Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia by Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Wydawca: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Fundusz Stypendialny SCIEX ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel.: +48 22 46 31 470, fax: +48 22 46 31 028 www.sciex.pl

Teksty: stypendyści SCIEX, Anna Pavlovych, Magdalena Gessel, Sylwia Iżyniec, Katarzyna Aleksandrowicz Opracowanie: Anna Pavlovych Redakcja: Anna Pavlovych, Magdalena Gessel Korekta: Agnieszka Markiewicz TAKE MEDIA Projekt graﬁczny i skład: Justyna Marciniak Zdjęcia: stypendyści SCIEX, Wojciech Wójtowicz Druk: Oﬁcyna drukarska – Jacek Chmielewski ISBN: ISBN 978-83-62634-87-3 © Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 2012

Publikacja ﬁnansowana przez Szwajcarię w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej

Spis treści

SPIS TREŚCI SŁOWA WSTĘPNE

INFORMACJE OGÓLNE

CHARAKTERYSTYKA FUNDUSZU STYPENDIALNEGO SCIEX

OPISY PROJEKTÓW BADAWCZYCH STYPENDYSTÓW SCIEX

PODZIĘKOWANIA

Innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii. Szwajcarskie instytuty badań naukowych są jednymi z najlepszych na świecie.

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA W ZAKRESIE BADAŃ NAUKOWYCH STANOWI PODSTAWĘ POLITYKI ZAGRANICZNEJ SZWAJCARII

Jednak w dzisiejszym świecie realizacja odpowiedniej polityki i właściwe podejście na poziomie krajowym nie są wystarczające. Dlatego w interesie Szwajcarii jest podnoszenie, na poziomie międzynarodowym, świadomości znaczenia kraju jako niezwykle konkurencyjnej lokalizacji dla prowadzenia badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji oraz promowanie międzynarodowej współpracy w tych dziedzinach na poziomie indywidualnym i instytucjonalnym. Dlatego też współpraca zagraniczna w zakresie badań naukowych stanowi podstawę polityki zagranicznej Szwajcarii. Podczas, gdy uniwersytety i instytuty naukowe w Szwajcarii realizują niezależne strategie współpracy międzynarodowej,

rząd federalny promuje działania w zakresie współpracy międzynarodowej prowadzonej za pomocą wielu kanałów, np. poprzez uczestnictwo Szwajcarii w europejskich organizacjach i programach badawczych (takich jak programy badawcze UE: CERN, ESA i inne) oraz za pomocą współpracy dwustronnej z ważnymi krajami partnerskimi. Polska jest ważnym partnerem dla naszego kraju i Szwajcarsko-Polski Program Współpracy finansowany przez Szwajcarię zapewnia wyjątkową możliwość zwiększenia i zacieśnienia współpracy i partnerstwa pomiędzy naszymi społecznościami naukowymi. Od Mikołaja Kopernika po Marię Curie-Skłodowską, Polska ma wspaniałe tradycje naukowe. Po 20 latach od przyjęcia modelu gospodarki rynkowej, priorytety Polski skłaniają się ku badaniom i innowacjom. Dzięki dużym zasobom wysoko wykwalifikowanych i zmotywowanych pracowników, Polska zapewnia obiecujące możliwości zacieśnienia współpracy dwustronnej w dziedzinie nauki, badań i innowacji. Jestem przekonany, że Program wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej SCIEX-NMSch będzie mieć znaczący wkład w tym zakresie i będzie promować bliskie stosunki pomiędzy osobami prywatnymi i instytucjami w naszych krajach, które będą kontynuowane jeszcze po zakończeniu programu. Program wymiany naukowej powinien również promować dwustronną wymianę i współpracę w zakresie efektywnego transferu i upowszechniania wiedzy na rzecz gospodarki i rozwoju innowacyjnych sektorów, takich jak odnawialne źródła energii, nowe technologie oraz w wielu innych dziedzinach, w których Szwajcaria ma wiele do zaoferowania. JE LUKAS BEGLINGER Ambasador Szwajcarii w Polsce

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii. Szwajcarskie instytuty badań naukowych są jednymi z najlepszych na świecie

Sukces i przyszły rozwój Szwajcarii w dużej mierze opierają się na wiedzy i innowacji. Zdajemy sobie sprawę ze strategicznego znaczenia edukacji, nauki, badań i rozwoju dla naszego kraju i przykładamy stosowną wagę do tych zagadnień, które mają również duże znaczenie we współpracy i stosunkach międzynarodowych. Szwajcaria, po raz kolejny, stoi na czele rankingu Global Competitiveness Report opublikowanego przez World Economic Forum, w którym wymienionych jest 144 gospodarek światowych. Zgodnie z informacjami podanymi w raporcie, innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii; instytuty badań naukowych są jednymi z najlepszych na świecie i, co więcej, intensywnie współpracują z sektorem biznesu, który ponosi największe nakłady na badania i rozwój, ma najwyższy poziom innowacyjności i jest znany ze skutecznego stosowania wyników badań do celów komercyjnych. Wyniki te potwierdzają niezwykłą odporność gospodarki szwajcarskiej na skutki kryzysu w strefie euro oraz to, że nasza długoterminowa orientacja na gospodarkę i społeczeństwo oparte na wiedzy i innowacjach stanowi właściwy kierunek rozwoju. Jednak w dzisiejszym świecie realizacja odpowiedniej polityki i właściwe podejście na poziomie krajowym nie są wystarczające. Dlatego w interesie Szwajcarii jest podnoszenie, na poziomie międzynarodowym, świadomości znaczenia kraju jako niezwykle konkurencyjnej lokalizacji dla prowadzenia badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji oraz promowanie międzynarodowej współpracy w tych dziedzinach na poziomie indywidualnym i instytucjonalnym. Dlatego też współpraca zagraniczna w zakresie badań naukowych stanowi podstawę polityki zagranicznej Szwajcarii. Podczas, gdy uniwersytety i instytuty naukowe w Szwajcarii realizują niezależne strategie współpracy międzynarodowej,

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Program wymiany naukowej pomiędzy Szwajcarią a Polską SCIEX-NMSch jest ważnym instrumentem mającym na celu promowanie młodych, utalentowanych pracowników naukowych

Udział Szwajcarii w zmniejszaniu różnic gospodarczych i społecznych w poszerzonej Europie sięga 1,26 miliarda franków szwajcarskich. Szwajcaria wspiera 12 państw członkowskich, które przystąpiły do Unii Europejskiej po 2004 r. Niemal 40% tej kwoty przeznaczone jest dla Polski na realizację 60 projektów i programów w różnych obszarach tematycznych, począwszy od środowiska i infrastruktury, przez rozwój regionalny i zdrowie, po wsparcie dla sektora prywatnego i organizacji pozarządowych. Ponadto Szwajcarsko-Polski Program Współpracy kładzie nacisk na wspieranie inicjatyw w zakresie badań i rozwoju realizowanych w Polsce. W tej dziedzinie, Program wymiany naukowej pomiędzy Szwajcarią a Polską SCIEX-NMSch jest ważnym instrumentem mającym na celu promowanie młodych, utalentowanych pracowników naukowych, którzy zamierzają prowadzić badania we współpracy z badaczami i instytucjami ze Szwajcarii. Program ten umożliwia polskim stypendystom korzystanie z wysokich standardów badań i eksperymentów naukowych, z bliskich kontaktów pomiędzy szkolnictwem wyższym a przemysłem i sektorem prywatnym, a także zapewnia możliwości pracy w innowacyjnym i konkurencyjnym środowisku.

W ramach programu przeprowadzono wiele naborów wniosków i około 100 doktorantów i osób posiadających tytuł doktora otrzymało dofinansowanie pobytu w Szwajcarii oraz możliwość pracy ze szwajcarskimi zespołami badawczymi przez okres od 6 do 24 miesięcy. Nabór wniosków jest realizowany w trybie konkursu. W każdym naborze dofinansowanie otrzymuje około 25% wniosków. Dane te pokazują jak atrakcyjny jest ten program i jak wielki sukces odniósł w polskich i szwajcarskich kręgach badawczych. Jednak, co ważniejsze, wybrane wnioski są bardzo wysokiej jakości i zapewniają obywatelom naszych krajów możliwości współpracy i realizacji trwałych projektów partnerskich. DOMINIQUE FAVRE DYREKTOR BIURA SZWAJCARSKO-POLSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY

W Funduszu Stypendialnym postawiono na jakość oraz trwałość relacji i kontaktów, krótki czas zatwierdzania wniosków oraz wzmocnienie zawodowych perspektyw pracowników naukowych

Wejście naszego kraju do struktur europejskich pociągnęło za sobą konieczność współuczestnictwa w polityce europejskiej, mającej na celu stworzenie na terytorium Europy konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki, opartej na wiedzy, zdolnej do trwałego rozwoju i tworzącej większą liczbę lepszych miejsc pracy. Stąd duży nacisk położony został na działalność badawczo-rozwojową. Ma ona bowiem podstawowe znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego Polski oraz wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki. W Polsce badania naukowe i prace rozwojowe prowadzą przede wszystkim uczelnie, placówki naukowe PAN oraz jednostki badawczo-rozwojowe. Od 2009 r. naukowcy z wymienionych instytucji mogą się ubiegać o granty na pobyty naukowe w placówkach badawczych Szwajcarii w ramach Funduszu Stypendialnego Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Warto przy tym podkreślić, że w Funduszu Stypendialnym postawiono na jakość oraz trwałość relacji i kontaktów, krótki czas zatwierdzania wniosków oraz wzmocnienie zawodowych perspektyw pracowników naukowych.

Udział polskich naukowców w programach międzynarodowych przynosi wiele korzyści. Pozwala na uzyskanie przez badaczy dostępu do nowoczesnych technologii oraz umożliwia im udział w wielu ważnych przedsięwzięciach naukowych. Właśnie m.in. dzięki takim programom jak Fundusz Stypendialny następuje powiązanie nauki polskiej z nauką międzynarodową, w szczególności europejską. Korzyści czerpie także Szwajcaria, zyskując doskonałych i zdolnych polskich naukowców. Jest to także dowód na to, że polscy naukowcy reprezentują najwyższy poziom merytoryczny. Praca wykonywana przez polskich naukowców na zagranicznych uczelniach jest bardzo ceniona, czego dowodem są liczne kontrakty naukowe. Zatem polscy naukowcy są gotowi startować w konkursach ocenianych przez wymagające zagraniczne gremia naukowe. Liczymy na dalszą owocną współpracę Polski i Szwajcarii w zakresie wspierania mobilności naukowców. MAŁGORZATA WIERZBICKA DYREKTOR KRAJOWEJ INSTYTUCJI KOORDYNUJĄCEJ SZWAJCARSKO-POLSKI PROGRAM WSPÓŁPRACY

Fundusz, wpisujący się w priorytety rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju, jest otwarty dla wszystkich dyscyplin naukowych. Zapewnił on dotychczas finansowanie ok. 100 pobytów badawczych polskich naukowców w Szwajcarii na kwotę ponad 8 mln CHF. Nie jest to jednak finalna liczba – przed nami jeszcze dwa konkursy i kolejne projekty oczekujące na wsparcie.

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

WSPIERANIE MOBILNOŚCI DOKTORANTÓW I PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH TO WARUNEK SINE QUA NON STWORZENIA INNOWACYJNEJ I BARDZIEJ KONKURENCYJNEJ GOSPODARKI ZE STABILNYM WZROSTEM ZATRUDNIENIA

Nie ulega wątpliwości, jak ważna dla „Europy wiedzy” jest wymiana doświadczeń, która może, a nawet powinna, być realizowana zwłaszcza przez doktorantów i pracowników naukowych

Założenia Funduszu Stypendialnego SCIEX idealnie wpisują się w unijną strategię rozwoju społeczno-gospodarczego „Europa 2020” w zakresie współpracy międzyuczelnianej i badawczej, podnoszenia jakości kształcenia na uczelniach wyższych poprzez zwiększenie liczby wyjazdów naukowych, rozwoju innowacyjności, a także tworzenia trwałych powiązań między światem nauki, biznesu i badań. Wspieranie i modernizacja obszaru szkolnictwa wyższego, w tym mobilności doktorantów i pracowników naukowych, to warunek sine qua non stworzenia innowacyjnej i bardziej konkurencyjnej gospodarki ze stabilnym wzrostem zatrudnienia. Nie ulega wątpliwości, jak ważna dla „Europy wiedzy” jest wymiana doświadczeń, która może, a nawet powinna, być realizowana zwłaszcza przez doktorantów i pracowników naukowych. Dążąc do proponowanego wskaźnika nakładów na badania i rozwój na poziomie 1,7 proc. PKB, jaki nasz kraj ma osiągnąć w 2020 r., powinniśmy uczyć się od najlepszych. Już w chwili obecnej Szwajcaria przeznacza na badania i rozwój 2,9 % PKB (cel UE to osiągnięcie wskaźnika 3% PKB w zakresie nakładów na badania i rozwój). Większość szwajcarskich naukowców zatrudnionych w szkołach wyższych co roku publikuje wyniki swoich badań w czasopiśmie z tzw. listy filadelfijskiej – statystyczny polski naukowiec: raz na trzy lata. Szacuje się jednak, że wzrost finansowania badań polskich naukowców zaledwie o 10% spowoduje wzrost efektywności naukowej o 40% (dane wg raportu Produktywność naukowa wyższych szkół publicznych w Polsce).

jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Polsko-szwajcarska współpraca nawiązana w ramach projektów stypendystów Funduszu Stypendialnego SCIEX umożliwiła transfer dobrych praktyk oraz innowacji i zainicjowała zmiany jakościowe na uczelniach będących członkami konsorcjów badawczych. Niektóre odkrycia i sukcesy polskich uczonych, którzy prowadzą badania naukowe i pracują w Szwajcarii znana jest na całym świecie: tylko w uruchomieniu Wielkiego Zderzacza Hadronów w CERN, dzięki któremu możliwe było ogłoszone odkrycie nowej cząstki elementarnej, która może być poszukiwaną od tak dawna cząstką Higgsa, na przełomie kilku lat uczestniczyło ponad stu Polaków. Wierzę, że dzięki projektom realizowanym przez polskich stypendystów Funduszu Stypendialnego SCIEX wyniki ich prac, znane do tej pory być może tylko w wąskim gronie naukowców, będą szerzej dostępne. Mam nadzieję, że dzięki projektom badawczym realizowanym w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX współpraca nawiązana przez polsko-szwajcarskie konsorcja naukowe pozwoli na wzmocnienie powiązań między światem nauki, biznesu i badań, a także podniesie atrakcyjność i prestiż polskiego środowiska naukowego na arenie międzynarodowej. Życzę Państwu miłej lektury. MIROSŁAW MARCZEWSKI DYREKTOR GENERALNY FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI

Wzrost nakładów na prace badawcze i zintensyfikowanie współpracy między polskimi i szwajcarskimi naukowcami możliwe było również dzięki uruchomieniu Funduszu Stypendialnego SCIEX, dla którego Punktem Kontaktowym od 2009 r. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Fundusz Stypendialny SCIEX: skuteczny i obiecujący instrument wzmacniania współpracy naukowej pomiędzy Polską a Szwajcarią

W ramach programu szwajcarskiej pomocy dla rozszerzonej Unii Europejskiej, Fundusz Stypendialny SCIEX ma na celu przyczynianie się do zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych w poszerzonej Unii Europejskiej poprzez rozwijanie potencjału pracowników naukowych w nowych państwach członkowskich oraz promowanie trwałych partnerstw badawczych pomiędzy nowymi państwami członkowskimi a Szwajcarią. Program wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej SCIEX-NMSch zapewnia wysoki poziom dofinansowania i wyjątkowe możliwości dla młodych pracowników naukowych w zakresie rozwoju kariery naukowej, nabywania nowych umiejętności oraz prowadzenia badań w nowym środowisku naukowym wolnym od zobowiązań akademickich. Zapewnia również optymalne warunki do pracy, a także zdobycia doświadczenia w środowisku międzynarodowym i poszerzenia kontaktów naukowych. Dzięki stypendiom i uczestnictwu w międzynarodowych projektach badawczych możliwe jest inicjowanie i trwały rozwój partnerstw instytucjonalnych na rzecz badań. Łącznie, na realizację Programu wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej w latach 2009–2016 przeznaczono kwotę ok. 45 milionów CHF. Od początku trwania programu przyznano ok. 300 stypendiów, co oznacza, że część z 300 innowacyjnych projektów realizowanych przez wysoko wykwalifikowanych młodych pracowników naukowych będzie realizowana w Szwajcarii pod nadzorem pracowników naukowych ze Szwajcarii i nowych państw członkowskich. Do końca trwania programu przewidziana jest realizacja ok. 460 rocznych stypendiów. Polska jest największym partnerem Programu wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkow-

skimi Unii Europejskiej, któremu przyznano najwyższy budżet wynoszący 12 milionów CHF, oraz któremu przyznano dofinansowanie największej liczby projektów: 7 w ramach programu pilotażowego, 89 w ramach 4 otwartych naborów wniosków, a należy pamiętać, że do czasu zakończenia programu Polska będzie uczestniczyć jeszcze w 2 naborach. Projekty, którym przyznano dofinansowanie są realizowane zarówno przez kobiety jak i mężczyzn, głównie przez osoby już posiadające tytuł doktora (53 projekty; 36 projektów realizowanych jest przez doktorantów). Projekty realizowane są we wszystkich dyscyplinach naukowych, jednak najwięcej z nich w dziedzinie chemii (15 projektów), nauk inżynieryjnych (11 projektów), prawa, nauk społecznych i ekonomii (11 projektów). Ponad 60% projektów, które uzyskały dofinansowanie jest realizowanych przez okres 12 miesięcy. Działając z upoważnienia Szwajcarskiej Agencji ds. Rozwoju i Współpracy, Konferencja Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich (CRUS) jest odpowiedzialna za wdrażanie i zarządzanie Funduszem Stypendialnym SCIEX. CRUS jest dumna z tego, że może uczestniczyć w niezwykle udanym programie wymiany naukowej, który promuje kulturę doskonałości i różnorodne projekty naukowe. Program wymiany naukowej SCIEX generuje ogromną liczbę odkryć naukowych, nową wiedzę i koncepcje oraz promuje tworzenie sieci naukowych. Niniejsza publikacja przygotowana przez polskich partnerów z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji umożliwia nam zapoznanie się z wybranymi projektami realizowanymi w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Konferencja Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich życzy Państwu interesującej lektury! AUDE PACTON KIEROWNIK FUNDUSZU STYPENDIALNEGO SCIEX KONFERENCJA REKTORÓW UNIWERSYTETÓW SZWAJCARSKICH

Spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Dotychczas dofinansowanych zostało 96 projektów

Szwajcaria to nie tylko zegarki, czekolada Lindt, fondue, narty w Alpach i cztery oficjalne języki urzędowe. To także cenieni naukowcy, a wśród nich 25 laureatów nagrody Nobla, takich jak: Jean Henri Dunant – laureat pierwszej pokojowej nagrody Nobla oraz Werner Arber i Kurt Wüthrich – nobliści w dziedzinie medycyny i chemii. W ich ślady mają szansę pójść polscy naukowcy, którzy uczestniczą w wymianach naukowych w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Głównym celem projektów realizowanych w ramach Funduszu jest utworzenie partnerstw naukowych, które rozwiną zdolności poszczególnych pracowników naukowych, a także doprowadzą do nawiązania lub zacieśnienia kontaktów między naukowcami ze Szwajcarii i Polski. Spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Od 2009 r. do biura wpłynęły 333 wnioski, spośród których dofinansowanych zostało 96 projektów. A będzie ich jeszcze więcej, bo na dzień wydania publikacji nie są znane wyniki naboru z 2012 r., a przed nami również ostatni nabór wniosków w 2013 r. Łącznie na wszystkie stypendia przeznaczono 12 mln CHF.

cie stanowią bardzo atrakcyjną ofertę. Szwajcarskie stypendia torują polskim naukowcom drogę do międzynarodowej kariery. Wielu młodych badaczy przeprowadziło badania naukowe, czerpiąc korzyści wynikające z uczestnictwa w międzynarodowym i wielokulturowym środowisku uczelni szwajcarskich, a także skorzystało z możliwości konsultacji z zagranicznymi ekspertami i dostępu do bogatego zaplecza naukowego. W publikacji tej przedstawiamy doświadczenia dotychczasowych stypendystów Funduszu Stypendialnego SCIEX i przytaczamy ich opinie dotyczące zrealizowanych projektów. Mówimy również o tym, jaką wartość dodaną dla ich kariery zawodowej bądź naukowej stanowił pobyt w Szwajcarii. Mamy nadzieję, że kontakty naukowe i przyjaźnie zawiązane w trakcie realizacji projektów trwają nawet po ich zakończeniu, opierając się działaniu czasu, a w przyszłości wciąż przynosić będą obopólne korzyści. Życzę Państwu miłej lektury i wielu pomysłów na inspirujące projekty składane w ramach ostatniego naboru wniosków do Funduszu, który będzie mieć miejsce na jesieni 2013 r.! KATARZYNA ALEKSANDROWICZ DYREKTOR PROGRAMÓW STYPENDIALNYCH FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI

Od początku działalności Fundusz Stypendialny SCIEX wzbudza duże zainteresowanie wśród naukowców, gdyż proponowane w jego ramach możliwości rozwoju kariery naukowej w najlepszych jednostkach badawczych na świe-

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

GŁÓWNYM CELEM FRSE JEST SZEROKO ROZUMIANE WSPIERANIE DZIAŁAŃ NA RZECZ REFORMY I ROZWOJU EDUKACJI W POLSCE

INFORMACJE OGÓLNE

FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI ZAJMUJE SIĘ ADMINISTROWANIEM NAJWIĘKSZYMI PROGRAMAMI Z ZAKRESU EDUKACJI W POLSCE

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE) – Punkt Kontaktowy Funduszu Stypendialnego SCIEX Głównym celem Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji jest szeroko rozumiane wspieranie działań na rzecz reformy i rozwoju systemu edukacji w Polsce. Fundacja realizuje swój cel statutowy poprzez: • obsługę programów współpracy zagranicznej w dziedzinie edukacji; • wspieranie w ramach realizowanych programów prac analitycznych i studialnych wspomagających projektowaną reformę edukacji; • programowanie współpracy polskich placówek edukacyjnych z ośrodkami zagranicznymi; • podejmowanie coraz szerszej współpracy z polskimi i zagranicznymi instytucjami oraz organizacjami edukacyjnymi. Działania Fundacji, zapewniające liczne uczestnictwo pracowników szkół i uczelni w programach pomocowych podnoszących jakość kształcenia, tworzą sprzyjający grunt do reformowania i rozwoju systemu edukacji w Polsce. Programy te uwzględniają szereg inicjatyw Unii Europejskiej, wśród których priorytetowe znaczenie mają: • zwiększenie inwestycji w zasoby ludzkie; • zwalczanie podziałów i nierówności społecznych; • wspieranie dążeń do zdobywania wiedzy; • promowanie współpracy prowadzącej do podwyższania jakości usług edukacyjnych; • promowanie kształcenia w trakcie całego życia człowieka. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji zajmuje się administrowaniem największymi programami Unii Europejskiej z zakresu edukacji w Polsce. FRSE była jedynym operatorem programu bezzwrotnej pomocy dla szkolnictwa wyższego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej Tempus, przez wszystkie lata jego działalności. Dzięki doświadczeniom nabytym podczas administrowania tym programem, po podjęciu przez Komisję Europejską decyzji o przyjęciu Polski do grupy państw uczestniczących w programie Socrates, Fundacja stała się Narodową Agencją Programów Socrates, a później Socrates II i przez wiele lat była odpowiedzialna za zarządzanie wszystkimi komponen-

tami tego programu (Erasmus, Grundtvig oraz Comenius). Administruje również programem z zakresu edukacji nieformalnej: MŁODZIEŻ (nazwanym od 2007 r. „Młodzież w działaniu”). W 2007 r., decyzją polskich władz edukacyjnych FRSE została ustanowiona jedyną centralną instytucją odpowiedzialną za wdrażanie i realizację programu „Uczenie się przez całe życie” wraz z jego wszystkimi programami sektorowymi: Comenius, Erasmus, Grundtvig i Leonardo da Vinci. Fundacja prowadzi także krajowe punkty kontaktowe ds. programów UE: Erasmus Mundus i Tempus, Krajowe Biuro Programu EURODESK oraz Centrum Współpracy z Europą Wschodnią i Krajami Kaukazu SALTO EECA, inicjatywę wspólnotową European Language Label oraz akcję eTwinning. Przy Fundacji działa również Polskie Biuro EURYDICE – sieć informacji o edukacji w państwach europejskich. Programy realizowane w ramach FRSE: • „Uczenie się przez całe życie” w ramach którego działają podprogramy: – Comenius – edukacja przedszkolna i szkolna, – Erasmus – szkolnictwo wyższe, – Leonardo da Vinci – kształcenie i szkolenie zawodowe, – Grundtvig – edukacja dorosłych, – Wizyty Studyjne, – Wizyty Przygotowawcze LLP; • „Młodzież w działaniu”; • Erasmus Mundus; • Tempus; • EURODESK; • SALTO EECA; • European Language Label; • eTwinning; • EURYDICE; • Polsko-Litewski Fundusz Wymiany Młodzieży; • Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy (FSS); • Fundusz Stypendialny SCIEX; • Program Operacyjny Kapitał Ludzki – trzy projekty w ramach Priorytetu III: Wysoka jakość systemu kształcenia. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

OD 2009 R. FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI PEŁNI FUNKCJĘ PUNKTU KONTAKTOWEGO FUNDUSZU STYPENDIALNEGO SCIEX W POLSCE

Charakterystyka Funduszu Stypendialnego SCIEX

Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób w ramach stypendium SCIEX

Program wymiany naukowej, w ramach którego realizowany jest Fundusz Stypendialny SCIEX, ma na celu zmniejszenie różnic społeczno-gospodarczych w obrębie rozszerzonej Unii Europejskiej poprzez rozwijanie możliwości pracowników naukowych w nowych państwach członkowskich oraz propagowanie trwałych partnerstw 10 nowych państw członkowskich i Szwajcarii w zakresie badań naukowych.

prowadzenia badań na szwajcarskich uczelniach lub w instytutach naukowych i laboratoriach mogą wyjechać na stypendia trwające od 6 do 24 miesięcy. Wartość rocznego stypendium wynosi od ok. 50 000 CHF do ok. 80 000 CHF

Fundusz został uruchomiony w 2009 r. w ramach Programu wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej SCIEX–NMSch na lata 2009– 2016. W ramach programu możliwe jest ubieganie się o finansowanie projektów naukowo-badawczych we wszystkich dyscyplinach i dziedzinach naukowych, w których dwóch pracowników naukowych lub dwa wydziały (Szwajcarii i nowego państwa członkowskiego) chcą współpracować oraz dysponują niezbędną wiedzą specjalistyczną i wykwalifikowanymi zasobami ludzkimi. Bezpośrednimi beneficjentami programu są pracownicy naukowi z uznanych instytucji badawczych i szkolnictwa wyższego w 10 nowych państwach członkowskich, w tym Polski.

Głównym celem projektów realizowanych w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX jest utworzenie partnerstw naukowych, które: • rozwiną zdolności poszczególnych pracowników naukowych (kapitał ludzki); • będą wspierać postęp naukowy i innowacyjność (perspektywy naukowe); • doprowadzą do nawiązania lub zacieśnienia kontaktów między pracownikami naukowymi (tworzenie sieci kontaktów).

Od początku działalności programu wzbudza on duże zainteresowanie wśród naukowców – co roku zgłoszeń jest więcej niż dostępnych miejsc. Dotychczas na badania naukowe do Szwajcarii wyjechało już 96 polskich naukowców. Spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób w ramach stypendium SCIEX – w 2011 r. polscy naukowcy otrzymali łącznie 1,7 mln CHF na prowadzenie badań naukowych w Szwajcarii. Polskie projekty badawcze stanowią ok. 44% wszystkich dofinansowanych rocznie wniosków. Dzięki wymianom doktoranci, pracownicy naukowi oraz ich opiekunowie mają szansę podzielić się swoimi doświadczeniami i podnieść kwalifikacje zawodowe.

Całkowita alokacja na Fundusz wynosi dla Polski 12 mln CHF.

Fundusz Stypendialny SCIEX skierowany jest do przedstawicieli wszystkich dyscyplin akademickich bez ograniczeń wiekowych. Doktoranci i młodzi naukowcy w celu

Cele Funduszu

Budżet Funduszu

Wnioskodawcy O środki z Funduszu Stypendialnego mogą ubiegać się konsorcja instytucji naukowo-badawczych ze Szwajcarii i Polski. Głównym wnioskodawcą jest szwajcarska instytucja goszcząca (host institution), która – w porozumieniu z instytucją wysyłającą (sending institution) z Polski – koordynuje proces wypełniania poszczególnych części wniosku aplikacyjnego, a następnie wysyła go do instytucji pośredniczącej, tj. Konferencji Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich (CRUS), w terminie określonym dla każdego naboru wniosków. Lista uprawnionych polskich instytucji opublikowana jest na stronie internetowej www.programszwajcarski.gov.pl „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

i obejmuje m.in.: uczelnie, placówki Polskiej Akademii Nauk i krajowe instytuty badawcze. Lista szwajcarskich instytucji partnerskich opublikowana jest na stronie www.sciex.ch i obejmuje m.in.: uczelnie wyższe, instytucje federalnego obszaru politechnik i instytucji politechnicznych, uczelnie politechniczne oraz instytuty badawcze dotowane przez Konfederację Szwajcarską. Przed złożeniem wniosku aplikacyjnego w ramach Programu wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej (SCIEX–NMSch) szwajcarska instytucja goszcząca musi podpisać ramową umowę o współpracy z CRUS, która obejmuje m.in. zgodę na postanowienia Europejskiej Karty Naukowca – Kodeks postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych.

Na jakie projekty można otrzymać dofinansowanie? W ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX konsorcjum polskiej uczelni wysyłającej i szwajcarskiej uczelni goszczącej może wnioskować o dofinansowanie dla następujących projektów: Pobyty stypendialne doktorantów i młodszych pracowników naukowych (z tytułem doktora) z Polski, w celu prowadzenia badań naukowych w instytucjach badawczych w Szwajcarii. Stypendia są przyznawane na okres od 6 do 24 miesięcy. Wysokość 6-miesięcznego stypendium wynosi 25 000 CHF w pierwszym roku oraz 27 500 CHF w drugim roku – dla doktorantów – oraz 40 000 CHF dla młodszych pracowników naukowych. Dodatkowe środki przyznawane są na zwrot m.in. kosztów podróży (wg ustalonego limitu). Wizyty samodzielnych pracowników naukowych z Polski lub Szwajcarii w celu przygotowania projektów

badawczych lub w związku z ich realizacją, tj. 5-dniowe pobyty w Szwajcarii lub w Polsce, na które można otrzymać dofinansowanie w wysokości 2500 CHF. Wspierane projekty powinny służyć podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, a także przyczyniać się do rozwoju współpracy naukowo-badawczej.

Konkursy wniosków Konkursy wniosków przeprowadzane są raz w roku. Ostatni nabór wniosków dla polsko-szwajcarskich konsorcjów naukowych planowany jest jesienią 2013 r.

Kwalifikowalne koszty projektu Tabela 1. Koszty kwalifikowalne stypendiów dla doktorantów i młodszych pracowników naukowych z Polski Kategoria

Koszty kwalifikowalne

Stypendium

Stypendium: Doktoranci – 50 000 CHF przez pierwsze 12 miesięcy pobytu Doktoranci – 55 000 CHF przez drugie 12 miesięcy pobytu Młodsi pracownicy naukowi – 80 000 CHF przez 12 miesięcy pobytu (maks. długość pobytu – 18 miesięcy)

Transport

Koszty podróży między Polską a Szwajcarią (maks. 1000 CHF) Transport na terenie Szwajcarii (maks. 1000 CHF)

Badania

Udział w konferencjach (w tym posiłki w obiektach zewnętrznych i koszty hotelu) Koszty publikacji (maks. 500 CHF)

Fundusz Stypendialny SCIEX skierowany jest do przedstawicieli wszystkich dyscyplin akademickich bez ograniczeń wiekowych

Tabela 2. Koszty kwalifikowalne krótkich wizyt badawczych pracowników naukowych ze Szwajcarii i Polski Kategoria

Koszty kwalifikowalne (maks. 2500 CHF)

Stypendium

Koszty podróży między Polską a Szwajcarią Przejazdy na terenie kraju

Zakwaterowanie i wyżywienie

Koszty hotelu Diety

tel.: +48 22 553 89 20 e-mail: warsaw@sdc.net www.swiss-contribution.admin.ch/poland/ Krajowa Instytucja Koordynująca Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Programów Pomocowych i Pomocy Technicznej ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa tel.: +48 22 273 78 00 e-mail: sppw@mrr.gov.pl www.programszwajcarski.gov.pl

Kontakt

Otwarte nabory wniosków

Punkt Kontaktowy Funduszu Stypendialnego SCIEX w Polsce Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel.: +48 22 46 31 000, email: sciex@frse.org.pl www.sciex.pl

I nabór wniosków 2009 W ramach I naboru wniosków 2009 (termin składania aplikacji: do 1 listopada 2009 roku) do CRUS – instytucji pośredniczącej dla Funduszu Stypendialnego SCIEX – spłynęło łącznie 77 wniosków. Dofinansowanie uzyskało 26 projektów (ponad 33%), z czego przyznano środki na 13 projektów z Polski na kwotę ponad 1 000 000 CHF. Dofinansowanie otrzymał również jeden projekt z Estonii oraz 12 projektów z Czech.

Instytucja Pośrednicząca dla Funduszu Stypendialnego Rektorenkonferenz der Schweizer Universitäten (CRUS) Konferencja Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich International Relations of CRUS Postbox 607, CH - 3000 Bern 9 tel.: +41 31 306 60 36 e-mail: sciex@crus.ch www.sciex.ch Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Adres korespondencyjny: Ambasada Szwajcarii w Polsce Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Aleje Ujazdowskie 27, 00-540 Warszawa

Całkowita kwota rozdysponowana w tym naborze wyniosła ponad 1 900 000 CHF:

1 021 500 CHF dla Polski 78 500 CHF dla Estonii

800 000 CHF dla Czech

Projekty badawcze realizowane były w: kantonalnych uniwersytetach (16); Swiss Federal Institute of Technology (7); instytutach badawczych (3). Biorąc pod uwagę płeć badaczy – 12 z nich to kobiety, a 14 to mężczyźni. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Od początku działalności programu wzbudza on duże zainteresowanie wśród naukowców – co roku zgłoszeń jest więcej niż dostępnych miejsc

II nabór wniosków 2010 W ramach zakończonego 1 kwietnia 2010 r. II naboru wniosków złożono 106 wniosków: 6 z Estonii 7 ze Słowenii

58 aplikacji z Polski

20 z Węgier

26 sierpnia 2010 r. Komitet Sterujący podjął decyzję o dofinansowaniu 26 projektów badawczych z Polski, na 58 złożonych aplikacji (45% złożonych wniosków). Łącznie przyznane dofinansowanie dla polskich projektów wyniosło w II naborze ponad 2 000 000 CHF.

III nabór wniosków 2010 W ramach zakończonego 1 listopada 2010 r. III naboru wniosków złożono 166 wniosków:

9 z Estonii

84 aplikacje z Polski

18 ze Słowacji 19 z Węgier

31 z Czech

Ze złożonych 84 wniosków, aż 79 aplikacji zostało poddanych ocenie jakościowej. 24 marca 2011 r. Komitet Sterujący podjął decyzję o dofinansowaniu 29 projektów badawczych z Polski (37% ocenianych wniosków). Łącznie przyznane dofinansowanie dla polskich projektów wyniosło w III naborze 2 597 600 CHF. Polskie projekty badawcze (29) stanowiły 44% wszystkich dofinansowanych w tym naborze aplikacji (66).

2 z Łotwy

21 aplikacji z Polski

3 z Estonii 4 z Bułgarii

15 z Litwy

5 z Łotwy

IV nabór wniosków 2011 W ramach zakończonego 1 listopada 2011 r. IV naboru wniosków dofinansowano łącznie 58 wniosków:

7 z Rumunii

21 z Czech

Ze złożonych 84 wniosków z Polski, 81 aplikacji zostało poddanych ocenie jakościowej. 29 marca 2012 r. Komitet Sterujący podjął decyzję o dofinansowaniu 21 projektów badawczych z Polski (26% ocenianych wniosków). Łącznie przyznane dofinansowanie dla polskich projektów wyniosło w IV naborze 1 762 662,50 CHF. Polskie projekty badawcze (21) stanowiły 36% wszystkich dofinansowanych w tym naborze aplikacji (58). V nabór wniosków 2012 Na dzień oddania publikacji do druku (grudzień 2012 r.) trwa ocena projektów złożonych w ramach konkursu na pobyty stypendialne polskich naukowców w Szwajcarii, który zakończył się 1 listopada 2012 r. Polscy wnioskodawcy złożyli ogółem 67 aplikacji, z czego cztery były niekompletne, a dwie przesłane po terminie. Ostatecznie do oceny formalnej przekazano 61 projektów z Polski. Decyzje w sprawie wyboru projektów do dofinansowania zostaną podjęte na posiedzeniu Komitetu Sterującego, które odbędzie się w marcu 2013 r.

Lista opisanych projektów Uwagowy model wyboru strategii decyzyjnych (Bottomup model of strategy selection) – Szymon Wichary; Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Interdyscyplinarne Centrum Stosowanych Badań Poznawczych (str. 22) Metafora „rosyjskiego niedźwiedzia” w szwajcarskim dyskursie prasowym w XIX w. (The „Russian Bear” Metaphor in 19th Century Swiss Press Discourse) – Magdalena Żakowska; Uniwersytet Łódzki (str. 24) Planowanie przestrzenne i rozwój turystyki rowerowej – polsko-szwajcarska analiza porównawcza (Spatial planning and development of bicycle tourism – PolishSwiss comparative analysis) – Anna Kurkowska; Uniwersytet Warszawski (str. 28) Prezydencja w Unii Europejskiej po Traktacie Lizbońskim – w stronę supranacjonalizacji Rady UE (Presidency in the European Union after the Lisbon Treaty – Towards the Supranationalisation of the EU Council) – Rafał Riedel; Uniwersytet Opolski (str. 29) Swiss Light Source Performance Improvement Project – Piotr Tracz; Uniwersytet Jagielloński (str. 31) QoHealth: Optymalizacja QoE dla systemów telemedycznych z ograniczeniami parametrów QoS (QoHealth: QoE Optimalisation for Health Tele-monitoring and Tele-treatment Systems with Constrained QoS) – Lucjan Janowski; Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie (str. 34)

wych, z uwzględnieniem paliw węglowych NANO-SOFC (Preparation and Characterization of Nanostructured, Alternative Solid Oxide Fuel Cell (SOFC) Anodes with Focus on Carbon Containing Fuels (NANO-SOFC) – Dariusz Burnat; Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie (str. 38) Badanie przetwarzania krótko- i długotrwałych informacji nieświadomych za pomocą dwóch rodzajów analiz EEG: falkowej i mikrostanów (Short and long-lived unconscious information processing investigated with two types of EEG analysis: waveforms and microstate) – Izabela Szumska; Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie (str. 41) Czas i Modalność, Perspektywa Formalna (Time and Modality, A Formal Perspective) – Jacek Wawer; Uniwersytet Jagielloński (str. 44) Otrzymywanie fotokatalizatorów na bazie ditlenku tytanu modyfikowanych węglem z zastosowaniem w środowisku (Preparation of carbon modified TiO2 photocatalysts for environmental application) – Ewelina Kusiak-Nejman; Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (str. 48) Wpływ procesów przetwórczych na związki bioaktywne owocu granatu (Influence of processing on bioactive compounds from pomegranate) – Anna Horszwald; Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie (str. 49)

The intellectual on the borderlines. Carl Albert Loosli as a columnist in the beginning of the 20th century in the medial and cross-cultural context of Switzerland – Dariusz Komorowski; Uniwersytet Wrocławski (str. 35)

Walidacja wysokosprawnej metody badania rozpuszczalności leków w układach lek–nanocząstka–rozpuszczalnik (Validation of HTS-solubility measurements method for drug-nanoparticle-solvent systems) – Aleksandra Pelczarska; Politechnika Warszawska (str. 51)

Preparatyka i charakterystyka nanostrukturalnych alternatywnych anod dla stałotlenkowych ogniw paliwo-

SedTrace – Oznaczanie źródeł i śledzenie emisji osadów z obszarów miejskich na podstawie mikrozanieczysz„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Polskie projekty badawcze stanowią ok. 44% wszystkich dofinansowywanych rocznie wniosków

czeń organicznych (SedTrace – Fingerprinting and tracing of sediment emissions from urban areas based on organic micropollutants) – Anna Elżbieta Sikorska; Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (str. 52) Zamienniki tłuszczu mleka kobiecego (Human Milk Fat Substitute) – Joanna Bryś; Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (str. 56) Wielofunkcyjne pochodne sacharydów w formowaniu zaawansowanych tworzyw ceramicznych metodą gelcasting [Multifunctional saccharide derivatives in gelcasting of high tech ceramics (MULTIGEL)] – Paulina Wiecińska (Bednarek); Politechnika Warszawska (str. 58) Badanie wchłaniania i metabolizmu tanin hydrolizujących i skondensowanych w modelu in vitro z zastosowaniem linii komórkowej Caco-2 (Absorption and metabolism studies of hydrolysable and condensed tannins with an in vitro Caco2 transwell model) – Agnieszka Kosińska; Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie (str. 60) Struktura i interakcje małej, jądrowej rybonukleoproteiny U7 snRNP (Structure and interactions of the U7 small nuclear ribonucleoprotein) – Katarzyna Dorota Raczyńska; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (str. 62) E-turystyczny Indeks Reputacji [eTourism Reputation Index (eTourRep)] – Łukasz Stokłosa; Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (str. 64)

Wyznaczenie wpływu wielkości cząstki na termodynamikę oraz diagram fazowy nanowymiarowego spoiwa lutowniczego (Determination of the size-dependent phase diagram and thermodynamical behaviour of nanostructured brazing filler metals) – Grzegorz Garzeł; Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN (str. 66) Badania wpływu warunków elektroprzędzenia na strukturę i wybrane właściwości włókien dwuskładnikowych do zastosowania w inżynierii tkankowej (Investigation of the effects of electrospinning conditions on the structure and selected properties of polymeric blended nanofibers for tissue engineering, ESNANOTIS) – Dorota Kołbuk; Instytut Podstawowych Problemów Techniki, Polska Akademia Nauk (str. 68) Symultaniczne badania PIV/LIF dla określenia własności płomieni kinetycznych [Simultaneous PIV/LIF for local flame front characterization (PIV/LIF)] – Rafał Ślefarski; Politechnika Poznańska (str. 70) Optymalizacja i zwiększenie skali syntezy ferromagnetycznych nanocząstek i ich integracja do polimerowej matrycy. NANOMAGN (Optimization and upscaling of the synthesis of ferromagnetic nanoparticles and their integration in a polymeric matrix. NANOMAGN) – Izabela Bobowska; Politechnika Łódzka (str. 73)

Metafizyczne podstawy funkcjonowania umysłu (Metaphysics of Mental Life) – Sebastian Tomasz Kołodziejczyk; Uniwersytet Jagielloński (str. 75)

OPISY PROJEKTÓW BADAWCZYCH STYPENDYSTÓW SCIEX

Przeprowadzone badanie dało precyzyjną odpowiedź na to, jak ludzie przetwarzają informacje przed podjęciem decyzji pod wpływem stresu i jakiej strategii decyzyjnej wtedy używają

Stypendysta: Szymon Wichary, doktor Projekt: Uwagowy model wyboru strategii decyzyjnych / Bottom-up model of strategy selection Obszar tematyczny: psychologia Termin realizacji projektu: od 01.10.2010 r. do 30.09.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej / prof. dr hab. Grzegorz Sędek Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Basel / prof. Jörg Rieskamp Dr Szymon Wichary jest adiunktem w Interdyscyplinarnym Centrum Stosowanych Badań Poznawczych Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Interesuje się rolą osobowości, emocji i stresu w podejmowaniu decyzji oraz biologicznymi źródłami różnic indywidualnych (temperament, osobowość, skłonność do ryzyka). W pracy badawczej stosuje komputerowe zadania poznawcze, metody psychofizjologiczne (pomiary stężeń hormonów i aktywności elektrodermalnej) oraz modelowanie obliczeniowe procesów decyzyjnych. W ramach projektów interdyscyplinarnych chętnie współpracuje z badaczami z innych dziedzin. Studiował psychologię i biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 2004 r. uzyskał tytuł doktora. W trakcie studiów doktoranckich odbył staż w Centre for Adaptive Behaviour and Cognition, w berlińskim Max Planck Institute for Human Development. Staż podoktorski odbył w Center for Economic Psychology na Uniwersytecie w Bazylei.

Geneza współpracy Początki współpracy naukowej z moim szwajcarskim opiekunem naukowym, prof. Rieskampem, sięgają 2000 r. Wtedy odbywałem staż doktorancki w Max Planck Institute for Human Development w Berlinie, gdzie prof. Rieskamp robił doktorat. Opis projektu Celem mojego projektu w ramach przyznanego stypendium SCIEX było przeprowadzenie badań empirycznych i stworzenie komputerowego modelu wyboru strategii decyzyjnych oraz analiza danych zebranych pod kątem stworzonego modelu. Kierunek badań został nieco zmodyfikowany w trakcie realizacji projektu – jedno badanie empiryczne nie zostało wykonane z powodu ograniczeń czasowych, powstały do niego jednak procedury badawcze – założony cel w postaci modelu komputerowego został osiągnięty. Głównym wynikiem projektu było opisanie związków między stresem emocjonalnym i podejmowaniem decyzji. Przeprowadzone badanie dało precyzyjną odpowiedź na to, jak ludzie przetwarzają informacje przed podjęciem decyzji pod wpływem stresu i jakiej strategii decyzyjnej wtedy używają. W badaniu zastosowałem komputerowe zadanie decyzyjne oraz fizjologiczny pomiar pobudzenia emocjonalnego w trakcie całego zadania. Analiza danych wykazała, że pobudzenie emocjonalne jest bezpośrednio związane z ilością informacji przetwarzanych przed podjęciem decyzji – czym wyższe pobudzenie, tym mniej informacji jest przetwarzanych. Również strategia decyzyjna, czyli strategia integracji zdobytych informacji, różni się u osób z wysokim pobudzeniem emocjonalnym – takie osoby, z powodu ograniczenia zdolności do przetwarzania informacji, używają prostej, niekompensacyjnej strategii decyzyjnej, która nie integruje żadnych informacji, a jedynie pozwala na dokonanie wyboru w oparciu o jedną, najważniejszą wskazówkę decyzyjną. Stworzony model komputerowy procesu podejmowania decyzji uwzględnia te charakterystyki przetwarzania informacji pod wpływem

wysokiego pobudzenia emocjonalnego i daje odpowiedź na pytanie, jak przebiega proces wyboru strategii decyzyjnej pod wpływem stresu. Rezultaty projektu Projekt realizowałem w Centre for Economic Psychology na Uniwersytecie w Bazylei, gdzie podobne badania nie były prowadzone. Korzyści dla instytucji goszczącej należy się dopatrywać w innowacyjności badań: fizjologiczne metody pomiaru pobudzenia emocjonalnego nie były tam nigdy stosowane. W ramach niniejszego projektu zostali przeszkoleni asystenci, którzy przeprowadzali badanie, wyniki projektu zostały również zaprezentowane na seminarium wewnętrznym Center for Economic Psychology. Korzyści dla instytucji macierzystej: jako jej pracownik nabyłem zaawansowaną wiedzę dotyczącą modelowania obliczeniowego procesów podejmowania decyzji oraz zaawansowanych metod analizy danych. Wyniki projektu przedstawiłem na seminarium Interdyscyplinarnym Centrum Stosowanych Badań Poznawczych. Współpraca pomiędzy Center for Economic Psychology i Interdyscyplinarnym Centrum Stosowanych Badań Poznawczych jest kontynuowana w zakresie trzech realizowanych wspólnie projektów:

1. projekt dotyczący wpływu starzenia się na podejmowanie decyzji sekwencyjnych (koordynator: prof. Grzegorz Sędek); 2. kontynuacja projektu SCIEX – wpływ stresu emocjonalnego na podejmowanie decyzji w zmieniającym się środowisku (koordynator: dr Szymon Wichary); 3. projekt dotyczący psychologicznych i biologicznych źródeł różnic indywidualnych w podejmowaniu decyzji ryzykownych (koordynator: dr Szymon Wichary). Wartość dodana projektu Wartością dodaną realizacji projektu badawczego w Szwajcarii była możliwość niezakłóconej, stałej pracy nad wybranym problemem badawczym, która przebiegała w dobrych warunkach (dobrze zorganizowana administracja) i w stymulującym środowisku (dobry zespół badaczy, bardzo kompetentnych i znających najnowsze metody przetwarzania danych). Takich możliwości na pewno nie miałbym nigdzie w Polsce. Te warunki pozwoliły mi na rozwijanie moich kompetencji badawczych – tj. zdobycie podstawowej wiedzy na temat zaawansowanych technik analizy danych, którą to wiedzę dalej poszerzam, np. poprzez coroczny udział w warsztatach z modelowania odbywających się na Uniwersytecie w Amsterdamie. Gdyby nie stypendium Programu SCIEX, nie miałbym możliwości pełnego zrealizowania swojego ulubionego projektu badawczego i zdobycia przy tej okazji unikatowej, zaawansowanej wiedzy na temat analizy danych.

CZY WIESZ, ŻE...

Jedną z największych przyjemności, jakich można doświadczyć w Szwajcarii, jest pływanie w pięknych, czystych rzekach w środku miasta, np. w Aare w Bernie albo w Renie w Bazylei? „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Zachód postrzegany jest jako racjonalny, twórczy, władczy i męski, Wschód zaś – „myślący sercem”, niekreatywny, uległy, kobiecy

Stypendystka: Magdalena Żakowska, doktor Projekt: Metafora „rosyjskiego niedźwiedzia” w szwajcarskim dyskursie prasowym w XIX w. / The „Russian Bear” Metaphor in 19th Century Swiss Press Discourse Obszar tematyczny: historia Termin realizacji projektu: od 15.05.2011 r. do 15.01.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Łódzki / prof. dr hab. Andrzej de Lazari Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of St. Gallen / prof. dr hab. Ulrich Schmid Dr Magdalena Żakowska jest adiunktem w Katedrze Europy Środkowej i Wschodniej Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych (WSMiP) UŁ. Ukończyła WSMiP UŁ oraz Studium Nauk Humanistycznych UŁ. Jest autorką monografii Russland- i Polendeutsche. Zaprogramowanie kulturowe niemieckich „późnych przesiedleńców” z Rosji i z Polski (Łódź 2011), współredaktorką wraz z A. de Lazari i O. Nadskakułą książki Zaprogramowanie kulturowe narodów Europy (Łódź 2007) oraz tłumaczem pracy A. de Lazari i O. Riabowa Polacy i Rosjanie we wzajemnej karykaturze (Warszawa 2008). Była sekretarzem dwóch projektów, realizowanych w ramach KBN: Wzajemne uprzedzenia między Polakami a Rosjanami oraz Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, t. 6–7. Współorganizowała projekt Should we be afraid of Russia?, z udziałem studentów Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Łotewskiego oraz Uniwersytetu w Iwanowie, który został sfinansowany przez Fundację im. Stefana Batorego. Zainteresowania badawcze dr Żakowskiej dotyczą problematyki postrzegania Rosji w kulturach europejskich.

Geneza współpracy Do nawiązania kontaktu z prof. Ulrichem Schmidem, wybitnym znawcą kultury i historii Rosji, zachęcił mnie prof. Andrzej de Lazari, szef Katedry Europy Środkowej i Wschodniej Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ, w której pracuję. Moi mentorzy naukowi znali się od lat, działając w International Dostoevsky Society. Opis projektu Celem mojego projektu było prześledzenie specyfiki metafory „rosyjskiego niedźwiedzia” w niemieckojęzycznej prasie szwajcarskiej w okresie między kongresem wiedeńskim a schyłkiem XIX w. (1815–1900). Na jej przykładzie pragnęłam ustalić ewentualny związek między ówczesnym szwajcarskim obrazem Rosji a „dyskursem kolonialnym”, przez pryzmat którego Europejczycy mają tradycyjnie postrzegać Orient – opisanym przez amerykańskiego literaturoznawcę Edwarda Saida. Do głównych założeń jego teorii należy konstatacja, że mieszkańcy Zachodu posługują się, świadomie i nieświadomie, dyskursem, zgodnie z którym Zachód stanowi główny punkt odniesienia w rozważaniach dotyczących uniwersalnych wzorców cywilizacyjnych oraz tzw. wartości ogólnoludzkich, Wschód zaś uosabia wszystko to, co tradycyjnie kojarzone jest z brakiem kultury i zacofaniem. Zachód postrzegany jest jako racjonalny, twórczy, władczy i męski, Wschód zaś – „myślący sercem”, niekreatywny, uległy, kobiecy. Europejski dyskurs dotyczący Wschodu oddawać ma logikę myślenia kategoriami Zachód–Wschód, kultura–natura, cywilizacja–barbarzyństwo, postęp–zacofanie, demokracja–despotyzm. Ten pryzmat postrzegania świata, zrodzony na Zachodzie, miał zostać zinternalizowany także w psychice mieszkańców Orientu. W swoich badaniach zamierzałam oprzeć się na materiale źródłowym pochodzącym zarówno z satyrycznych czasopism niemieckojęzycznych, takich jak Nebelspalter (publikowany od 1875 r.), jak również z niemieckojęzycznej prasy codziennej: z najstarszego i najbardziej opiniotwórczego dziennika szwajcarskiego Neue Zürcher Zeitung (publikowany

od 1780 r.), Tagesanzeiger Zürich (publikowany od 1893 r.) oraz St. Galler Tagblatt (publikowany od 1841 r.) Realizując projekt, dotarłam do nieznanych mi wcześniej dwóch szwajcarskich czasopism satyrycznych, wydawanych w XIX w. – Der Gukkasten (w latach 1840–1850) oraz Postheiri (1845–1875) – i poszerzyłam o nie zakres kwerendy. Dzięki zdobyciu dostępu do przeglądarki elektronicznej z zarchiwizowanymi numerami Neue Zürcher Zeitung zrealizowałam też bardziej dogłębną kwerendę tego czasopisma, rozszerzając zakres poszukiwań na lata 1790–1900. Analizując metaforę „rosyjskiego niedźwiedzia” w dziewiętnastowiecznej prasie szwajcarskiej, dostrzegłam kilka prawidłowości. Przede wszystkim zauważyłam, że wspomniana metafora zaistniała tam dopiero w połowie XIX w. Najstarsza znaleziona przeze mnie wzmianka, odnosząca się do niej, pochodzi z 1849 r. i została zamieszczona w czasopiśmie Der Gukkasten. Sporadyczna częstość pojawiania się niedźwiedziej metaforyki w kolejnych dziesięcioleciach wzrosła dopiero w końcu lat 80. i w latach 90. XIX w. Łącznie dotarłam do zaledwie 37 metafor „rosyjskiego niedźwiedzia”. 10 z nich znajdowało się na łamach NZZ, 24 – Nebelspaltera, dwie – Postheiri i jedna – Der Gukkasten. W NZZ, reprezentującym mainstream prasy codziennej tego okresu, sformułowanie „rosyjski niedźwiedź” pojawiało się – relatywnie rzecz biorąc – niezwykle rzadko w roli synonimu Rosji czy idei rosyjskości. W prasie satyrycznej ostatnich trzydziestu lat XIX w., reprezentowanej głównie przez czasopismo Nebelspalter – stosunkowo często. Motyw „niedźwiedzi” pojawiał się przede wszystkim w roli komentarza kolejnych interwencji zbrojnych z udziałem Rosji, najczęściej przeciw Turcji. Pierwszą konfrontacją z Imperium Osmańskim w okresie, który objęłam badaniami, była wojna krymska (1853–1856), toczona przez Rosję na rzecz uzyskania dostępu do cieśnin czarnomorskich i przez nią przegrana. W konflikcie mocarstwa zachodnioeuropejskie nie tylko opowiedziały się po stronie Turcji, lecz doczekała

się ona również wsparcia militarnego ze strony Wielkiej Brytanii, Francji i Sardynii. Komentując wydarzenia na froncie „wschodnim”, raczkująca wówczas prasa humorystyczna w Szwajcarii, posługując się „niedźwiedzią metaforą”, dwukrotnie uwieczniła ją na łamach czasopisma Der Postheiri. Po raz kolejny „rosyjski niedźwiedź” pojawił się w związku z tzw. wojną bułgarską (1876–1877), toczoną pod hasłem „wyzwolenia narodów bałkańskich spod jarzma tureckiego”. Mocarstwa zachodnie ograniczyły swą rolę w konflikcie do statusu obserwatorów, wymusiły jednak, po zwycięstwie Rosji, zwołanie berlińskiej konferencji pokojowej, na której dokonano „sprawiedliwszego” podziału wpływów w regionie. W komentarzu prasy szwajcarskiej do wojny ujawniony został obraz państwa carów – cynicznego przyjaciela południowych Słowian. Po raz trzeci „rosyjski niedźwiedź” wkroczył w turecką strefę wpływów w latach 80. XIX w., w związku z tzw. kwestią bułgarską. Po śmierci cara Aleksandra II relacje między powołanym przez niego na księcia Bułgarii Aleksandrem von Battenbergiem a nowym władcą Rosji Aleksandrem III układały się niepomyślnie. NZZ w 1883 r. odnotowywał, że „książę Aleksander […] dostrzega konieczność uwolnienia się od przyjacielskiego uścisku rosyjskiego niedźwiedzia i zwrócenia się ku sojuszowi niemiecko-austriackiemu”. W 1886 r. książę został jednak zdetronizowany w następstwie zamachu pałacowego, przeprowadzonego przez „partię rosyjską”, i fakt ten wywołał w Europie, w tym również w Szwajcarii, burzę medialną, podobną do tej spowodowanej wojną krymską. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Wyniki badań Na przykładzie przytoczonego dyskursu dostrzec można stopniową barbaryzację, demonizację „niedźwiedziej metafory”. Od neutralnego wydźwięku, jaki się z nią wiązał w połowie XIX w. (rosyjski niedźwiedź jako jedno z wielu zwierząt w międzynarodowym stadzie), zaobserwować można gwałtowny przeskok do wyraźnie negatywnego „niedźwiedziego” wizerunku u schyłku stulecia (rosyjski niedźwiedź jako jedyny drapieżca, zagrażający pokojowi w Europie). Porównawszy szwajcarski dyskurs prasowy z analogicznym dyskursem, obecnym w innych krajach europejskich, dostrzegłam, że wyróżniała go specyficzna skłonność moralizatorska. Naród Helwetów, tworzący w XIX w. najbardziej demokratyczne państwo świata, zdawał się wręcz pretendować – na gruncie publicystyki – do odgrywania roli „sumienia Europy”. Podkreślić należy jednak, że w moralizatorskim dyskursie Szwajcarów pojawiały się także fałszywe tony. Przykładowo, gdy przedstawiano paternalistyczną postawę krajów Trójprzymierza wobec bałkańskich „ofiar” polityki rosyjskiej, te ostatnie ukazywano jako „rosjopodobne”. Zarówno państwo carów, jak i Bałkany, jawiły się jako przedpole Azji: „gorsza”, „zacofana”, „egzotyczna” część świata, której stereotyp funkcjonował analogicznie jak stereotyp Orientu. Jedyna różnica polegała na tym, że o ile Rosję w szwajcarskim (i ogólnoeuropejskim) dyskursie prasowym „maskulinizowano”, to Bałkany poddawano zabiegowi „infantylizacji” i „uprzedmiotowienia”. Widać to

na przykładzie najczęściej stosowanych metafor tego regionu: karzełków, rozbrykanych dzieci, zwierząt hodowlanych, a nawet materii nieożywionej. Jednym z wiodących motywów, związanych ze sposobem prezentacji Bałkanów, było ukazywanie ich jako kotła, w którym miesza diabeł, lub wciągającego w mętną głębinę błota. W trakcie moich naukowych dociekań dostrzegłam również dalsze analogie między szwajcarskim dyskursem w odniesieniu do Rosji a „dyskursem kolonialnym”. Obraz państwa carów konstruowano jako antytezę państw uosabiających kulturę (zachodnio)europejską. Zestawiając postać „rosyjskiego niedźwiedzia” z wizerunkami reprezentantów cywilizowanej Europy, satyrycy obsadzali go w roli barbarzyńcy, aspirującego na salony. Sytuacja taka miała miejsce zwłaszcza w wypadku wplatania niedźwiedziej symboliki w dyskurs dotyczący „ustanawiającej ład” w Europie polityki Otto von Bismarcka oraz cywilizacyjnego potencjału niemieckiej kultury. Przeciwstawiając to, co niemieckie (europejskie), temu, co rosyjskie, prasa szwajcarska tworzyła wyraźne sieci opozycji binarnych: ład–chaos, tworzenie–destrukcja, rozum–irracjonalność, samokontrola–popędliwość, zezwierzęcenie. W okresie fin de siècle image „rosyjskiego niedźwiedzia” wzbogacił się natomiast o cechy, które uczyniły z niego ikonę dekadencji. Przewrót przymierzy, którym był sojusz rosyjsko-francuski, zawarty w latach 1891–1893, wywołał la-

CZY WIESZ, ŻE...

By urzędowo zameldować się w wynajmowanym mieszkaniu nie musiałam ani pokazywać aktu najmu, ani pojawiać się w urzędzie mieszkaniowym z właścicielem (choć, z drugiej strony, musiałam zaakceptować regulamin, zabraniający lokatorom brania prysznica w godzinach 22.00–08.00 i prania ubrań w mieszkaniu). winę komentarzy na temat absurdalności związku europejskiej republiki z despotyczną monarchią wzniosłej Marianny z polarnym niedźwiedziem. Z jednej strony, wizerunek „rosyjskiego niedźwiedzia” jako przedmiotu pożądania wydawał się produktem ubocznym podejmowanych w dyskursie prasowym działań, mających na celu wykreowanie obrazu Francji jako „politycznej prostytutki”. Z drugiej strony, partnerującego Mariannie „rosyjskiego niedźwiedzia” uznać można za metaforę rosyjskiego „prostactwa” jako zarazem dopełnienia i antytezy wyrafinowania, mającego cechować francuską kulturę. Omawiana metafora pojawiała się również w kontekście relacji łączących Rosję i kraj Helwetów. Sytuacja taka miała miejsce w dwóch kontekstach: w związku ze szwajcarską polityką azylową, a także w czynionych przez Szwajcarów porównaniach między porządkiem społecznym panującym za granicą oraz w ich własnym państwie. „Niedźwiedzia” metafora służyła Szwajcarom do budowania opozycji między wolną, dostatnią, rządzoną demokratycznie Helwecją a Rosją, pojmowaną jako „wschodnia despotia”, więzienie narodów, królestwo bezprawia. Pod postacią niedźwiedzia ukazywano też niekiedy rosyjski naród. Wówczas pojawiał się on praktycznie tylko w jednym kontekście – jako „pies łańcuchowy” kolejnych carów. Tak ukazany „rosyjski niedźwiedź” jawił się jako bezwolne, posłuszne narzędzie w rękach rządzących Rosją, równocześnie zaś ofiara „wielkiej polityki”. Rezultaty projektu W trakcie realizacji stypendium podzieliłam się swoimi doświadczeniami ze studentami, doktorantami i kadrą naukową Uniwersytetu w St. Gallen, m.in. wygłaszając wykład otwarty na temat historii i współczesnych konotacji wizerunku „rosyjskiego niedźwiedzia” na Zachodzie. Wzięłam również udział w seminarium Polish Politics, Economy and Society, współprowadzonym przez prof. Ulricha Schmida i dr. Rafała Riedla. Na

jego potrzeby przygotowałam wystąpienie dotyczące wpływu polskiego katolicyzmu na całokształt życia społecznego i politycznego w naszym kraju. Dzięki mojemu stypendium studenci i doktoranci rosjoznawstwa na Uniwersytecie w St. Gallen mieli również okazję wysłuchać dwóch interesujących wykładów prof. Andrzeja de Lazari, które zostały przez niego wygłoszone podczas wizyt studyjnych na uniwersytecie w charakterze polskiego opiekuna projektu. Tematyka wykładów dotyczyła wzajemnych uprzedzeń między Polakami a Rosjanami oraz kategorii narodu i tożsamości w polskim i rosyjskim myśleniu politycznym. Korzyści wynikające ze stypendium SCIEX Ogromnie zyskałam dzięki udziałowi w zajęciach, dotyczących zależności między kulturą a specyfiką tworzenia narracji biograficznych, konwersatorium, poświęconym teoriom kultury, a także w wykładach o życiu i twórczości Antoniego Czechowa, prowadzonych przez prof. Ulricha Schmida i prof. Dietera Thomä. W program zajęć, realizowanych przeze mnie na Uniwersytecie Łódzkim, zdecydowałam się włączyć problematykę szwajcarskiego życia politycznego i kulturowego, a także kwestii dyskursu satyrycznego. Studenci mojego wydziału z dużym zainteresowaniem przyjęli wykład prof. Schmida (wygłoszony w języku polskim!), który miał miejsce podczas jego wizyty studyjnej w charakterze mentora instytucji goszczącej, na temat Konstytucja i narracja. Europejskie tradycje i ich rosyjskie modyfikacje w kluczowych aktach prawnych ZSRR i Federacji Rosyjskiej. Uniwersytet Łódzki oraz Uniwersytet w St. Gallen planują kontynuować współpracę – obecnie dopinane są formalności związane z zawarciem umowy o współpracy, która ma umożliwić m.in. prowadzenie gościnnych wykładów przez kadrę naukową obu uczelni. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Stypendystka: Anna Kurkowska, doktorantka Projekt: Planowanie przestrzenne i rozwój turystyki rowerowej – polsko-szwajcarska analiza porównawcza / Spatial planning and development of bicycle tourism – Polish-Swiss comparison analysis Obszar tematyczny: geografia Termin realizacji projektu: od 01.02.2011 r. do 31.07.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Warszawski / dr hab. prof. UW Stefan Kałuski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Bern / prof. dr Heike Mayer Anna Kurkowska jest magistrem turystyki i rekreacji (UAM 2007), magistrem gospodarki przestrzennej (UAM 2009), a od 01.10.2009 r. doktorantką na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych UW. Stypendystka SCIEX na University of Bern, stypendystka KAAD na University of Trier, obecnie w ramach Australian Award na University of Canberra. W ramach programu Socrates–Erasmus studiowała na University of Dresden na kierunku architektura krajobrazu. Współpracowała również z Leibniz-Institut für ökologische Raumentwicklung w Dreźnie.

Geneza współpracy Kontakt z mentorem szwajcarskim nawiązałam bezpośrednio przed złożeniem wniosku na planowane przeze mnie badania. Celem mojego projektu była analiza modelowych rozwiązań szwajcarskich w zakresie planowania przestrzennego i rozwoju turystyki rowerowej, a także zebranie bogatych doświadczeń praktycznych. W Polsce podejmowana przez mnie tematyka badawcza nie jest popularna, brakuje literatury przedmiotu, a także modelowych studiów przypadku i przykładów analizy dobrych praktyk. Trudno byłoby mi realizować badania w zakresie planowania przestrzennego i rozwoju turystyki rowerowej w ramach mojej instytucji macierzystej, dysponującej bardzo skromnymi funduszami na badania naukowe. Opis projektu Nie poznałabym wielu specjalistów i ekspertów, zajmujących się bezpośrednio lub pośrednio moją tematyką badawczą. Nie miałabym również możliwości przeprowadzenia tzw. best practice analysis. Stypendium w Szwajcarii to też idealna okazja, żeby zapoznać się obecnymi trendami badawczymi oraz światową literaturą przedmiotu, co przyczyniło się istotnie do mojego dalszego rozwoju naukowego: po odbyciu stypendium SCIEX miałam okazję wyjechać na kolejne krótkie stypendium badawcze do Niemiec, a kilka miesięcy później zostałam laureatką Australian Award i obecnie przebywam na Uniwersytecie w Canberze.

CZY WIESZ, ŻE...

W kantonie Zurych istnieją święta „półdniowe”, tzn. takie, które są dniami wolnymi od pracy od południa? of Collective Goods w Bonn, European University Institute we Florencji, ARENA – Centre for European Studies/University of Oslo i Centre for Comparative and International Studies/ETH w Zurychu.

Stypendysta: Rafał Riedel, doktor Projekt: Prezydencja w Unii Europejskiej po Traktacie Lizbońskim – w stronę supranacjonalizacji Rady UE / Presidency in the European Union after the Lisbon Treaty – Towards the Supranationalisation of the EU Council Obszar tematyczny: nauki polityczne Termin realizacji projektu: od 01.07.2011 r. do 30.06.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Opolski / prof. dr hab. Krzysztof Zuba Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Federal Institute of Technology / prof. Frank Schimmelfennig Dr Rafał Riedel jest absolwentem Uniwersytetu Śląskiego i Akademii Ekonomicznej w Katowicach; doktorat obronił w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Jest adiunktem w Katedrze Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Opolskiego. Wykładał m.in. w Rotterdamie, Walencji, Bratysławie, St. Gallen i Berlinie. Stypendysta Open Society Institute, Deutscher Akademischer Austauschdienst, Marie Curie Fellowships Programme i Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego. Uczestnik i organizator licznych projektów badawczych i edukacyjnych w Europie i USA. Autor kilkudziesięciu publikacji o tematyce społeczno-polityczno-ekonomicznej (monografie, prace zbiorowe, artykuły naukowe i publicystyczne), w tym m.in. w: Anthenaeum, Przeglądzie Politologicznym, Studiach Europejskich, Przeglądzie Europejskim, Wspólnocie Europejskiej, Politei, The Polish Foreign Affairs Digest, Studiach Medioznawczych, Zeszytach Prasoznawczych, Wrocławskich Studiach Politologicznych, Przeglądzie Zachodnim, Stosunkach Międzynarodowych i in. Badania naukowe dr Riedel prowadził m.in. podczas pobytów badawczych w następujących instytucjach: Max Planck Institute for the Study of Societies w Kolonii oraz Max Planck Institute for the Study

Geneza współpracy Kontakt z mentorem z instytucji przyjmującej został nawiązany specjalnie na potrzeby planowanego projektu z dużym wyprzedzeniem czasowym. Do spotkania doszło podczas konferencji ECPR (European Consortium for Political Research) w Porto w czerwcu 2010 r. Przyczyną wyboru tego a nie innego mentora i instytucji goszczącej była reputacja grupy badawczej European Union Politics Research Group prowadzonej przez prof. Franka Schimmelfenniga. Opis projektu Celem mojego projektu była analiza politycznych ról wypełnianych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej sprawujące prezydencję w Radzie UE po Traktacie Lizbońskim. W tym celu konieczne było dokonanie przeglądu literatury pod kątem występujących ról i ich ewolucji od momentu ustanowienia instytucji rotacyjnej prezydencji, a następnie przeprowadzenie badania metodą ankiety i wywiadu pogłębionego w odniesieniu do zmiennych takich jak: staż członkostwa danego państwa i jego wielkość. Wyniki badań empirycznych skonfrontowałem z wybranymi fragmentami teorii międzynarodowej integracji regionalnej, w części dotyczącymi przewodnictwa w Radzie, negocjacji multilateralnych i teorii przywództwa. W związku ze skróceniem czasu trwania projektu z wnioskowanych 18 do 12 miesięcy, z analizy wykluczony został poziom stałego przewodniczącego Rady Europejskiej. W wyniku dokonanej analizy empirycznej (dane zebrane metodą kwestionariusza ankiety i wywiadu pogłębionego) zidentyfikowałem najważniejsze role i funkcje wypełniane przez prezydencję w systemie postlizbońskim, dokonałem „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Główną i podstawową wartością dodaną – której nie mógłbym osiągnąć, pozostając w instytucji macierzystej – był kontakt z jednym z najbardziej uznanych badaczy z zakresu studiów europejskich na świecie. Prace prof. Franka Schimmelfenniga z zakresu polityki rozszerzenia UE, warunkowości czy metodologicznych podstaw badań europeistycznych stanowią podstawowy kanon światowej literatury przedmiotu ich ewaluacji w skali „ważności” w odniesieniu do poszczególnych zmiennych (takich jak: staż członkostwa danego państwa członkowskiego i jego wielkość). Następnie wyniki badań empirycznych porównałem z dostępną literaturą przedmiotu w celu dokonania interpretacji osiągniętych wyników. Konfrontacja z wybranymi fragmentami teorii międzynarodowej integracji regionalnej pozwoliła mi na pozytywną weryfikację hipotezy o postępującej supranacjonalizacji instytucji prezydencji, a co za tym idzie – potencjalnie – samej Rady. Analiza politycznych ról wypełnianych przez państwo członkowskie Unii Europejskiej sprawujące prezydencję w Radzie UE po Traktacie Lizbońskim pozwoliła mi na złożenie do druku kilku tekstów naukowych, jak również była okazją do licznych wystąpień konferencyjnych. Rezultaty projektu Grupa badawcza EU Politics Research Group z ETH/Zurich nie gościła dotychczas w swoich szeregach badacza z Europy Środkowej. Biorąc pod uwagę zainteresowania niektórych jej

członków, jak np.: rozszerzenie Unii Europejskiej, podejmowanie decyzji w Radzie EU, negocjacje wielostronne etc., mój pobyt oraz prowadzenie badań w problematyce przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej niewątpliwie przyczyniły się do rozszerzenia jej spektrum badawczego oraz pogłębienia badań w ważnym obszarze europeistyki. Ponadto, warto zauważyć, że wizycie opiekuna mojego projektu z Uniwersytetu Opolskiego we Szwajcarii towarzyszyło wydarzenie w postaci Polskiego dnia na ETH w Zurychu, które przykuło uwagę zuryskiego środowiska naukowego. Najważniejsze korzyści wynikające z realizacji projektu Polska instytucja macierzysta odniosła korzyści z udziału w Funduszu Stypendialnym SCIEX przede wszystkim poprzez udział swoich pracowników (mój jako stypendysty oraz mojego home mentora) w wymianie naukowej z jedną z najlepszych uczelni w Europie, którą jest ETH (Politechnika Federalna w Zurychu). Ponadto, na okoliczność wizyty mojego szwajcarskiego mentora w Polsce, na Uniwersytecie Opolskim został zorganizowany wykład otwarty prof. Franka Schimmelfenniga pt. European Union Institutions in the Times of Crisis. Wykład stanowił interesujący wkład w dyskusję na temat aktualnego kryzysu w strefie euro i przyciągnął ponad stuosobową publiczność. Podjęta problematyka badawcza jest bardzo przyszłościowa, w związku z tym planuję kontynuowanie dalszych prac analitycznych na ten i spokrewnione tematy. Podjęte badania stanowiły dla mnie istotny element rozprawy habilitacyjnej i należy spodziewać się ich kontynuacji, chociażby w formie zwartej monografii. Formy i zakres dalszej współpracy są aktualnie dyskutowane z partnerem szwajcarskim – zarówno co do możliwości po stronie polskiej, jak i szwajcarskiej. Wartość dodana projektu Główną i podstawową wartością dodaną – której nie mógłbym osiągnąć, pozostając w instytucji macierzystej – był kontakt

z jednym z najbardziej uznanych badaczy z zakresu studiów europejskich na świecie. Prace prof. Franka Schimmelfenniga z zakresu polityki rozszerzenia UE, warunkowości czy metodologicznych podstaw badań europeistycznych stanowią podstawowy kanon światowej literatury przedmiotu. Możliwość częstych konsultacji na poszczególnych etapach pracy naukowej, dostęp do bogatych zasobów bibliotecznych czy wreszcie możliwość dyskusji nad wynikami badań z kolegami ze Szwajcarii stanowi istotną wartość dodaną projektu. Praca badawcza EU Politics Research Group stanowi jedną z najbardziej zaawansowanych pod względem metod ilościowych stosowanych w naukach politycznych, dlatego sama możliwość uczestniczenia w Research Colloquiums i dyskutowanie projektów badań i dylematów metodologicznych stanowiła istotny element stypendium, rozwijający kompetencje warsztatowe. Gdyby nie stypendium, nigdy nie przeniósłbym „szwajcarskiej jakości” i kultury pracy do swojego środowiska akademickiego w Polsce. Główną inspiracją, która może mieć konsekwencje w mojej przyszłości zawodowej jest fascynacja metodami ilościowymi stosowanymi przez grupę prof. Franka Schimmelfenniga, które w Polsce są prawie w ogóle nieobecne. W Europie niewiele jest ośrodków badawczych, które tak sprawnie aplikowałyby metody ilościowe w swoich badaniach – Zurych należy do jednych z wiodących ośrodków. W konsekwencji pobyt badawczy w Szwajcarii – poza realizacją celów przewidzianych w projekcie badawczym SCIEX – przyniósł swego rodzaju skutek uboczny w postaci planu zorganizowania programu edukacyjnego zorientowanego na politologów/europeistów rozwijającego kompetencje warsztatowe w zakresie metod ilościowych i ich aplikacji w naukach społecznych.

Stypendysta: Piotr Tracz, doktor Projekt: Swiss Light Source Performance Improvement Project Obszar tematyczny: nauki inżynieryjne Termin realizacji projektu: od 01.11.2010 r. do 31.10.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Jagielloński / prof. dr hab. Krzysztof Królas Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Paul Scherrer Institut / dr Terence Garvey Dr Piotr Tracz wychował się w podtarnowskiej miejscowości Niedomice. Od wczesnych lat dzieciństwa był ukierunkowany na przedmioty ścisłe. W 1999 r. ukończył technikum elektroniczne o specjalizacji radiotechnika i telewizja przy Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Tarnowie. Następnie kontynuował swoją edukację na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, uzyskując w 2004 r. dyplom magistra inżyniera w zakresie fizyki ciała stałego na Wydziale Fizyki i Informatyki Stosowanej. W roku 2009 uzyskał stopień naukowy doktora nauk fizycznych w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie. Praca doktorska dr. Tracza obejmowała badania własności magnetycznych nowej grupy materiałów magnetycznych, tj. magnetyków molekularnych. Od jesieni 2009 r. dr Tracz pracuje w grupie realizującej projekt pierwszego polskiego synchrotronu, budowanego przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Geneza współpracy W Krakowie realizowany jest obecnie projekt pierwszego polskiego źródła promieniowania synchrotronowego. Pierwszy pomysł wybudowania synchrotronu w Polsce pojawił się w roku 1998. Był to czas, kiedy w Szwajcarii budowano syn„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

chrotron szwajcarski Swiss Light Source (SLS). Grupa naukowców z Krakowa nawiązała wówczas współpracę z ośrodkiem w Szwajcarii – Paul Scherrer Institut (PSI) – gdzie budowany był SLS. W Krakowie miał powstać synchrotron podobny do tego, który pracuje obecnie w PSI. Wkrótce potem okazało się, że budżet przeznaczony na projekt polskiego synchrotronu jest zbyt niski, aby przedsięwziąć jego realizację. Niemniej jednak tamten okres zaowocował kontaktami z ośrodkiem szwajcarskim, co ułatwiło mi wybór host mentora, jak i instytucji goszczącej. Ostatecznie krakowska grupa otrzymała finansowanie wystarczające na wybudowanie mniejszego, ale równie nowoczesnego synchrotronu. Opis projektu Pierwszym celem mojego pobytu w ośrodku szwajcarskim było zdobycie praktycznego doświadczenia podczas pracy przy nowoczesnym źródle promieniowania synchrotronowego. Znajomość zagadnień z zakresu akceleratorów cząstek jest niezbędna do samodzielnej pracy przy przyszłym synchrotronie w Krakowie. Brak doświadczonych naukowców oraz inżynierów w zakresie fizyki akceleratorowej i dużych akceleratorów cząstek tym bardziej uzasadniał potrzebę wyjazdu do nowoczesnego ośrodka, jaki znajduje się w Szwajcarii.

potrzebę zaznajomienia się z techniką mikrofalową w zakresie wysokiej mocy RF, zarówno przy pierścieniu akumulacyjnym, jak i akceleratorze liniowym stanowiącym preiniektor synchrotronu szwajcarskiego.

Obsługa synchrotronowego źródła światła wymaga znajomości różnych obszarów inżynierii i fizyki, takich jak: technika mikrofalowa, magnesy, diagnostyka wiązki elektronowej, ultra wysoka próżnia, systemy chłodzenia, systemy kontroli. Celem mojego projektu było zaznajomienie się ze wszystkimi wymienionymi obszarami, jak również uczestniczenie w pracach nad poprawieniem optyki pierścienia akumulacyjnego tak, aby zredukować niekorzystne efekty nieliniowości sieci optycznej dla poprawy jakości wiązki elektronowej, poznanie technik pomiarowych służących określeniu parametrów wiązki elektronowej w pierścieniu akumulacyjnym oraz ich właściwej kontroli i dodatkowo uczestniczenie w badaniach nad zoptymalizowaniem procesu iniekcji wiązki elektronowej do pierścienia akumulacyjnego.

W trakcie badań wykonałem serię pomiarów czasu życia wiązki elektronowej w pierścieniu akumulacyjnym synchrotronu SLS. Opracowane wyniki pomiarów przyczyniły się do lepszego zrozumienia mechanizmu utraty cząstek oraz zbadania jakości wiązki elektronowej. Wykonałem szereg pomiarów parametrów wiązki, takich jak: emitancja, energetyczna rozpiętość oraz przekrój poprzeczny wiązki elektronowej w pierścieniu akumulacyjnym. Takie same pomiary zostały wykonane przy akceleratorze liniowym synchrotronu szwajcarskiego. Uzyskane wyniki zestawiłem z symulacjami wykonanymi przy użyciu kodu oprogramowania ASTRA. Uzyskane wyniki i porównania z symulacjami pomogły mi zoptymalizować parametry pracy synchrotronu. Przeprowadziłem kondycjonowanie wnęki rezonansowej pierścienia akumulacyjnego i zoptymalizowałem parametry pracy systemu chłodzenia przy stacji wysokiej mocy RF. Ponadto, przeprowadziłem kondycjonowanie nowych modulatorów impulsowych oraz klistronowych wzmacniaczy i dokonałem pomiarów charakterystyk prądowych nowych wzmacniaczy klistronowych. Dokonałem też kondycjonowania nowej katody działa elektronowego przy akceleratorze linowym.

Kierunek moich badań został częściowo zmodyfikowany w stosunku do pierwotnie zakładanego ze względu na potrzeby projektu krakowskiego synchrotronu, który narzucił

Wyniki moich badań były bardzo aktualne i ważne dla instytucji goszczącej, ponieważ w tamtym czasie przy synchrotronie szwajcarskim trwały prace i badania nad poprawą jego wy-

dajności oraz jakości wiązki elektronowej oraz emitowanego promieniowania synchrotronowego, przeznaczonego do wykorzystania dla celów eksperymentalnych w zakresie wielu dziedzin naukowych. Czas pobytu w PSI był to okres, kiedy przy szwajcarskim synchrotronie instalowane były nowe komponenty. Wiązało się to z koniecznością przeprowadzenia szeregu testów i pomiarów. We wszystkich wymienionych pracach uczestniczyłem osobiście, aktywnie współpracując z doświadczoną grupą ekspertów z ośrodka szwajcarskiego. Rezultaty projektu Dzięki realizacji badań w Szwajcarii, polska instytucja zyskała pracownika gotowego do samodzielnej pracy przy nowoczesnym źródle promieniowania synchrotronowego, które powstaje w Krakowie. Współpraca między ośrodkami jest kontynuowana. W ośrodku szwajcarskim testowana jest polska końcowa stacja eksperymentalna, która zostanie przetransportowana do Krakowa i będzie pracować przy polskim synchrotronie. Co więcej, podpisane zostało dwustronne porozumienie o współpracy przy realizowaniu projektu polskiego synchrotronu. W ramach porozumienia strona polska zobowiązana jest do współpracy przy projekcie lasera na

swobodnych elektronach, którego rozpoczęcie budowy planowane jest na 2013 r. w Szwajcarii. Wartość dodana stypendium SCIEX Praca badawcza w ośrodku szwajcarskim jest dużym prestiżem. Wartością dodaną mojego stypendium była praca przy rzeczywistym, nowoczesnym urządzeniu. W mojej instytucji macierzystej możliwa byłaby jedynie praca teoretyczna, tj. studiowanie zagadnień z zakresu teorii akceleratorów cząstek, bez możliwości zdobycia praktycznego doświadczenia. Pobyt w ośrodku szwajcarskim znacząco podniósł moje kwalifikacje zawodowe i jednocześnie pozwolił mi na poznanie malowniczego kraju, jakim jest Szwajcaria. Obecnie jestem koordynatorem akceleratora liniowego przy projekcie polskiego synchrotronu. Pobyt w Szwajcarii umożliwił mi doprecyzowanie własnych zainteresowań zawodowych oraz zdobycie doświadczenia w pracy przy akceleratorze cząstek. Obecnie realizowane jest wprowadzanie zmian do pierwotnego projektu akceleratora liniowego polskiego synchrotronu dla poprawy jego wydajności. Te zmiany nie mogłyby być wdrożone bez wiedzy uzyskanej w ośrodku szwajcarskim.

CZY WIESZ, ŻE...

• W Szwajcarii obowiązują cztery języki urzędowe: niemiecki, francuski, włoski oraz język romansz, zwany również retroromańskim, którym mówi 0,5% populacji. Szwajcaria podzielona jest na 26 kantonów. • Baton czekoladowy Toblerone, znany ze swoich trójkątnych kawałków, przedstawia Matterhorn – jeden z alpejskich szczytów. • Po malowniczym miasteczku Zermatt w Alpach szwajcarskich poruszają się wyłącznie pojazdy z napędem elektrycznym. • Wzdłuż Alp kursuje słynny ekspres „lodowcowy”. Podróż z Zermatt do St. Moritz trwa około 7,5 godz. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Stypendysta: Lucjan Janowski, doktor Projekt: QoHealth: Optymalizacja QoE dla systemów telemedycznych z ograniczeniami parametrów QoS / QoHealth: QoE Optimalisation for Health Tele-monitoring and Tele-treatment Systems with Constrained QoS. Obszar tematyczny: nauki informatyczne Termin realizacji projektu: od 1.10.2010 r. do 01.03.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Akademia Górniczo-Hutnicza / prof. dr hab. inż. Zdzisław Papir Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Geneva / prof. dr eng. Dimitri Konstantas Dr Lucjan Janowski jest doktorem na Wydziale Telekomunikacji Akademii Górniczo-Hutniczej. Tytuł magistra otrzymał w roku 2002, a w 2006 r. zdobył tytuł doktora z telekomunikacji (obie prace były napisane i obronione na AGH). W 2007 r. pracował jako doktor w CNRS-LAAS – Laboratorium analizy i architektury systemów CNRS we Francji, gdzie przygotowywał inteligentną analizę ruchu drogowego oraz algorytmy wykrywania anomalii. W roku akademickim 2010/2011 spędził pół roku jako doktor na Uniwersytecie Genewskim, pracując nad aplikacjami poziomu jakości postrzeganej przez użytkownika (ang. Quality of Experience, QoE) dla zastosowania w medycynie. Jego podstawowymi zainteresowaniami są statystyka i modelowanie prawdopodobnych zdarzeń przy subiektywnych założeniach przy użyciu ewaluacji QoE. Uczestniczył w wielu projektach przemysłowych i naukowych. Jest autorem wielu opracowań naukowych.

Opis projektu Pierwszy kontakt między uczelniami został nawiązany podczas spotkań projektu COST (European Cooperation in Science and Technology). Planując swój projekt SCIEX, postanowiłem nawiązać współpracę w celu badania jakości przekazu (specjalność AGH) w ujęciu medycznym (specjalność Uniwersytetu Genewskiego). Moje badania polegały na określeniu możliwości przesyłania w czasie rzeczywistym sygnału USG w sieci Internet. Problemem takiej sieci jest brak wsparcia dla priorytetyzacji ruchu. Oznacza to brak możliwości dokładnego przewidzenia, jakie zasoby można wykorzystać. W czasie pobytu użyłem kodeku x264, za pomocą którego skompresowałem kilka przykładowych sekwencji. Otrzymane wyniki po odpowiedniej konsultacji medycznej pozwoliły mi potwierdzić hipotezę, że takie

CZY WIESZ, ŻE...

• Jeżeli Twoje dziecko ma temperaturę 39,9°C, to w szpitalu w Szwajcarii najpierw musisz udowodnić, że ma ubezpieczenie lub zapłacić zanim dostanie środek zbijający temperaturę? • Żyjąc w Genewie, warto odwiedzić stronę www.glocals.com • W Szwajcarii obywają się zawody pucharu świata w narciarstwie. To trzeba zobaczyć na żywo!

przesyłanie jest możliwe. Kolejne kroki analizy oraz stworzenie odpowiedniego oprogramowania zostało przesunięte do mojego momentu powrotu do Polski. Rezultaty projektu Dzięki udziale w projekcie, Uniwersytet Genewski zyskał wiedzę na temat przeprowadzania badań QoE oraz możliwości poszerzenia badań medycznych o badania USG. Polska instytucja zyskała nowy temat badawczy z dziedziny jakości dla medycyny. Współpraca między obiema instytucjami będzie kontynuowana pod warunkiem zdobycia dofinansowania na dalsze badania. Temat poziomu jakości postrzeganej przez użytkownika jest niezwykle ciekawy i istotny z punktu widzenia planowanej przeze mnie habilitacji. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Kluczem sukcesu mojej pracy badawczej był prof. Antoine Geissbuhler, jego doświadczenie i wiedza. Prowadzenie moich badań nie byłoby możliwe bez jego wsparcia. Dzięki realizacji projektu SCIEX w moich zainteresowaniach skrystalizował się kolejny pomysł badawczy, bodaj najciekawszy, jaki realizuję. Gdyby nie stypendium, nie poznałbym niezwykle inspirującego stylu pracy prof. Geissbuhlera oraz niezwykle interesujących obszarów badawczych zakładających, że to rozwiązanie jest najważniejsze, a nie jego skomplikowanie.

Stypendysta: Dariusz Komorowski, doktor Projekt: The intellectual on the borderlines. Carl Albert Loosli as a columnist in the beginning of the 20th century in the medial and cross-cultural context of Switzerland. Obszar tematyczny: literatura Termin realizacji projektu: od 01.10.2011 r. do 31.05.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Wrocławski / prof. dr hab. Marek Hałub Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Uniwersytet w Lozannie / prof. dr hab. Peter Utz Dr Dariusz Komorowski urodził się w Starachowicach, studiował germanistykę i niderlandystykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracę doktorską pod tytułem Estetyka ruchu w prozie Jürga Laederacha, napisaną pod opieką naukową prof. Norberta Honszy, obronił w 2000 r. Obecnie jest adiunktem w Zakładzie Kultury Krajów Niemieckojęzycznych i Śląska, kierowanym przez prof. Marka Hałuba. Od 2005 r. prowadzi Pracownię Niemieckojęzycznej Literatury Szwajcarii, z którą w 2007 r. zorganizował pierwszą na Uniwersytecie Wrocławskim międzynarodową konferencję w całości poświęconą literaturze Szwajcarii. Jest autorem i współredaktorem m.in. polsko-niemieckiego tomu Ta Szwajcaria to nie Szwajcaria, zbioru Jenseits von Frisch und Dürrenmatt, prezentującego współczesną niemieckojęzyczną literaturę Szwajcarii oraz podręcznika źródłowego dla studentów germanistyki Ausgewählte Quellen im Diskursfeld <Identitäten>. Die Schweiz, obrazującego kształtowanie się państwa szwajcarskiego i tożsamości kulturowej jego obywateli. Już dwukrotnie korzystał ze szwajcarskich stypendiów – rządowego oraz Fundacji dla Kultury Landis & Gyr w kantonie Zug. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na zagadnieniach z obszaru literatury i kultury Szwajcarii na przestrzeni „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

wieków, procesów zachodzących na styku różnych kultur Konfederacji Szwajcarskiej i tożsamości kulturowej jej mieszkańców.

badań i postawionych tez. Ponadto, dzięki rozmowom z tamtejszymi pracownikami naukowymi miałem dodatkową możliwość konfrontowania założeń, metody i przebiegu swojej pracy naukowej.

Opis projektu Wybór host mentora był dla mnie niejako naturalny. Literatura Szwajcarii od wielu lat pozostaje w centrum zainteresowań prof. Petera Utza z Uniwersytetu w Lozannie, co znajduje odzwierciedlenie nie tylko w jego bogatej pracy badawczej, ale także dydaktycznej. Ze względu na wspólne zainteresowania znaliśmy już wcześniej nasze publikacje oraz spotykaliśmy się na konferencjach, np. na Światowym Kongresie Germanistów w Warszawie czy na Festiwalu Literatury w Solurze.

Wprawdzie skrócenie czasu stypendium w stosunku do zakładanego nie pozwoliło, niestety, na zakończenie projektu, jednakże dotychczasowe efekty osiągnięte przeze mnie pozwalają na bardzo pozytywną ocenę realizacji założeń. Dostęp do źródeł w Archiwum Literatury i Bibliotece Narodowej Szwajcarii pozwolił mi na zbadanie tekstów, które dla realizacji projektu mają zasadnicze znaczenie. Dzięki temu mogłem poznać i zrozumieć kontekst historyczno-kulturowy działal-

Celem mojego projektu było zbadanie niepublikowanych do tej pory, a zachowanych w Szwajcarskim Archiwum Literatury, tekstów źródłowych (felietonów, krótkich opowiadań, tekstów krytycznych oraz listów) Davida Loosliego, które być może ukażą procesy kulturowe Szwajcarii omawianego okresu w nowym świetle. Według mnie kategorie „intelektualisty” i „felietonu” jako nowoczesnego środka wyrazu literackiego pozwolą ukazać specyfikę Szwajcarii w kontekście europejskim. Stałe konsultacje z prof. Peterem Utzem i innymi pracownikami germanistyki lozańskiej oraz praca w Archiwum Literatury i Bibliotece Narodowej w Bernie w pełni potwierdziła zasadność mojego wyboru co do przedmiotu

CZY WIESZ, ŻE...

Najwyżej położone uprawy winorośli w Europie znajdują się w kantonie Wallis (Valais). W okolicach wioski Visperterminen, na wysokości ok. 1100 m n.p.m., pielęgnuje się tradycję produkcji białego wina Heida ze szczepu Savagnin.

Dla badacza literatury i kultury wielomiesięczny pobyt w Szwajcarii ma wartość ogromną nie tylko ze względu na poznanie innych metod badawczych, dostęp do źródeł i kontakty z kolegami po fachu, lecz także ze względu na możliwość bezpośredniego kontaktu z kulturą i życiem codziennym obywateli. Tak zdobyte doświadczenie przekłada się bezpośrednio na pracę dydaktyczną, jej urozmaicenie i fascynację, którą można przekazać studentom ności publicystycznej Davida Loosliego, jego sieć powiązań intelektualnych i literackich oraz określić i zbadać strategie literackie, którymi posługiwał się w procesie kształtowania opinii publicznej. Dodatkowe wątki, które pojawiły się trakcie pracy, a na których zbadanie zabrakło czasu, otwierają przede mną perspektywy na kolejne projekty, które przynajmniej częściowo, będą z pewnością realizowane w kooperacji ze szwajcarskim host mentorem i jego współpracownikami. Rezultaty projektu Prowadzone przez mnie badania dotyczyły autora, którego prace do tej pory nie podlegały analizie filologicznej i kulturowej. Praca w archiwum i związana z nią publikacja moich badań ma dla badaczy szwajcarskich znaczną wartość poznawczą nie tylko w odniesieniu do samego Davida Loosliego, lecz także do okresu jego twórczości, która była za jego życia mocno recypowana. Doświadczenie i wiedza zdobyte w Szwajcarii przekładają się bezpośrednio na jakość mojej pracy na uczelni macierzystej – Uniwersytet to przede wszystkim jego pracownicy naukowi i studenci. Ponadto, w czasie pobytu w Szwajcarii miałem wiele możliwości zaprezentowania, także w międzynarodowym gronie, dorobku naukowego germanistyki wrocławskiej, prowadzonych tam badań oraz profilu dydaktycznego, które spotkały się z dużym uznaniem. Przyszłą współpracę instytucje uczestniczące w moim projekcie SCIEX chcą kształtować nie tylko na polu badawczym

przy realizacji kolejnych projektów, lecz także dydaktycznym – w oparciu o współpracę studentów wyższych lat studiów. Gdyby nie projekt SCIEX, to… W Polsce, bez dostępu do źródeł, realizacja mojego projektu byłaby z pewnością niemożliwa. Praca na Uniwersytecie w Lozannie pozwoliła mi zapoznać się z bardzo interesującą formą współpracy uniwersytetów zachodniej Szwajcarii w ramach projektu Master-Network Littératures suisses/Literaturen der Schweiz, który koordynuje prof. Peter Utz. Mam nadzieję, iż zdobyte tam doświadczenie pozwoli mi na efektywniejsze zorganizowanie pracy w ramach Pracowni Niemieckojęzycznej Literatury Szwajcarii, którą prowadzę przy Uniwersytecie Wrocławskim. Oprócz tego, że realizacja projektu potwierdziła sens mojej dotychczasowej działalności, współpraca z kolegami oraz własne badania w Archiwum Literatury i Bibliotece Narodowej otworzyły przede mną nowe perspektywy badawcze, które – mam nadzieję – zaowocują kolejnymi projektami realizowanymi wspólnie z kolegami z uniwersytetów szwajcarskich. Dla badacza literatury i kultury wielomiesięczny pobyt w Szwajcarii ma wartość ogromną nie tylko ze względu na poznanie innych metod badawczych, dostęp do źródeł i kontakty z kolegami po fachu, lecz także ze względu na możliwość bezpośredniego kontaktu z kulturą i życiem codziennym obywateli. Tak zdobyte doświadczenie przekłada się bezpośrednio na pracę dydaktyczną, jej urozmaicenie i fascynację, którą można przekazać studentom.

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Stypendysta: Dariusz Burnat, doktor Projekt: Preparatyka i charakterystyka nanostrukturalnych alternatywnych anod dla stałotlenkowych ogniw paliwowych, z uwzględnieniem paliw węglowych (NANO-SOFC) / Preparation and Characterization of Nanostructured, Alternative Solid Oxide Fuel Cell (SOFC) Anodes with Focus on Carbon Containing Fuels (NANO-SOFC) Obszar tematyczny: chemia Termin realizacji projektu: od 01.11.2009 r. do 30.04.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie / dr hab. inż. Dariusz Kata Instytucja goszcząca / opiekun projektu: EMPA – Swiss Federal Laboratories for Material Science and Technology, Laboratory for High Performance Ceramics / prof. dr Thomas Graule Dr Dariusz Burnat rozpoczął studia z dziedziny inżynierii materiałowej w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Tarnowie w 2002 r., które ukończył w 2006 r. z bardzo dobrym wynikiem, uzyskując stopień zawodowy inżyniera. Dalszą naukę kontynuował na Akademii Górniczo-Hutniczej na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, gdzie jako student uczestniczył w kilku projektach badawczych. Na przełomie lat 2007/2008, podczas praktyki w szwajcarskim instytucie naukowo-badawczym EMPA, wykonywał badania do swojej pracy magisterskiej, która została później wyróżniona w konkursie „Diamenty AGH”. W pracy tej skupiał się nad reologią koloidalnych zawiesin nanocząstek oraz ich zastosowaniu w katodach dla zastosowań SOFC. W 2008 r. ukończył z wyróżnieniem studia, uzyskując tytuł magistra inżyniera (specjalność: technologia chemiczna). W tym samym roku rozpoczął studia doktoranckie na Wydziale Inżynierii Mate-

riałowej i Ceramiki AGH. Rok później projekt jego autorstwa został nagrodzony w małopolskim konkursie stypendialnym doktorantów (MFD 2009), a następnie pozyskał środki szwajcarskiego Funduszu Stypendialnego SCIEX. Od końca 2009 r. do połowy 2011 r. Dariusz Burnat przebywał w instytucie EMPA, gdzie prowadził badania do swojej pracy doktorskiej. W kwietniu 2012 r. obronił pracę doktorską i ukończył studia doktoranckie z wyróżnieniem, otrzymując tym samym stopień naukowy doktora.

Geneza współpracy Współpraca pomiędzy AGH a host mentorem (EMPA) została zainicjowana kilka lat wcześniej, natomiast sam projekt NANO-SOFC jest kolejnym w historii współpracy pomiędzy Wydziałem Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH a szwajcarskim instytutem EMPA. Mentora szwajcarskiego znałem już wcześniej, ponieważ prowadziłem w Szwajcarii badania do mojej pracy magisterskiej. Praca ta zebrała pochlebne recenzje zarówno w Szwajcarii, jak i na mojej alma mater, a także została wyróżniona w konkursie „Diamenty AGH”. Udało mi się również samodzielnie opublikować wyniki mojej pracy magisterskiej w bardzo cenionym czasopiśmie Fuel Cells. Na podstawie tych doświadczeń mentor szwajcarski był zainteresowany współpracą ze mną i to on poinformował mnie o możliwości aplikowania o grant na badania w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Opis projektu Projekt zawierał kilka założeń głównych oraz kilka założeń drugiego stopnia. Głównym celem projektu było przede wszystkim opracowanie ceramicznych przewodników elektronowych, które pozwolą na stabilną pracę ogniwa. Kolejnym celem postawionym przeze mnie w projekcie było uzyskanie możliwie wydajnej pracy elektrod przy jednoczesnym zachowaniu niskich kosztów produkcji i jednoczesnym niestosowaniu katalizatorów metalicznych. Trzecim istotnym celem moich badań było poprawienie odporności anod na

cykle redukcyjno-oksydacyjne, które występują w czasie eksploatacji ogniw. Najistotniejszym celem planowanych przeze mnie badań było jednak opracowanie materiału, który posłuży za podstawę do rozprawy doktorskiej. Można śmiało powiedzieć, iż ten ostatni cel zrealizowałem stuprocentowo. Zmodyfikowałem kierunek badań z powodu nieprzewidzianych trudności eksperymentalnych. Okoliczności przemawiające za modyfikacją kierunku badań były podyktowane wyzwaniami postawionymi już na etapie pisania projektu: czystość oraz ilość produkowanych materiałów. Biorąc pod uwagę powyższe założenia, otrzymanie materiałów czystych fazowo (warunek sine qua non) okazało się zadaniem wymagającym zarówno większej uwagi, jak i czasu. Wyniki badań opublikowałem w dość obszernym jedenastostronicowym artykule w cenionym czasopiśmie. Ostatecznie nie testowałem wydajności ogniw w atmosferze tlenku węgla, gdyż ośrodek goszczący nie posiadał gotowej i zarazem bezpiecznej infrastruktury badawczej. Rezultaty projektu W wyniku badań opracowałem dwie techniki otrzymywania nano- i submikronowych proszków domieszkowanego tytanianu strontu na skalę półprzemysłową. Obie techniki wykorzystałem przy pilotażowej produkcji proszków, które następnie poddałem dalszym badaniom. Na szczególną uwagę zasługuje opracowana piroliza aerozoli, w której zastosowa-

łem koloidalny prekursor. Dzięki temu prostemu zabiegowi możliwe było zachowanie niskich kosztów produkcji, jak również otrzymanie materiałów o pożądanej strukturze krystalograficznej. W swojej pracy uwzględniłem dość rozlegle studium reaktywności na bazie nanoproszków. To właśnie dzięki zastosowaniu nanocząstek udało mi się wykryć reaktywność badanych materiałów, a także opracować strategie pozwalające na uniknięcie tego problemu. Całość wyników mojej pracy została przedstawiona w dość obszernej publikacji, która obecnie znajduje się w fazie recenzji. Właściwości elektryczne otrzymanych materiałów pozwalają na zastosowanie ich w anodach dla stałotlenkowych ogniw paliwowych. W projekcie uwzględniłem także badania nad kompozytowymi elektrodami, wykonywane na podstawie całych pracujących ogniw (warunki realne), a zatem w warunkach ceteris paribus. W rezultacie wykryłem trzy procesy limitujące wydajność elektrod, przy czym najistotniejszy z nich to dyfuzja/adsorpcja wodoru na powierzchni elektrody. W podsumowaniu, porównując uzyskane wyniki z istniejącą literaturą, mogę śmiało powiedzieć, iż rezultaty moich badań są konkurencyjne. Wszystkie główne cele projektu zostały zrealizowane, a jeszcze trzy publikacje są wciąż w fazie przygotowania. Projekt NANO-SOFC nie mógłby istnieć bez udziału EMPA – Swiss Federal Laboratories for Material Science and Tech„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

nology. Stypendium było dla mnie zarówno szansą na dodatkowy projekt badawczy, ale też okazją do wymiany doświadczenia i wiedzy. Kolejną korzyścią jest zacieśnianie już dobrze prosperującej współpracy między polską i szwajcarską uczelnią, jak również większa wydajność publikacyjna, która w Szwajcarii jest niezmiernie istotna. Dla instytucji macierzystej wyjazdy stypendialne to przede wszystkim promowanie uczelni poza granicami kraju. Z pewnością moja alma mater (AGH) będzie kontynuować współpracę z instytutem w Szwajcarii (EMPA). Moje plany indywidualne również zakładają kontynuację współpracy z tą instytucją. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Nie jestem w stanie sobie wyobrazić wykonania choćby połowy zadań, które zrealizowałem w związku z projektem SCIEX na mojej uczelni macierzystej. Wartość dodana mojego szwajcarskiego projektu to przede wszystkim ilość pracy, a dokładniej mówiąc – jej efektywność, co przekłada się również na sukces projektu. Szwajcaria jest bogatym krajem o wysokich zarobkach, co poniekąd podnosi wymagania stawiane naukowcom w Szwajcarii. Również część badań nie mogłaby zostać przeprowadzona w Polsce z racji różnic w samej infrastrukturze badawczej czy też dostępie do niej. Ośrodek szwajcarski, gdzie realizowane były badania, posiada mocne zaplecze technologiczne i jest przystosowany do wykonywania projektów wykraczających poza granice laboratorium. Najważniejsze korzyści naukowe/zawodowe/osobiste Realizacja projektu stała się zdecydowanie inspiracją do zmian w wielu dziedzinach, np. zmiana sposobu myślenia thinking outside the box, czyli odmiennego postrzegania pewnych aspektów dotyczących życia codziennego i pracy. Zmiana otoczenia wymusza na nas porzucenie wypracowanych, leniwych schematów sprawdzających się w poprzednim środowisku. Jesteśmy przez to zmuszeni do poszukiwania i wypracowywania nowych standardów. Bardzo cenię sobie zdobyte doświadczenie. Ponieważ mogę tytułować się stopniem doktora dopiero od niedawna, moje plany badawcze i zawodowe nie są jeszcze do końca sprecyzowane, niemniej jednak planuję dalej poszerzać swoje horyzonty w tematyce alternatywnych źródeł energii, ponieważ szczerze wierzę,

iż coś pożytecznego może zostać zrobione w tej dziedzinie. Najwięcej zmieniło się jednak w moim życiu osobistym. Od kilku miesięcy mieszkam w Dreźnie razem z moją ładniejszą drugą połówką (uśmiech), którą to właśnie niespodziewanie poznałem w Szwajcarii. Reasumując kategorię zmian, wiem już „co?”, „z kim?” i obecnie dość intensywnie pracuję nad wariantem „gdzie?”. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Nie udałoby mi się zrobić doktoratu w dwa i pół roku, choć sam projekt badawczy trwał 20 miesięcy (host mentor sponsorował dwa miesiące badań w okresie październik–listopad 2011 r.). Było to oczywiście okupione ciężką pracą w myśl angielskiego powiedzenia no pain, no gain. Gdyby nie stypendium, z pewnością szukałbym pracy w Polsce. Stypendium SCIEX jest mocno punktowaną pozycją w CV i stwarza możliwości zaistnienia na zagranicznym rynku pracy. To właśnie dzięki wyjazdowi już dziś mogę pochwalić się kilkoma ofertami pracy. Niestety, nie uwzględniają one moich prywatnych planów, dlatego nie są dla mnie interesujące.

CZY WIESZ, ŻE...

• Niegdyś w Szwajcarii nie można było trzaskać drzwiami od samochodu w określonych godzinach. • W Zurychu jest ponad 1200 fontann. • 60 % zużywanego w Szwajcarii prądu pochodzi z elektrowni wodnych. • W 1471 r. pewną kurę oskarżono o przestępstwo przeciw naturze. Owa kura znosiła zbyt jaskrawe jaja i została skazana na spalenie, gdyż uważano, iż była w konszachtach z diabłem.

Stypendystka: Izabela Szumska, doktorantka Projekt: Badanie przetwarzania krótko- i długotrwałych informacji nieświadomych za pomocą dwóch rodzajów analiz EEG: falkowej i mikrostanów / Short and long lived unconscious information processing investigated with two types of EEG analysis: waveforms and microstates. Obszar tematyczny: psychologia Termin realizacji projektu: od 01.07.2011 r. do 30.06.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie / dr Rob van der Lubbe Instytucja goszcząca / opiekun projektu: École Polytechnique Fédérale de Lausanne / prof. Michael Herzog Izabela Szumska uzyskała tytuł magistra w 2009 r. na Wydziale Psychologii w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie, gdzie od 2007 r. pracowała w Laboratorium Psychofizjologii pod kierunkiem prof. Piotra Jaśkowskiego. Jej głównymi zainteresowaniami badawczymi są percepcja wzrokowa oraz świadomość. Obecnie pod opieką dr. Roba van der Lubbego pracuje nad badaniami do swojej pracy doktorskiej na temat świadomego i nieświadomego przetwarzania bodźców wzrokowych. W prowadzonych badaniach wykorzystuje analizę potencjałów wywołanych przy użyciu badania bioelektrycznej aktywności mózgu.

Opis projektu Nieżyjący już prof. Piotr Jaśkowski (pierwszy polski opiekun mojego projektu) oraz prof. Michael Herzog mieli od wielu lat podobne zainteresowania badawcze, kilkakrotnie omawiali ze sobą swoje wyniki przy okazji różnych konferencji, a dyskusje te okazywały się zawsze niezwykle owocne. Stypendium SCIEX umożliwiło im rozpoczęcie pierwszego wspólnego projektu, który łączył podejście stosowane przez prof. Herzoga oraz podejście prof. Jaśkowskiego do tematyki badań nad świadomością. Równie dużo do tej współpracy wniósł drugi home mentor – dr Rob van der Lubbe. On także jest od lat zainteresowany tematyką obejmującą nasz projekt, a jego wiedza z zakresu elektroencefalografii okazała się bezcenna. Jest to pierwszy projekt we współpracy pomiędzy instytucją goszczącą i macierzystą. Jednym z najbardziej fascynujących wyzwań współczesnej neuronauki jest zrozumienie neurobiologicznych mechanizmów świadomego i nieświadomego przetwarzania informacji. Istnieje wiele różnych teorii na temat działania świadomości, jednak żadna z nich nie dostarczyła do tej pory ostatecznej odpowiedzi na nurtujące badaczy pytania. W naszym projekcie postanowiliśmy porównać przetwarzanie bodźców postrzeganych świadomie oraz tych, które nie są dostępne świadomości. Dotychczasowe badania pokazały, że nie tylko bodźce postrzegane przez nas świadomie, lecz także te nieświadome, mogą mieć wpływ na naszą reakcję. Najbardziej znanym przykładem dokumentującym to zjawisko jest tzw. prymowanie podprogowe. Możemy je zaobserwować, gdy po obiekcie prezentowanym na ekranie przez czas na tyle krótki, że obserwator nie jest w stanie go zauważyć (np. strzałce w prawo), prezentowany jest drugi obiekt (np. taka sama strzałka), który jest widoczny na tyle długo, że może być zarejestrowany świadomie. Gdy zadaniem badanego jest wskazanie kierunku strzałki, zrobi to dużo szybciej, gdy ta poprzedzająca (niewidoczna) strzałka wskazywała ten sam kierunek, co następująca po niej druga strzałka (widoczna). Oznacza to, że pierwszy obiekt, mimo że nie był postrze„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Realizacja projektu przekonała mnie, że polska nauka jest na wysokim poziomie. Polscy naukowcy powinni szukać współpracy z zagranicznymi placówkami, co jest korzystne dla obydwu stron. Polscy studenci, doktoranci i młodzi badacze powinni jak najczęściej wyjeżdżać na staże zagraniczne, bo daje to swego rodzaju „pewność siebie”. Można „podpatrzeć”, jak pracują ludzie w innych instytucjach, wiele się nauczyć i zyskać swego rodzaju otwartość gany świadomie (badany nie jest w stanie określić jej kierunku), jest w pewien sposób przetwarzana w naszym mózgu, który „wie”, co to było. Naszym celem było sprawdzenie, czy postrzeganie bodźców, na które musimy zareagować manualnie (poprzez wciśnięcie odpowiedniego klawisza), odbywa się w inny sposób niż postrzeganie tych samych bodźców, kiedy konieczny jest odmienny rodzaj odpowiedzi (np. werbalna lub poprzez ruch gałek ocznych). Część dotychczasowych badań sugerowała, że powinniśmy spodziewać się odmiennych wyników (ponieważ bodźce są przetwarzane w inny sposób w zależności od charakteru odpowiedzi). Inne badania popierały natomiast teorię zakładającą istnienie jednej drogi przetwarzania, którą biegną wszystkie odbierane przez nas informacje. Badania te miały na celu znalezienie dowodów potwierdzających jedną z powyższych, zupełnie odmiennych teorii.

Rezultaty badań. Dodana wartość projektu Po rozpoczęciu projektu okazało się, że w szwajcarskim laboratorium są możliwości dokładniejszego zbadania naszego zagadnienia. Postanowiliśmy więc rozszerzyć projekt o dodatkowe modalności odpowiedzi. Oprócz zwykłej reakcji manualnej (wciśnięcie klawisza) na pojawiający się obiekt, postanowiliśmy wykorzystać też odpowiedzi sakadyczne (rejestrowane za pomocą eyetrackera) oraz odpowiedzi werbalne. Dało to nam możliwość przyjrzenia się przetwarzaniu informacji w jeszcze szerszym spektrum. Z jednej strony zakłada się istnienie w mózgu jednego centrum, do którego trafiają wszystkie informacje, które są przetwarzane zawsze w identyczny sposób, a następnie generowana jest odpowiedź. Niezależnie od wymaganej reakcji (manualnej, werbalnej, sakadycznej) poprawność odpowiedzi nie powinna się więc zmieniać. Z drugiej strony, istnieją teorie mówiące o oddzielnych ścieżkach, którymi płynie informacja w zależności od wymaganej odpowiedzi. Te same informacje mogą więc być przetwarzane określonym szlakiem, np. gdy konieczne jest wciśnięcie klawisza, natomiast gdy badany musi udzielić odpowiedzi werbalnej, informacje biegną inną (być może wymagającą większej świadomości) ścieżką. W tej sytuacji wyniki powinny być zróżnicowane w zależności od rodzaju odpowiedzi. W naszym badaniu zastosowaliśmy bodźce wzrokowe (romb i kwadrat), które pojawiały się po prawej i lewej stronie od punktu fiksacji wzroku (znajdującego się na środku ekranu). Po nich prezentowany był tzw. bodziec maskujący (utrudniający rozróżnienie tych obiektów). W zależności od tego, czy bodziec maskujący pojawiał się w krótszym czy dłuższym odstępie po tych figurach, osoby badane mogły lepiej lub gorzej rozróżnić lokalizację rombu i kwadratu. Zadaniem badanego było wskazanie strony, po której pojawił się romb. Poprawność odpowiedzi rosła wraz z odstępem czasu pomiędzy prezentacją figur, a prezentacją bodźca maskujące-

go. Jak się jednak okazało, stosunek poprawnych odpowiedzi do „widoczności bodźca” był dokładnie taki sam zarówno wtedy, gdy badany musiał udzielić odpowiedzi ruchowej (wciskając odpowiedni klawisz), werbalnej czy też wykonując ruch gałek ocznych w odpowiednim kierunku. Doświadczenie to wykonaliśmy także z rejestracją bioelektrycznej aktywności mózgu (elektroencefalografii, EEG), jednak w wynikach z rejestracji EEG również nie znaleźliśmy żadnych dowodów świadczących o odmiennym przetwarzaniu informacji wzrokowej w zależności od charakteru udzielanej odpowiedzi. Wyniki te zaprzeczają istnieniu różnych dróg przetwarzania informacji, które faworyzują bardziej automatyczne reakcje (np. manualne) i potwierdzają założenia dotyczące istnienia jednego centrum, do którego trafiają informacje przetwarzane zawsze dokładnie w taki sam sposób. Najistotniejsze osiągnięte korzyści naukowe/zawodowe/ osobiste… Korzyścią dla obydwu instytucji jest zdobyta wiedza oraz nawiązanie interesującej współpracy. Mój home mentor wykorzystuje odmienną metodę analizy niż stosowana w szwaj-

CZY WIESZ, ŻE...

• To właśnie w Szwajcarii zrodziła się koncepcja książki Frankenstein. Autorka – Mary Shelley – wpadła na ten pomysł podczas spotkania towarzyskiego (bogatego w opowieści grozy), które odbywało się nad Jeziorem Genewskim. • W Szwajcarii przez cały rok można kupić jajka ugotowane na twardo, które są pomalowane na kolorowo jak nasze pisanki.

carskiej instytucji. Dało to możliwość nauczenia członków szwajcarskiego laboratorium technik używanych do tej pory przez nas. W École Polytechnique Fédérale de Lausanne zapoznałam się z nowymi możliwościami analizy danych. Wiedzę tę przekazywałam w trakcie wizyt w Polsce pracownikom instytucji macierzystej. Niewątpliwie ma to duże znaczenie dla rozwoju naszego polskiego laboratorium. Dodatkowo, zaczęliśmy współpracę z École Polytechnique Fédérale de Lausanne w dwóch nowych projektach, w realizacji których będę uczestniczyć. Planujemy również organizację wymiany studenckiej, podczas której studenci szwajcarscy będą mogli przyjechać do naszego polskiego laboratorium, natomiast studenci polscy pojadą na staż do Szwajcarii. Dzięki realizacji projektu w Szwajcarii mogłam pracować z ludźmi z całego świata. Mogłam nauczyć się nowych rzeczy, które w polskim środowisku są jeszcze nieznane. W instytucji goszczącej uczestniczyłam w seminariach oraz wykładach gościnnych, co jeszcze bardziej rozszerzało możliwość przedyskutowania problemu badawczego ze światowej sławy specjalistami w tej dziedzinie. Instytucja szwajcarska dysponuje też lepszym zapleczem badawczym. Dzięki temu mogliśmy rozszerzyć projekt i zbadać nie tylko zaproponowaną we wniosku reakcję manualną na postrzegane bodźce, ale także reakcje: werbalną oraz sakadyczną. Realizacja projektu przekonała mnie, że polska nauka jest na wysokim poziomie. Polscy naukowcy powinni szukać współpracy z zagranicznymi placówkami, co jest korzystne dla obydwu stron. Polscy studenci, doktoranci i młodzi badacze powinni jak najczęściej wyjeżdżać na staże zagraniczne, bo daje to swego rodzaju „pewność siebie”. Można „podpatrzeć”, jak pracują ludzie w innych instytucjach, wiele się nauczyć i zyskać swego rodzaju otwartość. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

tetu Jagiellońskiego. W roku akademickim 2009/2010 gościł na Uniwersytecie Genewskim dzięki wsparciu Funduszu Stypendialnego SCIEX, natomiast w roku 2011/2012 prowadził badania finansowane przez Polsko-Amerykańską Komisję Fulbrighta na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.

Stypendysta: Jacek Wawer, doktorant Projekt: Czas i Modalność, Perspektywa Formalna / Time and Modality, A Formal Perspective Obszar tematyczny: filozofia Termin realizacji projektu: od 01.12.2009 r. do 30.11.2010 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Jagielloński / dr hab. prof. UJ Tomasz Placek Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Geneva / PhD, associate professor Fabrice Correia Jacek Wawer pochodzi z Opolszczyzny. Urodził się i wychował w Strzelcach Opolskich, a liceum ukończył w Opolu. Od początku swoich studiów magisterskich związany jest z Instytutem Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już podczas ich trwania wyróżniał się zaangażowaniem w działalność naukową: m.in. brał udział w pracach koła naukowego, międzynarodowych szkołach letnich, projektach badawczych czy konferencjach studenckich. W 2007 r. przez semestr studiował na Uniwersytecie Karola w Pradze w ramach programu Erasmus. Za swoje osiągnięcia w okresie studiów został dwukrotnie wyróżniony stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jego praca magisterska dotyczyła zależności między relacyjnymi a algebraicznymi semantykami dla normalnych logik modalnych. W swojej pracy doktorskiej Jacek Wawer bada różne aspekty interakcji między czasem i możliwościami w ramach modelu rozgałęziającego się czasu. Jego badania lokują się na przecięciu metafizyki, logiki i filozofii języka. Podczas swoich studiów wygłaszał referaty na wielu międzynarodowych konferencjach i warsztatach, brał udział w projektach badawczych, należał do stowarzyszeń naukowych, publikował w renomowanych periodykach i uczył studentów Uniwersy-

Geneza pomysłu na projekt Projekt realizowałem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Genewskiego, w ramach Centrum Metafizycznego EIDOS. Po raz pierwszy zetknąłem się z Centrum już rok wcześniej. Latem 2008 r. miałem przyjemność uczestniczyć w szkole letniej poświęconej filozofii fizyki. Dzięki tej szkole mogłem spotkać się z kilkoma badaczami z Centrum EIDOS. Gdy dowiedziałem się o możliwości wyjazdu stypendialnego w ramach funduszu SCIEX, zapoznałem się jeszcze dokładniej z profilem działalności tej grupy oraz z zainteresowaniami i dokonaniami jej członków. Centrum koncentruje się na badaniach z zakresu metafizyki w ramach tradycji filozofii analitycznej. Jako że moja praca doktorska również w dużej mierze poświęcona jest temu tematowi, przedmiot badań wielu badaczy w Genewie jest zbliżony do mojego. Moją szczególną uwagę zwróciły prace prof. Fabrice’a Correii, których tematyka niemal dokładnie pokrywała się z moimi zainteresowaniami i planami badawczymi. Drogą elektroniczną przesłałem mu informację o sobie oraz szkic projektu badawczego wraz z prośbą o mentoring. Prof. Correia odniósł się bardzo przychylnie do mojej prośby, uznał mój projekt za interesujący i zgodził się podjąć roli mentora, którą później pełnił z pełnym zaangażowaniem i życzliwością, czym bardzo się przyczynił do podniesienia jakości mojej pracy. Opis projektu Najogólniej rzecz biorąc, celem projektu było badanie zależności między pojęciami czasu i możliwości, w szczególności próba analizy intuicji, że przeszłość istotnie różni się od przyszłości, jeśli chodzi o własności modalne. Przeszłość wydaje się nam ustalona, określona, niezmienna i pozostająca poza naszym wpływem, podczas gdy przyszłość postrzegamy

jako niedookreśloną, otwartą na różne możliwości i podatną na wpływ naszych działań. Intuicja ta była dyskutowana już w starożytności. Cel mojego projektu był zarówno historyczny, jak i systematyczny. Moim zadaniem było zbadać historię dyskusji nad zależnościami między czasem a możliwością, ze szczególnym naciskiem na przebieg dyskusji w ostatnim półwieczu. Systematyczny wymiar mojej pracy polegał na rozeznaniu, w jaki sposób narzędzia współczesnej logiki, szczególnie zaś logiki modalnej i różnych jej semantyk, były i są używane dla poddania interakcji między czasem a modalnością formalnej analizie. Skupiony byłem przede wszystkim na modelu rozgałęziającego się czasu (Branching Time) zaproponowanego przez Saula Kripkego i Arturha Priora. Prócz wyników czysto formalnych w tej dziedzinie (np. dowodów pełności różnych logik czy modalnej definiowalności pew-

CZY WIESZ, ŻE...

• Będąc w Szwajcarii, będziesz żywił się głównie serem, winem i czekoladą. • Kolor linii na jezdni decyduje o tym czy i na jak długo można zaparkować samochód.

nych własności modeli semantycznych), interesowały mnie również filozoficzne, a szczególnie metafizyczne, implikacje różnych proponowanych modeli. Stawiałem sobie również za cel zbadanie tej tematyki od strony filozofii języka. Podstawowym problemem w tej dziedzinie jest pytanie o status logiczny zdań o przygodnej przyszłości, tj. pytanie o to, czy zdanie takie jak Ta moneta spadnie orłem do góry jest prawdziwe lub fałszywe już przed rzutem. Miałem spróbować poddać formalnej analizie napięcie między przekonaniem, że przyszłość może potoczyć się na wiele różnych sposobów, a jednak potoczy się tylko na jeden z nich. Stawiałem sobie za cel dowiedzenie czy i w jakim sensie zdania o przygodnej przyszłości mogą być prawdziwe a priori. Interesowały mnie również sposoby tworzenia semantyk dla wyrażeń okazjonalnych w ramach modeli rozgałęziającego się czasu oraz właściwa interpretacja semantyczna wyrażeń kategorii nazwowej. Chciałem również zbadać topologiczne własności różnych modeli rozgałęziającego się czasu i rozgałęziającej się czasoprzestrzeni. Interesowały mnie zarówno topologiczne własności tak pojętego czasu, jak i podejście topologiczne do badania bardziej globalnych własności tego typu modeli. W trakcie badań w szczególności pochłonęły mnie części projektu poświęcone logicznym oraz językowym aspektom zależności między czasem a możliwościami. Rozpocząłem badania w tym zakresie, modyfikując plan badań (np. badania logicznych właściwości modeli rozgałęziającego się czasu, któ„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Ostatnia wizyta w Szwajcarii była kamieniem milowym dla mojej pracy nad doktoratem, rozwoju naukowego i osobistego. Praca w bardzo prężnym, międzynarodowym zespole badawczym, wśród ludzi w pełni oddanych filozofii miała na mnie olbrzymi, stymulujący wpływ

re dopuszczają pętle czasowe). Współpracowałem na bieżąco z moim mentorem, uczestniczyłem w seminariach i pracach grup badawczych na Uniwersytecie Genewskim. Prace te inspirowały mnie stale do poszerzania mojego spektrum zainteresowań i badania nowych zagadnień. Skutkiem tego, redukcji uległa część projektu, która miała być poświęcona badaniom topologicznym. Jednak zyski z poszerzenia pola badań w jednej części projektu znacznie przerosły w moich oczach straty płynące z okrojenia badań innej jego części. Najistotniejsze rezultaty przeprowadzonych badań Znacznie poszerzyłem moje rozumienie historycznego kontekstu tematu podejmowanego przeze mnie w doktoracie. Ponadto, poznałem najnowsze techniki i narzędzia używane w logice modalnej i możliwości ich zastosowania dla badanych przeze mnie problemów. Stworzyłem modele rozgałęziającego się, kolistego czasu oraz dowiodłem pewnych własności formalnych takich modeli. Poddałem analizie wpływowe twierdzenie Kripkego o możliwości istnienia przygodnych prawd apriorycznych i pokazałem ograniczoność tej tezy w kontekstach temporalnych. W dużej mierze

poświęciłem się próbie stworzenia modelu, który pozwalałby pogodzić tezę o niezdeterminowaniu przyszłości z przekonaniem, że przyszłość potoczy się jednak tylko na jeden z możliwych sposobów. Wyniki moich prac przedstawiłem w pięciu referatach konferencyjnych i gościnnych. Podczas jednego z wystąpień nawiązałem współpracę z Alexem Malpassem, badaczem z Uniwersytetu w Bristolu, która zaowocowała wspólnym artykułem, opublikowanym w prestiżowym czasopiśmie Synthese. Większość badań nad tym artykułem przeprowadziłem podczas realizacji projektu na Uniwersytecie w Genewie. Kolejny artykuł, który jest efektem badań podjętych w Genewie czeka na decyzję o publikacji redaktorów czasopisma Erkenntnis. Starałem się aktywnie uczestniczyć w przedsięwzięciach naukowych realizowanych w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Genewskiego. Uczestniczyłem w procesie wewnętrznej oceny i recenzowania artykułów przesyłanych do czasopisma Dialectica, wydawanego w Genewie. Brałem udział w spotkaniach i grupach roboczych dla studentów i pracowników Instytutu. Dyskutowałem z doktorantami z Genewy o ich najnowszych pomysłach oraz przedstawiałem im moje. Współpracowałem z moim mentorem w pracach nad zagadnieniami będącymi częścią mojego projektu, ale także omawiałem z nim jego najnowsze prace i pomysły. Przedstawiłem część moich dokonań na seminarium Centrum EIDOS. Promotor mojej pracy doktorskiej, mentor z instytucji macierzystej, przedstawił swoje najnowsze osiągnięcia w referacie zorganizowanym w Genewie w czasie jego wizyty nadzorującej realizację mojego projektu. Mój szwajcarski mentor wygłosił referat podczas wizyty badawczej w Krakowie realizowanej w ramach programu SCIEX. W ten sposób pracownicy i studenci krakowskiego uniwersytetu mogli zapoznać się z pewnym nowym prądem badawczym. Miałem okazję zaznajomić się z wieloma zagadnieniami i prądami najnowszej filozofii poprzez uczestnictwo w licznych spotkaniach, seminariach i warsztatach. Tę wiedzę i umiejętności przekazuję teraz studentom, prowadząc dla nich zajęcia.

Pozostaję nadal w kontakcie z moim szwajcarskim mentorem. Mam nadzieję, że w przyszłości uda się naszej współpracy nadać bardziej realny wymiar, czy to przez organizację wspólnej konferencji, czy przez wzajemne wizyty badawcze pracowników i studentów obu uczelni. Mam nadzieję, że w przyszłości będę miał okazję uczestniczyć w którymś programie badawczym realizowanym na Uniwersytecie Genewskim. Ostatnia wizyta w Szwajcarii była kamieniem milowym dla mojej pracy nad doktoratem, rozwoju naukowego i osobistego. Praca w bardzo prężnym, międzynarodowym zespole badawczym, wśród ludzi w pełni oddanych filozofii miała na mnie olbrzymi, stymulujący wpływ. Miałem okazję na bieżąco konfrontować moje najnowsze pomysły z krytycznymi uwagami świetnych filozofów, znawców w mojej dziedzinie. Spotkałem profesora. Rozmowy z prof. Fabrice’em Correią, jego spostrzeżenia oraz uwagi bardzo pomogły mi zrozumieć wiele problemów, a także poszerzyć moje horyzonty. Umożliwiono mi uczestniczenie w bardzo licznych warsztatach organizowanych przez Centrum EIDOS, dzięki temu spotkałem i wysłuchałem referatów największych sław filozofii światowej oraz wybijających się młodych uczonych. Uczestniczyłem w „żywej” filozofii, poznawałem jej najnowsze trendy i metody. Miałem dostęp do świetnie wyposażonej biblioteki oraz bogatej bazy danych źródeł cyfrowych, dostępnych na Uniwersytecie Genewskim. Zapewniono mi doskonałe warunki pracy, łącznie z własnym biurkiem i komputerem. Wielu z powyższych korzyści nie miałbym szans doświadczyć, pozostając w instytucji macierzystej. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Praca przy projekcie dodała mi skrzydeł, otworzyła horyzonty, poszerzyła spektrum filozoficznej refleksji, pozwoliła mi poznać najnowszą filozofię. Udzielił mi się naukowy entuzjazm genewskich badaczy. Badania tam prowadzone pozwoliły mi ostatecznie upewnić się, że studia doktoranckie były dobrym wyborem życiowym. Motywacja do pracy i ciekawość naukowa, które tak rozkwitły w Genewie, stymulowały mnie do dalszych poszukiwań i miały swój udział w mojej decyzji, by rok akademicki 2011/12 spędzić na badaniach na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Wybór ten umożliwiło mi wsparcie Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta.

Gdyby nie stypendium, być może zamiast filozofa byłbym teraz księgowym, redaktorem lub handlowcem. Decyzja o otrzymaniu stypendium zbiegła się w czasie z moimi poważnymi wahaniami, czy iść nadal ścieżką nauki. Realizacja stypendium ostatecznie rozwiała moje wątpliwości – myślę, że we właściwą stronę. Gdyby nie stypendium, nie spędziłbym wspaniałego roku na doskonałym uniwersytecie. Nie poznałbym wielu wartościowych ludzi. Co więcej, nie spędziłbym roku w tak uroczym mieście, jakim jest Genewa, nie zobaczyłbym (prawie) najwyższej fontanny na świecie, nie kąpałbym się w najgłębszym jeziorze Europy, nie zobaczyłbym Mont Blanc, do dziś nie jadłbym fondue i nie wiedział, jak założyć konto w banku lub wynająć mieszkanie, dukając łamaną francuszczyzną.

CZY WIESZ, ŻE...

• W Szwajcarii nie znajdziesz znajomych i oswojonych supermarketów. Zakupy spożywcze zrobisz zapewne w sklepie jednej z dwóch narodowych sieci. • Białe szwajcarskie wina należą do najlepszych na świecie. • Niemcy, gdy oglądają filmy z niemieckojęzycznej części Szwajcarii, muszą posiłkować się napisami u dołu ekranu. • W supermarkecie można kupić tabliczkę czekolady o masie 4,5 kilograma. • Gruyère jest podobno najsmaczniejszym serem na świecie. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

CZY WIESZ, ŻE...

Żeby zameldować się w miejscu rezydencji należy okazać urzędzie przetłumaczony na język angielski, francuski, niemiecki lub włoski (zależnie od kantonu) akt urodzenia lub akt małżeństwa. Bez tego dokumentu niemożliwa jest rejestracja. Stypendystka: Ewelina Kusiak-Nejman, doktorantka Projekt: Otrzymywanie fotokatalizatorów na bazie ditlenku tytanu modyfikowanych węglem z zastosowaniem w środowisku / Preparation of carbon modified TiO2 photocatalysts for environmental application. Obszar tematyczny: chemia Termin realizacji projektu: od 01.01.2011 r. do 30.06.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie / prof. dr hab. inż. Antoni W. Morawski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Swiss Federal University of Technology Lausanne / prof. Cesar Pulgarin Ewelina Kusiak-Nejman, rocznik 1983, ukończyła studia w Politechnice Szczecińskiej w 2007 r., uzyskując tytuł magistra inżyniera z zakresu ochrony środowiska. W tym samym roku ukończyła również studia licencjackie na kierunku politologia, a w roku 2009 otrzymała dyplom ukończenia studiów magisterskich w Wyższej Szkole Pedagogicznej TWP w Warszawie. Od 2007 r. jest doktorantką Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Za swoje osiągnięcia dwukrotnie otrzymała stypendium naukowe Prezydenta Miasta Szczecin oraz stypendium Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Szczecinie. W 2010 r. stypendystka programu SCIEX, który umożliwił jej odbycie półrocznego stażu naukowego w École Polytechnique Fédérale de Lausanne w Szwajcarii.

Opis projektu Głównym celem projektu było otrzymanie aktywnych materiałów, które znalazłyby zastosowanie w procesach degradacji zanieczyszczeń i charakteryzowałyby się dobrymi właściwościami antybakteryjnymi. Otrzymane materiały mogłyby znaleźć praktyczne zastosowanie w procesach oczyszczania wody i innych rodzajach procesów mających na celu ochronę środowiska. W trakcie projektu zakres moich badań został poszerzony o nowe materiały otrzymywane metodą magnetycznego napylania i badanie ich właściwości antybakteryjnych podczas procesu dezaktywacji bakterii E.coli. Najistotniejsze rezultaty projektu Wyniki prowadzonych badań w EPFL opublikowałam w postaci artykułów naukowych w czasopismach z wysokim współczynnikiem IF: 1. E. Kusiak-Nejman, A.W. Morawski, A.P. Ehiasarian, C. Pulgarin, O. Baghriche, E. Mielczarski, J. Mielczarski, A. Kulik, J. Kiwi, E. coli inactivation by High Power Impulse Magnetron Sputtered (HIPIMS) Cu-surfaces, The Journal of Physical Chemistry C 15 (2011) 21113–21119. 2. O. Baghriche, A.P. Ehiasarian, E. Kusiak-Nejman, C. Pulgarin, R. Sanjines, A.W. Morawski, J. Kiwi, High power impulse magnetron sputtering (HIPIMS) and traditional pulsed sputtering (DCMSP) Ag-surfaces leading to E. coli inactivation, Journal of Photochemistry and Photobiology A: Chemistry 227 (2012) 11–17. 3. O. Baghriche, A. Zertal, A.P. Ehiasarian, R. Sanjines, C. Pulgarin, E. Kusiak-Nejman, A.W. Morawski, J. Kiwi, Advantages of highly ionized pulse plasma magnetron sputtering of silver for improved E. coli inactivation, Thin Solid Films 520 (2012) 3567–3573.

W recenzji pozostaje jeszcze jedna publikacja, której współautorami są pracownicy szpitala CHUV w Lozannie.

Stypendystka: Anna Horszwald, doktor Co po stypendium SCIEX… W najbliższej przyszłości planujemy założenie nowego projektu polsko-szwajcarskiego, który miałby być kontynuacją współpracy rozpoczętej dzięki stypendium SCIEX. Nawiązana współpraca jest dla strony polskiej bardzo cenna ze względu na bardzo dobrą opinię jednostki szwajcarskiej w świecie. Wartością dodaną projektu była dla mnie możliwość poznania nowych metod preparatyki materiałów o działaniu antybakteryjnym oraz uzupełnienie wiedzy z zakresu procesów dezaktywacji mikroorganizmów. Realizacja projektu wpłynęła na poszerzenie zakresu realizowanych przeze mnie badań o kwestie związane z właściwościami antybakteryjnymi nowych materiałów. Odbyty staż doktorski w instytucji zagranicznej przyczynił się też do podniesienia mojej konkurencyjności na rynku pracy, zwłaszcza lokalnym.

Projekt: Wpływ procesów przetwórczych na związki bioaktywne owocu granatu / Influence of processing on bioactive compounds from pomegranate. Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.11.2009 r. do 30.04.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Polska Akademia Nauk w Olsztynie / prof. dr hab. Mariusz K. Piskuła Instytucja goszcząca / opiekun projektu: HES-SO Valais, Institute of Life Technologies / prof. Wilfried Andlauer Dr Anna Horszwald, rocznik 1981, urodziła się w Olsztynie. Studiowała biotechnologię na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. W roku 2009 uzyskała stopień doktora nauk rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie, prowadząc badania dotyczące chleba żytniego oraz produktów zbożowych. Jej zainteresowania naukowe skupiały się wokół reakcji Maillarda zachodzącej podczas procesów termicznych. Po obronie pracy doktorskiej wyjechała do Szwajcarii na staż podoktorski w ramach programu SCIEX do HES-SO Valais – University of Applied Sciences w Sionie, gdzie zajmowała się związkami bioaktywnymi owoców granatu. Dodatkowo, prowadziła badania dotyczące wykorzystania wybranych technik suszenia w celu otrzymania produktów owocowych oraz ich wpływu na jakość produktów. Po powrocie ze Szwajcarii wzięła udział w prestiżowym programie stażowo-szkoleniowym Top 500 Innovators organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na Stanford University, USA. Obecnie pracuje w IRZiBŻ PAN w Olsztynie na stanowisku adiunkta w Zakładzie Chemii i Bio„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

dynamiki Żywności, kontynuując badania dotyczące reakcji Maillarda w wybranych produktach owocowych.

Opis projektu Celem projektu była analiza wpływu procesów przetwórczych na zawartość wybranych związków bioaktywnych w owocach granatu. W pierwszym etapie badałam zawartość wybranych związków bioaktywnych obecnych w różnych częściach tego owocu. W drugim etapie przygotowałam soki z owoców granatu, które pochodziły z różnych jego części oraz analizowałam w nich zawartość wybranych związków bioaktywnych. W trakcie projektu poszerzyłam kierunek badań o uzyskanie proszków na bazie przygotowanych soków, co stanowiło kontynuację i rozwinięcie zagadnienia. Dodatkowo, rozpoczęłam pracę nad kolejnym projektem dotyczącym porównania profilu związków polifenolowych występujących w owocach i liściach truskawek. W wyniku prowadzonych badań usystematyzowałam wiedzę dotyczącą rozmieszczenia wybranych związków bioaktywnych w owocach granatu. Uzyskane wyniki pozwoliły mi stwierdzić, że najwięcej związków bioaktywnych znajduje się w łupinie. Wykazałam, że soki otrzymane na bazie całych

owoców są bogatsze w związki o charakterze prozdrowotnym w porównaniu do soków otrzymywanych w przemyśle spożywczym, które uzyskuje się głównie z miąższu. Soki poddałam wybranym technikom suszenia i otrzymałam z nich proszki. Porównywałam wpływ różnych technik suszenia na jakość proszków i wybrałam technikę, która była najkorzystniejsza pod względem zachowania ich jakości. Najistotniejsze korzyści zrealizowanego projektu Korzyści, które odniosły obydwie instytucje – polska i szwajcarska – to głównie współrealizacja projektu badawczego oraz rozszerzenie warsztatu metodologicznego. Ponadto, został opracowany i złożony projekt, który będzie kontynuacją współpracy rozpoczętej podczas mojego stypendium. Zacieśnienie kooperacji pomiędzy instytucjami zaowocowało również wyjazdem kolejnych pracowników naukowych i podjęciem kolejnych badań. Wszystkie te aspekty przekładają się na wspólne publikacje oraz udziały w konferencjach.

CZY WIESZ, ŻE...

Ponad 50 szczytów górskich występujących w kantonie Valais wznosi się ponad 4000 m n.p.m.

Do największych korzyści, które odniosła instytucja macierzysta, należy podniesienie moich kwalifikacji zawodowych w aspekcie poszerzenia warsztatu pracy o metody stosowane w Szwajcarii, a także możliwość wdrożenia tych metod w Polsce. Nawiązanie sieci kontaktów międzynarodowych oraz połączenie umiejętności współpracowników zostało zwieńczone wspólnym projektem badawczym, służącym rozwojowi mojej kariery naukowej. Zdobyta wiedza i doświadczenie w pracy z przemysłem zaowocowało moim udziałem w prestiżowym programie stażowo-szkoleniowym TOP500 Innovators organizowanym przez MNiSW odbywającym się na Stanford University. Współpraca międzyinstytucjonalna jest kontynuowana. Wspólne zainteresowania naukowe obu stron pozwoliły na kolejne wyjazdy do Szwajcarii związane z prowadzeniem badań dotyczących procesów suszenia wybranych owoców. Obecnie prowadzimy badania dotyczące analizy proszków uzyskanych w Szwajcarii na bazie innych owoców. Dodatkowo złożony został wspólny projekt międzynarodowy, który czeka na recenzję. Wartość dodana projektu Wartością dodaną stypendium była z pewnością zmiana środowiska pracy. Poznanie nowych ludzi oraz przyjrzenie się ich pracy zaowocowało zmianą sposobu myślenia oraz podejścia do rozwiązywania problemów. Możliwość pracy w międzynarodowym zespole oraz w innym środowisku wpłynęły na zdobycie niezbędnego doświadczenia potrzebnego podczas badań prowadzonych w laboratorium. Doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektu wpłynęło na rozszerzenie podejmowanych przeze mnie zadań badawczych. Obecnie cel moich badań ukierunkowany jest na praktyczne wykorzystanie uzyskanych rezultatów. Warto podkreślić, że staż naukowy w Szwajcarii wpłynął również na moje plany osobiste i przyczynił się do odkrycia w sobie nowych zainteresowań.

Stypendystka: Aleksandra Pelczarska, doktorantka Projekt: Walidacja wysokosprawnej metody badania rozpuszczalności leków w układach lek–nanocząstka–rozpuszczalnik / Validation of HTS-solubility measurements metod for drug-nanoparticle-solvent systems Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.08.2011 r. do 31.01.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika Warszawska / prof. dr hab. inż. Urszula Domańska-Żelazna Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Uniwersytet Genewski / prof. Pierre-Alain Carrupt Aleksandra Pelczarska, rocznik 1982, doktorantka Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej. W latach 2001–2008 studiowała na Wydziale Chemicznym PW oraz Wydziale Farmaceutycznym AM w Warszawie. W czasie doktoratu oprócz stypendium w Szwajcarii odbyła staż naukowy w Republice Południowej Afryki. Stypendystka Centrum Studiów Zaawansowanych Politechniki Warszawskiej i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Zajmuje się badaniem i prognozowaniem własności fizykochemicznych leków oraz poprawą ich biodostępności w organizmie ludzkim. W wolnym czasie często podróżuje, a swoje wrażenia opisuje „w koktajlu kultur” (http://tratatatabec.blogspot.com).

CZY WIESZ, ŻE...

W Szwajcarii bardzo popularną formą spędzania wakacji jest pobyt na farmie i spanie na sianie. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Mój wybór host mentora i instytucji partnerskiej był kwestią totalnego przypadku i okazał się losem wygranym na loterii. Po przygotowaniu wstępnego zarysu projektu wysłałam go wraz z CV do kilku szwajcarskich profesorów. Prof. Carrupt, po krótkiej wymianie zdań, zdecydował się podjąć wyzwanie. Głównym celem projektu była walidacja innowacyjnej metody, która bada rozpuszczalność leków w układach lek–nanocząstka–rozpuszczalnik. Kierunek badań został jednak rozszerzony o szczegółowe sprecyzowanie parametrów metody, które pojawiły się w trakcie projektu. Wyniki mojej pracy badawczej przedstawiłam na konferencji naukowej, a w przygotowaniu znajduje się artykuł podsumowujący osiągnięte wyniki. Dla obydwu instytucji główną korzyścią płynącą z realizacji mojego projektu jest metoda badawcza. Dodatkowo, instytucja macierzysta osiągnęła profity płynące z transferu technologii. W wypadku tego projektu cała praca badawcza jest wartością dodaną, gdyż technicznie przeprowadzenie takich badań w Polsce było z różnych względów niewykonalne. Po zakończeniu mojego projektu odbyła się wizyta strony szwajcarskiej w Politechnice Warszawskiej. Istnieje też realna szansa na wspólne kontynuowanie badań. Każdy wyjazd zagraniczny poszerza horyzonty i otwiera umysł na nowe idee. Oprócz oczywistych korzyści wynikających z nabycia nowych umiejętności, projekt dodał mi szczególnej wiary we własne możliwości, czego owocem jest niedawno podjęta praca w branży medycznej. Gdyby nie stypendium, nigdy nie uwierzyłabym, że jeden e-mail może zapoczątkować wielomiesięczną współpracę międzynarodową.

Stypendystka: Anna Elżbieta Sikorska, doktorantka Projekt: SedTrace – Oznaczanie źródeł i śledzenie emisji osadów z obszarów miejskich na podstawie mikrozanieczyszczeń organicznych / SedTrace – Fingerprinting and tracing of sediment emissions from urban areas based on organic micropollutants Obszar tematyczny: środowisko naturalne i leśnictwo Termin realizacji projektu: od 01.12.2010 r. do 30.11.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego / prof. dr hab. inż. Kazimierz Banasik Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Eawag: Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology / dr eng. Jörg Rieckermann Anna Elżbieta Sikorska, rocznik 1984, w latach 2003–2008 studiowała w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW), uzyskując najpierw dyplom inżyniera (2007), a następnie magistra inżyniera (2008) w dziedzinie ochrony środowiska. Studia magisterskie ukończyła z wyróżnieniem, a za pracę magisterską napisaną pod opieką prof. dr. hab. inż. Kazimierza Banasika uzyskała nagrodę im. prof. Kazimierza Dębskiego (drugie miejsce), przyznawaną przez Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Jesienią 2008 r. rozpoczęła pracę naukową nad doktoratem na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW w Warszawie. Laureatka licznych stypendiów naukowych, m.in. DAAD (Deutscher Akademischer Austausch Dienst, 2009 r.) i Funduszu Stypendialnego SCIEX (Scientific Exchange Programme NMSch, 2010 r.). W czasie realizacji doktoratu kilkakrotnie odbyła zagraniczne staże naukowe, m.in. w Niemczech, Technical University of Hamburg (wiosna 2009 r.), Kassel University (jesień

Praca w szwajcarskim instytucie wiodącym w mojej dziedzinie – tj. badań z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi – pomogła mi ukształtować własną osobowość jako dojrzałego naukowca świadomego swoich umiejętności oraz perspektyw. Wyjazd na stypendium pozwolił mi sprecyzować własne zamiłowania badawcze w dziedzinie badań wodnych i utwierdził mnie w przekonaniu o słuszności podjętej ścieżki zawodowej 2009 r.) oraz w Szwajcarii, w Eawag – Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology (lata 2010–2011). Uczestniczyła także w licznych konferencjach naukowych – polskich i zagranicznych. Od 2008 r. należy do Stowarzyszenia Hydrologów Polskich, a od 2010 r. do European Geosciences Union. Obecnie przygotowuje pracę doktorską w zakresie hydrologii zlewni miejskich pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Kazimierza Banasika (SGGW) przy współpracy z Politechniką w Zurychu (ETHZ, Eawag), gdzie pomocniczym opiekunem naukowym jest dr. Jörg Rieckermann. Jej zainteresowania naukowe obejmują: hydrologię zlewni miejskich, analizę niepewności w prognozach hydrologicznych, analizę i transport osadów miejskich oraz chemię osadów.

Opis projektu Zasadniczym celem mojego projektu było przeprowadzenie pilotażowych badań w zakresie oznaczenia źródeł emisji zanieczyszczeń obszarowych (głównie osadów) na terenach miejskich. Osady obserwowane w systemach kanalizacyjnych mogą być różnego pochodzenia (obszary rolnicze, ścieki miej-

skie, wody opadowe) i dlatego ich źródła emisji są trudne do bezpośredniego określenia. Istnieje natomiast szereg innych substancji (np. metale ciężkie czy farmaceutyki), które różnią się między sobą miejscem wprowadzenia do środowiska, a przez to identyfikacja ich źródeł emisji jest dużo łatwiejsza. Ponadto, substancje, rozprzestrzeniając się w środowisku wodnym, adsorbowane są na powierzchni osadów. Dzięki temu określenie na podstawie zaawansowanych analiz chemicznych unikatowej kompozycji owych zanieczyszczeń występujących na powierzchni osadów (tzw. mikrozanieczyszczenia organiczne) pozwoliłoby na śledzenie osadów i identyfikację ich źródeł wprowadzenia do kanalizacji miejskiej. Założony przeze mnie cel projektu miał zostać osiągnięty poprzez zaproponowanie i przetestowanie metodyki śledzenia dróg rozprzestrzeniania się osadów w obrębie kanalizacji miejskich na podstawie innych zanieczyszczeń, łatwiejszych do bezpośredniej identyfikacji. To pozwoliłoby na lepsze zarządzanie zanieczyszczeniami w obrębie miast, a na następnym etapie doprowadziłoby do redukcji ich emisji. Pierwotnie założony cel moich badań nie uległ zmianie, jednakże w czasie trwania projektu rozszerzyłam zakres badań poprzez wprowadzenie dodatkowych analiz, których początkowo nie brałam pod uwagę. Wynikało to głównie z chęci rozwinięcia zakresu badań przeprowadzanych w ramach mojego doktoratu. W rezultacie, oprócz uprzednio zaplanowanych badań terenowo-laboratoryjnych, przeprowadziłam szereg analiz studyjnych, czyli modelowanie komputerowe i analizy statystyczne, mające na celu określenie dokładności wykonywania prognoz hydrologicznych (np. wystąpienia powodzi) na terenach miejskich. Najistotniejsze rezultaty projektu Wynikiem mojej pracy badawczej jest opracowana wspólnie z mentorami innowacyjna metodyka oznaczenia źródeł „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

emisji i śledzenia dróg rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń obszarowych (głównie osadów) w obrębie obszarów miejskich na podstawie innych, łatwiejszych do identyfikacji zanieczyszczeń (jak np. metale ciężkie). Zaproponowana metodyka została przetestowana na eksperymentalnym obiekcie, dając obiecujące rezultaty. Końcowym wynikiem tej części projektu było opracowanie artykułu konferencyjnego i przedstawienie metodyki podczas konferencji w Belgradzie na temat modelowania zanieczyszczeń w miejskich kanalizacjach (Serbia, jesień 2012 r.).

nia z instytucji szwajcarskiej do polskiej pozwalają na ugruntowanie wysokiej pozycji jednostki szwajcarskiej. Wspólna owocna realizacja projektu SCIEX stanowi także podstawę do długoterminowej współpracy pomiędzy obydwoma instytutami, zarówno pod względem wspólnych międzynarodowych projektów, jak i wymiany osobowej (studenci, stypendyści, młodzi naukowcy).

Dodatkowo opracowałam metodykę szacowania niepewności w prognozowaniu powodzi dla modeli opad–odpływ (transformujących zaistniały deszcz w obserwowany w rzekach przepływ). Moja analiza została opublikowana w wiodącym międzynarodowym czasopiśmie opisującym badania wodne, a także przedstawiona podczas konferencji tematycznej w Bratysławie (Słowacja, jesień 2011 r.).

Po formalnym zakończeniu projektu SCIEX i moim powrocie do Polski współpraca pomiędzy obydwoma uczelniami jest kontynuowana. Wspólnie z host mentorem przygotowaliśmy kolejną publikację z kolejnych badań przeprowadzonych już w Polsce, a także planujemy dalsze rozszerzenie badań przeprowadzonych w Szwajcarii poprzez włączenie nowych zagadnień. Jednocześnie uwieńczeniem współpracy pomiędzy obydwoma mentorami jest wspólna realizacja mojego doktoratu pod opieką obu moich mentorów – polskiego i szwajcarskiego, co wcześniej nie było brane pod uwagę.

Najistotniejsze korzyści wynikające z projektu dla instytucji macierzystej i goszczącej Wymiernymi korzyściami dla instytucji goszczącej są wspólne publikacje w międzynarodowych czasopismach oraz udział w konferencjach naukowych. Ponadto, realizacja projektu stworzyła doskonałe warunki do przetestowania opracowanych w Szwajcarii metod i technologii na obiekcie zagranicznym. Jednocześnie transfer wiedzy i doświadcze-

Wartość dodana projektu Wartością dodaną pracy badawczej w Szwajcarii było niewątpliwie zastosowanie innowacyjnych technik, które są tylko sporadycznie stosowane w polskich warunkach. Możliwość odbycia stażu w szwajcarskiej jednostce badawczej pozwoliła mi na zdobycie doświadczenia w wiodącym instytucie w badaniach wodnych, które następnie może zostać zastosowane na gruncie krajowym, w tym zaawansowane analizy

CZY WIESZ, ŻE...

Szwajcaria jest krajem kontrastów? Pomimo stosunkowo małego obszaru (ok. 1/7 terytorium Polski) obowiązują tu aż cztery języki urzędowe, z niemieckim na czele. Język niemiecki występuje jednak w szwajcarskiej odmianie („Schweizerdeutsch”) i z niemieckim (tzw. Hochdeutsch) ma niewiele wspólnego, ku bolączce osób chlubiących się znajomością wyuczonego niemieckiego. Szwajcaria utożsamiana jest z krajem neutralnym, stojącym poza wszelkimi konfliktami zbrojnymi, ale jednocześnie mało kto wie, że dysponuje jedną z najliczniejszych armii w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Jest to też państwo, w którym kobiety jako pierwsze w Europie uzyskały możliwość studiowania na uczelniach wyższych (od ok. 1840 r. na Uniwersytecie w Zurychu), ale jednocześnie kraj, gdzie kobiety jako ostanie w Europie uzyskały prawo wyborcze (w kantonie Appenzell dopiero w 1990 r.). chemiczne osadów kanalizacji miejskich i analizy szacowania niepewności prognoz powodziowych. Myślę, że przeprowadzenie podobnych analiz w instytucji macierzystej byłoby trudne do wykonania z kilku względów. Po pierwsze, analizy, które przeprowadziłam w Szwajcarii, są jedynie sporadycznie stosowane w kraju, a co za tym idzie – brakuje osób z doświadczeniem w tym zakresie. Ponadto, wciąż brakuje środków finansowych na przeprowadzenie zaawansowanych i kosztowych analiz chemicznych, a także specjalistów z danego zakresu. Realizacja pracy badawczej w Szwajcarii pozwoliła mi zatem na zdobycie cennego doświadczenia pod okiem ekspertów i uznanych w świecie naukowców z mojej dziedziny (inżynierii wodnej). Możliwość odbycia stażu zagranicznego i realizacja projektu SCIEX zdecydowanie wpłynęła na moje plany zawodowe, a także była czynnikiem inicjującym kolejne wydarzenia. Dzięki stypendium mogłam przede wszystkim przeprowadzić znaczną część badań z mojego doktoratu w instytucji szwajcarskiej, co zaowocowało decyzją o dalszym wspólnym realizowaniu badań (wspólny doktorat) oraz pozwoliło mi na opublikowanie wyników badań w wiodącym czasopiśmie międzynarodowym. Ponadto, pobyt w Szwajcarii umożliwił mi nawiązanie licznych kontaktów zawodowych i otworzył drogę do współpracy z innymi instytutami naukowymi. Praca w Szwajcarii pomogła mi także udoskonalić znajomość języka angielskiego, pogłębić dotychczasową

znajomość języka niemieckiego i skłoniła do rozpoczęcia nauki języka włoskiego. Praca w szwajcarskim instytucie wiodącym w mojej dziedzinie – tj. badań z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi – pomogła mi ukształtować własną osobowość jako dojrzałego naukowca świadomego swoich umiejętności oraz perspektyw. Wyjazd na stypendium pozwolił mi sprecyzować własne zamiłowania badawcze w dziedzinie badań wodnych i utwierdził mnie w przekonaniu o słuszności podjętej ścieżki zawodowej. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Prawdopodobnie nigdy nie miałabym szansy na pracę naukową w szwajcarskiej instytucji oraz na nawiązanie licznych kontaktów zawodowych poza granicami kraju. Bez stypendium SCIEX przeprowadzenie zaawansowanych badań naukowych w ramach mojego doktoratu byłoby trudne do realizacji pod każdym względem: czasowym, kosztowym czy metodycznym, a publikacja wyników moich badań w międzynarodowym czasopiśmie – prawie niemożliwa. Bez pobytu w Szwajcarii nie spotkałabym także tylu życzliwych osób, zarówno zawodowo, jak i prywatnie, których pomoc i zaangażowanie są nieocenione przy realizacji zamierzonych przeze mnie celów naukowych – mam tu na myśli przede wszystkim mojego opiekuna naukowego dr. Jörga Rieckermanna oraz Andreasa Scheideggera z Eawag. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

CZY WIESZ, ŻE...

Stypendystka: Joanna Bryś, doktor

• Hymn państwowy Szwajcarii jest przepięknym psalmem, którego melodia została zapożyczona z religijnego hymnu Diligam, te Domine. • Szwajcaria znajduje się na jednym z pierwszych miejsc na świecie pod względem nakładów na badania i rozwój.

Projekt: Zamienniki tłuszczu mleka kobiecego / Human Milk Fat Substitute (HMFS) Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.11.2010 r. do 31.10.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie / dr hab. Piotr Koczoń Instytucja goszcząca/opiekun projektu: ETH Zürich (Swiss Federal Institution of Technology Zürich) / prof. dr Laura Nyström Dr Joanna Bryś, rocznik 1977, jest technologiem żywności i adiunktem w Katedrze Chemii Wydziału Nauk o Żywności SGGW w Warszawie. Pracę doktorską pt. Badanie właściwości produktów przeestryfikowania mieszanin tłuszczu mlecznego i olejów roślinnych obroniła przed Radą Wydziału Technologii Żywności SGGW w 2005 r., uzyskując stopień naukowy doktora. Jej obecne badania mają na celu optymalizację warunków otrzymania tłuszczu imitującego tłuszcz mleka kobiecego na drodze przeeestryfikowania enzymatycznego oraz charakterystykę otrzymanych lipidów strukturyzowanych. Jest autorką lub współautorką 77 doniesień i publikacji naukowych oraz kierownikiem grantu MNiSW. Była opiekunem naukowym oraz promotorem kilku prac magisterskich. W trakcie studiów magisterskich odbyła trzymiesięczny staż na uczelni francuskiej ENSIA w ramach programu Sokrates–Erasmus, gdzie realizowała projekt badawczy pt. Produkcja diacetylu przez bakterie Lactoccocus Lactis Lactis Diacetylactis. W okresie listopad 2010 r. – październik 2011 r. była stypendystką programu wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej: Sciex–NMSch. Prywatnie – żona i matka dwóch córek: Anny i Lilianny.

Opis projektu Celem projektu było uzyskanie zamienników tłuszczu mleka matki na drodze enzymatycznej acydolizy tłuszczów takich jak m.in.: smalec i tłuszcz mleka krowiego, niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Uzyskane lipidy strukturyzowane poddano następnie analizie chemicznej. Założenia w moim badaniu były następujące: • mleko matki jest najbardziej wartościowym i właściwym pokarmem dla niemowląt, • tłuszcz ma największe znaczenie dla prawidłowego rozwoju fizjologicznego noworodków, niemowląt i dzieci (tłuszcz odgrywa kluczową rolę szczególnie w budowaniu układu nerwowego człowieka oraz w dostarczaniu energii). Podczas realizacji projektu wprowadziłam niewielkie modyfikacje w stosunku do pierwotnego planu badań, polegające na zastosowaniu innych niż pierwotnie planowano surowców. W miejsce tłuszczu mleka koziego zastosowałam tłuszcz palmowy. Poza tym zamiast korzystać z gotowych handlowych preparatów niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych postanowiłam uzyskiwać te kwasy z różnych olejów roślinnych, takich jak m. in.: olej z wiesiołka, olej arganowy, olej lniany czy olej z ogórecznika. Decyzja o zmianie surowców wynikała z przeprowadzonych badań wstępnych dotyczących analizy składu kwasów tłuszczowych i struktury triacylogliceroli olejów i tłuszczów. Analiza ta miała na celu dobór odpowiednich składników mieszaniny wyjściowej. Najistotniejsze rezultaty projektu Rezultat projektu był zgodny z przewidywanymi przeze mnie założeniami: eksperymenty pozwoliły na uzyskanie

lipidów strukturyzowanych przypominających tłuszcz mleka kobiecego. Zamienniki otrzymałam na drodze acydolizy mieszaniny tłuszczów, takich jak m.in.: smalec, tłuszcz mleka krowiego, olej palmowy oraz olej rzepakowy, kwasami tłuszczowymi pochodzącymi z olejów: arganowego, lnianego, z ogórecznika i z wiesiołka. Sądzę, że osoby, z którymi miałam przyjemność współpracować, mają obecnie większą wiedzę na temat Polski: naszej historii, kultury i przyrody. Z naukowego punktu wiedzenia myślę, że mój projekt pozwolił zespołowi szwajcarskiemu na praktyczne zapoznanie się z tematyką modyfikacji tłuszczów i metodami ich analizy. Dla mojej instytucji macierzystej bardzo ważna była możliwość współpracy w ramach projektu z jedną z najlepszych politechnik w Europie, a nawet na świecie. Dla mnie samej bardzo ważne było to, że mam dostęp do ogromnej bazy bibliotecznej i wspaniale wyposażonych laboratoriów, a także możliwość poznania nowych instrumentalnych metod analitycznych i ich przeniesienia na grunt polski. Współpraca, która zawiązała się między instytucjami w wyniki realizacji mojego projektu, będzie kontynuowana. Poza tematyką zamienników tłuszczu mleka matki mamy zamiar zająć się

również badaniami dotyczącymi tłuszczów występujących w zbożach. Komfort pracy badawczej w Szwajcarii jest ogromny. W czasie realizacji projektu miałam dostęp do bardzo dobrze wyposażonego laboratorium. Potrzebne odczynniki i sprzęt laboratoryjny były „na zawołanie”. Mogłam skupić się tylko na mojej pracy, wykonać wiele powtórzeń oraz po prostu zwyczajnie poeksperymentować w ciszy i spokoju. W Polsce wiele czasu i energii pochłania biurokracja, praca dydaktyczna, konieczność ciągłego liczenia się z kosztami, a na odczynniki oczekuje się nieraz ponad pół roku. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Projekt rozszerzył moje horyzonty myślowe, dał mi większą odwagę i pewność siebie. Odzyskałam na nowo wiarę w naukę oraz chęć do dalszej pracy badawczej. Pobyt w Szwajcarii pozwolił mi na przemyślenie mojego życia i ułożenie sobie na nowo hierarchii wartości. Gdyby nie stypendium, nie przeżyłabym jednych z najwspanialszych chwil w moim życiu. Nie miałabym możliwości na tak duży rozwój naukowy. Nie poznałabym tak życzliwych i otwartych ludzi. Wreszcie – nie zwiedziłabym tak dokładnie tego przepięknego kraju, jakim jest Szwajcaria. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

CZY WIESZ, ŻE...

W Szwajcarii znajduje się wiszący nad alpejskim lodowcem most Trift Bridge, który jest najwyższym i najdłuższym mostem dla pieszych w Europie.

Stypendystka: Paulina Wiecińska (Bednarek), doktor Projekt: Wielofunkcyjne pochodne sacharydów w formowaniu zaawansowanych tworzyw ceramicznych metodą gelcasting / Multifunctional saccharide derivatives in gelcasting of high tech ceramics (MULTIGEL) Obszar tematyczny: chemia Termin realizacji projektu: od 01.02.2011 r. do 30.09.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika Warszawska / prof. dr hab. inż. Mikołaj Szafran Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Technology, Laboratory for High Performance Ceramics (EMPA) / prof. dr Thomas Graule Paulina Wiecińska jest doktorem nauk technicznych, inżynierem, a obecnie adiunktem w Zakładzie Technologii Nieorganicznej i Ceramiki na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskie. W 2006 r. z wynikiem celującym ukończyła studia na Wydziale Chemicznym PW. Na przełomie lat 2008–2009 odbyła trzymiesięczny staż w NIMS – National Institute for Materials Science w Tsukubie, w Japonii. W 2010 r. obroniła z wyróżnieniem rozprawę doktorską zatytułowaną Badania nad zastosowaniem wybranych pochodnych sacharydów w procesie formowania proszków ceramicznych metodą odlewania żelowego i rozpoczęła pracę jako adiunkt. W 2011 r. odbyła ośmiomiesięczny staż podoktorski (postdoc) w EMPA – Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Technology w Szwajcarii. Laureatka nagrody na najlepszy poster na konferencji E-MRS Fall Meeting 2008, Sympozjum I, członek Polskiego Towarzystwa Ceramicznego. Jej zainteresowania naukowe związane są z nowoczesnymi metodami formowania i charakteryzacji materiałów ceramicznych.

Opis projektu Współpraca pomiędzy prof. Thomasem Graule z EMPA, Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Technology a prof. dr hab. Mikołajem Szafranem, kierownikiem Zakładu Technologii Nieorganicznej i Ceramiki Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej, wywiązała się kilka lat temu. Oba zespoły badawcze mają podobne zainteresowania naukowe z dziedziny technologii ceramiki, ale różne koncepcje w rozwiązywaniu problemów naukowych. Z tego względu podjęliśmy wspólną decyzję o współpracy, mającej na celu połączenie wiedzy i doświadczenia obu zespołów, aby silnie rozwinąć badania nad otrzymywaniem tworzyw ceramicznych metodami koloidalnymi, które to metody w ostatnich latach cieszą się dużym zainteresowaniem. W ramach współpracy, na przestrzeni lat 2009–2011, trzy osoby z Zakładu Technologii Nieorganicznej i Ceramiki odbyły staż w laboratorium kierowanym przez prof. Graule. Bezpośrednim celem mojego projektu były badania nad zastosowaniem pochodnych sacharydów, których syntezę opracowano na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, jako przyjaznych środowisku substancji w formowaniu proszków ceramicznych metodą gelcasting. W trakcie projektu poszerzyłam moje badania o zastosowanie nowych związków i metod formowania. Najistotniejsze rezultaty projektu Wynikiem mojej pracy były wstępne badania nad otrzymywaniem ceramiki z tlenku cyrkonu metodami koloidalnymi, m.in. gel-tape casting z wykorzystaniem nowego, nietoksycznego układu opartego na pochodnych glukozy. Metoda gel-tape casting pozwala na wytwarzanie cienkich i elastycznych wielkopowierzchniowych taśm ceramicznych. Udoskonalenie metody formowania ceramiki poprzez poszukiwanie nowych, tanich i nietoksycznych dodatków organicznych wpisuje się w zasady tzw. zielonej chemii i zwiększa wachlarz jej potencjalnych zastosowań.

Gdyby nie stypendium, zapewne nie miałabym okazji, aby podziwiać największy wodospad w Europie na rzece Ren, wjechać na górę Pilatus najbardziej stromą kolejką zębatą na świecie, zwiedzić fabrykę czekolady Frey, przemierzać alpejskie szlaki, a przy tym realizować swoją pasję zawodową w jednym z najlepszych światowych instytutów Udokumentowanym rezultatem wspólnych badań jest zgłoszenie patentowe w Urzędzie Patentowym RP. W przygotowaniu są dwie publikacje naukowe, których współautorami są pracownicy obu instytucji zaangażowanych w realizację projektu. Współpraca jest i będzie kontynuowana. Obecnie obejmuje ona m.in. wspólne projekty badawcze oraz wykłady prof. Thomasa Graule na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Praca badawcza w Szwajcarii pozwoliła mi rozszerzyć wiedzę w dziedzinie technologii ceramiki poprzez współpracę z osobami zaangażowanymi w różnorodne projekty badawcze, dotyczące zarówno syntezy nanoproszków ceramicznych, jak i otrzymywania tworzyw ceramicznych i ich charakteryzację. Praca ta pomoże w określeniu nowych, istotnych kie-

runków badań, m.in. w zakresie syntezy chemicznej, dzięki czemu możliwe będzie otrzymanie nowych związków organicznych, mających zastosowanie w technologii ceramiki. Praca w Szwajcarii dała mi możliwość zawarcia nowych, cennych znajomości i rozpoczęcia współpracy badawczej z młodymi naukowcami. Wyniki badań zrealizowanych w EMPA-ie mogą w przyszłości stanowić ważny rozdział w ramach planowanej przeze mnie rozprawy habilitacyjnej. Gdyby nie stypendium, zapewne nie miałabym okazji, aby podziwiać największy wodospad w Europie na rzece Ren, wjechać na górę Pilatus najbardziej stromą kolejką zębatą na świecie, zwiedzić fabrykę czekolady Frey, przemierzać alpejskie szlaki, a przy tym realizować swoją pasję zawodową w jednym z najlepszych światowych instytutów.

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

CZY WIESZ, ŻE...

• Co piąty mieszkaniec Szwajcarii to obcokrajowiec. • Szwajcaria to wyjątkowo różnorodny kraj: doświadczenia, wrażenia i wspomnienia z Romandii mogą być zupełnie odmienne od tych z Zurychu. Stypendystka: Agnieszka Kosińska, doktor Projekt: Badanie wchłaniania i metabolizmu tanin hydrolizujących i skondensowanych w modelu in vitro z zastosowaniem linii komórkowej Caco-2 / Absorption and metabolism studies of hydrolysable and condensed tannins with an in vitro Caco2 transwell model Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.05.2011 r. do 30.04.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie / prof. dr hab. Ryszard Amarowicz Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Institute of Life Technologies, University of Applied Sciences (HES-SO Valais) / prof. Wilfried Andlauer Dr inż. Agnieszka Kosińska, rocznik 1980, jest absolwentką Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (2004). Doktorat nauk rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia uzyskała w roku 2010 w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, gdzie obecnie jest zatrudniona na stanowisku adiunkta. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na zagadnieniu związków bioaktywnych w żywności, ich identyfikacji, a także określeniu ich aktywności biologicznej i biodostępności. W 2011 r. została laureatką programu Start Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Odbyła kilkumiesięczne staże badawcze w Department of Food Science and Technology, University of Georgia, w Stanach Zjednoczonych oraz roczny staż podoktorski w University of Applied Sciences of Western Switzerland w ramach stypendium SCIEX. Współautorka 22 publikacji w czasopismach z tzw. Listy Filadelfijskiej. Czas wolny spędza na podróżowaniu, w którym fascynuje ją zarówno poznawanie ludzi, jak i lokalnych przysmaków.

Geneza współpracy Wybór host mentora i instytucji goszczącej był w moim wypadku bardzo prosty i spowodowany, po pierwsze, zbieżnością obszarów zainteresowań, a po drugie, istniejącą już współpracą pomiędzy instytucjami. Host mentor, prof. Wilfired Andlauer, jest znanym specjalistą w dziedzinie bioaktywnych związków żywności. Współpraca pomiędzy Institute of Life Technologies, University of Western Switzerland (HES-SO Valais) a Instytutem Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk rozwijała się od kilku lat w ramach realizacji projektów finansowanych przez Unię Europejską, a w ostatnich latach szczególnie intensywnie w ramach projektu REFRESH Odblokowywanie potencjału Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności dla wzmocnienia integracji z Europejską Przestrzenią Badawczą i rozwoju regionu finansowanego w obszarze Potencjał Badawczy 7 Programu Ramowego. Co więcej, nasze instytucje realizowały już wcześniej projekt badawczy w ramach programu SCIEX. Korzystając ze zdobytych doświadczeń, a także wykorzystując fakt, że profil badań prof. Wilfireda Andlauera był wyjątkowo zgodny zarówno z moim doświadczeniem, jak i kierunkiem, w jakim chciałam rozwijać zainteresowania badawcze, przystąpiliśmy do przygotowywania aplikacji. Opis projektu Prozdrowotne właściwości związków biologicznie czynnych żywności są zależne nie tylko od ich zawartości w poszczególnych składnikach diety, ale także od ich biodostępności. Celem projektu było określenie jelitowego wchłaniania tanin hydrolizujących i skondensowanych wyizolowanych z wybranych produktów żywnościowych. Zastosowałam połączenie modelu symulowanego trawienia in vitro z badaniem transportu produktów trawienia przez nabłonek jelita prowadzonym w hodowli komórek nabłonkowych Caco-2 w mo-

Praca w odmiennym środowisku oprócz oczywistych korzyści płynących ze zdobycia doświadczenia, nowych umiejętności i poszerzenia kwalifikacji, daje możliwość dostrzeżenia perspektyw innego pomysłu na organizację i realizację badań. Jest to świetne podłoże dla inkubacji nowych projektów badawczych nowarstwie. Jako źródło tanin o zróżnicowanej strukturze posłużyły: kakao, truskawki i zielona herbata. Zakładaliśmy, że wiedza zdobyta w trakcie realizacji projektu pozwoli na uzyskanie informacji, które mogą być pomocne w procesie doboru surowca, a także sposobu przetwarzania żywności funkcjonalnej, w sposób umożliwiający włączenie maksymalnej zawartości przyswajalnych związków bioaktywnych w produkcie finalnym. Najistotniejsze rezultaty projektu W trakcie realizacji projektu udało się nam dokonać ciekawych spostrzeżeń pozwalających na wyznaczenie kolejnych obszarów dalszej współpracy. Obecnie rezultaty pracy badawczej są przedmiotem publikacji w renomowanych czasopismach naukowych. Jeden z przygotowanych manuskryptów zatytułowany Cocoa polyphenols are absorbed in Caco-2 cell model of intestinal epithelium został zaakceptowany do druku w czasopiśmie Food Chemistry. Swoją wiedzą i doświadczeniem zasiliłam szeregi instytucji goszczącej, co pozwoliło na poszerzenie dotychczas realizowanego zakresu badań. Realizacja projektu w poszerzonym gronie skutkowała również zwiększeniem możliwości publikacyjnych, rozrostem sieci współpracy i perspektywą dalszej realizacji wspólnych badań finansowanych ze źródeł europejskich. Instytucja macierzysta, oprócz solidnych perspektyw kontynuowania współpracy, odnosi korzyści z powrotu stypendysty/pracownika doświadczonego i otwartego na nowe wyzwania.

go, a także konieczność/możliwość adaptacji do obowiązującego systemu pracy i odnalezienia/sprawdzenia się w nowej, wymagającej grupie współpracowników. Nie bez znaczenia była sprawna administracja, łatwość pozyskiwania potrzebnych odczynników i innych materiałów niezbędnych do realizacji badań czy też system ISO w obiegu dokumentów. Realizacja projektu rozbudziła moje dążenie do ciągłego podnoszenia kwalifikacji. Co więcej, praca w środowisku międzynarodowym jest czynnikiem stymulującym entuzjazm do pracy naukowej i daje możliwość rozbudowania sieci współpracy. W moim wypadku pobyt na stypendium jasno wytyczył kierunek mojej pracy naukowej na najbliższe kilka lat, pozwolił na określenie moich mocnych stron, jak i dziedzin, w których powinnam poszerzyć moją wiedzę i doświadczenie. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Z pewnością moja droga do habilitacji byłaby o kilka lat dłuższa, a moje umiejętności narciarskie byłyby wciąż na poziomie początkującym.

Stypendystka: Katarzyna Dorota Raczyńska, doktor Projekt: Struktura i interakcje małej, jądrowej rybonukleoproteiny U7 snRNP / Structure and interactions of the U7 small nuclear ribonucleoprotein Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.05.2011 r. do 30.04.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / prof. dr hab. Artur Jarmołowski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Instytut Biologii Komórki Uniwersytetu Berneńskiego / prof. Daniel Schümperli Dr Katarzyna Dorota Raczyńska urodziła się i wychowała w Płocku, tam też ukończyła szkołę podstawową i średnią. Na studia wybrała Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2001 r. ukończyła biotechnologię na Wydziale Biologii UAM. Następnie rozpoczęła studia doktoranckie w Instytucie Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM. W okresie tym była stypendystką fundacji FEBS i EMBO, w ramach których przebywała na trzymiesięcznych stypendiach w Institut de Biologie Moléculaire des Plantes du CNRS w Strasbourgu, we Francji. W 2006 r. uzyskała tytuł doktora nauk biologicznych. W październiku 2006 tego roku rozpoczęła pracę na stanowisku adiunkta w Zakładzie Ekspresji Genów, w Instytucie Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM. W październiku 2010 r. wyjechała na staż podoktorski do Szwajcarii, gdzie przebywała do czerwca 2012 r. Jej staż finansowany był częściowo przez Uniwersytet Berneński i Kanton Bern oraz program SCIEX–NMSch, w ramach którego otrzymała roczne stypendium. W Bern pracowała w Instytucie Biologii Komórki Uniwersytetu Berneńskiego, w laboratorium prof. Daniela Schümperliego.

Opis projektu Nawiązanie kontaktu z instytucją szwajcarską miało przede wszystkim na celu rozszerzenie tematyki badawczej mojej instytucji macierzystej, tj. UAM, o zagadnienie dojrzewania 3’końca histonowych transkryptów i prace eksperymentalne prowadzone na ludzkich liniach komórkowych. Głównym celem projektu była identyfikacja nowych białek oddziałujących z cząsteczką U7 snRNP. Do tego celu zastosowaliśmy technikę chromatografii powinowactwa opartą na znakowanej cząsteczce U7 snRNA, połączoną ze spektrometrią masową. Ponadto, planowaliśmy podjąć próbę znalezienia nowych funkcji tej cząsteczki, wykorzystując do tego celu technikę CLIP połączoną z głębokim sekwencjonowaniem. Ze względu na obszerność materiału badawczego projekt nie został ukończony w wyznaczonym czasie i będzie kontynuowany. Realizacja głównego celu mojego projektu, tj. poszukiwanie nowych czynników oddziałujących z cząsteczką U7 snRNA, zakończyła się sukcesem. Chromatografia powinowactwa połączona z sekwencjonowaniem białek z użyciem spektrometrii masowej pozwoliła mi zidentyfikować kilka interesujących białek, potencjalnych czynników oddziałujących z U7 snRNA i zaangażowanych w regulację ekspresji histonowych genów. Wstępne eksperymenty potwierdziły interakcję części tych białek z cząsteczką U7 snRNP, dalsze badania pozwolą na bliższe określenie funkcji tych białek. Założenie projektu dotyczące poszukiwania nowych funkcji cząsteczki U7 snRNP zostało zrealizowane tylko częściowo – przygotowane zostały linie komórkowe trwale transformowane odpowiednim wektorem, które użyte zostaną w dalszych etapach badań. Najistotniejsze rezultaty projektu Wśród korzyści, które z realizacji projektu odniosła instytucja szwajcarska, można wymienić: • kontynuację obiecujących badań uzyskanych wcześniej w instytucji goszczącej; • uzyskanie ciekawych wyników wstępnych, które otwierają nowe pole badań dla przyszłych studentów, doktorantów i pracowników instytucji goszczącej;

• przyszłe publikacje naukowe z uzyskanych wyników; • nawiązanie współpracy naukowej z ośrodkiem polskim. Wśród korzyści, które z realizacji projektu odniosła polska instytucja macierzysta, można wymienić: • zdobycie wiedzy i doświadczenia w pracy z ludzkimi liniami komórkowymi; • przyszłe publikacje naukowe z uzyskanych wyników; • kontynuację badań związanych z dojrzewaniem RNA, która jest istotna dla mojego przyszłego dorobku habilitacyjnego; • możliwość kontynuacji projektu, która będzie stanowić podwaliny dla otwarcia nowej grupy badawczej; • nawiązanie współpracy naukowej z ośrodkiem szwajcarskim. Zadania badawcze opisanie w projekcie nie zostały jeszcze w pełni ukończone, z tego też względu podjęliśmy wspólną decyzję o kontynuacji projektu w polskim ośrodku. Kontynuacja ta wymaga współpracy pomiędzy oboma ośrodkami w celu wzajemnej wymiany informacji i konsultacji nauko-

CZY WIESZ, ŻE...

• Alpy zajmują 3/5 strefy helweckiej, czyniąc Szwajcarię – po Austrii – drugim z najbardziej alpejskich krajów Europy. • Północna ściana Eiger (3970 m n.p.m.), położonego w paśmie Alp Berneńskich nazywana jest „Mordwand – ścianą śmierci”, po wielu tragicznie zakończonych próbach jej zdobycia.

wych. Wzajemne, krótkie wizyty wykonawców projektu nie są w przyszłości wykluczone. Wsparcia finansowego na kontynuację badań będziemy poszukiwać m.in. w polskich fundacjach: pierwszy wniosek o dofinansowanie został już złożony do Narodowego Centrum Nauki. Oprócz współpracy naukowej pomiędzy obydwoma ośrodkami kontynuacja projektu będzie miała istotne znaczenie również dla mnie – planuję w niedalekiej przyszłości utworzenie w Polsce nowej grupy badawczej skupionej wokół tematyki dojrzewania 3’końca histonowych transkryptów w komórkach zwierzęcych, którą zajmowałam się w Szwajcarii. Co było wartością dodaną projektu Niewątpliwie największą wartością dodaną pracy badawczej w Szwajcarii było doświadczenie grupy badawczej, w której miałam możliwość pracować. Laboratorium prof. Daniela Schümperliego jest jednym z wiodących ośrodków na świecie zajmujących się tematyką projektu, miałam więc sposobność zapoznania się „od kuchni” z zagadnieniami, które pragnę podjąć w ośrodku macierzystym. Ponadto, zdobyłam ogromną wiedzę teoretyczną i praktyczną dotyczącą pracy na ludzkich liniach komórkowych, której nie posiadłabym aż w takim stopniu w swoim ośrodku macierzystym. Mój dorobek naukowy „wywodzi się” z Zakładu zajmującego się w większości biologią molekularną komórki roślinnej, pracującego na materiale roślinnym i dopiero powoli rozszerzającym działalność na grupy badawcze skupione na komórkach zwierzęcych. Wiedzę i doświadczenie, które zdobyłam w Szwajcarii, będę więc mogła przekazać dalej innym pracownikom UAM. Realizacja projektu wiązała się ze znaczącą zmianą na polu zawodowym – przejścia z badań eksperymentalnych na roślinach, które prowadziłam przed pobytem w Szwajcarii, do badań eksperymentalnych na liniach komórkowych ludzkich. Wymagało to ode mnie nabycia nowych umiejętności i nowego doświadczenia, ale także przyswojenia nowej wiedzy o biologii i procesach molekularnych zachodzących w komórkach zwierzęcych. Badania na tym układzie badawczym „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

pragnę kontynuować w Polsce. Ponadto, tematyka projektu, który rozpoczęłam w Szwajcarii okazała się dla mnie na tyle fascynująca, że z tym właśnie zagadnieniem pragnę związać moją dalszą karierę naukową. Pod względem osobistym realizacja projektu w Szwajcarii pozwoliła mi odkryć piękno szwajcarskiej przyrody – zwłaszcza gór, urok alpejskich łąk, długość stoków narciarskich oraz poznać na nowo smak zapomnianych górskich wędrówek (hiking). Jest to kraj, do którego z pewnością będę wracać. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Nie poznałabym tylu wspaniałych ludzi pochodzących z rożnych krajów świata, nie nawiązałabym wielu przyjaźni i nie poznałabym piękna szwajcarskiej przyrody. I co najważniejsze – gdyby nie wjazd na stypendium, nie zagłębiłabym się w fascynującej tematyce dojrzewania 3’ końca histonowych transkryptów oraz nie nauczyłabym się pracy na ludzkich liniach komórkowych.

Stypendysta: Łukasz Stokłosa, doktorant Projekt: E-turystyczny Indeks Reputacji / eTourism Reputation Index (eTourRep) Obszar tematyczny: dziennikarstwo, środki masowego przekazu oraz technologie komunikacyjne Termin realizacji projektu: od 01.05.2011 r. do 30.04.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie / dr Maciej Piotrowski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Uniwersytet w Lugano / prof. Lorenzo Cantoni Łukasz Stokłosa jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Turystyki i Rekreacji Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zastosowania nowych mediów w turystyce, badania reputacji i prezencji w sieci, promocji destynacji turystycznych oraz turystyki kulturowej.

Opis projektu Genezą współpracy pomiędzy Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz Uniwersytetem w Lugano (Università della Svizzera Italiana) był projekt PREDIL (Promoting Equality In Digital Literacy), w który zaangażowane były obie uczelnie. Członkowie zespołów projektowych: dr Maciej Piotrowski ze strony polskiej i dr Chiara Bramani ze szwajcarskiej dostrzegli wspólne obszary zainteresowań badawczych oraz zdecydowali, że obiecująca współpraca mogłaby być rozwijana w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Strony uzgodniły, że host mentorem zostanie prof. Lorenzo Cantoni – dziekan Wydziału Nauk o Komunikacji Uniwersytetu w Lugano oraz dyrektor naukowy laboratoriów: Webatelier.net, NewMinE Lab (New Media in Education Lab) i eLab (eLearning

Praca badawcza podczas stypendium zagranicznego rozszerzyła moje horyzonty oraz dała możliwość spojrzenia na badania z innej perspektywy. Dzięki tej szansie poznałem nową metodologię badań oraz organizację pracy, miałem możliwość pracy w międzynarodowym zespole oraz nawiązania licznych kontaktów zawodowych i prywatnych. Stypendium rzuciło nowe światło na moje zainteresowania badawcze oraz wykrystalizowało ścieżkę zawodową, którą chciałbym podążać Lab). Ja sam miałem natomiast zostać członkiem zespołu Webatelier.net. Głównym celem projektu było prześledzenie opinii internetowych na temat województwa podkarpackiego jako destynacji turystycznej przy wykorzystaniu systemu opracowanego przez laboratorium Webatelier.net. Aby osiągnąć powyższy cel, główna uwaga zwrócona została na treści generowane przez użytkowników (tzw. user generated contents – UGC) zamieszczane w mediach społecznych. W tym założeniu sformułowaliśmy trzy cele pośrednie projektu: 1. ocenę aktualnych opinii internautów na temat regionu; 2. identyfikację głównych problemów oraz braków związanych z reputacją i prezentacją w sieci; 3. zaproponowanie możliwych rozwiązań oraz poprawek w celu eliminacji zidentyfikowanych trudności.

W celu prześledzenia komentarzy i opinii wyrażonych w sieci, a związanych z Podkarpaciem jako celem podróży turystycznych, zdefiniowałem trzy pytania badawcze: 1. jakie rodzaje stron ludzie znajdują w wyszukiwarkach internetowych? 2. jakie są odczucia zawarte w wyrażanych treściach? 3. czy tematy wypowiedzi i opinie zmieniają się w zależności od słów kluczowych użytych do ich wyszukania? Najistotniejsze rezultaty projektu Rezultaty przeprowadzonych badań pokazują, że tzw. electronic Word of Mouth (eWOM), czyli elektroniczny marketing szeptany odnoszący się do województwa podkarpackiego, odgrywa istotną rolę. Z całkowitej liczby stron internetowych (850), zebranych przy użyciu trzech popularnych wyszukiwarek: Google.com, YahooSE oraz Bing.com, prawie 20% zostało zakwalifikowanych jako UGC. Większość zanalizowanych kategorii uzyskało pozytywny odzew. Jednakże zidentyfikowałem również kilka wskaźników ukazujących pewne braki i wady w regionalnym produkcie turystycznym, które powinny być wzięte pod uwagę. Rezultaty badań, ich następstwa oraz rekomendacje dla regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych oraz przedsiębiorców z branży turystycznej zostały opisane w specjalnie przygotowanym raporcie oraz artykule naukowym. Raport można pobrać ze strony: http://www.webatelier.net/reports. Artykuł znajduje się obecnie w recenzji. Università della Svizzera Italiana (USI) specjalizuje się w badaniach naukowych realizowanych w międzynarodowych zespołach. Dla partnera szwajcarskiego projekt był doskonałą okazją do nawiązania współpracy z partnerem z Polski – Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, do poznania stopnia rozwoju polskiej turystyki, przybliżenia obrazu naszego kraju oraz znalezienia wspólnych obszarów zainteresowań badawczych, które mogą być zalążkiem przyszłych projektów. Podobnie jak w wypadku instytucji szwajcarskiej, „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

dzięki nawiązanej współpracy również WSIiZ w Rzeszowie zyskała potencjalnego partnera do przyszłych projektów. Oprócz tego nieocenione jest doświadczenie, które zdobyłem podczas pobytu na stypendium w Szwajcarii. Zaprocentuje ono z pewnością w szeregu badań i projektów realizowanych przez uczelnię obecnie i w przyszłości. Pomysły na dalsze wspólne badania Zarówno USI, jak i WSIiZ zamierzają kontynuować nawiązaną współpracę, w szczególności w projektach związanych z e-turystyką, nowymi mediami oraz technologią komunikacyjną. Obecnie zakończyliśmy realizację wspólnych badań w polskich organizacjach turystycznych dotyczących wykorzystania marketingu internetowego. Osobiście również w tych sferach upatruję swoją przyszłość i możliwość realizacji, szczególnie w odniesieniu do rozwoju i promocji destynacji turystycznych. Praca badawcza podczas stypendium zagranicznego rozszerzyła moje horyzonty oraz dała możliwość spojrzenia na badania z innej perspektywy. Dzięki tej szansie poznałem nową metodologię badań oraz organizację pracy, miałem możliwość pracy w międzynarodowym zespole oraz nawiązania licznych kontaktów zawodowych i prywatnych. Stypendium rzuciło nowe światło na moje zainteresowania badawcze oraz wykrystalizowało ścieżkę zawodową, którą chciałbym podążać. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Dzięki możliwości pracy z wieloma osobami o podobnych zainteresowaniach odnalazłem również siebie. Zamierzam w dalszym ciągu zajmować się e-turystyką, współpracując z ludźmi, których poznałem podczas stypendium. Gdyby nie stypendium, nie miałbym możliwości poznania wielu fantastycznych osób, które nie tylko były moimi współpracownikami, ale stały się przyjaciółmi. Stypendium dało mi możliwość samorozwoju, sprawdzenia siebie i odkrycia własnych nowych zainteresowań badawczych.

Stypendysta: Grzegorz Garzeł, doktor Projekt: Wyznaczenie wpływu wielkości cząstki na termodynamikę oraz diagram fazowy nanowymiarowego spoiwa lutowniczego / Determination of the size-dependent phase diagram and thermodynamical behavior of nanostructured brazing filler metals Obszar tematyczny: nauki inżynieryjne Termin realizacji projektu: od 01.01.2011 r. do 31.12.2012 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN / prof. dr hab. inż. Leszek Zabdyr Instytucja goszcząca / opiekun projektu: EMPA – Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Technology / dr hab. Jolanta Janczak-Rusch Dr Grzegorz Garzeł jest magistrem inżynierem Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Akademii Górniczo-Hutniczej z 2000 r. W 2007 r. zdobył tytuł doktora w Instytucie Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie. Jest także absolwentem studiów podyplomowych na Uniwersytecie Jagiellońskim Inżynieria Oprogramowania i Narzędzia Biznesu. Obecnie dr Garzeł jest zatrudniony na stanowisku adiunkta (od 2007 r.) w Instytucie Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie, gdzie pracuje od 2000 r.(od 2002 r. na stanowisku asystenta). Jego główne zainteresowania naukowe dotyczą doświadczalnego wyznaczania własności termodynamicznych układów metalicznych i ceramicznych metodami elektrochemicznymi oraz metodami analizy termicznej (DSC, DTA). Interesuje się również krytycznymi opracowaniami układów równowagi: optymalizacja metodą Calphad.

Zagraniczny staż jest ważnym elementem w karierze naukowej, umożliwia zdobycie doświadczenia w nowym środowisku, nawiązanie międzynarodowych kontaktów, poznanie nowych technik i aparatury badawczej, analizę wyników i potencjalnych źródeł błędów Opis projektu Projekt stanowił kontynuację współpracy, która została zapoczątkowana w ramach europejskiego projektu COST. Jego głównym celem było wyznaczenie wpływu wielkości i kształtu nanowymiarowych cząstek na temperaturę przemian fazowych w układzie srebro–miedź. Rezultatem moich badań było opracowanie modelu termodynamicznego opisującego zmiany energii swobodnej Gibbsa w funkcji temperatury, składu, rozmiaru oraz kształtu cząstki. Opracowany model zastosowałem do budowy opisu termodynamicznego układu Ag–Cu. W oparciu o otrzymaną bazę danych przeprowadziłem szereg symulacji wpływu zmiany kształtu oraz rozmiaru cząsteczki na kształt diagramu fazowego. Szczegóły modelu, wartości parametrów i wyniki symulacji zostały zamieszczone w publikacji G. Garzel, J. Janczak-Rusch, L. Zabdyr, Reassessment of the Ag–Cu phase diagram for nanosystems including particle size and shape effect, Calphad, Volume 36, March 2012, Pages 52–56, ISSN 0364-5916. Sam projekt oraz wyniki badań prezentowane były również na międzynarodowych spotkaniach akcji European Cost Action MP0903, które odbyły się w Barcelonie (14–16.04.2011 r.) i w Brnie (02–03.04.2012 r.), jak również na konferencji członków Polish Phase Diagram Committee, która miała miejsce 21.04.2012 r. w Katowicach.

Najistotniejsze korzyści wynikające z projektu SCIEX Przeprowadzone badania pomogły partnerowi szwajcarskiemu zinterpretować wyniki prac eksperymentalnych oraz wspomogły przygotowanie i realizację innych projektów. Polska instytucja macierzysta odniosła korzyści związane z transferem technik i metod badawczych, sformalizowana została również współpraca z partnerem szwajcarskim. Obydwie instytucje uzupełniają się wzajemnie pod względem zaplecza technicznego, jak i naukowego, co w przyszłości z pewnością zaowocuje realizacją kolejnego wspólnego projektu. Wartością dodaną projektu było… Zostanie członkiem grupy badawczej realizującej badania o szerokiej tematyce i wszystkie związane z tym aspekty, jak np. udział w tzw. burzach mózgów, seminariach, poznanie problemów z innych dziedzin i metod badawczych, a także metod ich rozwiązywania. Trudno mi również pominąć możliwość szlifowania języka oraz sposobność poznania naukowców, przedstawicieli różnych kultur będących członkami zespołu. Zagraniczny staż jest ważnym elementem w karierze naukowej, umożliwia zdobycie doświadczenia w nowym środowisku, nawiązanie międzynarodowych kontaktów, poznanie nowych technik i aparatury badawczej, analizę wyników i potencjalnych źródeł błędów.

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

„Podróż przecież nie zaczyna się w momencie, kiedy ruszamy w drogę i nie kończy, kiedy dotarliśmy do mety. W rzeczywistości zaczyna się dużo wcześniej i praktycznie nie kończy się nigdy, bo taśma pamięci kręci się w nas dalej mimo, że fizycznie dawno już nie ruszamy się z miejsca. Wszak istnieje coś takiego jak zarażenie podróżą i jest to rodzaj choroby w gruncie rzeczy nieuleczalnej” Ryszard Kapuściński Stypendystka: Dorota Kołbuk, doktorantka Projekt: Badania wpływu warunków elektroprzędzenia na strukturę i wybrane właściwości włókien dwuskładnikowych do zastosowania w inżynierii tkankowej / Investigation of the effects of electrospinning conditions on the structure and selected properties of polymeric blended nanofibers for tissue engineering, ESNANOTIS Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia Termin realizacji projektu: od 01.10.2010 r. do 30.07.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut Podstawowych Problemów Techniki, Polska Akademia Nauk / dr hab.inż prof. IPPT PAN Paweł Sajkiewicz Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Federal Laboratories for Materials Testing and Research- EMPA Sankt Gallen / dr ing. Giuseppino Fortunato Dorota Kołbuk, rocznik 1983, jest absolwentką Wydziału Inżynierii Materiałowej, Politechniki Warszawskiej, gdzie w roku 2007 obroniła pracę magisterską. W ramach stypendium Erasmus brała udział w sześciomiesięcznym stażu w Institute of Air Handling and Refrigeration w Dreźnie (Niemcy). Po studiach magisterskich podjęła studia doktoranckie w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk. Odbyła kilka szkoleń, brała udział w konferencjach krajowych i międzynarodowych. Corocznie prowadzi zajęcia dla młodzieży w ramach Festiwalu Nauki w IPPT PAN. Alumn programu SCIEX 01.10.10–30.07.11 r. Tematycznie związana z badaniem struktury molekularnej biomateriałów, biopolimerów oraz inżynierią tkankową i badaniami klinicznymi. Od czerwca 2012 r. działacz programu BioTechnology Innovations Platform. W wolnych chwilach interesuje się historią sztuk i architekturą wnętrz. Aktywnie najchętniej czas spędza na pieszych wycieczkach, a zimą – na jeździe na nartach.

Opis projektu Instytucja goszcząca została wybrana z listy jednostek szwajcarskich, które przystąpiły do programu. Oba instytuty nie współpracowały ze sobą przed projektem SCIEX. Miałam jedynie informacje koleżeńskie o pozytywnych doświadczeniach doktorantów z Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej pracujących w EMPIE, w ramach Programu Szkoły Polsko-Szwajcarskiej. Mój cel badawczy obejmował określenie wpływu morfologii, struktury molekularnej i nadmolekularnej włókien formowanych metodą elektroprzędzenia na odpowiedź komórek. Dodatkowym celem projektu było zdobycie umiejętności pracy badawczej i wiedzy w jednostce o wieloletnim doświadczeniu w pracy nad metodą elektroprzędzenia oraz przeprowadzenie badań in vitro na wytwarzanych włókninach z udziałem wybranych typów komórek. Zdobycie doświadczenia oraz wykonywanie badań biologicznych z mojego punktu widzenia było szczególnie ważnym i jednocześnie ekscytującym doświadczeniem. Wcześniej nie miałam możliwości prowadzenia tego typu badań. Obecnie, w ramach współpracy mojego macierzystego instytutu oraz Biocentrum Ochota i Programu CePT, w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki powstało laboratorium do badań in vitro, w którym mogę wykorzystać zdobyte w Szwajcarii doświadczenie. Najistotniejsze rezultaty zrealizowanego projektu W wyniku badań określiłam wpływ parametrów procesu na morfologię oraz strukturę włókien. Wytworzyłam podłoża, na których stopień proliferacji komórek po 14 dniach hodowli jest trzykrotnie wyższy niż na próbce kontrolnej. Określiłam optymalną ilość dodatku biopolimeru w celu podniesienia adhezji, aktywności i proliferacji wybranych typów komórek.

Wyniki badań mogą posłużyć również instytucji goszczącej jako tło do kolejnych projektów. Wydaje się, że praca w laboratorium biologicznym była nie tylko kształcąca dla mnie jako stypendysty, ale również dla mojego opiekuna. Następowała między nami wymiana wiedzy nauki o polimerach i biologii. Dodatkowo, z uwagi na wieloletnie doświadczenie jednostki macierzystej, następował przepływ informacji na temat interpretacji badań struktury nadmolekularnej włókien (krystaliczności oraz orientacji nadmolekularnej). Prowadzone prace pozwoliły mi na dokończenie pracy doktorskiej, z którą projekt był ściśle związany. Dodatkowo, uzyskane w Szwajcarii doświadczenie pozwala mi na przyuczanie innych doktorantów do pracy w tej tematyce, a doświadczenie pracy w laboratorium biologicznym mam nadzieję wykorzystywać bezpośrednio w laboratorium

badań in vitro. Zdobyta umiejętność i doświadczenie pracy na różnego typu urządzeniach pozwala mi obecnie na optymalizację doboru zakupywanego przez jednostkę macierzystą sprzętu badawczego. Moje plany osobiste są ściśle związane z biomateriałami oraz badaniami klinicznymi. Stypendium stało się nieocenionym źródłem doświadczeń oraz motywacją do pracy naukowej i podejmowania nowych wyzwań. Praca w międzynarodowej grupie nie tylko daje możliwość poszerzania wiedzy w wybranej dziedzinie nauki. Zwiększa także samodzielność naukową oraz prywatną. Uczy otwartości oraz dodaje wiary we własne siły i możliwości. W instytucji goszczącej miałam możliwość skorzystania z wielu urządzeń, których w instytucji macierzystej nie ma (część z nich jest obecnie zakupywana). Praca pod okiem specjalistów

CZY WIESZ, ŻE...

• Jeśli chcesz zobaczyć fragment Szwajcarii, włącz Jamesa Bonda. W filmie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości zobaczysz m.in. szwajcarskie Alpy zimą oraz obracającą się restaurację na Schiltronie w okolicy Interlaken. • Jadąc na znane w Szwajcarii termy w Vals, warto zajrzeć do podziemnej chatki Hobbita, można nawet pokusić się o krótki w niej pobyt. Ceny odstraszają, ale dla prawdziwych fanów bohaterów Tolkiena oraz znawców architektury wnętrz to nie lada gratka. • Bazylea jako jedno z miast Szwajcarii o najdłuższej historii zachwyca pięknymi kamieniczkami oraz niejednokrotnie brukowymi wąskimi uliczkami. Można zwiedzić najstarsze państwowe muzeum malarstwa czy napić się kawy/zjeść ciastko w kafejce w… Katedrze bazylejskiej. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

biologów pozwoliła mi na samodzielne wykonanie badań in vitro na formowanych materiałach, co z uwagi na moje wykształcenie oraz wcześniejszy brak laboratorium badań przedklinicznych również nie byłoby możliwe w jednostce macierzystej. Stypendium stało się inspiracją do podejmowania wyzwań, rozwijania własnych umiejętności, szerszego patrzenia na rzeczywistość. Projekt pracy doktorskiej był próbą uporządkowania i uzupełnienia danych literaturowych na temat wpływu parametrów procesu formowania włókien na strukturę nadmolekularną. Mam silne przeświadczenie, że tak szczegółowe poznanie procesu oraz interakcji tworzonych włóknin z wybranymi typami komórek, pozwoli na prowadzenie dalszych badań nad innowacyjnymi materiałami w celu ich komercjalizacji, zgodnie z zapotrzebowaniem przemysłu farmaceutycznego i/lub kosmetycznego. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Moja praca doktorska oraz zdobyta wiedza i umiejętności byłyby znacznie uboższe. Pobyt w EMPA-ie umożliwił mi poznanie wielu ciekawych ludzi, z którymi do dziś jestem w kontakcie, a także poznanie wielu pięknych miejsc w Szwajcarii oraz południowych Niemczech. Dał mi szansę na zmiany i wiarę w słuszność walki o realizację marzeń. „Podróż przecież nie zaczyna się w momencie, kiedy ruszamy w drogę i nie kończy, kiedy dotarliśmy do mety. W rzeczywistości zaczyna się dużo wcześniej i praktycznie nie kończy się nigdy, bo taśma pamięci kręci się w nas dalej mimo, że fizycznie dawno już nie ruszamy się z miejsca. Wszak istnieje coś takiego jak zarażenie podróżą i jest to rodzaj choroby w gruncie rzeczy nieuleczalnej” Ryszard Kapuściński

Stypendysta: Rafał Ślefarski, doktor Projekt: Symultaniczne badania PIV/LIF dla określenia własności płomieni kinetycznych / Simultaneous PIV/LIF for local flame front characterization (PIV/LIF) Obszar tematyczny: nauki inżynieryjne Termin realizacji projektu: od 01.11.2010 r. do 31.10.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika Poznańska / prof. dr hab. inż. Tomasz Dobski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Paul Scherrer Institute / dr ing. Peter Janhson Dr Rafał Ślefarski, rocznik 1978, jest pracownikiem naukowym i projektantem urządzeń gazowych. Wychował się na Kujawach, gdzie rozpoczął swoją przygodę z techniką, kończąc w 1998 r. Technikum Mechaniczne. Następnie rozpoczął studia na Politechnice Poznańskiej, które ukończył z wyróżnieniem w 2003 r., broniąc pracę dyplomową pt. Badanie procesu dopalania gazów odpadowych w dopalaczu gazów (opiekun naukowy: prof. dr hab. inż. Tomasz Dobski, Laboratorium Technologii Gazowych Politechniki Poznańskiej). W 2004 r. odbył czteromiesięczny staż naukowy w Royal Instytut of Technology w Sztokholmie. Po powrocie swoją pasję związaną z poznaniem procesu spalania paliw gazowych rozwijał w czasie przygotowywania rozprawy doktorskiej zatytułowanej Badania procesu spalania paliw gazowych z wysokotemperaturową regeneracją ciepła, którą obronił w 2008 r. W czasie realizacji doktoratu był laureatem konkursu „Stypendia dla najlepszych uczestników studiów doktoranckich w Wielkopolsce z zakresu nauk przyczyniających się do rozwoju regionu” (2006). W 2010 r. został stypendystą programu SCIEX, co umożliwiło mu czternastomiesięczny pobyt i pracę naukową w Narodowym Laboratorium Szwajcarii: Paul Scherrer Institute. Jest autorem i współautorem kilkunastu artykułów

Praca w szwajcarskim instytucie odkryła przede mną nowe oblicze nauki oraz kierunki dalszego rozwoju naukowego. Wskazała mi również możliwości wykorzystania istniejącej bazy aparaturowej do zastosowania w zupełnie innych badaniach niż te, które były prowadzone do tej pory naukowych oraz trzech międzynarodowych patentów. Od zakończenia studiów współpracuje z firmą inżynierską w zakresie projektowania systemów spalania zasilanych paliwami gazowymi. Jest żonaty, ma dwie córeczki – pięcioletnią Martę i kilkumiesięczną Julię. Czas wolny spędza na podróżowaniu i jeździe na rowerze.

Opis projektu Wybór instytucji goszczącej w Szwajcarii został podyktowany wcześniejszą współpracą zespołu prof. Tomasza Dobskiego z grupą badawczą dr. Petera Janhsona. Wcześniejsza współpraca polegała przede wszystkim na wzajemnych spotkaniach i prezentowaniu prac wykonywanych w danych laboratoriach oraz wspólnym przygotowaniu wniosku o uzyskanie funduszy na prowadzenie badań. Zacieśnienie kontaktów pomiędzy Laboratorium Technologii Gazowych (LTG) Politechniki Poznańskiej i Laser Diagnostic Group (LDG) nastąpiło, w momencie gdy zespół LTG wykonywał badania dla szwajcarskiego koncernu energetycznego Alstom. Ponadto, we wcześniejszych latach jeden z doktorantów prof. Dobskiego ukończył studia doktoranckie w ETH Zurych, realizując swoje badania w Paul Scherrer Institute. Głównym celem projektu było wyznaczenie tzw. lokalnej turbulentnej prędkości spalania i opracowanie korelacji pomiędzy tą prędkością oraz turbulentną prędkością spalania wyznaczaną w oparciu o definicję global fuel consumption dla gazowych paliw metanowych. Dla zgromadzenia odpowiednich danych zaproponowałem równoczesne użycie dwóch laserowo-optycznych technik pomiarowych Particle Image Velocimetry (PIV) oraz Laser Induced Fluorescence (LIF). Czy nastąpiły jakieś zmiany w trakcie realizacji projektu Po przeprowadzeniu wstępnych badań dokonałem modyfikacji założonego programu badawczego. Modyfikacja polegała na tym, że badania rozkładu prędkości (PIV) w analizowanych płomieniach były realizowane w rozdzieleniu od

badań mających na celu znalezienie strefy płomienia (LIF). Badania te były jednak prowadzone dla tych samych parametrów operacyjnych stanowiska badawczego. Zmiana założonego kierunku badań została podyktowana możliwościami sprzętowymi. Okazało się, że dla zgromadzenia odpowiedniej ilości danych dla przeprowadzenia badań statystycznych konieczne było stosowanie laserów i kamer o wysokiej częstotliwości pomiarowej. W chwili realizacji projektu SCIEX, zespół LDG posiadał sprzęt o wysokiej częstotliwości tylko dla techniki pomiarowej PIV. Obecnie rozpoczęto procedurę zakupu sprzętu o wysokiej częstotliwości pomiarowej dla techniki pomiarowej LIF. Najistotniejsze rezultaty projektu W czasie realizacji projektu udało się zgromadzić bardzo dużą ilość danych eksperymentalnych dotyczących zachowania się płomieni kinetycznych ubogich mieszanek gazów metanowych. Dane zostały zebrane dla szerokiej grupy parametrów eksploatacyjnych, takich jak: prędkość wypływu, współczynnik nadmiaru powietrza oraz temperatura substratów. Parametry operacyjne stanowiska badawczego zostały tak dobrane, aby były jak najbliższe parametrom w rzeczywistych palnikach turbin gazowych, z tym wyjątkiem, że badania w laboratorium były prowadzone dla ciśnienia otoczenia. W czasie programu badawczego uzyskałem rezultaty pomiarowe dla różnych geometrii palnikowych: dwóch palników osiowo-symetrycznych oraz palnika wirowego. Dla ww. palników scharakteryzowałem takie wielkości jak: stopień turbulencji, rozkład prędkości w płomieniu, integral length scale, grubość płomienia oraz położenie płomienia. Na podstawie powyższych danych eksperymentalnych została wyznaczona turbulentna prędkość spalania w oparciu o dwa modele teoretyczne: global fuel consumption ST,g oraz local dispalcemnt ST,l. Otrzymane wartości turbulentnej prędkości spalania wyznaczone w oparciu o dane eksperymentalne z metod pomiarowych LIF i PIV dały dobrą zgodność z wartościami turbulentnej prędkości spalania obliczonymi według metody global fuel consumption. W chwili obecnej trwa dalsza obróbka uzyskanych danych w celu znalezienia korelacji pomiędzy poszczególnymi parametrami płomienia a prędkościami ST,g oraz ST,l. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

CZY WIESZ, ŻE...

Korzyści zawodowe/naukowe/osobiste zrealizowanego projektu Moim zdaniem jednostka macierzysta (Politechnika Poznańska) zyskała na współpracy nie tylko to, że jeden z jej pracowników ma wyższe kwalifikacje zawodowe, co powinno zaowocować wyższym poziomem kształcenia, ale również posiada wiedzę, jak powinien funkcjonować dobrze zarządzany zespół badawczy. Ponadto, zostały nawiązane bliższe kontakty personalne i zawodowe pracowników obydwu instytucji, dzięki którym możliwe będzie przygotowanie wspólnych przedsięwzięć badawczych, a być może również wymiana studentów i doktorantów w ramach różnych programów stypendialnych. Poza oczywistą zaletą pracy badawczej w Szwajcarii, jaką jest wyposażenie laboratoriów badawczych w najnowocześniejszy sprzęt pomiarowy, pracownik naukowy dysponuje o wiele dłuższym czasem na prowadzenie badań i pracę naukową. W Polsce poziom biurokracji, prawo o zamówieniach publicznych, wewnętrzne rozporządzenia uczelniane (pieczątki, formularze itp.) sprawiają, że okres przygotowania do badań od strony technicznej wydłuża się kilka lub nawet kilkanaście razy. Zanim pracownik naukowy będzie miał możliwość rozpoczęcia prawdziwej pracy badawczej musi być urzędnikiem, kurierem, handlowcem. W instytucie, w którym miałem przyjemność pracować, istniało ogromne wsparcie ze strony departamentów finansowych i „zakupowych”, które to powadziły negocjacje z kontrahentami. Dawało mi to możliwość pracy stricte naukowej. Co więcej, na innym poziomie istniało wsparcie obsługi IT instytutu, gdzie problemy softwarowe były rozwiązywane niemal od ręki, a w wypadku uszkodzenia sprzętu wymiana elementów następowała w możliwie najkrótszym czasie. Jestem również pod wrażeniem zarządzania projektami badawczymi, które prowadzone były indywidualnie przez pracowników i doktorantów pod nadzorem szefa grupy. Postęp każdego z projektów był przedstawiany na co dwutygodniowych zebraniach, gdzie cała grupa konsultowała wyniki i podpowiadała inne możliwe rozwiązywanie.

• W czasie mojego pobytu w Szwajcarii przez kilka miesięcy towarzyszyła mi moja rodzina, żona i pięcioletnia córka. Największe wrażenie na mojej córeczce zrobiła możliwość picia wody bezpośrednio z fontann i przydrożnych źródełek. • Możliwe jest przejechanie całej Szwajcarii na rowerze po wyznaczonych do tego specjalnie i oznakowanych ścieżkach rowerowych. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Przed rozpoczęciem projektu SCIEX prace badawcze wykonywane w Laboratorium Technologii Gazowych ukierunkowanie były głownie na badania stosowane, wynikające ze współpracy z partnerami przemysłowymi. Większość zadań było wykonywanych w celu odpowiedzi na konkretne pytania stawiane przez firmy energetyczne czy gazownicze. Po zakończeniu projektu i powrocie do Polski podjąłem działania mające na celu przygotowanie badań o charakterze zbliżonym do tych prowadzonych podczas realizacji projektu w Szwajcarii, a więc badań z dziedziny badań podstawowych. Złożyliśmy wnioski o dofinansowanie na zakup niezbędnej aparatury badawczej. Równocześnie prowadzimy badania mające wskazać możliwości wykorzystania innych technik pomiarowych umożliwiających uzyskanie zbliżonych rezultatów do tych, jakie osiągnięto podczas pobytu w Szwajcarii. Gdyby nie stypendium – prawdopodobnie nastąpiłby mój rozbrat z pracą naukową na uczelni i przejście do sektora przemysłowego. Praca w szwajcarskim instytucie odkryła przede mną nowe oblicze nauki oraz kierunki dalszego rozwoju naukowego. Wskazała mi również możliwości wykorzystania istniejącej bazy aparaturowej do zastosowania w zupełnie innych badaniach niż te, które były prowadzone do tej pory.

CZY WIESZ, ŻE...

Stypendystka: Izabela Bobowska, doktor Projekt: Optymalizacja i zwiększenie skali syntezy ferromagnetycznych nanocząstek i ich integracja do polimerowej matrycy. NANOMAGN / Optimization and upscaling of the synthesis of ferromagnetic nanoparticles and their integration in a polymeric matrix. NANOMAGN Obszar tematyczny: chemia Termin realizacji projektu: od 01.11.2010 r. do 31.10.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika Łódzka / dr hab. inż. prof. PŁ Piotr Wojciechowski Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Applied Science – Fribourg (HES-SO Fribourg) / dr Stefan Hengsberger Dr Izabela Bobowska urodziła się w 1981 r. w Łodzi. W 2005 r. ukończyła studia magisterskie na kierunku chemia na Wydziale Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. W tym samym roku rozpoczęła studia doktoranckie na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. W 2010 r. obroniła pracę doktorską na temat: Nanokompozyty organiczno-nieorganiczne (2-hydroksypropylo)celulozy. Wytwarzanie, właściwości i zastosowania i uzyskała stopień doktora nauk chemicznych. W marcu 2010 r. rozpoczęła pracę w Katedrze Fizyki Molekularnej Politechniki Łódzkiej. W okresie listopad 2010 r. – październik 2011 r. odbyła zagraniczny staż podoktorski we Fryburgu (Szwajcaria) w ramach Programu Sciex–NMSch. W listopadzie 2011 r., po zakończeniu rocznego stypendium, podjęła ponownie pracę w Katedrze Fizyki Molekularnej PŁ.

We Fryburgu działa fundacja „Archivum Helveto-Polonicum”, która zajmuje się zbieraniem i udostępnianiem wszelkich dokumentów i świadectw obecności Polaków w Szwajcarii? Fundacja posiada m.in. zbiór dotyczący żołnierzy polskich internowanych w Szwajcarii podczas II wojny światowej. Więcej informacji na temat zbiorów fundacji można znaleźć na stronie: http://www.fondationahp.ch Opis projektu Mój udział w programie był możliwy dzięki prof. Jacques’owi Bersierowi i prof. Jackowi Ulańskiemu, którzy spotkali się przy okazji przygotowań do europejskiego projektu CLUSTERPLAST. Spotkanie to zaowocowało propozycją współpracy w ramach programu SCIEX. Moje doświadczenie w pracy z nanomateriałami i nanokompozytami organiczno-nieorganicznymi było zbieżne z badaniami prowadzonymi przez dr Stefana Hengsbergera, który podjął się roli host mentora. Celem projektu była synteza ferromagnetycznych nanocząstek tlenków żelaza charakteryzujących się anizotropią kształtu, ich modyfikacją i inkorporacją do polimerowej matrycy. Realizacja projektu zakładała współpracę dwóch instytucji przyjmujących tzn. HES-SO Fribourg oraz Instytutu Adolphe Merkle (Uniwersytet Fryburski) – z grupą badawczą dr. Hervé’a Dietscha. Kierunek badań uległ nieznacznej modyfikacji polegającej na przeniesieniu zainteresowania głównie na badania podstawowe, których rezultaty okazały się najbardziej interesujące. Najistotniejsze rezultaty projektu Efektem końcowym zrealizowanego przeze mnie projektu było opracowanie metody kontrolowanej redukcji nanocząstek hematytu (Fe2O3) do magnetytu (Fe3O4) w podwyższonej temperaturze (300°C) i pod ciśnieniem wodoru (11 b). „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

ściwości magnetycznych i orientują się w zewnętrznym polu magnetycznym. Wytworzone nanocząstki poddałam dalszej modyfikacji poprzez pokrycie ich cienką warstwą krzemionki. Modyfikacja nanocząstek pozwoliła na ich inkorporację do polimerowej matrycy (poli(metakrylan metylu) i wytworzenie nanokompozytów organiczno-nieorganicznych z udziałem nanocząstek magnetycznych. Uzyskane w projekcie wyniki okazały się bardzo ciekawe i obiecujące. Planowana jest dalsza współpraca związana z kontynuacją badań i realizacją wspólnych projektów naukowych. Jeden wspólny projekt badawczy został już zgłoszony do konkursu organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Wartością dodaną projektu była… Znakomita organizacja i wyposażenie laboratoriów szwajcarskich. Olbrzymie znaczenie dla przeprowadzonych badań miał swobodny dostęp do aparatury badawczej, takiej jak mikroskop elektronowy czy magnetometr wibracyjny. Dostęp do tak zaawansowanej aparatury nie jest możliwy w mojej jednostce macierzystej w Polsce. Szczególnie wartościowe było dla mnie także nawiązanie znajomości z osobami, które specjalizują się w różnych dziedzinach związanych z tematyką projektu, co stwarza sposobność dalszej współpracy i rozwijania podjętych badań.

Udało mi się otrzymać hybrydowe nanocząstki hematyt/ magnetyt o różnym udziale tych faz. Im większy udział fazy magnetytu, tym odpowiedź magnetyczna materiału (wielkość namagnesowania) jest silniejsza. Jednocześnie, łagodne warunki redukcji pozwoliły zachować pierwotny, wrzecionowaty kształt nanocząstek hematytu. Takie nanocząstki wykazują nie tylko anizotropię kształtu, ale także anizotropię wła-

Realizacja projektu badawczego w zagranicznym ośrodku była dla mnie nie tylko ważnym doświadczeniem zawodowym, ale także życiowym. Dzięki pracy w zupełnie nowym środowisku naukowym zdobyłam bezcenną wiedzę, istotną dla mojego dalszego rozwoju zawodowego. Możliwość dyskusji i wymiany doświadczeń ze specjalistami z różnych dziedzin nauki bardzo poszerza horyzonty i jest inspiracją do dalszej pracy. Gdyby nie stypendium, nie miałabym możliwości poznania Szwajcarii i przekonania się o jej szczególnym uroku i wyjątkowej życzliwości mieszkańców.

Stypendysta: Sebastian Tomasz Kołodziejczyk, doktor Projekt: Metafizyczne podstawy funkcjonowania umysłu / Metaphysics of Mental Life Obszar tematyczny: filozofia Termin realizacji projektu: od 01.10.2010 r. do 30.09.2011 r. Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet Jagielloński / prof. Jan Woleński Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Uniwersytet Genewski / prof. Kevin Mulligan Dr Sebastian Tomasz Kołodziejczyk, rocznik 1973, jest filozofem i nauczycielem akademickim w Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1994–1997 studiował filozofię w Uniwersytecie Jagiellońskim i University of Bristol (UK). W roku akademickim 2001/2002 odbył staż w University of Oxford. W 2002 r. obronił doktorat na podstawie pracy Zagadnienie prawdy transcendentalnej. Od 2002 r. jest zatrudniony w Instytucie Filozofii UJ. Dotychczas opublikował kilkadziesiąt artykułów z zakresu metafizyki, filozofii umysłu, historii filozofii oraz filozofii religii. W 2006 r. wydał książkę Granice pojęciowe metafizyki (seria: Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław: Wyd. UWr 2006), a w 2011 r. ukazała się praca pod jego redakcją pt. Przewodnik po metafizyce (Kraków: Wyd. WAM). Wraz z dr. Januszem Salamonem jestem redaktorem pionierskiej serii Przewodniki po filozofii, wielotomowej serii poświęconej zasadniczym dyscyplinom filozoficznym oraz okresom w historii filozofii. Od roku 2006 jest redaktorem naczelnym anglojęzycznego pisma Polish Journal of Philosophy, a także zastępcą redak-

tora naczelnego Forum Philosophicum (do 2012 r.). W latach 2009–2011 członek zespołu European Journal for Philosophy of Religion. Ponadto, jest członkiem założycielem Central European Society for Philosophy of Religion (pełnił funkcję prezesa w latach 2007–2008, 2011-dotychczas) oraz członkiem zespołu Centrum Kultury i Dialogu (do 2010 r.). Od wielu lat należy do Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. W minionych latach był laureatem wielu nagród i stypendiów, w tym m.in. Funduszu im. Stanisława Estreichera UJ, Funduszu im. Adama Krzyżanowskiego UJ, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Fundacji Tygodnika Polityka oraz stypendium SCIEX. W roku akademickim 2008/2009 przebywał na stażu badawczym w Graduate Center of the City University of New York, a w 2010/2011 w Department of Philosophy, University of Geneva. W najbliższym czasie ukaże się jego książka Idea metafizyki, a także redagowana wspólnie z dr. Januszem Salamonem Knowledge, Action, Pluralism: Contemporary Perspectives in Philosophy of Religion (Peter Lang Verlag, 2012). W przygotowaniu znajduje się książka Metaphysics of Mental Life.

Opis projektu Prof. Kevin Mulligan od lat współpracował z prof. Janem Woleńskim. Interesował się polskim życiem naukowym (filozoficznym), a także czynnie w nim uczestniczył. Promował polską filozofię za granicą. Ponadto, prof. Kevin Mulligan od lat należy do Advisory Board (Rady Naukowej) filozoficznego czasopisma anglojęzycznego wydawanego przez Uniwersytet Jagielloński & PDC (USA), którego jestem redaktorem naczelnym. Dodatkowo, wcześniej na rocznym stypendium doktoranckim w Uniwersytecie Genewskim przebywał mój młodszy kolega, mgr Jacek Wawer. Wszystkie te względy wraz z faktem, iż Katedra Filozofii na Uniwersytecie Genewskim, której szefem był prof. Mulligan, cieszy się wielkim prestiżem, zdecydował o wyborze tej jednostki. Wybór zapewniał rozwój naukowy, poszerzenie kontaktów, uczestnictwo „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Prace badawcze z zakresu filozofii, szczególnie zaś metafizyki, nie mają bezpośredniego, praktycznego zastosowania. Wszelako moja praca dotyczy zagadnień z zakresu tak metafizyki, jak i filozofii umysłu. Ta druga dyscyplina pozwala widzieć przynajmniej niektóre ustalenia jako łatwiej aplikowalne. Taką możliwość widzę przede wszystkim, gdy chodzi o modelowanie sztucznych inteligentnych systemów poznawczych w silnej grupie badawczej oraz cyklicznych i częstych wydarzeniach naukowych. Celem projektu były publikacje artykułów oraz – długoterminowo – książki w języku angielskim. Kierunek badań nie został zmodyfikowany. W pewnej części projekt został uzupełniony przez badania, które musiały być zrealizowane ze względu na naturę podjętych problemów. Zakres nowych badań nie był jednak znaczny i dotyczył głównie ontologicznej problematyki zależności/niezależności (dependence/independence problem) ściśle powiązanej z kwestią relacji między tym, co konkretne, i tym, co abstrakcyjne. Pobyt badawczy w Uniwersytecie Genewskim zakończył się pełnym sukcesem. W czasie jego trwania, jak również po powrocie, opublikowałem kilka artykułów (w tym co najmniej połowa bezpośrednio powiązana jest z projektem, a reszta powiązana wtórnie). Cały czas pracuję nad książką Metaphysics of Mental Life, która będzie głównym rezultatem tego pobytu. Wstępna data ukazania się książki to rok 2013 lub przełom lat 2013 i 2014. Ponadto, wygłosiłem szereg referatów na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz przebywałem na krótkoterminowym pobycie w Rutgers University oraz City University of New York (USA), nawiązując współpracę z Rutgers University Center for Cognitive Science. Prace badawcze z zakresu filozofii, szczególnie zaś metafizyki, nie mają bezpośredniego, praktycznego zastosowania. Wszelako moja praca dotyczy zagadnień z zakresu tak metafizyki, jak i filozofii umysłu. Ta druga dyscyplina pozwala widzieć przynajmniej niektóre ustalenia jako łatwiej aplikowalne. Taką możliwość widzę przede wszystkim, gdy chodzi o modelowanie sztucznych inteligentnych systemów poznawczych.

Najistotniejsze rezultaty i korzyści wynikające ze zrealizowanego projektu Instytucja szwajcarska dopiero zacznie odnosić korzyści z mojej obecności w ramach stypendium SCIEX. W tej chwili trwają prace koncepcyjne nad uruchomieniem studiów łączonych – Uniwersytetu Jagiellońskiego z Uniwersytetem Genewskim. Dodatkowo, w planach jest złożenie wspólnego projektu badawczego do instytucji finansujących (NCN, MNiSW). Bezpośrednie korzyści to moja praca na rzecz czasopisma Dialectica oraz partycypowanie w życiu organizacyjnym i naukowym Katedry Filozofii tamtejszego uniwersytetu. Korzyści płynące z realizacji stypendium dla Uniwersytetu Jagiellońskiego to w pierwszej kolejności profity naukowe. Uniwersytet Jagielloński zatrudnia w mojej osobie specjalistę w zakresie wiodących dyscyplin filozoficznych, orientującego się w najnowszych trendach badawczych, posiadającego rozległe kontakty towarzyskie i naukowe. W dalszej kolejności, UJ będzie korzystał z efektów długofalowej współpracy instytucjonalnej i naukowej. Współpraca między konsorcjum projektowym będzie kontynuowana. Związki między uniwersytetami Genewskim i Jagiellońskim będą podtrzymywane w postaci wspólnie prowadzonych studiów magisterskich, a także – już na płaszczyźnie indywidualnej – w ramach projektu badawczego, angażującego badaczy ze Szwajcarii i Polski, również z moim udziałem. Dodatkowo, wciąż istnieje spore zainteresowanie odbyciem stażu doktorskiego lub podoktorskiego ze strony młodszych kolegów z UJ. Wartość dodana projektu SCIEX Wartość dodaną można poddać pewnej kategoryzacji: 1. Formalno-organizacyjna Pobyt w Genewie pozwolił na regularną, nieobciążoną dydaktycznie pracę naukową. Skupienie się na celach badawczych, z wyłączeniem innych. Dzięki temu możliwe stało się

uczestnictwo w wielu (kilkunastu) wydarzeniach naukowych, takich jak sympozja, warsztaty, konferencje, wykłady okazjonalne, w których nie mógłbym brać udziału, będąc w Polsce. To zaś pozwoliło na zaznajomienie się z wiodącymi filozofami młodszego i średniego pokolenia z Europy oraz USA. Ponadto, dzięki obecności w Genewie zapoznałem się ze sposobem organizacji pracy grupy badawczej, procedurami aplikacyjnymi o granty, funkcjonowaniem dużych projektów. Nie bez znaczenia była także możliwość przyswojenia sobie sposobu funkcjonowania jednostki akademickiej o nieco odrębnym ustroju niż moja macierzysta jednostka. 2. Merytoryczna Wspomniana powyżej partycypacja w wielu wydarzeniach naukowych oraz kontakty ze specjalistami pozwoliły mi poszerzyć pole swoich kompetencji, twórczo podejść do wielu zagadnień, nad którymi pracowałem, a także – szukać alternatywnych, nowatorskich rozwiązań problemów, które wydawały się nieaktualne. Dzięki temu pobytowi doceniłem zastosowanie narzędzi logicznych w analizie problemów z zakresu filozofii umysłu oraz płodność problematyki na styku kilku dyscyplin filozoficznych, głównie filozofii języka, metafizyki, filozofii umysłu i antropologii. Realizacja projektu wpłynęła przede wszystkim na rozwój moich dotychczasowych zainteresowań. Po zamknięciu

projektu i opublikowaniu książki Metaphysics of Mental Life zamierzam kontynuować badania nad statusem reprezentacji, rozszerzając obszar badawczy o ustalenia z zakresu nauk ścisłych, tym samym wchodząc na pole zajmowane przez Cognitive Science (tj. kognitywistykę). Plany osobiste związane są bardziej ze współpracą indywidualną, poszerzeniem jej w kontekście kontaktów z młodymi pracownikami naukowymi z Uniwersytetu Genewskiego oraz stworzenie bazy do dalszej kooperacji. Gdyby nie stypendium SCIEX, to… Szwajcaria to było zupełnie nowe i niepowtarzalne doświadczenie. Przebywałem już na długookresowych pobytach naukowych w Wielkiej Brytanii i USA. Pobyt w Szwajcarii uświadomił mi potencjał naukowy tego kraju, możliwości realizacji projektów badawczych, a także wspaniałą kulturę duchową i materialną jego mieszkańców. Życie w Szwajcarii (mimo że głównie mieszkałem we Francji, tuż przy CERN) wspominam z nostalgią, mając na względzie wspaniałą architekturę, przyjaznych mieszkańców, bardzo dobrą kawę i cudowny klimat Genewy. Pobyt naukowy w Genewie otworzył mnie na inny niż transatlantycki model współpracy badawczej. Pozwolił lepiej zrozumieć kulturę akademicką tej części Europy i poznać innowacyjność w sferze badań naukowych wśród przedstawicieli młodego pokolenia filozofów ze Szwajcarii. „Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

PODZIĘKOWANIA 78

Podziękowania

W imieniu całego Zespołu Funduszy Stypendialnych serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy przez ostatnie trzy lata wspierali nas w sprawowaniu funkcji Punktu Kontaktowego Funduszu Stypendialnego SCIEX w Polsce. Szczególne podziękowania kierujemy do strony szwajcarskiej. Bez wsparcia Konfederacji Szwajcarskiej na rzecz zmniejszenia różnic gospodarczych i społecznych w rozszerzonej Unii Europejskiej, ustanowienia Programu Szwajcarskiego, nasza wspólna przygoda badawcza byłaby niemożliwa. Tworzenie partnerstw badawczych przez polsko-szwajcarskie konsorcja naukowe umożliwiło transfer wiedzy, technologii i doświadczenia między uczelniami i ośrodkami badawczymi, ale przede wszystkim pozwoliło wzmocnić kompetencje naukowe i umiejętności osób indywidualnych – doktorantów, młodych naukowców oraz ich opiekunów naukowych. Bardzo dziękujemy JE Ambasadorowi Konfederacji Szwajcarskiej w Polsce za nieocenioną pomoc i otwartość na współpracę. Zawsze mogliśmy liczyć na wsparcie Ambasady i pracowników Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy przy Ambasadzie Szwajcarii w Warszawie, którzy entuzjastycznie włączali się w organizowane przez nasz Zespół inicjatywy i wydarzenia. Dziękujemy również Konferencji Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich oraz Krajowej Instytucji Koordynującej – Ministerstwu Rozwoju Regionalnego – za dobrą współpracę i wsparcie naszych działań promocyjno-informacyjnych.

Szczególne podziękowania kierujemy do stypendystów Funduszu Stypendialnego SCIEX – to dzięki Państwa pomysłom na ciekawe projekty i innowacyjne badania czerpiemy radość z wykonywanej pracy. Cieszy nas również to, że polscy naukowcy – ich wiedza, doświadczenie i umiejętności – zyskują wysokie uznanie szwajcarskich współpracowników i opiekunów naukowych. Dziękujemy bardzo Zarządowi oraz zespołom wspomagającym w naszej macierzystej instytucji, Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, za udaną współpracę, często niewidoczną na zewnątrz, ale jakże cenną w codziennej działalności zawodowej. To dzięki naszym wspólnym działaniom informacyjno-promocyjnym liczba składanych wniosków do Funduszu rosła z roku na rok. Przed nami ostatni nabór wniosków, który odbędzie się jesienią 2013 r. Cieszymy się, że przy tej okazji pojawi się ponowna możliwość współpracy ze wszystkimi wspomnianymi instytucjami, które przyczyniły się do sukcesu w realizacji Funduszu Stypendialnego SCIEX. Jednocześnie mamy nadzieję, że możliwość współpracy polskich i szwajcarskich naukowców będzie kontynuowana w ramach kolejnej edycji Funduszu. ZESPÓŁ FUNDUSZU STYPENDIALNEGO KATARZYNA ALEKSANDROWICZ MAGDALENA GESSEL SYLWIA IŻYNIEC ANNA PAVLOVYCH

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia” Podsumowanie projektów 2009–2012

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji / Fundusz Stypendialny SCIEX ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa / tel.: +48 22 46 31 470, fax: +48 22 46 31 028