Erasmus - co to dla mnie znaczy. 20-lecie programu Erasmus by Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Erasmus – co to dla mnie znaczy? 20-lecie programu Erasmus w Polsce Opracowanie podsumowujàce obchody jubileuszu zorganizowane przez polskie uczelnie oraz Narodowà Agencj´ Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” w Polsce

Erasmus – what does it mean to me? 20th Anniversary of the Erasmus Programme in Poland A paper summarising the anniversary celebrations organised by Polish higher education institutions and the National Agency for the Lifelong Learning Programme in Poland

Publikacja sfinansowana z funduszu Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

Copyright by: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2007 Fundacja ponosi pe∏nà odpowiedzialnoÊç za treÊç niniejszej publikacji

SPIS TREÂCI C0NTENTS Wst´p Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Erasmus 1987-2007 – fakty i liczby

Opracowanie: Zespó∏ Programu Erasmus w Narodowej Agencji Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” T∏umaczenie z j´zyka polskiego na angielski: Ewa Kolanowska

Erasmus 1987-2007: facts and figures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Byç czy nie byç uczelnià erasmusowà? To be or not to be an Erasmus university? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Wymiana studentów – najpopularniejsze dzia∏anie programu Erasmus Student exchange: the most popular activity in the Erasmus Programme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

T∏umaczenie z j´zyka angielskiego na polski: „Poliglota” Biuro T∏umaczeƒ www.poliglota.poznan.pl

Wymiana nauczycieli akademickich – najlepszy sposób na umi´dzynarodowienie kszta∏cenia dla „niemobilnych” studentów? Teacher exchange: the best way to internationalise education for „non-mobile” students? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Erasmus a proces tworzenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego

Projekt graficzny Pracownia C&C

Erasmus and the process of establishing the European Higher Education Area . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Obchody 20-lecia programu Erasmus w Polsce Erasmus 20th anniversary celebrations in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

ISBN: 978-83-87716-09-7

Eseje nagrodzone i wyró˝nione w konkursie „Erasmus – co to dla mnie znaczy?” Student essays awarded prizes and honourable mentions in the competition „Erasmus – what does it mean to me?” . . . . 35 Jak jest postrzegany Erasmus? Kilka przyk∏adów How is Erasmus perceived? Some examples . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Zamiast zakoƒczenia – przed nast´pnymi jubileuszami Erasmusa Instead of conclusion: before next Erasmus anniversaries . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Narodowa Agencja Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel.: 022 622 37 12 faks: 022 622 37 10 www.frse.org.pl www.erasmus.org.pl

Wykaz osób cytowanych w niniejszej publikacji List of persons quoted in this publication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Wykaz fotografii List of photographs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

WST¢P

INTRODUCTION

Prof. Micha∏ Seweryƒski

Minister Nauki i Szkolnictwa wy˝szego

Minister of Science and Higher Education

Kiedy wita∏am uczestników ogólno-

Welcoming those gathered at the national Erasmus Student

The Erasmus Programme has a great value for the Polish higher education system. Participation in transnational exchange programmes is a major element in the process of introducing students and academic staff into the life of the European scholarly community. Erasmus encourages mobility already at the first level of university studies. It gives an opportunity not only to extend knowledge and establish first contacts in the international academic community, but also to develop practical foreign language skills and skills necessary to work together with people from various cultural backgrounds. It is an extremely important initiative which can always rely on support from the Ministry of Science and Higher Education.

polskiej Konferencji Studentów Era-

Conference, the culminating event of the Erasmus 20th

smusa, która w naszym kraju zwieƒ-

anniversary celebrations in our country, I said that every year

czy∏a obchody 20-lecia programu

was important in our life, every year brought a smaller or larger

Erasmus, powiedzia∏am, ˝e ka˝dy rok

dose of emotions, adding to the wealth of our experiences.

w naszym ˝yciu jest wa˝ny, ka˝dy

Anniversaries are an integral part of our life. They prompt us to

niesie ze sobà mniejszà lub wi´kszà

sum up past experiences, to consider achievements and failures,

Program Erasmus stanowi du˝à wartoÊç dla polskiego systemu szkolnictwa wy˝szego. Uczestnictwo w programach wymiany mi´dzynarodowej to istotny element procesu wdra˝ania studentów i pracowników naukowych w ˝ycie europejskiej spo∏ecznoÊci uczonych. Erasmus zach´ca do mobilnoÊci ju˝ od pierwszego poziomu studiów. Pozwala nie tylko pog∏´biç wiedz´ i nawiàzaç pierwsze kontakty w mi´dzynarodowej wspólnocie nauki, ale równie˝ opanowaç umiej´tnoÊci praktycznego u˝ycia j´zyków obcych i wspó∏dzia∏ania z ludêmi z ró˝nych kultur. To niezwykle wa˝na inicjatywa, która zawsze mo˝e liczyç na wsparcie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego.

Pawe∏ Poszytek

Dyrektor Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Director of the Lifelong Learning Programme Foundation for the Development of the Education System

MobilnoÊç obywateli obszaru europejskiego to jeden z najwa˝niejszych makropriorytetów Komisji Europejskiej. To w∏aÊnie program Erasmus pokazuje w pe∏nej rozciàg∏oÊci, ile korzyÊci dla indywidualnych osób oraz systemu edukacyjnego p∏ynie z wymiany studentów i pracowników naukowych. Dzi´ki mobilnoÊci umo˝liwiamy rozwijanie wielu kompetencji kluczowych, które równie˝ stanowià priorytet unijnej polityki edukacyjnej, wÊród tych kompetencji sà: umiej´tnoÊç komunikowania si´ w j´zyku obcym, przedsi´biorczoÊç, wykorzystywanie nowoczesnych technologii komunikacyjno-informacyjnych, kompetencja interkulturowa oraz interpersonalna. Bez tych kluczowych kompetencji trudno jest efektywnie funkcjonowaç we wspó∏czesnym, zglobalizowanym Êwiecie, tak, aby w pe∏ni realizowaç w∏asne potrzebny edukacyjne, zawodowe, kulturalne i osobiste. Tak wi´c program Erasmus w oczywisty sposób przyczynia si´ do osobowoÊciowego rozwoju jednostki oraz otwarcia jej na inne kultury, co poszerza w znacznym stopniu obszar tolerancji i mo˝liwoÊci porozumiewania si´ na tak zró˝nicowanym kulturowo i j´zykowo kontynencie.

Mobility of European citizens is one of the key macro-priorities of the European Commission. Erasmus is the programme which shows to the fullest extent how much individuals and the education system benefit from student and academic staff exchanges. Mobility enables the development of many key competences which are also a priority of the EU educational policy; these include: communication in foreign languages, entrepreneurship, ICT competence, and intercultural and interpersonal competences. Without these key competences, one could hardly function effectively in today’s globalised world so as to satisfy fully one’s learning, professional, cultural and personal needs. So, the Erasmus Programme evidently contributes towards the personal development of individuals and their openness to other cultures, thus extending considerably the area of tolerance and opportunities for communication on the continent which is so culturally and linguistically diverse.

doz´ emocji, wzbogacajàcà baga˝ naszych doÊwiadczeƒ.

and to reflect on the future. This was also, in my view, the

Jubileusze sà nieod∏àcznym elementem naszego ˝ycia. Sk∏ania-

reason behind the celebrations of the 20th anniversary of the

jà nas do podsumowaƒ, rozwa˝ania osiàgni´ç i pora˝ek, do za-

Erasmus Programme in 2007 – a programme which offers

stanawiania si´ nad przysz∏oÊcià. Taka, w moim odczuciu, by∏a

opportunities for international contacts to young people in

te˝ przes∏anka do og∏oszenia obchodów 20-lecia programu Era-

an extremely important period of their life, during their

smus. Programu, który umo˝liwia mi´dzynarodowe kontakty

university studies, at the time of their real entry into adulthood,

m∏odym ludziom w niezwykle wa˝nym okresie ich ˝ycia, w cza-

thus making a significant contribution to the building of ties

sie studiów, w czasie prawdziwego wchodzenia w doros∏oÊç,

between nations. And even though it is difficult to measure it,

a przez to w istotny sposób przyczynia si´ do budowania wi´zi

though it is impossible to assess the extent to which Erasmus

mi´dzy narodami. I chocia˝ trudno jest to zmierzyç, chocia˝

influences “the European identity” and the sense of being

niemo˝liwe jest okreÊlenie, w jakim stopniu program Erasmus

a citizen of Europe, the impact of the programme in this respect

wp∏ywa na „to˝samoÊç europejskà” i poczucie, ˝e jest si´ oby-

is indeed unquestionable. One can see it when reading student

watelem Europy, to wp∏yw taki jest bezsprzeczny. Mo˝na si´

essays included in this publication and other ones available

o tym przekonaç, czytajàc eseje studentów zamieszczone

on the Erasmus Programme website.

w tej publikacji oraz inne, dost´pne na stronie internetowej programu Erasmus.

During the anniversary conference I took the liberty of quoting Robert Schuman, one of the fathers of the European Union,

Podczas wspomnianej konferencji pozwoli∏am sobie zacytowaç

who said: “Europe will not be made all at once, or according

jednego z ojców Unii Europejskiej, Roberta Schumana, który

to a single plan. It will be built through concrete achievements

powiedzia∏: „Nie sposób utworzyç Europy jednym pociàgni´-

which first create a de facto solidarity”. By promoting co-

ciem pióra lub zwyk∏ym aktem zjednoczenia. Europa musi po-

operation between European higher education institutions, by

wstawaç przez konkretne czyny, tworzàce najpierw solidarnoÊç

creating conditions for mobility of higher education students

GRUPA TORINO ERASMUS 2007: Justyna Kolarz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Monika Goliasz, Mateusz Stasiowski, Magdalena Janus (Politechnika Krakowska): Zdj´cia to dokumentacja jednej z wypraw podczas stypendium Socrates Erasmus w Turynie. Napis „TORINO” zosta∏ wykonany na skalistym zboczu Monterosso w regionie

w dzia∏aniu”. Program Erasmus, poprzez promowanie wspó∏pracy

and staff on an increasing scale, the Erasmus Programme does

pomi´dzy europejskimi szko∏ami wy˝szymi, poprzez tworzenie

certainly foster a de facto solidarity or, in other words, solidarity

warunków do realizacji mobilnoÊci studentów i pracowników

in action. As what can be a better guarantee of acting

uczelni na coraz wi´kszà skal´, z pewnoÊcià sprzyja solidarnoÊci

in solidarity than genuine friendship between people based

w dzia∏aniu. Bo có˝ jest lepszà gwarancjà solidarnego dzia∏ania

on their shared experiences?

ni˝ prawdziwa, oparta o wspólne prze˝ycia ludzka przyjaêƒ? During its 20 year lifetime, the Erasmus Programme has

Cinque Terre. Ka˝da litera zosta∏a zrobiona w innym miejscu, aby zilustrowaç ró˝norodnoÊç prze˝ytych wra˝eƒ, nabytych doÊwiadczeƒ i przede wszystkim spotkanych ludzi.

Program Erasmus przez 20 lat wypracowa∏ narz´dzia i metody

developed tools and methods facilitating the mobility of higher

u∏atwiajàce wymian´ studentów i pracowników uczelni. Ich

education students and staff. They have been developed and

stworzenie i sta∏e doskonalenie jest efektem pracy „administra-

are continuously improved as a result of work carried out by

torów programu” na szczeblu ogólnoeuropejskim (Dyrekcja Ge-

“programme administrators” at European level (Directorate-

neralna „Edukacja i Kultura” Komisji Europejskiej i powo∏ywane

General for Education and Culture of the European Commission

przez nià biura wsparcia technicznego), krajowym (narodowe

and technical support agencies set up by it), national level

agencje programu Erasmus) oraz uczelnianym (uczelniani i wy-

(National Agencies responsible for the Erasmus Programme)

dzia∏owi koordynatorzy programu). Wszystkim, którzy zajmujà

and institutional level (Institutional and Departmental

si´ zarzàdzaniem programem nale˝à si´ s∏owa uznania i podzi´-

Coordinators of the Programme). All those involved in the

kowania. Szczególne podzi´kowanie chcia∏abym skierowaç

management of the Programme deserve recognition and

do uczelnianych i wydzia∏owych koordynatorów Erasmusa, którzy

thanks for their work. In particular, I would like to give my

sà najbli˝ej studentów – beneficjentów programu, najbli˝ej

thanks to the Institutional and Departmental Erasmus

wszystkiego z czym ∏àczy si´ organizacja i realizacja wyjazdów

Coordinators who are closest to students – beneficiaries of the

w ramach Erasmusa.

Programme, closest to everything that is related to the organisation and management of Erasmus exchanges.

Serdecznie dzi´kuj´ wszystkim, którzy zechcieli si´ podzieliç swoimi refleksjami na temat „Erasmus – co to dla mnie zna-

I would like to warmly thank all those who were willing to share

czy?”. Ich wypowiedzi sà, obok wypowiedzi samych studentów,

their reflections on “Erasmus – what does it mean to me?”. Their

The photos were taken as a memento of an expedition during an Erasmus-Socrates exchange in Turin. The sign „TORINO” was made on the rocky hillside of Monterosso

dowodem na to, ˝e Erasmus jest nie tylko programem edukacyj-

comments, as well as reports from students themselves, prove

in the Cinque Terre region. Each letter was set in a different place to illustrate a wide variety of impressions and experiences brought by the exchange and, above all,

nym, ale jest ju˝ zjawiskiem g∏´boko i pozytywnie zwiàzanym

that Erasmus is not only an educational programme, but it has

z ˝yciem wielu Europejczyków.

already come to be a phenomenon deeply and positively linked

TORINO ERASMUS 2007 GROUP: Justyna Kolarz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Monika Goliasz, Mateusz Stasiowski, Magdalena Janus (Cracow University of Technology):

of people met there.

Beata Skibiƒska

with the lives of many Europeans.

Koordynator programu Erasmus w Polsce

Beata Skibiƒska

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Erasmus Programme Coordinator in Poland

Foundation for the Development of the Education System

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

ERASMUS 1987-2007: FAKTY I LICZBY Decyzje ustanawiajàce program Erasmus: n

12908077

Decyzja Rady nr 87/327/EEC z 15 czerwca 1987 r. przyjmujà-

Decisions establishing the Erasmus Programme: n

ca program European Action Scheme for the Mobility of

Przewodniczàcy Konferencji Rektorów Akademickich Szkó∏ Polskich

Prof. Tadeusz Luty

President of the Conference of Rectors of Academic Schools in Poland What does the Erasmus Programme mean to you? And what can you say about opportunities which Erasmus creates for Polish universities? Erasmus is the only programme which enables a significant number of Polish students to undertake a study period abroad (other opportunities are usually available to individuals or small groups). Erasmus is a student-friendly programme as it offers students considerable financial support and, through the Learning Agreement procedure, ensures the recognition of a study period undertaken abroad by the home institution. In my opinion, benefits for participating students are self-evident, but also universities do themselves benefit from participation in the Programme, first of all, by establishing contacts and cooperation with foreign universities. Moreover, the Programme “forces” universities to look at how others train their students, and enables us to assess our approach to education through an analysis of how our students are doing in foreign universities. Erasmus also puts us under pressure to teach courses in the English language, which greatly enhances the attractiveness of universities in the international education market. The list of advantages, as you can see, could go on…

Co znaczy dla Pana program Erasmus i m o ˝ l i w o Ê ç u d z i a ∏ u w nim polskich szkó∏ wy˝szych? Program Erasmus jest jedynym programem, który pozwala znaczàcej liczbie polskich studentów na odbycie cz´Êci studiów za granicà (inne mo˝liwoÊci dotyczà z regu∏y jednostek lub niewielkich grup). Program Erasmus jest przyjazny dla studentów, poniewa˝ daje im istotne wsparcie finansowe oraz, dzi´ki procedurze Learning Agreement, uznawalnoÊç okresu studiów za granica w uczelni macierzystej. W moim przekonaniu dla studenta korzyÊci z udzia∏u sà oczywiste, ale same uczelnie te˝ korzystajà z udzia∏u w tym programie przede wszystkim poprzez nawiàzanie kontaktów i wspó∏pracy z uczelniami zagranicznymi. Poza tym program „zmusza” uczelnie do przyjrzenia si´ jak kszta∏cà inni, umo˝liwia tak˝e ocen´ naszego kszta∏cenia przez analiz´ tego, jak nasi studenci radzà sobie w uczelniach zagranicznych. Erasmus to program wymuszajàcy na nas oferowanie kursów w j´zyku angielskim, co zwi´ksza znacznie atrakcyjnoÊç uczelni na mi´dzynarodowym rynku edukacyjnym. Zalety, jak widzimy, mo˝na by mno˝yç… Jakie jest znaczenie mobilnoÊci w przygotowaniu dobrego absolwenta? Ma∏o by∏oby powiedzieç, ze jest ona wa˝na, bo tak naprawd´ jest niezb´dna. Ka˝dy m∏ody Europejczyk, jeÊli chce zrobiç karier´ zawodowà, musi w którymÊ momencie zetknàç si´ z mi´dzynarodowym Êrodowiskiem. Im wczeÊniej si´ to stanie, tym lepiej. Przez odbycie cz´Êci studiów za granicà student zyskuje otwartoÊç na prac´ w mi´dzynarodowym zespole, nabiera pewnoÊci siebie, ˝e on b´dzie sobie radzi∏ za granicà. JednoczeÊnie uczy si´ szacunku dla innych kultur, zwyczajów, doskonali znajomoÊç j´zyka obcego, staje si´ Europejczykiem w pe∏nym znaczeniu tego s∏owa. Nie zapominajmy równie˝, ˝e mobilnoÊç studentów to szansa na niebywa∏y wr´cz rozwój „zaradnoÊci ˝yciowej” i samodzielnoÊci tych ˝aków, którzy w dzisiejszych czasach sà cz´sto bardzo uzale˝nieni od pomocy rodziców. WÊród dalszych „za” na korzyÊç mobiln

What is the role of mobility in training high quality gra duates? To say that it is important would not be enough because it is, in fact, essential. Every young European, if wishing to achieve success in their career, must have, at a certain point, a firsthand experience in an international environment. The sooner it happens, the better. A study period abroad develops the student’s openness towards working in an international team, boosts their self-confidence so that they believe that they could do well when abroad. At the same time, the student learns to respect other cultures and customs, improves foreign language skills, and becomes a European in every sense of the word. Besides, let’s not forget that student mobility is a chance to develop – indeed, to an enormous extent – “resourcefulness” and independence for those boys and girls at university who

Students (Erasmus), n

ca Decyzj´ nr 87/327/EEC przyjmujàcà program European smus), n

Action Scheme for the Mobility of University Students (Erasmus), n

Decyzja nr 819/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 14

Decyzja nr 253/2000/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

Community action programme “Socrates”, n

of the Council of 24 January 2000 establishing the second

go programu dzia∏aƒ w dziedzinie edukacji „Socrates”,

phase of the Community action programme in the field

Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

of education “Socrates”, n

programme in the field of lifelong learning.

1987-1995 – realizacja European Action Scheme for the Mo-

Implementation phases of the Erasmus Programme:

bility of University Students,

1995-1999 – Erasmus jako komponent programu Socrates I,

2000-2006 – Erasmus jako komponent programu Socrates II,

2007-2013 – Erasmus realizowany w ramach Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” (LLP – Lifelong Learning Pro-

II Programme, n

of the Lifelong Learning Programme (LLP).

europejskich studentów,

3244 European students went on Erasmus exchanges in the academic year 1987/88 (the first year of the Programme),

w 2002 roku na stypendium wyjecha∏ milionowy student

Poland joined the Programme in 1998,

Erasmusa,

the one millionth Erasmus student went on the exchange in 2002,

w roku akademickim 2005/06 w wymianie wzi´∏o udzia∏ 154

154 000 European students (over 50 times more than in the

tys. europejskich studentów (ponad 50 razy wi´cej ni˝

first year of the Programme) participated in Erasmus

w pierwszym roku dzia∏ania programu), liczba stypendystów Erasmusa (w∏àczajàc w nià szacunkowe

exchanges in the academic year 2005/06, n

dane za rok 2006/07) przekracza 1,7 mln osób, w latach 1998-2006 ponad 52 tysiàce polskich studentów do roku 2012 ∏àczna liczba stypendystów Erasmusa ma si´gnàç 3 milionów osób.

the number of Erasmus students (including estimates for 2006/07) exceeds 1.7 million,

skorzysta∏o z wymiany w Erasmusie, n

2007-2013: Erasmus implemented within the framework

Key dates and figures:

2000-2006: Erasmus as an action within the Socrates

nowania programu Erasmus) wyjecha∏o na stypendia 3244 w 1998 roku Polska przystàpi∏a do udzia∏u w programie,

1995-1999: Erasmus as an action within the Socrates I Programme,

w roku akademickim 1987/88 (czyli pierwszym roku funkcjo-

1987-1995: implementation of the European Action Scheme for the Mobility of University Students,

gramme). Kluczowe daty i liczby:

Decision No. 1720/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006 establishing an action

gram dzia∏aƒ w zakresie uczenia si´ przez ca∏e ˝ycie. Fazy realizacji programu Erasmus:

Decision No. 253/2000/EC of the European Parliament and

z 24 stycznia 2000 r. ustanawiajàca drugi etap wspólnotowe-

Unii Europejskiej z 15 listopada 2006 r. ustanawiajàca pro-

Decision No. 819/95/EC of the European Parliament and of the Council of 14 March 1995 establishing the

marca 1995 r. ustanawiajàca wspólnotowy program „Socrates”, n

Council Decision No. 89/663/EEC of 14 December 1989 amending Decision No. 87/327/EEC adopting the European

Action Scheme for the Mobility of University Students (Era-

Decyzja Rady nr 89/663/EEC z 14 grudnia 1989 r. zmieniajà-

Council Decision No. 87/327/EEC of 15 June 1987 adopting the European Action Scheme for the Mobility of University

University Students (Erasmus),

Prof. dr hab. in˝. Tadeusz Luty

ERASMUS 1987-2007: FACTS AND FIGURES

between 1998 and 2006 over 52 000 Polish students benefited from the Erasmus exchange scheme,

the total number of Erasmus students should reach 3 million by the year 2012.

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

noÊci wymieni∏bym: nawiàzanie przyjaêni z rówieÊnikami z innych krajów, które mo˝e procentowaç w rozwoju zawodowym w przysz∏oÊci (networking), a tak˝e – jak wynika z doÊwiadczeƒ wielu uczelni - poprawa praktycznej znajomoÊci j´zyków obcych i znaczny wzrost motywacji do nauki.

nowadays often rely heavily on their parents’ support. Among other arguments in favour of mobility, I would mention: making friends with peers from other countries – which can pay off in future career development (networking), and – as confirmed by the experience of many universities – improving practical foreign language skills and increasingly greatly motivation for learning.

Jakie znaczenie mo˝e mieç wspó∏praca mi´dzynarodowa dla jakoÊci kszta∏cenia w polskich szko∏ach wy˝szych? Wspó∏praca mi´dzynarodowa sprzyja podnoszeniu jakoÊci kszta∏cenia przez wymian´ dobrych praktyk i dobrych wzorców, przede wszystkim zaÊ daje mo˝liwoÊç wzajemnego korzystania z zasobów uczelni, które pracujà w jednym mi´dzynarodowym projekcie. Studenci krajowi w obecnoÊci studentów zagranicznych w kraju aktywizujà si´, wk∏adajà wi´cej wysi∏ku w nauk´. Studenci polscy natomiast po powrocie ze studiów zagranicznych dzielà si´ doÊwiadczeniami z kolegami w kraju, stanowià dla nich wzór innych – lepszych zachowaƒ i lepszej pracy. n

How does international cooperation contribute to the quality of education in Polish universities? International cooperation helps to improve the quality of education through the exchange of good practice and good models. However, first of all, it enables pooling resources of universities which work together in one transnational project. In the presence of foreign students, local students are more active, put more effort into learning. In turn, Polish students returning after a study period abroad share their experiences with colleagues in the country, and are a model – in terms of higher standards in conduct and work – for others. n

BYå CZY NIE BYå UCZELNIÑ ERASMUSOWÑ?

TO BE OR NOT TO BE AN ERASMUS UNIVERSITY?

Sposób organizacji dzia∏aƒ w programie Erasmus ulega∏

The organisation of activities within the Erasmus Programme

na przestrzeni 20 lat istnienia programu zmianom, zwiàzanym

has changed during its 20 year lifetime, partly as a result

cz´Êciowo ze zmianami sposobu zarzàdzania programem.

of changes in the management of the Programme.

Przechodzi∏ wi´c program Erasmus faz´ ICP (International Co-

Erasmus went through the following phases: the ICP

operation Project), faz´ IC (Institutional Contracts), faz´ EUC

(International Cooperation Project) phase, the IC (Institutional

(Erasmus University Charter). Niezale˝nie od nazw nadawanych

Contract) phase and the EUC (Erasmus University Charter)

narz´dziom wspierajàcym mi´dzynarodowà wspó∏prac´ uczelni

phase. Regardless of the names given to the tools supporting

europejskich, idea i za∏o˝enia pozostawa∏y sta∏e, a ka˝dy kolej-

transnational cooperation of European higher education

ny etap programu czerpa∏ z doÊwiadczeƒ poprzednich etapów.

institutions, the underlying ideas and aims have remained unchanged, and each successive stage of the Programme has

Znakomita wi´kszoÊç europejskich szkó∏ wy˝szych uczestniczy jà z pewnoÊcià swoje uzasadnienie podj´cia takiej decyzji.

A substantial majority of European higher education

Uczelnia, chcàc uzyskaç Kart´ Uczelni Erasmusa, czyli prawo do

institutions participate in the Erasmus Programme. Those which

uczestnictwa w programie, powinna wykazaç zadowalajàcy

remain outside of the Programme do certainly have their own

stan przygotowania do organizacji dzia∏aƒ zwiàzanych z mi´-

reasons for not doing so. In order to obtain an Erasmus

dzynarodowà mobilnoÊcià.

University Charter, which gives the gives access to the Programme, a higher education institution should demonstrate

300 256 240

250 217 200

we have 3 153 higher education institutions with an Erasmus (58% of all higher education institutions in our country). Among Polish higher education institutions holding an EUC in October 2007, there are 115 public institutions (90% of all

100

public institutions) and 141 non-public institutions (45% of all

non-public institutions).

ogó∏u szkó∏ wy˝szych w naszym kraju).

nych) i 141 niepublicznych (45% ogó∏u szkó∏ niepublicznych).

1998/99

to transnational mobility. In the academic year 2007/08,

Kart´ jest 115 uczelni publicznych (90% ogó∏u szkó∏ publicz-

120 99

that it is well prepared to organise activities related

z Kartà Uczelni Erasmusa, w tym 256 uczelni polskich (tj. 58%

WÊród polskich uczelni posiadajàcych w paêdzierniku 2007 r.

150

100

W roku akademickim 2007/08 mamy w Europie 3153 uczelnie

University Charter in Europe, including 256 Polish institutions

187 151

built on the experience of the previous stages.

w programie Erasmus. Te, które pozostajà poza programem, ma-

1999/00

2000/01

2001/02

2002/03

2003/04

2004/05

2005/06

Wykres 1. Liczba polskich uczelni bioràcych udzia∏ w programie Erasmus w latach 1998/99-2007/08 Chart 1. Number of Polish higher education institutions participating in Erasmus, from 1998/99 to 2007/08

2006/07

2007/08

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

Belen Bernaldo De Quiros

Szef Wydzia∏u B4 (Unit B4), DG Edukacja i Kultura, Komisja Europejska

Chief of Unit B4, DG Education and Culture, the European Commission

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

tradycji i zwyczajów. InterdyscyplinarnoÊç i doÊwiadczanie ró˝nych kultur to najlepszy sposób na rozwój naszego spo∏eczeƒstwa. Czy mo˝e Pani podaç has∏o okreÊlajàce, czym dla Pani jest Erasmus? „Una experiencia inolvidable”.

hensive understanding of cultures, traditions and habits. Cross-fertilisation among disciplines and experience of different cultures are the best way to make our society to progress.

n Erasmus

to sztandarowy program Unii Europejskiej. W jaki sposób postrzega Pani jego wp∏yw na obywateli Europy (poza studentami, których program ten dotyczy bezpoÊrednio)? Erasmus w bardzo wa˝ny sposób oddzia∏uje na spo∏ecznoÊç Europy i dociera do znacznie wi´kszej liczby osób ni˝ jego bezpoÊredni beneficjenci. Mo˝na powiedzieç, ˝e Erasmus to najlepsze narz´dzie stworzone przez Komisj´ w celu integrowania ludzi, które w osobistym i zbiorowym rozwoju czyni z ró˝norodnoÊci prawdziwà wartoÊç dodanà. Erasmus wp∏ywa na tworzenie prawdziwego obywatelstwa europejskiego.

Erasmus, the flagship programme of the European Union, how do you see its impact on the European citi zens (apart the students which are directly concerned)? Erasmus has a very important impact on the European society and it reaches much more than the direct beneficiaries. We may even say that Erasmus is the best instrument the Commission has created to bring people together making diversity a real added value in their personal and collective development. Erasmus participates in the creation of a truly European citizenship. n

A few words on the importance of international mobili ty on personal and professional development (your per sonal case…) ? I was very young when I moved from my country to integrate an international working environment. Since then I am daily confronted to the different nationalities of my colleagues. Making all the different cultures participating actively with their peculiarities in the daily activities of an international organisation is an astonishing exercise full of dynamic and rich of complementarities. Thanks to the different environments we have experienced we always bring something to our colleagues about which is new and different. n

n Jakie

jest znaczenie wyjazdów zagranicznych dla osobi stego i zawodowego rozwoju (w twoim przypadku)? By∏am bardzo m∏oda, kiedy wyjecha∏am z mojego kraju i musia∏am zintegrowaç si´ z mi´dzynarodowym otoczeniem w pracy. Od tego czasu codziennie mam kontakt ze wspó∏pracownikami ró˝nej narodowoÊci. Aktywny udzia∏ ró˝nych kultur i ich odr´bnoÊci w codziennej dzia∏alnoÊci mi´dzynarodowej organizacji to zaskakujàce doÊwiadczenie, pe∏ne dynamizmu i pozwalajàce nam uzupe∏niaç si´. DoÊwiadczenia wyniesione przez nas z ró˝nych Êrodowisk zawsze wnoszà coÊ nowego i innego w ˝ycie naszych wspó∏pracowników.

José Puigpelat

DG Edukacja i Kultura, Komisja Europejska

DG Education and Culture, the European Commission

Wyjazd za granic´ zwiàzany z programem Erasmus to nie tylko okres studiów, ale i czas zdobywania cennych doÊwiadczeƒ. KorzyÊci p∏ynàce z uczestniczenia w programie Erasmus wykraczajà daleko poza aspekty akademickie. Sami studenci potwierdzajà, ˝e nabywajà nowe umiej´tnoÊci takie jak porozumienie i wzajemne zrozumienie, zdolnoÊç adaptacji, lepsze relacje mi´dzyludzkie itd.

An Erasmus period abroad is a learning experience, not just a period of studies. The benefits derived from an Erasmus period go well beyond the academic aspects. The students themselves give evidence that they acquire new abilities : the sense of communication and mutual comprehension, the capacity of adaptation, the development of social relations, etc.

180 000 154 421

160 000

a w Europie

123 957 5 432

120 000 100 000 84 642 73 407

n How

79 874

85 999

62 362 60 000 40 000 19 456

20 000 3 244

9 914

/8 9 19 89 /9 0 19 90 /9 1 19 91 /9 2 19 92 /9 3 19 93 /9 4 19 94 /9 5 19 95 /9 6 19 96 /9 7 19 97 /9 8 19 98 /9 19 9 99 /2 00 0 20 00 /0 1 20 01 /0 2 20 02 /0 3 20 03 /0 4 20 04 /0 5 20 05 /0 6

/8 8

do you evaluate the possibility to better the quali ty of teaching via the internationalisation of the curri cula? What is the added value of the EU programmes? Exchanging experiences, working together, comparing models and creating common activities are boosting the quality of the overall educational system. In the recent years more and more international curricula are jointly designed by academics and proposed to both the European and foreign students making our universities more attractive and competitive in the academic world. The global economy requires an extended approach in education and training which implies a better and more compre-

19 87

Jak Pani ocenia mo˝liwoÊç podniesienia jakoÊci nauczania poprzez internacjonalizacj´ programów nauczania? Jakà wartoÊç dodanà wnoszà programy UE? Wymiana doÊwiadczeƒ, wspólna praca, porównywanie modeli i wspólne dzia∏ania w znaczàcy sposób podnoszà jakoÊç ca∏ego systemu edukacji. W ostatnich latach coraz wi´cej mi´dzynarodowych programów nauczania opracowywanych jest wspólnie przez naukowców i oferowanych studentom zarówno z Europy jak i z zagranicy, co sprawia, ˝e nasze uczelnie stajà si´ bardziej atrakcyjne i konkurencyjne w Êwiecie akademickim. Globalna gospodarka wymaga szerszego podejÊcia do kszta∏cenia i szkoleƒ, a to obejmuje lepsze i pe∏niejsze rozumienie kultur,

144 037 135 586

140 000

80 000 n

May you tell me a “ s l o g a n ” o n w h a t i s f o r y o u E r a s m u s (in Spanish) ? “Una experiencia inolvidable”. n

Wykres 2. Liczba wyjazdów studentów w ramach programu Erasmus w Europie w latach 1987/88-2005/06 Chart 2. Number of outgoing Erasmus students in Europe, from 1987/88 to 2005/06

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

Wyjazdy zagraniczne studentów w ramach programu Erasmus majà równie˝ ogromny wp∏yw na wprowadzanie zmian, czego przyk∏adem jest Proces Boloƒski. Trudno jest sobie wyobraziç, ˝e bez realnego nacisku setek tysi´cy studentów uczestniczàcych w programie Erasmus ministrowie edukacji podj´liby decyzj´ o podpisaniu Deklaracji Boloƒskiej w 1999 r. Ruch wyzwala ruch – wyjazdy zagraniczne w ramach programu przyczyni∏y si´ do dynamiki zmian w szkolnictwie wy˝szym. Innymi s∏owy, najpierw idà ludzie a za nimi systemy. Le˝y to u podstaw filozofii programu Erasmus, w którym g∏ówny nacisk k∏adzie si´ na ludzi. Mia∏ on dobry start w pierwszych latach swojego istnienia, poniewa˝ móg∏ liczyç na zaanga˝owanie wyk∏adowców oraz entuzjazm i impet studentów. Odzwierciedla to filozofi´ za∏o˝ycieli Unii Europejskiej; jednoczenie ludzi (kluczowa myÊl Jeana Monneta) to w∏aÊciwie jest to co robià studenci w programie Erasmus. Dzi´ki Erasmusowi powstaje nowe pokolenie Europejczyków. I chocia˝ liczby sà nadal wzgl´dnie niewielkie (w chwili obecnej oko∏o 155 tysi´cy studentów rocznie), sà one na tyle znaczàce, by silnie oddzia∏ywaç na integracj´ europejskà, która – moim zdaniem – stanowi g∏ówny cel programu Erasmus.

Erasmus student mobility is also a powerful leverage for change, as illustrated by the Bologna process. It is hard to imagine that, without the reality of the hundreds of thousands Erasmus students, the Ministers for education would have taken the decision to sign the Bologna Declaration in 1999. Movement generates movement: Erasmus mobility led to the dynamics of change of the higher education systems. In other words: persons go in front and systems follow. This lies at the core of the philosophy of the Erasmus programme: put first the emphasis on persons. The Erasmus programme was able to start in strength in the first years because it could count on the commitment of the professors and the enthusiasm and impetus of the students. This reflects the philosophy of the fathers of Europe: uniting peoples, the key of Jean Monnet’s thought, is at the end of the day what Erasmus students are doing. By means of Erasmus, a new generation of Europeans is emerging. Though numbers are still relatively modest (about 155.000 students per year at this moment) they are big enough to have a significant impact and to give a powerful boost to European integration, the ultimate aim, in my view, of the Erasmus programme.

WYMIANA STUDENTÓW – NAJPOPULARNIEJSZE DZIA¸ANIE PROGRAMU ERASMUS

STUDENT EXCHANGE: THE MOST POPULAR ACTIVITY IN THE ERASMUS PROGRAMME

Wszystkim osobom, które interesujà si´ programem Erasmus

All those who have interest in the Programme are aware that

znane sà za∏o˝enia, aby do roku 2012 ∏àczna liczba stypendy-

the aim is to have the total number of Erasmus students

stów si´gn´∏a 3 mln osób. Jak blisko osiàgni´cia tego celu jeste-

reaching 3 million by the year 2012. How close are we in October

Êmy w paêdzierniku 2007 roku?

2007 to reaching this target?

Od czasu przystàpienia do programu Polska ma swój udzia∏

Since it joined the Programme, Poland has played a role in in-

w zwi´kszaniu wymiany pomi´dzy europejskimi szko∏ami wy˝-

creasing exchanges among European higher education institu-

szymi. W latach 1998-2007 dzi´ki programowi Erasmus ju˝ po-

tions. Between 1998 and 2007, as many as over 53 000 Polish

nad 53 tysiàce polskich studentów zrealizowa∏o cz´Êç programu

students have completed a study period at a foreign institution

swoich studiów w uczelni zagranicznej.

thanks to the Erasmus Programme.

W tym samym czasie ok. 13 tys. zagranicznych studentów

In the same years, ca 13 000 foreign students have undertaken

podj´∏o cz´Êç studiów w Polsce. Choç liczba studentów Era-

a study period in Poland. Although the number of Erasmus

smusa wybierajàcych Polsk´ jako kraj studiowania z roku na

students choosing Poland as their destination country for study

rok wzrasta, wyraênie widaç, jak wiele pozostaje jeszcze pracy

has been growing every year, one can clearly see that much

przed polskimi uczelniami i krajowymi w∏adzami odpowie-

still needs to be done by Polish higher education institutions

dzialnymi za szkolnictwo wy˝sze, aby bilans wymiany zosta∏

and the national authorities responsible for higher education

wyrównany.

in order to achieve reciprocity in exchange.

Dlaczego polscy studenci decydowali si´ i decydujà na wyjazdy

Why have Polish students decided to undertake an Erasmus

w programie Erasmus? WÊród najwa˝niejszych powodów wy-

study period? The following are mentioned by students as the

jazdu wymieniajà:

main reasons for going on the exchange:

12000 9974 10000 Wyjazdy (Outgoing students)

8388

Przyjazdy (Incoming students)

8000 6278

4322

ch´ç zdobycia nowego, europejskiego doÊwiadczenia – 79%,

eagerness to have a new European experience: 79%;

wzgl´dy akademickie (przedmioty, metody nauczania niedo-

academic reasons (courses, teaching/learning methods not

3691

4000

2332

1426 220

st´pne w uczelni macierzystej) – 51%,

3063

2813 2000

5419

6000

466

614

750

996

1459

available at the home institution): 51%;

ch´ç lepszego przygotowania si´ do przysz∏ej pracy – 47%,

preparing oneself better for future work: 47%;

ciekawoÊç innych krajów i kultur – 55%,

curiosity about other countries and cultures: 55%;

potrzeba sprawdzenia si´ w nowym Êrodowisku – 46%.

need to test one’s ability to cope with a new environment: 46%.

0 1998/99

1999/2000

2000/01

2001/02

2002/03

2003/04

2004/05

2005/06

Wykres 3. Wyjazdy polskich studentów i przyjazdy studentów Erasmusa do Polski w latach 1998/99-2005/06 Chart 3. Number of outgoing Polish students and incoming Erasmus students in Poland, from 1998/99 to 2005/06

After their return, Polish students most commonly mentioned the following benefits from their participation in the Programme:

ajàcych

niali jako korzyÊci z udzia∏u w programie:

˝ajàcych

zdobycie wiedzy praktycznej,

acquiring practical knowledge;

rozwini´cie umiej´tnoÊci i motywacji do samodzielnej nauki,

developing the capacity and motivation for independent study;

nauk´ j´zyka,

learning a foreign language;

zwi´kszenie szans na zdobycie dobrego zatrudnienia,

enhancing prospects for finding a good job;

wi´kszà „pewnoÊç siebie”, zaradnoÊç,

boosting „self-confidence”, building resourcefulness;

otwartoÊç na inne kultury, tolerancj´.

developing openness to other cultures and tolerance.

84 23

89 1 22

Po powrocie ze stypendium polscy studenci najcz´Êciej wymie-

59 1

20 000

6 38 9

87 9

25 000

50 1

30 000

71 31

5000

35 6

69 65

10 000

70 48

99 74

15 000

tria Aus

Be l

AT gia BE Bu∏ g ar ia B G Cyp rC Y Cze chy CZ Dan ia D K Est oni aE E Finl and ia F I Fra ncj aF R Gre cja GR His zpa nia ES Ho l and ia N L Irla ndi a IE Isla ndi a IS Lic hte nst e i nL Luk I sem bur gL U Litw aL T ¸ ot wa LV Ma lta MT Nie mc yD E Nor we gia NO Po l ska PL Por tu g alia PT Rum uni aR O S∏o wa cja SK S∏o we nia SI Szw ecj aS E Tur cja TR W´ gry Wie HU lka Bry tan ia U K W∏o chy IT

Potwierdzenie tych stwierdzeƒ mo˝na znaleêç w zaprezentowa-

This is confirmed by the students’ essays winning prizes in the

nych w dalszej cz´Êci esejach studentów, nagrodzonych w kon-

competition “Erasmus – what does it mean to me?” and

kursie „Erasmus – co do dla mnie znaczy?” oraz we fragmentach

excerpts from other papers winning honourable mentions in the

innych wyró˝nionych w konkursie prac.

competition, presented further on in this publication.

Wykres 4. MobilnoÊç studentów w Europie w roku 2005/06: wyjazdy z danego kraju i przyjazdy do danego kraju w ramach programu Erasmus Chart 4. Erasmus student mobility in Europe in 2004/05: outgoing and incoming students per country

25 000

23 448 20 877

20 000

18 495 16 934 15 872 14 356

15 000 12 465 10 605 10 000 7797

5000

0 1997/98

1998/99

1999/00

2000/01

2001/02

Wykres 5. Wyjazdy nauczycieli akademickich w Europie w latach 1997/98-2005/06 Chart 5. Outgoing Erasmus teachers in Europe, from 1997/98 to 2005/06

2002/03

2003/04

2004/05

2005/06

2000 1740

1800 Wyjazdy (Outgoing teachers) 1600

Przyjazdy (incoming teachers)

1394

1400

1291

WYMIANA NAUCZYCIELI AKADEMICKICH – NAJLEPSZY SPOSÓB NA UMI¢DZYNARODOWIENIE KSZTA¸CENIA DLA „NIEMOBILNYCH” STUDENTÓW?

TEACHER EXCHANGE: THE BEST WAY TO INTERNATIONALISE EDUCATION FOR „NON-MOBILE” STUDENTS?

Studenci Erasmusa oraz uczestnicy innych programów wymian

Erasmus students and those participating in other transnational

mi´dzynarodowych to wcià˝ niewielki procent ogó∏u studiujà-

exchange schemes still represent a small proportion of all stu-

cych. Jak umo˝liwiç kontakt z mi´dzynarodowym wymiarem

dents. How can we offer opportunities to experience the trans-

kszta∏cenia tym, którzy z ró˝nych przyczyn nie chcà lub nie mo-

national dimension of education to those who, for various

gà wyjechaç?

reasons, do not wish to or cannot go abroad?

Jednym ze sposobów jest wspieranie przez program Erasmus za-

One way in the Erasmus Programme is to support classes

j´ç prowadzonych przez zagranicznych wyk∏adowców dla stu-

taught by foreign teachers to local students following study

dentów lokalnych, studiujàcych w danej uczelni.

programmes in a given institution.

Wyjazdy nauczycieli akademickich w programie Erasmus stwa-

Moreover, teacher mobility in the Erasmus Programme offers

rzajà tak˝e mo˝liwoÊci:

opportunities to:

1200 1026 1000

946

884 800

800

749

678

605

640

559

600

488 359

400 200 0

1998/99

1999/2000

2000/01

2001/02

2002/03

2003/04

2004/05

2005/06

Wykres 6. Wyjazdy polskich nauczycieli akademickich i przyjazdy nauczycieli z zagranicy do Polski w latach 1998/99-2005/06 Chart 6. Number of Polish outgoing teachers and incoming teachers in Poland, from 1998/99 to 2005/06

Liczba nauczycieli przyje˝d˝ajàcych (Number of incoming teachers)

24 34

2500

23 51

27 6 27 0 62

3000

harmonise education systems and study programmes among

europejskimi szko∏ami wy˝szymi, co ma pozytywny wp∏yw

European higher education institutions, which has a positive

na realizacj´ mobilnoÊci mi´dzynarodowej,

impact on transnational mobility;

3 18 9

8 67

75 5

66 6

0 5

6 87

24 5 55 6 3

30 3 8 0

64 8 44 0

62 5 47

ia B G Cyp rC Y Cze chy CZ Dan ia D K Es t oni aE E Finl and ia F I Fra ncj aF R Gre cja GR His zpa nia ES H ol and ia N L Irla n di a IE Isla ndi a IS Lic h te nst ein Luk LI sem bur gL U Litw aL T ¸ot wa LV Ma lta MT Ni e mc yD E Nor we gia NO Pol ska PL Por tug alia P T Rum uni aR O S∏o wa cja SK S∏o we nia SI Szw ecj aS E Tur cja TR W´ gry Wie HU lka Bry tan ia U K W∏o chy IT

sta∏ej aktualizacji treÊci kszta∏cenia i wprowadzania innowa-

cji w zakresie treÊci i metod nauczania, n

Bu∏ gar

Be l gia

Aus tria

4 19 6

7 40 7 59 69

41 4 3

500

update continuously curricular contents and introduce innovations in curricular contents and teaching methods;

10 23

43 10

94 7

10 0 86 0

1000

12 04

1500

14 12 04 8 12 6 23

17 4

2000

harmonizacji systemów i programów kszta∏cenia pomi´dzy

Wykres 7. MobilnoÊç nauczycieli akademickich w Europie w roku 2005/06: wyjazdy z danego kraju i przyjazdy do danego kraju w ramach programu Erasmus Chart 7. Erasmus teachers mobility in Europe in 2004/05: outgoing and incoming teachers per country

tworzenia wspólnych programów kszta∏cenia, tj. programów

establish joint study programmes, i.e. programmes developed

opracowywanych i realizowanych przez kadr´ akademickà

and implemented by academic staff from several or many in-

kilku lub wielu uczelni, których opracowanie i prowadzenie

stitutions, which could not be developed and run using the

nie by∏oby mo˝liwe si∏ami dydaktycznymi jednej uczelni.

teaching resources available in one institution.

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me? Prof. dr hab. Jerzy Malec

Prof. dr hab. Jerzy Malec

Przewodniczàcy Konferencji Rektorów Zawodowych Szkó∏ Polskich

President of the Conference of Rectors of Non-University Higher Education Institutions in Poland

Erasmus jest najwi´kszym i najlepiej rozpoznawalnym przedsi´wzi´ciem ogólnoeuropejskim w obszarze szkolnictwa wy˝szego. Udzia∏ w programie stwarza wielu m∏odym ludziom mo˝liwoÊç wyjazdu za granic´, uczy kulturowej otwartoÊci na Êwiat, pozwala nabraç pewnoÊci siebie i zdobyç doÊwiadczenie przydatne w ˝yciu zawodowym, szczególnie jeÊli ktoÊ decyduje si´ na prac´ w firmie dzia∏ajàcej w Êrodowisku mi´dzynarodowym. Program niewàtpliwe przyczyni∏ si´ do upowszechnienia idei Procesu Boloƒskiego oraz otworzy∏ granice dla polskich studentów i wyk∏adowców. G∏ównie z myÊlà o studentach Erasmusa nasze uczelnie rozpoczyna∏y kiedyÊ proces stopniowego wdra˝ania systemu punktów transferowych ECTS, a obecnie oferujà tak˝e coraz cz´Êciej studia w j´zykach obcych (g∏ównie angielskim). Udzia∏ w programie wymusza te˝ coraz lepsze prezentowanie przez poszczególne uczelnie swojej oferty dydaktycznej w postaci pakietów informacyjnych ECTS. Te elementy s∏u˝à z kolei podniesieniu jakoÊci kszta∏cenia w polskich szko∏ach wy˝szych i sprawiajà, ˝e studia w Polsce zyskujà powoli na atrakcyjnoÊci dla studentów zagranicznych i to nie tylko, tych którzy biorà aktualnie udzia∏ w programie.

Erasmus is the largest and most recognisable pan-European initiative in the area of higher education. Participation in the Programme enables many young people to go abroad, develops their cultural openness towards the world, and gives them an opportunity to gain self-confidence as well as experience which is useful in professional life, in particular for those who choose to work in a company operating within an international environment. The Programme has undoubtedly contributed towards promoting the idea of the Bologna Process and opened borders for Polish students and academic teachers. It was mainly in the interests of Erasmus students that some time ago our higher education institutions began introducing gradually the European Credit Transfer System (ECTS), and that now they also increasingly often offer degree programmes in foreign languages (mainly in English). Moreover, participation in the Programme puts individual institutions under pressure to present their programmes in the form of ECTS Information Packages. These elements contribute, in turn, towards improving the quality of education in Polish higher education institutions and gradually enhance the attractiveness of studies in Poland to foreign students – and not only to those who are now taking part in the Programme.

ERASMUS A PROCES TWORZENIA EUROPEJSKIEGO OBSZARU SZKOLNICTWA WY˚SZEGO

ERASMUS AND THE PROCESS OF ESTABLISHING THE EUROPEAN HIGHER EDUCATION AREA

W czasie wielu jubileuszowych wystàpieƒ nawiàzywano do zna-

Many anniversary speeches referred to the role of the Pro-

czenia programu dla osiàgni´cia celów i za∏o˝eƒ znanych pod

gramme in achieving aims and objectives known as the Bolo-

nazwà Procesu Boloƒskiego.

gna Process.

I rzeczywiÊcie, prosz´ pomyÊleç, czy:

And indeed, just think:

– dosz∏oby do podpisania w roku 1999 roku Deklaracji Boloƒ-

– Could the Bologna Declaration be signed in 1999 without

skiej bez obserwacji wynikajàcych ze zwi´kszenia po roku

observations made on the basis of increased transnational

1987 skali mi´dzynarodowej wymiany studentów?

student mobility after 1987?

– tworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego mia-

– Would it make any sense to build the European Higher Edu-

∏oby sens bez mi´dzynarodowej wymiany studentów na du˝à

cation Area without transnational exchange of students on

skal´?

such a large scale?

Zasady udzia∏u w programie Erasmus uj´te w postanowieniach

The rules for the participation in the Erasmus Programme as

Karty Uczelni Erasmusa zmuszajà uczelni´ do wi´kszej elastycz-

laid down in the Erasmus University Charter put institutions

noÊci w budowaniu programów studiów, do zorientowania pro-

under pressure to develop more flexible study programmes and

cesu kszta∏cenia na studenta i na realizacj´ jego indywidualnych

to design the process of education as centred on the student

zainteresowaƒ, ambicji i mo˝liwoÊci. Udzia∏ w programie powi-

and geared towards their individual interests, ambitions and

nien te˝ podnieÊç jakoÊç i zwi´kszyç innowacyjnoÊç kszta∏cenia,

capacities. Participation in the Programme should also improve

co ma bezpoÊredni wp∏yw na konkurencyjnoÊç szko∏y na rynku

the quality and enhance the innovativeness of education, which

lokalnym, regionalnym, krajowym i mi´dzynarodowym.

has a direct impact on the competitiveness of a given institution in the local, regional, national and international market.

Podnoszenie konkurencyjnoÊci uczelni mo˝e byç wspierane poprzez uczestnictwo w mi´dzynarodowych projektach wielo-

Efforts to increase the competitiveness of institutions may be

stronnych Erasmusa, które mogà koncentrowaç si´ na:

supported through their participation in Erasmus multilateral

tworzeniu nowych, innowacyjnych programów nauczania;

transnational projects which can focus on:

rozwijaniu wspó∏pracy uczelni z przedsi´biorstwami;

the development of new innovative curricula;

wspieraniu dzia∏aƒ zmierzajàcych do modernizacji uczelni;

the development of university-industry co-operation;

wspieraniu form nauczania na odleg∏oÊç oraz kszta∏cenia

the support for activities aimed at the modernisation of higher education institutions;

z wykorzystaniem technik informatycznych poprzez tworzenie tzw. campusów wirtualnych. Do poprawy jakoÊci i innowacyjnoÊci kszta∏cenia w Europie przyczyniajà si´ tak˝e sieci tematyczne Erasmusa.

the support for distance education and IT-based education through the creation of so-called virtual campuses.

Moreover, Erasmus Thematic Networks are another action which makes a substantial contribution towards improving the quality and innovativeness of education in Europe.

OBCHODY 20-LECIA ERASMUSA W POLSCE

ERASMUS 20TH ANNIVERSARY CELEBRATIONS IN POLAND

Z okazji 20-lecia programu Erasmus, podobnie jak w ca∏ej Euro-

In Poland, like all over Europe, special events were held for

pie, tak i w Polsce odby∏y si´ specjalne wydarzenia adresowane

students to celebrate the 20th anniversary of the Erasmus Pro-

do studentów. Organizatorami obchodów jubileuszu by∏y Fun-

gramme. The anniversary celebrations were organised by the

dacja Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE), pe∏niàca rol´ Narodo-

Foundation for the Development of the Education System

wej Agencji Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” oraz Era-

(FDES), which is the National Agency for the Lifelong Learning

smus Student Network Polska.

Programme, and Erasmus Student Network – Poland.

Klub Filmowo-Fotograficzny FOCUS, Politechnika Warszawska: Dni Erasmusa

Erasmus Days

Film and Photography Club FOCUS, Warsaw University of Technology:

Âwi´towanie rozpocz´∏o si´ 20 kwietnia 2007 r. od Dni Erasmu-

Festivities began on 20 April 2007 with the Erasmus Days – a se-

Erasmus Days organised on 20 April 2007 by the ESN Section of the Warsaw University of Technology.

sa – cyklu imprez dla studentów, zorganizowanych przez sto-

ries of events for students organised by the Erasmus Student

warzyszenie Erasmus Student Network Polska w 10 miastach

Network – Poland Association in 10 academic centres: Cracow,

akademickich: Gdaƒsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, ¸odzi,

Gdaƒsk, Katowice, Lublin, ¸ódê, Olsztyn, Poznaƒ, Toruƒ, Warsaw

Olsztynie, Poznaniu, Toruniu, Warszawie i we Wroc∏awiu. Sty-

and Wroc∏aw. Erasmus students took part in happenings,

pendyÊci uczestniczyli w happeningach, paradach, wystawach,

parades, exhibitions, meetings, concerts and seminars. Cracow

spotkaniach, koncertach i seminariach. Centrum wydarzeƒ tego

was the central point of events on that day, hosting the Erasmus

dnia by∏ Kraków, gdzie przyjecha∏ Erasmus Van, który z okazji

Van which visited the countries participating in the Programme

20-lecia odwiedza∏ kraje uczestniczàce w programie.

on the 20th anniversary.

Konkurs na esej „Erasmus – co to dla mnie znaczy?”

Essay Competition “Erasmus – what does it mean to me?”

Równie˝ 20 kwietnia w Krakowie Fundacja Rozwoju Systemu

On 20 April in Cracow, the Foundation for the Development

Edukacji og∏osi∏a ogólnopolski konkurs na esej „Erasmus - co to

of the Education System also announced the launch of a com-

dla mnie znaczy?”, adresowany do studentów, doktorantów

petition for essays on “Erasmus – what does it mean to me?”,

i absolwentów, którzy byli stypendystami Erasmusa.

open to students, including doctoral students, and graduates

Zadanie konkursowe polega∏o na napisaniu eseju pt. „Erasmus –

who had been on an Erasmus exchange.

co to dla mnie znaczy?” na temat wp∏ywu, jaki program wywar∏

Competitors were requested to write an essay entitled “Erasmus

Dni Erasmusa zorganizowane 20 kwietnia 2007 r. przez sekcj´ ESN Politechniki Warszawskiej.

Ró˝a Thun, Szef Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce oraz prof. Jan Wojty∏a, Dyrektor Gabinetu Politycznego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego wr´czajà nagrod´ pani Marii Czapidze, laureatce II miejsca w konkursie na esej „Erasmus – co to dla mnie znaczy?” (29 czerwca 2007). Ró˝a Thun, Head of the EC Representation in Poland, and Prof. Jan Wojty∏a, Director of the Policy Development Office, Ministry of Science and Higher Education, presenting the prize to Mrs Maria Czapiga, the second place winner

in the essay competition “Erasmus – what does it mean to me?” (29 June 2007).

na ˝ycie uczestnika lub jego otoczenie w obszarze studiów,

– what does it mean to me?” on the impact of the Programme

poznania innych kultur oraz wyboru Êcie˝ki kariery zawodo-

on their lives or their environment in terms of studying,

wej. Termin nadsy∏ania prac up∏ywa∏ 20 maja br. Do Fundacji

learning about other cultures or choosing a career path.

Rozwoju Systemu Edukacji wp∏yn´∏o ∏àcznie 35 esejów z ca-

The deadline for the submission of papers was 20 May 2007.

∏ej Polski.

The Foundation for the Development of the Education System received in total 35 essays from all parts of Poland.

Decyzjà jury w konkursie zwyci´˝y∏a praca pt. „Erasmus ole!” Jagody Gregulskiej z Collegium Civitas w Warszawie – nagro-

The competition jury awarded first prize to Jagoda Gregulska

da za bardzo wyrazisty, nonkorfomistyczny i poruszajàcy g∏os

from Collegium Civitas in Warsaw for her essay “Erasmus ole!”

w dyskusji o roli programu Erasmus oraz o samym procesie inte-

– a prize for a very expressive, non-conformist and moving

gracji europejskiej. Drugie miejsce ex equo zaj´li: Maria Czapiga

input into the discussion on the role of the Erasmus Programme

z Akademii Medycznej we Wroc∏awiu – nagroda za dojrza∏à,

and the process of European integration itself. Joint second

przemyÊlanà, wartoÊciowà poznawczo i wszechstronnà analiz´

prize went to: Maria Czapiga from the Wroc∏aw Medical Univer-

ró˝norodnych aspektów udzia∏u w programie oraz Jan Obr´bski

sity – a prize for a mature, well considered, enlightening and

z Politechniki ¸ódzkiej – nagroda za Êwiadectwo du˝ej wra˝li-

comprehensive analysis of various aspects of the participation in

woÊci na spo∏eczny i kulturowy kontekst udzia∏u w programie.

the Programme, and Jan Obr´bski from the Technical University of ¸ódê – a prize for a testimony to great sensitivity to the social

Wyró˝nieni zostali (w kolejnoÊci alfabetycznej): n

dowej w Tarnowie

Zbiorowe zdj´cie uczestników Konferencji „20 lat programu Erasmus” (29 czerwca 2007). Group photo: “20 years of the Erasmus Programme” Conference participants (29 June 2007).

and cultural context of the participation in the Programme.

Faustyna Gruszczyƒska z Paƒstwowej Wy˝szej Szko∏y Zawo-

Wyró˝nienie za ciekawà analiz´ udzia∏u w programie Erasmus

Honourable mentions were awarded to (in the alphabetical order): n

w odniesieniu do myÊli Ludwiga Wittgensteina „Granice mo-

for an interesting analysis of the participation in the Erasmus

jego j´zyka sà granicami mojego Êwiata”.

Programme in the context of Ludwig Wittgenstein’s words:

Agnieszka Kiepuszewska z Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu

“The limits of my language are the limits of my world”. n

of Music in Poznaƒ: for an essay on discovering “uncharted

mapie muzycznego Êwiata” w czasie stypendium we W∏oszech.

territories on the map of the world of music” during the

Agnieszka Martyn z Akademii Rolniczej w Lublinie

Wyró˝nienie za esej, który jest ˝ywym Êwiadectwem tego, ja-

exchange in Italy. n

the Erasmus exchange may influence the choice of a career.

Êcie˝ki zawodowej. n

(29 czerwca 2007).

Debate „Erasmus and the intercultural dialogue”

Discussions at the „20 years of the Erasmus Programme”

(29 June 2007).

Conference (29 June 2007).

Maria Wojciechowska z Uniwersytetu Warszawskiego

Agnieszka Martyn, Agricultural University in Lublin: for an essay which is a living testimony to how the participation in

ki wp∏yw mo˝e mieç udzia∏ w wymianie Erasmusa na wybór

Dyskusja podczas Konferencji „20 lat programu Erasmus”

Agnieszka Kiepuszewska, Ignacy Jan Paderewski Academy

Wyró˝nienie za esej na temat odkrywania „bia∏ych plam na n

Debata „Erasmus a dialog mi´dzykulturowy”

Faustyna Gruszczyƒska, Higher Vocational School in Tarnów:

Maria Wojciechowska, Warsaw University: for an essay

Wyró˝nienie za esej pt. „Erasmus, czyli odwa˝ si´!”, w którym

entitled “Erasmus, or find the courage!” in which the

autorka przekonuje, ˝e „warto odwa˝yç si´ byç màdrym

author argues that “it is worthwhile to have the courage to

wszechstronnie”. n

Bartek Woêniak z Politechniki Szczeciƒskiej

be ‘thoroughly wise’”. n Bartek

Woêniak, Szczecin University of Technology: for

Wyró˝nienie za ciekawà form´ (zamiast wst´pu czytamy frag-

an interesting form (with an excerpt from the author’s diary

ment dziennika autora z pobytu na stypendium w Edynbur-

kept during the exchange in Edinburgh instead of an intro-

gu) oraz interesujàce odwo∏anie do myÊli Erazma z Rotterda-

duction) and an interesting reference to Erasmus of Rotter-

mu „Dwa sà êród∏a poznania; wczeÊniejsze – to poznanie wy-

dam’s words: “There are two sources of knowledge; first,

razów, póêniejsze – to poznanie rzeczy”. Autor dowodzi rów-

learning words and, later, learning things”. The author also

nie˝, ˝e „ludzie bojà si´ tylko tego, co nieznane,... a Erasmus

argues that “people fear only the unknown…, and Erasmus

pozwala poznaç bardzo wiele”. n

Marta Zieleƒ z DolnoÊlàskiej Szko∏y Wy˝szej Edukacji Towa-

gives you a chance to discover so much…”. n

Marta Zieleƒ, University of Lower Silesia of the Association

rzystwa Wiedzy Powszechnej we Wroc∏awiu

for the Advancement of Education in Wroc∏aw: for a perso-

Wyró˝nienie za osobisty i pe∏en emocji opis Erasmusa jako

nal and emotionally rich account of an Erasmus experience

przygody, walki z w∏asnymi s∏aboÊciami. Autorka napisa∏a

as an adventure, a struggle against one’s weaknesses. The

o pobycie na wymianie w Holandii: „Dzi´ki doÊwiadczeniom,

author wrote about her exchange in the Netherlands: “Thanks

jakie tutaj zdoby∏am, jestem silniejsza”.

to the experience that I’ve gained here, I am stronger”.

Konferencja „20 lat programu Erasmus”

Conference „20 Years of the Erasmus Programme”

Z okazji 20-lecia programu Fundacja Rozwoju Systemu Eduka-

To celebrate the 20th anniversary of the Programme, the Foun-

cji zorganizowa∏a tak˝e ogólnopolskà Konferencj´ Studentów

dation for the Development of the Education System also orga-

Erasmusa, która odby∏a si´ 29 czerwca w Warszawie pod pa-

nised a national Erasmus Student Conference which took

Pani Marta Piasecka, Kierownik Biura Karier UW podsumowuje debat´ „Erasmus a rynek pracy” (29 czerwca 2007).

tronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego prof. Micha-

place on 29 June in Warsaw under the patronage of the Mini-

Mrs Marta Piasecka, Head of the Careers Service, University of Warsaw,

∏a Seweryƒskiego. Wzi´∏o w niej udzia∏ 250 studentów i pra-

ster of Science and Higher Education, Prof. Micha∏ Seweryƒski.

cowników uczelni z ca∏ej Polski.

It brought together 250 students and higher education staff

summing up the debate „Erasmus and the labour market” (29 June 2007).

from all over Poland. GoÊçmi konferencji byli: Ró˝a Thun, Szef Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce, prof. Jan Wojty∏a, Dyrektor Gabinetu Poli-

Guests at the conference were: Ró˝a Thun, the Head of the EC

tycznego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego, Miros∏aw

Representation in Poland, Prof. Jan Wojty∏a, the Director of the

Marczewski, Dyrektor Generalny Fundacji Rozwoju Systemu

Policy Development Office at the Ministry of Science and

Edukacji, Pawe∏ Poszytek, Dyrektor Programu „Uczenie si´ przez

Higher Education, Miros∏aw Marczewski, the Director General

ca∏e ˝ycie” oraz Krzysztof Dzikiewicz, przewodniczàcy Erasmus

of the Foundation for the Development of the Education

Student Network Polska, którzy skierowali do studentów i koor-

System, Pawe∏ Poszytek, the Director of the Lifelong Learning

dynatorów Erasmusa specjalne wystàpienia z okazji jubileuszu.

Programme, and Krzysztof Dzikiewicz, the President of Erasmus Student Network-Poland, who gave special anniversary

Efekty dotychczasowej realizacji programu w Polsce przedstawi-

addresses to students and Erasmus coordinators.

∏a uczestnikom konferencji Beata Skibiƒska, koordynator pro-

26 Wyst´p Teatru Akademickiego Uniwersytetu Warszawskiego (29 czerwca 2007). A performance by the Academic Theatre of the University of Warsaw (29 June 2007).

gramu Erasmus. PodkreÊli∏a ona, ˝e program spopularyzowa∏

Outcomes of the Programme achieved to date in Poland were

mobilnoÊç wÊród studentów oraz wp∏ynà∏ na uelastycznienie

presented to the conference participants by Beata Skibiƒska,

systemu studiów. Ponadto poinformowa∏a, ˝e z szacunkowych

the Coordinator of the Erasmus Programme. She emphasised

obliczeƒ wynika, ˝e do tej pory bezpoÊrednio skorzysta∏o z pro-

that the Programme had effectively promoted mobility among

gramu 1,7 mln Europejczyków, a poÊrednio mia∏o z nim do czy-

students and contributed to greater flexibility of the study

nienia niemal 19 mln mieszkaƒców naszego kontynentu,

system. Moreover, she informed that, according to estimates,

co dowcipnie obliczy∏ by∏y koordynator programu Erasmus

the Programme had so far benefited directly 1.7 million

w Wielkiej Brytanii, John Reilly na ogólnoeuropejskiej konfe-

Europeans and nearly 19 million people living on our continent

rencji inaugurujàcej program „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

had experienced it indirectly, as calculated and wittily noted

(w maju br. w Berlinie). Wyzwaniem, które stoi przed wszystki-

by John Reilly, the former Erasmus Programme Coordinator

mi osobami zaanga˝owanymi w realizacj´ Erasmusa, jest obec-

in the United Kingdom, at the pan-European inaugural

nie wk∏ad w tworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa

conference of the Lifelong Learning Programme (in May

Wy˝szego, sprzyjajàcego mobilnoÊci osób kszta∏càcych si´ oraz

in Berlin). At present, all those involved in the implementation

uznawalnoÊci dyplomów i kwalifikacji zawodowych.

of the Erasmus Programme are faced with the challenge of contributing towards the establishment of the European

Interesujàcy wyk∏ad pt. „Dlaczego warto byç mobilnym?” wyg∏o-

Higher Education Area which fosters the mobility of learners

si∏ prof. Tadeusz S∏awek, Kierownik Katedry Literatury Porów-

and the recognition of diplomas and professional qualifications.

nawczej Uniwersytetu Âlàskiego. Prof. S∏awek w swoim wystà-

Wystawa fotografii z okazji 20-lecia programu Erasmus (29 czerwca 2007). Photograph exhibition celebrating the 20th anniversary of the Erasmus Programme (29 June 2007).

pieniu nakreÊli∏ kulturowe t∏o integracji europejskiej, mobilnoÊci

An interesting lecture on „Why is it worthwhile to be mobile?”

i samego programu Erasmus. Odwo∏a∏ si´ m.in. do s∏ów Ryszarda

was given by Prof. Tadeusz S∏awek, the Head of the Comparative

KapuÊciƒskiego z „Autoportretu reportera”: „Podró˝ujàc, odczu-

Literature Chair at the Silesian University. In his speech, Prof.

wamy, ˝e dzieje si´ coÊ wa˝nego, ˝e uczestniczymy w czymÊ, cze-

S∏awek outlined the cultural background of European integra-

go jesteÊmy jednoczeÊnie Êwiadkami i twórcami, ˝e spoczywa

tion, mobility and the Erasmus Programme itself. He referred to,

na nas obowiàzek, ˝e jesteÊmy za coÊ odpowiedzialni. (...) Droga

amongst other things, Ryszard KapuÊciƒski’s words in “A Repor-

jest tak wa˝na, poniewa˝ ka˝dy krok na niej zbli˝a nas do spo-

ter’s Self-Portrait”: “When travelling, we feel that something

tkania z Innym”. Prof. S∏awek podkreÊli∏, ˝e program Erasmus

significant is happening, that we take part in something that we

odgrywa du˝à rol´ w otwieraniu si´ m∏odego pokolenia Euro-

witness and create at the same time, that we have a duty to ful-

pejczyków na inne kultury, zapobiega ksenofobii i uczy odpo-

fil, that we are responsible for something. (…) The way itself

wiedzialnoÊci za dialog z przedstawicielami innych narodów.

does matter so much because each step brings us closer to meeting the Other”. Prof. S∏awek emphasised that the Erasmus

GoÊcie konferencji uczestniczyli równie˝ w dwóch debatach:

Programme played a major role in opening up the young gene-

„Erasmus a dialog mi´dzykulturowy” oraz „Erasmus a rynek

ration of Europeans to other cultures, prevented xenophobia

pracy”. Pierwszà z debat moderowa∏y Dominika CieÊlikowska

and developed their sense of responsibility for dialogue with

i Karolina Mazurowska ze Szko∏y Wy˝szej Psychologii Spo∏ecz-

representatives of other nations.

nej w Warszawie, które analizowa∏y zjawiska szoku kulturowego i szoku po-powrotnego, które cz´sto towarzyszà wyjaz-

Moreover, conference guests participated in two debates:

dowi na studia zagraniczne. Uczestnicy dyskusji dzielili si´

“Erasmus and the intercultural dialogue” and “Erasmus and

swoimi wra˝eniami ze spotkaƒ z innymi kulturami oraz doko-

the labour market”. Moderators in the first debate were Domi-

nali próby oceny wizerunku polskiego studenta w zagranicz-

nika CieÊlikowska and Karolina Mazurowska from the Warsaw

nych uczelniach.

School of Social Psychology who analysed the phenomena of cultural shock and reverse culture or return shock, often

Debat´ o rynku pracy prowadzi∏y Marta Piasecka, Kierownik

a part of an exchange experience abroad. Participants in the

Biura Karier Uniwersytetu Warszawskiego oraz Beata Skibiƒska

discussion shared their impressions related to encounters with

z FRSE. Wzi´li w niej udzia∏ przedstawiciele pracodawców i ESN

different cultures and attempted to assess the image of a Polish

Polska. Jej uczestnicy dyskutowali o sytuacji studentów Erasmu-

student in a foreign university.

sa na rynku pracy oraz o szansach, jakie daje m∏odym ludziom

Karolina Mikita, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw∏a II: „Jeden z symboli Holandii” - Nijmegen, Holandia. Karolina Mikita, John Paul II Catholic University of Lublin: „A symbol of the Netherlands” - Nijmegen, the Netherlands.

rozszerzenie programu o mo˝liwoÊç odbywania praktyk w za-

The debate on the labour market was chaired by Marta Piasec-

granicznych przedsi´biorstwach.

ka, the Head of the Careers Service at Warsaw University, and

Jubileuszowa wystawa fotografii Erasmusa

Beata Skibiƒska from the FDES. Participants were representa-

Uczestnicy czerwcowej konferencji obejrzeli wystaw´ najcie-

tives of employers and ESN-Poland. They discussed the situation

kawszych fotografii na temat Erasmusa, wybranych spoÊród

of Erasmus students on the labour market and opportunities

1100 zdj´ç, które zg∏osi∏o w odpowiedzi na apel Fundacji Roz-

created for young people by the fact that the Programme was

woju Systemu Edukacji 96 by∏ych stypendystów programu z ca-

extended to cover practical placements in foreign enterprises.

∏ego kraju. Na wystawie zaprezentowano równie˝ fotografie laureatów tegorocznej edycji konkursu Discover Europe, organi-

Anniversary exhibition of Erasmus photographs

zowanego przez ESN Polska.

Those participating in the conference in June saw an exhibition of most interesting pictures about Erasmus, selected from 1 100

Swoje prace przedstawili nast´pujàcy stypendyÊci Erasmusa: 1. Anna B∏achowicz (Akademia Medyczna im. Piastów Âlàskich we Wroc∏awiu) 2. Aleksandra B∏aszkiewicz (Akademia Wychowania Fizycznego we Wroc∏awiu)

photographs submitted by 96 former Erasmus students from all over the country in response to the call of the Foundation for the Development of the Education System. The exhibition also showed photos made by the winners of the 2007 edition of the competition “Discover Europe”, organised by ESN-Poland.

3. Agnieszka Bogdan 4. Katarzyna Borychowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw∏a II) 5. Bartosz Brzozowski (Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie)

„Razem z przyjació∏mi postanowi∏am wziàç udzia∏ w corocznym, ulicznym konkursie na najlepszà paell´ w Walencji. By∏o ci´˝ko. przyrzàdziliÊmy pycha paell´, która konkursu nie wygra∏a, ale zosta∏a zjedzona do ostatniego ziarnka ry˝u” - Walencja, Hiszpania. Aleksandra ˚mijowska, Szczecin University of Technology: „Together with my friends, I decided to take part in the annual street competition for the best paella in Valencia. It wasn’t easy. No-one on my team was born in Spain, we didn’t know much about paella …, but joining forces and with a little help from our neighbours, we made a yummy paella which did not win the competition but was eaten eagerly until the last grain of rice was gone”, Valencia, Spain.

cation in Wroc∏aw) 3. Agnieszka Bogdan 4. Katarzyna Borychowska (John Paul II Catholic University

na w ¸odzi)

of Lublin) 5. Bartosz Brzozowski (WAT Military University of Technology in Warsaw)

10. Jolanta Górnik

6. Jakub Budych (Poznaƒ University of Economics)

11. J´drzej Górski (Politechnika Wroc∏awska)

7. Marcelina Chmielecka (University of ¸ódê)

12. Grupa Torino Erasmus 2007: Mateusz Stasiowski, Justyna

8. Paulina Fiuk (Szczecin University of Technology)

Kolarz, Monika Goliasz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Magdalena Janus (Politechnika Krakowska)

9. Monika G´dek (Academy of Humanities and Economics in ¸ódê) 10. Jolanta Górnik

13. Beata Gruêlewska (Politechnika Wroc∏awska)

11. J´drzej Górski (Wroc∏aw University of Technology)

14. Karolina Halska (Akademia Pedagogiczna w Krakowie)

12. Torino Erasmus 2007 Group: Mateusz Stasiowski, Justyna

15. Marta Jurkowska (Uniwersytet Gdaƒski)

Kolarz, Monika Goliasz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Magdalena

16. Pawe∏ Kalbarczyk (Uniwersytet Warszawski)

Janus (Cracow University of Technology)

17. Bart∏omiej Karolak (Paƒstwowa Wy˝sza Szko∏a Zawodowa im. Prezydenta Stanis∏awa Wojciechowskiego w Kaliszu)

2. Aleksandra B∏aszkiewicz (University School of Physical Edu-

7. Marcelina Chmielecka (Uniwersytet ¸ódzki) 9. Monika G´dek (Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-Ekonomicz-

Nikt z mojej ekipy nie urodzi∏ si´ w Hiszpanii, o paelli mieliÊmy niewielkie poj´cie…, ale wspólnymi si∏ami i z ma∏à pomocà sàsiadów

1. Anna B∏achowicz (Wroc∏aw Medical University)

6. Jakub Budych (Akademia Ekonomiczna w Poznaniu) 8. Paulina Fiuk (Politechnika Szczeciƒska)

Aleksandra ˚mijowska, Politechnika Szczeciƒska:

The following Erasmus students presented their photographs:

13. Beata Gruêlewska (Wroc∏aw University of Technology) 14. Karolina Halska (Pedagogical University of Cracow)

18. Uta Kühn (Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie)

15. Marta Jurkowska (University of Gdaƒsk)

19. Katarzyna Kulczycka (Uniwersytet Warszawski)

16. Pawe∏ Kalbarczyk (University of Warsaw)

20. Dorota KuÊmierczak (Akademia im. Jana D∏ugosza w Cz´sto-

17. Bart∏omiej Karolak (Higher Vocational State School of Presi-

chowie)

dent Stanis∏aw Wojciechowski in Kalisz)

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

21. Aleksandra Larek (Uniwersytet Medyczny w Poznaniu)

18. Uta Kühn (University of Physical Education in Warsaw)

22. Dorota Lewandowska (Uniwersytet Miko∏aja Kopernika

19. Katarzyna Kulczycka (University of Warsaw)

w Toruniu)

20. Dorota KuÊmierczak (Jan D∏ugosz University in Cz´stochowa)

23. Krzysztof Lisicki (Politechnika ¸ódzka)

21. Aleksandra Larek (Poznaƒ University of Medical Sciences)

24. Karolina Mikita (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw∏a II)

22. Dorota Lewandowska (Nicolaus Copernicus University in Toruƒ)

25. Olga Niwiƒska (Uniwersytet Kardyna∏a Stefana Wyszyƒskie-

23. Krzysztof Lisicki (Technical University of ¸ódê)

go w Warszawie)

Krzysztof Dzikiewicz Przewodniczàcy Erasmus Student Network Polska Jako student i cz∏onek organizacji Erasmus Student Network w Polsce obserwuj´, i˝ program Erasmus to coÊ zdecydowanie wi´cej ni˝ tylko mo˝liwoÊç uczenia si´ za granicà. Ten program tworzy szerokà wi´ê znajomych wÊród studentów z ró˝nych krajów europejskich. Studenci i wyk∏adowcy majà mo˝liwoÊç poznania i doÊwiadczenia ró˝norodnoÊci europejskich kultur. Interakcje mi´dzykulturowe pomagajà we wzajemnym zrozumieniu, co prowadzi do budowania unijnej wspólnoty, która w ˝adnym innym projekcie Unii Europejskiej nie dzia∏a tak bezpoÊrednio na obywatela i jego otoczenie. Ciesz´ si´ te˝ bardzo, ˝e moja organizacja wnosi du˝y wk∏ad w rozwój tych w∏aÊnie nieformalnych nici kontaktów mi´dzynarodowych. Mówiàc o innych korzyÊciach wymian, to jest to z pewnoÊcià podnoszenie kwalifikacji zawodowych poprzez kontakt z j´zykiem obcym, prac´ w zespo∏ach wielonarodowych i realizacj´ wspólnych projektów. Erasmus rozszerza horyzonty myÊlowe, gdy˝ oprócz akademickiej nauki, wzbudza te˝ nieod∏àcznà ch´ç zwiedzania, zabawy i podró˝y.

Krzysztof Dzikiewicz

26. Rafa∏ Ni˝ankowski (Akademia Ekonomiczna w Krakowie)

President of Erasmus Student Network-Poland

27. Martyna Perek (Politechnika Warszawska)

Rafa∏ Ruzik

Przewodniczàcy Krajowej Reprezentacji Doktorantów

President of the National Doctoral Student Organisation ERASMUS is the quintessence of free Europe; it is the idea of unity beyond division; it is an opportunity to “open oneself up” wide, not only in terms of ideas, but also in terms of mentality, for those who go abroad under the Programme.

25. Olga Niwiƒska (Cardinal Stefan Wyszyƒski University in Warsaw)

28. Monika Pinkowska (Akademia Wychowania Fizycznego As a student and a member of the Erasmus Student Network organisation in Poland, I can see that the Erasmus Programme means definitely much more than only an opportunity to study abroad. This Programme creates extensive and close links among students from various European countries. Students and academic teachers have an opportunity to learn about, and experience, the diversity of European cultures. Intercultural interactions help to enhance mutual understanding, thus building a community within the Union – a community which does not impact the citizen and their environment so directly in any other project of the European Union as it does in this one. I am also very happy that my organisation makes considerable contribution to the development of these informal international thread links. Speaking about other benefits from exchanges, one of them is certainly the upgrading of professional skills, through contact with a foreign language, work in multinational teams and the implementation of joint projects. Erasmus broadens intellectual horizons as, apart from being an academic experience, it evokes an inevitable yearning for sightseeing, fun and travel.

Rafa∏ Ruzik ERASMUS to jedna z kwintesencji wolnej Europy, to idea jednoÊci ponad podzia∏ami, to mo˝liwoÊç szerokiego „otworzenia si´” nie tylko pod wzgl´dem ideowym, ale tak˝e pod wzgl´dem mentalnym dla osób wyje˝d˝ajàcych w ramach programu.

24. Karolina Mikita (John Paul II Catholic University of Lublin)

w Poznaniu)

26. Rafa∏ Ni˝ankowski (Cracow University of Economics) 27. Martyna Perek (Warsaw University of Technology)

29. Maciej P∏onka (Wy˝sza Szko∏a Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie)

28. Monika Pinkowska (University School of Physical Education in Poznaƒ)

30. Ewa Rybicka (Uniwersytet Miko∏aja Kopernika w Toruniu)

29. Maciej P∏onka (Tischner European University in Cracow)

31. Justyna Siwek (Akademia Ekonomiczna w Poznaniu)

30. Ewa Rybicka (Nicolaus Copernicus University in Toruƒ)

32. Maciej Julian Sobociƒski (Politechnika Wroc∏awska)

31. Justyna Siwek (Poznaƒ University of Economics)

33. Alicja Stoiƒska (Akademia Wychowania Fizycznego w Po-

32. Maciej Julian Sobociƒski (Wroc∏aw University of Technology)

znaniu)

33. Alicja Stoiƒska (University School of Physical Education

34. Aleksandra Szmidt (Akademia Ekonomiczna w Krakowie)

in Poznaƒ)

35. Agnieszka Wojnar (Politechnika Wroc∏awska)

34. Aleksandra Szmidt (Cracow University of Economics)

36. Aleksandra ˚mijowska (Politechnika Szczeciƒska)

35. Agnieszka Wojnar (Wroc∏aw University of Technology) 36. Aleksandra ˚mijowska (Szczecin University of Technology)

W poszukiwaniu pierwszych stypendystów Erasmusa... Z okazji 20-lecia programu Fundacja Rozwoju Systemu Eduka-

In search for first Erasmus students...

cji og∏osi∏a w dodatku edukacyjnym Newsweeka apel do by∏ych

In connection with the 20th anniversary of the Programme,

studentów Erasmusa o nawiàzanie kontaktu i wzi´cie udzia∏u

the Foundation for the Development of the Education System

w jubileuszowej konferencji. Warto podkreÊliç, ˝e wi´kszoÊç

published a call in the education supplement to Newsweek for

zg∏oszeƒ, które wp∏yn´∏y do Fundacji, pochodzi∏a od osób, któ-

former Erasmus students to contact the FDES and take part in

re swojà karier´ zawodowà zwiàza∏y z... Erasmusem – pracujà

the anniversary conference. It is worth emphasising that most

cz´sto jako uczelniani koordynatorzy programu lub specjaliÊci

applications received by the Foundation came from those

biur wspó∏pracy z zagranicà.

whose career is linked with… Erasmus – they often work as Institutional Coordinators of the Programme or international

Niewielki odzew na próby odnalezienia stypendystów Erasmusa

relations officers at higher education institutions.

potwierdza potrzeb´ utworzenia Stowarzyszenia Absolentów

The limited response to the efforts taken to find Erasmus

Erasmusa, co od dawna sygnalizujà administratorzy programu

students confirms the need to establish an Erasmus Alumni

i co wynika równie˝ z podsumowania niedawno zakoƒczonego

Association, which has been suggested for a long time by pro-

projektu „Erasmus Alumni Association”, korodynowanego przez

gramme administrators and which is also a conclusion from

brytyjskà Narodowà Agencj´.

a recently completed project “Erasmus Alumni Association”,

coordinated by the UK National Agency.

ESEJE STUDENTÓW NAGRODZONE I WYRÓ˚NIONE W KONKURSIE „ERASMUS – CO TO DLA MNIE ZNACZY?”

STUDENT ESSAYS AWARDED PRIZES AND HONOURABLE MENTIONS IN THE COMPETITION „ERASMUS – WHAT DOES IT MEAN TO ME?”

I MIEJSCE

FIRST PRIZE

Jagoda Gregulska

Collegium Civitas w Warszawie

Collegium Civitas in Warsaw

Erasmus ole!

Nie chcia∏am jechaç do Hiszpanii. A ju˝ na pewno nie do Barce-

I didn’t want to go to Spain. And even less to Barcelona. I get

lony. Pla˝a mnie nudzi, t∏umy turystów m´czà, corrida przypra-

bored on the beach, I am tired of tourist crowds, and corrida

Dorota KuÊmierczak, Akademia im. Jana D∏ugosza w Cz´stochowie:

wia o md∏oÊci. Z wszystkich krajów docelowych oferowanych

makes me sick. Of all host countries in the menu offered by

„W trakcie tkania w czasie zaj´ç” - Katolicki Uniwersytet w Ruzomberku, S∏owacja.

przez mojà uczelni´ w ramach programu Erasmus Hiszpania wy-

my home university under the Erasmus Programme, Spain

Dorota KuÊmierczak, Jan D∏ugosz University in Cz´stochowa:

dawa∏a mi si´ paƒstwem najbardziej oczywistym, rozreklamo-

seemed to me the most obvious, widely advertised and easy

„Weaving during classes”, Catholic University of Ruzomberok, Slovakia.

wanym i ∏atwym. Nie ˝eby to ostatnie nie by∏o atutem. Studia

one. Not that the last wasn’t a plus. My Erasmus study period

w ramach programu Erasmus mia∏y byç nieskomplikowane

was supposed to be uncomplicated and nice. My aim was

i przyjemne. Cel by∏ jasny – nauczyç si´ hiszpaƒskiego, ˝eby po-

clear – to learn Spanish so that I could then go to Latin

tem móc wyjechaç do Ameryki ¸aciƒskiej. Od dawna wiedzia-

America. I had known it for long that Europe was not my

∏am, ˝e Europa nie jest moim kontynentem. A ju˝ na pewno nie

continent. And the European Union even less so. The union for

Unia Europejska. Unia na rzecz budowania kilometrów nowych

building kilometres of new and better motorways, for defining

lepszych autostrad, na rzecz definiowania europejskoÊci, unia

what Europeanism means, the union for the love of the

na rzecz mi∏oÊci do ca∏ego nieeuropejskiego Êwiata jak d∏ugo

whole non-European world, as long as they don’t knock at

ten nie puka do wrót naszej fortecy.

the gates of our fortress.

Kiedy wysiad∏am z samolotu, pada∏ deszcz. Postanowi∏am nie

When I got off the plane, it was raining. I decided to waste

traciç czasu z tà planowanà naukà j´zyka i, z moim niedzielnym

no time and start practising the language at once as planned, and

hiszpaƒskim akcentem, powiedzia∏am mierda. Nie po to cz∏o-

said mierda, with my weekend Spanish accent. You don’t change

wiek wymienia Prag´ Pó∏noc na Barcelon´, ˝eby moknàç.

the Praga Pó∏noc district in Warsaw for Barcelona to get wet.

W drodze na uniwersytet nie by∏o ∏atwiej. Si´gn´∏am po kopi´

It didn’t get easier on my way to the university. I reached for

darmowego „Metra” i coÊ próbowa∏am wyczytaç. I panika. Nic

a copy of free Metro and tried to make something out of this.

nie rozumia∏am. A to przecie˝ „Metro”! Bioràc pod uwag´ ma∏o

And panic. I didn’t understand a single word. But that was Me-

wyszukany styl, raczej Êrednio ambitne s∏ownictwo i stanowczo

tro, wasn’t it! Considering the rather unsophisticated style, not-

nieskomplikowane wiadomoÊci publikowane w warszawskiej

too-ambitious vocabulary and more than easily digestible news

edycji dziennika, trudno mi by∏o uwierzyç, ˝e barceloƒska wer-

published in the Warsaw edition of this daily, I could somehow

34 Paulina Fiuk, Politechnika Szczeciƒska: „Zaj´cia na Politechnice w Turynie” – W∏ochy. Paulina Fiuk, Szczecin University of Technology: „Classes at the Technical University of Turin”, Italy.

sja wyznacza jakieÊ nowe, wy˝sze standardy. A ja tu prawie nic

hardly believe that the Barcelona version was setting new,

nie rozumiem. Powiedzia∏abym znowu mierda ale, po pierwsze,

higher standards. But I could barely understand a word. I would

nie ma co si´ powtarzaç, a po drugie, po tych pierwszych kilku

say mierda again but, firstly, it’s no use repeating oneself, and,

dniach ju˝ mia∏am dosyç Hiszpanii i hiszpaƒskiego, wi´c tym ra-

secondly, I was already fed up with Spain and Spanish after

zem ∏adnie podsumowa∏am ca∏à sytuacj´ cholerà. Spokojnie –

those first few days, so this time I summed it all up nicely with

pociesza∏a mnie znajoma. To nie hiszpaƒski, to kataloƒski.

cholera – or “damn it” in the Polish version. Take it easy –

W pierwszej chwili odetchn´∏am z ulgà. To nie to, ˝e ja nie ro-

a friend was trying to comfort me. It isn’t Spanish, it’s Catalan.

zumiem hiszpaƒskiego, to tylko inny j´zyk. Ale zaraz do mnie

First I sighed with relief. It’s not that I don’t understand Spanish,

dotar∏o, jak to inny j´zyk?!

it’s just a different language. But a second later the message got through – what do you mean, a different language?!

Taki ma∏y reality check. To przecie˝ nie jest tak, ˝e ja nie wiedzia∏am o tym ca∏ym kataloƒskim. To bardzo ∏adnie, ˝e oni

Just a little reality check. Indeed, it’s not that I’ve never heard

majà ten swój j´zyk i tak dalej. Ale ˝eby go tak zaraz u˝ywaç?

about that Catalan. It’s very nice that they have their own lan-

W koƒcu Kaszubi czy ¸emkowie (czy jak im tam) te˝ majà swo-

guage and so on. But why use it right away? After all, Kashu-

je j´zyki, ale to jeszcze nie znaczy, ˝e muszà tak do mnie mó-

bians and the Lemkish (or whatever their name) have their own

Dorota Lewandowska, Uniwersytet Miko∏aja Kopernika w Toruniu: „Mi´dzynarodowy piknik wielkanocny” – Pary˝, Francja.

wiç. Ale Kataloƒczycy jak najbardziej, nie tylko gazety, radio

languages too, but this doesn’t mean that they should speak it

Dorota Lewandowska, Nicolaus Copernicus University in Toruƒ: „An international Easter picnic”, Paris, France.

i pani w warzywniaku. W∏àcznie z wyk∏adowcami na uniwer-

me. But Catalonians – they would, of course; not only newspa-

sytecie. Znaczy si´ wszyscy oglàdali „Smak ˝ycia” i te˝ chcà byç

pers, the radio and the lady at the greengrocer’s. Teachers at the

jak pan profesor z filmu.

university as well. I guess, they have all seen “L’auberge Espagnole” (or “Pot Luck” in English) and want to be like the profes-

Wi´c w Katalonii po pierwsze mówili do mnie po kataloƒsku. Nie

sor in the film.

nale˝y jednak przesadzaç. W wi´kszoÊci przypadków, kiedy tylko orientowali si´, ˝e mój kataloƒski to du˝o mniej ni˝ una mi-

So, first, they spoke Catalan to me in Catalonia. But let’s not

ca - przechodzili na hiszpaƒski, to znaczy kastylijski, którym ju˝

exaggerate; in most cases, as soon as they realised that my Ca-

pos∏ugiwa∏am si´ un poco. Ale na tym nie koniec. Kataloƒczycy

talan was much less than una mica, they would switch to Spa-

pisali do mnie listy! Wielkie listy, a dok∏adniej ogromne transpa-

nish, that is Castilian, and I already knew un poco of the lan-

renty wywieszane na g∏ównym uniwersyteckim dziedziƒcu. A to

guage. But that’s not all. Catalonians wrote letters to me!

wszystko po to, ˝ebym nie zapomnia∏a, ˝e jestem w Katalonii,

Large-size letters or, to be more precise, huge banners hung out

kraju okupowanym przez Hiszpanie i Francj´. Nie ˝eby mo˝na

in the main university campus. All that effort so that I would not

by∏o o tym zapomnieç, mieszkajàc w Katalonii.

forget that I am in Catalonia, the country occupied by Spain and France. As if you could forget about it, living in Catalonia.

Niezale˝nie od tego, czy Krzysztof Kolumb by∏ Kataloƒczykiem

Monika G´dek, Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-Ekonomiczna w ¸odzi:

„Szopka bo˝onarodzeniowa z piasku na pla˝y” - Wyspy Kanaryjskie. Monika G´dek, Academy of Humanities and Economics in ¸ódê: „Christmas Nativity made of sand on the beach”, Canary Islands.

(jak twierdzà co bardziej patriotyczni patrioci), czy nie by∏ (jak

Regardless of whether Christopher Columbus was (as more pa-

twierdzi ca∏a reszta), wieki temu Katalonia by∏a Êródziemnomor-

triotic patriots claim) or was not (as all others do) a Catalonian,

skim imperium. Co z tego wynika? Mo˝e nic. Poszukiwanie

centuries ago Catalonia was indeed a Mediterranean empire. So

w zamierzch∏ej przesz∏oÊci uzasadnienia dla wspó∏czesnych po-

what? Maybe nothing. Seeking justification for today’s political

litycznych ambicji i projektów mo˝e byç bardzo niebezpieczne.

ambitions and projects in the distant past may be very dange-

By∏ ju˝ taki jeden, co bazujàc na zamierzch∏ej przesz∏oÊci, chcia∏

rous. There was a guy who wanted to have Great Serbia foun-

tworzyç Wielkà Serbi´ i wszystko skoƒczy∏o si´ wielkà wojnà.

ded on the distant past, and it all ended in a great war. So, even

Olga Niwiƒska, Uniwersytet Kardyna∏a Stefana Wyszyƒskiego w Warszawie: „Zaj´cia na Uniwersytecie Boloƒskim” – W∏ochy. Olga Niwiƒska, Cardinal Stefan Wyszyƒski University in Warsaw: „Classes at the University of Bologna”, Italy.

Alicja Stoiƒska i Monika Pinkowska, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu: „Stare miasto w Lizbonie w okularach” – Portugalia. Alicja Stoiƒska and Monika Pinkowska, University School of Physical Education in Poznaƒ: „The Lisbon Old Town in sunglasses”, Portugal.

Wi´c nawet jeÊli zamierzch∏a przesz∏oÊç nie powinna znaczyç

if the distant past should not mean too much, it does mean

wiele, to fakt, i˝ miliony ludzi jednoczà si´ w staraniach o uzna-

something when millions of people unite in seeking to be reco-

nie ich prawa do bycia narodem ju˝ coÊ znaczy.

gnised as a nation.

W Barcelonie przesz∏am przez nast´pujàce fazy: poprawnoÊci po-

In Barcelona I went through the following phases: political cor-

litycznej (jak pi´knie, ˝e Europa jest tak ró˝norodna!), zm´czenia

rectness (It’s great that we have so much diversity in Europe!),

(niech mi wreszcie przestanà wciskaç do gard∏a t´ Kataloni´!), iry-

fatigue (Give me a break, not that Catalonia story again!), irri-

tacji (o co im w∏aÊciwie chodzi? Nie s∏yszeli o idei integracji euro-

tation (What do they really mean? Didn’t they hear about the

pejskiej? Kontynent si´ ∏àczy, a ci si´ b´dà oddzielaç!), zaciekawie-

idea of European integration? The continent is uniting, and they

nia (to o co im w∏aÊciwie chodzi?), poszukiwania, zagubienia (Ka-

want to separate!); curiosity (In fact, what do they really

taloƒczycy mówià jedno, Hiszpanie drugie), szacunku (wycierpie-

mean?), search, confusion (Catalonians say one thing, and Spa-

li co swoje, a wcià˝ walczà) i mi∏oÊci. Na Kataloƒczyków w Hisz-

niards another), respect (they’ve suffered badly and are still

panii mówi si´ Polacos. Choç nikt tak naprawd´ nie potrafi osta-

fighting) and love. Catalonians are called Polacos in Spain.

tecznie powiedzieç, skàd si´ to wzi´∏o, to wszyscy wiedzà, ˝e Po-

Though nobody can really say where this came from, everybo-

lacos nie jest zamierzone jako komplement. Raczej du˝o mniej.

dy knows that Polacos is not meant as a complement. Much less

Wi´c od mojego pobytu w Katalonii jestem podwójna Polaca –

so. So, since my stay in Catalonia I have been a double Polaca –

pochodz´ z Polski i kocham Kataloni´. Na torbie nosz´ naszywk´

I come from Poland and love Catalonia. I have a badge on my

ze Snoopim dumnie powiewajàcym kataloƒskà flagà.

bag with Snoopy proudly waving the Catalonian flag.

Pojecha∏am na Erasmusa do Barcelony z planem zebrania ma-

I went to Barcelona for an Erasmus study period to collect ma-

teria∏ów do pracy licencjackiej, która mia∏a byç poÊwi´cona

terials for my Bachelor’s thesis, which was to be devoted to il-

nielegalnej imigracji. Po pierwszych trzech miesiàcach zmie-

legal immigration. After the first three months, I changed my

nia∏am temat na przejawy nacjonalizmu kataloƒskiego. Uzna-

topic to manifestations of Catalonian nationalism. I thought

∏am, ˝e skoro ju˝ poÊwi´cam tyle czasu i energii, próbujàc zro-

that, as I anyway devoted so much time and energy to try

zumieç, o co im w∏aÊciwie chodzi, to mog´ równie dobrze

to understand what they really meant, I could as well kill two

upiec dwie pieczenie na jednym ogniu i napisaç o tym licen-

birds with one stone and write about it in my Bachelor’s thesis.

cjat. W ten sposób mog∏am z czystym sercem skupiç si´

Thus I could concentrate, with a clear heart, on exploring the

na zg∏´bianiu historii Katalonii i Hiszpanii, uczestniczeniu

history of Catalonia and Spain and taking part in demonstra-

w manifestacjach organizowanych pod has∏em Som una nacio

tions organised under the slogan “som una nacio” (we are a na-

(jesteÊmy narodem) i sp´dzaç d∏ugie godziny w muzeach. Do-

tion), and spend long hours in museums. It finally came to the

sz∏o do tego, ˝e kiedy ochroniarz w muzeum FC Barcy po raz

point where, as he saw me once again at the gate, the security

kolejny widzia∏ mnie u bram, si´ga∏ po krótkofalówk´ i infor-

guard at FC Barca Museum would reach for his walkie-talkie

mowa∏, ˝e to znowu ta blondynka z Polski i czy jà mo˝e wpu-

and say that it was the blond girl from Poland again and

Êciç za darmo. I tak po trzeciej wizycie w muzeum dosta∏am

perhaps she could be admitted for free. And so, after the third

kart´ darmowego wst´pu. Po czwartej czu∏am si´ ju˝ na si∏ach,

visit I got a free entry card. After the fourth one, I felt up to

˝eby oprowadzaç wycieczki.

guiding tourists around the museum.

W ramach zg∏´biania tematu przeprowadza∏am niezliczone wy-

To explore the topic, I carried out countless interviews, read a lot

wiady, czyta∏am i ucz´szcza∏am na wyk∏ady. Tym tropem dotar-

and attended lectures. This track led me to an organisation which

∏am do organizacji, która zajmuje si´ promowaniem idei naro-

aims to promote the idea of stateless nations and protect mino-

dów bez paƒstw i ochrony j´zyków mniejszoÊciowych. Tam za-

rity languages. There I began to look at Catalonia as a piece

cz´∏am postrzegaç Kataloni´ jako element wi´kszej uk∏adanki.

of a larger puzzle. Grasping the complexity of the political and

Dostrzegajàc z∏o˝onoÊç sytuacji politycznej i spo∏ecznej Hiszpa-

social situation in Spain, I began to grasp the nuances of

nii, zacz´∏am dostrzegaç niuanse Europy. Dowiedzia∏am si´

Europe. I learned about coalitions of the stateless nations,

o koalicjach narodów bez paƒstw, kongresach, które organizujà,

congresses which they organise, efforts made to ensure

staraniach podejmowanych w celu poszanowania ich praw

respect for their rights and recognition of their status.

i uznania ich statusu. Zrozumia∏am, jakie nadzieje wià˝à z pro-

I understood hopes they were pinning on the proposed Con-

jektem Konstytucji i Parlamentem Europejskim. Nagle ja sama

stitution and the European Parliament. Suddenly, I began to

zacz´∏am si´ przyglàdaç tym kwestiom, coraz bardziej „kibicu-

look at those issues myself, more and more strongly suppor-

jàc” Kataloƒczykom, Tyrolczykom, Szkotom...

ting Catalonians, Tyroleans, Scots…

Zacz´∏am postrzegaç Europ´ w inny sposób. Zrozumia∏am, ˝e

I began looking at Europe in a different way. I realised that

ma∏o jà znam i ˝e mo˝e przed tym moim wymarzonym wyjaz-

I didn’t know much about it and that maybe I should spend a bit

dem do Ameryki ¸aciƒskiej powinnam sp´dziç jeszcze troch´

more time on the old continent before my dream trip to Latin

czasu na Starym Kontynencie. Teraz mieszkam w Sarajewie.

America. Now I live in Sarajevo. I thought that it might be a

Beata Gruêlewska, Politechnika Wroc∏awska: „Niebezpieczne w´drówki po hiszpaƒskich szczytach” – Udalaitz, Hiszpania.

Uzna∏am, ˝e dobrze by∏oby na w∏asne oczy przyjrzeç si´ tej

good idea to see for myself what the famous “balkanisation”

Beata Gruêlewska, Wroc∏aw University of Technology: „Dangerous treks through Spanish peaks”, Udalaitz, Spain.

s∏ynnej ‘ba∏kanizacji’, którà gro˝à politycy, kiedy mowa o rosz-

was about, which politicians threaten us with when it comes to

czeniach narodów bez paƒstw. Jestem wolontariuszkà w orga-

discussing claims of stateless nations. I am a volunteer in an or-

nizacji zajmujàcej si´ dokumentacjà ludobójstwa pope∏nionego

ganisation which gathers evidence of genocide in Bosnia and

na terenie BoÊni i Hercegowiny. Ka˝dego dnia przyglàdam si´

Herzegovina. Every day I look at effects of war crimes and

efektom zbrodni wojennych i nikt nie musi mnie przekonywaç

I don’t need to be convinced of the danger coming from

o niebezpieczeƒstwie wynikajàcym z agresywnego nacjonali-

aggressive nationalism. But at the same time I know that calling

zmu. Ale równoczeÊnie wiem, ˝e uznanie nacjonalizmu brzyd-

nationalism by a nasty name starting with “n” will not solve the

kim s∏owem na „n” nie rozwià˝e problemu narodów bez paƒstw.

problem of stateless nations. My studies in Barcelona taught me

Moje studia w Barcelonie nauczy∏y mnie elastycznoÊci w patrze-

to be flexible in looking at politics. Europe is not a completed

niu na polityk´. Europa nie jest skoƒczonym projektem. Jest raczej

project. It is rather a fascinating process. To understand it and

fascynujàcym procesem. Aby jà zrozumieç i wspó∏kszta∏towaç,

contribute to it, we also need to have the courage to see it as

trzeba mieç równie˝ odwag´ w postrzeganiu jej takà, jakà jest

it really is. That is as much more complicated and complex than

w rzeczywistoÊci. To znaczy o wiele bardziej skomplikowanà i z∏o-

it seems to us. But also as richer, more interesting and more

˝onà ni˝ nam si´ wydaje. Ale przy tym bogatszà, ciekawszà i bar-

diverse. Spain means much more than paella and corrida. Euro-

dziej ró˝norodnà. Hiszpania to wiele wi´cej ni˝ paella i corrida.

pe means much more than states whose borders were estab-

Europa to du˝o wi´cej ni˝ paƒstwa, których granice wytyczono

lished indeed fairly recently – barely a few centuries ago.

przecie˝ nie tak dawno, bo zaledwie kilka wieków temu. We are all mouthing platitudes about respect for diversity and

Marta Jurkowska, Uniwersytet Gdaƒski: „Paryskie metro”. Marta Jurkowska, University of Gdaƒsk: „Paris underground”.

Wszyscy mamy usta pe∏ne poszanowania dla ró˝norodnoÊci

minority rights. The problem is that these assurances are rarely

i praw mniejszoÊci. Problem w tym, ˝e z tych zapewnieƒ rzadko

translated into practice. Documents are produced, which are not

wynika praktyka. Powstajà dokumenty, których si´ nie prze-

adhered to; mechanisms are established, which do not work.

strzega, mechanizmy, które nie funkcjonujà. W czasie mojego

During my Erasmus study period, I understood that fortunately

II MIEJSCE

SECOND PRIZE

Maria Czapiga

Akademia Medyczna we Wroc∏awiu

Wroc∏aw Medical University

. , . „Nie warto zyc zyciem przez nas niepoznanym”

Karolina Halska, Akademia Pedagogiczna w Krakowie: „Kanion”, Park Narodowy Oulanka, Finlandia Karolina Halska, Pedagogical University of Cracow: “Canyon”, National Park of Oulanka, Finland

Sokrates (469-399 p.n.e.)

Socrates (469-399 BC)

Decyzja o wyjeêdzie za granic´, nawet jeÊli tylko chwilowym, za-

When you decide to go abroad, even if only for a while, you will

wsze niesie ze sobà wàtpliwoÊci i obawy. Studiowanie w innym

always have your doubts and fears. Studying in another langu-

j´zyku wymaga odwagi, ale ju˝ sam wyjazd pozwala zrozumieç,

age requires courage, but once you are there you can see that

˝e kraj, w którym przysz∏o ˝yç, nie jest a˝ tak „obcy”, jak mog∏o-

the country where you have come to live is not as „alien” as it

by si´ wydawaç.

might seem to be.

Stypendium Erasmusa w Niemczech poza naukà umo˝liwi∏o

My Erasmus exchange in Germany was not only a study period,

mi podj´cie próby odnalezienia si´ w nowej rzeczywistoÊci –

but also an attempt to find my place in a new reality – this was

próby poczàtkowo trudnej, bo mimo integracji z Europà

initially a difficult challenge because, in spite of our integration

there are people (millions, in fact) who don’t give up their

w Polsce pokutuje czasem kompleks kraju wschodniego. Trze-

with Europe, we still occasionally suffer in Poland from an

ich miliony), którzy nie poddajà si´ w dà˝eniach do utrzy-

efforts to maintain their identity and respect for diffe-

ba pojechaç, ˝eby uÊwiadomiç sobie wartoÊç w∏asnej narodo-

eastern-country inferiority complex. We need to go abroad to

mania swojej to˝samoÊci i szacunku dla odr´bnoÊci. Nie da-

rences. They won’t be locked in ethnographic museums.

woÊci, a przy okazji skonfrontowaç s∏owiaƒskà spontanicznoÊç

realise the worth of our own nationality and, taking advantage

jà si´ zamknàç w skansenach. Tego nauczy∏a mnie Katalo-

That’s what I learned in Catalonia. I also learned there that

z niemieckim perfekcjonizmem i nabraç pewnoÊci siebie. Pew-

of this opportunity, to confront Slavic spontaneity with German

nia. Nauczy∏a mnie równie˝, ˝e mo˝na walczyç bez u˝ycia

you can fight without the use of force, attacks or black-

nie ka˝dy uczestnik nieco inaczej wykorzysta∏ ten szczególny

perfectionism and to gain self-confidence. Every participant

si∏y, bez zamachów i szanta˝y. Plakaty, które m∏odzi Kata-

mail. Young Catalonians’ posters targeted at Erasmus stu-

okres. Dla mnie by∏ to czas nie tylko studiów w innym j´zyku,

probably used this special period in a slightly different way. For

loƒczycy adresowali do studentów Erasmus, pokaza∏y jasno,

dents showed clearly that information and awareness-

ale tak˝e szko∏a samodzielnego ˝ycia, poznawania go w wy-

me, it was not only a period of study in a foreign language, but

raising may be a way of fighting. I decided to join in.

miarze spo∏ecznym i kulturowym. Mo˝na powiedzieç, ˝e ka˝-

also a lesson in how to be independent in life, a way of disco-

dy element pobytu za granicà by∏ na swój sposób kszta∏càcy,

vering life in its social and cultural dimensions. I would say that

After my return, I published an article about stateless nations

ale i wymagajàcy – od za∏atwiania formalnoÊci, a˝ po zdawa-

each aspect of my stay abroad – from dealing with formalities

and a report on Catalonia in Tygodnik Powszechny (a Polish

nie egzaminów. Nie wszystko zakoƒczy∏oby si´ powodzeniem,

to taking examinations – was a learning experience, but also

wszechnym” artyku∏ o narodach bez paƒstw i reporta˝ z Kata-

weekly). Last week I was in Kosovo, collecting materials for

gdyby nie ogromna ˝yczliwoÊç spotkanych ludzi, ich gotowoÊç

a demanding one. I wouldn’t have got through all this success-

lonii. W zesz∏ym tygodniu by∏am w Kosowie, zbierajàc materia-

another article. I visited Montenegro – the youngest state

do pomocy i zainteresowanie. Takie zachowania w codzien-

fully, if it were not for great kindliness of the people I met,

∏y do kolejnego artyku∏u. Odwiedzi∏am Czarnogór´ – najm∏od-

in Europe and a proof that the right to self-determination

nych sytuacjach obalajà nies∏uszne stereotypy o zdystansowa-

their readiness to help and their concern. Such reactions in

sze paƒstwo Europy i dowód, ˝e prawo do samostanowienia nie

does not need bloodshed to be established.

nych i zamkni´tych w sobie Niemcach, a jednoczeÊnie uczà

everyday situations abolish unjustified stereotypes about aloof

podobnych reakcji. Przekonujà, ˝e warto samemu byç otwar-

and reserved Germans, and at the same time teach you to

Suddenly, European integration became a fascinating pro-

tym, wykazywaç inicjatyw´ w kontaktach, a z pewnoÊcià

respond in the same way. They show you that it is worth being

Nagle integracja europejska sta∏a si´ fascynujàcym procesem,

cess; I have noticed real issues behind the facade of plati-

doÊwiadczy si´ mnóstwo sympatii ze strony innych. Szczegól-

open and showing initiative in contacts as then you can certain-

dostrzeg∏am realne sprawy za fasadà frazesów i gwiazdkami

tudes and stars on a blue background. How much do we

nie sprzyjajà temu studia w du˝ych miastach uniwersyteckich,

ly count on a great deal of friendliness from others. This is par-

know about Europe?

gdzie kilkanaÊcie tysi´cy mieszkaƒców stanowià studenci z ca-

ticularly the case if you study in a big city where ten or fifteen

∏ego Êwiata.

thousand residents are students from all over the world.

Erasmusa zrozumia∏am, ˝e na szcz´Êcie istniejà ludzie (i sà

˝e formà walki jest informacja i podnoszenie ÊwiadomoÊci. Postanowi∏am si´ do∏àczyç. Po powrocie z wymiany, opublikowa∏am w „Tygodniku Po-

musi byç okupione krwià.

„The unexamined life is not worth living”

na niebieskim tle. Ile wiemy o Europie?

Odnosz´ wra˝enie, ˝e wyjazd i kilkumiesi´czny pobyt na stu-

I believe that the experience of going to another country and

tak˝e w Polsce, program fakultetów, nadobowiàzkowych zaj´ç.

ally introduced in Poland with a varying degree of success. It co-

diach w innym kraju zdecydowanie poszerza, a nawet wyznacza

studying there for a few months definitely broadens, or even

Realizuje si´ na nich zagadnienia specjalistyczne wykraczajàce

vers specialist topics which extend beyond the scope of general

nowe horyzonty poznawania Êwiata. Podj´cie nauki w obcym

opens up new, horizons for discovering the world. To take up

poza zakres ogólnych studiów, ale niezwykle istotne dla posze-

studies, but are extremely important in broadening the spectrum

j´zyku, nawiàzanie nowych kontaktów, czy niejednokrotnie

study in a foreign language, make new contacts or deal with

rzenia spektrum wiedzy. Dobrowolna frekwencja na tych zaj´-

of knowledge. Voluntary attendance at such classes in Germany

trudne sytuacje wymagajà prze∏amania wewn´trznych barier

often difficult situations, you need to overcome your internal

ciach w Niemczech Êwiadczy∏a tylko o tym, jak by∏y one po-

showed how much-needed and valuable they were for students.

i odwa˝nego podejmowania decyzji. Mnie i pewnie wielu sty-

barriers and take bold decisions. The stay abroad enabled me,

trzebne i wartoÊciowe.

pendystom wyjazd umo˝liwi∏ odwa˝ne stawanie na wysokoÊci

and probably many other exchange students, to cope bravely

zadaƒ, z którymi nie stykaliÊmy si´ w Polsce. Nawet sytuacje

with challenges which we were not faced with in Poland. Even

OczywiÊcie studia sà niewàtpliwie najistotniejszym elementem

smus Programme, but contact with other foreign students is also

prozaiczne, jak meldunek w miejscu zamieszkania czy otwiera-

common situations, such as completing residence registration

programu Erasmus, ale niezwykle wa˝ny jest tak˝e kontakt z in-

extremely important. Openness to cultures is one of the main

nie konta, sà dobrym treningiem przed wyzwaniem, jakim jest

formalities or opening a bank account, are good practice before

nymi studentami obcokrajowcami. Otwarcie na kultury to jed-

aims of Erasmus. The intermediary organisation involved in stu-

studiowanie w innym j´zyku.

you take up the challenge of studying in a foreign language.

no z podstawowych za∏o˝eƒ Erasmusa. Organizacja poÊredni-

dent exchange helped us to make new and have closer contacts

czàca w wymianie studentów u∏atwia∏a zawieranie nowych

through numerous meetings, courses and trips. Initially, I was

Roczny pobyt na zagranicznym uniwersytecie pozwoli∏ mi

During my year-long period at a foreign university I could no-

znajomoÊci i zacieÊnianie kontaktów przez liczne spotkania,

sceptical about the so-called forced integration, but it turned out

dostrzec wszelkie ró˝nice mi´dzy studiami w Niemczech

tice all differences between studies in Germany and Poland.

kursy, wycieczki. Poczàtkowo by∏am sceptycznie nastawiona do

that social events are a natural way of meeting others, and young

i Polsce. W naszym kraju uczelnia wy˝sza jest najcz´Êciej ko-

In our country, university studies are most often a next stage

tzw. wymuszonej integracji, jednak okaza∏o si´, ˝e spotkania to-

people’s curiosity about the world breaks down all – language,

lejnym etapem wieloletniej edukacji, który rozpoczyna si´

in many years of education – a stage which begins immediate-

warzyskie sà naturalnym sposobem poznania innych, a cieka-

cultural as well as racial – barriers. Life teaches you then a lesson

tu˝ po maturze. W Niemczech cz´sto studiujà osoby starsze,

ly after the secondary school leaving examination. In Germany,

woÊç Êwiata m∏odych ludzi pokonuje wszelkie bariery zarówno

about tolerance, not that fought for and won by minorities,

pracujàce wczeÊniej lub poszukujàce innej Êcie˝ki kariery

many students are older people who were working earlier on

j´zykowe, kulturowe, jak i rasowe. ˚ycie daje wówczas lekcj´

which gives rise to ignorance, but “committed” tolerance which

zawodowej. Mo˝na powiedzieç, ˝e sà to studia ludzi dojrza-

or are looking for another career path. One can say that

prawdziwej tolerancji, nie tej wywalczonej przez mniejszoÊci,

means real acceptance of another human being, together with

∏ych, dla których motywacjà do zdobycia wiedzy jest per-

those taking up studies are adults who are motivated in their

która rodzi ignorancj´, ale tolerancji ”zaanga˝owanej”, b´dàcej

their distinct identity, autonomy and outlook on life. In this re-

spektywa przysz∏ej lepszej pracy, a na takim kierunku jak

pursuit of knowledge by prospects of getting a better job in

prawdziwà akceptacjà drugiego cz∏owieka, wraz z jego odr´b-

spect, going abroad to live in a city where young people from va-

medycyna – tak˝e wysoka odpowiedzialnoÊç zawodowa. Nie

the future and, in fields such as medicine, also by a strong

noÊcià, autonomià i Êwiatopoglàdem. Pod tym wzgl´dem wy-

rious countries gather together is an experience that will pay off

mo˝na tego odmówiç polskim studentom, ale Niemcy sà

sense of professional responsibility. No one would deny that

jazd do miasta, które skupia m∏odzie˝ z ró˝nych krajów, to do-

in the future. We do not host yet so many foreigners in Poland,

pod tym wzgl´dem jednak bardziej Êwiadomi i dokonujà do-

this is also true of Polish students, but Germans do indeed

Êwiadczenie procentujàce na przysz∏oÊç. Polska nadal nie goÊci

but when they arrive, we will need to be able to understand other

brze przemyÊlanych wyborów. Nie da si´ równie˝ ukryç, ˝e

make more deliberate and well-considered choices in this

a˝ tylu obcokrajowców, ale ich pojawienie si´ b´dzie wymagaç

cultures. At the same time, it is worth emphasising that a multi-

lepsze warunki ekonomiczne umo˝liwiajà nieograniczony

respect. Besides, admittedly, better economic conditions pro-

od nas umiej´tnoÊci rozumienia innych kultur. JednoczeÊnie

tude and diversity of nationalities do not in any way lead to

dost´p do pomocy naukowych. Wielu studentów rozpoczy-

vide unlimited access to study aids. Many students start doing

warto zwróciç uwag´ na to, ˝e mnogoÊç narodowoÊci i ich ró˝-

the uniformity of society, and that there is no contradiction

na na studiach badania do prac doktorskich i nie sà to wy-

their research for doctoral theses during their studies, and

norodnoÊç nie prowadzà w ˝adnym razie do uniformizacji spo-

between unity and individuality. Thus there is no risk of losing

∏àcznie prace retrospektywne, ale te˝ te szczególnie cenne:

these are not only retrospective projects, but also projects

∏eczeƒstwa, ˝e jednoÊç nie sprzeciwia si´ indywidualnoÊci. Dzi´-

identity. Young people are so much moulded by their national

eksperymentalne – twórcze i poszukujàce nowych mo˝liwo-

which are particularly valuable: experimental – creative and

ki temu nie istnieje zagro˝enie utraty to˝samoÊci. M∏odzi ludzie

culture and at the same time are so receptive to, and yearn

Êci np. terapeutycznych. Dzi´ki takim rozwiàzaniom absol-

aiming to find new options, e.g. in therapy. As a result, univer-

sà na tyle ukszta∏towani przez kultur´ macierzystà, a jednocze-

so much for, experiences that they represent new Europeans

wenci uczelni majà wystarczajàce doÊwiadczenie naukowe,

sity graduates have sufficient research experience to analyse

Ênie ch∏onni i spragnieni doÊwiadczeƒ, ˝e reprezentujà nowych

– embedded in tradition, but different through the wealth of

aby po studiach samodzielnie analizowaç kolejne zagadnie-

independently other research topics after their studies.

Europejczyków – zakorzenionych w tradycji, ale rozmaitych bo-

many nations.

nia badawcze.

Evidently, studies are undoubtedly the key element of the Era-

gactwem wielu narodów. When studying abroad, you can spread wings on your way

One should, however, bear in mind that studies are also a form

Studiujàc za granicà, mo˝na rozwinàç skrzyd∏a kariery zawodo-

to professional career, take on useful approaches to education,

Trzeba jednak pami´taç, ˝e studia sà te˝ pewnà formà konku-

of competition. My generation is not fighting for freedom

wej, przejàç korzystne pomys∏y edukacyjne m.in. du˝y nacisk na

e.g. great emphasis on practical training and independence –

rencji. Moje pokolenie nie walczy o wolnoÊç, bo tego poj´cia

– because, fortunately, this is the notion of struggle we are not

praktyk´ i samodzielnoÊç, bardzo wskazany w naukach me-

highly desirable in medical sciences. Students value highly a pro-

walki na szcz´Êcie nie zna, ale walczy na polu zawodowym, jest

familiar with – but it is fighting on the professional plane, is

dycznych. Cenny jest, wprowadzany powoli z ró˝nym skutkiem

gramme of optional extracurricular classes, which is also gradu-

g∏odne sukcesu i spragnione dobrobytu. Porównujàc si´ z licz-

thirsty for success and craves to achieve prosperity. Comparing

nà grupà studentów, poznaje si´ zasady rywalizacji, ocenia

yourself with a large group of students, you learn the rules of

otwartych granic, z drugiej – narodów ogarni´tych l´kiem fa-

generations. We accept the history of Europe without settling

swoje mo˝liwoÊci, dostrzega prawdziwà wartoÊç wykszta∏cenia

competition, assess your own potential, and come to recognise

natyzmu i terroru. Wkraczamy w czasy zjednoczonych paƒstw

accounts; in a way, we are opening new chapters of our com-

na mi´dzynarodowym rynku pracy. Sà to umiej´tnoÊci tym

the real value of your education in the international labour

Europy, co nieuchronnie prowadzi do mozaiki kultur i ras. Wraz

mon history – the history of open borders on the one hand, and

cenniejsze, ˝e nie do zdobycia na ˝adnych kursach teoretycz-

market. These skills are even more precious because you cannot

z globalizacjà stopniowo upadajà bariery komunikacyjne- po-

the history of nations seized with fear of fanaticism and terror

nych. Trzeba je wszystkie prze˝yç, aby Êwiadomie kierowaç

develop them by taking any theoretical course. You must learn

wszechny poliglotyzm i nowe technologie umo˝liwiajà nieogra-

on the other hand. We are entering the times of united states

w∏asnà karierà.

them through your first-hand experience in order to make

niczone kontakty. Mimo to, dopiero d∏u˝szy pobyt i osobiste za-

of Europe, which inevitably leads to a mosaic of cultures and

deliberate choices about your career.

anga˝owanie rzeczywiÊcie zacieÊniajà wi´zi, pozwalajà w ludz-

races. Globalisation is gradually breaking down communication

kiej masie dostrzec pojedynczego cz∏owieka.

barriers – there are no limits to contacts thanks to widespread

Niewàtpliwie istotnym elementem programu Erasmus okaza∏y si´ zawierane przyjaênie i znajomoÊci. Niektóre z nich urywajà

Undoubtedly, friends and acquaintances made during the stay

si´ po powrocie do kraju, inne przetrwajà lata, jednak zaskaku-

abroad turned out to be an important element of the Erasmus

Po latach studiów nietrudno zauwa˝yç, ˝e ten czas ostatecznie

a longer stay and personal involvement do indeed enable you

je ∏atwoÊç nawiàzywanych kontaktów, brak mi´dzy studentami

Programme. Some relationships break up when you return

kszta∏tuje naszà osobowoÊç i odpowiedzialnoÊç. Decyzja o wy-

to forge closer bonds and see the individual in masses of people.

jakichkolwiek antagonizmów i uprzedzeƒ. Mo˝e wynika to z te-

to your country, others continue for many years, but it is surpri-

jeêdzie i próba zaistnienia w nowej rzeczywistoÊci to swoiste

go, ˝e nie nale˝eliÊmy do ˝adnego specyficznego pokolenia: ani

sing to see how easy it is to make contacts and that there are

preludium do podejmowania odwa˝nych decyzji, to wyp∏ywa-

After years of study, it is not difficult to see that this is the

Kolumbów, ani Dzieci-Kwiatów, ani SolidarnoÊci, nie jesteÊmy

no antagonisms and prejudices among students. This may be so

nie na oceany mo˝liwoÊci, to odkrywanie kolejnych szans roz-

time which ultimately shapes our personality and sense of re-

generacjà buntu, ale w∏aÊnie generacjà pozbawionà pi´tna dra-

because we did not belong to any specific generation: Columbu-

woju. Nie da si´ ukryç, ˝e wzgl´dy ekonomiczne równie˝ od-

sponsibility. The decision to go abroad and the efforts to find

matycznej historii XX wieku. Mo˝e to smutne, ale staje si´ fak-

ses*, Flower Children or Solidarity; we are not a rebelling gene-

grywajà istotnà rol´, a zatem ∏atwiej podjàç Êmia∏à decyzj´

one’s place in a new reality are, in a way, a prelude to making

tem, ˝e nie rozmawiamy o przesz∏oÊci, która nas nie dotkn´∏a,

ration, but indeed a generation which does not bear a stamp

o emigracji, kiedy jest si´ bogatszym o doÊwiadczenia z wyjaz-

bold decisions; it’s like sailing out into an ocean of opportuni-

chocia˝ boleÊnie naznaczy∏a poprzednie pokolenia. Akceptuje-

of the dramatic history of the 20th century. It may be sad, but it

du stypendialnego.

ties, discovering further opportunities for development. There is

my dzieje Europy bez jej rozliczania, w pewnym sensie otwiera-

is increasingly a fact that we do not talk about the past which

my nowe rozdzia∏y wspólnej historii – z jednej strony historii

did not affect us, though it left its painful mark on the previous

multilingualism and new technologies. In spite of that, only

no denying that economic reasons do also play a major role; Dzisiaj, tak˝e z perspektywy czasu, dostrzegam i doceniam, jak

thus it is easier to take a bold decision about emigration if you

wielu warstw ˝ycia dotyczy∏ mój pobyt w Niemczech. Istot´ pro-

are enriched by the experience gathered during your exchange.

gramu stanowi kszta∏cenie, ale ode mnie zale˝a∏o, jak wykorzy-

46 Maciej Julian Sobociƒski, Politechnika Wroc∏awska: „Pierwszy Ênieg”, Oulu, Finlandia Maciej Julian Sobociƒski, Wroc∏aw University of Technology: “First snow”, Oulu, Finland

stam ten czas i jak poszerz´ spektrum doÊwiadczeƒ. Czy b´dzie

Today, also in retrospect, I can see and appreciate how many

to tylko niewiele znaczàcy epizod, czy etap, który istotnie wp∏y-

aspects of life were affected by my stay in Germany. Although

nie na karier´, a nawet ˝ycie? Wyje˝d˝a∏am na studia, ale moim

study is the essence of the Programme, it was up to me to

udzia∏em sta∏y si´ tak˝e liczne wra˝enia pozanaukowe – pozna-

decide how I would use that time and how I would broaden the

∏am kultury, zrozumia∏am, ˝e mimo ró˝nic narodowoÊciowych

spectrum of my experiences. Would it be only a rather insigni-

mo˝liwe sà kontakty i wspó∏praca ponad wszelkimi podzia∏ami,

ficant episode or a stage which would strongly influence my ca-

co wi´cej, ich intensyfikacja mo˝e przynieÊç trwa∏e korzyÊci.

reer or even my life? I was going abroad to study, but the

Erasmus otworzy∏ m∏odym drzwi Êwiata zaskakujàcego i fascy-

exchange also offered me plenty of non-academic experiences –

nujàcego. My wybieramy, czy przechodzimy przez te drzwi,

I discovered cultures, and I realised that, despite differences be-

a mo˝e zostawimy je otwarte i b´dziemy przez nie wracaç z ba-

tween nations, contacts and cooperation are possible beyond all

ga˝em nowych umiej´tnoÊci. Erasmus pozwoli∏ prze˝yç jeszcze

divisions; what’s more, if intensified, they may bring lasting be-

coÊ istotnego: radoÊç powrotu. Poczucie roz∏àki z krajem spra-

nefits. Erasmus opened the door for young people to a surprising

wia, ˝e doceniamy to, co mamy, a co czasami bagatelizujemy.

and fascinating world. We choose whether to go through

Wyjazd umo˝liwia dostrze˝enie na nowo z perspektywy odle-

the door or maybe leave it open so that we come back equipped

g∏oÊci wartoÊci wi´zi rodzinnych i znaczenia kraju, z którego si´

with new skills. Erasmus also offered another meaningful expe-

pochodzi, jego kultury, sztuki, tradycji, serdecznoÊci ludzi. Sensu

rience: the joy of homecoming. Being away from our country, we

tych jak˝e istotnych wartoÊci nie sposób przeceniaç, bo towa-

come to appreciate what we have, and what we sometimes un-

II MIEJSCE

SECOND PRIZE

Jan Obr´bski

Politechnika ¸ódzka

Technical University of ¸ódê

„Nie przegap, prosze, , tego . , czasu – juz nigdy nie bedzie tak potem.. ”.

“Don’t miss it, please, – it will never be the same after wards…”

S∏owa te us∏ysza∏em w paêdzierniku, tu˝ na samym poczàtku

These are the words that I heard in October, at the very begin-

mojego rocznego stypendium Erasmus na Politechnice Wiedeƒ-

ning of my year-long Erasmus study period at the Vienna Uni-

skiej w Austrii. Ich autora nie pami´tam. Jednak jego przes∏anie

versity of Technology in Austria.

bardzo szybko od˝y∏o w mojej pami´ci. Przywo∏ywa∏o je ka˝de

I don’t remember who said it. However, his message came

z niezapomnianych wra˝eƒ i doÊwiadczeƒ moich kolejnych

back to me in a flash, refreshing my memory. It was brought

„wiedeƒskich” miesi´cy a dziÊ, ju˝ jako swoisty „weteran Era-

back by each of the unforgettable impressions and expe-

smusa”, rozumiem jego ma∏à tajemnic´…

riences that I had during my successive months in Vienna, and today, as “an Erasmus veteran”, if you like, I understand

Piszàc o znaczeniu Erasmusa, nale˝a∏oby zaczàç od jakiejÊ spójnej

his little secret…

definicji, kilku zwi´z∏ych s∏ów oddajàcych istot´, charakter tego programu. Jest to jednak niezmiernie trudne nie z powodu szer-

Writing about the meaning of Erasmus, one should start with

szego kontekstu czasowego, ale w∏aÊnie szczególnego miejsca,

something like a coherent definition, a few concise words cap-

Bart∏omiej Karolak, Paƒstwowa Wy˝sza Szko∏a Zawodowa w Kaliszu: „Stambu∏”, Turcja

jakie ten czas z pewnoÊcià zajmuje w moim ˝yciu. Bo jest to nie

turing the essence, the nature of the Programme. This is, howe-

Bart∏omiej Karolak, Higher Vocational State School of President Stanis∏aw Wojciechowski in Kalisz: „Istanbul”, Turkey

tylko wspomnienie ciekawej podró˝y czy kilka zdanych egzami-

ver, extremely difficult, not because of a broader time span, but

nów w indeksie. To szereg niezapomnianych prze˝yç, które w pe-

precisely because of the special place that those times certain-

wien sposób majà osobnà przestrzeƒ w historii ludzi, którzy sko-

ly hold in my life.

rzyszà im szczególne prze˝ycia, o które moglibyÊmy byç ubo˝-

derestimate. Being abroad gives us a chance to recognise anew,

rzystali ze stypendium. To swoista konfrontacja, to doÊwiadczenie

si, gdyby nie tygodnie sp´dzone za granicà. Zatem sprawdza si´

in a long-distance perspective, the value of family bonds and the

naukowe, akademickie, j´zykowe. To równie˝ bardzo wa˝ne prze-

Because it’s not only a memory of an interesting trip or a few

myÊl Sokratesa, ˝e warto w ˝yciu jak najwi´cej doÊwiadczyç

importance of one’s home country, its culture, art and traditions,

˝ycie w wymiarze kulturowym, spo∏ecznym, to˝samoÊciowym.

passed exams in my student record book. It’s quite a few unfor-

i czerpaç z niego pe∏nymi garÊciami. W tym aspekcie Erasmus

and friendliness of people. There is no way to overestimate the

to nie tylko nauka i praca, to tak˝e emocje, a wi´c poznawanie

meaning of these important values, because they are accompa-

Trudno spieraç si´ o najistotniejszy wymiar w znaczeniu „moje-

in the life stories of people who have been abroad on the

˝ycia we wszelkich jego wymiarach, poznawanie siebie, kszta∏-

nied by unique experiences that we would be deprived of, if it

go Erasmusa”. MyÊl´ zatem, ˝e rozwa˝ania mo˝na rozpoczàç,

exchange. It’s a confrontation all of its own; it’s a scientific,

towanie w∏asnej wra˝liwoÊci oraz pe∏ne nadziei i pasji spoglà-

were not for the weeks spent abroad. This proves that Socrates

nie pomijajàc mniej wa˝nych lub na wskroÊ oczywistych aspek-

academic and linguistic experience. It’s also a very important

danie w przysz∏oÊç.

was right in saying that it is worth experiencing as much as

tów moich studiów w ramach stypendium.

experience in its cultural and social dimensions and in terms

gettable experiences which have, in a way, a separate space

of one’s personal identity. It would be difficult to argue about

possible in your life and making the most of your life. In this

respect, Erasmus is not only about studying and working, but

NajproÊciej jest mi zaczàç od aspektu akademickiego. Dzi´ki

the crucial dimension of “my Erasmus”.

also about emotions, and thus about discovering life in all its

programowi pozna∏em nowà uczelni´ o w∏asnej strukturze,

So I think that I could begin reflecting on this without over-

dimensions, discovering oneself, developing one’s sensitivity, and

nowà form´ studiów, nowà metodologi´ nauczania. By∏o to

looking less important or indeed utterly obvious aspects of my

looking into the future with hope and passion.

dla mnie tak˝e pewnym punktem odniesienia wzgl´dem mo-

Erasmus study period.

jej macierzystej Uczelni, jak i wzgl´dem siebie jako studenta.

wspó∏pracy badawczej, nie tylko na p∏aszczyênie czysto akade-

In my case, Erasmus gave me a chance to discover and study

Erasmus okaza∏ si´ dla mnie równie˝, w pewnym sensie, kon-

mickiej, ale i zawodowej.

the areas which I would like to cover in my future Master’s

frontacjà mojej dotychczas zdobytej wiedzy z europejskimi

thesis. Moreover, one of the lecturers, Prof. Werner Brenner,

standardami akademickimi.

„…Wiesz, oni wymyÊlili to, tego Erasmusa, bo bali si´, ˝e my

invited me to participate in a research project carried out at his

w przysz∏oÊci nie wytrzymamy tych wszystkich napi´ç, uprze-

Institute. This was a wonderful scientific adventure and expe-

MyÊl´, ˝e wymusi∏ on na mnie pewien sposób adaptacji

dzeƒ, tego tempa… Bali si´, ˝e b´dzie kolejna wojna Êwiato-

rience which gave me at last a little bit of a sense of real use-

w nowym Êrodowisku naukowym, gdzie funkcjonowa∏em.

wa…”. S∏owa te pad∏y podczas pewnej za˝artej dyskusji wÊród

fulness, that junior researchers need so much nowadays, as well

Pomimo faktu, ˝e wspomniana adaptacja pozwoli∏a mi za-

studentów Erasmusa w akademiku na Pfeilgasse, gdzie mieszka-

as satisfaction from achieving the objectives of the initiative.

czàç ˝yç – a w tym wypadku studiowaç - lokalnym ryt-

∏em. Choç nie jestem w stanie jednoznacznie ustosunkowaç si´

mem, studia mia∏y swój wyjàtkowy charakter. Dzi´ki sporej

do nich, wysuwajà one jednak s∏usznà tez´ o bardzo szerokim

Finally, thanks to the studies and research work among future

dowolnoÊci w wyborze poszczególnych przedmiotów mo-

znaczeniu kulturowym i spo∏ecznym programu.

mechanical engineers, physicists, electronic engineers or

g∏em poÊwi´ciç si´ obszarom moich naukowych zaintere-

chemists, I developed a sort of scientific awareness. I discovered

sowaƒ. Owa dowolnoÊç umo˝liwia, moim zdaniem, odkry-

Przywo∏ujàc mój osobisty przypadek - mia∏em okazj´ mieszkaç

science as power based on individual human skills, knowledge

wanie fascynujàcych tematów studiów i badaƒ, które mo-

w kraju, który jako „starszy brat” w strukturze Unii Europejskiej,

and talents which work together in joint projects. Thus one

g∏yby zostaç zignorowane lub cz´sto niezauwa˝alne dla

móg∏ dostarczyç mi, Êwiadkowi tak niedawnej akcesji Polski

could conclude that what we need nowadays in the best inte-

studentów podà˝ajàcych wed∏ug narzuconego i jednolite-

z 1 maja 2004 roku, szeregu pozytywnych przyk∏adów funkcjo-

rests of science is not the isolation of researchers in a laborato-

go planu studiów.

nowania we Wspólnocie. Pozna∏em efekt bardzo dobrej orga-

ry but, on the contrary, closer cooperation, openness to other

Paulina Fiuk, Politechnika Szczeciƒska: „Barcelona”

nizacji paƒstwa, spo∏eczeƒstwa. UÊwiadomi∏o mnie to w kilku

areas, to a different way of thinking, a different scientific

Paulina Fiuk, Szczecin University of Technology: ”Barcelona”

tak kluczowych kwestiach, ju˝ dziÊ tak mi oczywistych, jak

approach, to a different research “culture”. I also came to recog-

np. segregacja odpadów.

nise the key role of international cooperation in research, not

W moim przypadku Erasmus pozwoli∏ mi odkryç i poznaç dziedziny, które chcia∏bym zawrzeç w przysz∏ej pracy magisterskiej. Ponadto jeden z wyk∏adowców – Prof. Werner Brenner zapro-

only in purely academic terms, but also in professional terms.

ponowa∏ mi uczestnictwo w projekcie badawczym prowadzo-

Jednak wspominajàc o oddzia∏ywaniu na mnie spo∏eczeƒstwa

“…You know, they invented this, this Erasmus, because they

The easiest way for me is to start with the academic dimension.

lokalnego, nie mo˝na pominàç olbrzymiego kontaktu ze Êrodo-

feared that in the future we wouldn’t cope with all those ten-

Thanks to the Programme, I got to know a new university with

wiskiem mi´dzynarodowym, g∏ównie akademickim. By∏o to nie-

sions, prejudices, this fast pace … they feared that we would

By∏a to wspania∏a naukowa przygoda i doÊwiadczenie, które da-

its own structure, a new form of study, a new teaching metho-

opisane doÊwiadczenie, nie tylko j´zykowe, towarzyskie czy ku-

have another world war…”. These are the words that I heard du-

∏o mi odrobin´, tak niezb´dnego dziÊ m∏odym adeptom nauki,

dology. This was also a sort of reference point for me, in relation

linarne. MyÊl´, ˝e w∏aÊnie dotkni´cie dalekiej nam dotàd kultu-

ring a fierce discussion among Erasmus students in the student

poczucia faktycznej przydatnoÊci, jak równie˝ satysfakcj´ z osià-

to my home university as well as me as a student. Erasmus

ry poprzez zwyk∏y kontakt z ludêmi, wynikajàcy z ogólnej ak-

dorm in Pfeilgasse, where I lived. Though I can’t take an explicit

gni´tych celów wspomnianej inicjatywy.

meant as well, in a way, confronting the knowledge I had

ceptacji i ch´ci poznania, jest jednà z najwi´kszych zas∏ug pro-

stance on this statement, it puts forward a justified thesis about

gained so far with European academic standards.

gramu. Erasmus by∏ dla mnie i dla wielu znanych mi stypendy-

a very broad cultural and social meaning of the Programme.

nym w jego Instytucie.

W koƒcu, dzi´ki studiom i pracy badawczej wÊród przysz∏ych in-

stów swoistà „synergià” poznawania „naszych”, ró˝nych od sie-

˝ynierów mechaników, fizyków, elektroników czy chemików,

I think that it forced me to adapt in a certain way to my new aca-

pozna∏em nauk´ jako si∏´ opierajàcà si´ na indywidualnych

demic environment. Even though, once adapted, I could start li-

ludzkich umiej´tnoÊciach, wiedzy i talentach, które wspó∏pracu-

ving – or, in this case, studying – to local rhythm, my studies

Zbli˝a∏o nas to do siebie, kszta∏tujàc w niektórych zalà˝ek to˝-

the European Union structure, could provide me, as a witness

jà razem w ramach wspólnych przedsi´wzi´ç. Wnioskowaç

were a unique experience in its own right. With considerable

samoÊci europejskiej. Jest to jednak bardzo trudne, gdy˝ jako

to the recent accession of Poland on 1 May 2004, with

mo˝na wi´c, ˝e dobro nauki nie wymaga dziÊ izolacji badaczy

freedom in choosing individual courses, I could devote myself to

spo∏eczeƒstwo Europy wszyscy mamy w swojej ÊwiadomoÊci nie

a number of positive examples of how to function in the

w laboratorium, lecz wr´cz przeciwnie - potrzebuje zacieÊnionej

studying the areas of my research interests. This freedom enables

tylko wynios∏y dorobek naszej kultury, ale i przez wieki obecnà

Community. I saw what could be achieved through very

wspó∏pracy, otwarcia si´ na inne dziedziny, na inny sposób ro-

you, in my opinion, to discover fascinating topics for study and

w niej wojn´, ucisk i nienawiÊç, które ten dorobek regularnie

good organisation of the state and society. This enlightened

zumowania, naukowego podejÊcia, na innà „kultur´” naukowà.

research which might otherwise be ignored or are often invisible to

niszczy∏y. Historia daje nam poza tym poczucie pewnej identy-

me about a few key issues, which are already so obvious

Zrozumia∏em tak˝e, jak wa˝ny jest aspekt mi´dzynarodowej

students following a pre-defined and uniform study programme.

fikacji, orientacji. Niestety dyskusja nad wspólnà historià poru-

to me today, such as e.g. waste segregation.

bie obyczajowoÊci, kultur, to˝samoÊci.

Referring to my personal experience – I had an opportunity to live in the country which, as “an elder brother” within

sza zazwyczaj problem zró˝nicowania pami´ci, zró˝nicowania

However, speaking about the impact of the local community

Podsumowujàc kulturowà wartoÊç programu, warto zwróciç

As an Erasmus student, I also felt the power of my own natio-

obrazu przesz∏oÊci. Jednak trzeba mieç wiedz´ i odwag´, by od-

on me, I could not overlook the overwhelming intensity

uwag´, ˝e otwiera on niejako umys∏, ÊwiadomoÊç, ale i naszà

nal, or native, identity which remained invisible, as it were,

ró˝niç jà i broniç od czystego historycznego fa∏szu, który jest

of contact with the international, mainly academic, communi-

narodowà dum´ na nowe argumenty – na argumenty, które

in my home environment earlier on.

jeszcze wcià˝ obecny wÊród historycznych interpretacji. By∏o

ty. This was an indescribable experience, not only in linguistic,

zwyci´˝y∏y 50 lat temu przy uk∏adaniu podwalin struktury dzi-

to dla mnie spostrze˝enie nadzwyczaj trudne, czasem nawet

social or culinary terms. I think that it’s exactly the touch

siejszej Europejskiej Wspólnoty.

bolesne, ale mimo wszystko bardzo kszta∏càce. Wielu z nas,

of a previously distant culture through normal contact with

„erasmusowców”, pomimo bolesnych kart historii, którà tworzy-

people, resulting from general acceptance and curiosity

Erasmus zapoczàtkowa∏ w moim przypadku, jak i z pewnoÊcià

sciousness, but also our national pride to new arguments –

li przecie˝ jeszcze nasi dziadkowie by∏o w stanie odwa˝yç si´

to meet them, that is one of the greatest merits of the Pro-

w wielu innych, kilka bardzo silnych przyjaêni, które przetrwa∏y

arguments that won 50 years ago when foundations were laid

na dialog, na braterstwo.

gramme. To me, as well as to many other exchange students

do dzisiaj. Przyjaênie te przywo∏ujà moje „wiedeƒskie” dni, wy-

for the structure of today’s European Community.

that I know, Erasmus meant “synergy” in discovering “our” –

zwalajà ma∏à t´sknot´ schowanà gdzieÊ mi´dzy dobrymi wspo-

distinct – customs, cultures and identities.

mnieniami.

do spo∏ecznoÊci europejskiej, do Êwiata. Ryszard KapuÊciƒski

This brought us closer to one another, planting in some of us

Smak ˝ycia” – film Cédrica Klapischa przedstawia bardzo traf-

These friendships revive memories of my days in Vienna, evoke

w „Wojnie czy dialogu” pisze o tej to˝samoÊci: „To jest w tej

the germ of European identity. This is, however, very difficult

nie, zarówno swoim tytu∏em, jak i treÊcià, obraz stypendium

the feeling of little longing hidden somewhere among good

chwili nasza najs∏absza to˝samoÊç, niejako to˝samoÊç in-spe, ale

because, as European society, we all keep in our minds not on-

Erasmus na przyk∏adzie rocznego pobytu m∏odego Francuza –

memories.

w przysz∏oÊci wszyscy b´dziemy zmierzaç w tym kierunku”.

ly the lofty achievements of our culture, but also wars, oppres-

Xaviera w Barcelonie. Xavier mówi wtedy: „Jestem Francuzem,

Zgadzam si´ równie˝ z autorem, ˝e cz∏owiek posiada ró˝ne to˝-

sion and hatred which were present there for centuries, regu-

jestem W∏ochem. Jestem taki jak Europa, jestem ba∏aganem!”.

“L’auberge Espagnole”*, Cédric Klapisch’s film, presents –

samoÊci, które zale˝à od sytuacji i momentu ˝ycia. Jako „era-

larly undermining these achievements. History also gives us

Rok póêniej przechadza si´ ulicami Pary˝a i w ma∏ej knajpce za-

through both its title and content – a very accurate picture

smusowiec” poczu∏em tak˝e si∏´ swojej narodowej, rodzimej

a sense of identification, orientation. Regrettably, any dis-

uwa˝a rozbawionà grupk´ zagranicznych studentów, co wy-

of life during an Erasmus exchange, taking as an example

to˝samoÊci, która pozostawa∏a dla mnie niejako niezauwa˝alna

cussion on our common history usually raises the problem

zwala w nim ogromny sentyment, który te˝ osobiÊcie bardzo

a young Frenchman, Xavier, who spends one year in Barcelona.

w moim dotychczasowym, rodzimym Êrodowisku.

of how much our memories and pictures of the past differ

cz´sto odczuwam. To sentyment do przygody, do poznania,

Xavier says then: “I’m French, I’m Italian. I am like Europe, I am

from one another. However, one should have the knowledge

do przyjaêni, czasem nawet do beztroski, które bez wàtpienia

a real mess!”. A year later, he is walking the streets of Paris

and courage to distinguish it from, and protect it against,

da∏ mi Erasmus.

and sees a group of amused foreign students in a small café,

Poruszy∏em wczeÊniej problem to˝samoÊci. MyÊl´, ˝e wielu - tak

Summing up the cultural value of the Programme, it is worth emphasising that it opens up, so to speak, our mind, con-

jak ja – wyodr´bni∏o w sobie ÊwiadomoÊç przynale˝noÊci

In my case and certainly in many other cases, Erasmus started up firm friendships which have survived until the present day.

outright historical falsehood which is still present among

and this fills him with an overwhelming longing, which I very

historical interpretations. This was an observation which

W koƒcu da∏ mi poznaç moje w∏asne ˝ycie, którego „smaku”

often feel myself. This is a longing for adventure, a longing

I found extremely difficult to accept, sometimes even painful

z pewnoÊcià nigdy nie zapomn´.

to discover the world, a longing for friendship, and sometimes

but, despite everything, one that I learned a lot from. In spite

even for carefree existence which Erasmus did undoubtedly

of the painful chapters in history, which indeed were still writ-

give me.

ten by our grandfathers, many of us, Erasmus students, found the courage to have a dialogue, to forge brotherhood.

Finally, it gave me a chance to discover my own life, “the taste” of which I will certainly never forget.

Earlier on I mentioned the issue of identity. I think that many students, like me, “singled out” in themselves a sense of belonging to European society, to the world. Here’s what Ryszard KapuÊciƒski writes about this identity in his book “War or Dia-

J´drzej Górski, Politechnika Wroc∏awska:

logue”: “This is now our weakest identity, a prospective identity,

„Grenada – bia∏e domy”, Hiszpania

as it were, but in the future we will all be heading in that direc-

J´drzej Górski, Wroc∏aw University of Technology:

tion”. I also agree with the author that man has different iden-

“Grenada – white houses”, Spain

tities, depending on the situation and moment in life.

FRAGMENTY WYRÓ˚NIONYCH ESEJÓW

EXCERPTS OF HONOURABLE MENTIONED ESSAYS

Faustyna Goszczyƒska

Paƒstwowa Wy˝sza Szko∏a Zawodowa w Tarnowie

Higher Vocational School in Tarnów

„Niekoniecznie trzeba chodzic, utartymi szlakami”

”We don’t necessarily need to follow the beaten track”

KiedyÊ us∏ysza∏am, ˝e semestr sp´dzony na uczelni zagranicznej daje wi´cej ni˝ pi´ç lat studiów na najbardziej utytu∏owanym uni-

Agnieszka Kiepuszewska

Akademia Muzyczna im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu

Ignacy Jan Paderewski Academy of Music in Poznaƒ

„Nieistotny jest kolor skóry”

”Colour of the skin doesn’t really matter”

Ten, kto zasmakuje owoców Morza Âródziemnego i win

Those who have tasted Mediterranean seafood and wines

ze s∏onecznej Toskanii, nie b´dzie oglàda∏ si´ na hambur-

of sunny Tuscany will not even look at hamburgers and coca-

gery i cola-col´. Temu, kto raz zachwyci si´ widokiem

cola. Those who have at least once admired the view of snow-

I heard once that a semester spent at a foreign university gives

oÊnie˝onych szczytów Etny, nie wystarczy potem oglàda-

capped peaks of Mount Etna will not settle then for pictures

you more than five years of study at the most renowned uni-

nie krajobrazów w kolorowych pismach. A ten, kto odczu∏,

of landscapes in colourful journals. And those who have felt

wersytecie w kraju. Teraz rozumiem, ˝e taki pobyt to coÊ wi´cej

versity in your own country. Now I understand that such a pe-

˝e ka˝dym innym cz∏owieku bije takie samo serce i nie-

that another man’s heart is just the same as theirs, and then

ni˝ tylko zwi´kszenie swojej atrakcyjnoÊci na rynku pracy w do-

riod abroad means more than just boosting your attractiveness

istotne sà kolor skóry, odmienna kultura (czasem bogatsza

that the colour of the skin, a different culture (sometimes richer

bie „wyÊcigu szczurów” i nieustannej walki o sto∏ki. To po pro-

in the labour market in the age of “the rat race” and the endless

od europejskiej), a w koƒcu Bóg, który jest jeden, nigdy

than European) don’t really matter, and finally that there

stu coÊ, co wyciska na cz∏owieku niezatarte pi´tno, co zmienia

jockeying for positions. It simply leaves an indelible mark

nie b´dzie nosi∏ w sobie nienawiÊci. B´dzie pragnà∏ dobra

is only one God (despite the variety of religions), will never

jego spojrzenie na Êwiat i co sprawia, ˝e powraca on, b´dàc in-

on you, changes your perception of the world, and makes you

dla siebie i innych. B´dzie szanowa∏ i ceni∏ hojnoÊç ˝ycio-

carry hatred in their heart. They will respect and appreciate

nà osobà, wzbogaconà o doÊwiadczenie, jakiego nikt i nic nie

a different person when you return home, enriched with

dajnej natury.

the generosity of life-giving nature.

jest mu w stanie odebraç i które b´dzie procentowaç póêniej

experience that nobody and nothing can ever take away from

przez ca∏e ˝ycie.

you and that will pay off later throughout your life.

Erasmus oznacza dla mnie wyp∏yni´cie z bezpiecznej zatoki

For me, Erasmus means sailing out from the safe heaven of your

uczelni (w moim przypadku Akademii Muzycznej w Pozna-

university (in my case, the Academy of Music in Poznaƒ), your

W odpowiedzi na pytanie o krótkie podsumowanie mojego po-

To sum up briefly my Erasmus exchange, I would use a very

niu) i domu rodzinnego na pe∏ne morze. Nie tylko na kilka

family, into the open sea. Not only for a few months, but for

bytu na stypendium Erasmusa, pos∏u˝y∏abym si´ bardzo pro-

simple equation: choose what’s best in student life, add lots

miesi´cy, ale ju˝ na ca∏e ˝ycie. Wciàgnàç kotwic´, z ca∏à

your whole life. Weighing the anchor, fully aware of dangers,

stym równaniem: nale˝y wybraç z ˝ycia studenckiego to, co naj-

of wonderful adventures, multiply it by an infinite amount

ÊwiadomoÊcià niebezpieczeƒstw, zmiennoÊci wiatru, skwaru,

variable winds, scorching heat, rain and storms.

lepsze, dodaç do tego mnóstwo wspania∏ych przygód, pomno-

of experience gained, and square the result.

deszczu i burz. Muzyka nie zacz´∏a si´ od Bacha, Mozarta, Chopina. Muzy-

Music did not begin with Bach, Mozart, Chopin. Music has

As for my personal experience, the exchange helped me to

ka istnia∏a od zawsze. Dla mnie czas odkrywania bia∏ych

always been there. For me, this period of discovering unchar-

discover my own identity, confirmed my belief that travel

plam na mapie muzycznego Êwiata rozpoczà∏ si´ na dobre

ted territories on the map of the world of music has really

Ja, dzi´ki temu wyjazdowi, odnalaz∏am siebie, utwierdzi∏am si´

broadens the mind, and made me realise that we don’t neces-

tu, we W∏oszech. Bo z dystansu podró˝nika, t´skniàcego

begun here, in Italy. Because when you are far away, a travel-

w przekonaniu, ˝e podró˝e kszta∏cà, zrozumia∏am, ˝e dà˝àc

sarily need to follow the beaten track when pursuing our aim,

za Ojczyznà, rodzi si´ pragnienie opowiadania o pi´knie

ler missing his Homeland, the distance evokes a yearning to tell

do celu, niekoniecznie trzeba chodziç utartymi szlakami, a naj-

and that what matters most in life is continuous development

swojego kraju rodzinnego, roÊnie ch´ç do szerzenia jego s∏a-

others about the beauty of your native country, to spread its

wa˝niejsze w ˝yciu jest ciàg∏e rozwijanie swojej osobowoÊci,

of our personality, abilities and skills.

wy na ca∏y Êwiat.

fame across the world.

I nie zgadzam si´ z opiniami malkontentów, którzy twierdzà,

And I don’t agree with malcontents who say that we, young

˝e w ˝y∏ach m∏odych ludzi nie p∏ynie ju˝ mi∏oÊç do Ojczyzny,

people, no longer have the love of our Homeland, for its

do jej przesz∏oÊci, bogactwa, i wielkoÊci. Udzia∏ w programie

past, richness and greatness, running in our blood. Partici-

Socrates – Erasmus daje nam mo˝liwoÊç rozszerzenia nie

pation in the Socrates/Erasmus Programme does not only

tylko horyzontów swojej wiedzy i kultury, ale rodzi te˝ g∏ód

give us an opportunity to broaden our knowledge and cul-

poznawania i kochania tego, co rodzime, co tkwi g∏´boko

tural horizons, but also evokes the thirst to discover and

w nas.

love what’s native for us, what lies deep within us.

˝yç przez nieskoƒczenie wiele zdobytego doÊwiadczenia, a wynik podnieÊç do kwadratu.

zdolnoÊci i umiej´tnoÊci.

Aleksandra Larek, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu: “Sokrates zbli˝a ludzi” – Frankfurt nad Menem, Niemcy. Aleksandra Larek, Poznaƒ University of Medical Sciences: “Socrates brings people closer together”, Frankfurt am Main, Germany.

Agnieszka Martyn

Akademia Rolnicza w Lublinie

Agricultural University in Lublin

, „Zaczel∏, -am, ufac swoim , umiejetnosciom i zdolnosciom” ,

”l gained confidence in my skills and abilities”

Maria Wojciechowska

Uniwersytet Warszawski

Warsaw University

„Budowac, zgode , , i porozumienie miedzy ludzmi ” ,

”To maintain harmony and understanding between people”

Nale˝´ do grona erasmusów: kr´gu ludzi, których ∏àczà

I have joined the Erasmus club: a circle of people who have

wspólne doÊwiadczenia tego stypendium. Nawet, jeÊli si´

a sense of community and affinity through their shared Era-

wczeÊniej nie spotkaliÊmy, wydaje mi si´, ˝e da si´ odczuç

smus experience. Even if we have never met before, we do,

mi´dzy nami pewnà wi´ê. Wiemy, co to znaczy wyjechaç na

it seems to me, feel a certain bond with one another. We know

studia za granic´, spotkaç si´ z ró˝nymi ludêmi, zobaczyç,

what it means to go abroad for a period of study, to meet

jak ˝yje si´, uczy i pracuje gdzie indziej ni˝ u nas. Wiemy, co

different people, to see how people live, learn and work else-

to znaczy podjàç wyzwanie!

where. We know what it means to take up a challenge!

Erasmus to nauka. Taka szko∏a ˝ycia. MyÊl´, ˝e uczy otwar-

Erasmus is about learning. A school of life, if you like. I believe

toÊci, zbli˝a, buduje wspólnot´ przyjació∏ i znajomych,

that it teaches you to be open, brings people closer to one ano-

sprzyja porozumiewaniu si´ i zrozumieniu kultur. Ju˝ na za-

ther, builds a community of friends and acquaintances, furthers

wsze pozostaje w cz∏owieku t´sknota za tym, co si´ prze˝y-

communication and understanding between cultures. With the

Przygotowujàc si´ do wyjazdu cieszy∏am si´, ˝e spe∏nia si´ jed-

Making arrangements for the trip, I was happy that one

∏o i nadzieja na ponowne spotkania. Erazm z Rotterdamu

strong bonds thus created, the longing for what you expe-

no z moich marzeƒ z dzieciƒstwa o studiowaniu, mieszkaniu

of my childhood dreams, my dream of studying and living

pochwali∏by takie rodzàce si´ mi´dzy uczestnikami „republi-

rienced and the hope to meet the people again settles in your

we Francji, o którym cz´sto wspomina∏am mamie przy kolacji.

in France, which I would often tell my mum about at

kaƒskie cnoty”, jak zami∏owanie do wiedzy, moralnoÊç,

heart for ever. Erasmus of Rotterdam would praise “republican

Ponadto by∏a to bezcenna lekcja ˝ycia, która nauczy∏a mnie

dinner, was coming true.

otwarcie na innych, które majà, w duchu irenistycznym, bu-

virtues” emerging among us, participants, such as knowledge,

samodzielnoÊci, odpowiedzialnoÊci, zdyscyplinowania, otwar-

Besides, it is an invaluable lesson in life which taught me to be

dowaç zgod´ i porozumienie mi´dzy ludêmi.

morality and openness to others, which, in the irenic spirit, are

toÊci wobec ludzi. Pokona∏am swojà nieÊmia∏oÊç, kompleksy,

independent, to have a sense of responsibility and discipline,

zacz´∏am ufaç swoim umiej´tnoÊciom i zdolnoÊciom.

and to be open to people. I overcame my shyness, got over my

Erasmus to soczewka Êwiata, dzi´ki której mo˝na zobaczyç

Ogólnoeuropejski program wymiany studenckiej Erasmus

complexes, and I gained confidence in my skills and abilities.

kalejdoskop ludzi i ich kultur. Mog∏abym chyba teraz uczyç

Erasmus is the lens of the world through which you can see

otworzy∏ mi nowe perspektywy rozwoju zawodowego, inte-

Erasmus, a pan-European student exchange programme, opened

si´ i pracowaç gdziekolwiek bàdê na Êwiecie. Nawet co-

a kaleidoscope of people and their cultures. Now, I think,

lektualnego oraz kulturowego zarówno w kraju jak i we Fran-

up for me new prospects of professional, intellectual and cultu-

dzienna rutyna zakupów albo te˝ cz´ste alarmy przeciwpo-

I could study and work anywhere in the world and go on

cji. Erasmus doda∏ mi pewnoÊci siebie oraz si∏ w realizacji no-

ral development, both within my own country and in France.

˝arowe w akademiku (koƒczàce si´ szcz´Êliwie!), by∏y Êwiet-

learning in the same way. Even everyday routine shopping

wego celu, jakim by∏o uzyskanie dyplomu francuskiej uczelni

It boosted my self-confidence and gave me strength to pursue

nà okazjà do pog∏´biania wi´zi i nauki. Wycieczki! Ludzie!

or frequent fire alarms in the student dorm (with a happy

wy˝szej. Dlatego rozpocz´∏am podyplomowe studia z bio-

my new aim of gaining a diploma of a French university. So I

Spacery! Kolacje!

ending!), were an excellent opportunity to forge closer bonds

technologii ˝ywnoÊci Procédés Biotechnologique et Alimen-

enrolled on a postgraduate programme in food biotechnology,

taires,

DEA

Procédés Biotechnologique et Alimentaires, and obtained

Odbieranie poczty w recepcji akademika! Liczenie zajàców

(Diplôme d’Etudes Approfondies - Master’s Degree). Odby∏am

a French Master’s degree – DEA (Diplôme d’Etudes Approfondies).

biegajàcych po kampusie! Wieczory na trawniku lub na ∏aw-

Picking up mail at the reception in the dorm! Counting hares

szeÊciomiesi´czny sta˝ w laboratorium oraz w przemyÊle mle-

I did a six-month placement in a laboratory and in the dairy in-

ce sp´dzane na niekoƒczàcych si´ rozmowach i dyskusjach

running around the campus! Evenings we spent on the lawn or

czarskim, zdobywajàc cenne doÊwiadczenie, wiedz´ i kontak-

dustry, gaining valuable experience and knowledge, and making

Êwiatopoglàdowych! Wspólna nauka przed egzaminami

the bench, chatting and discussing our outlook on life for en-

ty, które wykorzystuje w pracy naukowej. Obecnie studiuj´

contacts, which I now use in my research work. Now I am in the

i wspólne projekty! Erasmus to wszechstronne kszta∏cenie.

dless hours. Studying together for exams and planning joint

na II roku studiów doktoranckich w Akademii Rolniczej w Lu-

second year of my doctoral studies at the Agricultural University

Ogromne, cenne doÊwiadczenie.

projects! Erasmus gives you an all-round education. A great va-

blinie oraz na uczelni francuskiej ENSAIA - INPL Nancy.

in Lublin and at the French university ENSAIA - INPL in Nancy.

otrzymujàc

magisterium

francuskie

to maintain harmony and understanding between people.

and learn. Trips! People! Walks! Dinners!

luable experience.

Bartek Woêniak

Marta Zieleƒ

Politechnika Szczeciƒska

Szczecin University of Technology

DolnoÊlàska Szko∏a Wy˝sza Edukacji

University of Lower Silesia of the Association

Towarzystwa Wiedzy Powszechnej we Wroc∏awiu

for the Advancement of Education in Wroc∏aw

“Nothing will ever surprise me anymore”

„Taki wyjazd, zmniejsza swiat”

“A trip like this makes the world smaller”

Pami´tam, ˝e po powrocie z rocznego pobytu w Irlandii, kiedy

I remember that, when I was back after my year-long stay

. „Nic mnie juz nie zaskoczy”

poszed∏em odwiedziç mojego przyjaciela (który notabene rów-

in Ireland, I went to see my friend (who, incidentally, was also

Stypendium teraz jest dla mnie wszystkim. ¸àczy w sobie z∏e

My exchange is everything to me now. I have my bad as well as

nie˝ by∏ na wymianie, ale w Danii), do rozmowy przy∏àczy∏ si´

on the exchange, but in Denmark). His father joined in the

i dobre chwile. Uczy mnie cierpliwoÊci, pokory. Dzi´ki doÊwiad-

good times here. I am learning to be patient, humble. Thanks to

jego tata i zapyta∏ mnie: „Jak wra˝enia?”. Na co ja odrzek∏em:

conversation and asked me about my impressions. I said:

czeniom, jakie tutaj zdoby∏am, jestem silniejsza. Czasami,

the experience that I’ve gained here, I am stronger. Sometimes,

- Âwietnie. Nigdy wczeÊniej nie mia∏em okazji tak d∏ugo miesz-

- It was great. Before that I’ve never had the chance to live

w przyp∏ywie nadmiaru ego, wydaje mi si´, ˝e po tym wszyst-

with a sudden boost to my ego, it seems to me that, after all

kaç poza domem, nie wspominajàc ju˝ o zagranicy…

so long away from home, still less abroad …

kim nic mnie ju˝ nie zaskoczy.

this, nothing will ever surprise me anymore.

Wtedy on doda∏:

Then he added:

Erasmus jest dla mnie przede wszystkim szansà. Nie tylko

For me, Erasmus is, first of all, an opportunity. Not only for

- Taki wyjazd „zmniejsza Êwiat”, co?

- A trip like this “makes the world smaller”, doesn’t it?

z uwagi na atrakcyjny wpis w CV. Bo przecie˝ absolwentom kie-

an interesting item in my CV. As indeed those who graduate

D∏ugo zastanawia∏em si´, dlaczego akurat ten fragment na-

I was pondering for quite a while why it was just that bit

runków humanistycznych nie jest teraz ∏atwo.

in humanities don’t really have an easy time now.

szej rozmowy tak bardzo zapad∏ mi w pami´ç – najwidocz-

of our conversation that stuck so firmly in my memory –

Teraz stypendium jest dla mnie wszystkim. Traktuj´ je powa˝nie.

Now the exchange is everything to me. I am serious about it.

niej w tych s∏owach jest wiele prawdy. Wyjazd na wymian´

clearly, there is a great deal of truth in these words. Going

Chc´ „wycisnàç” z tego czasu jak najwi´cej, by po powrocie do

I want to make the most of this time so that, when I am back

zagranicznà faktycznie „zmniejsza Êwiat” – i to jeszcze jak

abroad on an exchange does indeed make the world smaller

Polski móc spokojnie spojrzeç sobie w twarz z przekonaniem, ˝e

in Poland, I can easily look into my own eyes and be sure that

zmniejsza (...).

– so much smaller (…)

nie zmarnowa∏am ani minuty.

I didn’t waste time.

Kiedy zastanawiam si´ nad tym wszystkim, co prze˝y∏em

...Looking at all my experiences during the exchange, I think

podczas wymiany zagranicznej, myÊl´: Erasmus znaczy dla

that, for me, Erasmus is about “discovering”. Discovering, first

mnie poznanie. Poznanie przede wszystkim samego siebie

of all, my own identity, and finding courage to face a new,

i zyskanie odwagi, aby stanàç twarzà w twarz z nowà, nie-

unknown reality that brings challenges and, not infrequently,

znanà rzeczywistoÊcià, która niesie wyzwania i nierzadko

problems, but at the same time a reality that can reward you

k∏opoty, ale równoczeÊnie potrafi bardzo sowicie wynagro-

generously for the effort you have taken.

dziç za podj´te trudy.

…Finally, someone said once that people fear only the

W koƒcu ktoÊ kiedyÊ powiedzia∏, ˝e ludzie bojà si´ tylko tego, co

unknown…, and Erasmus gives you a chance to discover so

nieznane…, a Erasmus pozwala poznaç bardzo wiele…

much…

Aleksandra B∏aszkiewicz, Akademia Wychowania Fizycznego we Wroc∏awiu: „Mi´dzynarodowe auto Socrates” – Bratys∏awa, S∏owacja. Aleksandra B∏aszkiewicz, University School of Physical Education in Wroc∏aw: „International ‘Socrates’ car”, Bratislava, Slovakia

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

Szabolcs Bokodi

Koordynator Programu Erasmus na W´grzech

Coordinator of the Erasmus Programme in Hungary

Zawsze by∏em przekonany, ˝e Erasmus odgrywa wiodàcà rol´ w budowaniu wspólnoty europejskiej. DwadzieÊcia lat tworzenia kontaktów i zaufania przez studentów i nauczycieli – nic nie mo˝e w bardziej pozytywny sposób oddzia∏ywaç na naszà przysz∏oÊç. Zawsze nale˝y dà˝yç do znajdowania odpowiednich ram do stworzenia jak najwi´kszej liczbie studentów mo˝liwoÊci doÊwiadczenia czegoÊ, czego w inny sposób nie da si´ osiàgnàç. Podoba mi si´ idea Erasmusa. Program ten daje dziesiàtkom tysićy najbardziej ambitnych studentów z naszych paƒstw okazj´ do prze˝ycia zagranicà najbardziej ekscytujàcych kilku miesićy w ich ˝yciu. Zawsze b´dà wspominaç jak to by∏o. Najpierw sà po prostu zmotywowani, potem doÊwiadczajà szoku w zetknićiu z innà kulturà, aby na koniec przekonaç si´, co oznacza bycie studentem w programie Erasmus. Swój entuzjazm przywo˝à z powrotem do swoich rodzin i wykorzystujà swojà wiedz´ dla dobra nas wszystkich. W∏aÊnie to sprawia, ˝e moja praca jest tak ciekawa i stymulujàca.

I was always convinced that Erasmus has a leading role in building the “European community”. 20 years of building contacts and trust via students and teachers. Nothing else could have such a positive impact on our future. We always have to find a proper framework for giving the possibility to as much students as possible to experience something which cannot be gained otherwise. I like the idea of Erasmus. It offers the opportunity to tenthousands of the most ambitious students in our countries to spend probably the best 4-5 months in their life abroad. They will always remember how it was. First, they are “just motivated”, then “shocked by an other culture”, but after all they will know what an “Erasmus student” mean. And they bring their enthusiasm back to their families, and use their new knowledge for the benefit of all of us. This is what makes my work so interesting and challenging.

JAK JEST POSTRZEGANY ERASMUS? KILKA PRZYK¸ADÓW

HOW IS ERASMUS PERCEIVED? SOME EXAMPLES

Erasmus w filmie

Erasmus in film

W 2002 r. francuski re˝yser Cedric Klapisch nakr´ci∏ komedi´

In 2002 Cedric Klapisch, a French film director, made a come-

pt. „L’Auberge espagnole” o mi´dzynarodowej grupie studen-

dy entitled „L’Auberge espagnole” (the English title: “Pot Luck”)

tów Erasmusa, przebywajàcych na rocznym stypendium

about a multinational group of Erasmus students on a year-

w Barcelonie. Razem mieszkajà, uczà si´, bawià i próbujà inte-

long exchange in Barcelona. They live, learn, have fun and try

growaç z otoczeniem. G∏ówny bohater, 27-letni Pary˝anin Xa-

to integrate with their environment together. The main cha-

vier, ponadto W∏och, Angielka, Duƒczyk, Belgijka, Niemiec

racter, 27-year old Xavier, and an Italian, an English girl,

i Hiszpanka – postacie Klapischa stanowià kulturowà mieszan-

a Dane, a Belgian girl, a German and a Spanish girl –

k´ wybuchowà. Film zosta∏ entuzjastycznie przyj´ty przez m∏o-

Klapisch’s characters are a highly explosive cultural mixture.

dà widowni´ i do tej pory jest cz´sto pokazywany np. w czasie

The film was enthusiastically received by the young audience

studenckich imprez zwiàzanych z programem Erasmus, ale ma

and has been often shown to date, for example, during

te˝ swoich krytyków, którzy podnoszà fakt, ˝e komedia doty-

student events linked with the Erasmus Programme; however,

czy g∏ównie towarzyskiego aspektu udzia∏u w programie, a po-

some criticise the comedy for the fact that it centres mainly

mija kwestie merytoryczne i akademickie. Film Cedrica Klapi-

around the socialising aspect of the participation in the Pro-

Vanessa Lambrecht

scha by∏ dystrybuowany w polskich kinach w 2003 r. pod zmie-

Director of the Dutch National Agency for the Lifelong Learning Programme

gramme and disregards content-related and academic mat-

Dyrektor holenderskiej Narodowej Agencji Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

nionym tytu∏em „Smak ˝ycia”.

ters. Cedric Klapisch’s film was distributed in Polish cinemas

Dla mnie program Erasmus to znacznie wi´cej ni˝ tylko moja codzienna praca w charakterze dyrektora Narodowej Agencji Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” w Holandii. W mojej opinii Erasmus to przysz∏oÊç Europy. Dla wielu studentów stanowi on pierwsze zetkni´cie z innym systemem kszta∏cenia i z ˝yciem zagranicà z dala od rodziców i przyjació∏, a dla wi´kszoÊci z nich jest to pierwszy raz, kiedy naprawd´ poznajà samych siebie. Znaczàca wi´kszoÊç studentów, którzy uczestniczyli w programie Erasmus czuje, ˝e stali si´ bardziej samodzielni i nabrali wi´kszej pewnoÊci siebie oraz ˝e nauczyli si´ lepiej rozumieç i doceniaç innych ludzi i inne kultury. Erasmus poszerzy∏ ich horyzonty oraz sprawi∏, ˝e sà oni o wiele bardziej zorientowani mi´dzynarodowo. Sà to wa˝ne aspekty, z których studenci ci b´dà czerpaç korzyÊci przez ca∏e ˝ycie. W wielu przypadkach b´dà bardziej sk∏onni wyje˝d˝aç zagranic´, aby dalej si´ kszta∏ciç lub prowadziç badania. W szerszej perspektywie czasowej b´dzie to mia∏o korzystny wp∏yw na tworzenie zjednoczonej Europy. Podsumowujàc, dla mnie Erasmus to ucieleÊnienie idei i wizji zjednoczonej Europy i codzienna praca.

Erasmus is not only my daily work as head of the Dutch National Agency: it means much more to me than work. Erasmus for me is the future of Europe. For many students this is their first encounter with a different educational system, with living abroad, away from their parents and friends and for most of them it is also the first time they really get to know themselves. A large majority of students who have had an “Erasmus experience” feel that they have become more self-reliant, feel more self-confident and have a greater understanding of and appreciation for different people and cultures. Erasmus has broadened their horizons and made them more internationally oriented. These are all important traits that students can benefit from for the rest of their lives. In many cases they will be more inclined to go abroad again in the future for further studies, research or work. In the long run, this will have a positive effect on the creation of a single Europe. To sum it all up: for me Erasmus makes the idea an vision of one Europe concrete and daily practice.

in 2003 under a changed title “Smak ˝ycia” (The Taste of Life).

Erasmus w Internecie

Erasmus in the Internet

Internet jest dla Erasmusa bardzo wa˝nym kana∏em informa-

The Internet is a very important information channel for

cyjnym – dzi´ki niemu stypendyÊci szybko docierajà do szcze-

Erasmus – it is via this channel that Erasmus students find

gó∏owych informacji o uczelniach przyjmujàcych, zapoznajà

quickly detailed information about hosting institutions, have

si´ ze wspomnieniami i radami swoich poprzedników, rezerwu-

access to their predecessors’ accounts of experiences and

jà miejsce w akademiku lub korespondujà z koordynatorami

advice, book rooms in student hostels or correspond with

programu.

Programme Coordinators.

Jednak studenci Erasmusa potrafià wykorzystywaç Internet

However, Erasmus students can use the Internet in an even

w jeszcze bardziej twórczy sposób. Jednym z najciekawszych

more creative way. One of the most interesting projects which

Erasmus – co to dla mnie znaczy? Erasmus – what does it mean to me?

John Reilly

By∏y Koordynator Programu Erasmus w Wielkiej Brytanii

Former Erasmus Programme Coordinator in the United Kingdom

Studia Erasmusa i doÊwiadczenie mobilnoÊci dajà dzisiejszym studentom szans´ na XXI-wieczny renesans, budujàcy nowà europejskà to˝samoÊç. To program o najwi´kszym mno˝nikowym wp∏ywie na ˝ycie Europejczyków – studentów Erasmusa, ich rodziny, przyjació∏ i uczelnie. To odmiana ˝ycia, która pozostawia trwa∏y Êlad na wszystkich uczestnikach. By∏o dla mnie zaszczytem pracowaç z tak zaanga˝owanym zespo∏em kolegów i przyjació∏.

Dr Siegbert Wuttig

Dr. Siegbert Wuttig

DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst – Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej)

DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst)

Program ERASMUS stanowi dla mnie jeden z najwa˝niejszych sukcesów Unii Europejskiej. Obejmujàc oko∏o 1,7 miliona studentów, ponad 100 tysi´cy nauczycieli oraz ponad 2000 szkó∏ wy˝szych ERASMUS jest z pewnoÊcià mega-gwiazdà wÊród programów mobilnoÊci na ca∏ym Êwiecie. Dla indywidualnych osób ERASMUS oznacza uczenie si´ bàdê nauczanie w innym kraju europejskim, doÊwiadczenie Europy przez poznawanie innych studentów i wyk∏adowców z ca∏ego kontynentu oraz porozumiewanie si´ i myÊlenie w innym j´zyku, nawiàzywanie przyjaêni oraz zdobywanie cennych umiej´tnoÊci zawodowych. Od 20 lat ERASMUS odmienia ˝ycie jednostek i sposoby dzia∏ania ró˝nych instytucji, a tak˝e systemy szkolnictwa wy˝szego i polityk´ mobilnoÊci w wielu krajach. Program ten ma równie˝ znaczàcy wp∏yw na polityk´. Dzi´ki przedakcesyjnemu zaanga˝owaniu we wspó∏prac´ akademickà paƒstw z Europy Ârodkowej i Wschodniej, ERASMUS stanowi∏ zapowiedê rozszerzenia Unii Europejskiej. Ponadto przygotowa∏ on grunt pod Proces Boloƒski oraz stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego. ERASMUSIE! Nic nie mo˝e si´ z tobà równaç.

For today’s students, the Erasmus study and mobility experience offers the opportunity of a 21st century renaissance establishing a new European identity. It is the European programme with the largest multiplier impact on the lives of European citizens – the Erasmus students, their families, their friends and their Higher Education Institutions. It is life changing and leaves an enduring impression on all those involved. It has been a privilege to be involved and to work with such a committed team of colleagues and friends.

For me the ERASMUS programme is one of the most important success stories of the European Union. With around 1.7 million students, over 100.000 teachers and more than 2000 participating higher education institutions ERASMUS certainly is the superstar of mobility schemes in the world. For individuals ERASMUS means learning and teaching in another European country, experience Europe by meeting fellow students and teachers from many European countries, communicating and dreaming in another language, making friends and gaining valuable competencies for the professional life. Since 20 years ERASMUS has been changing individual biographies, institutional profiles as well as national higher education systems and mobility policies. The programme had also an important influence on the European political agenda. With its pre-accession integration of the countries from Central and Eastern Europe in the European academic cooperation ERASMUS has anticipated the EU enlargement. Moreover, ERASMUS has prepared the ground for the Bologna Process and the creation of a European Higher Education Area. ERASMUS – nothing compares to you.

internetowych projektów, które wyros∏y „z urodzajnej, erasmu-

have grown “in the fertile Erasmus soil” (quoted from

sowskiej ziemi” (cyt. za „Angorà” z 6.05.2007, s. 58), jest euro-

“Angora” of 6 May 2007, p. 58) is the European online

pejski magazyn online Cafebabel.com, redagowany po francu-

magazine Cafebabel.com, edited in French, English, Ger-

sku, angielsku, niemiecku, hiszpaƒsku, w∏osku, polsku (od lute-

man, Spanish, Italian, Polish (since February 2006) and

go 2006 r.) i kataloƒsku. Jego pomys∏odawcami jest dwóch

Catalonian. The idea came from two Italians, Adriano

W∏ochów, Adriano Farano i Nicola Dell’Arcipite, którzy przeby-

Farano and Nicola Dell’Arcipite, who were on the Era-

wali na stypendium erasmusowym w Strasbourgu. Autorzy

smus exchange in Strasbourg. The authors describe

okreÊlajà stron´ jako „magazyn Europy”. - Ale uwaga! Nie cho-

the website as “a European magazine” – But don’t get it

dzi nam o instytucyjnà Europ´, o Europ´ dyrektyw i porzàdków.

wrong! It is not about Europe of institutions, Europe

Dla nas Europa oznacza przede wszystkim histori´ ludzi. Naszà

of directives and orders. Europe means to us, first of all,

ambicjà jest dostarczenie czytelnikom informacji o zjawiskach

the history of people. Our ambition is to provide readers

spo∏ecznych i politycznych widzianych europejskim okiem –

with information about social and political develop-

powiedzia∏ o projekcie Adriano Farano (cyt. jw.). Magazyn Ca-

ments viewed through European eyes – said Adriano

febabel.com jest przygotowywany przez zespo∏y dziennikarzy

Farano (ibid.). The Cafebabel.com magazine is produced

z oÊmiu krajów Europy, ∏àcznie liczy 650 wspó∏pracowników

by teams of journalists in eight European countries,

w 22 miastach kontynentu, od Madrytu po Warszaw´, Brukse-

with a total number of 650 contributors in 22 cities on

l´, Berlin i Pary˝. Miesi´cznie czy go 150 tys. internautów z ca-

the continent – from Madrid to Warsaw, Brussels, Berlin

∏ej Europy.

and Paris. Every month it is read by 150 000 Internet users all over Europe.

Od czerwca 2007 r. na stronie Cafebabel.com mo˝na tak˝e za∏o˝yç w∏asnego bloga. Wprawdzie blogów na temat Erasmusa

As of June 2007 Internet users can also create their own blogs

jest ju˝ w Internecie wiele, ale babelblog wydaje si´ wyjàtkowy

on the cafebabel.com website. Though there are already nume-

– tutaj mo˝na pisaç w kilku j´zykach jednoczeÊnie; wystarczy

rous blogs about Erasmus in the Internet, the babelblog seems

poprosiç innych u˝ytkowników tej platformy internetowej, aby

to be unique – authors may write here in several languages

pomogli w t∏umaczeniu.

at the same time; they only need to ask other users of this Internet platform to help in translation.

Erasmus w CV

Erasmus in a CV

Jak wynika z badania VALERA Survey of Former Erasmus Stu-

As shown by the VALERA Survey of Former Erasmus Students

dents 2005, 54% stypendystów programu dostrzega pozytywny

2005 survey, 54% Erasmus students see a positive impact of

wp∏yw udzia∏u w Erasmusie na swojà póêniejszà karier´ zawo-

their participation in the Programme on their subsequent

dowà (badanie obejmowa∏o studentów uczestniczàcych w wy-

career (the survey covered students participating in exchange in

mianie w roku 2000/01). Wprawdzie odsetek ten obni˝y∏ si´

the year 2000/01). Although their proportion decline as compa-

w porównaniu do wyników badania studentów Erasmusa z ro-

red to the findings from the Erasmus student surveys in the years

ku 1994/95 (66%) oraz z roku 1988/89 (71%), ale nadal pozo-

1994/95 (66%) and 1988/89 (71%), it remains very significant.

staje bardzo znaczàcy.

Career advisers emphasise that the Erasmus experience in a CV of a job applicant is particularly highly valued by multinational

Doradcy zawodowi podkreÊlajà, ˝e doÊwiadczenie erasmusowe

enterprises and concerns, because it is a guarantee of their

w ˝yciorysie zawodowym kandydata do pracy jest szczególnie

ability to function in an international environment, foreign lan-

cenione przez mi´dzynarodowe przedsi´biorstwa i koncerny, po-

guage skills and mobility.

niewa˝ gwarantuje umiej´tnoÊç funkcjonowania w mi´dzynaro-

ZAMIAST ZAKO¡CZENIA – PRZED NAST¢PNYMI JUBILEUSZAMI ERASMUSA

INSTEAD OF CONCLUSION: BEFORE NEXT ERASMUS ANNIVERSARIES

dowym Êrodowisku, znajomoÊç j´zyków obcych i mobilnoÊç.

Participation in Erasmus is also seen as a strength by graduates

Erasmus – European Action Scheme for the Mobility of Univer-

Erasmus, the European Action Scheme for the Mobility of Uni-

Udzia∏ w Erasmusie jest postrzegany jako atut równie˝ przez sa-

themselves. This is confirmed by biographies of those appointed

sity Students – program ustanowiony w 1987 roku, wielokrot-

versity Students, a programme established in 1987, renewed

mych absolwentów. Mo˝na si´ o tym przekonaç, czytajàc w pi-

to management positions published in specialist journals or

nie ju˝ wznawiany i przed∏u˝any na kolejne lata, b´dzie z pew-

and extended several times for subsequent years, will certainly

smach bran˝owych lub w Internecie biogramy osób powo∏ywa-

the Internet – an exchange experience is mentioned there as

noÊcià Êwi´towa∏ kolejne jubileusze. Stanà si´ one ponownie

celebrate its next and subsequent anniversaries. They will again

nych na mened˝erskie stanowiska – stypendium wymienia si´

one of the achievements during university studies, regardless

dobrà okazjà do podsumowaƒ typu „co osiàgn´liÊmy, do czego

become a good opportunity to sum up “what we have achieved,

tam jako jedno z osiàgni´ç podczas studiów, niezale˝nie od ich

of the field of study or the higher education institution concerned.

zmierzamy”.

and where we are going”.

I nale˝y mieç nadziej´, ˝e dà˝enie do ciàg∏ego usprawniania

And hopefully, the efforts taken to continuously streamline and

Another reason why Erasmus enjoys a good reputation is that

i ulepszania programu nigdy nie usunie na dalszy plan tego, co

improve the Programme will never push into the background

Erasmus ma dobrà mark´ równie˝ dlatego, ˝e do udzia∏u w nim

those selected to participate in it are above-average students –

najwa˝niejsze – cz∏owieka, jego prze˝yç i emocji. Bo, jak napisa-

what matters most: human beings, their experiences and emo-

rekrutuje si´ wyró˝niajàcych si´ studentów – osoby znajàce j´-

individuals who speak foreign languages and have a good or ve-

∏a Katarzyna Myhan, stypendystka programu Erasmus z Uniwer-

tions. Because Erasmus also has a significant human dimension

zyki, z dobrà lub bardzo dobrà Êrednià ocen. Warto wiedzieç, ˝e

ry good average mark for their learning achievements. It is

sytetu Warmiƒsko-Mazurskiego, Erasmus to tak˝e:

which means a lot – as much as or even more than its acronym

najlepszym studentem Rzeczypospolitej Polskiej w 2007 r. zosta-

worth mentioning in this context that Monika Stefaƒska from

∏a Monika Stefaƒska z Politechniki Wroc∏awskiej, która odby∏a

the Wroc∏aw University of Technology who completed an Era-

cz´Êç studiów w ramach programu Erasmus w Irlandii. Konkurs

smus study period in Ireland was named the best student of

Etap ˝ycia, którego nigdy nie zapomnisz

„Primus Inter Pares” jest organizowany przez Niezale˝ne Zrze-

the Republic of Poland in 2007. The competition “Primus Inter

The stage of life which you will never forget

szenie Studentów i odbywa si´ pod patronatem prezydenta

Pares” is organised by the Independent Students Association

Rzeczypospolitej Polskiej.

under the patronage of the President of the Republic of Poland.

kierunku czy uczelni.

decoded by Katarzyna Myhan, an Erasmus student from the Uni-

RadoÊç z czasu sp´dzonego ze wspania∏ymi

versity of Warmia and Mazury, in her own way. We quote her words in Polish together with a translation into English, in particular for all Erasmus students who already know a bit of Polish after their study period in our country or will choose to come to Poland and take up the challenge of learning our language:

ludêmi, których spotykasz

The joy of having spent your time with great people whom you meet

Apetyt na podró˝e ma∏e i du˝e An appetite for little and great journeys

Szcz´Êcie – wyjdê mu naprzeciw. Nie miƒ si´ z nim! Happiness – come out to meet it. Don’t miss it!

Mi∏oÊç i przyjaêƒ, które umacniajà ˝ycie Love and friendship that give you strength in life

UÊmiech, który gdziekolwiek jesteÊ, jest najlepszà drogà do ludzkich serc A smile which, wherever you are, is the best way to people’s hearts

Satysfakcja z mo˝liwoÊci rozwoju i spe∏nienia marzeƒ, które sà w zasi´gu r´ki, gdy tylko tego 64

pragniesz… Satisfaction from having opportunities to develop and fulfil your dreams which are within your reach, when you only wish so…

WYKAZ OSÓB CYTOWANYCH W NINIEJSZEJ PUBLIKACJI LIST OF PERSONS QUOTED IN THIS PUBLICATION 1. Belen Bernaldo De Quiros – Szef Wydzia∏u B4 (Unit B4), DG Edukacja i Kultura, Komisja Europejska (Chief of the Unit B4, DG Education and Culture, the European Commission)

WYKAZ FOTOGRAFII LIST OF PHOTOGRAPHS 1. GRUPA TORINO ERASMUS 2007: Justyna Kolarz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Monika Goliasz, Mateusz Stasiowski, Magdalena Janus (Politechnika Krakowska): Zdj´cia to dokumentacja jednej z wypraw podczas stypendium Socrates Erasmus w Turynie. Napis „TORINO” zosta∏ wykonany na skalistym zboczu Monterosso w regionie Cinque Terre. Ka˝da litera zosta∏a zrobiona w innym miej-

2. Szabolcs Bokodi – koordynator programu Erasmus na W´grzech (Coordinator of the Erasmus Programme in Hungary)

scu, aby zilustrowaç ró˝norodnoÊç prze˝ytych wra˝eƒ, nabytych doÊwiadczeƒ i przede wszystkim spotkanych ludzi. TORINO ERASMUS 2007 GROUP: Justyna Kolarz, Ma∏gorzata Gàtkowska, Monika Goliasz, Mateusz Stasiowski, Magdalena Janus (Cracow University of Technology): The photos were taken as a memento of an expedition during an Erasmus-Socrates exchange

3. Krzysztof Dzikiewicz – Przewodniczàcy Erasmus Student Network Polska (President of Erasmus Student Network – Poland)

in Turin. The sign „TORINO” was made on the rocky hillside of Monterosso in the Cinque Terre region. Each letter was set in a different place to illustrate a wide variety of impressions and experiences brought by the exchange and, above all, of people met there. 2. Klub Filmowo-Fotograficzny FOCUS, Politechnika Warszawska: Dni Erasmusa zorganizowane 20 kwietnia 2007 r. przez sekcj´ ESN

4. Vanessa Lambrecht – Dyrektor holenderskiej Narodowej Agencji Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” (Director of the Dutch National Agency for the Lifelong Learning Programme)

Politechniki Warszawskiej. Film and Photography Club FOCUS, Warsaw University of Technology: Erasmus Days organised on 20 April 2007 by the ESN Section of the Warsaw University of Technology.

5. Tadeusz Luty – Przewodniczàcy Konferencji Rektorów Akademickich Szkó∏ Polskich (President of the Conference of Rectors of Academic Schools in Poland)

3. Ró˝a Thun, Szef Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce oraz prof. Jan Wojty∏a, Dyrektor Gabinetu Politycznego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego wr´czajà nagrod´ pani Marii Czapidze, laureatce II miejsca w konkursie na esej „Erasmus – co to dla mnie znaczy?” (29 czerwca 2007).

6. Jerzy Malec – przewodniczàcy Konferencji Rektorów Zawodowych Szkó∏ Polskich (President of the Conference of Rectors of Non-University Higher Education Institutions in Poland)

Ró˝a Thun, Head of the EC Representation in Poland, and Prof. Jan Wojty∏a, Director of the Policy Development Office, Ministry of Science and Higher Education, presenting the prize to Mrs Maria Czapiga, the second place winner in the essay competition “Erasmus – what does it mean to me?” (29 June 2007).

7. Pawe∏ Poszytek – Dyrektor Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji (Director of the Lifelong Learning Programme, Foundation for the Development of the Education System)

4. Zbiorowe zdj´cie uczestników Konferencji „20 lat programu Erasmus” (29 czerwca 2007). Group photo: “20 years of the Erasmus Programme” Conference participants (29 June 2007). 5. Debata „Erasmus a dialog mi´dzykulturowy” (29 czerwca 2007).

8. Jose Puigpelat – DG Edukacja i Kultura, Komisja Europejska (DG Education and Culture, the European Commission)

Debate „Erasmus and the intercultural dialogue” (29 June 2007). 6. Dyskusja podczas Konferencji „20 lat programu Erasmus” (29 czerwca 2007). Discussions at the „20 years of the Erasmus Programme” Conference (29 June 2007).

9. John Reilly – by∏y koordynator programu Erasmus w Wielkiej Brytanii (former Erasmus Programme Coordinator in the United Kingdom)

7. Pani Marta Piasecka, Kierownik Biura Karier UW podsumowuje debat´ „Erasmus a rynek pracy” (29 czerwca 2007). Mrs Marta Piasecka, Head of the Careers Service, University of Warsaw, summing up the debate „Erasmus and the labour market” (29 June 2007).

10. Rafa∏ Ruzik – przewodniczàcy Krajowej Reprezentacji Doktorantów (President of the National Doctoral Student Organisation)

8. Wyst´p Teatru Akademickiego Uniwersytetu Warszawskiego (29 czerwca 2007).. A performance by the Academic Theatre of the University of Warsaw (29 June 2007). 9. Wystawa fotografii z okazji 20-lecia programu Erasmus (29 czerwca 2007).

11. Micha∏ Seweryƒski – Minister Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego (Minister of Science and Higher Education)

Photograph exhibition celebrating the 20th anniversary of the Erasmus Programme (29 June 2007). 10. Karolina Mikita, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw∏a II: „Jeden z symboli Holandii” - Nijmegen, Holandia. Karolina Mikita, John Paul II Catholic University of Lublin: „A symbol of the Netherlands” - Nijmegen, the Netherlands.

12. Siegbert Wuttig – DAAD

(Deutscher Akademischer Austauschdienst – Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej)

11. Aleksandra ˚mijowska, Politechnika Szczeciƒska: „Razem z przyjació∏mi postanowi∏am wziàç udzia∏ w corocznym, ulicznym konkursie na najlepszà paell´ w Walencji. By∏o ci´˝ko. Nikt z mojej ekipy nie urodzi∏ si´ w Hiszpanii, o paelli mieliÊmy niewielkie poj´cie…, ale wspólnymi si∏ami i z ma∏à pomocà sàsiadów przyrzàdziliÊmy pycha paell´, która konkursu nie wygra∏a, ale zosta∏a zjedzona do ostatniego ziarnka ry˝u” - Walencja, Hiszpania.

Aleksandra ˚mijowska, Szczecin University of Technology: „Together with my friends, I decided to take part in the annual street competition for the best paella in Valencia. It wasn’t easy. No-one on my team was born in Spain, we didn’t know much about paella …, but joining forces and with a little help from our neighbours, we made a yummy paella which did not win the competition but was eaten eagerly until the last grain of rice was gone”, Valencia, Spain. 12. Dorota KuÊmierczak, Akademia im. Jana D∏ugosza w Cz´stochowie: „W trakcie tkania w czasie zaj´ç” - Katolicki Uniwersytet w Ruzomberku, S∏owacja. Dorota KuÊmierczak, Jan D∏ugosz University in Cz´stochowa: „Weaving during classes”, Catholic University of Ruzomberok, Slovakia. 13. Paulina Fiuk, Politechnika Szczeciƒska: „Zaj´cia na Politechnice w Turynie” – W∏ochy. Paulina Fiuk, Szczecin University of Technology: „Classes at the Technical University of Turin”, Italy. 14. Dorota Lewandowska, Uniwersytet Miko∏aja Kopernika w Toruniu: „Mi´dzynarodowy piknik wielkanocny” – Pary˝, Francja. Dorota Lewandowska, Nicolaus Copernicus University in Toruƒ: „An international Easter picnic”, Paris, France. 15. Monika G´dek, Wy˝sza Szko∏a Humanistyczno-Ekonomiczna w ¸odzi: „Szopka bo˝onarodzeniowa z piasku na pla˝y” – Wyspy Kanaryjskie. Monika G´dek, Academy of Humanities and Economics in ¸ódê: „Christmas Nativity made of sand on the beach”, Canary Islands. 16. Olga Niwiƒska, Uniwersytet Kardyna∏a Stefana Wyszyƒskiego w Warszawie: „Zaj´cia na Uniwersytecie Boloƒskim 2” – W∏ochy. Olga Niwiƒska, Cardinal Stefan Wyszyƒski University in Warsaw: „Classes at the University of Bologna 2”, Italy. 17. Alicja Stoiƒska i Monika Pinkowska, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu: „Stare miasto w Lizbonie w okularach” – Portugalia. Alicja Stoiƒska and Monika Pinkowska, University School of Physical Education in Poznaƒ: „The Lisbon Old Town in sunglasses”, Portugal. 18. Beata Gruêlewska, Politechnika Wroc∏awska: „Niebezpieczne w´drówki po hiszpaƒskich szczytach” – Udalaitz, Hiszpania. Beata Gruêlewska, Wroc∏aw University of Technology: „Dangerous treks through Spanish peaks”, Udalaitz, Spain. 19. Marta Jurkowska, Uniwersytet Gdaƒski: „Paryskie metro”. Marta Jurkowska, University of Gdaƒsk: „Paris underground”. 20. Karolina Halska, Akademia Pedagogiczna w Krakowie: „Kanion”, Park Narodowy Oulanka, Finlandia Karolina Halska, Pedagogical University of Cracow: “Canyon”, National Park of Oulanka, Finland 21. Maciej Julian Sobociƒski, Politechnika Wroc∏awska: „Pierwszy Ênieg”, Oulu, Finlandia Maciej Julian Sobociƒski, Wroc∏aw University of Technology: “First snow”, Oulu, Finland 22. Bart∏omiej Karolak, Paƒstwowa Wy˝sza Szko∏a Zawodowa w Kaliszu: „Stambu∏”, Turcja Bart∏omiej Karolak, Higher Vocational State School of President Stanis∏aw Wojciechowski in Kalisz: „Istanbul”, Turkey 23. Paulina Fiuk, Politechnika Szczeciƒska: „Barcelona” Paulina Fiuk, Szczecin University of Technology: „Barcelona” 24. J´drzej Górski, Politechnika Wroc∏awska: „Grenada – bia∏e domy”, Hiszpania J´drzej Górski, Wroc∏aw University of Technology: “Grenada – white houses”, Spain 25. Aleksandra Larek, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu: “Sokrates zbli˝a ludzi” – Frankfurt nad Menem, Niemcy.

Aleksandra Larek, Poznaƒ University of Medical Sciences: “Socrates brings people closer together”, Frankfurt am Main, Germany. 26. Aleksandra B∏aszkiewicz, Akademia Wychowania Fizycznego we Wroc∏awiu: „Mi´dzynarodowe auto Socrates” – Bratys∏awa, S∏owacja. Aleksandra B∏aszkiewicz, University School of Physical Education in Wroc∏aw: „International ‘Socrates’ car”, Bratislava, Slovakia.