Nr 24 Luty 2009
GRUNDTVIG – projekt „DIGITEACH – uczenie nauczycieli” Centrum Kszta∏cenia Ustawicznego im. Bohaterów Wybrze˝a w Sopocie prowadzi szko∏y Êrednie i policealne dla doros∏ych, kursy zawodowe i komputerowe, zaj´cia aktywizujàce dla seniorów w ramach Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, a tak˝e szkolenia oraz doradztwo dla nauczycieli w ramach Sopockiego OÊrodka Doskonalenia Nauczycieli. Na rzecz osób zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym podejmowane sà ró˝norodne dzia∏ania, m.in.: m∏odzie˝, która przerwa∏a nauk´ ma mo˝liwoÊç skorzystania z oferty Szko∏y Drugiej Szansy oraz dokoƒczenia edukacji poprzez przystàpienie do egzaminów eksternistycznych; dla osób bezrobotnych, w tym kobiet powracajàcych na rynek pracy oraz dla osób niepe∏nosprawnych i m∏odzie˝y z domów dziecka organizowane sà ró˝norodne szkolenia. Najliczniejszà grupà zagro˝onà wykluczeniem spo∏ecznym (ze wzgl´du na wiek), której specyficzne potrzeby sà zaspokajane w CKU, sà seniorzy – obecnie 700 osób korzysta z zaj´ç edukacyjnych, ruchowych i kulturalnych w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Pomys∏ na projekt „DIGITEACH – uczenie nauczycieli” realizowany przez CKU we wspó∏pracy z organizacjami z Belgii, Czech, Danii, Estonii i Hiszpanii zrodzi∏ si´ na seminarium kontaktowym w styczniu 2006 r. w Hiszpanii, w Barcelonie. Na udzia∏ w seminarium przedstawiciel CKU dosta∏ dofinansowanie w ramach akcji Wizyty Przygotowawcze. Podczas tego spotkania przedstawiciele organizacji z kilku krajów rozpocz´li prac´ nad za∏o˝eniami projektu. Celem projektu realizowanego w latach 2006 – 2008 by∏a analiza powszechnych problemów zwiàzanych z zach´caniem nauczycieli do tworzenia i wykorzystywania treÊci cyfrowych (technologii informacyjno-komunikacyj-
nych) w procesie kszta∏cenia osób doros∏ych. Projekt zak∏ada∏ zbadanie i dzielenie si´ metodami motywowania, szkolenia i rozwoju umiej´tnoÊci nauczycieli w zastosowaniu treÊci cyfrowych i platform kszta∏cenia na odleg∏oÊç. Uczestnikami projektu byli nie tylko nauczyciele, ale tak˝e s∏uchacze CKU w Sopocie. Na potrzeby grupy projektowej rozwijana by∏a wspólna platforma kszta∏cenia na odleg∏oÊç, która pozwoli∏a cz∏onkom grupy na umieszczanie pomys∏ów i poglàdów, wzajemne kontaktowanie si´ i wymian´ doÊwiadczeƒ. Celem by∏o tak˝e zach´canie nauczycieli i innych kadr do dzielenia si´ przyk∏adami dobrych praktyk z kolegami w krajach partnerskich oraz wzrost autorytetu nauczycieli i ich ÊwiadomoÊci przez zlikwidowanie wÊród nich „analfabetyzmu cyfrowego”. W ramach projektu opracowano m.in. stron´ internetowà: http://www.digiteach.eu oraz dwie broszury informacyjne o projekcie wydane po ka˝dym roku realizacji projektu. Uczestnictwo w projekcie uÊwiadomi∏o nauczycielom CKU, ˝e nauczanie z wykorzystaniem technologii informacyjnej nie jest trudne, a jednoczeÊnie o wiele bardziej atrakcyjne dla s∏uchaczy. Wymiana doÊwiadczeƒ sprawi∏a, ˝e nauczyciele z wi´kszà pewnoÊcià siebie i zaanga˝owaniem postanowili wdro˝yç si´ do nauczania na odleg∏oÊç. W Centrum uruchomiono platform´ moodle (http://moodle.cku.sopot.pl), na której nauczyciele od wrzeÊnia 2008 roku zacz´li umieszczaç swoje materia∏y szkoleniowe. Nauczyciele nabrali odwagi i zdobyli nowe umiej´tnoÊci w zakresie wykorzystywania nowoczesnej technologii w przygotowywaniu materia∏ów edukacyjnych, a s∏uchacze dzi´ki temu majà ciekawsze zaj´cia. Dzi´ki temu doÊwiadczeniu poszerzy∏a si´ równie˝ oferta edukacyjna CKU.
COMENIUS SZANSÑ NA ROZWIJANIE TWÓRCZYCH TALENTÓW Projekt wielostronny zatytu∏owany „Tradycyjne sztuki artystyczne” realizowany by∏ w Szkole Podstawowej nr 5 w Dàbrowie Górniczej (woj. Êlàskie) w latach 2006 – 2008. W ramach programu Comenius Partnerskie Projekty Szkó∏ wspó∏pracowa∏y ze sobà szko∏y: turecka (w roli koordynatora projektu), polska i ∏otewska. Nauczyciele – pomys∏odawcy projektu postanowili
wymieniç si´ wiedzà, doÊwiadczeniami i umiej´tnoÊciami zwiàzanymi z tradycyjnymi sztukami artystycznymi typowymi dla trzech partnerskich krajów. Poczàtkowe obawy nauczycieli, czy sprostajà wszystkim wyzwaniom towarzyszàcym przedsi´wzi´ciu szybko ustàpi∏y po pierwszym spotkaniu roboczym w tureckim mieÊcie Denizli. Gospodarze uj´li wszystkich swojà go-
ÊcinnoÊcià. a okazywane co chwil´ dowody sympatii utwierdza∏y w przekonaniu, ˝e decyzja o przystàpieniu do programu Comenius by∏a s∏uszna. Ju˝ pierwsza wizyta w Turcji przynios∏a wymierne rezultaty – Polacy i ¸otysze stali si´ bogatsi o wiedz´ i doÊwiadczenia zwiàzane z typowymi dla Turcji technikami artystycznymi, zwanymi marmurkowaniem i miniaturami. Prezentacja tych technik plastycznych wÊród uczniów wywo∏a∏a ogromne zainteresowanie i zaanga˝owanie w proces tworzenia zupe∏nie nieznanych dotàd arcydzie∏, które ju˝ wkrótce mogli podziwiaç partnerzy turecko – ∏otewscy na kolejnej wizycie w Polsce. Bogato zaplanowany program pobytu zadowoli∏by nawet najbardziej wybrednego goÊcia. Dyrekcja, grono pedagogiczne, pracownicy szko∏y, uczniowie i rodzice starali si´, aby pobyt w Polsce na zawsze zapisa∏ si´ w pami´ci goÊci. Uczniowie z dumà prezentowali swojà szko∏´, umiej´tnoÊci sportowe, artystyczne i przede wszystkim j´zykowe. W spontanicznych rozmowach po zakoƒczeniu wizyty sami stwierdzili: – Dopiero teraz przekonaliÊmy si´, jak wa˝na jest nauka j´zyków obcych i jak wiele satysfakcji przynosi umiej´tnoÊç porozumienia si´ z drugà osobà w danym j´zyku! PoprawnoÊç komunikacyjna nabiera∏a szczególnego wymiaru w trakcie warsztatów artystycznych, prowadzonych pod okiem fachowców, w czasie których uczniowie pod bacznym okiem nauczycieli prezentowali polskà rodzimà sztuk´: pisanki, hafty krzy˝ykowe, koronki, papierowe figury przestrzenne. Wszyscy realizujàcy projekt, z poczuciem uczestniczenia w fantastycznym eksperymencie, próbowali ∏àczyç ze sobà poznane sztuki artystyczne i dzi´ki temu tworzyli wspania∏e marmurkowe pisanki czy wielobarwne kompozycje kwiatowe zadziwiajàce swà ró˝norodnoÊcià. Kolejne wizyty na ¸otwie da∏y okazj´ do poznania innych, równie ekscytujàcych sztuk plastycznych. Godziny sp´dzone w szkole plastycznej w Jaunpiebaldze pozwoli∏y na odkrycie dotàd nieznanych technik i wykonanie bardzo ciekawych prac, przy u˝yciu profesjonalnych materia∏ów plastycznych, a nast´pnie na przeniesienie tych doÊwiadczeƒ i umiej´tnoÊci do polskiej szko∏y. Dzi´ki uprzejmoÊci partnerów ∏otewskich partnerzy projektu mogli zaobserwowaç od kuchni mozolnà i jak˝e precyzyjnà i wymagajàcà mnóstwa cierpli-
scy sà bogatsi o nowe doÊwiadczenia i z niecierpliwoÊcià oczekujà na rozpocz´cie realizacji nast´pnego przedsi´wzi´cia, a swoimi wra˝eniami z realizacji projektu ch´tnie si´ podzielà. Zapraszajà tak˝e na stron´ szko∏y pod adres: www.sp5dg.neostrada.pl.
Na podstawie materia∏ów nades∏anych przez Anet´ ˚ak i Karolin´ Fràczak, nauczycielki j´zyka angielskiego w Szkole Podstawowej nr 5 w Dàbrowie Górniczej, opracowa∏a Anna Klimowicz, g∏ówny specjalista w programie Comenius Partnerskie Projekty Szkó∏
Erasmus i Proces Boloƒski
woÊci prac´ konserwatorów zabytków. Uczniowie po tej wizycie wyrazili opini´, ˝e od tej chwili b´dà zauwa˝aç niewidoczne z∏ocenia, inaczej postrzegaç maleƒkie anio∏ki skromnie rysujàce si´ na tle wielkich arcydzie∏, poniewa˝ ju˝ wiedzà, ile pracy i wysi∏ku kosztuje to innych ludzi. Tureccy partnerzy wprowadzili grup´ w tajniki wiedzy na temat tworzenia witra˝y i ozdobnej bi˝uterii. Realizatorzy projektu mieli niepowtarzalnà okazj´ pracowaç w fabryce szk∏a i wykonywaç ró˝nego typu ozdoby przy u˝yciu profesjonalnego sprz´tu. Dla uczniów i nauczycieli, którzy brali udzia∏ w wizytach roboczych, by∏y to niezapomniane lekcje sztuki i j´zyka. Swojà wiedz´ i zdobyte umiej´tnoÊci przenieÊli na grunt szkolny. Dzi´ki temu uczniowie mogli wykonywaç prace zupe∏nie dotàd nieznanymi technikami. Z wielkim zaanga˝owaniem tworzyli nowe dzie∏a, które zdobià galeri´ szkolnà i stale przywo∏ujà wydarzenia zwiàzane z zakoƒczonym ju˝ projektem. Jednak nie tylko powsta∏e prace plastyczne sà Êwiadectwem efektywnie zrealizowanego przedsi´wzi´cia. Liczne fotografie, prezentacje multimedialne i pamiàtki przywo∏ujà ciàgle jeszcze ˝ywe wspomnienia i nie pozwalajà zapomnieç tych szeÊciu spotkaƒ w trzech krajach, krajach tak odmiennych pod wzgl´dem kultury, tradycji, obrz´dów i zwyczajów, a tak podobnych w serdecznym przyjmowaniu goÊci i ch´ci dzielenia si´ swoimi umiej´tnoÊciami. Dzi´ki projektowi zosta∏ osiàgni´ty nadrz´dny cel, którym by∏o poznanie i wdro˝enie w ˝ycie szko∏y nowych technik plastycznych. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie sà bogatsi o nowà wiedz´ i doznania dotyczàce kultury i historii krajów partnerskich, ich ˝ycia codziennego, zwyk∏ych trosk i radoÊci. Uczniowie, którzy w czasie wizyt roboczych stacjonowali w domach swoich tureckich i ∏otewskich rówieÊników, szczególnie mocno zaprzyjaênili si´ z ich rodzinami. Dla nich by∏y to du˝e doÊwiadczenia i niezapomniane wra˝enia, którymi dzielili si´ z nauczycielami, rodzicami, kole˝ankami i kolegami, a nast´pnie odwdzi´czali si´ równie atrakcyjnà, jak na Polaków przysta∏o goÊcinnoÊcià w trakcie dwóch wizyt roboczych w naszym kraju. Realizacja projektu pozwoli∏a zaprezentowaç polskà szko∏´ i jej uczniów, ich umiej´tnoÊci oraz mo˝liwoÊci, jakie daje im szko∏a. Dzi´ki projektowi uczniowie poczuli potrzeb´ uczenia si´ j´zyków obcych, prze∏amali opory w nawiàzywaniu komunikacji w obcym j´zyku oraz nabrali ch´ci integrowania si´ ze swoimi rówieÊnikami z ró˝nych zakàtków Europy. Kolejne wizyty by∏y okazjà do podziwiania przepi´knych krajobrazów Turcji i ¸otwy, odwiedzania ciekawych miejsc i zabytków b´dàcych chlubà partnerów. Z drugiej strony by∏a to tak˝e mo˝liwoÊç pokazania pi´knych zakàtków naszej Ojczyzny i zarekomendowania jej potencjalnym turystom. W trakcie dwóch wizyt w Polsce zaprosiliÊmy naszych partnerów do Krakowa, Wieliczki, Pszczyny, Pieskowej Ska∏y, Cz´stochowy i Wis∏y. Serwowane w trakcie wycieczek atrakcje turystyczne spotka∏y si´ z ogromnà aprobatà i zadowoleniem naszych goÊci, którzy do tej pory niewiele wiedzieli o Polsce. Poszczególnym wizytom towarzyszy∏y spotkania z w∏adzami miast, lokalnà spo∏ecznoÊcià, rodzicami. W trakcie wspólnych spotkaƒ przedstawiane by∏y nie tylko plastyczne osiàgni´cia naszego projektu. Kraje partnerskie prezentowa∏y tak˝e swój folklor, kuchni´, muzyk´, tradycje i histori´. Przy fili˝ance tureckiej kawy, ka˝dy z obecnych móg∏ znaleêç coÊ ciekawego dla siebie, uzyskaç odpowiedzi na nurtujàce pytania, a rodzice mieli mo˝liwoÊç praktycznego sprawdzenia umiej´tnoÊci j´zykowych swoich pociech. Wszyscy przekonali si´, ˝e realizacja projektu Comenius wp∏yn´∏a znaczàco na ˝ycie szkolnej spo∏ecznoÊci. Wszy-
Program Erasmus (utworzony w 1987 r.) przyczyni∏ si´ do podj´cia w Europie pierwszych kroków w celu znoszenia barier utrudniajàcych mi´dzynarodowà mobilnoÊç studentów i pracowników uczelni. Jednym z najwa˝niejszych by∏o wprowadzenie systemu transferu punktów (European Credit Trasfer System – ECTS; obecnie – system transferu i akumulacji punktów), u∏atwiajàcego zaliczanie okresów studiów odbywanych w innej uczelni. Wprowadzanie tego systemu by∏o propagowane i cz´-
Êciowo finansowane przez program Erasmus; dzisiaj ECTS stosuje wi´kszoÊç uczestniczàcych w nim uczelni. Erasmus – jako najwi´kszy w Europie program wymiany – przyczyni∏ si´ te˝ do powstania idei Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego, w którym b´dzie istnia∏a wi´ksza przejrzystoÊç i „kompatybilnoÊç” systemów kszta∏cenia poszczególnych krajów i w którym b´dzie powszechnie stosowany system punktowy (ECTS), co znacznie u∏atwi mobilnoÊç studentów i kadry akademickiej.
W 1999 r. ministrowie edukacji 29 krajów podpisali Deklaracj´ Boloƒskà. Dokument ten zawiera zadania prowadzàce do zbli˝enia systemów szkolnictwa wy˝szego krajów europejskich i przewiduje stworzenie do 2010 roku Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego. Dzia∏ania podejmowane w tym celu przez paƒstwa, które podpisa∏y Deklaracj´ sà nazywane Procesem Boloƒskim. Proces Boloƒski obejmuje: – wprowadzanie przejrzystych i porównywalnych systemów stopni/tytu∏ów zawodowych oraz Suplementu do Dyplomu, – przyj´cie dwu/trzystopniowego systemu kszta∏cenia (trzeci poziom kszta∏cenia to studia doktoranckie); – powszechne stosowanie punktowego systemu zaliczania osiàgni´ç studentów (tj. ECTS – European Credit Transfer System); – rozwój mobilnoÊci studentów, nauczycieli akademickich, naukowców oraz personelu administracyjnego; – promocj´ wspó∏pracy europejskiej w celu podnoszenia poziomu jakoÊci szkolnictwa wy˝szego; – promocj´ europejskiego wymiaru szkolnictwa wy˝szego, szczególnie w dziedzinie rozwoju zawodowego, mobilnoÊci oraz zintegrowanych programów nauczania, szkolenia i badaƒ; – rozwój kszta∏cenia przez ca∏e ˝ycie (lifelong learning); – promowanie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy˝szego poza Europà. Polska w∏àcza si´ w realizacj´ Procesu Boloƒskiego m.in. poprzez upowszechnianie stosowania Suplementu do Dyplomu, rozwijanie trójstopniowego systemu studiów i systemu punktowego ECTS, promowanie mobilnoÊci np. w ramach programu Erasmus lub dwustronnych umów mi´dzynarodowych itp. Âcis∏y zwiàzek z Procesem Boloƒskim ma tak˝e dzia∏alnoÊç Paƒstwowej Komisji Akredytacyjnej, utworzonej w 2002 roku, której g∏ównym zadaniem jest ocena jakoÊci kszta∏cenia w polskich szko∏ach wy˝szych. Na podstawie informacji publikowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego
„Inicjatywa ta (Proces Boloƒski), inspirowana przez Komisj´ Europejskà i popierana przez Êrodowiska akademickie, stanowi prób´ wypracowania wspólnej „europejskiej” reakcji na problemy wyst´pujàce w wi´kszoÊci krajów, tak aby: – stworzyç warunki do mobilnoÊci obywateli, – dostosowaç system kszta∏cenia do potrzeb rynku pracy, a zw∏aszcza doprowadziç do poprawy „zatrudnialnoÊci”, – podnieÊç atrakcyjnoÊç i poprawiç pozycj´ konkurencyjnà systemu szkolnictwa wy˝szego w Europie, tak aby odpowiada∏a ona wk∏adowi tego obszaru geograficznego w rozwój cywilizacji. (...) celem Procesu Boloƒskiego – mi´dzyrzàdowego procesu realizowanego w Êcis∏ej wspó∏pracy ze Êrodowiskiem akademickim – nie jest standaryzacja systemów szkolnictwa wy˝szego w poszczególnych krajach, lecz ich „harmonizacja” (...), tzn. wypracowanie zasad wspó∏dzia∏ania, z uwzgl´dnieniem zró˝nicowania i autonomii poszczególnych paƒstw i uczelni”. Andrzej KraÊniewski, Dokàd zmierza europejskie szkolnictwo wy˝sze, Warszawa 2006
Seminaria boloƒskie Poszczególne kraje powo∏ujà Zespo∏y Ekspertów Boloƒskich, którzy pomagajà spo∏ecznoÊci akademickiej poznaç, zrozumieç i wykorzystaç zmiany zachodzàce w europejskim szkolnictwie wy˝szym do poprawy kondycji uczelni w swoim kraju. W roku 2009 – tak jak w poprzednich latach – polski Zespó∏ Ekspertów Boloƒskich zamierza zorganizowaç szereg spotkaƒ informacyjnych, seminariów, warsztatów nt. zmian w szkolnictwie wy˝szym i Procesu Boloƒskiego. Seminaria sà otwarte dla spo∏ecznoÊci akademickiej. Organizowane sà w ró˝nych regionach kraju, aby umo˝liwiç udzia∏ jak najwi´kszej liczbie zainteresowanych. Proponowana tematyka – tworzenie programów studiów dwustopniowych w oparciu o efekty kszta∏cenia;
– struktura kwalifikacji jako nowe narz´dzie do tworzenia elastycznych programów studiów; – w∏àczenie trzeciego stopnia – doktorskiego – do systemu studiów; – stosowanie punktów ECTS jako systemu akumulacji i przenoszenia osiàgni´ç, w tym przygotowywanie katalogów przedmiotów funkcjonujàcych w systemie ECTS; – mobilnoÊç studentów i pracowników uczelni; – dba∏oÊç o jakoÊç kszta∏cenia; – elastyczny system studiowania. Informacje o aktualnie planowanych seminariach boloƒskich mo˝na znaleêç na stronie internetowej programu Erasmus (www.erasmus.org.pl) w sekcji „Zespó∏ Ekspertów Boloƒskich”. Rejestracja na spotkania odbywa si´ tak˝e za poÊrednictwem tej strony. Zach´camy do udzia∏u zainteresowanych pracowników uczelni i studentów.