lat Erasmusa
{
Obchody 25-lecia programu Erasmus to doskonała okazja do pokazania, jak wiele zmian zostało zainicjowanych przez ten największy program międzynarodowej współpracy między europejskimi uczelniami. Modernizacja uczelni, rozwijanie oferty dydaktycznej, podnoszenie jakości kształcenia to tylko niektóre z zasług programu Erasmus, tak docenianych w świecie akademickim. Lecz Erasmus to przede wszystkim niezwykłe doświadczenie w życiu ponad 2,5 mln młodych Europejczyków. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji z wielką radością i dumą prowadzi obchody 25-lecia programu, którego nazwa na stałe weszła już do języka studentów i absolwentów. finansowemu udzielonemu przez naszą instytucję. Gorąco zapraszam do wspólnych obchodów jubileuszu! MIROSŁAW MARCZEWSKI, DYREKTOR GENERALNY FUNDACJI ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI
}
ERASMUS W LICZBACH
Od początku istnienia programu Erasmus ponad 2,5 miliona europejskich studentów wyjechało na część studiów lub praktyki za granicę.
108 041
polskich studentów i 26 553 pracowników uczelni skorzystało z programu Erasmus. Program Erasmus funkcjonuje w Polsce od 1998 r.
Polscy studenci najchętniej wyjeżdżali do: Niemiec (23 409 studentów) Hiszpanii (12 597 studentów) Francji (11 400 studentów)
Najważniejsze wydarzenie w ramach obchodów 25-lecia Erasmusa
36 tysięcy
ponad młodych Europejczyków przyjechało do Polski, korzystając
Uroczysta gala z udziałem przedstawicieli środowiska akademickiego odbędzie się 23 listopada 2012 r. w warszawskim Centrum Nauki Kopernik. Konferencję otworzy prof. dr hab. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego, natomiast wykład inauguracyjny na temat wpływu mobilności młodych Europejczyków na
kształtowanie tożsamości europejskiej wygłosi prof. dr hab. Krzysztof Zanussi. Nie zabraknie dyskusji o wpływie Erasmusa na polskie szkolgali odbędzie się także ceremonia wręczenia jubileuszowych wyróżnień uczelniom uczestniczącym w programie Erasmus. ✤
W programie Erasmus udział bierze polskich uczelni.
315
dodatek_erasmus_02_10_as.indd 1
05/10/2012 12:43
Rozmowa z prof. dr. hab. Krzysztofem Zanussim, REŻYSEREM I WYKŁADOWCĄ AKADEMICKIM, GOŚCIEM GALI Z OKAZJI 25-LECIA ERASMUSA
Studenci Erasmusa byli pionierami w Europie, w której wciąż jeszcze całkiem nietypowym zjawiskiem były studia za granicą. Wymiany Erasmusa mają niedużą, ale jakże znaczącą rolę w procesie integracji państw europejskich i zbliżania ich obywateli. ANDROULLA VASSILIOU, komisarz ds. edukacji, kultury,
W wydanej prawie dekadę temu książce „Bigos i tak przetrwa” powiedział pan, że integracja z Unią nie zagrozi polskiej tożsamości, wręcz przeciwnie – ma pan nadzieję, że Polacy dzięki kontaktom z innymi Europejczykami pozbędą się niektórych swoich przywar. Jak dziś określiłby pan bilans integracji? Jest zdecydowanie pozytywny. Mam wrażenie, że dzięki integracji europejskiej jeszcze bardziej zrozumieliśmy swoją odrębność, bo zobaczyliśmy się na tle innych narodów. Dużo lepiej wiemy, kim jesteśmy, doceniliśmy swoją wartość. Przed laty wśród polskich przywar wymieniałem słomiany zapał, teraz wszyscy widzimy, jak świetnie radzą sobie polscy przedsiębiorcy. Myślę, że integracja wszystkim wyszła na dobre. Obserwujemy pokaz konsekwencji, zaradności, pomysłowości i siły, z którego wszyscy powinniśmy być dumni. Ale mówi się przecież, że jako naród przejmujemy wiele obcych cech: konsumpcjonizm, inne normy etyczne czy religijne. Jeśli chodzi o normy etyczne, to nie widzę tu żadnego zagrożenia – to Unia Europejska uczy nas przecież walki z korupcją czy przestrzegania standardów demokratycznych. Nie obawiam się również o względy religijne – Europa ma chrześcijańskie korzenie, a tradycje agresywnego laicyzmu były obecne od dawna również w polskiej kulturze. Powtarzam: bilans naszej akcesji jest pozytywny. Czy wpływ na to, jak postrzega pan wymianę międzykulturową, może mieć to, że jest pan z pochodzenia Włochem? Nie sądzę – to po prostu zdrowy rozsądek. Poza tym w swoim otoczeniu nie znam żadnego polskiego „prawdziwka” – każdy ma jakieś mieszane pochodzenie. Sądzę, że te kwestie nie mają wpływu na postrzeganie rzeczywistości. Mówiąc o integracji, zwykle mamy na myśli zacieśnianie współpracy z Europą Zachodnią. Polska w trakcie swojej prezydencji wskazywała jednak na nowe wyzwanie: współpracę ze Wschodem, także z bliską panu Rosją. Rosja to państwo, które wielu Polakom wydaje się groźne – w wielu dziedzinach jest od nas lepsza, w innych z nami konkuruje, ale w wielu też za nami nie nadąża. Tylko współpraca i wzajemne poznawanie się może przełamać stereotypy, więc rozwój wymian młodzieżowych z Rosją to pomysł słuszny. Pańscy studenci korzystają z Erasmusa? Z jakim skutkiem? Z dobrym, oczywiście. Nie znam nikogo, kto by od podróży zgłupiał. Moi studenci – głównie z Collegium Civitas – zyskują wiedzę o świecie i o sobie samych. ✤
dodatek_erasmus_02_10_as.indd 2
wielojęzyczności i młodzieży
Integracja kulturowa Europejczyków
(…) to właśnie Erasmus stworzył pierwsze pokolenie młodych Europejczyków. Dokonała się tutaj prawdziwa rewolucja seksualna – młody Katalończyk spotyka młodą Flamandkę, zakochują się w sobie, biorą ślub, stają się Europejczykami, ich dzieci też. Wymiana taka – konieczność spędzenia pewnego czasu w innych krajach Unii – powinna być obowiązkowa nie tylko dla studentów, ale i dla taksówkarzy, hydraulików, robotników. UMBERTO ECO, włoski semiotyk, pisarz i felietonista
ERASMUS
TO…
(…) doświadczenie, które otworzyło mi głowę, poszerzyło horyzonty. Poznałem wielu interesujących ludzi, udało mi się zobaczyć mnóstwo przedstawień, słuchać wspaniałej muzyki. Wyjazd na Erasmusa wniósł coś nie tylko do moich studiów, ale w ogóle do mojego życia. Coś nowego i z całą pewnością fascynującego. JAKUB CHRENOWICZ, stypendysta Erasmusa w roku 2008/2009, obecnie pierwszy dyrygent Opery i Filharmonii Podlaskiej
Nowe doświadczenia i inspiracje
Podczas stypendium Erasmusa nabrałam odwagi w kontaktach z obcokrajowcami. Dzisiaj takie kontakty to naturalna część mojego życia. Jednocześnie nauczyłam się funkcjonować w środowisku międzynarodowym, co jest bezcenne w pracy z ludźmi z innych krajów. Ten wyjazd wzmocnił mój apetyt na zdobywanie wiedzy, poznawanie innych krajów, ich kultur oraz zwyczajów. ANETA WILMAŃSKA, stypendystka Erasmusa w roku 1999/2000, obecnie podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska
05/10/2012 12:43
Podczas Erasmusa nawiązałem pierwszy pośredni kontakt ze swoim potencjalnym pracodawcą: swoją pracę magisterską oparłem o systemy informatyczne oferowane przez tę firmę. (...) Zaraz po studiach rozpocząłem współpracę z niemiecką spółką produkującą oprogramowanie, pomagając przy jej wejściu na rynek polski. Dziś kieruję przedstawicielstwem tej spółki w Polsce. PIOTR FRANCISZKOWSKI, stypendysta Erasmusa w roku 1999/2000, obec-
szanse
nie prezes zarządu polskiego przedstawicielstwa niemieckiej spółki DATEV.pl sp. z o.o.
Większe
na rynku pracy
Wyjazdy zagraniczne w ramach programu Erasmus kształcą, pomagają nabyć cenne kompetencje, a co więcej są dowodem otwartości i proaktywnego nastawienia uczestników. Zorganizowanie, umiejętność funkcjonowania w międzynarodowym środowisku, kompetencje językowe, zarządzanie czasem i własnym budżetem czy konieczność załatwienia wielu formalności to cenna lekcja dla studentów, która później spotyka się z zainteresowaniem i przychylnością pracodawców.
…
ANNA ŁUKAWSKA, koordynatorka konkursu „Grasz o staż”, PwC
Erasmus otworzył czternaście lat temu zupełnie nowe możliwości rozwoju. Uczelnie musiały w przyśpieszonym tempie nabyć wiele nowych umiejętności: unowocześnić programy studiów, wprowadzić przedmioty czy studia w językach obcych (...). Skala programu oraz pozytywnych zmian, jakie pociągnął za sobą w wymiarze instytucjonalnym i indywidualnym, zasługuje na najwyższe uznanie. Prof. dr hab. KATARZYNA CHAŁASIŃSKA-MACUKOW, honorowa przewodnicząca Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich
Internacjonalizacja szkolnictwa
wyższego
Największy program sektorowy w programie „Uczenie się przez całe życie” wspierający mobilność studentów świętuje 25-lecie i szykuje się do nowych zadań. Zgodnie z Konkluzjami Rady w sprawie modernizacji szkolnictwa wyższego, przyjętymi w 2011 r. podczas polskiej prezydencji, program powinien być aktywnie wykorzystywany do zwiększania mobilności młodych ludzi, podnoszenia poziomu internacjonalizacji oraz do inwestowania w doskonalenie zawodowe pracowników uczelni. Nadchodzi zatem czas na rzeczy trudniejsze: jak podnieść jakość i atrakcyjność mobilności? W jaki sposób mobilność studentów, naukowców i kadry akademickiej może oddziaływać na kluczowe reformy w obszarze szkolnictwa wyższego? W jaki sposób rezultaty mobilności przyczynią się do poprawienia szans młodych ludzi na rynku pracy i zacieśnią kontakty uczelni z pracodawcami? I czy uczelnie zechcą wykorzystać program do tworzenia powiązań z sektorem biznesu i wdrażania innowacji? Życzymy Erasmusowi sukcesów na kolejne owocne lata 2014–2020 w nowym programie. ANNA ATŁAS, dyrektor programu „Uczenie się przez całe życie”, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
dodatek_erasmus_02_10_as.indd 3
Rozmowa z Beatą Skibińską,
ZASTĘPCĄ DYREKTORA PROGRAMU „UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE” DS. PROGRAMU ERASMUS
Gdy Erasmus rozpoczynał działalność w Polsce, był propozycją dla wybranych. Teraz za granicę może jechać każdy, kto chce. Jak ta zmiana wpłynęła na efekty wyjazdów? Erasmus został zainaugurowany w polskich szkołach wyższych w roku akademickim 1998/99 – wyjechało wtedy 1426 studentów, czyli 0,11 proc. ogółu studiujących. Współczynnik ten w miarę upływu lat znacznie się poprawił (dane za rok akademicki 2010/11 mówią o 0,66 proc. przy średniej europejskiej wynoszącej 0,96 proc.). To nie są jednak wskaźniki, które uzasadniałyby tezę o masowości wyjazdów. Owszem, w liczbach bezwzględnych skala wyjazdów wzrosła imponująco, ale z uwagi na wzrost populacji studentów odsetek wyjeżdżających z Erasmusem nadal nie jest duży. Polemizowałabym także z tezą, że za granicę jedzie każdy, kto chce. Poważną przeszkodą okazał się chociażby kryzys ekonomiczny powodujący konieczność podejmowania dorywczej pracy w trakcie studiów. To sprawia, że wielu z tych, którzy chcieliby wyjechać, nie może tego zrobić. Efekty indywidualnego wyjazdu to zdobycie wiedzy, umiejętności i innych kompetencji przygotowujących do przyszłej roli pracownika i obywatela. Pozyskuje się je w innym kraju, w międzynarodowej grupie studiujących, co jest wartością dodaną stypendiów i w dobie globalizującego się rynku pracy ma ogromne znaczenie. Krytycy Erasmusa – bo i tacy się zdarzają – mówią, że wyjazdy to często wydarzenia bardziej towarzyskie niż edukacyjne. Jak jest w rzeczywistości? Mam wrażenie, że ci krytycy nie pamiętają już lub nie chcą pamiętać swoich studenckich doświadczeń. Cóż można poradzić na to, że we wspomnieniach na pierwszy plan wchodzą te związane z przeżyciami osobistymi i towarzyskimi? Wyjazd Erasmusa to zawsze wyjazd na studia do zagranicznej uczelni lub na praktykę do zagranicznego przedsiębiorstwa. Nie będę jednak zaprzeczać, że zdarzają się niechlubne przypadki traktowania wyjazdów na stypendium w niezbyt rzetelny sposób. I nie dotyczy to jedynie studentów polskich. Proszę mi jednak odpowiedzieć, czy w ogólnej populacji studentów nie zdarzają się tacy, którzy studia traktują jako wydarzenie bardziej towarzyskie niż edukacyjne? Od 2014 r. program czeka rewolucja – stanie się elementem nowego programu wstępnie nazwanego „Erasmus dla wszystkich”. Skoro do tej pory wszystko funkcjonowało dobrze, dlaczego zdecydowano się na tak poważne zmiany? Za wcześnie na to, abyśmy oceniali zmiany, jakie będą realizowane od roku 2014. Prace nad kształtem programów jeszcze trwają. W mojej opinii te zmiany będą rewolucyjne jedynie od strony struktury programu i sposobu jego zarządzania. Cele skoncentrowane wokół jakości kształcenia, jego umiędzynarodowienia i umożliwiania zdobywania wyjątkowych doświadczeń związanych z okresem studiów lub praktyki w innym kraju i środowisku oraz nauki w międzynarodowej grupie rówieśniczej będą logiczną kontynuacją założeń obecnego programu. ✤
05/10/2012 12:43
OBCHODY JUBILEUSZU W LICZBACH
150
2 tys.
25 tys.
– tylu euroentuzjastów
– tyle drzew posadzili w całej Polsce studenci Erasmusa
3,7 tys.
Schumana, podczas której świetowano jubileusz Erasmusa
– tylu młodych ludzi każdego dnia śledzi stronę Erasmus Polska na Facebooku
6,5
– tyle minut trwa film promujący studiowanie
– tylu studentów wzięło udział w tegorocznym zjeździe zagranicznych studentów Erasmusa
granicznym studentom
15
– tylu stypendystów opoczeniach na wystawie „Pokolenie Erasmusa”
466
– tyle artykułów prasosmusie w pierwszej połowie 2012 r.
46 proc. więcej studentów wyjedzie na Erasmusa w latach 2014–2020 W ramach nowego programu Unii Europejskiej nazywanego wstępnie „Erasmus dla wszystkich” 2,2 mln studentów szkół wyższych będzie mogło otrzymać stypendia pozwalające na odbycie części studiów lub szkolenia za granicą (w budżecie na lata 2007–2013 stypendiów starczyło dla 1,5 mln osób). ✤
KALENDARIUM polskich obchodów 25-lecia w 2012 roku
• LAS ERASMUSA – studencka akcja sadzenia lasu,
Byłeś na Erasmusie i wiesz, że to świetne doświadczenie? Podziel się swoją opinią o możliwościach wyjazdu na studia i praktyki w ramach Erasmusa – przekażemy je Komisji Europejskiej. Weź udział w debacie o przyszłości programu Erasmus – zarejestruj się jeszcze dziś!
drzew na 25-lecie programu Erasmus
•IX ZLOT zagranicznych studentów Erasmusa, •PARADA SCHUMANA – 12 maja w Warszawie •FILM promujący studiowanie w Polsce – premiera „POKOLENIE ERASMUSA” – otwarcie •1WYSTAWA października w Warszawie
• DEBATA STUDENTÓW – 27 listopada •wOGÓLNOPOLSKA Warszawie 25 lat Erasmusa – bezpłatna publikacja programu Erasmus i Eurodesk Polska. Opracowanie i redakcja: Anna Samel, Krzysztof Szwałek, Wawrzyniec Pater Korekta: Michał Całka Projekt graficzny i skład: Jerzy Parfianowicz Wydawca: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa, www.frse.org.pl Publikacja sfinansowana ze środków Unii Europejskiej. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną.
dodatek_erasmus_02_10_as.indd 4
05/10/2012 12:43