizons; • developing interest in the history of European culture thanks to the practical actions taken.

Opowiem ci historię I’ll Tell you a Story

Okres realizacji projektu: listopad 2007 – styczeń 2008

Project duration: from November 2007 to January 2008

Polski partner projektu: Przedszkole nr 3 Ul. Św. Jana 8 41-803 Zabrze Tel: +48 32 271 62 66

Polish partner: No. 3 Nursery School Ul. Św. Jana 8 41-803 Zabrze Tel: +48 32 271 62 66

Koordynator: Ludomira Borys-Paradysz e- mail: p3zabrze@op.pl Adres strony internetowej: www.zabrze.magistrat.pl Adres strony internetowej projektu: http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-en&cid-19263

Coordinator at the school: Ludomira Borys-Paradysz e- mail: p3zabrze@op.pl website: www.zabrze.magistrat.pl Project website: http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-en&cid-19263

Szkoła partnerska: Instituto Compresivo di Riva Ligure San Lorenzo al. Mare, Włochy

Project partner: Instituto Compresivo di Riva Ligure, San Lorenzo al. Mare, Italy

Język projektu: włoski

Project language: Italian

Cele projektu:

Project objectives:

• Zainteresowanie dzieci elementami kultury innych narodów; • Przybliżanie wartości uniwersalnych za pośrednictwem literatury;

• Making children interested in elements of other nations’ culture; • Introducing universal values through the medium of literature;

• Wyrabianie przekonania, iż książka jest źródłem ciekawych przeżyć, wiedzy i rozrywki; • Kształtowanie życzliwej, otwartej i tolerancyjnej postawy dzieci wobec odmiennych elementów kultury i życia kolegów innych narodowości; • Kształtowanie uczucia przynależności do Europy; • Budzenie poczucia odpowiedzialności za przyjaźń i współpracę między uczestnikami projektu; • Kształcenie u dzieci postaw małego badacza – rozwijanie ciekawości świata i chęci poznawania i odkrywania nowego w procesie uczenia się; • Rozwijanie plastycznej i werbalnej ekspresji twórczej.

• Forming a conviction that books are the source of interesting experiences, knowledge and entertainment; • Shaping a friendly, open and tolerant attitude in children towards different elements of culture and life of young people of various nationalities; • Instilling a sense of European identity; • Instilling a sense of responsibility for friendship and cooperation with project participants; • Shaping an attitude of a little researcher in children, i.e. developing interest in the world and willingness to learn, discover and study new things; • Developing artistic and verbal creative expression.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

• Czytanie bajki - zapoznanie się z pozycją z literatury uczestnika projektu; • Stworzenie charakterystyki postaci; • Wykonanie prac plastycznych i ruchomego modelu postaci; • Tworzenie książeczek i scenek teatralnych przedstawiających nowe przygody Pinokia; • Wyszukiwanie podobieństw i różnic bohaterów baśniowych z rzeczywistymi postaciami i zwierzętami; • Inscenizowanie fragmentów bajki według własnego scenariusza; • Nauka tańca z kraju partnera projektu; • Nauka podstawowych słów i zwrotów w języku uczestnika projektu; • Wysyłanie e–mali przez dzieci – wykorzystanie technik ICT we wzajemnych kontaktach; • Prowadzenie doświadczeń i obserwacji wybranych elementów przyrody związanych z omawianą lekturą; • Poszukiwanie informacji na temat życia włoskich kolegów oraz kultury ich narodu.

• Reading fairy tales and becoming acquainted with works of literature of individual project participants; • Preparing characters’ descriptions; • Making artistic works and a moveable model of the character; • Making booklets and presenting theatre scenes presenting new adventures of Pinocchio; • Looking for similarities and differences between fairy tale characters and real people and animals; • Staging fragments of the fairy tale based on original scenario; • Learning a dance from the country of a project participant; • Learning basic words and phrases in other project participant’s mother tongue; • Sending e-mails by children – using ICT in mutual contacts; • Conducting experiments and observations of selected elements of environment related to the discussed literary piece; • Looking for information on every day life of friends from Italy, as well as on the culture of their nation.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Dzieci opanowały: • słowa i zwroty w zakresie przedstawiania się i powitania; • umiejętność wysyłania e-maili; • obsługę mikroskopu; • wykonały ruchomy model Pinokio; • podstawowe kroki tańca Tarantela; • słowa piosenki o Pinokiu.

The children have learnt: • words and phrases related to greeting and introducing oneself, • how to send an e-mail, • how to use a microscope, • how to make a moveable model of Pinocchio, • the basic steps of Tarantela dance, • the lyrics of a song about Pinocchio.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• Wystawa prac dzieci w przedszkolu, osiedlowym domu kultury i bibliotece publicznej oraz w supermarkecie; • Teatrzyk w wykonaniu przedszkolaków pt. „Przygody Pinokia” dla młodszych kolegów i uczniów z pobliskiej szkoły (na podstawie wybranego fragmentu lektury); • Prezentacja tańca Tarantela i piosenki o Pinokiu Babciom i Dziadkom oraz rodzicom na uroczystości zorganizowanej z okazji ich święta ; • Prezentowanie rodzicom zdobytych wiadomości na temat kraju kolegów podczas „Dnia Włoskiego”; • Zamieszczenie obszernej publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Urzędu Miasta; • Wydanie specjalnej gazetki przedszkolnej „Rodzinna Trójeczka” na temat rezultatów współpracy z przedszkolem z San Lorenzo.

• An exhibition of children’s works has been organized at the nursery school, the local culture centre, public library and a supermarket; • Theatre performance entitled ‘The Adventures of Pinocchio’ presented by the children from the nursery school for younger children and students from the nearby school (based on a selected excerpt from the book); • Performing Tarantela dance and the song about Pinocchio for grandmothers and grandfathers, as well as for parents during an event organized to celebrate their Day; • Presenting to parents information acquired on the partner country during ‘the Italian Day’; • an extensive note in the Public Information Bulletin has been placed on the Town’s Office website; • A special edition of The Family Three nursery news-sheet has featured the results of cooperation and the current cooperation with the nursery school in San Lorenzo.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Zgromadzone przez dzieci materiały na temat kultury Włoch i życia kolegów z tego kraju będą służyły kolejnym przedszkolakom; • Dzieci uczestniczące w projekcie wykazują się wiedzą w quizach i konkursach, zajęciach otwartych na temat treści lektury oraz kraju partnerów projektu; • Prezentowanie włoskiego tańca przy okazji organizowanych imprez przedszkolnych; • Prezentowanie przygód Pinokia młodszym kolegom przy wykorzystaniu wykonanych prac plastycznych i książeczek.

• Information and materials on Italian culture and the lifestyle of Italian children gathered by the Polish children will be used by other generations of nursery children. • Children demonstrate their knowledge in quizzes, contests and open classes devoted to books’ contents and the country of project partners. • Performing the Italian dance during nursery events; • Presenting the adventures of Pinocchio to younger children with the use of prepared booklets and artistic works.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Kreatywność dzieci pozwoliła na: • tworzenie scenek teatralnych i książeczek przedstawiających nowe przygody Pinokia; • zaprezentowanie charakterystycznych cech postaci bohaterów lektury w scenkach teatralnych; • stworzenie przez dzieci nowego zakończenia bajki; • przedstawienie postaci głównego bohatera bajki w formie plastycznej za pomocą różnych technik; • pozyskiwanie informacji za pomocą różnych źródeł; • stworzenie mapy dobrych i złych uczynków człowieka; • rozwiązanie problemu dotyczącego „kłamstwa” w trakcie debaty „Czy możemy kłamać, czy też nie?; • rozwiązanie problemu “Czym jest świerszcz?” poprzez prowadzenie badań i obserwacji oraz poszukiwanie informacji.

Children’s creativity has made it possible to: • prepare theatrical scenes and booklets presenting new adventures of Pinocchio; • present interesting features of book characters and heroes in drama scenes; • develop a new fairy tale ending by the children; • present the fairy tale’s main character in an artistic form with the use of different techniques; • acquire information from various sources; • make a map of good and bad human acts; • resolving the problem related to ‘lies’ during the debate ‘Can we or can’t we lie?’; • solving the problem of ‘What is a cricket?’ through carrying out examination and observation, as well as by searching for information.

Innowacyjność projektu polega na: • uczeniu się i używaniu słów oraz podstawowych zwrotów w języku włoskim; • pisaniu e-maili w tym języku; • posługiwaniu się mikroskopem i przeprowadzaniu doświadczeń.

Creative and innovative value of project consists in: • learning and using words and basic phrases in the Italian language; • writing e-mails in this language; • using a microscope and carrying out experiments.

ATB-Across the BIBLE across EUROPE ATB-Across the BIBLE across EUROPE

Okres realizacji projektu: wrzesień 2006-czerwiec 2008

Project duration: from September 2006 to June 2008

Polski partner projektu: Samorządowa Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Emilii Peck ul. Ogrodowa 12 26-130 Suchedniów tel./fax : +48 41 254-30-34

Polish partner: E. Peck No. 1 Self-Government Primary School ul. Ogrodowa 12 26-130 Suchedniów tel./fax : +48 41 254-30-34

Koordynator: Małgorzata Bujnowska e-mail: ssp1suchedniow@tlen.pl Adres strony internetowej: http:// www.ssp1suchedniow.scholaris.pl http://www.sp1.suchedniow.net/news.php Adres strony internetowej projektu: http://magazinefactory.edu.fi/magazines/ATBibleEu/ http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-pl&cid-5508

Coordinator at the school: Małgorzata Bujnowska e-mail: ssp1suchedniow@tlen.pl website: http:// www.ssp1suchedniow.scholaris.pl http://www.sp1.suchedniow.net/news.php Project website: http://magazinefactory.edu.fi/magazines/ATBibleEu/ http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-pl&cid-5508

Szkoły partnerskie: Escola B3/Secundária D. Dinis, Lizbona, Portugalia Peter Petersen Schule, Frankfurt am Main, Niemcy Dimitrie Anghel School, Rumunia 1° Eniaio Peiramatiko Lykeio Athina, Grecja Zespół Szkół Ogólnokształcących, Urzędów, Polska Liceum Ogólnokształcące, Lubaczów, Polska Szkoła Podstawowa Nr 1, Lubaczów, Polska

Project partners: Escola B3/Secundária D. Dinis, Lisboa, Portugal Peter Petersen Schule, Frankfurt am Main; Germany Dimitrie Anghel School, Romania 1° Eniaio Peiramatiko Lykeio Athina, Greece Zespół Szkół Ogólnokształcących, Urzędów, Poland Liceum Ogólnokształcące, Lubaczów, Poland Szkoła Podstawowa nr 1, Lubaczów, Poland

Język projektu: angielski

Project language: English

Cele projektu:

Project objectives:

Cel główny: • „Ożywienie” treści biblijnych poprzez zastosowanie nowoczesnych metod ich poznawania, wizualizacji, praktycznego odtwarzania w rozmaitych formach artystycznych.

General objective: • Making biblical content ‘more contemporary’ thanks to the use of modern methods of introducing it, making visualizations, and presenting it with the use of various forms of artistic activity.

Cele szczegółowe: • Uświadomienie uniwersalnej i aktualnej wartości przesłania biblijnego, jego wpływu na kulturę europejską i tradycje narodowe innych krajów; • Rozwój zdolności artystycznych uczniów; • Otwarcie szkoły i poszczególnych uczniów na partnerstwo z placówkami europejskimi; • Zapoznawanie uczniów z kulturą innych krajów; • Praktyczne wykorzystanie umiejętności posługiwania się językiem angielskim i technikami informatycznymi; • Współpraca międzyprzedmiotowa i międzyklasowa wewnątrz szkoły.

Specific objectives: • Making pupils aware of the universality and relevance of biblical message and its influence on the European culture and national traditions in individual countries; • Promoting the development of artistic skills of pupils; • Opening the school and individual pupils to partnerships with other European institutions; • Introducing other cultures to pupils; • Practical use of English and ICT skills; • Inter-subject and inter-class cooperation within the school.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Podstawowym działaniem wynikającym z założeń projektu było tworzenie ilustracji do poznanych treści biblijnych. Praca z uczniami przebiegała więc w trzech etapach: 1.Zapoznanie z treściami biblijnymi w języku polskim i angielskim. 2.Artystyczna wizualizacja poznanych treści. 3.Prezentacja dzieł.

The main activity resulting from project guidelines was to create illustrations to biblical stories that pupils had become acquainted with. Work with the pupils was conducted in three stages: 1.Introducing biblical stories in Polish and English. 2.Making artistic visualizations of the stories. 3.Presenting the works.

Zastosowano różnorakie techniki artystyczne, stosownie do wieku uczniów i ich umiejętności. Począwszy od zwykłych ilustracji wykonanych kredkami i farbami, przez lepienie figur z plasteliny, gliny i modeliny. Przykładem mogą tu być kartki okolicznościowe na Święto Dziękczynienia, czy Wielkanoc, plakaty ilustrujące poszczególne dni stworzenia świata lub szopki bożonarodzeniowe, udekorowane figurkami wykonanymi przez najmłodszych uczniów. Sięgnięto także po nowoczesne środki techniczne. Uczniowie tworzyli prezentacje w programie PowerPoint z wykorzystaniem wykonanych przez siebie fotografii i ilustracji utworzonych w programie Paint. Wyjątkowo udanym pomysłem okazały się kapliczki o tematyce postnej. Ta forma ekspresji uznana została za szczególnie charakterystyczną dla Polski. Papieroplastyka znalazła zastosowanie w tworzeniu figur Baranka Wielkanocnego. Dekoracje koszyczków natomiast łączyły w sobie wiele technik. Pokuszono się też o przygotowanie form tea-

Depending on the age and skills of individual pupils, varied artistic techniques were used, starting from simple illustrations made with crayons or paints, to making figures with Plasticine, clay and modelling clay. Students produced Thanksgiving and Easter cards, posters illustrating consecutive stages of the creation of the world, and nativity scenes with figures prepared by the youngest pupils. The latest technology has also been used. Pupils made PowerPoint presentations with the use of photographs and illustrations they had made in the Paint software. An original idea was the preparation of shrines devoted to Lenten. This form of expression was considered the most typical of the Polish tradition. Paper sculptures presenting the Lamb were also made along with decorations of baskets used to carry food to be blessed at Easter. Last but not least, theatre plays have been prepared. Story of the marriage in Cana of Galilee was presented in the form of a pantomime. A nativity play was presented

tralnych. Opowiadanie o weselu w Kanie Galilejskiej zostało przedstawione w formie pantomimy. Zaprezentowano inscenizację jasełek w języku angielskim. W tym też języku prowadzona była korespondencja między koordynatorami w szkołach, jak również praca z uczniami: czytanie fragmentów biblijnych, czy zamieszczanie opisów prac.

in English. Moreover, correspondence between coordinators at individual schools and work with pupils, including reading the fragments of the Bible or making descriptions of artistic works, was also conducted in English.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Podstawowym i wymiernym rezultatem były dzieła szkolnych młodych twórców, prezentowane sukcesywnie zarówno na forum szkolnym, jak i przesyłane za granicę. Jednocześnie z prezentacją własnego dorobku uczniowie mieli możliwość poznania tradycji innych narodów, co doprowadziło do odkrycia wspólnych chrześcijańskich korzeni kultury europejskiej. Połączenie tradycyjnego biblijnego przesłania z nowoczesnymi technologiami użytymi w jego prezentacji pozwalało zrozumieć, że młody Polak – tradycyjnie religijny, może być nowoczesnym Europejczykiem, podobnie jak jego rówieśnicy w wielu państwach.

The most visible results were the works by young artists, which were consistently presented both at respective schools and abroad. Apart from the presentation of their own output, pupils could become acquainted with traditions observed by other nations, which helped them discover common Christian roots of the European culture. Linking the traditional biblical message with the latest technology used to present it helped pupils understand that a young Pole may be both religious and be a modern European at the same time, just like his peers across the continent.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Dzieła małych artystów z różnych krajów prezentowane były na specjalnie temu poświęconych stronach internetowych. Atutem projektu była wymiana prac między biorącymi w nim udział szkołami. W każdej z nich organizowano wystawy dla uczniów, ich rodziców, a także dla władz oświatowych i parafialnych. W sali plastycznej zainstalowana była stała witryna, w której pojawiały się wciąż nowe wytwory uczniów. Kilkakrotnie zamieszczane były artykuły w prasie lokalnej, by zapoznać mieszkańców miasta z tymi ważnymi dla szkoły wydarzeniami.

Works of the young artists from several countries were presented on dedicated websites. A strong point of the project was exchange of works by participating schools. At each school, exhibitions were staged for pupils, their parents and local authorities.At a display cabined at the arts class, new works by pupils were consistently presented. Several articles were published in the local press in order to publicise the project among the local community.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Ilustracje uczniów są użytecznymi pomocami do prowadzenia zajęć religii. Wystawa prac nadesłanych z zagranicy zdobi salę „artystyczną”. Kartki i ozdoby świąteczne zostały wysłane do zaprzyjaźnionych osób i instytucji. Uczniowie zawarli przyjaźnie ze swoimi rówieśnikami z zagranicy, które trwają po zakończeniu pracy w projekcie. Szkoła utrzymuje również kontakt ze swoimi zagranicznymi partnerami.

Illustrations made by the pupils are useful tools to be used during religious instruction classes. Works made by the pupils from abroad are displayed at the arts room. Christmas cards and decorations were sent to individual persons and institutions who cooperate with the school. Pupils made friends with their peers abroad, which have been continued beyond the project. The school also maintains contact with its partners abroad.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Across The Bible to pierwszy długoterminowy projekt współpracy międzynarodowej, w którym uczestniczyła szkoła. Był wyzwaniem zarówno dla nauczycieli, jak uczniów. Wymagał stałego zaangażowania grupy osób odpowiedzialnych za realizowanie zadań i podjęcie nowych wyzwań, jak choćby korespondencja w obcym języku. Była to jedna z pierwszych możliwości wykorzystania szkolnego sprzętu komputerowego do celów pozalekcyjnych. Duża grupa rodziców zaangażowała się czynnie w pomoc dzieciom, zwłaszcza przy obsłudze sprzętu elektronicznego. Projekt wymagał zorganizowania szeregu imprez, jak chociażby wystawy prac. Jednocześnie starano się, by wpisał się w istniejący już harmonogram szkolnych uroczystości. Przykładowo: prezentacja multimedialna i plakaty dotyczące stworzenia świata uświetniła obchody „Święta Ziemi”. Jasełka w obcym języku były również dobrze odebraną nowością.

Across the Bible has been the first long-term international cooperation project, in which the school has participated. It was a challenge both to pupils and teachers. It required constant commitment on the part of persons responsible for individual tasks and presented several challenges, such as conducting correspondence in a foreign language. It was one of the first opportunities to use school computers for purposes other than staging classes. A large group of parents helped their children in project implementation, especially as far as the use of electronic equipment was concerned. The project required organising a number of events, to mention the exhibition of artistic works. At the same time efforts were made to include project activities in the existing schedule of school events. For example: a multimedia presentation and posters regarding the creation of the world were presented during the celebrations of the “Earth Day”. Last, but not least, a nativity play staged in English was a novelty that received a warm welcome.

Nasze muzyczne inspiracje Our music inspirations

Okres realizacji projektu: 14 października 2005 – 10 lutego 2007

Project duration: 14.10.2005 - 10.02.2007

Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa nr 11 im. Stefana Batorego ul. Sobieskiego 5/7 88-100 Inowrocław tel/ fax: +48 52 357 5683

Polish partner: No. 11 Stefan Batory Primary School ul. Sobieskiego 5/7 88-100 Inowrocław tel/ fax: +48 52 357 5683

Koordynator: Katarzyna Sopolińska e-mail: sp11ino@poczta.onet.pl Adres strony internetowej: http://sp11ino.edupage.org Adres strony internetowej projektu: http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-en&cid-2566

Coordinator at the school: Katarzyna Sopolińska e-mail: sp11ino@poczta.onet.pl website: http://sp11ino.edupage.org Project website: http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-en&cid-2566

Szkoła partnerska: Conservatorio de Oviedo, Oviedo – Hiszpania

Project partner: Conservatorio de Oviedo, Spain

Język projektu: angielski

Project language: English

Cele projektu:

Project objectives:

• Poznanie polskich i hiszpańskich kompozytorów, tradycyjnej muzyki i instrumentów • Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych oraz automatycznych systemów wyszukiwawczych • Doskonalenie umiejętności korzystania z technologii komputerowej

• learning about Polish and Spanish composers, traditional music and instruments;

• shaping the skills of using library collections and automatic search systems; • improving computer skills;

• Systematyczne rozwijanie umiejętności komunikacji w języku angielskim • Rozwijanie tolerancji dla innych narodów, ich kultury i obyczajów

• systematic development of ability to communicate in English; • developing tolerance for other nations, their culture, traditions and customs.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Projekt polegał na przedstawieniu muzyki danego kraju, instrumentów i kompozytorów oraz tańców regionalnych. Projekt ten umożliwił uczniom zetknięcie się z kulturą innego kraju, udoskonalił pracę w grupach i za pomocą komputerów, a także pozwolił rozszerzyć umiejętności językowe o terminy muzyczne. W tym przedsięwzięciu wzięli udział uczniowie, którzy są związani z muzyką poprzez grę na instrumencie lub śpiew w chórze szkolnym. Praca nad projektem rozpoczęła się od prezentacji sylwetek 10 kompozytorów, ich muzyki i miejsc z nimi związanych. Charakterystyczne cechy kompozytorów zostały zaprezentowane w formie plastycznej. Równocześnie uczniowie dobrani w pary korespondowali ze sobą za pomocą poczty elektronicznej oraz na forum przedstawiali swoje zainteresowania, formy spędzania wolnego czasu i inne tematy ważne dla nich.

The project involved presenting the music of a given country, its instruments, composers and regional dances. The project made it possible for students to become acquainted with the culture of a different country, improve their team-working and computer skills, and expand their vocabulary with music-related terms. Students actively involved with music by either playing a musical instrument or singing in a school choir participated in the project. The work on the project began with a presentation of ten composers, their music and places related with them. The composers and their characteristic features were presented in an artistic form. International students divided into pairs wrote each other e-mails or discussed their interests, ways of spending free time and talked on other topics of interest on a forum.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Produkty końcowe: Strona internetowa z prezentacjami (wiadomości o kompozytorach, rodzajach muzyki, charakterystycznych instrumentach), obrazy, muzyka. Rezultaty: Poszerzenie wiedzy z zakresu muzyki (twórczość kompozytorów, typowe instrumenty związane z każdym krajem partnerskim, tańce regionalne, rodzaje muzyczne), udoskonalenie umiejętności posługiwania się językiem angielskim, rozwinięcie umiejętności pracy w grupie, tolerancji i wrażliwości na innych, poprzez udział w projekcie rozwinięcie swojej wrażliwości muzycznej, a także podniesienie wiedzy i umiejętności z zakresu wykorzystania możliwości komputerów. Wzbogacono ofertę zajęć pozalekcyjnych.

Final products: Website featuring presentations (information on composers, types of music, characteristic instruments), pictures and music. Results: Expanding knowledge on music (music works of composers, characteristic instruments connected with each partner country, regional dances, music genres), improving English language skills, developing team-working skills, tolerance and sensitivity to other people; Thanks to the participation in the project, children have developed their sensitivity to music, improved their knowledge of computers and their capabilities. Moreover, the offer of extra curriculum classes was expanded.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Informacje na stronie internetowej, tablica informacyjna w szkole dla społeczności uczniowskiej nie biorącej udziału w projekcie.

Information posted on the website and at information boards at school for students who did not participate in the project.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Uczniowie biorący udział w projekcie mieli okazję rozszerzyć swoje wiadomości z tematu, który ich interesuje. Mogli zaprezentować swoje hobby, jakim jest muzyka, na szerszym forum, mogli o niej poroz-

Students who took part in the project had an opportunity to develop their knowledge of the subject that was of interest to them. They could demonstrate their hobby, i.e. music, in an open

mawiać i podzielić się zdobytymi wiadomościami. Poprzez włączenie takich przedmiotów jak historia, język polski, język angielski, informatyka, projekt miał charakter interdyscyplinarny. Kompleksowe potraktowanie tematu, sylwetki i twórczości danego kompozytora dało uczniom szerszy obraz kultury muzycznej kraju partnerskiego.

forum, they could talk about it and share their knowledge with others. By including subjects like history, the Polish and English language, information technology, the project displayed cross-disciplinary nature. Comprehensive approach to the topic and given composer gave students a broader picture of the music culture in a given partner country.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

W projekcie innowacyjny był sposób przedstawienia kompozytorów i ich muzyki. Prezentacje były dostosowane do poziomu uczniów szkół podstawowych. Ich zadaniem nie było przytłoczenie czytającego nadmiarem informacji, ale wzbudzenie zainteresowania muzyką i zachęcenie do dalszych poszukiwań i odkrywania dźwięków. Ciekawe było również prezentowanie muzyki przez uczniów za pomocą wideo. Temat współpracy pozwolił uczniom zaprezentować największy dorobek w dziedzinie muzyki klasycznej i regionalnej danego kraju. Twórczość opisywanych kompozytorów trwale zapisała się w kulturze europejskiej i obecnie zaliczana jest do europejskiego dziedzictwa. Najlepszą cechą projektu był sam temat – mało popularny wśród dzieci i młodzieży – ale potrafiący wzbudzić pozytywne reakcje i zmotywować młodych ludzi do poznawania źródeł muzyki, ich twórców, instrumentów i miejsc z nimi związanych. Uczniowie mieli okazję spędzić swój wolny czas na rozwijaniu przyjaźni z młodymi Hiszpanami, odtwarzaniu muzyki, którą poznali i która ich interesuje. Mogli poszerzyć swoje horyzonty o kulturę muzyczną Hiszpanii.

The project featured an innovative approach to presenting composers and their music. Presentations were well-adjusted to the level of primary school students. Their task was not to overwhelm the readers with excessive information, but to arouse their interest in music and encourage further search for and discovery of sounds. Another interesting aspect was presenting music by students with the use of video equipment. The topic of cooperation allowed students to present the greatest oeuvre in the field of classical and regional music of a given country. Many of the described composers and their works have gone down in the European culture and are considered to be a part of European heritage. The most valuable feature of the project was the topic itself, which was not very popular among children and teenagers, but still could provoke positive reactions and motivate young people to learn the sources of music, about their creators, instruments and places related with them. Students from Poland had an opportunity to spend their free time making friends with young Spanish people, playing music that they learnt and which they were interested in. They could broaden their horizons by the music and culture of Spain.

Artistic plays – Zabawy plastyką Artistic plays

Okres realizacji projektu: Rok szkolny 2007/2008

Project duration: 2007/2008

Polski partner projektu: Zespół Szkół nr 3 im. Lotników Polskich ul. Żeromskiego 41 64-920 Piła tel. +48 67 213 2140

Polish partner: Lotników Polskich No. 3 School Compound ul. Żeromskiego 41 64-920 Piła tel. +48 67 213 2140

Koordynatorzy: Aleksandra Schoen-Kamińska, Teresa Zapolska e-mail: zs3sek@wp.pl Adres strony internetowej: www.zs3.pila.pl Publiczny TwinSpace: http://twinspace.etwinning.net/launcher. cfm?lang-en&cid-32204

Coordinators at the school: Aleksandra Schoen-Kamińska, Teresa Zapolska e-mail: zs3sek@wp.pl website: www.zs3.pila.pl Public TwinSpace http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm? lang-en&cid-32204

Szkoły partnerskie: Tartu Hiie School, Tartu, Estonia Kindergarden „Sinchec”, Troyan, Bułgaria Gradinita cu Program Prelungit Nr.8 Targu Jiu, Gorj, Targu Jiu, Rumunia

Project partners : Tartu Hiie School, Tartu, Estonia Kindergarden “Sinchec”, Troyan, Bulgaria Gradinita cu Program Prelungit Nr.8 Targu Jiu, Gorj, Targu Jiu, Romania

Język projektu: angielski

Project language: English

Cele projektu :

Project objectives:

Celem projektu było poznawanie przez uczniów nowych technik plastycznych, wyrażania siebie i swoich emocji w pomysłowy wizualny sposób, rozwijanie wyobraźni i twórczego działania poprzez wykorzystanie materiałów niekonwencjonalnych i odpadowych oraz promowanie twórczości uczniów w środowisku lokalnym i europejskim. Prezentacja poprzez Internet partnerom kolekcji prac stworzonych przez uczniów pozwoliła dzielić się wspólnymi zainteresowaniami, pomysłami, a także rozwijać wzajemne zrozumienie. Nauczyciele zdobyli doświadczenie we współdziałaniu w nauczaniu międzynarodowym, dzieleniu się przykładami dobrej praktyki, budowaniu świadomości interkulturowej oraz lepszym rozumieniu problemów, które napotykają. Mają poczucie przynależności do społeczności nauczycieli europejskich.

The aim of the project was to make students learn new artistic techniques, how to express themselves and their emotions in an imaginative visual way, as well to develop imagination and creative activity through the use of unconventional and waste materials and to promote students’ work in a local and European environment. Presenting the works created by individual students to other partners on the Internet has made it possible to share common interests, ideas, as well as to develop mutual understanding. Teachers have gained experience in international cooperative teaching, in sharing the examples of good practice and bonding, as well as in the shaping of intercultural awareness. They have also gained a better understanding of problems that they encounter. They have developed a sense of belonging to European community of teachers.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Wykorzystując w projekcie technologię ICT wzbogacone zostały tradycyjne metody nauczania. Nauczyciele podnosili stopniowo swoje kwalifikacje w tym kierunku. Korzystano oczywiście z poczty elektronicznej do przesyłania wiadomości. Do współpracy używano programu Power Point, w którym tworzono prezentacje. Aparatem cyfrowym zrobiono mnóstwo zdjęć, do obróbki których zastosowano programy XnView, Picasa 2 Nero Start Smart. Pozwoliły one na tworzenie atrakcyjnych przeróbek zdjęć: plakatów i kolaży. Każda prezentacja była wysyłana mailami do wszystkich uczniów. Dzięki użyciu nowoczesnych technologii współpraca przebiegała sprawnie.

Traditional teaching methods have been enriched with the use ICT in the project. Teachers have gradually raised their qualifications in that scope. Project participants used e-mails to send messages. For the purpose of cooperation, they used Power Point, in which they made presentations. They took photos with digital cameras and processed them with the use of software such as XnView, Picasa2, Nero Start Smart. As a result, they made attractive photo modifications: posters and collages. Each presentation was sent to all students by e-mail. The cooperation went smoothly thanks to the use of modern technologies.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Udział w projekcie sprawił, iż uczniowie byli chłonni „nowości plastycznych”, z którymi dotychczas nie mieli do czynienia. Wykonali bardzo ciekawe prace na bazie niekonwencjonalnych materiałów. Włożyli w nie wiele cierpliwości i zaangażowania. Ich sukcesem była radość z twórczego działania, indywidualna interpretacja tematu i potrzeba wyrażania siebie przez działanie. Uzmysłowienie uczniom możliwości ponownego korzystania z materiałów jako odpadków wpłynęło na podniesienie świadomości ekologicznej, a także nauczyło ich oszczędności. Projekt pokazał, że tworzyć można od najmłodszych lat. Wzmocnił u dzieci poczucie własnej wartości i stał się nową formą promocji szkoły. Nauczyciele nabrali doświadczenia i przekonania, że warto otworzyć się na współpracę z innymi. Uzupełnili swoje umiejętności związane z obsługą komputera i programów niezbędnych do realizacji założeń projektu. Mieli okazję wymienić się doświadczeniami i pomysłami w zakresie nauczania sztuki. Rodzice uczestniczyli w pokazach prezentacji multimedialnych i wystawie ukazującej efekty pracy uczniów. Pokazano im rolę szkoły w rozwijaniu plastycznych zdolności ich dzieci oraz podkreślono jakość pracy szkoły biorącej udział w europejskim projekcie współpracy szkół.

Participation in the project made students receptive to ‘artistic novelties’ that they had not been familiar with so far. They made very interesting works on the basis of unconventional materials. They put a lot of effort and patience in them. Their success included the joy resulting from creative activity, individual interpretation of the topic and the need to express oneself through activity. Making students realise the possibility to use waste materials contributed to raising their ecological awareness and taught them to live economically. The project demonstrated that one can create things from the youngest age. It strengthened children’s self-esteem and became a new form of school promotion. Teachers gained experience and conviction that it is worth becoming open for cooperation with others. They rounded out their skills related to operating a computer and software necessary to realise project principles. They had an opportunity to exchange experiences and ideas in teaching arts. Parents took part in multimedia presentations and an exhibition featuring the effects of students’ work. They were shown the role of the school in the development of artistic talents in their children. Moreover, quality of work of the school participating in the European project was emphasised.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Wszelkie prezentacje zostały opublikowane na portalu etwinning – publicznym twinspace oraz twinblogu i szkolnej stronie internetowej. Prezentacje były także przesyłane na prywatną pocztę uczniów.

All presentations have been published on eTwinning portal – public twinspace and twinblog, as well as on the school website. The presentations were also sent to private e-mails of students.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Projekt wprowadził uczniów w świat nowych technik plastycznych oraz rozbudził w nich aktywność twórczą i wrażliwość estetyczną. Uczniowie zetknęli się z takimi działaniami artystycznymi, których może nigdy nie mieliby okazji spróbować. Ich zaangażowanie było godne podziwu. Byli zainteresowani pracą w projekcie, dociekliwi i bardzo twórczy. Za największy sukces uznać można radość płynącą z twórczego działania, indywidualną interpretację tematu i potrzebę wyrażania siebie przez działanie. Wiele satysfakcji dało dzielenie się własnymi pomysłami z kolegami z kilku krajów Europy oraz oglądanie efektów ich pracy. Zaletą projektu była nowa forma promocji szkoły. Rodzice otrzymali pocztą elektroniczną prezentacje wytworów dzieci, zatem w każdej chwili wraz z dziećmi mogą podziwiać efekty ich pracy. Nauczyciele zdobyli cenne doświadczenie w edukacji międzynarodowej, co zaprocentuje z całą pewnością w przyszłości. Projekt „Zabawy plastyką” pokazał jakie zasoby twórcze kryją się w dzieciach. Dzieci okazały się wspaniałym zespołem artystów, pełnych wrażliwości, pomysłów i chęci. Partnerstwo eTwinning dało poczucie przynależności europejskiej i pozwoliło otworzyć się na innych.

The project introduced students to the world of new artistic techniques and aroused creative activity and aesthetic sensitivity in them. Students became acquainted with artistic activities, which they may have never tried. Their commitment was full of admiration. They were interested, inquisitive and very creative. The greatest success of the project was the joy resulting from artistic activity, individual interpretation of the topic and the need to express oneself through activity. A lot of satisfaction came from sharing the ideas with children form other European countries and watching the results of their work. The project advantage was a new form of school promotion. Parents have received presentations of children’s works in e-mails, so at any time they could admire the results of the work together with their children. Teachers have gained interesting experience in international education, which will surely pay off in the future. The ‘Artistic Plays’ Project has shown creative potential hidden in children. Teachers are very proud of their teams of artists who turned out to be wonderful children, full of sensitivity, ideas and willingness. The eTwinning partnership has helped them realise that they belong to European community and opened themselves to others.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Wykonanie przez uczniów niekonwencjonalnych prac plastycznych, poznanie odmiennych materiałów, które przyniosły im radość tworzenia „z czegoś innego i na czymś innym”! Natomiast sięgnięcie do nowych technologii wniosło nową jakość w procesie nauczania. Po raz pierwszy nauczyciele i uczniowie pracowali wspólnie nad projektem o wymiarze europejskim.

Making unconventional artistic works and becoming acquainted with various materials has given students joy of creating something from something else and on something else! The use of latest technologies has brought a new quality into the teaching and learning process. For the first time, teachers and students worked together on a European project.

Architektura naszych miast w różnych technikach plastycznych Architecture of our towns presented with the use of different artistic techniques

Okres realizacji projektu: październik 2007 – czerwiec 2008

Project duration: from October 2007 to June 2008

Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa nr 4 im. Leona Kruczkowskiego ul. Kościuszki 19, 44-300 Jastrzębie Zdrój, tel: +48 32 4761735

Polish partner: No. 4 Leon Kruczkowski Primary School ul. Kościuszki 19, 44-300 Jastrzębie Zdrój tel: +48 32 4761735

Koordynator: Ewa Lis e-mail: sp4@um.jastrzebie.pl Adres strony internetowej: http://www.jasnet.pl/sp4/index1.html Adres strony internetowej projektu: http://ewal-wspolpraca.blogspot.com/ http://www.etwinning.net/pl/pub/awards/european_prizes/prize.cfm?fuseaction-app.preview&k1985573388 http://my.twinspace.etwinning.net/buildingsights?

Coordinator at the school: Ewa Lis e-mail: sp4@um.jastrzebie.pl website: http://www.jasnet.pl/sp4/index1.html Project website: http://ewal-wspolpraca.blogspot.com/ http://www.etwinning.net/pl/pub/awards/european_prizes/prize.cfm?fuseaction-app.preview&k1985573388 http://my.twinspace.etwinning.net/buildingsights?

Szkoła partnerska: St Thomas RC Primary, Keith, Wielka Brytania

Project partner : St Thomas RC Primary, Keith, Great Britain

Język projektu angielski

Project language: English

Cele projektu:

Project objectives:

• Stworzenie możliwości swobodnego wypowiadania wrażeń i uczuć w różnych formach artystycznych oraz motywowanie do samodzielnych rozwiązań twórczych.

• Giving pupils an opportunity to freely express feelings and impressions with the use of different artistic techniques and motivating them to seek artistic solutions on their own;

• Rozwijanie umiejętności posługiwania się różnymi narzędziami (ołówek, piórko, patyk, pędzel, kredka, palce, itp.). • Poszerzenie wiedzy o miastach partnerskich dawniej i dziś, poznanie architektury miast, najważniejszych zabytków i obiektów. • Pobudzanie procesów poznawczych, uwrażliwianie na estetykę otoczenia. Uwrażliwianie na piękno rodzinnego miasta. • Umacnianie poczucia tożsamości z miejscem, w którym żyjemy. • Kształcenie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń. Kształtowanie więzi emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania, regionem, krajem.

• Developing the skill of using different tools (pencil, pen, stick, brush, crayon, finger, etc.); • Broadening knowledge on partner towns’ history and modern times, becoming acquainted with their architecture, landmarks and major sights; • Stimulating cognitive processes, making sensitive to aesthetics of the surroundings. Making sensitive to the beauty of the home town; • Strengthening the sense of identity with the place where one lives; • Instilling respect towards the heritage of past generations; • Creating emotional bonds with the place of residence, region, country.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Projekt zakładał zapoznanie dzieci z różnymi technikami i pojęciami plastycznymi i przybliżenie wiadomości dotyczących architektury miast. Praca z uczestnikami projektu obejmowała: zajęcia teoretyczne z zakresu rysunku, malarstwa, kompozycji, oraz innych technik plastycznych; próby własnych sił w niekonwencjonalnych działaniach twórczych; wyjścia w plener, aby obserwować i szkicować. Zajęcia prowadzone były według następującej techniki: Linia jako podstawowy element budujący obraz (linie proste, łamane, krzywe, pionowe, poziome, ukośne, przerywane o różnej grubości). W zależności od umiejętności dzieci wykorzystywane były różne techniki. Rysunek ołówkiem, kredkami, rysunek patykiem, piórkiem i tuszem. Plama jako zabawy twórcze (wykorzystanie przypadkowej plamy do tworzenia nowych kształtów poprzez skojarzenia, domalowywanie nowych fragmentów). Wydzieranka z kolorowego papieru, kolaż, malowanie farbami, kolorowymi tuszami. Faktura - ćwiczenia wykorzystujące w budowaniu obrazu materiały o różnej fakturze. W ćwiczeniach

The Project provided for making children acquainted with different artistic techniques and notions and giving them information on town architecture. Work with project participants included: theoretical drawing, painting and composition classes and the presentation of other artistic techniques. Children tried their hand at unconventional artistic activity. They made observations and drawings in the open air. Classes were held according to the following scenario; the line as a founding element of a picture (straight, broken, curved, vertical, horizontal, diagonal, broken lines and these with different thickness). Different techniques have been used, depending on the skills of the children; pencil, crayon, stick, pen and ink drawings; Playing with patches of colour. Incidental patches were used to create new shapes by using associations, painting in new fragments. Other techniques included coloured paper collage, collage painting with paints and coloured ink. Other exercises focused on the creation of pictures with the use of materials with

tych wykorzystywane były różne materiały począwszy od zestawiania powierzchni tkanin, papieru, do wykorzystania materiałów naturalnych - kasz o różnej grubości, piasku, żwiru, liści, patyczków, nasion. Dodatkowo zajęcia wzbogacone były elementami muzyki i opowiadania, aby rozbudzić w dzieciach chęć do wypowiadania się na papierze i uświadomić im fakt, że malować i rysować może każdy. Natomiast technika jest tylko czynnikiem dopingującym do pracy, gdyż widzi się natychmiastowy i ciekawy efekt działania, co wzmacnia wiarę we własne siły.

different texture. During the exercises, varying materials have been used, ranging from fabrics and paper with different textures to natural materials, such as grains of varying size, sand, gravel, leaves, sticks and seeds. The classes incorporated music and story telling, in order to stimulate children and make them express in paper and to make them aware that everyone can paint and draw. A technique is a motivating factor producing immediate and attractive effect, which boosts self-confidence.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Dzięki wymianie korespondencji uczniowie poznawali zwyczaje swoich rówieśników, ich zabawy i zainteresowania. Ponadto doskonalili język angielski. Sama praca nad produktem końcowym, tj. kalendarzem szkolnym i wystawą prac w Miejskiej Bibliotece Publicznej- „Masnówce” pozwoliła uczniom poznać sposób prezentacji własnych wytworów. Uczniowie dzieląc się informacjami o swoim codziennym życiu w Polsce i Szkocji budowali świadomość wspólnego dziedzictwa kulturowego i wspólnej odpowiedzialności za zjednoczoną Europę. Wspaniałe jest także to, że już po zakończeniu projektu uczniowie nadal ze sobą korespondują. Dzięki projektowi nawiązały się nowe znajomości i przyjaźnie.

Thanks to the exchange of correspondence, pupils learnt customs observed by their peers, learnt about their interests and favourite plays. Moreover, they improved their English. The work on the final product, i.e. school calendar and exhibition of works at the “Masnówka” Municipal Public Library helped pupils learn the methods how to present their works. Thanks to the exchange of information on every-day life in Poland and Scotland, pupils developed the awareness of common cultural heritage and joint responsibility for a united Europe. An important fact is such that pupils from the two schools continue their correspondence and thanks to the project, new acquaintances and friendships have been established.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Uczniowie, którzy wzięli udział w projekcie uczestniczyli w przygotowaniu multimedialnej prezentacji kalendarza szkolnego oraz wystawie swoich prac, która się odbyła w Miejskiej Bibliotece. Projekt przyczynił się zatem do promocji szkoły w mieście. Każdy mieszka-

Pupils participating in the project prepared a multimedia presentation – a school calendar and an exhibition of works staged at a Public Library. The Project has contributed to the promotion of school in local community. Each resident of the town who visited

niec miasta odwiedzający bibliotekę mógł zobaczyć, w jaki sposób pracowali uczniowie polskiej szkoły oraz uczniowie ze Szkocji podczas projektu związanego z architekturą miast. Można było również nabyć w obu szkołach – polskiej i szkockiej zaangażowanych w projekt kalendarz, w którym oprócz prac plastycznych zamieszczone zostały wszystkie ważne daty uroczystości i imprez związanych z życiem szkoły.

the local library could see the works of pupils of local and Scottish school devoted to the two towns’ architecture. A calendar featuring the works of the pupils and major dates and events in the life of the school was sold at the school in Jastrzębie Zdrój and Keith.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Najlepszą cechą projektu była współpraca międzynarodowa oraz współpraca i integracja zespołu w szkole i klasie poprzez zdobywanie wiedzy z trudnego tematu, jakim jest architektura, w sposób przystępny i skorelowany z innymi przedmiotami. Również rozbudzenie ciekawości świata wśród uczniów, ich zainteresowanie kulturą własnego kraju i Szkocji. Realizowany projekt przyniósł im nie tylko wzbogacenie wiedzy o świecie, w którym żyją, ale również o tym, który wydawał się im dotychczas tak odległy i obcy. Malowanie obrazów ilustrujących rodzinne miasto wpłynęło na rozwój wyobraźni i na rozwój zainteresowania architekturą. Praca nad projektem przyniosła nowe przyjaźnie i umiejętności, uświadomiła też ważność informacji, której najlepszym źródłem może być Internet. Bardzo wartościową rzeczą było zaangażowanie uczniów i wyjście z nauką języka angielskiego poza szkołę. W ocenie nauczycieli niezwykle cenną była współpraca z nauczycielami szkockimi, również w kategoriach przyjaźni. Pozytywną stroną projektu jest również zainteresowanie rodziców tym, co przygotowały ich dzieci.

The most valuable feature of the project was international cooperation, as well as cooperation and integration at the school and in the classroom thanks to pursuing knowledge on a difficult subject, which is architecture, which was delivered in an easily accessible form and correlated with other school subjects. The curiosity of the world and interest in the Polish and Scottish culture was incited in children. The project not only helped them to broaden their knowledge of the world they live in, but also on the more distant countries, which had seemed distant and unfamiliar to them. Painting pictures illustrating the home town by the children boosted their imagination and spurred interest in architecture. Working on the project brought new friendships and skills, and made children aware of the importance of information and the fact that the Internet is an excellent source of this.However, the most valuable feature of the project was commitment on the part of the pupils and teaching English outside the class room. Cooperation of Polish and Scottish teachers has also been an invaluable experience. It is worth noting that parents have shown vivid interest in the work of their children.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Dla uczniów klas I –III sam udział w projekcie był pewnego rodzaju innowacją. Nigdy przedtem nie uczestniczyli oni w tego rodzaju programie. Dla nich nowością jest przyjaźń z dziećmi z zagranicy, tworzenie prezentacji multimedialnych na potrzeby projektu, praca różnymi technikami plastycznymi (często zupełnie im nieznanymi). Wielką radością było otrzymanie prac plastycznych dzieci ze Szkocji. Dla nauczyciela koordynującego projekt innowacją była praca z wykorzystaniem języka obcego. Było to możliwe dzięki pomocy nauczycielki znającej język. Stworzenie produktu końcowego, jakim jest kalendarz szkolny z pracami plastycznymi dzieci wymagał niezwykłej kreatywności (kalendarz zawiera prace dzieci ze Szkocji i Polski).

For primary school pupils attending grades 13, participation in the project as such was great novelty. They have never participated in a similar programme before. It was a new experience for them to make friends with children from abroad, to make multimedia presentations as part of the project, and to work with the use of different artistic techniques, which they did not know before. They were very excited to have received the works of their peers from Scotland. For the teacher playing the role of project coordinator, work with the use of foreign language was an innovation, which was facilitated by the support of another teacher who was more fluent in English. The production of the final product, i.e. school calendar featuring the works of pupils from Poland and Scotland, required great creativity.

Erasmus – szkolnictwo wyższe Erasmus – Higher Education

Zrównoważona gospodarka wodna – wody powierzchniowe Sustainable Water Management – Surface Waters

Łódzka Fot. Agnieszka Trzupek, Politechnika

Numer projektu: ERA_IP_5_2007

Project contract number: ERA_IP_5_2007

Czas trwania projektu: 1 rok (1.09.2007 – 30.08.2008)

Project duration: 1 year (01.09.2007 – 30.08.2008)

Miejsce i termin realizacji kursu intensywnego: Kraina Wielkich Jezior Mazurskich (rejs), 03.08.2008 – 16.08.2008

Location and dates of the IP: The Masurian Lake District, Poland (voyage), 3.08.2008 - 16.08.2008

Uczelnia koordynująca projekt: Politechnika Łódzka, PL LODZ02 ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź

Coordinating institution: Politechnika Łódzka, PL LODZ02 ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź, Poland

strona internetowa uczelni: www.p.lodz.pl Koordynator projektu: prof. dr hab. inż. Ireneusz Zbiciński Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Katedra Procesów Cieplnych i Dyfuzyjnych e-mail: ireneusz.zbicinski@p.lodz.pl strona internetowa projektu: http://mazury.p.lodz.pl

website: www.p.lodz.pl Project coordinator: prof. dr hab. inż. Ireneusz Zbiciński Faculty of Process and Environmental Engineering e-mail: ireneusz.zbicinski@p.lodz.pl project website: http://mazury.p.lodz.pl

Uczelnie partnerskie: Uppsala Universitet, S UPPSALA01, Szwecja Tallinna Tehnikaülikool, EE TALLINN04, Estonia Kauno Technologijos Universitetas, LT KAUNAS02, Litwa Vysoka Skola Banska – Technicka Univerzita Ostrava, CZ OSTRAVA01, Republika Czeska Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, PL LUBLIN04, Polska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, PL POZNAN01, Polska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, PL POZNAN03, Polska Uniwersytet Warszawski, PL WARSZAW01, Polska

Partner institutions: Uppsala University, S UPPSALA01, Sweden Tallinna Tehnikaülikool, EE TALLINN04, Estonia Kauno Technologijos Universitetas, LT KAUNAS02, Lithuania Vysoka Skola Banska – Technicka Univerzita Ostrava, CZ OSTRAVA01, the Czech Republic Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, PL LUBLIN04, Poland Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, PL POZNAN01, Poland Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, PL POZNAN03, Poland Uniwersytet Warszawski, PL WARSZAW01, Poland

Język projektu: angielski

Project language: English

LLP-Erasmus grant: 10.998 €

LLP-Erasmus grant: EUR 10,998.00

Cele projektu:

Project objectives:

• wprowadzenie studentów w problematykę zrównoważonej gospodarki wodnej w regionie zlewni Morza Bałtyckiego; • interdyscyplinarna współpraca i dialog w zakresie gospodarki zasobami wodnymi regionu jak również w dziedzinie ekonomii, nauk społecznych i politycznych; • współpraca studentów reprezentujących różne języki, kultury, obyczaje, wymiana doświadczeń zarówno na poziomie naukowym jak i personalnym.

•introducing students to the area of sustainable water management in the Baltic Sea Region; •interdisciplinary cooperation and dialogue on water management in the region, as well as on economics, social and political sciences; •cooperation and exchange of experiences at the scientific and personal level between students representing different languages, cultures, and approaches.

Działania (metody) zastosowane podczas kursu intensywnego:

Activities (methods) used in the intensive programme:

Wykłady (nauczyciele) i prezentacje (studenci) na temat: 1. Gospodarka wodna: • zagadnienia ogólne dotyczące regionu (historia, środowisko, gospodarka wodna, społeczeństwo,

Lectures (teachers) and presentations (students) on: 1. Water management: • general information on the region (history, environment, water management, society,

ekonomia, systemy polityczne); • porównanie systemu klasyfikacji wód w poszczególnych krajach regionu; • chemiczna i biologiczna jakość wody; • eutrofizacja wód; • zagrożenia związane z powodziami; • zarządzanie w strefie przybrzeżnej, strefy buforowe; • wpływ erozji brzegów, gleby i lasów na wody powierzchniowe; • wpływ rolnictwa na jakość wód powierzchniowych; • odnawialne źródła energii – elektrownie wodne; • utylizacja ścieków; 2. Jeziora w regionie zlewni Morza Bałtyckiego: • typy jezior, ich powstawanie; • funkcje małych jezior i rzek; • różnice pomiędzy jeziorami płytkimi i głębokimi; • troficzna klasyfikacja jezior - rośliny i zwierzęta jako kryterium; • temperatura i tlen jako wyznaczniki w funkcjonowaniu jezior; • strefy ekologiczne w jeziorach; • zagrożenia dla jezior i przywracanie ich do pierwotnego stanu; • ograniczenie urbanizacji i osadnictwa na brzegach jezior, dozwolone aktywności turystyczne i ekonomiczne, dozwolone ładunki zanieczyszczeń; • opis i porównanie jezior w poszczególnych krajach regionu bałtyckiego; Ćwiczenia, zajęcia praktyczne: • pobieranie próbek wody z wybranych jezior; • pomiary podstawowych wskaźników jakości wody; • analiza wyników pomiarów wg norm w poszczególnych krajach; • kolekcjonowanie i oznaczanie makrolitów oraz zwierząt żyjących w jeziorach; • omówienie wyników badań w odniesieniu do zagospodarowania wybrzeża, intensywności wymiany wód w jeziorach, dopływu wód rzecznych i innych czynników wpływających na jakość wody; Zajęcia w ośrodkach naukowych: • Doświadczalny Ośrodek Zarybieniowy „DGAŁ” (Pieczarki k/Giżycka) Zakładu Rybactwa Jeziorowego w Giżycku - Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie; • Stacja Hydrobiologiczna w Mikołajkach; Kurs żeglarstwa: teoretyczny i praktyczny Program adaptacyjno-kulturalny: • integracyjne wieczory przy ognisku, umożliwiające poznanie innych kultur (m. in. przygotowywanie regionalnych potraw, nauka piosenek w narodowych językach, gry i zabawy); • wizyta w Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu, zwiedzanie miejscowości i okolic wokół miejsc biwakowania.

economy, political systems); • a comparison of water classification systems in individual countries of the region; • chemical and biological quality of water; • eutrophication of surface waters; • flood risks; • coastal zone management, buffer zones; • impact of land erosion, soil and forests on surface waters; • impact of agriculture on the quality of surface waters; • renewable energy sources – hydroelectric power plants; • sewage management. 2. Lakes in the Baltic Sea Region: • types of lakes, lake formation; • functions of small lakes and rivers; • differences between shallow and deep lakes; • trophic classification of lakes – plants and animals as indicators; • temperature and oxygen as lake function indicators; • ecological zones in lakes; • threats to lakes and lake reclamation; • limiting urbanisation and settlements at lake shores, permitted tourist and economic activity, permitted pollutant loads; • lakes in the countries of the Baltic Sea Region (description and comparison); Laboratories: • water sampling and quality analyses – selected lakes; • measurements and analyses of basic water quality indicators; • analyses of measurement results and benchmarking against standards applied in individual countries; • collecting and marking macrolites and animals living in the lakes; • discussion on results with reference to lake shore management, intensity of water exchange in lakes and inflow of river water and other factors affecting the quality of water. Classes at scientific centres: • The “DGAŁ” Experimental Fish Stocking Centre in Pieczarki/Giżycko – The Inland Fisheries Institute in Olsztyn; • Hydro biological Station in Mikołajki. Sailing course: theory and practice. Culture programme: • evening activities at bonfire (e.g. preparing meals typical for the countries and regions, exchange of information about cultures, singing national songs, games). • visit to K. I. Gałczyński Museum in Pranie, sightseeing in local towns and around camping sites.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products of the project:

• raport na temat zrównoważonej gospodarki wód oraz innych zagadnień związanych z regionem Morza Bałtyckiego opracowany przez uczestniczących w kursie intensywnym nauczycieli i studentów. Raport składa się z dwóch części - teoretycznej i doświadczalnej, zawierającej wyniki pomiarów i ich omówienie; • strona internetowa projektu, zawierająca m.in. informacje o programie kursu, materiały dydaktyczne i zdjęcia z rejsu.

• report on sustainable water management and other issues related to the Baltic Sea Region developed by teachers and students – theory part and experimental component (with presentation and discussion of the results of water quality measurement); • website of the project presenting the content of the intensive programme, report and photos.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Methods of the project dissemination:

• strona internetowa projektu: http://mazury.p.lodz.pl; • informacja o kursie oraz raport zostały przesłane nauczycielom akademickim zrzeszonym w sieci współpracy The Baltic University Programme.

• website of the project: http://mazury.p.lodz.pl • information on the IP and report on sustainable water management has been delivered to teaching staff of The Baltic University Programme.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Kurs intensywny pt. „Zrównoważona gospodarka wodna – wody powierzchniowe” został wprowadzony jako przedmiot fakultatywny w Politechnice Łódzkiej, na Wydziale Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska. Część teoretyczna i część doświadczalna raportu (wyniki pomiarów i ich omówienie), mogą być wykorzystane w innych uczelniach podczas zajęć o tematyce związanej z gospodarką wodną. Kursy intensywne programu Erasmus są dobrym przykładem działania umożliwiającego równoczesne zdobywanie nowych kompetencji i umiejętności związanych z konkretną dyscypliną akademicką (np. kierunkiem studiów) oraz tzw. kompetencji generycznych, niezależnych od kierunku kształcenia. Prezentowany kurs intensywny dodatkowo stworzył studentom możliwość uzyskania kwalifikacji żeglarskich.

The intensive programme entitled “Sustainable Water Management – Surface Waters” was introduced as an optional course offered at the Technical University of Lodz, Faculty of Process and Environmental Engineering. Theory part and experimental component (presenting and discussing the results of water quality measurement), may be implemented to water management courses at other HEIs. Erasmus intensive programmes are excellent examples of activities combing the acquisition of subject specific competences and skills (these related with a given academic field or study specialisation) and acquisition of generic competences and skills – not related with a given field of study – simultaneously. The presented intensive programme was also an opportunity for students to obtain sailing qualifications.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Kreatywna forma realizacji – połączenie podnoszenia kwalifikacji ogólnych i kierunkowych z turystyką i sportem – rejs po Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, co uatrakcyjnia oferowane studentom zajęcia dydaktyczne. Partnerska współpraca studentów i nauczycieli w wykonywaniu codziennych obowiązków podczas rejsu.

Creative method of teaching - combination of raising generic and subject specific qualifications with sports and tourism – voyage on yachts at the Masurian Lake District, which have boosted attractiveness of teaching classes offered to students. Partner cooperation of students and teaching staff in everyday voyage duties.

Leonardo da Vinci – kształcenie i szkolenie zawodowe Leonardo da Vinci – Vocational Education and Training

Uczenie na odległość jako narzędzie transferu wiedzy w dziedzinie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym E-learning as a tool for knowledge transfer in the field of protection and management of archaeological heritage

Numer projektu: PL/07/LLP-LDV/TOI/140017

Contract number: PL/07/LLP-LDV/TOI/140017

Okres realizacji projektu: 02.11. 2007 – 31.10.2009

Project duration: 02.11.2007 – 31.10.2009

Polski partner projektu: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Św. Marcina 78 61- 809 Poznań

Polish partner: Adam Mickiewicz University in Poznań ul. Św. Marcina 78 61- 809 Poznań

Koordynator projektu: Prof. UAM dr hab. Arkadiusz Marciniak Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu tel: +48 61 829 48 30 e-mail: arekmar@amu.edu.pl Adres strony internetowej: http://archeo.amu.edu.pl Adres strony internetowej projektu: http://www.e-archaeology.org

Project coordinator: Professor Arkadiusz Marciniak Institute of Prehistory, Adam Mickiewicz University in Poznań tel: +48 61 829 48 30 e-mail: arekmar@amu.edu.pl website: http://archeo.amu.edu.pl Project website at: http://www.e-archaeology.org

Koordynator projektu: UAM, Poznań, Polska

Project coordinator: Adam Mickiewcz University in Poznań, Poland

Partnerzy projektu: Instytut Archeologii, Uniwersytet Amsterdamski, Amsterdam, Holandia Instytut Archeologii Uniwersytetu w Goteborgu, Goteborg, Szwecja Wydział Historii i Filozofii Uniwersytetu Łotewskiego, Ryga, Łotwa Instytut Archeologii Pradziejowej, Uniwersytet Marcina Lutra w Halle-Wittenberg, Halle, Niemcy

Partners: University of Amsterdam, Institute of Archaeology, Amsterdam, the Netherlands University of Goteborg, Institute of Archaeology, Goteborg, Sweden University of Latvia, Faculty of History and Philosophy, Riga, Latvia Martin Luther University Halle-Wittenberg, Institute of Prehistoric Archaeology, Halle, Germany

Języki projektu: angielski, łotewski, niemiecki, polski

Project languages: English, Latvian, German, Polish

Przyznany grant: 299 303 euro

Grant amount: EUR 299,303.00

Cele projektu :

Project objectives:

• Zaprojektowanie, przygotowanie, przetestowanie i rozpowszechnienie rozwiązań mających na celu rozwój oraz podnoszenie umiejętności zawodowych w sektorze ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym w Europie poprzez skonsolidowanie działań w zakresie kształcenia i szkoleń w wymiarze europejskim • Wymiana doświadczeń i rozwiązań praktykowanych w krajach będących członkami projektu w celu wypracowania efektywnych rozwiązań oraz współpracy na arenie międzynarodowej • Przeprowadzanie testowych szkoleń wśród zdefiniowanych użytkowników w krajach partycypujących w projekcie w celu oceny jakości oraz efektywności wytworzonych narzędzi szkoleniowych oraz materiałów dydaktycznych i wytworów • Przygotowanie materiałów szkoleniowych do kształcenia zawodowego obejmujących najważniejsze kwestie z zakresu ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym w Europie wykorzystując bogate doświadczenia wszystkich partnerów • Stworzenie nowego produktu na rynku szkoleń i jego dostępność w wielu środowiskach europejskich, co pozwoli na wzrost zainteresowania szkoleniami na odległość w innych dziedzinach archeologii.

• Designing, developing, testing and disseminating solutions aimed at the development and upgrading vocational skills in the archaeological heritage protection and management sector at the European level by consolidating activities aimed at education and training with European dimension; • Sharing experiences and solutions used in participating countries in order to develop effective solutions and cooperation on international arena; • Staging pilot training for pre-defined users in participating countries in order to assess the quality and effectiveness of developed training tools, teaching materials and products; • Preparing training materials designed for vocational training in archaeological heritage protection and management across Europe with the use of vast experience of all partners; • Developing a new training product and making it accessible to various European communities, which will boost interest in e-learning courses in other fields of archaeology.

Działania (metody) zastosowane w projekcie: • Ustalenie zasad i kryteriów tworzenia modułów szkoleniowych uwzględniając tradycje w dziedzinie ochrony i zarządzania dziedzictwem oraz potrzeby i oczekiwania grupy docelowej w poszczególnych krajach partnerskich • Wypracowanie metodyki szkolenia przez internet biorąc pod uwagę specyfikę problematyki ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym oraz grupy docelowe

Activities (methods) used in the project: • Establishing principles and criteria for the development of training modules with respecting archaeological heritage protection and management traditions, as well as needs and expectations of target groups in individual partner countries; • Developing online training methodology with taking into consideration specific features of archaeological heritage protection and management and of target groups;

• Opracowanie założeń do prowadzenia pilotażowych szkoleń e-learningowych – utworzenie syllabusa do kursu zdalnego

• Developing guidelines for staging pilot e-learning courses; • preparing a syllabus for an online course.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Opracowanie metodyki tworzenia kursów e-learningowych uwzględniając specyfikę sektora ochrony i zarządzania dziedzictwem kulturowym • Opracowanie narzędzia informatycznego wspierającego proces tłumaczenia elementów składowych kursów e-learningowych na dowolną ilość języków • Opracowanie 15 konspektów kursów e-learningowych • Wytworzenie multimedialnych kursów e-learningowych (standard SCORM) w czterech wersjach językowych • Uruchomienie i utrzymanie platformy technologicznej do prowadzenia szkoleń na odległość, w tym: • określenie zakresu funkcjonalnego oraz specyfikacji technicznej platformy e-learningowej w oparciu o którą prowadzone będą szkolenia zdalne • zbudowanie wortalu dostępowego • integracja z systemem e-learningowym klasy LMS

• Developing a methodology for the establishment of e-learning courses with taking into consideration specific features of archaeological heritage protection and management sector; • Developing an ICT tool that supports the process of translating individual elements of e-learning course into any number of languages; • Preparing 15 e-learning course plans; • Producing e-learning multimedia courses (SCORM standard) in four language versions; • Launching and maintaining a platform for staging e-learning courses, including: • Setting the functional scope and developing technical specification for an e-learning platform, on which online training will be provided; • Building an access wortal; • Integration with an LMS e-learning system.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• Round table poświęcony projektowi na corocznej konferencji European Association of Archaeologists (Malta we wrześniu 2008 roku); • Referaty i postery poświęcone projektowi przedstawione na spotkaniach i konferencjach archeologicznych we wszystkich krajach partnerskich; • Kurs dydaktyczny w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym na Łotwie i w Polsce; • Informacja o szkoleniu w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem przekazana polskim Wojewódzkim Konserwatorom Zabytków; • Informacja o projekcie i e-learningowym szkoleniu zdalnym na stronach internetowych profesjonalnych instytucji i stowarzyszeń.

• Round table talks devoted to the project at an annual conference of European Association of Archaeologists (Malta, in September 2008); • Papers and posters devoted to the project presented at meetings and archaeological conferences in all partner countries; • Course on archaeological heritage protection and management in Latvia and Poland; • Providing information on training on archaeological heritage protection and management to Provincial Offices for Monument Conservation across Poland; • Posting information on the project and e-learning course on websites of professional institutions and associations operating in the sector.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Wzrost świadomości potencjału jaki daje zastosowanie rozwiązań e-learningowych do nauczania zawodowego w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym; • zapoznanie się grup docelowych z nową metodyką prowadzenia procesu dydaktycznego; • zaznajomienie się ze sposobami uzyskiwania informacji dostępnych poprzez technologie informatyczne i telekomunikacyjne; • nabycie praktycznej wiedzy poprzez uczestniczenie w prezentacjach rozwiązań e-learningowych

• Raising the awareness of the potential related with the use of e-learning solutions in vocational teaching on archaeological heritage protection and management; • Making target groups familiar with new methodology for conducting teaching process; • Popularising new methods for acquiring information with the use of ICT; • Gaining practical knowledge by target groups thanks to the participation in presentations on e-learning;

przez grupy docelowe; • przygotowane szkolenie e-learningowe może być potencjalnie wykorzystywane we wszystkich krajach Europy jako rodzaj szkoleń ustawicznych w sektorze ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym; • strona internetowa projektu: http://www.e-archaeology.org

• E-learning courses may be used in any European country as a type of continuous learning training on archaeological heritage protection and management; • Project website at: http://www.e-archaeology.org

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

• Ustalenie treści merytorycznej 15 spójnie ze sobą powiązanych modułów z zakresu ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym uwzględniając specyfikę krajów partnerskich oraz europejskiego kontekstu działań w tym zakresie; • wypracowanie metodyki przekształcania treści merytorycznych z zakresu ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym w postać e-learningowych szkoleń zdalnych; • przygotowanie 15 kursów multimedialnych w standardzie SCORM pozwalających na ich powszechne wykorzystywanie; • opracowanie metodyki szkoleń e-learningowych w sektorze ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym; • równoległe przeprowadzanie tego samego szkolenia w grupach docelowych we wszystkich krajach partnerskich; • ocena efektywności prezentowanych treści merytorycznych i metod szkoleniowych we wszystkich krajach partnerskich .

• Determining the contents of 15 coherent modules on archaeological heritage protection and management with taking into consideration specific features of partner countries and European context of activities in this scope; • Developing a method for transforming the archaeological heritage protection and management contents into an e-learning course; • Preparing 15 multimedia courses in SCORM standard, which allows for their common use; • Developing a methodology for e-learning training on archaeological heritage protection and management; • Simultaneous staging of the same training for target groups in all partner countries; • Evaluation of the effectiveness of presented contents and training methods in all partner countries.

PROCONSTR – Doskonalenie szkolenia zawodowego w sektorze budowlanym w celu identyfikacji i uznania kwalifikacji w krajach Unii Europejskiej. PROCONSTR – Improving Vocational Education in the Construction Industry Sector with the Aim of Identification and Recognition of Qualifications in European Union Countries

Numer projektu: 2008-1-PL1-LEO05-02059

Contract number: 2008-1-PL1-LEO05-02059

Okres realizacji projektu: 1.11. 2008- 31.10. 2010

Project duration: 01.11.2008 – 31.10.2010

Polski partner projektu: Polski Związek Pracodawców Budownictwa ul. Żurawia 32/34 00-515 Warszawa tel. +48 22 628 60 23 fax: 022 628 60 24 e-mail: specjalista@pzpb.internetdsl.pl Adres strony internetowej: www.pzpb.internetdsl.pl

Polish partner: Polish Association of Construction Industry Employers tel. +48 22 628 60 23 fax: + 48 22 628 60 24 ul. Żurawia 32/34 00-515 Warszawa e-mail: specjalista@pzpb.internetdsl.pl website: www.pzpb.internetdsl.pl

Koordynator projektu: Polski Związek Pracodawców Budownictwa Warszawa, Polska

Project coordinator: Polish Association of Construction Industry Employers, Warsaw, Poland

Partnerzy projektu: Polish British Construction Partnership Sp. z o.o. – Warszawa, Polska CIOB Chartered Institute of Building - Ascot Berkshire, Wielka Brytania CREDIJ Centre régional pour le développement local, la formation et l’insertion des jeunes – Paryż, Francja Econometrica Ltd – Ateny, Grecja Ufficio Scolastico Provinciale di Venezia – Wenecja, Włochy Universidade do MINHO – Guimares, Portugalia Język projektu: angielski Przyznany grant: 294 000 EURO Cele projektu: Celem projektu jest porównanie i doskonalenie na poziomie krajowym i europejskim stanu systemu kształcenia i szkolenia zawodowego oraz podnoszenie poziomu posiadanej wiedzy u absolwentów szkół zawodowych i techników budowlanych oraz u pracowników aktywnych zawodowo chcących kontynuować dalsze kształcenie.

Partners: Polish British Construction Partnership Sp. z o.o. – Warsaw, Poland CIOB Chartered Institute of Building - Ascot Berkshire, UK CREDIJ Centre régional pour le développement local, la formation et l’insertion des jeunes – Paris, France Econometrica Ltd – Athens, Greece Ufficio Scolastico Provinciale di Venezia – Venice, Italy Universidade do MINHO – Guimares, Portugal Project language: English Grant amount: EUR 294,000 Project objectives: The aim of the project is to compare and improve, both at national and European level, the state of vocational education and training, as well as shortages in knowledge of the graduates of construction vocational and technical secondary schools, in addition to that of professionally active employees who wish to continue their education.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Wybranie ośmiu zawodów na podstawie ankiet i badań przeprowadzonych wśród respondentów (nauczyciele zawodu, uczniowie szkół budowlanych, firmy budowlane). Wspólne stworzenie przez konsorcjum materiałów szkoleniowych na bazie treści dostarczonych przez partnerów i wniosków wypracowanych podczas trwania prac projektowych. Stworzenie modułów w oparciu o wcześniej przygotowany schemat i przetestowanie ich na kursach pilotażowych. Końcowy produkt wraz z zawartymi uwagami ze strony beneficjentów zostanie indywidualnie uzupełniony o treści charakterystyczne dla kraju każdego partnera.

Choosing eight professions on the basis of surveys and research conducted among the respondents (trainers, construction school students and construction companies); developing training materials by the consortium on the basis of contents provided by the partners and the conclusions from project-related works; creating modules based on a previously developed diagram and testing them during pilot courses.The final product, including beneficiaries’ comments, will be individually supplemented with contents that are specific to each partner country.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Zostanie wypracowany innowacyjny zestaw materiałów dydaktycznych stanowiący narzędzie niezbędne do wyrównanie poziomu pod kątem ogólnoeuropejskiego kształcenia zawodowego i podkreślający przejrzystość i uznanie kwalifikacji w konkretnym zawodzie budowlanym. Ujednolicenie podstawowych zasad kwalifikacji zawodowych w krajach partnerskich ułatwi swobodniejszy transfer

The project partners will develop an innovative set of teaching materials. This will be an indispensable tool for aligning the level of vocational education and training throughout Europe and for emphasising the transparency and recognition of qualifications in specific construction professions. Standardising basic principles for professional qualifications in partner countries will facilitate easier transfer of

najnowszych technologii, a także umożliwi wzajemne korzystanie z wiedzy i doświadczeń partnerów, a ponadto wygeneruje nowych pracowników zdolnych sprostać wymogom współczesnego europejskiego rynku pracy. Projekt będzie szeroko promował ideę ustawicznego rozwoju zawodowego, wspierał działania polegające na wdrażaniu europejskich narzędzi dotyczących kształcenia i szkolenia zawodowego – wyrównanie szans na europejskich rynkach pracy dla obu płci, zintensyfikowanie współpracy firm sektora budowlanego i organizacji społecznych w celu wspólnego ogólnoeuropejskiego promowania doskonalenia zawodowego.

latest technologies and will enable the partners to reciprocally avail of one another’s knowledge and experience. Furthermore, it will generate new employees that are capable of meeting the requirements of the modern European labour market. The project will widely promote the concept of continuing professional development and support activities related to the implementation of European tools for vocational education and training, for example by providing equal opportunities in the European employment market for both genders and intensifying cooperation between companies operating in the construction sector and public organisations aimed at the promotion of professional development throughout Europe.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Każdy z partnerów biorących udział w projekcie ma doskonałe warunki, zaplecze i doświadczenie właściwie dostosowane do rozpowszechnienia i wykorzystania rezultatów projektu PROCONSTR. Zróżnicowana działalność każdego z nich gwarantuje szerokieupowszechnienierezultatówprojektuidotarcie z ofertą szkolenia do potencjalnych beneficjentów. Placówki partnerów współpracujące lub mające charakter edukacyjny (UMINHO, CIOB, CREDIJ) zagwarantują promocję projektu w tym środowisku, jednostki zajmujące się organizacją szkoleń i zasobami ludzkimi (ECONOMETRICA Ltd,) rozpowszechnią rezultaty projektu wśród swoich potencjalnych odbiorców, zaś firmy mające bezpośrednią styczność z rynkiem budowlanym (PZPB, PBCP) będą prezentować ofertę szkolenia w codziennych kontaktach ze swoimi członkami i kontrahentami. Rezultaty projektu będą rozpowszechniane za pośrednictwem strony internetowej konsorcjum, stron internetowych partnerów, ulotek promujących poszczególne moduły szkoleń, w szkołach zawodowych, przy okazji krajowych i zagranicznych targów pracy i targów edukacyjnych.

Each project partner has excellent conditions, background and experience for disseminating and utilising the results of the PROCONSTR project. The varied scopes of each partner’s operations will guarantee that the project will be widely disseminated and will reach potential beneficiaries with its training offer. Partner institutions operating in the educational sector (UMINHO, CIOB and CREDIJ), will guarantee the promotion of the project in their respective circles, whilst the institutions that specialise in providing training and human resources (ECONOMETRICA Ltd,) will disseminate project results among their potential beneficiaries. Finally, the companies that have direct contact with the construction market (PZPB and PBCP) will present the training offer in their daily dealings with their own members and contractors. Project results will also be disseminated on the consortium’s website and the partners’ websites, in leaflets promoting individual training modules, at vocational schools and during national and international employment and education fairs.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Dzięki dobrze skonstruowanemu pakietowi szkoleń, ciekawym zajęciom (wyjazdy w teren na plac robót) i innowacyjnym metodom nauki będzie on dobrą zachętą do podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników budowlanych, będzie stanowił atrakcyjną ofertę szkolenia prezentowaną właścicielom małych i średnich przedsiębiorstw, wspierającą ich funkcjonowanie na europejskim rynku, jak też będzie uzupełnieniem wykształcenia dla absolwentów szkół budowlanych i środek mobilizujący ich do dalszej nauki.

Thanks to a well-structured training package, interesting courses (practical classes on training test grounds) and innovative learning methods, the project will encourage construction employees to raise their qualifications. It will also comprise an attractive training offer for small and medium enterprises that will support their operations in the European market and will supplement the education of construction school graduates by motivating them to continue learning.

Ponadto rezultaty zaczerpnięte z przeprowadzonego projektu mogą zostać wykorzystane do stworzenia nowych rozwiązań szkoleniowych oraz reformowania szkolnictwa zawodowego na poziomie krajowym.

Furthermore, the project results can be used in developing new training solutions and in designing vocational education reforms at a national level.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Produktem wypracowanym na zakończenie projektu będzie zestaw modułów szkoleniowych z 8 zawodów dla absolwentów szkół budowlanych, pracowników aktywnych zawodowo oraz jeden moduł dla trenerów zawodu. Cechą charakterystyczną tego produktu będzie jego spójność i w pewnym stopniu uniwersalność pod kątem treści w odniesieniu do krajów partnerskich i innych krajów europejskich. Ideą autorów jest stworzenie podręczników wspierających i uzupełniających wiedzę zdobytą przez beneficjentów o nowe zagadnienia związane z innowacyjnością w branży budowlanej i technikach robót oraz wskazanie potencjalnych kierunków rozwoju w tych zawodach.

The final product of the project will comprise a set of training modules based on eight construction professions for construction school graduates and professionally active employees, as well as one module for trainers. The specific feature of this product will be cohesion and, in a sense, a universal character in terms of content for the partner and other EU countries. The authors’ idea is to develop manuals that support and complement the beneficiaries’ knowledge with new issues related to innovation in the construction industry and work techniques, as well as to indicate potential development directions in their professions.

Innowacyjne narzędzia ICT dla wzmocnienia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Europie Innovative ICT tools for increasing SMEs competitiveness in Europe (ICTforSME)

Numer projektu: PL/06/B/F/PP/174051

Contract number: PL/06/B/F/PP/174051

Okres realizacji projektu: grudzień 2006 – luty 2009

Project duration: December 2006 – February 2009

Polski partner projektu: Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University z siedzibą w Nowym Sączu ul. Zielona 27 33-300 Nowy Sącz

Polish partner: Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University seated in Nowy Sącz ul. Zielona 27, 33-300 Nowy Sącz

Osoba kontaktowa: Marek Rogóz tel: +48.18 44.99.162 e-mail: mrogoz@wsb-nlu.edu.pl Adres strony internetowej projektu: http://www.ictforsme.wsb-nlu.edu.pl/

Contact person: Marek Rogóz tel: +48.18 44.99.162 e-mail: mrogoz@wsb-nlu.edu.pl website: http://www.ictforsme.wsb-nlu.edu.pl/

Koordynator projektu: Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University z siedzibą w Nowym Sączu, Polska

Project coordinator: Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University seated in Nowy Sącz, Poland

Partnerzy projektu: BE-ODL,Gandawa, Belgia Avanzza , Madryt, Hiszpania Knowledge Base UK Ltd, York, Wielka Brytania

Partners: BE-ODL, Ghent, Belgium Avanzza, Madrid, Spain Knowledge Base UK Ltd, York, Great Britain

Języki projektu: polski, angielski, hiszpański, niderlandzki

Project languages: Polish, English, Spanish, Dutch

Przyznany grant: 320 400 euro

Grant amount: EUR 320,400

Cele projektu:

Project objectives:

Projekt ICTforSME wzmacnia innowacyjność Małych i Średnich Przedsiębiorstw w dwóch obszarach: wiedza i narzędzia. Wiedza bez odpowiednich narzędzi jest bezużyteczna, dlatego też sprawą najistotniejszą jest szkolenie przedstawicieli MŚP, w jaki sposób rozwijać umiejętności marketingowe i administracyjne poprzez użycie odpowiednich narzędzi ICT. W ramach projektu są opracowane kursy e-learningowe dla MŚP w innowacyjnych obszarach (Innowacyjne Zarządzanie Finansami, Badania Rynku z wykorzystaniem ICT, E-marketing, Zarządzanie Relacjami z Klientem, Zarządzanie Kulturowe oraz Rozwój Innowacyjnego Produktu) oraz stworzone oprogramowania, które wspierają innowacyjne działania przedsiębiorstw.

The ICTforSME Project enhances competitiveness of small and medium-sized enterprises in two areas: knowledge and tools. Knowledge without adequate tools is useless, this is why it is so important to provide training to representatives of SME on how to develop marketing and administration related skills by the use of relevant ICT tools. As part of the Project, e-learning courses for SME are developed in innovative areas (Innovative Financial Management, Market Research with the use of ICT, E-marketing, Customer Relations Management Systems, Cultural Management and Innovative Product Development) along with software to support innovative corporate operations.

Działania (metody) zastosowane w projekcie: W ramach projektu przeprowadzono następujące działania: • Opracowano kursy e-learningowe; • Zaprojektowano oprogramowanie ICTforSME wspomagające zarządzanie MŚP oraz kampanie marketingowe w MŚP, w wersji on-line oraz off-line, projektowanie poprzedzono badaniami rynku potencjalnych użytkowników (dokumentacja techniczna); • Stworzono bazę danych do oprogramowania ICTforSME; dostępna na dedykowanym do tego celu serwerze w WSB-NLU dla wersji on-line oraz w ramach instalacji off-line;

Activities (methods) used in the project: The following activities have been conducted as part of the project: • e-learning courses have been developed • ICTforSME software has been developed to support SME management and marketing campaigns of SME, in on-line and off-line versions. Prior to the development, market research to determine prospective users has been conducted (technical documentation); • A database relative to ICTforSME software has been developed in on-line and off-line versions and has been made available on a dedicated server of WSB-NLU;

• Przeprowadzono prace programistyczne i stworzono wersję beta oprogramowania oraz prezentację tłumaczącą zasady jego użytkowania – stworzono oprogramowanie on-line i off-line; • Przeprowadzono testowanie kursów i oprogramowania wśród pracowników MŚP we wszystkich krajach partnerów; • Rozpowszechniano rezultaty projektu w krajach instytucji uczestniczących w projekcie; • Stworzono stronę www projektu http://www.ictforsme.wsb-nlu.edu.pl/; • Organizowano spotkania Komitetu Sterującego; • Prowadzono na bieżąco kontrolę jakości projektu oraz monitorowano postępy prac w projekcie; • Zaangażowano przedstawicieli grupy docelowej w ewaluację rezultatów projektu.

• Programming works have been conducted and a beta version of the software has been developed in on-line and off-line versions along with a presentation explaining how to use it; • Testing of courses and software by SME employees has been conducted in all partner countries; • Project results hale been disseminated In countries of the institutions participating in the project; • Project website Has been launched at http://www. ictforsme.wsb-nlu.edu.pl/; • Steering Committee has held several meetings; • Project quality control was conducted on a continuous basis and work progress was monitored throughout the project; • Target group representatives were involved In the evaluation of project results.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Kursy e-learningowe • Oprogramowanie ICTforSME • Platforma edukacyjna dla kursów e-learningowych • Publikacja końcowa • Narzędzia można obejrzeć lub pobrać na stronie Projektu http://www.ictforsme.wsb-nlu.edu.pl

• e-learning courses; • ICTforSME software; • Educational platform for e-learning courses; • Final publication; • Tools May be viewed ad downloaded from the project website at: http://www.ictforsme.wsb-nlu.edu.pl

Upowszechnianie rezultatów projektu: Upowszechnianie odbywało się poprzez pokazy produktów dla przedstawicieli MŚP w Polsce oraz krajach partnerskich. Dodatkowo, przed każdym pokazem koordynator oraz partnerzy kontaktowali się z prasą, by wzmocnić działania informacyjne o projekcie oraz produktach. Również zorganizowana została konferencja w Polsce z udziałem partnerów oraz przedstawicieli MŚP oraz prasy.

Project dissemination methods: Project results have been presented to representatives of SME in Poland and partner countries. Moreover, prior to each presentation, project coordinator and partners contacted the press to strengthen project dissemination and awareness of the products. Last but not least, a conference devoted to the project attended by the partners, SME representatives and the press was held in Poland.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Projekt oraz wypracowane narzędzia są niezwykle istotne dla efektywnego działania MŚP. Z informacji otrzymanych od przedsiębiorców, narzędzia zaprezentowane podczas szkoleń są wykorzystywane w pracy codziennej. Szczególnie wysokim zainteresowaniem cieszy się innowacyjne oprogramowanie ICTforSME. Ten zestaw narzędzi zawiera unikalne oraz nowoczesne, wyznaczające kierunki rozwoju korzyści kontrolowania przez firmę jej kampanii marketingowej. Rewolucyjna koncepcja pozwala użytkownikowi na widok oraz kontrolę poszczególnych kampanii reklamowych. Dzięki temu, osoba zarządzająca posiada pełną informację o efektywności finansowej przeprowadzonej kampanii reklamowej. Dodatkowo osoba zarządzająca ma możli-

The project and the developed tools are of great importance for effective operation of SME. Based on the information from the entrepreneurs, the tools presented during the training are used by them in every-day operations. ICTforSME software enjoys the greatest popularity. It is an innovative set of tools allowing a company to control its marketing campaign. This revolutionary concept allows the users to view and control individual advertising campaigns. As a result, person in charge of management has access to comprehensive information on the financial effectiveness of a given advertising campaign. What is more, it is possible to compare several indicators that define cost effectiveness of individual advertisements. This

wość porównania wielu wskaźników definiujących efektywność cenową poszczególnych reklam. Te informacje pozwalają przedsiębiorcy na określenie wartości finansowej, dzięki której istnieje możliwość 100% zwrotu stopy z inwestycji reklamowej.

information helps them to define financial value, which allows for 100% return on investment In advertising.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Czynnik innowacyjny przede wszystkim polega na współczesnych materiałach opartych o nowoczesne przykłady z dziedziny zarządzania firmą. Dodatkowo materiały e-learningowe działają na platformie edukacyjnej, dzięki której uczestnik sam może decydować o przebiegu kursu. Platforma jest przystosowana do egzaminowania kursanta. Dzięki temu osoba korzystająca z kursu jest korygowana oraz wskazywane są błędy testowe. Kursant ma możliwość przejrzeć materiały raz jeszcze. Najistotniejszym elementem projektu jest jednak dołączone oprogramowanie ICTforSME. Oprogramowanie to jest swoistą symulacją tworzenia kampanii reklamowych oraz badania ich efektywności.

Innovative aspect of the project is based on the use of modern materials and real-life examples of corporate management techniques. Moreover, e-learning materials are available from an educational platform, and thus each user individually decides about the course of the training. However, the platforms features a functionality allowing for staging examinations. As a result, knowledge gained by a course user is verified and mistakes are shown. Course user is given an opportunity to view the materials once again. However, the most important element of the project is ICTforSME software, which has been designed as a simulation for the development of advertising campaigns and a tool for measuring their effectiveness.

InIT - Innowacyjna baza informacyjna, przedstawiająca perspektywy i możliwości odnoszące się do rynku edukacji i pracy (In)novative (I)nfobase for (T)ransparency of Perspectives and Possibilities in the European Vocational Training and Labour Market

Numer projektu: PL/06/B/F/PP/174007

Contract number: PL/06/B/F/PP/174007

Okres realizacji projektu: 01.11.2006-31.10.2008

Project duration: 01.11.2006 – 31.10.2008

Polski partner projektu: T-MATIC Grupa Computer Plus Sp z o.o. ul. Waszyngtona 23 15-304 Białystok

Polish partner: T-MATIC Grupa Computer Plus Sp z o.o. ul. Waszyngtona 23 15-304 Białystok, Poland

Osoba kontaktowa: dr inż. Wojciech Winogrodzki tel. +48 85 74 89 100, 114 email: wojciech.winogrodzki@computerplus.com.pl Adres strony internetowej projektu: www.e-init.eu

Contact person: dr inż. Wojciech Winogrodzki tel. +48 85 74 89 100, 114 email: wojciech.winogrodzki@computerplus.com.pl website: www.e-init.eu

Koordynator projektu: T-MATIC Grupa Computer Plus Sp z o.o. Białystok, Polska

Coordinator: T-MATIC Grupa Computer Plus Sp z o.o., Białystok, Poland

Partnerzy projektu: Дружество “Знание” (Znanie Association)Sofia, Bułgaria Gesellschaft Für Europabildung EV- Berlin, Niemcy Instituto de Soldadura e Qualidade- Lizbona, Portugalia Uniwersytet w Bialymstoku, Wydział Ekonomii i Zarządzania - Białystok, Polska

Partners: Дружество “Знание” (Znanie Association), Sofia, Bulgaria Gesellschaft Für Europabildung EV, Berlin, Germany Instituto de Soldadura e Qualidade, Lisbon, Portugal University of Białystok, Faculty of Economics and Management, Białystok, Poland

Języki projektu: angielski, bułgarski, niemiecki, polski, portugalski

Project language: Bulgarian, English, German, Polish, Portuguese

Przyznany grant: 291 438 euro

Grant amount: EUR 291,438.00

Cele projektu :

Project objectives:

Celem projektu było stworzenie narzędzia służącego długofalowej analizie sytuacji na styku systemu edukacyjnego oraz rynku pracy, w szczególności: • popytu i podaży na regionalnych rynkach pracy; • sytuacji absolwentów szkół wyższych; • profilów i kierunków studiów najbardziej i najmniej popularnych, a ponadto opracowanie zunifikowanego słownika zawodów, do których przygotowują wyższe uczelnie.

The aim of the project was to develop a tool for a long-term analysis of the meeting point between the system of education and the labour market, and in particular of: • the supply and demand in regional labour markets; • the situation of HEI graduates; • the most and least popular profiles and fields of study, and developing a standard glossary of professions for which HEIs prepare.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Opracowana metodologia przewidywała jednoczesne prowadzenie pomiaru w szeregu istotnych punktach całego procesu kształcenia przyszłych specjalistów i ich udziału w rynku pracy, poczynając od przygotowania kandydatów na studia (badanie uczniów pierwszej i ostatniej klasy szkoły średniej), poprzez kształcenie na poziomie akademickim (badanie studentów pierwszego i ostatniego roku studiów), wchodzenie absolwentów na rynek pracy (badanie absolwentów pół roku po ukończeniu studiów) aż po sytuację absolwentów ze zróżnicowanym stażem zawodowym (badanie pracodawców). Dzięki temu możliwa jest analiza i diagnoza w przekroju całego procesu, z uwzględnieniem oddziaływania na wczesnych jego etapach, a tym samym realna staje się perspektywa aktywnego oddziaływania na proces, który z natury rzeczy jest długotrwały (mówimy o cyklu obejmującym 8-10 lat) a tym samym trudny do sterowania na podstawie samych tylko obserwacji „na wyjściu”.

The developed methodology provided for measurements in a series of important points within the process of educating future specialists and their participation in the labour market, starting from the preparation of applicants for admission to HEIs (surveying first and last year secondary school students), through education at the academic level (surveying first and last year HEI students) and graduates’ entry to the labour market (surveying graduates six months after graduation), to the situation of graduates with different professional experience (surveying employers). This allows for making analyses and diagnoses in cross-section of the whole process, with taking into account the impact at earlier stages, thus making realistic the perspective of actively affecting the process, which is, in essence, a long-lasting one (we are referring to a cycle lasting from 8 to 10 years) and, therefore, difficult to control solely on the basis of information at “the exit point”.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

W wyniku projektu stworzona została ogólnodostępna platforma internetowa, dająca łatwy dostęp do bardzo przydatnych, dotychczas niedostępnych informacji, dotyczących rzeczywistej sytuacji na styku rynku pracy i edukacji wyższej, z uwzględnieniem poszczególnych uczelni i kierunków studiów oraz branży i sektora potencjalnych pracodawców, w szczególności: • Planów i oczekiwań kandydatów na studia; • Planów, oczekiwań i doświadczeń zawodowych studentów; • Aktualnego i planowanego popytu na absolwentów, zarówno „świeżych” – dopiero wkraczających na rynek pracy, ale też absolwentów z wcześniejszych roczników; • Sytuacji zawodowej absolwentów; • Zgodności zatrudnienia z ukończonym kierunkiem studiów; • Satysfakcji absolwentów z ukończenia konkretnej uczelni i kierunku studiów; • Sytuacji absolwentów odnośnie kontynuacji edukacji; • Dynamiki rynku edukacyjnego – liczby absolwentów poszczególnych uczelni i kierunków roczników od 2001/2002 do 2006/2007; • Przygotowany został zunifikowany słownik zawodów absolwentów wyższych uczelni, uporządkowany według kodów ISCO-88 (COM) . Sposób prezentacji zgromadzonych informacji i danych umożliwia ich wielokryterialną analizę (m.in. w przekroju poszczególnych krajów, uczelni, kierunków studiów, zawodów, płci). Osiągnięcia projektu, wyniki przeprowadzonych badań i analiz oraz zgromadzonych danych opublikowano w monografii naukowej „Edukacja a rynek pracy młodzieży”.

As part of the project, a widely available internet platform has been developed to provide easy access to very useful and so far unavailable information about the actual situation at the meeting point between the labour market and higher education, with taking into account individual HEIs and fields of study, as well as employer branches and sectors, and in particular: • plans and expectations of applicants for admission to HEIs; • plans, expectations and professional experience of students; • present and forecasted demand for graduates, both “fresh” graduates who are just entering the labour market and graduates from previous years; • professional situation of graduates; • conformity of actual employment with the completed degree courses and titles awarded; • graduates’ satisfaction with graduating from a particular HEI and completing a specific degree course; • graduates’ situation concerning continuing their education; • dynamics of the education market, i.e. the number of graduates of particular HEIs and degree courses in the years from 2001/2002 to 2006/2007; • standard glossary of HEI graduates’ professions arranged according to ISCO-88 (COM) codes. The way in which the collected information and data are presented makes it possible for making analysis with the use of several criteria, for example by individual country, HEI type, field of study, profession and gender. The achieved results, survey and analysis findings and collected data were published in a scientific monograph entitled Youth Education and the Labour Market.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Wyniki projektu upowszechniano w formie publikacji i informacji prasowych w szeregu opracowań i periodyków, jak też w trakcie spotkań z młodzieżą i seminariów informacyjnych dla przedstawicieli lokalnych władz, instytucji edukacyjnych, organizacji pracodawców. Szczegółowe informacje o spotkaniach oraz ich uczestnikach znajdują się na stronie projektu w zakładce „Aktualności”. Upowszechniano rezultaty projektu poprzez: • banery reklamowe InITu oraz notki informacyjne na stronach internetowych organizacji studenckich, lokalnych portalach informacyjnych, w biuletynach informacyjnych instytucji zaangażowanych w projekt;

Project results have been disseminated in the form of publications and press releases, in various studies and periodicals, as well as during meetings with youth and information seminars for local authorities, educational institutions and employer organisations. For more information about the meetings and their participants please see the “News” tag of the project website. In particular, project dissemination methods included: • InIT advertising banners and information notes on student organisation websites and local information portals, as well as in partner institutions’ newsletters; • press releases and announcements, radio

• artykuły i ogłoszenia prasowe, audycje i ogłoszenia radiowe, informacja w regionalnym serwisie informacyjnym TVP; • materiały reklamowe: ulotki, plakaty, broszury, gadżety; • informacje o projekcie w korespondencji kierowanej do władz uczelni, dyrektorów szkół średnich, oraz przedstawicieli firm i instytucji rynku pracy i edukacji w rejonach partnerów projektu (łącznie ok. 611 instytucji); • informacje o projekcie zawarte w ankietach i materiałach kierowanych do osób i instytucji objętych badaniami ankietowymi (łącznie ok. 3955 osób i 282 instytucji); • spotkania z beneficjentami ostatecznymi projektu (uczniowie szkół średnich, studenci, pracodawcy).

programmes and announcements, information in the local information services of TVP (Polish Television); • advertising materials: leaflets, posters, brochures, flash memory sticks, key rings, bags, umbrellas, notebooks and pens; • information about the project in letters to HEI authorities, secondary school principals and representatives of companies and institutions operating in the labour and education markets in the project partners’ regions (in total, 611 institutions); • information about the project in questionnaires and materials delivered to persons and institutions included in the surveys (a total of 3,955 persons and 282 institutions); • meetings with final beneficiaries of the project (secondary school and HEI students, employers).

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Narzędzia oraz metodologia badań ankietowych stworzone i przetestowane w trakcie realizacji projektu pozwalają uczelniom wyższym na łatwe śledzenie losów swoich absolwentów po opuszczeniu przez nich murów uczelni oraz uzyskanie informacji zwrotnej, w jaki sposób radzą sobie oni na rynku pracy, co – w opinii przedstawicieli szkolnictwa wyższego - jest jednym z kluczowych problemów. W trakcie spotkań wielokrotnie wyrażali oni opinię, iż narzędzie jest przydatne w budowaniu pomostu pomiędzy sektorem edukacji a gospodarką. Również przedstawiciele pracodawców określili InIT jako interesujące narzędzie dające im łatwą do wykorzystania możliwość wysyłania informacji zwrotnej (komunikowania swoich potrzeb) czynnikom decyzyjnym uczelni wyższych oraz politykom i władzom kreującym i realizującym politykę państwa odnośnie rynku pracy i systemu edukacji. Recenzje publikacji naukowych oraz dyskusja referatów opracowanych w ramach projektu wskazują na wysoką wartość poznawczą opracowanych narzędzi badawczych oraz analiz i wniosków wynikających z ich wykorzystania. Również przedstawiciele władz administracyjnych z wielką uwagą i zainteresowaniem odebrali wyniki projektu podkreślając, że do tej pory nie dysponowali tak szczegółowym i wszechstronnym źródłem informacji, ułatwiającym podejmowanie opartych na racjonalnych przesłankach decyzji odnoszących się do systemu edukacji i rynku pracy absolwentów wyższych uczelni.

The survey tools and methodology, which were developed during project implementation, enable HEIs to easily monitor the careers of their graduates and obtain feedback about the way they fare in the labour market. This is an aspect that, according to higher education representatives, is one of key problems. During the meetings, they often expressed the opinion that the tool is useful in building a bridge between the sector of education and economy. Employer representatives also described InIT as an interesting tool that provides them with an easy method of presenting feedback (communicating their needs) to decision makers at HEIs and politicians, as well as to policy makers and those who implement state policy concerning the labour market and the education system. The reviews of studies and discussions about the reports developed during the project indicated the high cognitive value of the developed research tools, analyses and conclusions resulting from their use. Project findings were also received with great attention and interest by administrative authorities who stressed that they had not had access to such a detailed and comprehensive source of information so far, a source that facilitates decision making based on rational prerequisites referring to the education system and the labour market for HEI graduates.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of the project contents, activities, methods and findings:

Niewątpliwie najbardziej innowacyjnym elementem projektu jest opracowana i przetestowana metodologia zbierania informacji i danych dotyczących sytuacji na styku rynku pracy i rynku edukacyjnego poprzez badania ankietowe, oraz prezentacji i analizy rezultatów tych badań. Na potrzeby projektu opracowano specjalny, elektroniczny system ankietowania w czasie odroczonym studentów wybranych do próby badawczej. W trakcie badania realizowano ankietowanie studentów ostatniego roku w momencie, kiedy są jeszcze częścią rynku edukacyjnego, oraz ankietowano ich w czasie odroczonym, około 6 miesięcy po zakończeniu studiów - kiedy stają się częścią rynku pracy. Na potrzeby projektu opracowano również drugi system monitorowania sytuacji absolwentów, oparty o badanie pracodawców. Badanie to – oprócz zebrania ogólnych informacji o przedsiębiorstwie, polityce kadrowej i rekrutacyjnej – przede wszystkim polega na wypełnieniu indywidualnego kwestionariusza (i dzięki temu uzyskaniu szczegółowych informacji) o każdej z osób z wyższym wykształceniem zatrudnionych i zwolnionych w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Badanie to pozwala zapoznać się z sytuacją zawodową absolwentów niezależnie od okresu czasu, jaki upłynął od ukończenia przez nich studiów, dzięki czemu możliwe jest prześledzenie wpływu stażu pracy na sytuację zawodową absolwentów poszczególnych uczelni i kierunków.

Undoubtedly, the most innovative element of the project is the developed and tested methodology of collecting information and data concerning the situation at the meeting point between the labour and education market by means of conducting surveys and disseminating and analysing their findings. A special time-delayed electronic survey system was developed for students who were selected as the survey sample. Last year students were surveyed at a time when they were still part of the education market and next in delayed time, i.e. some six months after their graduation when they were part of the labour market. A second system, i.e. a system for monitoring graduates’ situation based on employer surveys, was also developed as part of the project. This survey, apart from providing general information about companies and their staffing and recruitment policies, consisted mainly in the filling of individual questionnaires (thus providing detailed information) about every person holding a higher education degree that was employed or dismissed over the past 12 months. This survey makes it possible to look into the graduates’ professional situation regardless of the time, which has passed since their graduation, thus enabling the tracking of the effect of professional experience on the professional situation of graduates of particular HEIs and fields of study.

Wprowadzenie innowacyjnych metod kształcenia zawodowego na europejskim rynku pracy (DeinTRA) DeinTRA – Cooperation for Innovative Training Methodologies Deployment in the European Labour Market Numer projektu: 2008-1-ES1-LEO04-00125 6

Contract number: 2008-1-ES1-LEO04-00125 6

Okres realizacji projektu: 01.08.2008 – 31.07.2010

Project duration: 01.08.2008 – 31.07.2010

Polski partner projektu: MOMINT Sp. z o.o. ul. Pomorska 83/85 90-224 Łódź tel: +48 42 299 91 65 fax: +48 42 299 91 66 e-mail: info@momint.pl strona www: http://www.momint.pl

Polish partner: MOMINT Sp. z o.o. ul. Pomorska 83/85 90-224 Łódź tel.: +48 42 299 91 65 fax: +48 42 299 91 66 e-mail: info@momint.pl website: http://www.momint.pl

koordynator instytucjonalny: Jakub Poteraj, j.poteraj@momint.pl

Institutional coordinator: Jakub Poteraj, j.poteraj@momint.pl

Koordynator projektu: XXI INVESLAN, SL., Bilbao, Hiszpania

Coordinator: XXI INVESLAN, SL., Bilbao, Spain

Partnerzy projektu : MOMINT Sp. z o.o., Łódź, Polska Centre for Educational Research, University of Koblenz Landau, Landau, Niemcy ET Infoart – Tinko Stoyanov, Płowdiw, Bułgaria National Scientific Research Institute for Labour and Social Protection, Bukareszt, Rumunia Pragma Engineering srl, Perugia, Włochy Elliniki Etairia Dioikiseos Epiheiriseon – Hellenic Management Association, Ateny, Grecja Sociedade Portuguesa de Inovação – Consultadoria Empresarial e Fomento da Inovação, S.A. (SPI), Porto, Portugalia

Partners: Centre for Educational Research, University of Koblenz Landau, Landau, Germany ET Infoart – Tinko Stoyanov, Plovdiv, Bulgaria National Scientific Research Institute for Labour and Social Protection, Bucharest, Romania MOMINT Sp. z o.o., Łódź, Poland Pragma Engineering srl, Perugia, Italy Elliniki Etairia Dioikiseos Epiheiriseon – Hellenic Management Association, Athens, Greece Sociedade Portuguesa de Inovação – Consultadoria Empresarial e Fomento da Inovação, S.A. (SPI), Porto, Portugal

Języki projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 25.000 euro

Grant amount: EUR 25,000

Cele projektu:

Project objectives:

• Ustalenie wspólnej definicji „innowacyjnej metodologii kształcenia zawodowego”, uwzględniającej specyfikę lokalną każdego partnera

• To determine a common definition of ‘innovative methodology of vocational education and training’ with taking into account local specificity

projektu; • Ocena systemów kształcenia zawodowego w każdym z krajów biorących udział w projekcie, ze szczególnym naciskiem na: rodzaje instytucji szkoleniowych, charakterystykę osób szkolących się oraz formy finansowania szkoleń; • Ocena poziomu innowacyjności szkoleń zawodowych; • Zebranie przykładów dobrych praktyk w zakresie wdrażania innowacyjnych metod kształcenia zawodowego; • Identyfikacja głównych problemów we wdrażaniu innowacyjnych metodologii kształcenia zawodowego (technicznych, kulturowych, finansowych i in.); • Opracowanie rekomendacji dla lokalnych władz oraz osób odpowiedzialnych za kształcenie zawodowe dotyczących sposobów skutecznego wdrażania innowacyjnych metod kształcenia zawodowego; • Promocja projektu oraz jego rezultatów wśród lokalnych władz i decydentów.

of each project partner; • To assess vocational education and training systems in each partner country with special focus on training institution types, characteristics of trainees and sources of funding for training; • To assess the innovativeness level of vocational training; • To collect examples of good practice in the scope of implementation of innovative vocational education and training methods; • To identify major problems in the implementation of innovative vocational education and training methods, e.g. technical, cultural and financial ones; • To develop recommendations for local authorities and persons responsible for vocational education and training concerning effective implementation of innovative vocational education and training methods; • To promote the project and its results among local authorities and decision makers.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Działania w ramach projektu opierają się na założeniu współpracy partnerów i zostały podzielone na dwa typy: 1. Działania na poziomie krajowym – stworzenie sieci kluczowych instytucji i osób, działających pod przewodnictwem instytucji partnerskiej z danego kraju 2. Działania na poziomie międzynarodowym (europejskim) – współpraca wszystkich partnerów projektu w trakcie spotkań międzynarodowych projektu. Doświadczenie partnerów projektu w zakresie szeroko pojętej edukacji oraz wiedza na temat nowych mediów i TIK pozwala optymistycznie myśleć o osiągnięciu celów projektu.

Project activities are based on the assumed cooperation between project partners. They have been divided into the following types: 1. Activities at national level: developing a network of key institutions and persons working under supervision of a given country’s partner institution; 2. Activities at international (European) level: cooperation between all project partners during international project meetings. Experience of project partners in the scope of various aspects of education and their knowledge of new media and ICT are conducive to successful accomplishment of project objectives.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe: • Zbudowanie krajowych sieci kontaktów w danym obszarze tematycznym; • Podniesienie wiedzy, kwalifikacji oraz umiejętności w zakresie TIK zarówno trenerów jak i słuchaczy biorących udział w projekcie; • Wymiana doświadczeń między instytucjami biorącymi udział w projekcie; • Opracowanie podręcznika zawierającego opis innowacyjnych metodologii kształcenia zawodowego osób dorosłych oraz sposobów pokonywania barier we wprowadzaniu tych innowacji, a także rekomendacje dotyczące ich wdrażania w różnych sektorach i na rozmaitych poziomach edukacyjnych; • Stworzenie strony internetowej projektu.

Achieved results and final products: • Establishing national networks for contacts in a given subject area; • Expanding knowledge, qualifications and skills in the scope of ICT of both the trainers and learners participating in the project; • Experience sharing by institutions participating in the project; • Developing a handbook featuring descriptions of innovative vocational education and training methodologies for adults, and recommendations for the implementation of these methods in various sectors and at various educational levels; • Creating a project website.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Upowszechnianie rezultatów projektu planowane jest na bieżąco, przez cały czas trwania projektu, a także po jego zakończeniu. Proces upowszechniania realizowany będzie na dwóch poziomach: 1. Ogólnym – stworzenie sieci kontaktów krajowych, skupiającej decydentów i głównych aktorów na rynku kształcenia dorosłych; 2. Technicznym – stworzenie narzędzi promocji projektu i jego rezultatów: firmowa strona internetowa, ulotki, banery na portalach i forach internetowych, sieci kontaktów formalnych i nieformalnych, uczestnictwo w seminariach i konferencjach.

It is planned to regularly disseminate project results throughout the duration of the project and after its completion. The dissemination process will be carried out at two levels, i.e.: 1. General: establishing a network for national contacts embracing decision makers and the main players in the adult education market; 2. Technical: developing tools for the promotion of the project and its results – project website, leaflets, banners on internet portals and forums, networks of formal and informal contacts, participation in seminars and conferences.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Rezultaty projektu mogą zostać wykorzystane przez: 1. Partnerów projektu (nawiązanie trwałych kontaktów z instytucjami i osobami z zagranicy zainteresowanymi tą samą tematyką, zdobycie doświadczenia na arenie międzynarodowej) 2. Instytucje szkoleniowe (innowacyjne metodologie kształcenia zawodowego) 3. Trenerów i słuchaczy, biorących udział w projekcie (rozwój nowych kompetencji w zakresie TIK, e-learningu, rozwój osobowościowy, kulturowy) 4. Decydentów (rekomendacje dot. wprowadzenia innowacyjnych metodologii kształcenia zawodowego, pokonywania barier w ich wprowadzaniu)

Project results can be used by: 1. Project partners (establishing lasting relationships with institutions and persons from abroad who are interested in the same subject area; gaining international experience); 2. Training institutions (innovative vocational education and training methodologies); 3. Trainers and learners who are taking part in the project (developing new ICT and e-learning competences, personal and cultural development); 4. Decision makers (recommendations concerning the implementation of innovative vocational education and training methodologies, overcoming the barriers in their implementation).

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of the project contents, activities, methods and findings:

Twórczy wymiar projektu DeinTRA polega na opracowaniu innowacyjnych metodologii kształcenia zawodowego, które usprawnią proces zdobywania wiedzy przez osoby dorosłe, co w efekcie pozwoli im skutecznie konkurować na zmieniającym się rynku pracy. Innowacyjność projektu będzie również zapewniona poprzez wykorzystanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej, e-learning.

The creative aspect of the DeinTRA project involves the development of innovative vocational education and training methodologies that will improve the process of acquiring knowledge by adults and, as a result, will enable them to effectively compete in ever changing labour market. The innovativeness of the project will be also ensured by the use of ICT and e-learning.

Profesjonalna kadra podstawą rozwoju europejskich przedsiębiorstw Professional Human Resources as a Basis for the Development of European Enterprises

Numer projektu: PL/07/LLP-LdV/PLM/140262

Contract number: PL/07/LLP-LdV/PLM/140262

Okres realizacji projektu: 01.09.2007-31.12.2008

Project duration: 01.09.2007 – 31.12.2008

Polski partner projektu: Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa ul. Głogowska 26 60-734 Poznań

Polish partner: Wielkopolska Chamber of Commerce and Industry ul. Głogowska 26 60-734 Poznań

Osoba kontaktowa: Hanna Nowak tel.: +48 61 869 01 11 e-mail: h.nowak@wiph.pl Adres strony internetowej: www.wiph.pl

Contact person: Hanna Nowak tel.: +48 61 869 01 11 e-mail: h.nowak@wiph.pl Adres strony internetowej: www.wiph.pl

Koordynator projektu: Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa, Poznań, Polska

Coordinator: Wielkopolska Chamber of Commerce and Industry, Poznań

Partnerzy projektu: Deutsche Angestellten Akademie, Berlin, Niemcy Camara de Comercio Hispano Polaca, Barcelona, Hiszpania

Partners: Deutsche Angestellten Akademie, Berlin, Germany Camara de Comercio Hispano Polaca, Barcelona, Spain

Języki projektu: niemiecki, hiszpański

Project language: Spanish, German

Przyznany grant: 103 920 euro

Grant amount: EUR 103,920

Cele projektu:

Project objectives:

• Wspieranie uczestników kształcenia w zdobywaniu i wykorzystywaniu wiedzy, umiejętności, kwalifikacji mających na celu ułatwienie osobistego rozwoju • Zwiększenie atrakcyjności szkolenia i kształcenia zawodowego • Poprawa ogólnoeuropejskiej mobilności osób biorących udział w kształceniu zawodowym • Poprawa współpracy między instytucjami lub organizacjami oferującymi możliwość kształcenia • Zachęcanie do nauki współczesnych języków obcych

• supporting learners in their acquisition and use of knowledge, skills and qualifications that facilitate personal development; • raising the attractiveness of vocational education and training; • improving the all-European mobility of persons participating in vocational education and training; • improving cooperation between institutions and organisations offering educational opportunities; • encouraging modern foreign language learning.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Wyjazdy stażowe absolwentów uczelni wyższych z regionu wielkopolskiego do instytucji partnerskich w Europie.

Placements of HEI graduates from the Wielkopolska Region at partners’ institutions across Europe.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Doskonalenie umiejętności zawodowych uczestników stażu; • Ułatwienie poruszania się uczestników stażu na europejskim rynku pracy; • Znalezienie satysfakcjonującego zatrudnienia; • Doskonalenie językowe (specyficzne słownictwo biznesowe i ekonomiczne); • Możliwość korzystania z nowoczesnych technologii informatyczno-komunikacyjnych; • Rozwój osobisty.

• improving professional skills of mobility participants; • facilitating mobility participants’ success in the European labour market; • finding satisfying employment; • improving language skills (business and economic vocabulary); • providing the possibility of availing of modern ICT; • personal development.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• Spotkanie podsumowujące wraz z prezentacją rezultatów, podczas którego obecni byli przedstawiciele władz regionu, miasta, instytucji rynku pracy; • Emisja informacji o rezultatach projektu w Radio Merkury i Radio Afera.

• summary meeting including a presentation of the results attended by representatives of regional and city authorities, as well as representatives of labour market institutions; • dissemination of information about the project results on local Radio Merkury and Radio Afera radio stations.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Nawiązanie współpracy z firmami z regionu Katalonii; • Projekt przyczynił się do większego zainteresowania inwestorów hiszpańskich i niemieckich polskim rynkiem;

• establishing cooperation with companies from the Region of Catalonia; • the project has contributed to raising a greater interest of Spanish and German investors in the Polish market;

• Zachęcanie do nauki współczesnych języków obcych; • Możliwość poznania polskiej kultury przez zagranicznych partnerów.

• encouraging modern foreign language learning; • a chance for foreign partners to learn about Polish culture.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Projekt zakładał, że odbycie stażu w Hiszpanii lub Niemczech, poznanie kultury pracy, nowych ludzi, mechanizmów funkcjonowania europejskich przedsiębiorstw, nowych usług, produktów oferowanych przez te przedsiębiorstwa, przyczyni się do poszerzenia horyzontów młodych pracowników. Wszystko to będzie miało wpływ na nowe spojrzenie tych osób na aspekty związane z własnym rozwojem zawodowym, pobudzi ich do działania, podejmowania nowych wyzwań i realizowania kreatywnych pomysłów. Kreatywne pomysły pojawiają się właśnie wówczas, gdy młodzi ludzie mają szansę zaobserwowania czegoś nowego, poza zwykłymi schematami nauki i pracy w znanym środowisku. Projekt zakładał również, że niektóre osoby po stażu będą dążyły do realizacji własnych kreatywnych pomysłów poprzez tworzenie własnych przedsiębiorstw. Kreatywność uczestników była też jednym z elementów ocenianych przez opiekunów w firmach przyjmujących.

The authors of the project assumed that mobility in Spain or Germany would contribute to the broadening of young employees’ horizons thanks to meeting new people and becoming acquainted with different work cultures, learning how European enterprises operate and about new services and products they offer. All these affect peoples’ views on issues related to their professional development and, in a sense, motivate them to act, to face new challenges and to put their creative ideas into practice. Innovative ideas usually appear when young people have an opportunity to observe something new outside their regular learning and working schemes in a familiar environment.The authors of the project also assumed that after the mobility, some people would aim at fulfilling their own creative ideas and establish their own enterprises.The participants’ creativity was one of elements evaluated by their mentors at host companies.

Grundtvig – edukacja dorosłych Grundtvig – Adult Education

READCOM - Kluby Czytelnicze dla dorosłych READCOM - Reading Clubs for Adult Learning Communities

Numer projektu: 07/GR-LP/07-0085/C3

Contract number: 07/GR-LP/07-0085/C3

Okres realizacji projektu: 2005-2008

Project duration: 2005-2008

Polski partner projektu: Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy ul. Plutonu Torpedy 47 02-495 Warszawa tel./faks: 022 882 43 00

Polish partner: Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy (Public Library for the Ursus District of Warsaw) ul. Plutonu Torpedy 47, 02-495 Warsaw tel./fax: 022 882 43 00

Koordynator projektu: Piotr Jankowski e-mail: p.jankowski@bpursus.waw.pl Adres strony internetowej: www.readcom.info, www.bpursus.waw.pl

Project coordinator: Piotr Jankowski e-mail: p.jankowski@bpursus.waw.pl website: www.readcom.info www.bpursus.waw.pl

Koordynator projektu: Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy, Warszawa, Polska

Project coordinator: Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy, Warsaw, Poland

Partnerzy projektu: People’s University in Vienna, Wiedeń, Austria The Higher School of Education in the Polytechnic Institute of Castelo Branco, Portugal The Higher School of Technology and Management in Portalegre, Portalegre, Portugalia

Partners: People’s University in Vienna, Austria Higher School of Education at the Polytechnic Institute of Castelo Branco, Portugal The Higher School of Technology and Management in Portalegre, Portugal

The Catholic Polytechnic Leuven - Teacher Training Department, Heverlee, Belgia Ministry of Culture and Tourism, General Directorate of Libraries and Publications, Ankara, Turcja YADA Foundation (Yasama Dair Vak f), Ankara, Turcja

The Catholic Polytechnic Leuven - Teacher Training Department, Heverlee, Belgium Ministry of Culture and Tourism, General Directorate of Libraries and Publications, Ankara, Turkey The YADA Foundation (Yasama Dair Vak f), Ankara, Turkey

Język projektu: angielski

Project language: English

Przyznany grant: 34 372 euro

Awarded grant: EUR 34 372

Cele projektu:

Project objectives:

• Organizacja grup dorosłych zainteresowanych programem uczenia się przez całe życie; • Promocja edukacji międzykulturowej w celu lepszego rozpoznawania i porównywania różnych tożsamości i różnych kultur; • Uruchomienie i udostępnienie strony internetowej dla wymiany informacji i doświadczeń między partnerami projektu; • Organizacja zajęć dla osób zainteresowanych wdrażaniem metod aktywizacji dorosłych; • Spotkania uczestników projektu i uczestników zajęć w celu wymiany doświadczeń związanych z udziałem w projekcie; • Opracowanie strategii pedagogicznych na rzecz rozwoju form aktywizacji dorosłych.

• Organising groups of adults interested in lifelong learning. • Promoting intercultural education in order to better recognise and compare various identities and cultures. • Launching a website for project partners to share information and experiences. • Organising training for people interested In the implementation of methods for the activation of adults: • Organising meetings of project participants to share project-related experiences. • Developing pedagogical strategies to promote various forms of activation of adults.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Projekt READCOM – Kluby Czytelnicze dla Dorosłych poświęcony był propagowaniu czytelnictwa i pamiętnikarstwa wśród dorosłych. Jednym z celów projektu było porównanie upodobań czytelniczych i dorobku literackiego lokalnych społeczności Austrii, Portugalii, Polski i Turcji. Program Klubów Czytelniczych dla Dorosłych przewidywał m.in. wymianę doświadczeń i dyskusje nad wspólnie wybranymi książkami z krajów partnerskich oraz pamiętnikami napisanymi przez członków klubów. Kluby czytelnicze każdego kraju mogły dostosowywać swoją działalność do indywidualnych potrzeb swoich członków. W Klubie Czytelniczym READCOM przy Bibliotece Publicznej im. W.J. Grabskiego program obejmował na przykład warsztaty komputerowe, literackie, biblioterapeutyczne i językowe. Niezwykle ważne w realizacji działalności tego klubu było zastosowanie biblioterapii, która pozwalała odkryć na nowo świat książki i zachęcić dorosłych do pisania pamiętników i dzienników, a także do prezentowania ich w kręgu ludzi o podobnych zainteresowaniach.

The READCOM - Reading Clubs for Adult Learning Communities project was devoted to the promotion of reading and diary writing among adults. One of the goals of the project was to compare reading preferences and literary output of local communities in Austria, Portugal, Poland and Turkey. The Reading Clubs for Adult Learning Communities project provided for, among others, exchange of experiences and discussions on the commonly pre-selected books by authors from partner countries and diaries written by club members. Individual reading clubs adapted their activities to specific needs of their members. The READCOM club in Poland offered computer, literary writing, book therapy and language workshops. A very important aspect of the club’s operations was the application of book therapy, which helped to rediscover the world of books and encouraged adults to write memoirs and diaries, as well as to present them to other people with similar interests.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• „Podręcznik dla mentorów klubów READCOM”; • Strona internetowa www.readcom.info; www.bp ursus.waw.pl (strona Biblioteki na której równolegle umieszczane są informacje o projekcie); • Artykuły w prasie lokalnej: „Poradnik Bibliotekarza”, „Dziennik Ursusa”, Gazeta Mazowiecka”, „Gazeta Ochoty”; • Prace artystyczne, przedstawienia; • „Nasze lektury i wspomnienia” (publikacja przygotowana przez uczestników zajęć będąca zbiorem refleksji i wspomnień); • „Wspólna sprawa wspólne dzieło” (publikacja przygotowana przez uczestników zajęć będąca rezultatem realizowanych w trakcie zajęć zadań literacko-artystycznych). Dla instytucji i osób zainteresowanych organizowaniem Klubów Czytelniczych READCOM został opracowany przez partnerów projektu z Austrii, Portugali i Polski specjalny 25-godzinny kurs dla mentorów. Kurs składa się 8 modułów tematycznych: • Twórcze Spotkania z Książką; • Edukacja międzykulturowa; • Metody pracy z tekstem; • Pisanie literackie; • Edycja własnych prac; • Międzypokoleniowe Kółka Czytelnicze; • Edukacja wielokulturowa poprzez książki i film; • Analiza tekstów i filmów. Kurs jest bezpłatny. Uczestnicy otrzymują międzynarodowy certyfikat “Mentora Klubu Czytelniczego READCOM”. Kurs jest przeznaczony dla pedagogów, bibliotekarzy, nauczycieli języków obcych oraz słuchaczy UTW. Każdy moduł ma za zadanie rozbudzanie różnych sfer aktywności intelektualnej i społecznej uczestników.

• Handbook for READCOM Club Mentors; • Project website: www.readcom.info; and website of the library, where information on the project was posted at www.bpursus.waw.pl; • Articles in the local press: Poradnik Bibliotekarza, Dziennik Ursusa, Gazeta Mazowiecka, Gazeta Ochoty; • Artistic works and performances; • Our Readings and Memoirs (publication prepared by project participants, which was a collection of reflections and reminiscences) • Common Cause, Common Work (publication prepared by project participants, which was a result of literary and artistic tasks implemented during the workshops). Project partners from Austria, Portugal and Poland developed a 25-hour course for institutions and persons interested in organising READCOM reading clubs. The course for mentors comprised 8 thematic modules: • Creative meetings with books, • Intercultural education, • Methods of working with texts, • Literary writing, • Editing, • Intergeneration reading clubs, • Multicultural education with the use of books and films, • Written text and film analysis. The course was offered to adult educators, librarians, foreign language teachers and students of the Universities of Third Age free of charge. Course participants received the READCOM Mentor international certificate. The course was designed to stimulate various spheres of intellectual and social activity in project participants.

Upowszechnianie rezultatów projektu: • Artykuły w prasie specjalistycznej o charakterze edukacyjno-kulturalnym oraz w prasie lokalnej; • Udział w Targach Książki w Warszawie i w festynach dzielnicowych; • Warsztaty READCOM organizowane dla członków klubu i edukatorów; • Prezentacja osiągnięć projektu i poszczególnych partnerów na Międzynarodowej Konferencji READCOM w listopadzie 2007 r.; • Strona internetowa www.readcom.info, www. bpursus.waw.pl

Project dissemination methods: • Articles published in specialist and local press; • Participation in a Book Fair in Warsaw and district festivities across the city; • Organisation of READCOM workshops for club members and educators; • Presentation of project results and individual partners during the READCOM International Conference held in November 2007; • Websites: www.readcom.info and www.bpursus. waw.pl.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

• Wszystkie produkty są wykorzystywane stale do

• All product were consistently used for workshops

zajęć i prezentacji, realizowanych przez Bibliotekę, jaki i partnerów projektu w innych krajach. • Szczególnym uznaniem i popularnością cieszą się międzykulturowe metody aktywizacji intelektualnej dorosłych opracowane w postaci 8 modułów opisanych w „Podręczniku dla mentorów klubów READCOM”.

and presentations organised by the library and project partners in other countries; • Intercultural methods of intellectual activation of adults developed in the form of 8 modules described in the Handbook for READCOM Club Mentors enjoyed special recognitions and popularity.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Udział w projekcie pozwolił Bibliotece i jej pracownikom na: • poznanie i porównanie nowych sposobów prowadzenia działalności edukacyjnej; • wdrożenie nowych form edukacji w działalności Biblioteki opartych głównie na modułach opracowanych w podręczniku dla mentorów klubów READCOM; • bezpośrednie, osobiste rozpoznanie i doświadczenie tożsamości innych kultur, zjawisk, osób; • odnalezienie wymiaru europejskiego różnych tożsamości poprzez rozpoznanie ich wspólnych i obcych przestrzeni; • pogłębienie refleksji nad definicją europejskości; • doskonalenie form komunikacji bezpośredniej i elektronicznej (prowadzenie strony internetowej w 5 językach); • doświadczenie różnych form organizacji pracy i współpracy i ich doskonalenie (warsztaty multimedialne, konferencje, spotkania partnerów); • doskonalenie znajomości języków obcych. Polscy słuchacze wykazywali: • rosnące i aktywne zainteresowanie nowymi formami poznawania innych kultur ( od spotkań z uczestnikami zajęć z innych krajów, poprzez wspólne lektury, filmy po opracowywanie informacji multimedialnych o kulturze krajów uczestniczących w projekcie); • wzrost aktywności społecznej objawiający się aktywnym udziałem w organizacji spotkań, konferencji i innych wydarzeń w ramach projektu; • zwiększenie swobody w nawiązywaniu kontaktów ze słuchaczami z innych krajów podczas spotkań; • zgłaszanie własnych propozycji dotyczących zajęć i całego projektu; • zwiększenie umiejętności posługiwania się ICT; • zwiększenie zainteresowania nauką języków obcych jak i widoczny wzrost umiejętności posługiwania się językami obcymi.

Participation in the project helped the library and its employees to: • become acquainted with and compare new methods of conducting educational activity; • implement innovative forms of education in the library’s operations, which were mainly based on the modules developed by the Handbook for READCOM Club Mentors; • direct, personal ‘discovering and experiencing’ identities of other cultures, phenomena, and persons; • discovering the European dimension of individual identities by identifying common and individual features; • deepening the reflection on the definition of European identity; • improving direct and electronic communication skills (running a website in 5 languages); • experiencing different forms of work organisation and cooperation and improving them thanks to multimedia workshops, conferences, partner meetings); • improving knowledge of foreign languages. Participants from Poland displayed: • active and growing interest in new forms of becoming acquainted with different cultures (ranging from meetings with project participants from other countries, through reading the same films and watching the same films to the development of multimedia information on the culture of countries participating in the project); • growing social activity demonstrated by active involvement in the organisation of meetings, conferences and other events held as part of the project; • growing ease in establishing contacts with project participants from other countries during the meetings; • active commitment to presenting proposals for workshops and other project activities; • improved ICT skills, • growing interest in foreign language learning and considerable progress in foreign language use.

100

European Language Label – europejski znak innowacyjności w dziedzinie nauczania i uczenia się języków obcych European Language Label

ONENESS: On-line less used and less taught language courses – Polish ONENESS: On-line less used and less taught language courses – Polish

Numer projektu: I-34

Project Number: I-34

Okres realizacji projektu: 01.10.2003 – 30.09.2006

Project duration: 01.10.2003 – 30.09.2006

Instytucja prowadząca: Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie ul. Garbarska 7a 31-131 Kraków

Implementing Institution: The Jagiellonian University School of Polish Language and Culture, ul. Garbarska 7a 31-131 Kraków

Koordynator projektu: dr Waldemar Martyniuk tel.: +48 12 4213692 e-mail: waldemar.martyniuk@uj.edu.pl Adres strony internetowej: www.oneness.vu.lt.

Project coordinator: dr Waldemar Martyniuk tel.: +48 12 4213692 e-mail: waldemar.martyniuk@uj.edu.pl website: www.oneness.vu.lt.

Języki projektu: Projekt dotyczył pięciu europejskich języków zaliczanych do rzadziej nauczanych i używanych – estońskiego, fińskiego, litewskiego, portugalskiego i polskiego. Prace zespołu polskiego dotyczyły nauczania języka polskiego jako obcego początkujących (poziom A 1 wg Europejskiego Systemu Opisu).

Project languages: The project focused on five less used and less taught European languages; Estonian, Finnish, Lithuanian, Portuguese and Polish. The works of the Polish team concentrated on teaching of Polish as a foreigner language to beginners (A1 according to Common European Framework of Reference for Languages).

102

Przyznany grant: Projekt finansowany był ze środków programu Socrates Lingua 2

Awarded grant: The project has been financed with Socrates Lingua 2 funds.

Cele projektu :

Project objectives:

Celem całego projektu było opracowanie metodologii i materiałów przeznaczonych do uczenia się języków rzadziej nauczanych (estońskiego, fińskiego, litewskiego, portugalskiego i polskiego) przy pomocy Internetu (on-line). Celem prac zespołu polskiego było opracowanie materiałów dydaktycznych dla potrzeb wirtualnej szkoły języka polskiego jako obcego dla początkujących, zamieszczenie tych materiałów na platformie sieciowej przygotowanej dla całego projektu oraz opublikowanie podręcznika-przewodnika dla użytkowników-uczących się.

The aim of the project was to develop methodology and materials for learning less widely taught languages (Estonian, Finnish, Lithuanian, Portuguese and Polish) with the use of Internet (on-line). The works of the Polish team focused on the development of teaching materials in the form of a virtual school of Polish for beginner students, posting the materialson a web platform dedicated to the project and publishing a textbook/manual for learners/users.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Punktem wyjścia dla prac projektowych było opracowanie spójnej koncepcji pedagogicznej i projektu rozwiązań technologicznych koniecznych dla utworzenia platformy internetowej szkoły językowej – Oneness City. Zadaniem polskiego zespołu projektowego było następnie opracowanie stosownych materiałów dydaktycznych z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego, a także podstawowych informacji o Polsce i języku polskim do zamieszczenia w wirtualnej szkole językowej. Najbardziej żmudnym etapem prac projektowych była adaptacja tekstów dydaktycznych, ich wpisywanie do programu, a także nagrywanie i zapisywanie nagrań audio. Pierwszą wersję całości poddano próbom pilotażowym wśród słuchaczy kursów językowych w Letniej Szkole Języka i Kultury Polskiej UJ. W końcowej części prac przygotowano i wydano drukiem podręcznik-przewodnik dla użytkowników.

The starting point for project works was the development of a consistent teaching concept for the project and technological solutions indispensable for the establishment of a web platform for Oneness City, a virtual language school. The task of the Polish team consisted in the development of relevant materials for teaching Polish as a foreign language and preparing basic information on Poland and Polish to be posted at the virtual language school. The most laborious stage of project works was adapting the teaching materials, entering them to the programme, and making audio recordings. The beta version of the programme was tested by students of summer language courses at the Jagiellonian University School of Polish Language and Culture. The final stage of works included the printing of the textbook/manual.

103

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

Wydany drukiem w wersji polsko-angielskiej podręcznik pt. Powiedz to po polsku. Say it the Polish way. Zawiera on 10 ,,jednostek lekcyjnych” ilustrujących użycie języka polskiego w sytuacjach komunikacyjnych odwołujących się do wirtualnej gry językowej. Do podręcznika dołączona jest płyta CD z nagranymi dialogami oraz ćwiczeniami pozwalającymi na szybkie opanowanie elementarnych zwrotów i wyrażeń oraz podstawowego słownictwa.

A textbook in Polish and English entitled Powiedz to po polsku. Say it the Polish Way was published. The textbook features 10 units that illustrate the use of Polish in every-day situations and resembles a virtual word game. The textbook is accompanied by a CD with dialogues and exercises that allow for learning basic expressions and phrases.

104

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Obecnie trwają prace nad wdrożeniem dodatkowego elementu w postaci stałego kontaktu (on-line) z nauczycielem sprawującym opiekę pedagogiczną nad uczestnikami zajęć w wirtualnej szkole Oneness City, Poland. Wraz z dołączeniem możliwości stałej konsultacji z nauczycielem prowadzącym nauczanie planowane jest przygotowanie przez Szkołę oferty regularnego nauczania języka polskiego jako obcego w systemie mieszanym (nauka on-line + konsultacje z nauczycielem + kurs językowy na UJ).

Works are conducted to introduce a new element, i.e. on-line contact with a teacher supervising the learners at the virtual language school. By adding a possibility of staging consultations with a tutor, the school will be able to present an offer consisting in teaching Polish as a foreign language in the form of blended learning (on-line learning + consultations with a tutor + ‘regular’ language course at the Jagiellonian University).

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu? Szkoła Oneness City, Poland dostępna jest dla wszystkich zainteresowanych pod adresem internetowym: www.oneness.vu.lt. Wiodącą formą kontaktu z użytkownikiem-uczącym się jest tu wirtualna gra językowa, w której uczący się uczestniczy w rozmaitych sytuacjach komunikacyjnych i otrzymuje kolejne zadania językowe, których prawidłowe rozwiązanie pozwala na kontynuowanie gry. Uczący się może przy tym sięgać do rozmaitych źródeł pomocniczych w postaci słownika (polsko-angielskiego), opisu systemu języka polskiego czy zestawu informacji o Polsce (kultura, geografia). Może ,,uczęszczać na zajęcia” językowe w wirtualnej szkole, gdzie oferowane są ćwiczenia i testy językowe, może też wstąpić do kawiarenki internetowej i nawiązać kontakt z innymi uczącymi się. Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu? Jest to pierwszy interaktywny kurs języka polskiego jako obcego. Stworzony został z myślą o osobach uczących się zagranicą. Po wejściu Polski do UE coraz więcej młodych ludzi z innych krajów Europy myśli o Polsce jako potencjalnym kraju ich pracy i zamieszkania. Wzrasta więc zainteresowanie językiem polskim. Projekt Oneness odpowiada na to zapotrzebowanie oferując łatwy i twórczy sposób nauki bardzo trudnego języka.

Utility value of the project – how project results can be used: The Oneness City, Poland virtual school is easily accessible at: www.oneness.vu.lt. The main form of contact with learner/user is a virtual word game, in which a learner participates in various communication situations and is assigned consecutive linguistic tasks, the correct completion of which allows him/her to continue the game. A learner may use a variety of accompanying tools, such as a Polish-English dictionary, brief description of Polish grammar and a set of information on Poland, its culture and geography. A learner may attend classes at the virtual school, which offer exercises and texts, may stop at an Internet café and establish contact with other learners.

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings: This is the first interactive course for learning Polish as a foreign language. It has been designed for people learning Polish outside Poland. After Poland’s entry to the European Union, a growing number of young people from other European countries consider Poland as a prospective place to live and work. This is why interest in Polish is growing. The Oneness Project meets the demand by offering an easy to use and creative method to learn a very difficult language.

105

Nauczanie języka francuskiego według modelu UPUL (une personne, une langue) w grupach przedszkolnych dwujęzycznych i wielokulturowych Teaching French to nursery school bilingual and multicultural groups with the use of the UPUL (une personne, une langue – one person, one language) method

Numer projektu: I-31

Project Number: I-31

Okres realizacji projektu: 05.09.2007 r. – data rozpoczęcia projektu. Projekt jest nadal realizowany

Project duration: Starting date: 05.09.2007. The project is under implementation.

Instytucja prowadząca: Francusko-Polskie Przedszkole Niepubliczne « La Fontaine » ul. Rolna 177 02-729 Warszawa tel./fax. +48 22 8434241 e-mail : przedszkole@lafontaine.edu.pl Adres strony internetowej: www.lafontaineprzedszkole.pl

Implementing Institution: La Fontaine French-Polish Non-Public Nursery School ul. Rolna 177, 02-729 Warszawa tel./fax. +48 22 8434241 e-mail: przedszkole@lafontaine.edu.pl website: www.lafontaineprzedszkole.pl

Koordynator projektu: Anna Nowacka-Devillard, Iwona Werczyńska

Project Coordinator: Anna Nowacka-Devillard, Iwona Werczyńska

Języki projektu: Język francuski dla dzieci polskojęzycznych, język polski dla dzieci niepolskojęzycznych

Project languages: French for Polish-speaking children and Polish for children for whom it is a foreign language.

106

Cele projektu :

Project objectives:

Celem projektu jest taka organizacja procesu dydaktycznego, w której język drugi jest obok języka ojczystego środkiem przekazu informacji, wiedzy i środkiem komunikacji. Poprzez częściową immersję (early partial immersion) - język drugi jest używany jako środek komunikacji i interakcji w co najmniej 50 procentach wszystkich sytuacji komunikacyjnych, w pozostałych sytuacjach – język ojczysty dzieci. Dzieci, podobnie jak w rodzinie dwujęzycznej, przyswajają język w sposób naturalny poprzez kontakt z nauczycielem posługującym się wyłącznie swoim ojczystym językiem (tu: francuski, polski). Wielokulturowość i wielonarodowość klas ma na celu stworzenie sytuacji, gdzie uczeń nie tylko otrzymuje bodźce pionowe: nauczyciel-uczeń, ale również wchodzi w interakcję poziomą – między uczniami.

The aim of the project is to organise the teaching process in a way that allows for the introduction of a second language, which, next to the mother tongue, becomes medium for the transfer of information, knowledge and a means of communication. Thanks to early partial immersion, the second language is used as a means of communication and interaction in at least 50% of all communication situations, whereas in other situations children’s mother tongue is used. Just like is the case with bilingual families, children acquire language in a natural way thanks to the contact with a teacher who uses his/her native language (either French or Polish) exclusively. Multicultural and international character of classes creaties a situation where a pupil not only is exposed to teacher-pupil vertical stimuli, but also enters into horizontal peer to peer interaction.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Dwujęzyczna kadra; nauczyciele wychowania przedszkolnego zwracają się do dzieci po polsku i realizują polski program wychowania przedszkolnego, nauczyciele francuskojęzyczni native-speakerzy (Francja, Senegal, Szwajcaria) posiadający kwalifikacje pedagogiczne realizują program językowy dostosowany do potrzeb programu wychowania przedszkolnego (programy są komplementarne). Dzieci korzystają z dwóch podręczników: polskiego (ABC przedszkolaka, WSiP) i francuskiego (Toute ma maternelle, Hachette). Każda grupa prowadzona jest przez dwóch nauczycieli: polsko i francuskojęzycznego. Miesięczne plany pracy i konspekty przygotowywane są dwujęzycznie ze szczególnym uwzględnieniem aspektów kulturowych. Warsztaty artystyczne i rytmiczno-muzyczne realizowane są w dwóch językach. Wystawiane są spektakle dwujęzycznie. W ramach programu obowiązkowego prowadzone są zajęcia z frankofonii: ich celem jest ukazanie bogactwa języka francuskiego oraz różnorodności krajów i ludzi nim się posługujących. Jest to odkrywanie zwyczajów krajów Afryki, Maghrebu, Azji, Europy, Quebecu. Realizowany jest projekt „Jean de la Fontaine – nasz patron”, w ramach którego organizowane jest „Quinzaine de la Fontaine”: zapoznanie z literaturą, ilustrowanie bajek, warsztaty biblioteczne.

Bilingual teaching staff; preschool education teachers talk to children in Polish and implement Polish preschool education programme, and Frenchspeaking teachers (native-speakers from France, Senegal, Switzerland) who hold relevant teaching qualifications implement language teaching programme that is adapted to the needs of preschool education (these are complementary programmes). Children use two textbooks: a Polish one (ABC przedszkolaka, WSiP) and French one (Toute ma Maternelle, Hachette). Each group has two teachers; a Polish- and French-speaking one. Monthly work plans are prepared in two languages and focus on cultural aspects. Artistic, eurhythmics and music classes are conducted in two languages. Bilingual performances are played. The teaching programme includes compulsory francophone classes designed to show the richness of the French language and variety of countries and people using it. The classes aim to show the customs and traditions of countries in Africa, Asia, Europe, as well as Maghreb and Quebec. Moreover, the project entitled Jean de la Fontanie, Our Patron is impl mented. As part of the Project, Quinzaine de la Fontaine, during which children become acquainted with French literature, prepare illustrations for fairy tales and participate in library workshops, is held.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Język francuski jest narzędziem ogólnego rozwoju poznawczego, intelektualnego, społecznego i emocjonalnego. Dzieci poznają dzięki drugiemu językowi wielokulturowy wymiar swojego otoczenia;

• The French language is used as a tool for general, cognitive, intellectual, social and emotional development of children. Thanks to the second language, they become acquainted with

107

• Język poznawany jako drugi jest środkiem komunikacji w codziennym życiu; • Wychowankowie pomyślnie przechodzą wstępne rozmowy do szkół podstawowych, gdzie francuski jest językiem wykładowym; • Dzięki znajomości drugiego języka rozumieją kulturę innych narodów; • Dzieci są otwarte na: różnorodność etniczną, kulturową, religijną; • Nauka kolejnego języka obcego przychodzi im z dużą łatwością: dzieci są dojrzalsze lingwistycznie; • Dzięki zastosowaniu metody UPUL dzieci osiągają dwujęzyczność funkcjonalną po 1-2 latach; • Francuski rozumiany jest przez dzieci jako język obszaru frankofonii.

multicultural dimension of their environment; • Second language becomes a means of communication in every-day life; • Pupils are readily admitted to primary schools, where French is the language of instruction; • Thanks to the knowledge of the second language, children can understand the culture of another nation; • Children are open to ethnic, cultural and religious diversity; • Learning a foreign language is very easy to children; they are more mature in terms of language acquisition; • Thanks to the use of the UPUL method, children become functionally bilingual after 1-2 years of learning ; • Children perceive French as the language of the francophone area.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

Zostanie opracowana dokumentacja projektu w postaci scenariuszy zajęć dwujęzycznych, które dostępne będą na stronie internetowej (dotychczas dostępne są trzy scenariusze z projektu frankofonii). Zostanie nawiązana współpraca z przedszkolem z Francji lub Belgii, z ośrodkami, stowarzyszeniami kulturalnymi oraz ambasadami. Dzieci będą uczestniczyć w Dniach Frankofonii, gdzie będą występować ze spektaklami przygotowanymi w ramach programu przedszkola. Powstanie dwujęzyczna gazetka-dwumiesięcznik „Gazette La Fontaine” we współpracy z rodzicami.

Project documentation will be developed in the form of bilingual lesson scenarios, which will be posted on a website (so far, three scenarios forming a part of the francophone project have been posted). Cooperation with a nursery school in France or in Belgium, with cultural organizations, associations and embassies will be established. Children will participate in the Francophonic Festival, where they will present their performances prepared during regular classes. In cooperation with parents, a bilingual bimonthly entitled Gazette La Fontaine will be published.

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Rezultaty projektu mogą służyć jako przykłady dobrej praktyki w kształceniu językowym małych dzieci.

Project results may be used as examples of good practice in teaching a foreign language to small children.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Projekt wykorzystuje innowacyjne podejścia do nauczania języków obcych małych dzieci w wieku przedszkolnym. W Polsce obowiązkowa nauka pierwszego języka obcego rozpoczyna się dopiero w wieku 7 lat. W ramach projektu UPUL (une personne, une langue) już trzyletnie dzieci uczestniczą w zajęciach dwujęzycznych poznając poprzez zabawę język oraz kulturę Polski i Francji.

The project incorporates innovative approaches to teaching a foreign language to small preschool children. In Poland, compulsory teaching of the first foreign language starts at the age of seven. Under the UPUL (une personne, une langue) Project, children aged three attend bilingual classes and through play learn a language and culture of Poland and France.

108

Polak mały czy Litwin duży – zawsze niech kulturze służy! A Pole or Lithuanian – We Share a Passion for Culture!

Numer projektu: I-05

Contract number: I-05

Okres realizacji projektu: Lata 2007/2008

Project duration: Years 2007/2008

Instytucja prowadząca: Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku – Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Daniela Chodowieckiego ul. Łagiewniki 3 80-837 Gdańsk tel: +48 58 3013179 Adres strony internetowej: www.university.com.pl

Implementing Institution: School of Social Science and Economics in Gdańsk - Daniel Chodowiecki University of the Third Age ul. Łagiewniki 3 80-837 Gdańsk Tel.: +48 58 3013179 website: www.university.com.pl

Koordynator projektu: Kanclerz – Ewa Jarmołowicz

Project coordinator: Ewa Jarmołowicz, Chancellor

Języki projektu: angielski, litewski, niemiecki, włoski, szwedzki, polski.

Project languages: English, Lithuanian, German, Italian, Swedish, Polish

109

Cele projektu :

Project objectives:

• Promowanie dialogu międzykulturowego wśród osób starszych poprzez posługiwanie się językami obcymi; • Wspieranie dialogu międzykulturowego oraz dialogu międzypokoleniowego wykorzystując kulturę i sztukę; • Motywowanie do nauki języków obcych w zintegrowanej Europie jako sposobu na poznawanie kultur innych narodów; • Aktywne uczestniczenie w programach współpracy międzynarodowej jako sposobu na poznawanie innych kultur i języków obcych; • Odpowiadanie na wyzwania związane ze starzejącym się społeczeństwem; • Upowszechnianie działań podjętych w obszarze kształcenia językowego.

• Promoting intercultural dialogue among elderly people through the use of foreign languages; • Promoting intercultural and inter-generation dialogue with the use of culture and arts; • Motivating to foreign language learning in an integrated Europe as a method for becoming acquainted with other nations’ cultures; • Active participation in international cooperation programmes as a method for becoming acquainted with other cultures and language learning; • Responding to challenges related with aging populations; • Disseminating activities in the field of language education.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Activities (methods) used in the project:

Wystawienie na scenie legendy o Gdańsku „Okręt w herbie” w języku angielskim w dwóch obsadach: narodowej oraz międzynarodowej. Słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku wystawili na scenie koncertowej Szkoły Muzycznej w Gdańsku legendę o Gdańsku „Okręt w herbie” w języku angielskim. Ta sama legenda została wystawiona następnego dnia w obsadzie międzynarodowej. Widownię obu przedstawień stanowiła grupa międzynarodowa.

Staging a legend on Gdańsk entitled Ship in the Coat of Arms in English and with two casts: national and international one. Students of the University of the Third Age staged a legend on Gdańsk entitled Ship in the Coat of Arms in English at the concert hall of the School of Music in Gdańsk. The performance was also given on the next day, and performed by an international cast. The audience of the two performances was an international one.

Przygotowanie spotkania międzynarodowego w języku angielskim. W siedzibie uczelni pracownicy zorganizowali spotkanie międzynarodowe wraz z bufetem dań kuchni typowo polskiej dla: • przedstawicieli instytucji europejskich goszczących w ramach projektu partnerskiego, • przedstawicieli władz Miasta Gdańsk, • seniorów-aktorów występujących w przedstawieniu „Ship in the coat of arms”.

Organising an international meeting with English as a language of communication. At the university’s seat, an international meeting was organised, during which Polish dishes were served. The meeting was attended by: • representatives of European institutions who visited the school as part of the partnership; • representatives of Gdańsk authorities, • senior actors performing in the Ship in the Coat of Arms.

Zorganizowanie folkowego międzynarodowego wieczoru majówkowego. W Dolinie Radości w Gdańsku pracownicy uczelni zorganizowali międzynarodowy wieczór ludowy, podczas którego wszyscy uczestnicy przebrani byli w stroje ludowe reprezentujące różne regiony Europy. Polską najliczniej widoczną grupę stanowili Kaszubi, Krakowiacy oraz Kurpowie. Podczas wieczoru uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z elementami kultury pięciu państw europejskich: Polski, Litwy, Włoch, Szwecji, Austrii, skosztowania własnoręcznie przygotowanych przez słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku tradycyjnych potraw polskich oraz rozmawiania w sześciu językach łącznie z rosyjskim. Ponadto każde uczestniczące

110

Organising an international folk event. In the Dolina Radości in Gdańsk, school personnel organised an international folk event, the participants of which were wearing costumes representing different regions in Europe. In the Polish group, the region of Kaszuby, Krakow and Kurpie were the most visible. The participants of the event could become acquainted with cultures of five European countries: Poland, Lithuania, Italy, Sweden and Austria, could taste traditional Polish dishes prepared by students of the University of the Third Age, and had an opportunity to talk in six languages, including Russian. Representatives of each country presented

w wieczorze państwo zaprezentowało pieśń narodową oraz taniec ludowy. Serwowano potrawy i napoje z kuchni pięciu państw europejskich.

a national song and a folk dance. Apart from Polish cuisine, you could taste the dishes and drinks of the five countries participating in the event.

Przygotowanie słownika popularnych zwrotów w 6 językach europejskich. W grupie międzynarodowej w języku angielskim powstał słownik zwrotów popularnych używanych na co dzień w 5 państwach europejskich: Polsce, Litwie, Włoszech, Szwecji, Austrii. Słownik opublikowany będzie w połowie 2009 i upowszechniony na stronie internetowej uczelni oraz instytucji zaangażowanych w pracę nad słownikiem. Budowanie oferty językowej w zakresie kształcenia językowego dostosowanej do potrzeb słuchaczy. Przeprowadzono w Uniwersytecie Trzeciego Wieku dwa rodzaje badań ankietowych: badanie ewaluacyjne oraz badanie preferencji edukacyjnych. Zarówno ocena zajęć językowych jak i wskazanie potrzeb edukacyjnych w zakresie kształcenia językowego potwierdziły, że nauka języków obcych jest priorytetowym obszarem w edukacji seniorów.

Preparing a dictionary of basic terms and phrases in 6 European languages. An international group works on a dictionary of basic terms and phrases to be used in 5 European countries: Poland, Lithuania, Italy, Sweden and Austria. The working language is English and the dictionary will be published in 2009 and posted on the website of the University of the Third Age and institutions working on the dictionary. Developing foreign language teaching offer adapted to the needs of the students Two surveys were held at the University of the Third Age: evaluation questionnaire and educational preference survey. Both the assessment of foreign language classes and the indication of educational needs in the scope of language education showed that foreign language learning is a top priority in senior education.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Achieved results and final products:

• Przedstawiono na scenie legendę o Gdańsku „Okręt w herbie” w języku angielskim w dwóch obsadach: narodowej oraz międzynarodowej. • Zorganizowano spotkanie międzynarodowe w języku angielskim jako komunikatywnym oraz międzynarodowy wieczór folkowy. • Wybrano kilkanaście najpopularniejszych wyrażeń codziennego użytku i przetłumaczono je na 6 języków europejskich. Projekt uzyskał bardzo wysoką ocenę lektoratów języków obcych od słuchaczy UTW - w zakresie spełniania oczekiwań słuchaczy związanych z kształceniem językowym. • Złożono do Agencji Wykonawczej KE wniosek o dofinansowanie projektu badawczego dotyczącego europejskiego modelu kształcenia seniorów.

• Staging a legend on Gdańsk entitled Ship in the Coat of Arms in English with two casts: a national and international one; • Organising an international folk event with English as a language of communication; • Preparing a dictionary of basic terms and phrases in 6 European languages; • Students of the University of the Third Age have greatly valued the project and confirmed that it had met their expectations related with language learning; • An application for co-financing of a research project related to European model for senior education was filed with the Executive Agency of the European Commission.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Project dissemination methods:

• W roku akademickim 2008/2009 wprowadzono do programu nauczania języka angielskiego dwie sztuki europejskie, tzn. w pierwszym semestrze – litewską oraz szwedzką przypowieść narodową, natomiast w drugim semestrze – włoską. • Uniwersytet przygotowuje się do realizacji międzynarodowego projektu centralnego w ramach LLP. • Planowane jest zorganizowanie dyktanda w językach nauczanych na lektoratach w UTW z okazji „Europejskiego dnia języków obcych”. • Wszystkie działania związane z realizacją projektu są i będą upowszechniane na stronie internetowej UTW www.university.com.pl

• In the academic year 2008/2009, two European plays were included in the English teaching programme; a Lithuanian play and Swedish tale in the first semester, and an Italian play in the second semester. • The university is preparing for the implementation of an international centralised project under LLP. • A dictation test is planned to be held In languages taught at the University of the Third Age to celebrate European Day of Languages; • All activities related with project implementation are posted on the University’s website at www. university.com.pl

111

Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Utility value of the project – how project results can be used:

Jednym z celów statutowych WSSE jest organizowanie kształcenia ustawicznego, uczelnia prowadzi więc szeroką działalność z zakresu edukacji m.in. na rzecz osób starszych.

One of the statutory goals of the School of Social Science and Economics is providing continuing education, this is why the school provides a broad educational offer also for the elderly.

Na czym polega kreatywność i innowacja w zakresie treści, działań, metod czy rezultatów projektu?

Creative and innovative value of project contents, activities, methods and findings:

Jest to projekt, którego twórcami, wykonawcami i uczestnikami byli słuchacze UTW. Grupa ucząca się języka angielskiego dzięki realizacji tego projektu to osoby w wieku od 50 do 80 lat. W ramach zajęć językowych przygotowały się do wystawienia legendy o Gdańsku na scenie w języku angielskim. Dzięki swojemu zaangażowaniu udowodniły, że języków obcych można się uczyć w każdym wieku, nie tylko tradycyjnymi metodami, i że zgodnie z hasłem programu European Language Label, języki obce mogą stać się pasją.

The project has been designed and implemented by its participants, i.e. students of the University of the Third Age. Group participants who learn English are aged 50 - 80. As part of their language classes, they have staged a legend on Gdańsk in English. Thanks to their commitment, they have proven that you can learn a language at any age, and not only with traditional methods. As the slogan of the European Language Label programme has it, they share a passion for foreign languages.

112

Narodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa www.frse.org.pl