Zwiększanie szans edukacyjnych poprzez realizację projektów współpracy europejskiej by Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Zwiększanie szans edukacyjnych poprzez realizację projektów współpracy europejskiej Przykłady dobrej praktyki w programach „Uczenie się przez całe życie” i „Młodzież w działaniu”

Warszawa 2010

Zwiększanie szans edukacyjnych poprzez realizację projektów współpracy europejskiej Przykłady dobrej praktyki w programach „Uczenie się przez całe życie” i „Młodzież w działaniu”

Warszawa 2010

Koncepcja i redakcja Ewa Kolasińska Wybór przykładów dobrej praktyki Program ,,Uczenie się przez całe życie” Comenius Erasmus Leonardo da Vinci Grundtvig Wizyty Studyjne eTwinning European Language Label Program ,,Młodzież w działaniu”

Julia Płachecka Renata Smolarczyk Edward Torończak Michał Chodniewicz Anna Dębska Ewa Raińska-Nowak Anna Grabowska Karolina Rutkowska

Sporządzenie opisów projektów Program ,,Uczenie się przez całe życie” Program ,,Młodzież w działaniu”

Polscy koordynatorzy projektów Melania Miksiewicz Magdalena Paszkowska

Współpraca wydawnicza Jan Andrzej Nicał Opracowanie graficzne i projekt okładki Michał Gołaś Skład i łamanie Piotr Konopka Korekta Aleksandra Walasek Druk Przesiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Zapol” Dmochowski Sobczyk Sp.j. Wydawca Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa www.frse.org.pl www.llp.org.pl ISBN 978-83-60058-83-1 Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treść umieszczoną w publikacji. W opracowaniu wykorzystano zdjęcia nadesłane przez beneficjentów programu, dokumentujące działania prowadzone w projektach, spotkania uczestników oraz wytworzone produkty końcowe. Publikacja bezpłatna

Przykłady dobrej praktyki

wprowadzenie

Szanowni Państwo Oddajemy do rąk Państwa kolejny zeszyt tematyczny, zawierający wybór bardzo dobrych projektów, realizowanych tym razem nie tylko w programie ,,Uczenie się przez całe życie”, ale także w programie ,,Młodzież w działaniu”, prowadzonych przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji. Zeszyty tematyczne stawiają sobie za cel upowszechnianie wartościowych rezultatów osiąganych w pracy w projekcie dla ich dalszego wykorzystania na szerszą skalę, a więc zapewnienie trwałości efektów programów. Zeszyt ten, z serii Przykłady dobrej praktyki, poświęcony jest tematyce zwiększania szans edukacyjnych przeciwdziałających ubóstwu i wykluczeniu społecznemu poprzez realizację projektów w programach europejskich. Zeszyt przygotowany został na konferencję tematyczną, organizowaną przez FRSE 25 maja 2010 r. w Warszawie, w ramach Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym (Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady ogłoszenia roku 2010 Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym). W zeszycie pokazujemy przykłady projektów, realizowanych w powyższym obszarze tematycznym, w ramach programów sektorowych programu „Uczenie się przez całe życie”: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig, programu międzysektorowego Wizyty Studyjne, programu eTwinning i programu European Language Label, a także dwa projekty prowadzone przez program ,,Młodzież w działaniu” – w ramach akcji Wolontariat Europejski oraz Inicjatywy Młodzieżowe. Biorąc pod uwagę wieloaspektowy charakter zagadnienia, wybraliśmy przykłady dobrej praktyki w każdym z tych programów odnoszące się do priorytetowych działań Europejskiego Roku, takich jak: • eliminowanie nierówności w kształceniu i szkoleniu, • promowanie równego dostępu dla wszystkich do technologii informacyjno-komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych potrzeb osób niepełnosprawnych, • rozwiązywanie problemów dotyczących tych aspektów ubóstwa, jakimi są wiek i płeć, • zapewnienie równego dostępu do odpowiednich zasobów i usług, • odnalezienie się na rynku pracy, • ułatwienie dostępu do nauki, kultury i rekreacji, • zapobieganie dyskryminacji i propagowanie integracji społecznej imigrantów oraz mniejszości etnicznych, • promowanie zintegrowanych strategii na rzecz aktywnej integracji, • odpowiedź na potrzeby osób niepełnosprawnych i ich rodzin, • odpowiedź na potrzeby innych zagrożonych grup lub osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. W zależności od specyfiki programów staraliśmy się ukazać możliwości, jakie stwarzają edukacyjne programy europejskie dla grup szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym: dzieci i młodzieży z mniejszymi szansami, zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o podłożu dochodowym, seniorów narażonych na wykluczenie społeczne z powodu mniejszej aktywności, osób niepełnosprawnych. Włączając te grupy docelowe w aktywne działania projektowe lub prowadząc edukacyjne projekty o powyższej tematyce, programy europejskie, promujące zasadę uczenia się przez całe życie, wpisują się doskonale w pracę na rzecz wyrównywania i zwiększania szans życiowych całej społeczności, a więc budowania społeczeństwa dla wszystkich, dzięki wysokiej jakości proponowanej oferty edukacyjnej. Redakcja

Przykłady dobrej praktyki

spis treści

Program Comenius Closer to each other – Bliżej siebie Nasze miasta, nasze regiony, nasze kraje Zmieniające się życie w zmieniającej się Europie Integracja społeczna – koedukacja Tolerancja – odpowiedzią na potrzeby współczesnej Europy

7 9 12 14 16

Program Erasmus Building Civil Society and Fighting Social Exclusion – Contemporary Challenges for Social Work (Budowanie społeczeństwa obywatelskiego i walka z wykluczeniem społecznym – współczesne wyzwania dla pracy socjalnej)

Program Leonardo

da Vinci

Wspólnie budujemy europejski dom – praktyka zagraniczna krokiem do międzynarodowej kariery Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwanie dla pracowników – DARE Środowisko e-Learningowe dla osób niepełnosprawnych Działania społeczne – wsparcie długotrwale bezrobotnych oraz polityka ponownego włączenia do społeczeństwa Dyskryminacja w miejscu pracy – kompendium wiedzy dla doradców zawodowych

22 24 26 29 32

Program Grundtvig PARCOP – Włączenie rodziców we wspólnotę działań (Parents Inclusion Community of Practice) Europejskie kobiety w kwiecie wieku Kultura i sztuka – sposób wspierania osób niepełnosprawnych w byciu postrzeganym jako osoby rzeczywiście aktywnie uczestniczące w życiu społecznym Przekraczając most – „CROSBRI” Odwiedziny w więzieniu (Visiting in prison)

Przykłady dobrej praktyki

34 36 38 40 42

przykłady dobrej praktyki

Program Wizyty

Studyjne

Every Child Matters L'intégration professionnelle des groupes défavorisées (Integracja zawodowa grup defaworyzowanych) Disabled and disadvantaged into work – a wrap around approach

44 46 48

Program eTwinning My very special wondertree e-Fr@nç@is-C’est f@cile Lasy: zasoby i źródło życia

50 52 54

Program European

Language Label

Nie łam się – łam bariery! Tolerance – Get Together

Program Młodzież

56 58

w działaniu

Być wolontariuszem Pogotowie teatralne

60 62

Przykłady dobrej praktyki

Comenius

Erasmus

Leonardo da Vinci

Grundtvig Wizyty Studyjne

eTwinning

50 56

European Language Label Młodzież w działaniu

Program Comenius

Programcomenius

Bliżej siebie Closer to each other 1  Numer projektu: 07-POL01-C006-01089-2  Okres realizacji projektu: 2007-2009  Obszar tematyczny projektu: • współpraca szkół zajmujących się edukacją, terapią i rehabilitacją dzieci z niepełnosprawnością  Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa nr 8 im. Jana Pawła II os. ZWM 21 34-540 Trzebinia

 Koordynator szkolny projektu: Monika Kramarczyk tel.: +48 32 612 19 56 e-mail: zwmsp8@interia.pl, aries18@poczta.onet.pl Adres strony internetowej: www.sp8trzebinia.republika.pl  Adres strony internetowej projektu: www.sp8socratescomenius.republika.pl  Koordynator projektu: Szkoła Podstawowa nr 8 im. Jana Pawła II w Trzebini, Polska  Partnerzy projektu: Astrid Lindgren Schule, Kempten, Niemcy Ruskeasuo School, Helsinki, Finlandia

Cele projektu:

• stworzenie dzieciom niepełnosprawnym warunków do pełnego rozwoju intelektualnego i społecznego (poprzez stosowanie różnorodnych metod i form pracy, szersze wykorzystanie technik komputerowych w nauce i terapii, promowanie twórczości uczniów niepełnosprawnych), • wzbogacenie warsztatu pracy nauczycieli o doświadczenia krajów partnerskich (poprzez poznanie systemów opieki i kształcenia w partnerskich krajach oraz zaznajomienie się z metodami i formami pracy wychowawczo-dydaktycznej w zakresie kształcenia i integracji środowiskowej dzieci niepełnosprawnych).

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Grupa nauczycieli zaangażowanych w realizację projektu motywowała do pracy zarówno uczniów niepełnosprawnych, jak i tych w pełni zdrowych. Wizyty robocze przyczyniły się do wymiany informacji o placówkach, systemach edukacji i pomocy uczniom niepełnosprawnym, kulturze i stylach życia w krajach partnerskich. Koordynator programu utrzymywał stały kontakt e-mailowy lub telefoniczny z partnerami. Grupy dzieci również się ze sobą kontaktowały i stopniowo zaprzyjaźniały. Wymieniały się listami, zdjęciami, pracami plastycznymi

Tervavayla School Lohipato Unit, Oulu, Finlandia Huuriyet Ilkogretim Okulu, Adiyaman, Turcja  Partnerzy stowarzyszeni w Polsce: Urząd Miasta Trzebinia, Wydział Integracji Europejskiej, Fundacja im. Brata Alberta, WTZ w Trzebini, Uczniowski Klub Sportowy w Trzebini  Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 16 000 euro

i okolicznościowymi upominkami. Bezpośredni kontakt uczniowski miał miejsce w maju 2008 roku. Przeprowadzono wideokonferencję przez Internet. Każdy z krajów partnerskich stworzył i wysłał do pozostałych placówek uczestniczących w projekcie książeczki „Ja i mój świat”, tj. broszury na temat tradycji świątecznych i potraw narodowych. Powstały także książeczki zawierające regionalne piosenki i nagrania tych piosenek na płytach CD. Została utworzona strona internetowa z informacjami na temat szkół partnerskich i systemów kształcenia osób z niepełnosprawnością, a także galeria prac dzieci niepełnosprawnych. Wszystkie działania były na bieżąco dokumentowane w kronice i prasie lokalnej oraz w Galerii Comeniusa. Ponadto odbywały się spotkania-szkolenia dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością i nauczycieli specjalistów. Dotyczyły one korzystania z programów multimedialnych. Zespół specjalistów przygotował narzędzia do przeprowadzenia prawidłowej diagnozy funkcjonalnej dziecka. Zorganizowano lekcje o tematyce dotyczącej kultury i stylu życia w krajach partnerskich.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Dzieci niepełnosprawne utrzymywały przez Internet kontakt z dziećmi z partnerskich szkół. Miały okazję zwiększyć swoje kompetencje językowe, przygotowując

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Comenius

się do wideokonferencji, a dwoje uczniów mogło osobiście porozmawiać z rówieśnikami z zagranicy w czasie pobytu w Oulu w Finlandii. Realizacja projektu wpłynęła również na zwiększenie motywacji i pewności siebie uczniów. Lekcje wychowawcze, przyrody oraz zajęcia koła przyrodniczego i europejskiego dotyczące kultury, stylu życia i historii krajów partnerskich poszerzyły wiedzę o krajach partnerskich. Każdy z krajów partnerskich stworzył i wysłał do pozostałych placówek uczestniczących w projekcie tematyczne książeczki. Powstała strona internetowa projektu: www.sp8socratescomenius.republika.pl, CD-ROM oraz film wideo. Inne produkty przedsięwzięcia to: konspekty lekcji, galerie prac plastycznych, Galeria Comeniusa z informacjami o realizacji projektu, kronika, płyty CD, materiały pedagogiczne. Zrealizowano więcej niż założono – na podstawie doświadczeń zdobytych w Kempten powstała pracownia artystyczna „Bliżej życia” przeznaczona dla dzieci z niepełnosprawnością umiarkowaną. Opublikowano również informator zawierający wiadomości z życia placówek uczestniczących w projekcie.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Dzięki udziałowi w przedsięwzięciu nauczyciele zdobyli nowe doświadczenia, które teraz wykorzystują w swojej pracy w szkole macierzystej. Uczestnictwo w projekcie zaowocowało zorganizowaniem dla grupy nauczycieli warsztatów z języka angielskiego. Nowo poznane metody i formy pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych są włączane w indywidualne programy dydaktyczno-terapeutyczne i następnie wprowadzane w czasie

Bliżej siebie • Closer to each other Fot. 1 Zajęcia – rodzic, nauczyciel, uczeń, Oulu, Finlandia, maj 2009 Fot. 2 Wideokonferencja, Trzebinia, Polska, maj 2008

Program „Uczenie się przez całe życie”

lekcji, podczas zajęć rewalidacyjnych i w gabinecie terapii. W pracy z dziećmi nauczyciele wykorzystywali nowe pomoce dydaktyczne. Poszerzyli swoją wiedzę na temat krajów partnerskich, systemów edukacji i pomocy osobom niepełnosprawnym oraz funkcjonowania tamtejszych placówek. Włączyli do swojej pracy zaobserwowane metody, np. formy pracy artystycznej z uczniami niepełnosprawnymi w nowo powstałej pracowni artystycznej i z wykorzystaniem programów multimedialnych. Zwiększone zaangażowanie rodziców przejawiało się ich udziałem w szkoleniach dotyczących przepisów prawnych i spotkaniem informacyjnym na temat oferty zajęć dla dzieci niepełnosprawnych. Włączenie się rodziców miało też związek z powołaniem Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka. W trakcie realizacji projektu szkoła otrzymała wsparcie i mogła liczyć na zaangażowanie ze strony Urzędu Miasta Trzebini – Wydziału Integracji Europejskiej, Fundacji im. Brata Alberta, WTZS w Trzebini i Uczniowskiego Klubu Sportowego w Trzebini działającego przy szkole. Informacje o projekcie rozpowszechniane były podczas spotkań z przedstawicielami władz lokalnych, dyrektorami innych szkół i rodzicami. Ponadto została utworzona strona internetowa z informacjami o krajach i szkołach partnerskich, systemach edukacji i terapii osób niepełnosprawnych.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Projekt został uwzględniony w planie dydaktycznowychowawczym szkoły – uznano całe przedsięwzięcie za integralną część programu nauczania i wychowania. Zastosowano nowe metody i formy nauczania, szerzej wykorzystane zostały techniki komputerowe w nauce i terapii. Wartość projektu potwierdziła przeprowadzana w różnych formach ewaluacja: sporządzano sprawozdania z wybranych imprez i wydarzeń projektowych, analizowano dokumentację, prowadzono kronikę dokumentującą działania projektowe, przeprowadzono ankietę dotyczącą wiedzy uczniów o projekcie oraz sprawdzającą poziom ich zadowolenia z uczestnictwa szkoły w programie Comenius. Ponadto wszyscy nauczyciele dyskutowali na temat działań projektowych podczas spotkań indywidualnych oraz oceniali te działania w czasie posiedzeń rad pedagogicznych.

Programcomenius

przykłady dobrEJ praktykI

Nasze miasta, nasze regiony, nasze kraje

1  Numer projektu: 07-POL01-CO06-00013-2  Okres realizacji projektu: 2007-2009  Obszar tematyczny projektu: • tolerancja wobec odmienności kulturowej, poznawanie regionów i krajów partnerskich

 Koordynator szkolny projektu: Elżbieta Hamerlik e-mail: hamerlik@neostrada.pl  Adres strony internetowej: http://katowiceg5.w.interia.pl  Koordynator projektu: Gimnazjum nr 5 im. Pawła Stellera, Katowice, Polska

 Polski partner projektu: Gimnazjum nr 5 im. Pawła Stellera ul. Graniczna 27 40-017 Katowice tel.: +48 32 7859701

Cele projektu:

• zdobycie wiedzy na temat historii miast, regionów i krajów partnerskich i tym samym kształtowanie tolerancyjnych postaw wobec odmienności kulturowej, • poznawanie folkloru rodzimego i krajów partnerskich, • poszukiwanie związków historycznych między krajami partnerskimi w celu zachęcenia uczniów do nauki historii, • wzbogacanie treści kształcenia o wiedzę dotyczącą krajów partnerskich, • doskonalenie i rozwijanie umiejętności posługiwania się technologią informatyczną, • doskonalenie i praktyczne wykorzystanie znajomości języka angielskiego przez uczniów i nauczycieli, • motywowanie i angażowanie uczniów, zwłaszcza tych mających problemy z nauką i komunikacją interpersonalną, • zwiększanie zaangażowania uczniów i rodziców w życie szkoły, • promocja i wzrost prestiżu szkoły.

 Partnerzy projektu: Istituto Tecnico Commerciale Statale „Carlo Matteuci”, Forli, Włochy Taurages Rajono Tarailiu Pagrindine Mokykla, Taurage, Litwa Krinslundsskolan, Strangnas, Szwecja Zkladni Skola a mateřská Skola Ostrava, Ostrawa Belsky Les, Czechy  Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 16 000 euro

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Praca w roku szkolnym 2007/2008 poświęcona była kulturze regionów, w których usytuowane są szkoły partnerskie. Wiodącymi zadaniami na ten rok było wykonanie miniprzewodnika turystycznego, ukazującego wybrane atrakcje turystyczne, oraz książki kucharskiej z potrawami regionalnymi. W celu opracowania miniprzewodnika turystycznego zaplanowano cykl wycieczek do wybranych miejsc w regionie, tak aby przewodnik mógł powstać w oparciu o własne doświadczenia i spostrzeżenia uczniów. Podczas wycieczki do siedziby Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” młodzież pod okiem profesjonalnych choreografów uczyła się tańca śląskiego „Trojak”, a także wzięła udział w warsztatach wokalnych. Udało się też nawiązać kontakt z młodzieżowym zespołem regionalnym „Ślązaczek” działającym przy Pałacu Młodzieży w Katowicach, a za jego pośrednictwem skontaktowano się z tureckim zespołem folklorystycznym „HASAD – Folklore Search and Show Association”. Rok szkolny 2008/2009 poświęcony był poznawaniu historii i obyczajów krajów partnerskich oraz poszukiwaniu historycznych powiązań między nimi, a także poznawaniu zabytków wpisanych na światową listę dziedzictwa „UNESCO”. Realizacja tego ostatniego zadania oparta była na zwiedzaniu miejsc, w których znajdują się polskie

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Comenius

obiekty wpisane na tę listę, tak aby uczniowie mogli osobiście poznać i zobaczyć cenne zabytki własnego kraju. W ramach tego zadania uczniowie zwiedzili Historyczne Centrum Krakowa, Kopalnię soli w Wieliczce, Obozy zagłady w Auschwitz-Birkenau i Historyczne Centrum Warszawy. Na lekcjach historii, języka polskiego i angielskiego uczniowie pracowali nad wykonaniem kolejnego zadania – pokazania historycznych związków między Polską a krajami partnerskimi. W rezultacie powstało przedstawienie teatralne w języku angielskim, składające się z czterech epizodów, z których każdy pokazywał historyczne aspekty małżeństw dynastycznych zawartych między przedstawicielami koronowanych głów Polski i krajów partnerskich. Co roku w ostatnim tygodniu listopada organizowany był Tydzień Comeniusa – tydzień poświęcony promocji Programu „Uczenie się przez całe życie” oraz popularyzacji wśród całej społeczności szkolnej projektu „Nasze miasta, nasze regiony, nasze kraje”. Zrealizowane zostały cztery spotkania partnerskie na Litwie, we Włoszech, w Czechach i Polsce. Włączenie do udziału w Partnerskim Projekcie osób niepełnosprawnych lub osób z innymi specjalnymi potrzebami: W projekcie brały udział dwie uczennice niepełnosprawne – jedna z Polski i jedna z Republiki Czeskiej. Pomimo mniejszych szans, aktywnie pomagały w przygotowywaniu i opracowywaniu zadań związanych z projektem. Ich niepełnosprawność nie przeszkodziła, aby obie wzięły udział w spotkaniach partnerskich i zamieszkaniu podczas tych spotkań w domach swoich rówieśników. Promowanie udziału uczniów lub organizacji, którzy/które znajdują się w niekorzystnej sytuacji z przyczyn społeczno-ekonomicznych, geograficznych lub innych: Problem uczniów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej i ekonomicznej dotyczył głównie szkoły polskiej. Większość uczniów szkoły polskiej pochodzi z bardzo biednych rodzin. Zła sytuacja materialna tych rodzin jest wynikiem ogromnego bezrobocia. Często rodzice tych uczniów, pozostając przez kilka lat bez pracy, popadają w depresję lub ulegają patologii. Dzieci wychowywane w tych rodzinach nie rozwijają się, a ich poznawanie świata ogranicza się do własnego podwórka. Dla tych uczestników przedsięwzięcia udział w różnych wycieczkach i działaniach projektowych stał się sposobem aktywnego i bezpiecznego spędzania czasu oraz pozytywnie wpłynął na ich rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny. Ponadto poprzez stworzenie im możliwości odnoszenia sukcesów projekt zachęcił ich do zdobywania wiedzy i bycia aktywnym. Uczniowie ci zostali objęci szczególnym programem motywującym ze strony dyrekcji i nauczycieli biorących udział w projekcie.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Udało się włączyć do projektu dużą liczbę uczniów dzięki temu, że wiele działań projektowych odbywało się za pomocą metod aktywizujących, poza obrębem szkoły. Zorganizowano wiele wycieczek, podczas których uczniowie mieli możliwość w inny niż tradycyjny sposób zdobywać wiedzę oraz nabywać nowe umiejętności społeczne. Możliwość wzięcia udziału w wycieczkach była szczególnie cenna dla młodzieży, która w zdecydowanej większości pochodzi z rodzin wielodzietnych, o bardzo niskim statusie materialnym. Dla tych dzieci już sama możliwość uczestniczenia w wycieczce była czymś wyjątkowym i nadzwyczajnym. Jak wynika z obserwacji, wycieczki w najszerszym zakresie wpłynęły na podniesienie poziomu ich wiedzy i umiejętności, a także pozytywnie wpłynęły na zmianę zachowania. Młodzi ludzie wzbogacili swoją wiedzę o regionie i kraju. Bardzo cenne było to, że mieli możliwość skonfrontowania wiedzy podręcznikowej z rzeczywistością. Udział w projekcie Comenius przyczynił się do poprawy wizerunku gimnazjum. Przystąpienie do międzynarodowego projektu sprawiło, że szkoła pozytywnie wyróżniła się w środowisku lokalnym i zdobyła opinię placówki kreatywnej, propagującej idee integracji europejskiej i otwartej na nowe metody kształcenia oraz zaangażowanej w liczne działania. Dzięki funduszom unijnym z programu Comenius gimnazjum wzbogaciło swoją bazę dydaktyczną o nowoczesne pomoce naukowe. Zakupione zostały: laptop, projektor multimedialny oraz tablica interaktywna. Nowe pomoce naukowe zachęcają do wprowadzania innowacji, co pozytywnie wpłynie na poziom nauczania i klimat pracy. Projekt w dużym stopniu zaktywizował i zintegrował grono pedagogiczne. Pozwolił nauczycielom wymieniać się doświadczeniami i poznawać nowe metody pracy z młodzieżą. Poznane rozwiązania stosowane w szkołach partnerskich stały się dla nauczycieli inspiracją i dały bodziec do doskonalenia pracy dydaktycznej i wychowawczej. Produkty końcowe: 1. „Wielojęzyczna księga przysłów” 2. „Wielojęzyczny słowniczek podstawowych słów i zwrotów” 3. Książka kucharska z przepisami regionalnymi 4. Prezentacja zabytków krajów partnerskich wpisanych na listę UNESCO 5. „Miniprzewodnik po ciekawych miejscach naszego regionu” 6. Przedstawienia teatralne: – „Kopciuszek” (bajka w języku angielskim), – „Słynne historyczne małżeństwa” (przedstawienie historyczne w języku polskim i angielskim, ukazujące historyczne związki między krajami partnerskimi, ilustrowane dynastycznymi mariażami)

przykłady dobrEJ praktykI

7. Kronika projektu 8. Strona internetowa: http://katowiceg5.w.interia.pl

Upowszechnianie rezultatów projektu:

W pierwszych dniach realizacji projektu powstał w szkole „Kącik Comeniusa”, gdzie na bieżąco prezentowane były informacje o przedsięwzięciu. Uczniowie byli informowani o działaniach na lekcjach przedmiotowych i wychowawczych, a także na apelach. Dwa razy w roku ukazywał się biuletyn informacyjny dla rodziców, relacjonujący przebieg prac. Co roku podczas Dni Otwartych uczniowie przygotowywali prezentacje multimedialne i wystawy ilustrujące działania projektowe. Uczniowie wraz z nauczycielami zaangażowanymi w projekt systematycznie opracowywali foldery i broszury informacyjne, które wręczane były gościom uczestniczącym w szkolnych akademiach i uroczystościach (reprezentanci władz miejskich i oświatowych, radni, rodzice, dyrektorzy sąsiednich szkół, przedstawiciele zaprzyjaźnionych instytucji). Wiadomości dotyczące prowadzonego projektu zamieszczano na szkolnej stronie internetowej oraz przekazywano na spotkaniach Rady Pedagogicznej, Rady Szkoły i Rady Rodziców, a także podczas spotkań z wizytatorami szkol-

Programcomenius

nymi i na wywiadówkach. Po każdej wizycie partnerskiej osoby w niej uczestniczące zdawały relację ogółowi społeczności szkolnej.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Materiały opracowywane w trakcie realizacji projektu oraz produkty końcowe są wykorzystywane przez nauczycieli różnych przedmiotów jako pomoce dydaktyczne. Ponadto zgromadzone w projekcie materiały własne (zdjęcia, listy, albumy i różnego rodzaju pamiątki związane ze szkołami i krajami partnerskimi) zostały włączone do szkolnego programu edukacji europejskiej. Udział w projekcie dał szansę wszystkim uczestnikom na wzbogacenie wiedzy o świecie oraz zdobycie nowych kompetencji i umiejętności praktycznych, szczególnie w zakresie posługiwania się językami obcymi i nowoczesnymi technologiami informatycznymi. Udział dużej grupy uczniów w ciekawych zajęciach prowadzonych poza obrębem szkolnych murów (wyjścia do muzeów, teatru, wycieczki tematyczne, spotkania partnerskie) wspomagał ich rozwój osobowościowy i kulturowy.

Nasze miasta, nasze regiony, nasze kraje Fot. 1 Tort wykonany przez rodziców uczniów szkoły w Ostrawie. Fot. 2 Uczennice szkoły litewskiej w Taurogach przygotowują potrawę regionalną o nazwie Kugelis.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Comenius

Zmieniające się życie w zmieniającej się Europie

1  Numer projektu: 07-POL01-CO06-00935-2  Okres realizacji projektu: 2007-2009  Obszar tematyczny projektu: • niepełnosprawność, • specjalne potrzeby edukacyjne, • integracja.  Polski partner projektu: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy ul. T. Kościuszki 25 67-400 Wschowa tel.: +48 65 540 18 76

 Koordynator szkolny projektu: Anna Gbiorczyk e-mail: anna@wschowa.com.pl  Adres strony internetowej projektu: www.sosw.wschowa.com.pl

 Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 16 000 euro

 Koordynator projektu: OS Jela Janezica, Skofja Loka, Słowenia  Partnerzy projektu: James Rennie School, Carlisle, Wielka Brytania C.E.E. LATORES, Latores-Oviedo, Hiszpania

Cele projektu:

• stworzenie możliwości wspólnych działań uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z różnych krajów, • zapewnienie wszystkim uczniom uczestnictwa w projekcie, niezależnie od ich fizycznych i intelektualnych niepełnosprawności, • podniesienie wiedzy o krajach partnerskich, ich kulturze i historii, • zrozumienie różnic w sposobie życia w różnych krajach, • posługiwanie się nowymi technikami komunikacji i informacji.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

• wykonanie komiksu na temat typowego dnia ucznia, • spotkania z ciekawymi ludźmi, artystami, • warsztaty plastyczne, • wykonanie logo 2012, • nakręcenie filmu na temat sposobów spędzania wolnego czasu i zajęć pozalekcyjnych w placówce, • wizyta nauczycieli w Wielkiej Brytanii, • wizyta uczniów w Hiszpanii, • przeprowadzenie ankiety wśród uczniów i ich rodzi-

 Język projektu: angielski

Program „Uczenie się przez całe życie”

ców na temat planowania przyszłości, • spotkania z byłymi uczniami szkoły, • wizyty uczniów w lokalnych instytucjach użyteczności publicznej, • prezentacja multimedialna o instytucjach świadczących pomoc osobom niepełnosprawnym, • wizyta uczniów w Słowenii, • wizyta dyrektorów w Wielkiej Brytanii, • wykonanie broszury-przewodnika, który przyda się w przyszłości, • szkolenie językowe nauczycieli – kurs języka angielskiego.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Wpływ na uczniów: Realizacja projektu pozwoliła uczniom w nadzwyczajnie atrakcyjny sposób zdobyć wiedzę o krajach partnerskich i ich kulturach. Dała możliwość bezpośredniego (co dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną ma ogromne znaczenie) kontaktu z rówieśnikami z krajów europejskich, obserwacji ich sposobu nauki i spędzania wolnego czasu.

przykłady dobrEJ praktykI

• • • • •

Ponadto w wyniku projektu nastąpiło: zwiększenie umiejętności TIK, zwiększenie umiejętności społecznych, zwiększenie motywacji, zwiększenie pewności siebie, poszerzenie wiedzy o krajach partnerskich i ich kulturach.

Programcomenius

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Wszystkie działania oraz produkty projektu zostały przedstawione w specjalnie utworzonej zakładce szkolnej strony internetowej: www.sosw.wschowa.com.pl.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób Wpływ na nauczycieli: są lub mogą być wykorzystane W związku z realizacją projektu zaplanowano jako rezultaty projektu?

jedno z działań naukę języka angielskiego dla nauczycieli. Przez dwa i pół roku grupa chętnych nauczycieli podnosiła swoje kompetencje językowe. Wyjazdy w ramach projektu pozwoliły na ćwiczenie praktyczne języka (konwersacje z partnerami), podniosły umiejętności językowe i samoocenę pracujących w projekcie nauczycieli. Stwarzały możliwość nawiązywania znajomości zarówno zawodowych, jak i prywatnych. Ponadto w wyniku projektu nastąpił: • wzrost umiejętności TIK, • rozwój umiejętności pedagogicznych, • rozwój umiejętności współpracy przy realizacji projektu, • wzrost wiedzy o krajach partnerskich i ich kulturach.

Wpływ na szkołę: Podczas pracy w projekcie zawiązała się grupa nauczycieli (zwana Grupą Comeniusa), którzy poprzez swoje zaangażowanie wzajemnie mobilizowali się do pracy wykraczającej poza rutynowe działania. Dzielili się swoimi pomysłami, wzajemnie się inspirowali. SOSW zainicjował w powiecie wschowskim działania w ramach programu Comenius. Zapraszając na „Dzień Comeniusa”, rozpropagował tę ideę pracy wśród lokalnych szkół. Realizując działania projektowe, młodzież odwiedzała lokalne instytucje i przedsiębiorstwa. Produkty końcowe: 1. Komiks pt. „Typowy dzień ucznia”. 2. Ankieta dla uczniów i rodziców dotycząca przyszłości ich niepełnosprawnych dzieci. 3. Film zatytułowany „Nikt nie wyjdzie stąd znudzony” na temat aktywnego spędzania czasu wolnego w ramach zajęć pozalekcyjnych w szkole. 4. Prace plastyczne. 5. Broszura zatytułowana „Przewodnik na przyszłość – Twoje kroki w dorosłość”. 6. Podstrona internetowa poświęcona projektowi Comenius.

Produkt końcowy „Przewodnik na przyszłość – Twoje kroki w dorosłość” może służyć każdej osobie niepełnosprawnej.

Zmieniające się życie w zmieniającej się Europie Fot. 1 T-shirt wykonany przez uczniów w trakcie warsztatów, Carlisle, Wielka Brytania, 2007 Fot. 2 Ostatnia strona „Przewodnika na przyszłość”, czerwiec, 2009

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Comenius

Integracja społeczna – koedukacja

1  Numer projektu: 07-POL01-CO0601072-2  Okres realizacji projektu: 1 października 2007 – 31 lipca 2009  Obszar tematyczny projektu: • dialog międzykulturowy, • języki obce, • przemoc w szkole, • nierówność ze względu na płeć.  Polski partner projektu: Przedszkole nr 5 im. Misia Uszatka ul. Leśna 28 39-460 Nowa Dęba

 Koordynator szkolny projektu: Jolanta Styga tel.: +48 15 846 20 44 e-mail: p.5nd@op.pl  Adres strony internetowej projektu: www.murciaeduca.es/cpseveroochoa  Koordynator projektu: C.E.I.P. SEVERO OCHOA, San Javier, Hiszpania

zapewnienie równych szans obu płciom, zapobieganie przemocy na tle różnic płci, przełamywanie stereotypów, szerzenie tolerancji.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Aby osiągnąć założone cele, prace w projekcie skupiały się wokół problematyki równych szans dla obu płci, zapobiegania przemocy i rozwiązywania problemów wśród uczniów. Do współpracy zachęcano również rodziców, by eliminować uprzedzenia wewnątrz rodziny. Projekt „Integracja społeczna – koedukacja” realizował treści i metody pracy przełamujące tradycyjny system edukacji w celu wyeliminowania ukrytej w edukacyjnej teorii i praktyce nierówności ze względu na płeć. Nacisk położony był na kształtowanie wśród uczniów pożądanych postaw opartych o poczucie własnej wartości, wiary w siebie i respektowanie różnorodności. Projekt miał za zadanie: • poprawić koedukację w środowisku wychowawczym poprzez przekazywanie wartości takich jak tolerancja, szacunek, sprawiedliwość, równość, • rozwinąć postawy współpracy pomiędzy osobami różnej płci, by uzyskać oczekiwaną interakcję,

 Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 8000 euro

 Partnerzy projektu: CIRCOLO DIDATTICO LEGNAGO 1, Cinzia Gozzo, Włochy

Cele projektu: • • • •

 Partnerzy stowarzyszeni w Polsce: Urząd Miasta i Gminy Nowa Dęba, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nowa Dęba, Środowiskowy Dom Pomocy Dziennej Nowa Dęba

Program „Uczenie się przez całe życie”

• wspierać poczucie własnej wartości uczniów poprzez aktywności promujące wyrażanie emocji i akceptację różnorodności, • uświadamiać uczniom i ich rodzinom zalety koedukacji jako najlepszej drogi do zapobiegania przemocy i nierówności, • zachęcać do zachowań i postaw eliminujących seksizm, • unikać przemocy w domu i przemocy w aspekcie płci. Przedsięwzięcie podkreśla aspekty odnoszące się do równości, zapobiegania przemocy i rozwiązywania problemów w tym zakresie. Jednym z głównych celów od początku projektu było zaangażowanie rodziców w jego realizację. Opracowano zestawy zabaw integracyjnych, gier sportowych, piosenek, scenek sytuacyjnych, psychodramy, które stosowano w pracy z dziećmi. Prowadzono wywiady i ankiety wśród rodziców, dzieci i nauczycieli. Wykonano wiele prac plastycznych i artystycznych o tematyce projektu, część z nich wykorzystano w produktach końcowych. Dokonano początkowej i końcowej ewaluacji projektu, aby ocenić jego wpływ na uczniów.

przykłady dobrEJ praktykI

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Projekt miał szczególny wpływ na jakość pracy przedszkola: wprowadzono nowatorskie treści programowe, które realizowane były nowymi metodami. Efekty pracy nauczycieli i dzieci poparte zostały wynikami ewaluacji. Pokazały one, że zorganizowane zadania ukształtowały u dzieci zamierzone postawy społeczne. Rezultatem pierwszego roku realizacji projektu była książeczka „Kiedy dorośniemy chcemy być…”, która powstała w wyniku rozmów z dziećmi na temat zawodów, jakie chciałyby wykonywać, kiedy dorosną. Książeczkę tę można w dalszym ciągu wykorzystywać do zajęć dydaktycznych. Jest ona o tyle ciekawsza od książeczek z księgarni, że zawiera ilustracje wykonane przez przedszkolaków oraz przez uczniów ze szkół partnerskich. Produktem końcowym drugiego roku działań był „Kalendarz szkolny na rok 2008/2009”. Z kalendarza tego korzystało wiele osób ze środowiska lokalnego. Po aktualizacji dat można każdego roku drukować kolejne kalendarze dla szerszego grona osób. W trzecim roku efektem projektu była „Gra Coe – Gra Równości”. Jest to gra planszowa do wielokrotnego wykorzystania przez dzieci od 3. do 12. roku życia. Oprócz produktów końcowych powstało wiele materiałów dydaktycznych, takich jak: scenariusze zajęć, zestawy gier integracyjnych, zestawy piosenek, opisy scenek sytuacyjnych. Materiały te posłużą do dalszej pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi.

Programcomenius

Upowszechnianie rezultatów projektu:

O rezultatach projektu informowano w następujący sposób: systematycznie umieszczano aktualne informacje na tablicach na terenie przedszkola, zorganizowano trzykrotnie w ciągu każdego roku szkolnego wystawy przedstawiające dorobek przedszkola związany z programem Comenius. Wystawy prezentowane były w różnych miejscach: w przedszkolu, w Domu Kultury w Nowej Dębie oraz w Ośrodku Edukacji Nauczycieli w Czudcu. Przygotowano prezentację multimedialną dotyczącą realizowanego projektu oraz wypracowanych efektów, którą przedstawiono w Domu Kultury w Nowej Dębie dla grona zaproszonych gości oraz środowiska lokalnego. Rozdano także „Kalendarze na rok szkolny 2008/2009” – produkt końcowy roku szkolnego 2007/2008 – wszystkim dyrektorom szkół i przedszkoli z gminy Nowa Dęba oraz przedstawicielom władz samorządowych. Wystawa produktów z trzech lat realizacji projektu została zaprezentowana w środowisku oświatowym gminy Nowa Dęba w Dniu Edukacji Narodowej 14 października 2009 roku. Wszystkie materiały oraz produkty końcowe wypracowane wspólnie przez szkoły partnerskie są ogólnodostępne na stronie internetowej: www.murciaeduca.es/cpseveroochoa.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Wszystkie produkty końcowe można wykorzystywać w codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi.

Integracja społeczna – koedukacja Fot. 1 Przedszkole nr 5 w Nowej Dębie, kalendarz szkolny Fot. 2 Billboard informujący o wspólnym projekcie na budynku szkoły w San Javier w Hiszpanii

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Comenius

Tolerancja odpowiedzią na potrzeby współczesnej Europy

1  Numer projektu: 07-POL01-CO06-00711-1  Okres realizacji projektu: 2007-2009  Obszar tematyczny projektu: • tolerancja  Polski partner projektu: Gimnazjum nr 8 im. Armii Krajowej ul. Miodowa 6 35-303 Rzeszów tel.: +48 17 748 27 30

 Koordynator szkolny projektu: Renata Drozdowska, Ewa Szmigiel e-mail: kdrozdowski@interia.pl  Adres strony internetowej projektu: www.toleranceproject.org  Koordynator projektu: Hristo Botev, Popovo, Bułgaria

 Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 16 000 euro

 Partnerzy projektu: Ristiinan lukio, Ristiina, Finlandia Ozel Ertugrulgazi Lissie, Eskisehir, Turcja Solom Aleichemo vidurine – mokykla, Vilnius, Litwa Ies Albalat, Navalmoral De La Mata, Hiszpania

Cele projektu:

• promocja tolerancji i wzajemnego szacunku, • poszerzenie wiedzy o kulturach i zwyczajach krajów biorących udział w projekcie, • zrozumienie pochodzenia stereotypów, • doskonalenie umiejętności komunikowania się i stosowania nowoczesnej technologii komputerowej.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Równolegle w każdej z uczestniczących w projekcie szkół przeprowadzono po trzy zajęcia lekcyjne na temat tolerancji, biorąc pod uwagę aspekt niepełnosprawności, płci, rasy, pochodzenia czy religii, według scenariuszy przygotowanych podczas wymiany. Przygotowano sztukę teatralną kończącą projekt, opartą na wspólnym scenariuszu. Opracowana została strona internetowa zawierająca materiały zgromadzone przez uczniów na temat tolerancji i różnic międzykulturowych. Nakręcono film dokumentujący wspólną i indywidualną pracę uczestników projektu. Każda wizyta zawierała stałe elementy takie jak: praca nad scenariuszem lekcji, dyskusja i wymiana doświadczeń z pozarządowymi instytucjami specjalizującymi się w podanym temacie, tworzenie kalendarza imprez i uroczystości w każdym kraju, opracowanie słownika podstawowych

 Partnerzy stowarzyszeni w Polsce: Kuratorium Oświaty w Rzeszowie; Gmina i Miasto Rzeszów; Parafia pw. św. Michała Archanioła; Amnesty International Polska

Program „Uczenie się przez całe życie”

słów i zwrotów w języku projektu i językach krajów partnerskich. Realizacja projektu dała wszystkim uczestnikom możliwość wspólnego działania na rzecz tolerancji i integracji. Zwiększyła się również motywacja uczniów do nauki języków obcych.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Poprzez udział w projekcie uczniowie zwiększyli wiedzę na temat kultury krajów uczestniczących w przedsięwzięciu. Wzrosła motywacja młodzieży do nauki języków obcych, ponadto uczniowie doskonalili umiejętności posługiwania się nowoczesną technologią informacyjną i komunikacyjną. Zrozumieli, że świat jest globalną wioską, dlatego konieczne są: znajomość języków obcych, tolerancja i poszanowanie innych kultur, narodów i religii. Projekt umożliwił nawiązanie przyjaźni pomiędzy uczniami z różnych krajów. Udział w projekcie dzieci z domu dziecka dał im możliwość wyjazdu zagranicznego, pobytu w rodzinie kraju partnerskiego oraz nawiązania przyjaźni z rówieśnikami z zagranicy. Przyczynił się także do rozbudzenia ciekawości świata. Nauczyciele mieli okazję poznać kulturę, tradycje, zwyczaje i systemy edukacji w krajach partnerskich. Obserwowali i przeprowadzali lekcje, doskonalili umiejętność posłu-

przykłady dobrEJ praktykI

giwania się językiem angielskim. Zobaczyli różne szkoły, wyposażenie pracowni, zapoznali się z programami nauczania, obejrzeli podręczniki, wymienili i nabyli nowe doświadczenia, które można wykorzystać w przyszłości. Poznanie różnych systemów edukacji pozwoliło już teraz zastosować niektóre rozwiązania w polskiej szkole. Serdeczna atmosfera sprzyjała nawiązaniu przyjaźni. Dzięki zaangażowaniu nauczycieli i uczniów nastąpiła silniejsza współpraca całej społeczności szkolnej – pracowników szkoły, nauczycieli, uczniów, rodziców. Realizacja projektu przyczyniła się także do promocji placówki. Poprzez relacje uczniów z wizyt, komunikację internetową i zdjęcia społeczność lokalna mogła zaznajomić się z kulturą, zwyczajami krajów partnerskich. Rodzice mieli również szansę nawiązać kontakt z rodzinami uczniów z innych krajów, pokazać naszą polską gościnność. Współpraca z lokalnymi przedsiębiorstwami przyczyniła się do promocji regionu w świecie. Produkty końcowe to: strona internetowa o projekcie, zajęcia lekcyjne na temat tolerancji, „Kącik Comeniusa”, ilustrowany słownik podstawowych słów i zwrotów w języku projektu i językach krajów partnerskich, kalendarz imprez i uroczystości w każdym kraju, sztuka teatralna o tolerancji oparta na wspólnie napisanym scenariuszu (płyta DVD).

Upowszechnianie rezultatów projektu:

• informacja za pośrednictwem strony internetowej projektu: www.toleranceproject.org oraz strony internetowej gimnazjum,

Programcomenius

• publikacja w lokalnych mediach: gazetach, telewizji, radiu, • „Kącik Comeniusa” jako miejsce informacji dla odwiedzających szkołę (rodzice, nauczyciele, uczniowie z innych szkół, lokalne władze), • informacje o przebiegu projektu w szkolnym radiu, na spotkaniach z rodzicami, podczas Dni Otwartych, w szkolnej gazetce, w gazetce parafialnej, • prezentacja projektu w regionie – Festiwal Comeniusa w Czudcu.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Projekt został uwieńczony licznymi produktami, których opis umieszczono w Europejskiej Bazie Produktów oraz na stronie internetowej projektu i stronie gimnazjum. Może to służyć jako wskazówka dla szkół chcących podjąć temat tolerancji bądź dialogu międzykulturowego. Różnorodne produkty (słownik, ankiety, scenariusze lekcji, sztuka, prezentacje, kalendarz) mogą nauczycielom pomóc w prowadzeniu zajęć, uczniom – w nauce języków obcych, a zainteresowane osoby wzbogacą dzięki nim wiedzę o różnych krajach, kulturach i obyczajach. Z doświadczeń gimnazjum mogą skorzystać inne szkoły chcące realizować podobny temat (służy temu m.in. Festiwal Comeniusa).

Tolerancja odpowiedzią na potrzeby współczesnej Europy Fot. 1 Logo projektu Fot. 2 Wspólna zabawa uczestników spotkania w Polsce

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Erasmus

Building Civil Society and Fighting Social Exclusion – Contemporary Challenges for Social Work Budowanie społeczeństwa obywatelskiego i walka z wykluczeniem społecznym – współczesne wyzwania dla pracy socjalnej 1  Numer projektu: ERA_IP_6_2007 ERA_IP_5_2008/8/2007_2  Okres realizacji projektu – 2 lata: Pierwszy rok: 1 września 2007 – 30 sierpnia 2008 Miejsce i termin realizacji kursu intensywnego: Lublin, 31 marca – 12 kwietnia 2008 Drugi rok: 1 września 2008 – 30 sierpnia 2009 Miejsce i termin realizacji kursu intensywnego: Dąbrowica, 12-22 listopada 2008  Obszar tematyczny projektu: •p edagogika, socjologia, psychologia, praca socjalna, • praca socjalna w międzynarodowej perspektywie: współczesne rozwiązania w zarządzaniu pracą socjalną w państwach UE • identyfikowanie wspólnych i zmieniających się problemów społecznych oraz sposobów ich rozwiązywania przez społeczeństwa różnych europejskich państw.

 Koordynator projektu: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II PL LUBLIN02 (The John Paul II Catholic University of Lublin) Wydział Nauk Społecznych Instytut Pedagogiki Al. Racławickie 14 20-950 Lublin Strona internetowa: www.kul.pl  Koordynator projektu: ks. dr hab. Marian Nowak prof. KUL e-mail: marian.nowak@kul.pl tel.: +48 81 44 53 340 fax +48 81 44 53 341  Strona internetowa projektu: http://www.kul.pl/11578.html

Cele projektu:

• poszukiwanie nowych sposobów budowania społeczeństwa obywatelskiego oraz innowacyjnych rozwiązań w walce z wykluczeniem społecznym grup ryzyka na poziomie lokalnym i europejskim, • wykształcenie pewnych postaw, a także umiejętności i wiedzy u uczestników kursu intensywnego, m.in. zwalczanie znanych im stereotypów, budowanie ich kompetencji międzykulturowych, • wzmacnianie procesu integracji europejskiej poprzez wspólną pracę socjalną i wspólne uczenie się (oraz nauczanie), • identyfikacja najgroźniejszych form wykluczenia społecznego i sposobów ich zwalczania za pomocą innowacyjnych stosowanych w różnych krajach mechanizmów i narzędzi pracy socjalnej, podejmowanej z różnymi grupami klientów,

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Partnerzy projektu: 1. Katholische Fachhochschule Nordrhein-Westfalen, D KOLN05 2. Universidad de Deusto, E BILBAO02 (w roku akademickim 2008/2009) 3. Universidad de Sevilla, E SEVILLA01 4. U niversity College Cork – National University of Ireland, Cork, IRLCORK01 (w roku akademickim 2007/2008) 5. Vytauto Didžiojo universitetas, LT KAUNAS01 6. Göteborgs Universitet, S GOTEBOR01 (w roku akademickim 2007/2008) 7. Kymenlaakson ammattikorkeakoulu, SF KOTKA06 8. Katolicka Univerzita v Ružomberku, SK RUZOMBE01 9. Başkent Üniversitesi, TR ANKARA06  Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 64 118 euro (33 548 euro w pierwszym roku, 30 570 euro w drugim roku)

• zapoznanie studentów z problemami pracy socjalnej w skali międzynarodowej, umożliwienie im nabycia i/lub rozwinięcia kompetencji międzykulturowych oraz umiejętności służących zwalczaniu stereotypów, w celu lepszego przygotowania studentów do zawodu pracownika socjalnego; • wymiana doświadczeń i przykładów dobrej praktyki z różnych krajów europejskich, dotyczących zapobiegania wykluczeniu społecznemu i poprawy jakości życia osób zagrożonych lub dotkniętych wykluczeniem, • badanie, w jaki sposób istniejące instytucje socjalne i struktury pracy socjalnej mogą być w sposób kreatywny wykorzystane do walki z nowymi problemami społecznymi,

przykłady dobrEJ praktykI

• poszerzanie wiedzy studentów na temat wykluczenia społecznego i budowania społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie umiejętności aktywnego poszukiwania i promowania nowych rozwiązań pojawiających się problemów społecznych.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Prezentacje (studenci), dyskusje, seminaria i wykłady (nauczyciele akademiccy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, instytucji opieki społecznej i władz lokalnych) o tematyce: 1. Koncepcja społeczeństwa obywatelskiego, wykluczenia społecznego i pracy socjalnej w ujęciu międzynarodowym; 2. Różnice pomiędzy działalnością służb społecznych w krajach Unii Europejskiej; 3. Poszanowanie praw człowieka w pracy socjalnej; 4. Międzynarodowe problemy dzieci i młodych ludzi zagrożonych wykluczeniem społecznym; 5. Organizacje non profit jako aktywni członkowie społeczeństwa obywatelskiego; 6. Budowanie kompetencji międzykulturowych jako metoda walki z wykluczeniem społecznym; 7. Etyczny wymiar pracy socjalnej; 8. Praca socjalna z osobami uzależnionymi: modele, metody i praktyka; 9. Idea i praktyka wolontariatu w pracy socjalnej; 10. Europejska polityka społeczna i stosowanie metody empowerment (wzmacnianie kompetencji i przywracanie jednostce wiary we własne siły) jako wyzwanie dla pracowników socjalnych; 11. Dzieci i młodzież zagrożona narkomanią, przerwaniem nauki, wagarowaniem, życiem na ulicy, bezdomnością; 12. Integracja i włączanie w życie społeczeństwa dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.

Wizyty studyjne w instytucjach opieki społecznej (zajęcia praktyczne): • Bractwo Miłosierdzia im. św. Brata Alberta w Lublinie, • Dom im. Matki Weroniki w Lublinie, • Dom Pomocy Społecznej im. Matki Teresy z Kalkuty w Lublinie, • Dom Pomocy Społecznej w Matczynie, • Dom św. Józefa dla Dzieci i Młodzieży – Ognisko Wychowawcze w Lublinie, • Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo w Lublinie, • Hospicjum Dobrego Samarytanina w Lublinie, • Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości im. Ojca Benignusa Jana Sosnowskiego w Zakroczmiu, • Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, • Regionalne Centrum Wolontariatu w Lublinie, • Schronisko dla Nieletnich w Dominowie,

Programcomenius

• Stowarzyszenie Integracyjne „Magnum Bonum” w Krasnymstawie, • Środowiskowy Dom Samopomocy „Misericordia” w Lublinie, • Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Laskach, • Zespół Poradni Psychologicznych nr 2 w Lublinie. Program kulturalny: • koncert chóru z Domu Pomocy Społecznej z Kraśnika, • spektakl teatralny pt. „Wilgoć” Sceny Plastycznej KUL, • wizyta w Państwowym Muzeum na Majdanku, • zwiedzanie Lublina i okolic oraz Warszawy, • warsztaty taneczne i zajęcia sportowe. Struktura kursu intensywnego dała jego uczestnikom możliwość uzyskania nie tylko teoretycznej wiedzy na temat zagadnień pracy socjalnej przedstawianych z perspektywy różnych państw europejskich, ale także umożliwiła wymianę przykładów dobrej praktyki z poszczególnych krajów. Dzięki niej uczestnicy kursu mieli także wyjątkową okazję do wymiany poglądów ze specjalistami z dziedziny pracy socjalnej z lokalnych instytucji pozarządowych i z przedstawicielami władz lokalnych. Podczas kursu jako szczególnie istotne zostały omówione duchowe i etyczne aspekty pracy z klientami instytucji socjalnych.

Building Civil Society and Fighting Social Exclusion – Contemporary Challenges for Social Work Fot. 1 Warsztaty 2008-2009 (fot. z archiwum KUL) Fot. 2 Zajęcia integrujące uczestników kursu 2007-2008 (fot. z archiwum KUL )

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Erasmus

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Rezultaty: 1. Udział w zwiększeniu liczby uczestniczących w programie Erasmus studentów i nauczycieli akademickich (w dwóch edycjach kursu uczestniczyło 79 studentów i 26 nauczycieli akademickich): studenci mieli możliwość omówienia różnych praktycznych zagadnień dotyczących studiowania w innym kraju (takich jak treści merytoryczne i organizacja ćwiczeń oraz wykładów, zakwaterowanie, kultura, żywność) z osobami studiującymi w innych uczelniach zagranicznych. 2. Włączenie treści merytorycznych kursu intensywnego do programów studiów uczestniczących w kursie uczelni, co przyczyniło się do podniesienia jakości kształcenia i nadania tym programom wymiaru europejskiego. W ten sposób kurs intensywny przyczynił się do przekształcenia tej specjalności studiów w uczestniczących w nim szkołach wyższych, nadając jej bardziej europejski charakter. 3. Stworzenie sieci współpracy pomiędzy biorącymi udział w przedsięwzięciu uczelniami oraz wymienionymi powyżej lokalnymi i krajowymi instytucjami opieki społecznej. Produkty: 1. Materiały dydaktyczne (teksty wykładów, prezentacje multimedialne, plany seminariów w języku angielskim) zamieszczone na stronie internetowej projektu: http://www.kul.pl/11578.html 2. Praktyczny przewodnik na temat kursu dla studentów i materiały dydaktyczne w języku angielskim w formie publikacji drukowanej. 3. Płyty CD z prezentacjami multimedialnymi o pracy socjalnej i ze zdjęciami z kursu intensywnego dla uczestników. Jako że płyty zawierają także zdjęcia z wizyt studyjnych, mogą być one wykorzystane zarówno jako materiał dydaktyczny przez uczelnie, jak i materiał promocyjny dla instytucji opieki społecznej, które wzięły udział w projekcie. W przygotowaniu: 4. Monografia naukowa w języku angielskim, w której zostaną opublikowane sprawozdania studentów oraz artykuły wykładowców. Ukaże się ona nakładem Wydawnictwa KUL w 2010 roku. Publikację otrzymają nie tylko uczelnie z krajów uczestniczących w projekcie, ale także instytucje partnerskie z Białorusi i Ukrainy, aby mogły zapoznać się ze współczesną ideą społeczeństwa obywatelskiego oraz metodami rozwiązywania problemów społecznych w UE. Monografia będzie także dostępna w wersji elektronicznej na stronie internetowej projektu. 5. Artykuły naukowe w języku angielskim autorstwa nauczycieli akademickich uczestniczących w kursie, dotyczące ich konkretnej specjalizacji, pisane na podstawie doświadczeń wyniesionych z kursu.

Program „Uczenie się przez całe życie”

6. Wielojęzyczny glosariusz na temat pracy socjalnej, który zostanie opracowany na podstawie podanych przez nauczycieli słów-kluczy i materiałów dostarczonych przez studentów. Będzie on zamieszczony na stronie internetowej projektu.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

rezentacja kursów intensywnych P w mediach: 1. Materiały filmowe TVP 3, Oddział Lublin oraz Akademickiej Kroniki Filmowej KUL; 2. Artykuły prasowe w języku polskim: a) „European Spring Academy” w „Przeglądzie Uniwersyteckim KUL” (nr 4 (114), lipiec-sierpień 2008), b) „Spring Academy 2008 w powiecie krasnostawskim” w „Echo Krasnegostawu”, Nr 6/2008, c) „Autumn Seminars 2008” w „Przeglądzie Uniwersyteckim KUL” (nr 2 (118), marzec-kwiecień 2009).

rezentacja kursów intensywnych P podczas spotkań: 1. Spotkania Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (7 maja 2008 roku i 14 stycznia 2009 roku); 2. Referat pt. „Quelle éducation pour façonner la citoyenneté et prévenir les excusions sociales?” na konferencji A.C.I.S.E. (Association Catholique Internationale des Institutions de Sciences de l’Education) w dniu 17 kwietnia 2009 roku w Porto w Portugalii; 3. Spotkania Klubu Dyskusyjnego im. Jana Pawła II w Nowym Jorku (12 lipca, 9 i 23 sierpnia 2009 roku). Publikacja: Monografia naukowa w przygotowaniu. Strona internetowa projektu: http://www.kul.pl/11578.html

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Trwałą wartością projektu jest włączenie treści merytorycznych kursu intensywnego do programów studiów uczestniczących w kursie uczelni. Osiągnięciem przedsięwzięcia jest także zidentyfikowanie i opisanie innowacyjnych, stosowanych międzynarodowo, mechanizmów i narzędzi pracy socjalnej z różnymi grupami klientów (seniorami, młodymi osobami bez pracy, osobami bezdomnymi, osobami niepełnosprawnymi, osobami uzależnionymi od alkoholu, imigrantami i dziećmi pozbawionymi właściwej opieki rodziców, tzw. eurosierotami). Najbardziej efektywne spośród tych mechani-

przykłady dobrEJ praktykI

zmów i narzędzi wydają się: wymiana i wykorzystywanie w codziennej pracy przykładów dobrej praktyki, współpraca z wolontariuszami oraz wizyty studyjne w instytucjach opieki społecznej. Dzięki wizytom studyjnym studenci uzyskali wiedzę na temat funkcjonowania systemu opieki społecznej w Polsce. Ponadto udział w warsztatach artystycznych z osobami niepełnosprawnymi umysłowo, wydawanie posiłków osobom bezdomnym, przygotowanie posiłku z pacjentami z zaburzeniami psychiatrycznymi oraz uczestnictwo w zajęciach z osobami z grup defaworyzowanych w czasie wolnym, dały studentom rzeczywiste wyobrażenie o ich motywacji i umiejętnościach niezbędnych w zawodzie pracownika socjalnego. Bariera językowa pozwoliła im doświadczyć uczucia niepewności i bezradności, które towarzyszą klientom opieki społecznej. Nauczyciele poszerzyli swoją wiedzę na temat tego, jak różne mogą być podejścia do zagadnień społecznych w poszczególnych krajach, udoskonalili własne kompetencje językowe i międzykulturowe, umiejętność pracy z międzynarodowymi grupami oraz umiejętność wykorzystania narzędzi TIK, a także wymienili poglądy na temat różnych metod dydaktycznych. Doktoranci i młodzi naukowcy polskiej uczelni, którzy przygotowują pracę doktorską czy artykuły naukowe

Programcomenius

w dziedzinie pracy socjalnej i jako wolontariusze pomagali w organizacji kursów intensywnych, uzyskali dostęp do materiałów opracowanych podczas kursów i nawiązali kontakty, które mogą być im pomocne w karierze zawodowej. Udział instytucji opieki społecznej i ich pracowników w międzynarodowym przedsięwzięciu przyczynił się do podniesienia ich samooceny i uświadomił im konieczność utrzymywania wysokich standardów działania, aby organizacje te były uznawane międzynarodowo. Pracownicy tych instytucji uzyskali wiedzę o tym, jak inne kraje europejskie rozwiązują problemy społeczne, z którymi oni także się zmagają. Udział w projekcie zainspirował ich do opracowania materiałów informacyjnych o tych placówkach, w wielu przypadkach po raz pierwszy w historii ich działania, w języku polskim i angielskim (we współpracy z wolontariuszami), jak również do utworzenia stron internetowych organizacji. Instytucje miały także szansę nawiązać współpracę z zagranicznymi uczelniami, co daje im możliwość m.in. wspólnego przeprowadzenia praktyk studentów w programie Erasmus. Pierwsze porozumienie zostało podpisane pomiędzy Katholische Fachhochschule Nordrhein-Westfalen z Kolonii i Domem Pomocy Społecznej im. Matki Teresy z Kalkuty z Lublina.

Building Civil Society and Fighting Social Exclusion – Contemporary Challenges for Social Work Fot. 3 Uczestnicy kursu intensywnego 2007-2008 (fot. z archiwum KUL)

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci

Wspólnie budujemy europejski dom – praktyka zagraniczna krokiem do międzynarodowej kariery

1  Numer projektu: PL/08/LLP-LdV/PLM/140158  Okres realizacji projektu: 15 września 2008 – 31 maja 2009  Obszar tematyczny projektu: • grupy zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Środowisko to cechuje brak aktywności w poszukiwaniu pracy, spowodowany przez niski poziom wykształcenia i kwalifikacji zawodowych. Pojawia się zjawisko dziedziczenia biedy i uzależnienia od pomocy z zewnątrz, • profil staży – grupa zawodów metalowych – został wybrany na podstawie diagnozy potrzeb lokalnego rynku pracy

 Koordynator projektu: Łódzka Wojewódzka Komenda Ochotniczych Hufców Pracy ul. Pomorska 41 90-203 Łódź tel./fax: +48 42 636 54 37 Strona internetowa: http:www.lodzka.ohp.pl

 Partner projektu: Internationaler Bund Verbund Brandenburg, Südring 59, D-15236 Frankfurt nad Odrą, Niemcy

 Koordynator: Barbara Steglińska tel./fax: +48 42 636 54 37 e-mail: lodzka@ohp.pl

 Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 64 224 euro

Cele projektu:

Głównym celem projektu było wzmocnienie kompetencji zawodowych poprzez zdobycie praktyki i doświadczenia w zawodach metalowych z uwzględnieniem mechaniki rowerowej. Grupę docelową stanowiło 27 osób – podopiecznych OHP z terenu Łodzi – uczniów szkół zawodowych o kierunkach metalowych, którzy wyjechali na 3-tygodniowy staż do ośrodka Internationaler Bund we Frankfurcie nad Odrą.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Projekt polegał na wyjeździe uczestników w trzech grupach na 3-tygodniowe staże. Przygotowanie językowe obejmowało 40 godzin języka niemieckiego oraz przygotowanie kulturowe. Zarządzanie projektem sprawował Zespół Sterujący odpowiedzialny za prawidłową realizację projektu. Określono podział zadań na poszczególnych etapach przedsięwzięcia. Monitoring ze strony organizacji przyjmującej pełnił instruktor nauki zawodu – kierownik praktyki, a ze strony wysyłającej – opiekun. Stałą kontrolę nad przebiegiem projektu sprawował koordynator oraz pedagog wojewódzki ŁWK OHP. W trakcie stażu odbyła się także wizyta monitorująca. Uczestnicy mieli zorganizowany czas wolny na terenie ośrodka oraz na zewnątrz w formie wycieczek. Potwier-

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Język projektu: niemiecki

dzeniem stażu od organizacji przyjmującej były certyfikaty Europass-Mobility. Ewaluacja projektu prowadzona była w następujący sposób: przed wyjazdem na staż i po jego zakończeniu uczestnicy wypełnili ankiety dotyczące treści merytorycznych wyjazdu. Po zakończeniu stażu przygotowany został raport ewaluacyjny.

siągnięte rezultaty O i produkty końcowe:

• podwyższenie umiejętności uczestników w zakresie zawodowym, językowym, społecznym, interkulturowym i adaptacyjnym, • poznanie i zastosowanie różnych technik obróbki metalu, nabycie umiejętności pracy z narzędziami warsztatowymi, nabycie umiejętności tworzenia i odczytywania rysunku technicznego, montażu i demontażu rowerów oraz serwisu jego poszczególnych części, • nauka języka niemieckiego na poziomie podstawowym, poznanie terminologii fachowej związanej z zawodami metalowymi, • wzrost mobilności i atrakcyjności zawodowej uczestników, • poznanie kultury i zwyczajów panujących w Niemczech, możliwość zaangażowania się w życie lokalnej społeczności,

przykłady dobrEJ praktykI

• możliwość rozwiązywania problemów, pracy w zespole, umiejętność przystosowania się do życia w nowym otoczeniu.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Upowszechnianie rezultatów nastąpiło – na poziomie ośrodka – poprzez stronę internetową oraz – na poziomie regionalnym – poprzez spotkania informujące z przedstawicielami instytucji rynku pracy z terenu województwa, przedstawicielami władz samorządowych oraz organizacji pozarządowych zajmujących się reintegracją społeczną i środowiskami zagrożonymi marginalizacją społeczną.

Programcomenius

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Uczestnicy zwiększają swoje szanse na ukończenie nauki zawodu, a następnie znalezienie pracy w Polsce lub za granicą. Różnorodność językowa i kulturowa podczas odbywania praktyk, bezpośredni kontakt z rówieśnikami z innych krajów pozwolą zmniejszyć lub zlikwidować problem uprzedzeń i stereotypów narodowych. Nastąpiło zacieśnienie współpracy pomiędzy partnerem niemieckim a OHP w Łodzi, powstały plany realizacji kolejnych wspólnych przedsięwzięć. Włączenie staży do oferty szkoleniowej OHP powoduje wzrost jakości oferowanego kształcenia po stronie polskiej i niemieckiej.

Wspólnie budujemy europejski dom – praktyka zagraniczna krokiem do międzynarodowej kariery Fot. 1 Wyjazd uczestników OHP do Frankfurtu n/Odrą Fot. 2 Pobyt grupy OHP we Frankfurcie n/Odrą

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci

Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwanie dla pracowników – DARE

1  Numer projektu: PL/07/LLP-Ldv/ToI/140005  Okres realizacji projektu: 2 listopada 2007 – 31 października 2009  Obszar tematyczny projektu: • problematyka niepełnosprawności  Koordynator projektu: Uniwersytet Jagielloński ul. Gołębia 24 31-007 Kraków e-mail: bon@uj.edu.pl, tel.: +48 12 424 29 50 fax: +48 12 424 29 52 strona internetowa: www.uj.edu.pl

Ireneusz Białek, kierownik Biura ds. Osób Niepełnosprawnych UJ tel. +48 12 424 29 59 e-mail: ireneusz.bialek@uj.edu.pl  Strona internetowa projektu: www.DareProject.eu

 Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 300 000 euro

 Partnerzy projektu: Learning-Difference Limited, Newcastle, Wielka Brytania Uniwersytet w Padwie, Padwa, Włochy Euroinform Ltd., Sofia, Bułgaria FEPAMIC (Federacion de Asociaciones de Minusválidos Físicos de Córdoba), Kordoba, Hiszpania

Cele projektu:

Celem głównym projektu było podniesienie kwalifikacji zawodowych nauczycieli akademickich i pracowników administracji publicznej w obszarze niepełnosprawności i obecności osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Było to możliwe dzięki programom szkoleniowym wypracowanym dla tych grup oraz ich testowaniu w krajach partnerskich. Cel ten był realizowany poprzez następujące działania: • dostarczenie pracownikom sektorów kompetentnej wiedzy w zakresie niepełnosprawności i funkcjonowania osób niepełnosprawnych w nowoczesnym społeczeństwie, • wytworzenie w pracownikach aktywnej postawy wspierającej i wyposażenie ich w umiejętność poprawnego i skutecznego kontaktu z osobami niepełnosprawnymi, • wyeliminowanie stereotypów i schematów w myśleniu o niepełnosprawności.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

• komunikacja elektroniczna, • warsztaty waloryzacyjne, • spotkania partnerskie – plany i raporty ze spotkań,

 Języki projektu: polski, angielski, hiszpański, włoski, bułgarski

Program „Uczenie się przez całe życie”

• użycie technologii wspierających (assistive technologies), • miniwykłady, • dyskusje grupowe, • analiza SWOT, • case study, • wizyty studyjne, • budowanie powiązań między szkoleniem a praktyką zawodową, • materiały promocyjne (pamięci flash z logo projektu DARE), • strona internetowa: www.DareProject.eu, • konferencja „Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwania dla edukacji” upowszechniająca rezultaty.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Rezultaty 1. Zwiększenie świadomości nauczycieli akademickich i pracowników administracji w obszarze niepełnosprawności i funkcjonowania osób niepełnosprawnych w głównym nurcie edukacji. 2. Wzrost jakości kształcenia osób niepełnosprawnych w ogólnodostępnych placówkach edukacyjnych oraz instytucjach publicznych. 3. Poszerzenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli akademickich i pracowników administracji publicznej.

przykłady dobrEJ praktykI

Produkty 1. Program szkolenia nauczycieli akademickich wraz z materiałami szkoleniowymi i uzupełniającymi; program został opracowany w podziale na podręcznik dla trenera oraz podręcznik dla uczestnika w wersji polskiej, angielskiej, bułgarskiej, hiszpańskiej i włoskiej. 2. Program szkolenia dla pracowników administracji publicznej wraz z materiałami szkoleniowymi i uzupełniającymi; program został opracowany w podziale na podręcznik dla trenera oraz podręcznik dla uczestnika w wersji polskiej, angielskiej, bułgarskiej, hiszpańskiej i włoskiej. 3. Materiały promocyjne: ◆ ulotki projektu w wersji polskiej, angielskiej oraz bułgarskiej, ◆ pamięci flash z logo projektu DARE. 4. Strona internetowa projektu: www.DareProject.eu. Ankiety 1. Ankieta przed szkoleniem, analizująca potrzeby osób mających brać udział w testowaniu. 2. Ankieta po szkoleniu – narzędzie do ewaluacji i oceny szkoleń. 3. Ankiety dla partnerów jako narzędzie do oceny testowania w ich krajach. Analizy 1. Analiza poziomu świadomości nauczycieli akademickich oraz pracowników administracji w zakresie niepełnosprawności na podstawie testu Test your knowledge przeprowadzonego we wszystkich krajach partnerskich. 2. Analiza potrzeb nauczycieli akademickich oraz pracowników administracji w ramach przeprowadzonych szkoleń testowych. 3. Analiza wyników testowania szkoleń dla nauczycieli akademickich (Polska, Włochy) oraz dla pracowników administracji (Polska, Hiszpania, Bułgaria).

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Programcomenius

tu Jagiellońskiego. Reprezentowane były władze uczelni oraz władze miasta Krakowa. W konferencji udział wziął również wysoki przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP. Materiały z konferencji znajdują się w serwisie: www.konferencja.dareproject.eu.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Projekt pobudził dyskusje na temat świadomości niepełnosprawności wśród bardzo ważnych grup docelowych, jakimi są nauczyciele akademiccy i pracownicy administracji publicznej. Dyskusje te wielokrotnie miały miejsce podczas spotkań partnerskich oraz wizyt studyjnych i toczyły się wokół konieczności włączenia tematyki niepełnosprawności do głównego nurtu szkoleń dla grup docelowych. Kompetencje w tym obszarze stają się bowiem podstawowymi kwalifikacjami zawodowymi w nowoczesnych społeczeństwach. Produkty projektu będą wdrożone do oferty szkoleń instytucji partnerskich. Mogą być również transferowane do kolejnych zainteresowanych instytucji w krajach UE, w których nie są jeszcze obecne w głównym nurcie szkoleń.

Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwanie dla pracowników – DARE Fot. 1 Uczestnicy konferencji końcowej „Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwania dla edukacji” Fot. 2 Konferencja w Auli Głównej Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Projekt był bardzo szeroko upowszechniany w krajach partnerstwa, a jego rezultaty wzbudzały duże zainteresowanie wśród grup docelowych, zwłaszcza w krajach, w których szkolenia w zakresie świadomości niepełnosprawności są wciąż nieobecne na rynku. Był to dowód na trafność wyboru produktu do transferu. Podczas konferencji końcowej „Świadomość niepełnosprawności – nowe wyzwania dla edukacji” zainteresowanie wśród nauczycieli i pracowników administracji było tak duże, że przerosło oczekiwania organizatorów i limity miejsc przewidziane dla uczestników. Wydarzenie to zgromadziło 250 uczestników z Polski oraz kilku krajów europejskich. Konferencja odbyła się w historycznej Auli Głównej w Collegium Novum Uniwersyte-

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci

Środowisko e-learningowe dla osób niepełnosprawnych – eFESTO

1  Numer projektu: 2009-1-PL1-LEO05-05028  Okres realizacji projektu: 2 listopada 2009 – 31 października 2011  Obszar tematyczny projektu: • i nnowacyjne środowisko nauki dla osób głuchych, • szansa nabycia przez tę grupę większych umiejętności zarządzania i korzystania z urządzeń elektrycznych i elektronicznych w różnych dziedzinach ich zastosowania, takich jak: badania biomedyczne, telekomunikacja, przemysł i ochrona środowiska naturalnego

 Koordynator projektu: TECHIN Sp. z o.o. ul. Czterech Wiatrów 8 02-800 Warszawa tel.: +48 22 389 70 71 Adres strony internetowej: www.techin.pl  Osoba kontaktowa: Karolina Kośmińska tel.: + 48 22 389 70 71 e-mail: karolina.kosminska@techin.pl  Adres strony internetowej projektu: http://www.efestoproject.eu/EN/home.html  Partnerzy projektu: Polski Związek Głuchych – Polish Deaf Association – PDA, Warszawa, Polska

Cele projektu:

Podstawowym zadaniem projektu „eFesto” jest dostarczenie usług skierowanych na kształcenie osób głuchych, aby mogły pozyskać nowoczesne kompetencje zgodne z wymaganiami stawianymi przez obecny rynek pracy, bowiem w Polsce osoby niepełnosprawne od urodzenia zazwyczaj kończą edukację, nie posiadając kompetencji niezbędnych do konkurowania na rynku pracy. Do kompetencji tych zalicza się między innymi umiejętność obsługi nowoczesnych, ostatniej generacji urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Konsorcjum opierać się będzie na doświadczeniu i ekspertyzie Uniwersytetu z Sannio, z którego nastąpi transfer systemu kształcenia i szkolenia zawodowego osób głuchoniemych w systemie e-learningowym w Polsce. Inne cele: • stworzenie środowiska kształcenia na odległość, aby pomóc osobom głuchym (studentom oraz pracownikom) nabyć nowe umiejętności i kompetencje, niezbędne do pełnienia nowoczesnych i pożądanych przez rynek pracy ról i zawodów, • transfer wiedzy z systemu akademickiego do systemu kształcenia zawodowego innowacyjnych rezultatów, metodologii, narzędzi, infrastruktury IT i treści szkoleniowych, a także działań ukierunkowanych na wsparcie młodych niepełnosprawnych obywateli

Program „Uczenie się przez całe życie”

Universita degli studi del Sannio, Benevento, Włochy Dida network S.R.L., Rzym, Włochy This is my environment foundation, Sofia, Bułgaria Instituto canossiano scuola audiofonetica, Brescia, Włochy Corvinno technology transfer center non profit ltd., Budapeszt, Węgry Magyar hallasserultek sportszovetsege (hungarian deaf sport association), Budapeszt, Węgry  Języki projektu: polski, włoski, bułgarski, węgierski, angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 395 696,04 euro

w procesie efektywnego rozwoju społecznego i profesjonalnego, • włączenie do rynku pracy i zatrudnienie osób głuchych w poszczególnych obszarach i sektorach zawodowych, takich jak: laboratoria biomedyczne, telekomunikacja, przemysł i środowiska wdrożeniowe oraz rozwój w tej grupie osób specyficznych kompetencji pozwalających na przyswojenie wiedzy o tym, jak używać aplikacji i aparatury w wybranym obszarze zastosowania, • poprawa jakości i wzmocnienie współpracy pomiędzy instytucjami lub organizacjami oferującymi możliwości kształcenia osobom głuchoniemym oraz pomiędzy przedsiębiorstwami, partnerami społecznymi i innymi podmiotami w Europie, • zachęcanie do nauki języków obcych.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Działania w projekcie są podzielone na 8 Pakietów Roboczych (WP1-WP8) przewidzianych do realizacji w ciągu 24 miesięcy: WP1 • przeanalizowanie dostępnych metodologii dydaktycznych, technologii wspierających i technologii kontroli urządzeń elektronicznych na odległość,

przykłady dobrEJ praktykI

• szczegółowe określenie potrzeb grupy docelowej (głuchych studentów i głuchych osób zatrudnionych) oraz kontekstu wdrożeniowego (system organizacyjny, charakterystyka rynku pracy, wykluczenie cyfrowe itp.), • określenie ram transferu, adaptacji i poszczególnych działań. WP2 • opracowanie szczegółowej metodologii nauczania, która będzie wspierała proces zdobywania wiedzy zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. Treści i metody dydaktyczne muszą być odpowiednio dostosowane do potrzeb użytkowników oraz muszą spotkać się z aprobatą środowiska w Polsce. WP3 • zaprojektowanie nowych komponentów i dostosowań językowych w celu umożliwienia wszystkim partnerom korzystania z systemu, • zaprojektowanie graficznych interfejsów dostępu do treści i aparatury kontrolowanej na odległość wraz z możliwością kontroli treści w nich zawartych. WP4 • przetestowanie środowiska nauczania na odległość w naturalnym środowisku nauki dla niesłyszących poprzez: dostosowanie językowe wytworzonego środowiska, opracowanie i dopasowanie praktycznych ćwiczeń laboratoryjnych dla uczniów niesłyszących, jak i przekazywanych treści. Akcja pilotażowa i analiza jej przebiegu pozwolą na ocenę jakości przedsięwzięcia projektu. WP5 • zagwarantowanie przejrzystości projektu na szczeblu narodowym i europejskim poprzez opracowanie szczegółowego planu rozpowszechniania wyników projektu, między innymi: rozpowszechnienie i aktualizowanie materiałów i wyników projektu dzięki uruchomionej stronie internetowej, wyprodukowanie materiałów (newsletterów i broszur informacyjnych) oraz informowanie interesariuszy o rezultatach projektu podczas zorganizowanych warsztatów, konferencji i wydarzeń związanych z projektem. WP6 • określenie i wdrożenie planu zabezpieczającego efektywne wykorzystanie wyników pracy konsorcjum projektu. WP7 • wywiązanie się z powziętych zobowiązań i dostarczenie wysokiej jakości wyników przewidzianych przez określone w projekcie kamienie milowe. Koordynator projektu będzie zarządzać i koordynować wszelkie działania związane z projektem wraz z Narodową Agencją Programu Leonardo da Vinci w Polsce WP8 • określenie, wdrożenie, monitorowanie oraz raportowanie procedur gwarancji jakości projektu „eFESTO” oraz właściwych wskaźników.

Programcomenius

Zarządzanie projektem, czyli jego koordynacja, oraz komunikacja między partnerami i koordynatorem odbywają się przez cały okres trwania projektu

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Rezultaty projektu „eFESTO” są określone w stopniu krótko- i długookresowym: Wpływ w tzw. krótkim okresie będzie dotyczył przede wszystkim poszerzenia grona osób głuchych zainteresowanych dostępem do nowych możliwości kształcenia. Podstawowym celem jest przekazanie Polsce, jeszcze w eksperymentalnej fazie projektu, innowacyjnych metod kształcenia w celu zwiększenia możliwości szkoleń zawodowych osób głuchych. Wpływem tzw. długookresowym projektu jest standaryzacja usług kształcenia osób niepełnosprawnych w różnych sektorach gospodarki i przystosowanie tej grupy społecznej do zrozumienia i wdrożenia się w e-społeczność. Jest to przede wszystkim zasięg europejski, w którym nastąpi rozszerzenie wyników oraz wypracowanej metodologii we wszystkich zainteresowanych krajach UE. Celem jest swobodne korzystanie z wytworzonego w projekcie systemu kształcenia, zapewniając tym samym współpracę europejską w wymianie umiejętności oraz kwalifikacji.

Środowisko e-learningowe dla osób niepełnosprawnych – eFESTO Fot. 1 Logo projektu eFESTO Fot. 2 Strona internetowa projektu

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci

Produktami końcowymi projektu będą: 1. podnoszące kwalifikacje kursy teoretyczne z zakresu obsługi aparatury elektronicznej, jak i języka angielskiego, 2. kursy praktyczne dotyczące obsługi aparatury elektronicznej, 3. podręcznik instalacji oprogramowania koniecznego do prawidłowego korzystania z systemu, 4. podręcznik użytkownika opisujący procedurę dostępu i korzystania z usług nauczania oraz dostępnych funkcji, 5. kwestionariusz oceny jakości systemu (do oceny jakości oferowanych usług), 6. opracowania naukowe na temat innowacyjnych rezultatów projektu w zakresie projektowania, rozwoju i rozpowszechniania rezultatów.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

W celu osiągnięcia możliwie najszerszego grona odbiorców przewidziano następujące metody rozpowszechniania rezultatów projektu: 1. portal internetowy, poprzez który dostępny będzie system e-learningowy opracowany w trakcie projektu „eFESTO”, 2. raport na temat jakości systemu oparty na ocenie statystycznej, 3. wszelka dokumentacja z warsztatów, 4. raporty ze spotkań konsorcjum projektowego, 5. dokument zawierający analizę potrzeb użytkowników, 6. dokument na temat metodologii dydaktyki, 7. dokument o projektowaniu środowiska „eFESTO”, 8. dokument dotyczacy projektowania graficznych interfejsów, 9. raporty z postępu prac i raport podsumowujący projekt, 10. podsumowujący raport z zarządzania jakością, 11. plan rozpowszechniania i wykorzystania rezultatów, 12. plan zarządzania jakością.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Wpływ dydaktyczny projektu „eFESTO” będzie bardzo duży: celem numer jeden jest stworzenie wspólnego środowiska, w którym ludzie dotknięci głuchotą będą mogli współpracować bez żadnych przeszkód z innymi pracownikami firm, przedsiębiorstw oraz instytucji, dzięki czemu polepszy się stan ich relacji społecznych poprzez znalezienie szeregu rozwiązań technologicznych do współpracy i komunikowania się z pełnosprawnym społeczeństwem. Wypracowane w projekcie metody dydaktyczne pomogą osobom z niepełnosprawnością uczyć się przezwyciężania problemów językowych poprzez specjalnie stworzone interfejsy, które zapewnią wsparcie dla procesu uczenia się tej grupy społecznej oraz znacznie ułatwią zrozumienie treści i interakcję z innymi ludźmi. Odczuwalny będzie także wpływ na gospodarkę: projekt przewiduje utworzenie tzw. jądra dynamicznej sieci europejskich naukowców, którzy stworzą swoistą sieć kształcenia i szkolenia w trybie e-lekcji na temat wszelkiego rodzaju oprzyrządowania szkół europejskich, przedsiębiorstw i stowarzyszeń w ramach nowego, innowacyjnego sprzętu przystosowanego dla osób głuchych. Rezultaty projektu mogą pomóc w polepszeniu trudnej sytuacji niepełnosprawnych pracowników, aby nauczyć ich korzystania z zaawansowanych maszyn i przyrządów, które mogą dać im umiejętności niezbędne do odnalezienia się w coraz nowocześniejszym społeczeństwie i możliwość konkurowania na tym samym poziomie z osobami pełnosprawnymi. Z wypracowanych rezultatów projektu będą mogli skorzystać zarówno pracownicy, studenci z niepełnosprawnością, jak i osoby starsze, które muszą nauczyć się korzystania z nowej generacji aparatury elektrycznej. Efekty przewidziane dla Polski mogą być bez żadnych przeszkód stosowane przez wszystkie zainteresowane kraje UE.

przykłady dobrEJ praktykI

Programcomenius

Działania społeczne – wsparcie długotrwale bezrobotnych oraz polityka ponownego włączenia do społeczeństwa

1  Numer projektu: 2008-1-PL1-LEO03-02463

Adres strony internetowej: http://www.wup-katowice.pl/

 Języki projektu: francuski, angielski

 Okres realizacji projektu: 14 sierpnia 2008 – 31 grudnia 2008

 Adres strony internetowej projektu: http://www.wup-katowice.pl/__data/assets/ pdf_file/0017/6650/edycja_2008_leonardo. pdf

 Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 27 660 euro

 Obszar tematyczny projektu: • f rancuski model wsparcia osób będących w trudnej sytuacji na rynku pracy, tj. długotrwale bezrobotnych, wykluczonych społecznie  Koordynator projektu: Wojewódzki Urząd Pracy ul. Kościuszki 30 40-048 Katowice tel.: + 48 32 757 33 01

 Osoba kontaktowa: Agnieszka Rozmus e-mail: arozmus@wup-katowice.pl tel.: + 48 32 757 33 84  Partner projektu: Rada Generalna Dolnego Renu, Strasburg, Francja

Cele projektu:

Wyjazd 15-osobowej grupy reprezentującej instytucje rynku pracy miał na celu poznanie funkcjonowania francuskiego modelu wsparcia osób będących w trudnej sytuacji na rynku pracy, tj. długotrwale bezrobotnych, wykluczonych społecznie. Ponadto celem było poznanie sposobów: funkcjonowania partnerów publicznych oraz prywatnych, ich wzajemnego informowania się, rozwiązywania problemów, wzajemnego współdziałania. W projekcie wymiany doświadczeń wzięło udział 15 beneficjentów. Byli to m.in.: reprezentanci Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego, Centrum Integracji Społecznej z Jaworzna, przedstawiciele powiatowych urzędów pracy, Śląskiej Fundacji Wspierania Przedsiębiorczości w Gliwicach, GOPS-u z Wilkowic, członek Zarządu Powiatu z Bielska-Białej.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Podczas tygodniowego pobytu uczestnicy odwiedzili instytucje wspierające osoby wykluczone społecznie: Radę Generalną Dolnego Renu, Radę Regionu, Krajowe Agencje ds. Zatrudnienia, przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia włączające do ponownego powrotu na rynek pracy, takie jak „Les jardins de la Montagne Verte”, EU-

ROFINS LEM, Stowarzyszenie „Antenne”. Uczestnicy odwiedzili również najbiedniejszą dzielnicę Strasburga – Neuhof, gdzie mieści się instytucja ds. wspierania młodzieży oraz dorosłych mających problem z powrotem na rynek pracy. Rada Generalna Dolnego Renu, instytucja goszcząca beneficjentów projektu, jest jednostką samorządu terytorialnego Republiki Francuskiej w Alzacji. Począwszy od 1997 roku Departament Dolnego Renu utrzymuje bliskie kontakty z województwem śląskim. Współpracy tej nadano oficjalny wymiar poprzez podpisanie 15 stycznia 1998 roku umowy o współpracy między obiema jednostkami samorządowymi. Zakres kompetencji Rady obejmuje m.in. wsparcie długotrwale bezrobotnych, integrację społeczną. Rada Generalna zarządza minimalnym dochodem gwarantowanym, który otrzymują osoby znajdujące się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Rada współpracuje z lokalnymi przedsiębiorstwami, aby na bieżąco pozyskiwać informacje o ofertach pracy. Prowadzi działania mające na celu włączenie osób długotrwale bezrobotnych do ponownego zatrudnienia: wizytuje przedsiębiorstwa, nawiązuje nowe kontakty z przedsiębiorstwami, organizuje spotkania bezrobotnych z przedsiębiorcami, uczestniczy w podpisywaniu umów pomiędzy bezrobotnym a pracodawcą, prowadzi monitoring przebiegu pracy osoby, która podjęła zatrudnienie.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci 2

W ramach programu wymiany uczestnicy odwiedzili także Radę Regionu Alzacji. Przedstawiciel Rady omówił główne kompetencje Rady Regionu oraz system kształcenia ustawicznego. Rada realizuje Regionalny Plan Rozwoju Kształcenia Zawodowego, który jest skierowany do osób poszukujących pracy, pracujących, przyszłych przedsiębiorców. Ponadto Rada zajmuje się działaniami w zakresie poradnictwa zawodowego oraz pośrednictwa pracy. W Radzie funkcjonuje tzw. bank ofert stażowych, gdzie młodzież bez kwalifikacji lub o niskich kwalifikacjach może uzyskać czek szkoleniowy w celu odbycia stażu w przedsiębiorstwie. Rada Regionu Alzacji współpracuje ze Związkiem Regionalnym na rzecz wsparcia osób wykluczonych społecznie (URSIEA). URSIEA zarządza 135 strukturami „włączającymi” do ponownego powrotu na rynek pracy. W trakcie wizyty uczestnicy zapoznali się również z działalnością Krajowej Agencji ds. Zatrudnienia (ANPE). ANPE, Assédic, Relais Emploi oraz Misje Lokalne są instytucjami publicznymi wspólnie działającymi na rzecz aktywizacji zawodowej w Strasburgu. Instytucje rynku pracy współpracują z lokalnymi przedsiębiorstwami w celu wsparcia osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Na uwagę zasługuje m.in. takie narzędzie, jak rekrutacja przez symulację. Jest to metoda rekrutacji skierowana do osób o niskich kwalifikacjach, osób korzystających z zasiłku dla bezrobotnych. Dzięki tej praktycznej metodzie beneficjenci mają ułatwiony dostęp do takich zawodów, jak: usługi hotelarskie oraz restauracyjne, usługi porządkowe, ogrodnicze, budownictwo, pomoc domowa. Kandydaci mogą wykazać się swoimi umiejętnościami podczas praktycznych ćwiczeń i dzięki temu mają szansę na zdobycie zatrudnienia. Przedsiębiorstwo „Les jardins de la Montagne Verte” jest warsztatem „włączającym” zajmującym się uprawą i sprzedażą żywności biologicznej: warzyw oraz owoców. Sprzedaż odbywa się poprzez dostarczanie koszy warzyw wcześniej zamówionych przez klientów. Raz w miesiącu

Program „Uczenie się przez całe życie”

odbywa się sprzedaż bezpośrednia na targu wraz z innymi producentami lokalnymi. W warsztacie osoby wykluczone mogą się przyuczyć do zawodu, a w przyszłości nawet znaleźć zatrudnienie. Beneficjenci mogli przekonać się na miejscu, jak tworzyć przedsiębiorstwo, gdzie można aktywizować osoby znajdujące się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Inną poznaną strukturą było Stowarzyszenie „Antenne”, którego celem jest pomoc i wsparcie społeczne osób bezdomnych oraz byłych więźniów. Stowarzyszenie jest miejscem, gdzie osoby te znajdujące się w trudnej sytuacji mogą być m.in. przyjęte oraz wysłuchane. Osoby bezdomne są kierowane w pierwszej kolejności do noclegowni. Następnie zapewnia się im wsparcie w załatwieniu formalności administracyjnych, proponuje wsparcie socjalne w celu zapewnienia mieszkania, a także zachęca do podjęcia w przyszłości pracy. Stowarzyszenie jest miejscem, gdzie osoby znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji mogą się spotykać, rozwijać swoje zdolności manualne na zajęciach plastycznych, będąc pod stałą obserwacją oraz opieką psychologa, terapeuty, doradcy zawodowego. Uczestnicy wymiany doświadczeń mieli również możliwość poznać strukturę przedsiębiorstwa Eurofins, zajmującego się biotechnologiami. Przedsiębiorstwo przeprowadza analizy zanieczyszczeń przemysłowych (radu, ołowiu, azbestu itp.), analizy materiałów budowlanych (betonu, cementu, kamieni naturalnych), analizy obiektów zabytkowych (badania przed dokonaniem prac restauracyjnych, identyfikacja materiałów). Eurofins stanowi bardzo dobry przykład zakładu pracy chronionej dla osób niepełnosprawnych. Przedsiębiorstwo realizuje zadania zgodnie z trybem postępowania o zamówieniach publicznych, wspierając rozwój lokalnego zatrudnienia poprzez aktywizację osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

15 uczestników projektu wymiany doświadczeń poznało francuski model wsparcia długotrwale bezrobotnych oraz politykę ponownego włączenia do życia społecznego i zawodowego osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uczestnicy poznali partnerów publicznych oraz prywatnych, którzy działają na rzecz osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy, m.in. Radę Generalną Dolnego Renu, Radę Regionu, Krajową Agencję ds. Zatrudnienia, instytucję Relais Emploi, Przedsiębiorstwo „Les Jardins de la Montagne Verte”, Stowarzyszenie „Antenne”. Uczestnicy zebrali informacje o projektach oraz inicjatywach ww. instytucji. Zapoznali się z zasadami współpracy Rady Generalnej Dolnego Renu oraz Rady Regionu z przedsiębiorcami, stosującej m.in. klauzulę promującą zatrudnienie, rekrutację przez symulację,

przykłady dobrEJ praktykI

umowy gwarantujące minimalny dochód (CI-RMA). Beneficjenci poznali system wsparcia i aktywizacji grup w trudnej sytuacji w zakresie pokonywania barier społecznych poprzez szkolenia zawodowe, pomoc psychologiczną oraz terapeutyczną. W wyniku projektu wymiany doświadczeń beneficjenci podnieśli zatem swoje kwalifikacje zawodowe. Ponadto nabyli taką wiedzę i umiejętności, jak porozumiewanie się w języku francuskim czy poznanie kultury kraju partnerskiego.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Promotor przedstawił informacje o projekcie na własnej stronie internetowej oraz w Biuletynie Informacyjnym WUP. Biuletyn ukazuje się raz na kwartał i jest przesyłany do instytucji rynku pracy m.in. do powiatowych urzędów pracy. W 2009 roku został wydany przewodnik po inicjatywach, które zrealizował Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach w latach 2005-2009 w ramach programu Leonardo da Vinci pt. „Projekty mobil-

Programcomenius

ności”. W przewodniku znajduje się informacja o projekcie w wersji polskiej oraz angielskiej wraz z załączonymi zdjęciami z wymiany we Francji.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

W czasie spotkania podsumowującego wymianę doświadczeń w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Pracy uczestnicy projektu zapoznali się z relacją z przebiegu wymiany. Rozmawiano na temat współpracy z Radą Generalną Dolnego Renu w przyszłości. Zrealizowana wymiana miała wpływ na polepszenie jakości pracy w WUP oraz instytucji rynku pracy, których przedstawiciele uczestniczyli w wizycie, podnosząc tym samym swoje kwalifikacje zawodowe. Nawiązanie bezpośrednich kontaktów może zaowocować w przyszłości wspólnymi przedsięwzięciami.

Działania społeczne – wsparcie długotrwale bezrobotnych oraz polityka ponownego włączenia do społeczeństwa Fot. 1 Stowarzyszenie „Antenne” Fot. 2 Warsztat pracy w „Les Jardins de la Montagne Verte” Fot. 3 Wizyta w zakładzie pracy chronionej dla osób niepełnosprawnych Eurofins

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Leonardo

da Vinci

Dyskryminacja w miejscu pracy – kompendium wiedzy dla doradców zawodowych

1  Numer projektu: 2008-1-PL1-LEO04-00812 1  Okres realizacji projektu: 1 sierpnia 2008 – 31 lipca 2010  Obszar tematyczny projektu: • doradztwo zawodowe, • przeciwdziałanie dyskryminacji, wykluczaniu z rynku pracy  Koordynator projektu: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ul. Sienkiewicza 9 90-113 Łódź tel.: + 48 42 664 22 78 fax: +48 42 664 22 53

Adres strony internetowej: www.swspiz.pl www.dpf.swspiz.pl  Osoba kontaktowa Joanna Szczecińska tel.: + 48 42 664 22 78 e-mail: jszczecinska@swspiz.pl  Adres strony internetowej projektu: www.discriminationatwork.eu PANTEA, osebno in poslovno svetovanje, Postojna, Słowenia Fondazione Iard, Mediolan,Włochy Vilnius University, Wilno, Litwa

Cele projektu:

• podniesienie wiedzy doradców zawodowych na temat dyskryminacji w zatrudnieniu, • zaadaptowanie istniejących materiałów na temat dyskryminacji dla doradców zawodowych (uprzystępnienie wiedzy) oraz zgromadzenie najważniejszych materiałów dla doradców zawodowych w jednym miejscu, • wzajemna wymiana doświadczeń między doradcami zawodowymi na temat rozwiązań przeciw dyskryminacji stosowanych w krajach partnerskich.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Aby osiągnąć wyżej wymienione cele, partnerstwo podjęło następujące działania: • opracowanie strony internetowej zawierającej materiały na temat przeciwdziałania dyskryminacji, adresowane do doradców zawodowych, • podjęcie starań, aby zamieszczone materiały były napisane przystępnym językiem i nastawione na aspekty praktyczne, • wyselekcjonowanie studiów przypadków dyskryminacji w miejscu pracy właściwych dla danego kraju, • zebranie w jednym miejscu informacji o wszystkich możliwych rodzajach dyskryminacji w pracy, aby do-

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Języki projektu : angielski i języki narodowe partnerów  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 20 000 euro  Partnerzy projektu: Internationales Institut für Managing Diversity, Wiedeń, Austria EUROPEAN PROFILES A.E., Ateny, Grecja Tallinn University of Technology, Tallin, Estonia

radcy nie musieli poszukiwać rozproszonych materiałów (dyskryminacja ze względu na wiek, niepełnosprawność, płeć, rasę, pochodzenie etniczne lub kulturowe, orientację seksualną itp.), • organizacja kampanii promocyjnych wśród doradców zawodowych na temat przeciwdziałania dyskryminacji w pracy, • stworzenie grupy doradców zawodowych uczestniczących w projekcie, która w czasie spotkań partnerskich poznała instytucje przeciwdziałające dyskryminacji w pracy w kraju goszczącym i wymieniła wiedzę oraz doświadczenie z kolegami z kraju goszczącego.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

1. Strona internetowa: www.discriminationatwork.eu, gdzie znajdują się materiały na temat dyskryminacji w zatrudnieniu, takie jak: czym jest dyskryminacja; dyskryminacje ze względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, język, wyznanie, orientację seksualną itp.; regulacje prawne, rekomendacje. Strona dostępna jest w 8 językach: angielskim, polskim, niemieckim, włoskim, greckim, litewskim, estońskim i słoweńskim. 2. Na stronie projektu zamieszczone są unikalne studia przypadków sądowych z siedmiu krajów europej-

przykłady dobrEJ praktykI

skich, dotyczące wszelkich możliwych rodzajów dyskryminacji w zatrudnieniu. 3. Od końca roku 2009, przez rok 2010 w siedmiu krajach europejskich prowadzonych jest siedem społecznych kampanii informacyjnych na temat dyskryminacji w zatrudnieniu, adresowanych do doradców zawodowych.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Każdy z krajów partnerskich prowadzi kampanię promocyjną projektu i jego rezultatów w inny sposób. SWSPiZ w Łodzi zdecydowała się w Polsce na następujące działania: • stworzenie ulotki promującej projekt, • prezentowanie projektu na konferencjach tematycznych, • organizowanie dni informacyjnych i warsztatów dla doradców zawodowych, • zorganizowanie w maju 2010 międzynarodowej konferencji poświęconej dyskryminacji w miejscu pracy, adresowanej do doradców zawodowych, • współpraca ze Stowarzyszeniem Polskich Doradców Zawodowych.

Programcomenius

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

1. Część zgromadzonych w projekcie materiałów będzie wykorzystywana w czasie zajęć dla studentów „Doradztwa Zawodowego” oraz przez Akademickie Biura Karier. 2. Strona internetowa projektu będzie aktywna przez 2 lata po zakończeniu projektu. 3. Materiały szkoleniowe dla doradców zawodowych opracowane w czasie projektu mogą być wykorzystywane w innych szkoleniach organizowanych już po jego zakończeniu.

Dyskryminacja w miejscu pracy – kompendium wiedzy dla doradców zawodowych Fot. 1 Warsztat na temat przeciwdziałania dyskryminacji, Tallin, Estonia, wrzesień 2009 r. Fot. 2 Logo projektu

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Grundtvig

PARCOP – włączenie rodziców we wspólnotę działań Parents Inclusion Community of Practice 1  Numer projektu: 07/GR-LP/07-0166/P1  Okres realizacji projektu: 1 października 2007 – 31 lipca 2009  Obszar tematyczny projektu: • edukacja rodziców, • aktywne obywatelstwo, • podstawowe umiejętności społeczne, • języki obce (angielski poziom elementarny), • technologie informatyczne, • dialog międzykulturowy.

 Polski partner projektu: Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii (MOS) ul. Sienkiewicza 67 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski tel./fax: +48 41 248 24 40  Koordynator projektu: Zdzisław Klusek tel. 0 600 417 160 e-mail: zdislaw66@gmail.com  Adres strony internetowej projektu: www.scoala10.ro/grundtvig/index.html

Cele projektu:

Podstawowe zadania projektu to: podwyższenie i poprawa warunków życia rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, poprawa zdolności rodziców do samodzielnego rozwiązywania życiowych problemów, a przede wszystkim kształcenie umiejętności wychowawczych i prawidłowego wywiązywania się z obowiązków rodzicielskich. Przedsięwzięcie miało także na celu dzielenie się przez uczestników swoimi osiągnięciami, sukcesami z innymi europejskimi rodzinami. Do głównych celów projektu zalicza się: • wsparcie psychologiczne i pedagogiczne dla rodzin dysfunkcyjnych, • zdobycie przez rodziców podstawowej wiedzy z zakresu TIK, zorganizowanie szkolenia z zakresu umiejętności informatycznych oraz zapewnienie na terenie placówki dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych i Internetu, • zapewnienie możliwości nauki języka angielskiego – kurs na poziomie elementarnym, • rozwiązywanie problemów życiowych, rodzinnych, kształtowanie umiejętności społecznych, • pomoc w dostępie do odpowiednich zasobów i usług, jakie są dostępne w systemie opieki społecznej, • nauczenie rodziców aktywnego obywatelstwa poprzez udział w życiu społeczności lokalnych, społeczności placówki, do której uczęszczają ich dzieci, dzielenie się dobrą praktyką w tym zakresie, włączenie rodziców we wspólnotę działań poprzez współorganizowanie imprez i uroczystości szkolnych.

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Koordynator projektu: Os GEMOS – Cooperative de solidariedade social, Lizbona, Portugalia  Partner projektu: Scoala Nr. 10 „Maria Rosetti”, Bukareszt, Rumunia  Języki projektu: polski, angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 18 000 euro

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

1. Zorganizowano system pomocy psychologicznej i pedagogicznej dla rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym (kilkaset interwencji, rozmów w grupach oraz indywidualnych zajęć terapeutycznych z udziałem specjalistów – psychologa i wychowawców). Zwłaszcza indywidualne porady i zajęcia o charakterze terapeutycznym cieszyły się największym zainteresowaniem i zostały dobrze ocenione przez rodziców. 2. Trening Umiejętności Społecznych Goldsteina to punkt wyjścia, kluczowa część programu, ponieważ zarówno alkoholizm, jak i niedostateczne wypełnianie obowiązków rodzicielskich czy niezaradność życiowa, a więc problemy słuchaczy, mają swoje źródło w niedostatkach procesu socjalizacji i braku podstawowych umiejętności społecznych. Nadrzędne i najbardziej przydatne adresatom projektu umiejętności społeczne to: proszenie o pomoc, udzielanie wskazówek, przekonywanie innych, poznawanie swoich uczuć, wyrażanie swoich uczuć, radzenie sobie z emocjami innych, radzenie sobie ze strachem, samokontrola, obrona swoich praw, unikanie kłopotów z innymi, reakcja na namawianie, reakcja na niepowodzenie, pomaganie innym. 3. Włączenie rodziców w życie placówki. W ramach projektu podjęto szereg działań o charakterze sportowo-rekreacyjnym i parateatralnym. Na przykład: Mikołajkowy turniej piłki halowej i tenisa stołowego grudzień 2008, Olimpiada MOS 2008 i 2009, Jasełka 2008, obchody 25-lecia istnienia MOS w Ostrowcu, zajęcia praktyczne z garncarzem, zajęcia artystyczne.

przykłady dobrej praktyki

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Rezultaty Projekt „PARCOP” odegrał znaczną rolę w pomocy rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym poprzez oferowanie im możliwości edukacyjnych nastawionych na współpracę i samokształcenie oraz usuwanie zbędnych, często pozornych, barier społecznych. Pedagogizacja rodziców była jednym z głównych zadań projektu. W tym celu opracowano program wsparcia psychologicznego i z niego najwięcej rodzice skorzystali. Wyposażono rodziców w podstawowe umiejętności społeczne, dzięki czemu są bardziej świadomi swoich wad i zalet. Obserwowanie przez dzieci rodziców, którzy wykazywali się nowymi umiejętnościami w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii (MOS), sprzyjała pogłębianiu więzi rodzinnych i nie pozostała bez wpływu na postawę tak starszego, jak i młodszego pokolenia. Produkty końcowe: 1. Powstanie strony internetowej projektu: http://www. scoala10.ro/grundtvig/index.html. 2. „Podręcznik dla nowoczesnych rodziców z Klubu PARCOP”. Jest to opis Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii i działań zaproponowanych w projekcie. Wydawnictwo zawiera informacje o psychologicznym i fizycznym rozwoju dziecka od urodzenia aż po osiągniecie pełnoletności, materiały służące do nauki informatyki i języka angielskiego oraz kieszonkowy słowniczek polsko-angielsko-rumuńsko-portugalski. 2. Broszury o instytucjach biorących udział w projekcie. 3. Zorganizowanie konkursu na logo projektu. 4. Opracowanie i zainstalowanie dwóch tablic informacyjnych o „PARCOP”. 5. Prezentacje w PowerPoint z realizacji „PARCOP”. 6. Podręcznik dla rodziców „PARCOP 2007/2008”. 7. Zorganizowanie pomocy psychologicznej i pedagogicznej dla rodzin podopiecznych MOS (kilkaset interwencji, rozmów i zajęć terapeutycznych). 8. Film wideo z działań sportowo-rekreacyjnych i parateatralnych współorganizowanych przez uczestników projektu „PARCOP”. 9. Kronika projektu. Album ze zdjęciami w formie papierowej i elektronicznej. 10. Zorganizowanie kilku wystaw, prelekcji, pokazów PowerPoint obrazujących efekty projektu (dla nauczycieli i dyrektorów innych szkół i placówek z terenu powiatu ostrowieckiego i województwa świętokrzyskiego).

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Programcomenius

spotkania w Podzamczu Chęcińskim, podczas kursów, w jakich biorą udział pedagodzy MOS, podczas krajowych i międzynarodowych seminariów, w czasie spotkania dyrektorów szkół zorganizowanego przez Kuratorium Oświaty w Kielcach, na Festiwalu Comeniusa w Kielcach (dwukrotnie), jak również poprzez stronę internetową projektu. O działaniach w projekcie informowana była również społeczność lokalna, media, prasa, władze lokalne, Starostwo Powiatowe w Ostrowcu Świętokrzyskim, lokalne instytucje wspierające rodzinę.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Realizacja projektu „PARCOP” dała znakomitą sposobność podwyższenia jakości pracy placówki poprzez poszerzenie oferty edukacyjnej dla rodziców. Ponadto zapewniono możliwość kontynuacji projektu bez wsparcia finansowego środków unijnych. 1. Wprowadzenie za zgodą organu prowadzącego do programu szkoły od 1 września 2009 roku języka angielskiego (do tej pory był nauczany tylko język rosyjski). 2. Doskonalenie metod komunikacji, przystosowanie metod zarządzania do realiów szkoły ponadregionalnej, wprowadzenie nowoczesnych pomocy dydaktycznych do procesu nauczania (rzutniki multimedialne, tablice interaktywne). 3. Dzięki realizacji projektu było możliwe wprowadzenie nowej formuły zajęć nieformalnych i bardziej interaktywnych dla rodziców-podopiecznych MOS. Dzielenie się tymi doświadczeniami z kadrą pedagogiczną z innych placówek. 4. Dzięki projektowi instytucja stała się bardziej znana i doceniana w środowisku. To gwarancja dla rodziców, że kadra złożona jest z oddanych pracy fachowców. 5. Zwiększenie udziału rodziców w procesie wychowania dzieci i w działaniach wychowawczych Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii. 6. Zamieszczenie na stronie internetowej projektu produktów końcowych do wykorzystania w pracy przez inne placówki. PARCOP – włączenie rodziców we wspólnotę działań Parents Inclusion Community of Practice Fot. 1 Próbka wyników zajęć kulinarnych Fot. 2 Logo programu

Upowszechnianie rezultatów projektu miało miejsce zarówno na spotkaniach kadry placówki, radach pedagogicznych, jak i na spotkaniach z rodzicami. Informacje o projekcie i jego wynikach przekazywane były również innym instytucjom – dyrektorom szkół i placówek z terenu województwa świętokrzyskiego podczas

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Grundtvig

Europejskie kobiety w kwiecie wieku

1  Numer projektu: 06/GR2/06-0106/P1 07/GR-LP/07-0186/P2

 Polski partner projektu: Zielonogórski Uniwersytet Trzeciego Wieku Al. Wojska Polskiego 9

 Koordynator projektu: Ost-West-Europäisches FrauenNetzwerk e.V. (OWEN), Berlin, Niemcy

 Okres realizacji projektu: 1 sierpnia 2006 – 31 lipca 2009

65-077 Zielona Góra tel.: +48 68 453 26 51 e-mail: zutw.zgora@wp.pl Adres strony internetowej: www.utw.zgora.pl

 Partnerzy projektu: ImPuls Forum für Gesundheit und Prävention e.V., Getynga, Niemcy Biedriba Preilu Sieviesu klubs, Preili, Łotwa

 Obszar tematyczny projektu: • aktywizacja osób dorosłych na rzecz poprawy jakości ich życia, • projekt skierowany do kobiet w grupie wiekowej 45+.

 Koordynator projektu Zofia Banaszak  Adres strony internetowej projektu: www.ewcol.net

Cele projektu:

Celem projektu było rozwijanie potencjału kobiet „w kwiecie wieku” w celu poprawy jakości ich życia.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Projekt polegał na rozwijaniu nowych umiejętności poprzez uczenie się od siebie nawzajem i czerpaniu radości z życia w oparciu o koncepcję salutogenezy (rozważania i działania nad zdrowiem) i empowermentu (brania za siebie odpowiedzialności, podejmowanie decyzji). Współpraca partnerska zaowocowała zorganizowaniem trzech „Srebrnych Letnich Szkół” w Preili na Łotwie, w Berlinie oraz w Karpaczu. Przyniosły one zmianę postaw wielu uczestników projektu, którzy wzięli na siebie rolę nauczycieli lub przewodników. Spotkania partnerek z różnych krajów, wykłady i warsztaty umożliwiły wymianę doświadczeń, poznanie kultur i tradycji partnerów, pogłębienie wiedzy, lepsze zrozumienie międzykulturowych różnic i podobieństw oraz poszerzenie oferty kształcenia. Efektem współpracy stały się plany na przyszłość oraz scenariusze rozwoju kompetencji dla osób, które wkroczyły w „środkowy” okres życia. Spotkania u niemieckich partnerek powiązane były z wystawą prac kobiet-artystek. Uczestnicy przygotowali prezentacje wokół tematów takich jak „Aging – challenges und changes”, „Beauty”, „Remembrance and Mour-

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Języki projektu: angielski, niemiecki, polski, rosyjski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 29 000 euro

ning”. Organizowano wykłady otwarte na temat „Gender – a vision for the future” czy „Salutogenesis”, dyskutowano o pozycji kobiety w rodzinie, w pracy, w społeczeństwie. Nawiązano kontakt z lokalnymi i międzynarodowymi organizacjami aktywizującymi osoby starsze. Wspierano prace nad projektem „Swing 50 plus – health for elder people”, a dokumentacja „Salutogenesis and Empowerment” po przetłumaczeniu na języki angielski, polski i łotewski została opublikowana na stronie internetowej projektu. W Zielonogórskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku zorganizowano zajęcia sportoworekreacyjne, w których brało udział ponad 400 słuchaczy. Odbyło się kilkanaście wykładów na tematy szeroko rozumianej profilaktyki zdrowia i medycyny naturalnej. Poprowadzono również warsztaty komunikacji interpersonalnej. Członkinie kobiecej organizacji pozarządowej z Klubu Kobiet na Łotwie brały udział w comiesięcznych spotkaniach. Zorganizowano kilka wykładów na tematy: „Marketing for Business Women”, „How to Balance Business with Private Life”, „Colours In Our Lives”, „Women’s Image”, „Women’s Heath after 40…”. Uczestniczyły w nich również przedstawicielki innych łotewskich organizacji pozarządowych z małych społeczności. Członkinie klubu zielonogórskiego brały także udział w zajęciach organizacji pozarządowych w Preili, Livani i Rydze, gdzie uczyły się od siebie nawzajem.

przykłady dobrej praktyki

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

W wyniku działań w projekcie powstała strona internetowa funkcjonująca w czterech językach. Opracowana została książka, w której zilustrowano zwyczaje świąteczne, zamieszczono charakterystyczne narodowe przepisy na świąteczne potrawy. Na zakończenie projektu dokonano podsumowania prac, zamieszczając zebrane reportaże i refleksje w formie bogato ilustrowanego wydawnictwa w języku polskim i angielskim.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Rezultaty projektu były upowszechniane wśród słuchaczy ZUTW, członków organizacji partnerskich oraz w lokalnych mediach. O działaniach i wynikach wypracowanych w projekcie informuje czterojęzyczna strona internetowa projektu: www.ewcol.net.

Programcomenius

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Uczestnictwo w projekcie wpłynęło u uczestników na zmianę postaw wobec życia, wzmocnienie wiary w siebie i w swoje możliwości, podniesienie poziomu wiedzy i kształcenie nowych umiejętności osób w średnim wieku. Trwałość efektów przedsięwzięcia zapewniona jest poprzez zamieszczenie na stronie internetowej projektu wypracowanych materiałów, co umożliwia dzielenie się z innymi zainteresowanymi doświadczeniem aktywnego życia w każdym wieku i zachęceniem do powielenia podobnych kreatywnych postaw.

Europejskie kobiety w kwiecie wieku Fot. 1 Srebrna szkoła letnia, Nauka języka niemieckiego, Berlin, wrzesień 2008 r. Fot. 2 Zajęcia artystyczne

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Grundtvig Kultura i sztuka – sposób wspierania osób niepełnosprawnych w byciu postrzeganym jako osoby rzeczywiście aktywnie uczestniczące w życiu społecznym 1  Numer projektu: 06/GR2/06-0051/P1 07/GR-LP/07-0169/P2

ul. Rostocka 125 71-771 Szczecin

 Okres realizacji projektu: 1 sierpnia 2006 – 31 lipca 2009

 Koordynator projektu: Barbara Jaskierska tel.: +48 91 426 81 98 e-mail: biuro@psouuszczecin.org.pl

 Obszar tematyczny projektu: • dialog międzykulturowy, • sztuki piękne, • muzyka, • kultura, • nauka o krajach europejskich.

 Adres strony internetowej: www.psouuszczecin.org.pl, zakładka „Międzynarodowy Spektakl Teatralny”

 Polski partner projektu: Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Szczecinie

 Koordynator projektu: Centre d’Aide par le Travail „Les Ateliers de la Mée”, Chateaubriant, Francja

Cele projektu:

• odkrycie oraz promowanie twórczego i kulturalnego potencjału osób z niepełnosprawnością intelektualną, • promocja osób z niepełnosprawnością intelektualną jako aktywnie uczestniczących w życiu społecznym, • rozpowszechnienie praktyk edukacyjnych kierowanych do dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną z organizacji działających w trzech krajach UE: Francji, Niemczech i Polsce, • stworzenie propozycji edukacji poprzez teatr osób z niepełnosprawnością intelektualną, • stworzenie wspólnego europejskiego spektaklu teatralnego: „Kontakt, czyli sekret Lei”

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Spotkania partnerskie za granicą i w kraju 1. Spotkanie kontaktowe w Hamburgu czterech organizacji partnerskich z Francji, Niemiec oraz Polski. Wzięły w nim udział osoby przygotowujące projekt. Celem spotkania było ustalenie celów, zadań, działań oraz harmonogramu planowanego przedsięwzięcia. 2. Spotkania słuchaczy (osoby z niepełnosprawnością intelektualną) oraz edukatorów (terapeuci wspierający) w Chateubriant (Francja), Szczecinie (Polska),

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Partnerzy projektu: GBI-Gemennutzige Gesellschaft für Bildungsinitiativen, Berlin, Niemcy Lebens- und Arbeitsgemeinshaft Franziskus e.V., Hamburg, Niemcy Stiftung Leben und Arbeiten, Worpswede, Niemcy  Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 28 000 euro

Bremen (Niemcy), wspólne warsztaty teatralne, prezentacja dokonań aktorskich trzech grup teatralnych, wymiana doświadczeń dotyczących edukacji poprzez teatr osób z niepełnosprawnością intelektualną. Spotkanie edukatorów (terapeutów oraz reżyserów) w Chateubriant (Francja), Hamburgu (Niemcy), Worpswede (Niemcy), Szczecinie (Polska) w celu zdefiniowania wspólnej metodologii projektu, określenia działań teatralnych każdego z partnerów oraz ustalenia wstępnego scenariusza spektaklu teatralnego, dalszej pracy nad scenariuszem, muzyką i scenografią. Chateubriant, Nantes, Paryż (Francja) – premiera międzynarodowej sztuki teatralnej pt. „Kontakt, czyli sekret Lei” we Francji – 5 spektakli, które obejrzało około 1400 widzów. Aktorami spektaklu były osoby z niepełnosprawnością intelektualną z trzech krajów (19 osób), terapeuci (9 osób), reżyserzy (4 osoby). Berlin, Worpswede, Bremen, Hamburg – premiera międzynarodowej sztuki teatralnej pt. „Kontakt, czyli sekret Lei” w Niemczech – 5 spektakli, 1200 widzów. Uczestnicy – 19 aktorów z 3 krajów, 9 terapeutów, 4 reżyserów. Warszawa, Szczecin – premiera międzynarodowej sztuki teatralnej pt. „Kontakt, czyli sekret Lei” w Polsce. Dwa przedstawienia – 400 widzów.

przykłady dobrej praktyki

Działania krajowe 1. Nauka języka angielskiego. W lekcjach brało udział 22 słuchaczy (osoby z niepełnosprawnością intelektualną). Poznali oni wyrazy, zwroty angielskie niezbędne w codziennej komunikacji. 2. Warsztaty teatralne – 2 razy w tygodniu. Brało w nich udział 10 osób z niepełnosprawnością oraz 2 terapeutów wspierających. Prowadzili je profesjonalni aktorzy i reżyserzy. 3. Spotkania edukatorów i słuchaczy w celu podsumowania spotkań międzynarodowych.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

• międzynarodowy spektakl teatralny „Kontakt, czyli sekret Lei”, • nagranie DVD spektaklu teatralnego, • nagranie CD muzyki do spektaklu, • nagranie DVD reportażu promującego projekt, • informacja na stronie: www.psouuszczecin.org.pl, zakładka: „Projekty realizowane”, • słownik francusko-niemiecko-polski, • audycje radiowe w Polskim Radiu Szczecin na temat projektu oraz spektaklu teatralnego, • audycje telewizyjne w TVP 3 oraz TVN.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

1. Przekazy z wizyt studyjnych w krajach partnerskich. Po wyjazdach odbywały się spotkania z osobami niepełnosprawnymi, osobami z ich najbliższego otoczenia społecznego oraz terapeutami w celu przekazania wiadomości zdobytych w trakcie wyjazdu, wniosków, przemyśleń. 2. Wystawy fotograficzne prezentujące działania w projekcie: • w siedzibie organizacji – stała wystawa fotograficzna obrazująca przebieg projektu oraz kolejne działania, • w Szczecinie – wystawa fotograficzna oraz pokaz multimedialny na festiwalu programu „Uczenie się przez całe życie”, • na międzynarodowej konferencji w Istambule pt. „European Experiences in Intercultural Learning” (9-12 października 2008) – fotograficzna prezentacja projektu, • na międzynarodowej konferencji w Bordeaux pt. „Intercultural dialogue in European Project” (14-15 października 2008) – prezentacja multimedialna projektu. 3. Informacja o projekcie w programie TVN pt. „Zielone drzwi” oraz programie „Bez barier” (TVP 3). 4. Informacja o projekcie na stronie internetowej Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Szczecinie: www.pso-

Programcomenius

uuszczecin.org.pl oraz na ogólnopolskiej stronie poświęconej osobom niepełnosprawnym: www.niepelnosprawni.pl. 5. Informacja o projekcie w prasie lokalnej: „Kurier Szczeciński”, „Głos Szczeciński”, „Prestiż”.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Projekt promował osoby z niepełnosprawnością intelektualną jako pełnoprawnych i pełnowartościowych uczestników społeczności lokalnych, dzięki czemu przyczynił się do zmniejszenia wykluczenia społecznego tej grupy. Projekt dotyczył współpracy organizacji działających na rzecz osób z niepełnosprawnością z krajów UE, co jest przedsięwzięciem podejmowanym nader rzadko. Poprzez w pełni profesjonalny spektakl teatralny zaprezentowano osoby z niepełnosprawnością intelektualną jako utalentowane, tworzące prawdziwie artystyczne wartości. Rezultaty projektu – spektakl teatralny „Kontakt, czyli sekret Lei” oraz muzyka skomponowana dla potrzeb projektu – zostały wydane na płytach DVD i CD oraz zamieszczone w Internecie, a tym samym upowszechnione w społeczności międzynarodowej (www. psouuszczecin.org.pl, zakładka „Międzynarodowy Spektakl Teatralny”).

Kultura i sztuka – sposób wspierania osób niepełnosprawnych w byciu postrzeganym jako osoby rzeczywiście aktywnie uczestniczące w życiu społecznym Fot. 1 i 2 Przedstawienie teatralne w wykonaniu osób niepełnosprawnych z krajów partnerskich

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Grundtvig

Przekraczając most – „CROSBRI”

1 Koridallos, Grecja AAPA Establecimiento Penitenciario de Tenerife, Tenerife, Hiszpania

 Numer projektu: 07/GR-LP/07-0137/P1

tel.: +48 32 368 07 30 e-mail: wriwz@powiat.bedzin.pl

 Okres realizacji projektu: 1 października 2007 – 31 lipca 2009

 Koordynator projektu: Kinga Wesołowska e-mail: wesolowskakinga@tlen.pl

 Język projektu: angielski

 Adres strony internetowej projektu: www.crossingthebridge.pbworks.com\

 Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 18 000 euro

 Obszar tematyczny projektu: • aktywne obywatelstwo osób z mniejszymi szansami życiowymi, • dialog międzykulturowy, • technologie informacyjne, • języki obce, • nauka o krajach Unii Europejskiej.  Polski partner projektu: Starostwo Powiatowe w Będzinie ul. Saczewskiego 6 42-500 Będzin

 Koordynator projektu: Staffordshire County Council, County Educations Buildings, Stafford, Wielka Brytania  Partnerzy projektu: Gustav – Stresemann Institute V. Europaische und Bildungsstatte, Bonn, Niemcy Second Chance School of Korydallos,

Cele projektu:

• wzmocnienie samooceny osób z mniejszymi szansami życiowymi z krajów partnerskich poprzez prowadzenie atrakcyjnego dialogu międzykulturowego, mobilność, uprawianie sportów, aktywne spędzanie czasu wolnego i gotowanie, • aktywne angażowanie uczestników w planowanie działań projektu, uczestnictwo w działaniach, ewaluację, rozpowszechnianie i waloryzację projektu, • podniesienie poziomu uczestnictwa w życiu społecznym osób z mniejszymi szansami życiowymi poprzez wskazanie im ścieżki uczenia się przez całe życie, • rozpoczęcie procesu odkrywania i oceny własnej kultury, poznawania idei uczenia się przez całe życie oraz analizowanie problemu bezrobocia i barier przeszkadzających w ponownej integracji ze społeczeństwem.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Działania zastosowane w projekcie były dobrane pod kątem realizacji założonych celów. Przyjęte metody przeprowadzania działań musiały być dostosowane do charakteru grup, jakie uczestniczyły w projekcie. Wszystkie organizacje partnerskie zajmują się osobami będącymi w gorszym położeniu społecznym, o mniejszych szansach życiowych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Beneficjenci z Polski to na co dzień uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej funkcjonujących przy Stowarzyszeniu „Bądź z nami”. Problemem tych osób jest głównie niepełnosprawność intelektualna. Uczestnikami projektu ze strony organizacji brytyjskiej były osoby z problemami natury psychicznej, które w znaczący sposób ograniczają normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Uczestnicy z Hiszpanii to osoby, które znalazły się poza marginesem społecznym ze względu na aspołeczne zachowania (łamanie prawa). Grecy włączyli do projektu osoby, które z różnych przyczyn nie ukończyły szkoły i kontynuują naukę w dorosłym życiu. Niemcy pokazali w projekcie problemy asymilacyjne emigrantów. Wiele działań postawiło przed uczestnikami nowe zadania, z którymi do tej pory nigdy się nie zetknęli. Na potrzeby projektu zakupiono na przykład cyfrowy aparat fotograficzny i kamerę cyfrową, żeby uczestnicy mogli nabyć umiejętności posługiwania się tego rodzaju sprzętem, a dzięki wykonanym zdjęciom i filmom komunikować się z innymi uczestnikami. Specjalnie dla nich został zaangażowany lektor języka angielskiego, który nauczył ich prostych zwrotów grzecznościowych w języku angielskim.

przykłady dobrej praktyki

Programcomenius

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Największym rezultatem projektu są zmiany, jakie zaszły w sposobie myślenia i postawach uczestników oraz w ich najbliższym otoczeniu. Projekt „Przekraczając most” stał się dla nich motywacją do pokonywania własnych ograniczeń i wewnętrznych lęków. Zagraniczne wyjazdy były dla słuchaczy ogromnym przeżyciem i formą wyróżnienia. W bardzo dużym zakresie udało się osiągnąć zamierzone cele. Za najważniejszy rezultat strona polska może przede wszystkim uznać podniesienie niskiego dotąd poziomu udziału w życiu społecznym uczestników projektu. Osobom niepełnosprawnym szczególnie trudno jest zaistnieć w lokalnym środowisku. Poza barierą związaną z ich odmiennością duży problem stanowi często ubóstwo materialne ich rodzin, które powoduje, że odcięte są one od aktywnego udziału w życiu społecznym. Bieda powoduje brak dostępu do miejsc kultury, uniemożliwia spędzanie wolnego czasu poza domem, przyczynia się do wyalienowania. Uczestnictwo w projekcie „Przekraczając most” pozwoliło beneficjentom wzmocnić poczucie własnej wartości i zobaczyć świat, który do tej pory był poza ich zasięgiem. Dzięki udziale w projekcie mogli znaleźć się w centrum uwagi. Ich nazwiska i zdjęcia były prezentowane w lokalnej prasie, dzięki czemu z dnia na dzień stali się rozpoznawalni w swoim sąsiedztwie. Produktami, które zostały wspólnie wypracowane w projekcie „Przekraczając most”, są obrazkowy leksykon językowy oraz strona internetowa. Dodatkowo polscy uczestnicy przy pomocy profesjonalnego kamerzysty nagrali kilkunastominutowy film prezentujący dzień z ich życia na warsztatach. W trakcie partnerskich spotkań odbywały się prezentacje multimedialne, w których każdy z krajów przedstawiał ważny dla projektu temat, m.in. prezentacja swojej organizacji i grupy objętej projektem, problem beneficjentów na rynku pracy, lokalne tradycje sportowe czy narodowe oraz lokalne tradycje kulinarne.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Bez udziału środków europejskich projekty o takim zakresie działania nie byłyby możliwe do sfinansowania przez powiat, a tym bardziej przez członków Stowarzyszenia „Bądź z nami”. Możliwość wymiany doświadczeń i czerpania z najlepszych wzorców to najkorzystniejszy sposób na szybki rozwój w każdej dziedzinie życia, również społecznej. Projekt „Przekraczając most” był pierwszym, w ramach programu Grundtvig, przedsięwzięciem zrealizowanym na terenie powiatu. Zapoczątkowane przez autorów projektu zagraniczne kontakty partnerskie są już wykorzystywane przez lokalne placówki współrealizujące Powiatową Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych. Utrwalanie osiągniętych rezultatów dokonywać się będzie poprzez dzielenie się wiedzą zdobytą w pracy w projekcie podczas prezentacji w ramach wydarzeń związanych z tematyką społeczną, jak np. Olimpiada osób niepełnosprawnych czy Dzień ubóstwa.

Przekraczając most – „CROSBRI” Fot. 1 Wspólne ognisko, maj 2009 r., Polska Fot. 2 Prace polskich uczestników na temat Hiszpanii

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Strona internetowa tworzona wspólnie przez dwa lata trwania projektu pozwala zainteresowanym na prześledzenie każdego etapu przedsięwzięcia i zapoznanie się z podejmowanymi działaniami. Ponadto na bieżąco pojawiały się informacje o kolejnych spotkaniach partnerskich na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Będzinie, w gazecie powiatowej oraz w lokalnej prasie. Ze strony internetowej starostwa powiatowego, po zapoznaniu się z ogólnymi założeniami projektu, w łatwy sposób można przejść na jego stronę główną. Adres strony internetowej projektu: www.crossingthebridge.pbworks.com.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Grundtvig

Odwiedziny w więzieniu Visiting in prison 1  Numer projektu: 06/GR2/06-0005/P1 07/GR-LP/07-0003/P2

 Koordynator projektu Hubert Skrzyński tel.: 0502 024 458 e-mail: hskrzynski@wp.pl

 Okres realizacji projektu: 1 sierpnia 2006 – 31 lipca 2009

 Adres strony internetowej projektu: www.visitinginprison.com

 Obszar tematyczny projektu: praca na rzecz rodzin osób skazanych oraz osób wykluczonych społecznie

 Koordynator projektu: Her Majesty’s Prison Wolds, Wielka Brytania

 Polski partner projektu: Zespół Szkół nr 4 w Płocku ul. Sienkiewicza 22 09-402 Płock tel.: +48 24 262 20 31

 Partnerzy projektu: Zespół Szkół nr 4 – Zakład Karny w Płocku, Płock, Polska Horserod Prison – Horserod (Helsingor), Dania Helsinki Prison, Helsinki, Finlandia

Cele projektu:

Celem projektu było stworzenie książek, które miałyby za zadanie wesprzeć dzieci i rodziny przychodzące do więzienia w odwiedziny. Każde z więzień biorących udział w projekcie współdziałało z uczniami po to, aby stworzyć materiał, który odzwierciedli specyficzny dla każdego z nich proces odwiedzin. Każda z tych książek została przetłumaczona na język angielski i wykorzystana jako narzędzie do zaprezentowania przedstawicielom krajów partnerskich systemów więziennictwa i kultury danego kraju. Wszystkie publikacje zostały wykorzystane, by zachęcić uczniów do przekazywania swoich uwag na temat bycia rodzicem w więzieniu. Podczas wizyt w krajach partnerskich dzielono się doświadczeniami i wypracowano materiały mające na celu wsparcie nauczania w wymiarze europejskim oraz wspieranie umiejętności rodzicielskich. Pierwsza część projektu została poświęcona doskonaleniu procesu odwiedzin w więzieniu oraz przygotowywaniu książek do druku. Druga część projektu to skupienie się na wydaniu publikacji oraz rozpowszechnienie idei i doświadczeń z pomocą mediów lokalnych, a także poprzez stworzenie strony internetowej. Nagrano również płytę CD z bajkami dla dzieci ojców odbywających karę pozbawienia wolności.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Gelsenkirchen Prison , Gelsenkirchen, Niemcy Estabelecimento Prisonal regional de Braga, Porto, Portugalia Her Majesty’s Prison Winchester, Menchester, Wielka Brytania Centro di Orientamento „don Bosco”, Andria, Włochy  Język projektu: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 30 160 euro

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

• zaktywizowanie skazanych do napisania książek – odbyło się kilkanaście sesji, podczas których pracowano nad publikacjami, • zorganizowanie studia nagrań dla uczniów biorących udział w nagraniu płyty CD, • spotkania formalne i nieformalne z przedstawicielami instytucji partnerskich, podczas których pracowano nad wcześniej wytyczonymi zadaniami, • konkurs plastyczny, • kursy językowe zakończone zorganizowaniem dla grupy uczniów i skazanych egzaminu KET (Key English Test), • obserwacja ciekawych pomysłów zastosowanych w instytucjach partnerskich i ich wdrażanie w instytucjach macierzystych.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

• folder o każdej jednostce partnerskiej, • uczniowie i pracownicy szkoły oraz pracownicy zakładu karnego wzięli udział w kursie języka angielskiego, • 9 uczniów szkoły przystąpiło do egzaminu KET (Key English Test), 7 z nich zdało egzamin,

przykłady dobrej praktyki

• powstała strona internetowa, na której uczestnicy projektu pochwalili się wynikami swoich działań, • powstały 2 książeczki dla dzieci skazanych (każdy kraj partnerski wydał swoje własne publikacje), • uczniowie nagrali płytę CD z bajkami i wierszami dla swoich dzieci, • zorganizowano konkurs plastyczny dla uczniów (prace zostały później wykorzystane jako ilustracje do książek), • w szkole powstał kącik zabaw dla dzieci, z którego korzystają rodziny podczas wizyt, odwiedzin szkolnych.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

• opisanie działań na stronie internetowej projektu: www.visitinginprison.com, • opublikowanie serii artykułów w czasopiśmie branżowym „Forum Penitencjarne”, • regularne zapraszanie przedstawicieli prasy lokalnej do szkoły. Po każdej z wizyt pojawiały się artykuły w „Tygodniku Płockim” oraz w lokalnym dodatku „Gazety Wyborczej”, • referowanie dotychczasowych osiągnięć podczas na-

Programcomenius

rad dyrektorskich szkół przywięziennych, • zaznajomienie innych pracowników zakładów karnych z wynikami działań w projekcie podczas wspólnych posiedzeń, spotkań.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

• praca na rzecz zacieśniania więzi rodzinnych pomiędzy skazanymi i ich rodzinami, • książki oraz płyta CD – namacalny dowód działań w projekcie, • osiągnięcia w projekcie omawiane i przekazywane dalej podczas branżowych spotkań jako przykład i sposób zachęcenia do podobnych inicjatyw, • poznanie nowych systemów więziennictwa w innych krajach UE, • zacieśnienie współpracy europejskiej w tej dziedzinie.

Odwiedziny w więzieniu Visiting in prison Fot. 1 Prace konkursowe – ilustracje do książek napisanych przez uczniów Zespołu Szkół nr 4 Fot. 2 Nauczyciele Zespołu Szkół nr 4 podczas zajęć języka angielskiego

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Wizyty

Studyjne

Every Child Matters

1  Numer wizyty: 339  Czas trwania wizyty: 9-13 marca 2009

tel.: +48 24 235 22 67 e-mail: sp1.gostynin@wp.pl Adres strony internetowej: www.sp1gostynin.edu.pl

 Obszar tematyczny wizyty: • wyrównywanie szans życiowych uczniów

 Instytucja goszcząca: Lincoln Christ’s Hospital School, Lincolnshire, Anglia

 Polski uczestnik: Anna Balcerzak Szkoła Podstawowa nr 1 ul. Ozdowskiego 2 09-500 Gostynin

 Inni uczestnicy wizyty: Aysun Bursali, Denizli, Turcja Christine Madelung, Frankfurt nad Menem, Niemcy Inge Hilbig, Kolonia, Niemcy

Cele wizyty:

• poznanie sposobu realizacji programu „Every Child Matters” dotyczącego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego dzieci i młodzieży, ich zdrowia i bezpieczeństwa oraz jak najlepszego startu w dorosłe życie, wdrażanego przez wszystkie szkoły w rejonie Lincolnshire, • wymiana przez uczestników wizyty informacji, doświadczeń i nowatorskich pomysłów dotyczących zarówno tematu wizyty, jak i innych zagadnień związanych z edukacją, • promocja systemów edukacji z krajów uczestników wizyty, • nawiązanie kontaktów zawodowych, zastosowanie zdobytych informacji, doświadczeń we własnej pracy.

Działania (metody) zastosowane w trakcie trwania wizyty:

• uczestniczenie w wykładach, spotkaniach, dyskusjach prowadzonych przez dyrektorów, nauczycieli, uczniów, przedstawicieli organizacji, instytucji współpracujących ze szkołami lub wspierających rodzinę, a także przedstawicielami władz oświatowych i politycznych, • wizyty w szkołach – dużych i małych, miejskich i znajdujących się na wsiach, dla dzieci i nastolatków, dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych i szczególnie uzdolnionych, dzieci niedostosowanych społecznie, z trudnych lub biednych środowisk. Każda z placówek w inny sposób realizowała temat wizyty, • obserwacja fragmentów zajęć lekcyjnych, pozalekcyj-

Program „Uczenie się przez całe życie”

Anna Valouchova, Praga, Czechy Mari Karon, Kilingi-Nőmme, Estonia Anna Czyszczon, Zabrze, Polska Barbara Bianchi, Novara, Włochy Antonio Diblio, Caltanissetta, Włochy Marina Santos, Sintra, Portugalia  Język wizyty: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 1855 euro

nych, przedstawień, uroczystości, rozmów i dyskusji z pracownikami i uczniami, a także przedstawicielami rodziców, • codziennie po zakończeniu spotkań w szkołach lub instytucjach wspólne omówienie ich przebiegu, porównanie z działaniami w szkołach w innych krajach, ustalanie wniosków, • zapoznanie z materiałami informacyjnymi (książki, ulotki, płyty z prezentacjami multimedialnymi lub filmami, wykaz stron internetowych do wszystkich odwiedzanych szkół, instytucji lub osób chętnych do dalszej współpracy) otrzymywanymi w szkołach i instytucjach oraz przywiezionymi przez uczestników wizyty.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Dzięki udziałowi w wizycie studyjnej polska uczestniczka mogła zaobserwować, które działania szkół angielskich są takie same, jak w Polsce, a co mogłoby być wzorem, inspiracją. Poznała też systemy edukacyjne innych państw, realizowane tam projekty, akcje. Zaobserwowała wiele, często znacznie różniących się od polskiego, sposobów organizowania pracy szkoły, dotyczących nie tylko uczniów i pracowników, ale także aktywizujących środowisko lokalne. Uczestniczka wizyty zgromadziła wiele przykładów dobrej praktyki, pomysłów, programów, które można stopniowo wprowadzać w swojej szkole. Bardzo ważne były też obserwacje dotyczące kontaktów interpersonalnych zarówno między uczniami, jak i pracownikami szkoły, sposobów promowania szkoły,

przykłady dobrej praktyki

zasad tworzenia wspólnych programów. Mogła także zaprezentować osiągnięcia swojej szkoły, realizowane tam projekty czy programy, które wzbudziły duże zainteresowanie i uznanie zarówno gospodarzy, jak i pozostałych uczestników wizyty. Produktem końcowym wizyty były raporty – grupowy i indywidualny.

Upowszechnianie rezultatów wizyty:

Polska uczestniczka wizyty przeprowadziła z własnej inicjatywy szkolenie rady pedagogicznej, podczas którego zaprezentował program „Every Child Matters”, podzieliła się z nauczycielami swoimi obserwacjami, pokazała zdjęcia. Przygotowała wystawę materiałów szkoleniowych i informacyjnych otrzymanych od organizatora oraz w odwiedzanych placówkach. Zachęciła do udziału w wizytach studyjnych, zapoznała ze sposobem składania wniosków, podała przydatne adresy stron internetowych. Napisała artykuł do prasy lokalnej. Opublikowała wrażenia z wizyty w gazetce szkolnej oraz na szkolnej stronie internetowej. Podzieliła się obserwacjami i wnioskami z dyrektorami innych szkół. Zaproponowała grupie nauczycieli kształcenia zintegrowanego wykorzystanie najbliższej uroczystości szkolnej do opracowania wspólnego programu, którego głównym celem byłaby integracja i aktywizacja zarówno uczniów, jak i nauczycieli oraz rodziców i włączyła się do jego realizacji. Przedstawiła projekt wydzielenia na korytarzach stref śniadaniowych

Programcomenius

oraz ciszy i odpoczynku przeznaczonych dla uczniów klas I-III. Projekt ten dzięki wsparciu dyrekcji szkoły został zrealizowany.

Wartość, użyteczność wizyty, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty wizyty?

Udział w wizycie był cennym doświadczeniem, które uczestniczka zamierza dalej wykorzystać przede wszystkim w codziennej pracy oraz systematycznie rozpowszechniać wśród nauczycieli i rodziców. Szczególnie cenne było zaobserwowanie, że program „Every Child Matters” został opracowany jako odpowiedź na pojawiające się coraz częściej problemy dzieci i młodzieży związane np. ze złymi sposobami spędzania wolnego czasu, niewłaściwymi nawykami żywieniowymi, uzależnieniami, rezygnacją z nauki, z pojawieniem się dużej liczby imigrantów oraz jako program zapobiegający wykluczeniu społecznemu i aktywizujący środowisko lokalne. Większość z tych problemów dotyczy także dzieci i młodzieży w Polsce, stąd uczestniczka wizyty zamierza propagować zgromadzone projekty, pomysły, a przede wszystkim zachęcać nauczycieli i uczniów do opracowywania zespołowych projektów, podejmowania wspólnych działań, prac integrujących i aktywizujących jak najliczniej środowisko szkolne – nauczycieli, uczniów i rodziców.

Every Child Matters Fot. 1 Lincoln Christ's Hospital School Fot. 2 Wizyty w szkołach w Anglii i obserwacja zajęć lekcyjnych

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Wizyty

Studyjne

Integracja zawodowa grup defaworyzowanych L'intégration professionnelle des groupes défavorisées 1  Numer wizyty: 208  Czas trwania wizyty: 27-30 października 2009  Obszar tematyczny wizyty: • integracja grup defaworyzowanych na rynku pracy  Polski uczestnik: Barbara Sobczyńska dyrektor Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Ścinawce Średniej woj. dolnośląskie e-mail: b_sobczynska@op.pl tel.: +48 74 871 54 64, 693 168 738 fax: +48 74 871 57 30 e-mail: zs.radkowklodzki.pl

 Instytucja goszcząca: Academie de la Reunion GIP-FCIP Saint Dennis, Francja (terytorium zamorskie)  Inni uczestnicy wizyty: Adiguzel Oktay, Uniwersytet Eskenesi, Turcja Ali Emua, organizacja somalijska w Londynie, Wielka Brytania Banciella Suarez Maria Jesus, inspektor szkolnictwa podstawowego w Oviedo, Hiszpania Halmaghi Dana Catalina, dyrektor gimnazjum, Rumunia Sarao Anna Rita, pełnomocnik ds. kontaktów międzynarodowych. Uniwersytet Foggia, Włochy Stasiulionene Daiva, koordynator, menedżer w Centrum Kształcenia Zawodowego

Cele wizyty:

• poznanie francuskiego systemu edukacyjnego, • zdobycie wiedzy na temat form pomocy uczniom ze słabszymi szansami edukacyjnymi (upośledzonymi, zaniedbanymi środowiskowo, z deficytami wiedzy i umiejętności), • sposoby przygotowania ww. uczniów do funkcjonowania w życiu dorosłym (zawodowym), • rozwój kontaktów zawodowych, • rozwój kompetencji językowych, • poszerzenie wiedzy geograficznej.

Działania (metody) zastosowane w trakcie trwania wizyty:

W czasie trwania wizyty organizatorzy, prezentując przygotowany program, stosowali następujące metody: • wykład informacyjny – pracownik naukowy Uniwersytetu w Saint Dennis przedstawił bardzo ciekawą historię wyspy, • pogadanki i wyjaśnienia – w wizytowanych instytucjach edukacyjnych pracownicy prezentowali swoje osiągnięcia, • dyskusje i wymiana doświadczeń – w czasie wizyt w placówkach uczestnicy nie tylko biernie poznawali prezentowane projekty, ale także przedstawiali podobne doświadczenia z własnych krajów, szczególnie

Program „Uczenie się przez całe życie”

w Wilnie, Litwa Vittorioso Angelo, nauczyciel pedagog w liceum w Palermo, Włochy Floreancig Paola, dyrektor Zespołu Szkół (przedszkole i szkoła podstawowa), Wenecja, Włochy  Język wizyty: francuski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 3153 euro

metoda dyskusji stosowana była przez uczestników w trakcie pisania raportu grupowego, • obserwację przez uczestników zajęć dydaktycznych w szkole podstawowej realizującej bardzo interesujący projekt „Akademii pisania i czytania” oraz zajęć dla grupy imigrantów na Uniwersytecie w Saint Dennis.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Najważniejsze rezultaty to: • poznanie strategii walki stosowanej przez władze oświatowe wyspy w celu likwidacji analfabetyzmu i ograniczenia niepowodzeń szkolnych wśród grup defaworyzowanych, • poznanie praktycznych metod pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem, stosowanych w placówkach oświatowych, • nawiązanie kontaktów zawodowych, • inspiracja do podjęcia kolejnych działań w zakresie tworzenia projektów edukacyjnych w swoich szkołach – szczególnie projekt „Akademii pisania i czytania” realizowany na wyspie, • raport grupowy – w trakcie pisania uczestnicy prowadzili twórcze dyskusje.

przykłady dobrej praktyki

Upowszechnianie rezultatów wizyty:

• przygotowanie przez polską uczestniczkę wizyty artykułu do gazety lokalnej, • przygotowanie przez polską uczestniczkę prezentacji multimedialnej i przedstawienie jej uczniom macierzystej szkoły w trakcie Tygodnia Edukacji Globalnej, a także nauczycielom na posiedzeniu rady pedagogicznej, • umieszczenie przygotowanej informacji na stronie internetowej szkoły, • zapoznanie władz lokalnych oraz dyrektorów szkół w regionie z doświadczeniami wynikającymi z wizyty.

Programcomenius

Wartość, użyteczność wizyty, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty wizyty:

Rezultaty wizyty do wykorzystania: • pomysł na projekt edukacyjny wzorowany na „Akademii czytania i pisania”, • nawiązany kontakt z koleżanką z Litwy, z którą polska uczestniczka wizyty planuje w przyszłości stworzyć wspólny projekt współpracy szkoły polskiej i litewskiej.

Integracja zawodowa grup defaworyzowanych L'integration professionelle des groupes defavorises Fot. 1 Uczestnicy wizyty i francuscy organizatorzy Fot. 2 Dzieci na zajęciach „Akademii pisania i czytania”

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Wizyty

Studyjne

Disabled and disadvantaged into work – a wrap around approach

1  Numer wizyty: 205  Czas trwania wizyty: 14-17 września 2009  Obszar tematyczny wizyty: • szkolenia dla potrzeb rynku pracy  Polski uczestnik: Dorota Bujnowska Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku ul. Pogodna 22 15-354 Białystok tel.: +48 85 74 97 200

e-mail: sekretariat@wup.wrotapodlasia.pl Adres strony internetowej: www.up.podlasie.pl  Instytucja goszcząca: St Loye’s Foundation, Exeter, Wielka Brytania  Inni uczestnicy wizyty: Kristina Asker, Centrum for Vuxnas Larande, Uppsala, Szwecja Caroline Foss, Vuxenutbildningsforvaltningen, Goteborg, Szwecja

Cele wizyty:

Wizyta studyjna w Exeter była poświęcona szkoleniom osób niepełnosprawnych pod kątem potrzeb rynku pracy oraz sposobom włączania tej grupy społecznej do otwartego rynku pracy.

Działania (metody) zastosowane w trakcie trwania wizyty:

Uczestnicy wizyty studyjnej mieli możliwość poznania działalności Fundacji St Loye’s na rzecz osób niepełnosprawnych oraz sposobów pozyskiwania środków finansowych na realizowane przez organizację działania. Fundacja działa w obszarze doradztwa, szkolenia i zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Współpracuje z pracodawcami i innymi partnerami lokalnymi. Jedną z podstawowych zasad pracy z osobą niepełnosprawną jest indywidualne, holistyczne podejście do beneficjenta (person-centred approach), rozpoczynające się od właściwej diagnozy umiejętności (assessment), zainteresowań i potrzeb, a następnie wzmocnienia poczucia wartości i świadomości własnych zasobów. Wspólnie z beneficjentem przygotowywany jest indywidualny plan zatrudnienia (Individual Employment Plan), w którym zostają określone rodzaje szkoleń „miękkich” i „twardych”, jakie powinna przejść osoba niepełnosprawna, rodzaj potrzebnego doświadczenia zawodowego oraz wszelkie inne konieczne formy wsparcia (np. zakup telefonu, ubrania lub sprzętu rehabilitacyjnego), pozwa-

Program „Uczenie się przez całe życie”

Fotini Sakelaridi, Career Counselling and Guidance Centre of Ampelokipi-Athens, Ateny, Grecja Enrica Facchielli, Instituto di Istruzione „Piero della Francesca” – Sezione per le attivita sociali ITSAS, Arezzo, Włochy  Język wizyty: angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu LLP: 1531 euro

lające osiągnąć założone cele zawodowe. Fundacja przeprowadza szkolenia w następujących obszarach: obsługa biura, projektowanie komputerowe (CAD), naprawa komputerów, gastronomia i catering, obsługa klienta, opieka nad osobą starszą, elektryka, obsługa wózków widłowych, ogrodnictwo. Fundusze na działalność organizacji pochodzą od sponsorów, z programów unijnych oraz z programów ministerialnych. Jednym z takich programów centralnych w Wielkiej Brytanii jest Future Job Fund (http:// campaigns.dwp.gov.uk/campaigns/futurejobsfund/index.asp), fundusz na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy dla osób długotrwale bezrobotnych od 18. do 24. roku życia. Program został wprowadzony na lata 20092011(nie jest nim objęta Irlandia Północna). Jest to czasowa (do 6 miesięcy) pomoc finansowa na pokrycie kosztów zatrudnienia i wyposażenia miejsca pracy, o którą mogą ubiegać się organizacje publiczne, prywatne oraz podmioty trzeciego sektora zainteresowane tworzeniem nowych etatów. Szczególnie pożądane jest tworzenie tzw. zielonych miejsc pracy (green jobs) przy technologiach wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, recyklingu, gospodarce odpadami. Program wizyty studyjnej obejmował również wizyty w szkołach prowadzących programy kształcenia ogólnego i zawodowego dla osób niesłyszących – Exeter Royal Academy for Deaf (www.exeterdeafacademy.ac.uk) oraz w szkole dla osób niewidomych i niedowidzących – The West of England School and College for Blind (www.

przykłady dobrej praktyki

westengland.org.uk). W trakcie wizyty zorganizowano spotkanie z przedstawicielem urzędu pracy. Omówiono wówczas główne zadania doradców ds. zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Uczestnicy wizyty studyjnej brali udział w Dniach Otwartych Fundacji St Loye’s, jak również w warsztatach rozwoju osobistego (m.in. prowadzonych przez kinezjologa) organizowanych dla osób niepełnosprawnych. Podczas wizyty można było przyjrzeć się warsztatowi pracy specjalistów a także wymienić doświadczenia i opinie z trenerami oraz z uczestnikami szkoleń zawodowych. Uczestnicy mieli czas na zaprezentowanie rodzimych rozwiązań oraz sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Efektem wizyty było nawiązanie kontaktów między uczestnikami oraz wymiana wiedzy i doświadczeń. Wizyta przyczyniła się do doskonalenia warsztatu pracy z osobą niepełnosprawną w zakresie diagnozy umiejętności zawodowych i właściwego doboru szkoleń oraz ofert pracy. Bardzo cennym doświadczeniem było również poznanie od wewnątrz sposobu funkcjonowania organizacji zajmującej się kompleksową pomocą osobom niepełnosprawnym w zakresie edukacji pozaszkolnej, organizacji

Programcomenius

szkoleń zawodowych i przygotowania tej grupy do wejścia na rynek pracy.

Upowszechnianie rezultatów wizyty:

Informacja na temat przebiegu wizyty została zamieszczona na stronie internetowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku. Ponadto przygotowano i opublikowano artykuł na temat doświadczeń wyniesionych z wizyty studyjnej w Biuletynie Informacji Publicznej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku nr 11/2009. Biuletyn z artykułem został również przekazany pracownikom i klientom powiatowych urzędów pracy na terenie całego województwa podlaskiego.

Wartość, użyteczność wizyty, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty wizyty?

Wiedza i doświadczenia nabyte w trakcie wizyty studyjnej w Exeter zostały wykorzystane w praktyce podczas spotkań i warsztatów z osobami bezrobotnymi i poszukującymi pracy. Wizyta studyjna stała się także inspiracją do przygotowania i zgłoszenia programu wizyty w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Białymstoku, planowanej na rok 2011.

Disabled and disadvantaged into work – a wrap around approach Fot. 1 Warsztaty komputerowe Fot. 2 West Hill Garden Centre

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program eTwinning

My very special wondertree

1  Numer projektu: 9494  Okres realizacji projektu: 19 października 2008 – 3 czerwca 2009  Obszar tematyczny projektu: • szkolnictwo specjalne, • ekologia, • technologia informacyjna.

 Polski partner projektu: Zespół Szkół Specjalnych nr 3 w Łodzi ul. Sucharskiego 2 91-744 Łódź tel./fax: +48 42 656 1658 e-mail: zss3@poczta.onet.pl, Adres strony internetowej: www.zss3.szkolnastrona.pl Koordynator: Małgorzata Syzdół, e-mail: gsyzdol@gmail.com,

 Partnerzy projektu: Maurice Maeterlinckschool, Delft, Holandia Eidiko Dimotiko, Θεσσαλονίκη, Grecja Schule am Pappelhof, Berlin, Niemcy NÓS, Lavradio, Portugalia The Shepherd School, Nottingham, Wielka Brytania Katrinahof, Antwerpia, Belgia Tartu Hiie School, Tartu, Estonia Woodstock School, Kilmarnock, Szkocja Przedszkole Specjalne, Warszawa, Polska

 Koordynator projektu: Schule Rogatsboden, Purgstall, Austria

 Język projektu: angielski

Cele projektu:

• integracja dzieci niepełnosprawnych z ich rówieśnikami z innych krajów, • wykorzystanie techniki TIK w kształceniu dzieci upośledzonych i niepełnosprawnych, • wprowadzenie do programu nauczania treści związanych z ekologią.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Projekt jest skierowany do placówek specjalnych. Polska szkoła była jednym z pierwszych uczestników przedsięwzięcia. Wzięło w nim udział ok. 20 polskich uczniów niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo. Prace nad realizacją projektu podzielone zostały na następujące etapy: 1. Wybór „wspaniałego drzewa” dla każdej ze szkół. Wybranym przez polską szkołę drzewkiem był dąb (oak tree). 2. Wzajemne poznanie się grup dzieci biorących udział w projekcie za pomocą przestrzeni Wikispaces. 4. Odszukanie w najbliższym otoczeniu własnego „wondertree”. 5. Drzewa innych szkół biorących udział w projekcie – wyszukiwanie informacji w Internecie. 6. Wykonywanie prac z wykorzystaniem techniki komputerowej i motywu wybranego drzewa. 7. Wykonywanie różnorodnych prac plastycznych wykorzystujących motyw wybranego drzewa.

Program „Uczenie się przez całe życie”

8. Wysyłanie nasion własnego „wondertree” do szkół partnerskich. 9. Sadzenie sadzonek z nadesłanych z różnych krajów nasion. W projekcie nastąpiła korelacja między przedmiotem technika informacyjna a przedmiotami związanymi ze środowiskiem, przyrodą, techniką i plastyką. Zaznaczyć należy również komponent językowy, pomimo iż tylko w niewielkim stopniu udało się uczniom z lekką niepełnosprawnością utrwalać słówka angielskie oraz zwroty grzecznościowe wykorzystywane w korespondencji między partnerami. Zgodnie z harmonogramem działań regularnie aktualizowano zakładkę szkoły na stronie projektu. Wysłano artystycznie zapakowane nasiona dębu do partnerów. Dzieci za pomocą swoich prac dzieliły się pomysłami na ciekawe zajęcia i techniki. Korzystały również z tradycyjnej poczty oraz poznawały położenie i kulturę krajów partnerskich. Uczniowie obsługiwali programy do edycji grafiki, tworzyli kolaże z przygotowanych zdjęć, obsługiwali przeglądarki i wyszukiwarki internetowe, uczyli się poruszania po stronie internetowej i korzystania z linków. Dzieci biorące udział w projekcie są dumne z tego, że ich prace zamieszczone zostały w Internecie i może je oglądać cały świat. Ich kontakty zostały poszerzone o grono kolegów z innych krajów.

przykłady dobrej praktyki

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

• uczniowie biorący udział w projekcie uświadomili sobie, że na całym świecie są osoby podobne do nich, • głównym i najważniejszym rezultatem projektu jest wzrost akceptacji samego siebie, chęć uczestniczenia w dalszych projektach i prezentowania własnych osiągnięć, • w kształceniu uczniów z wieloraką niepełnosprawnością wyniki i rezultaty działań mierzone są również miarą zadowolenia uczestnika procesu dydaktycznego, • projekt przyczynił się także do rozwoju kompetencji w zakresie TIK, nastąpiło to tylko dzięki motywacji dzieci do realizacji działań i chęci pokazania swoich możliwości, • projekt został nagrodzony przyznaniem Odznaki Jakości eTwinning w kilku krajach, otrzymał również Europejską Odznakę Jakości.

Programcomenius

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Dzięki zastosowaniu prostych technik i wykorzystaniu przystępnego tematu, projekt może być zastosowany wśród dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych lub w wieku przedszkolnym. Rezultaty projektu dostępne są na stronie internetowej Wikispaces. Projekt może być z powodzeniem realizowany przez innych nauczycieli w ramach edukacji ekologicznej. Efektem przedsięwzięcia są również sadzonki drzew. Powstałe w projekcie materiały dydaktyczne mogą być inspiracją do działań plastycznych z wykorzystaniem komputera, podejmowanych przez uczniów niepełnosprawnych ruchowo.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Rezultaty projektu umieszczono na stronie: http:// wondertree.wikispaces.com/. Na tablicy informacyjnej w placówce zaprezentowane zostały nadesłane przez szkoły partnerskie zdjęcia, listy i inne materiały.

My very special wondertree Fot. 1 Wondertree Fot. 2 Wondertree Nottingham

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program eTwinning

e-Fr@nç@is – C’est f@cile 1 1  Numer projektu: 9006  Okres realizacji projektu: 27 października 2008 – 17 lipca 2009  Obszar tematyczny projektu: • język obcy, • informatyka, • geografia, • historia, • wiedza ogólna.

 Polski partner projektu: Szkoła Podstawowa nr 14 z Oddziałami Integracyjnymi im. Adama Mickiewicza w Zabrzu ul. Gdańska 10 41-800 Zabrze tel.: +48 32 271 61 80, +48 32 370 19 03 e-mail: sekretariat@sp14zabrze.debacom.pl Adres strony internetowej: www.sp14zabrze.debacom.pl  Koordynator projektu: Bożena Paradysz-Adamus oraz Agnieszka Duraj e-mail: bozena.paradysz@wp.pl

Cele projektu:

• integracja osób niepełnosprawnych poprzez ich aktywny udział w zadaniach realizowanych w ramach projektu, • wzrost kompetencji językowych, • zwiększenie kompetencji komunikacyjnych i interkulturowych, • poznanie metod i form dydaktycznych stosowanych przez szkoły partnerskie, • wzrost umiejętności wykorzystania narzędzi TIK, • rozwijanie umiejętności pracy w grupie oraz empatii, • wykorzystanie rezultatów projektu w codziennej pracy dydaktycznej, • rozwijanie umiejętności pracy w zespole, wyobraźni, samodzielności oraz chęci zdobywania i wykorzystania wiedzy.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

„e-Fr@nç@is – C’est f@cile” („e-francuski to proste”) to projekt, poprzez który jego autorzy chcieli naukę języka uczynić miłą, łatwą i przyjemną, opartą na wykorzystaniu nowoczesnych technologii w procesie nauczania. W przedsięwzięciu brali udział uczniowie klasy integracyjnej w wieku 11 lat. W grupie integracyjnej znajdowały się dzieci o różnym stopniu niepełnosprawności, między innymi z niepełnosprawnością sprzężoną. Szkoły z Fran-

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Adres strony internetowe projektu: http://twinspace.etwinning.net/launcher. cfm?lang =en&cid=33069  Koordynator projektu: Szkoła Podstawowa nr 14 z Oddziałami Integracyjnymi, Zabrze, Polska  Partnerzy projektu: Collège Henri Sellier, Bondy, Francja „Giovanni Pascoli” Plesso „Giustino Fortunato”, Matera, Włochy  Język projektu: francuski

cji i Włoch, które nie prowadzą oddziałów integracyjnych, zostały partnerami projektu. Poprzez realizację projektu starano się uzupełnić istniejącą lukę w zakresie braku dostępnych ćwiczeń multimedialnych do nauki języka francuskiego na poziomie A0 (rozpoczęcie nauki języka obcego) i A1 (rozumienie i umiejętność stosowania potocznych wyrażeń i bardzo prostych wypowiedzi dotyczących konkretnych potrzeb życia codziennego). W pierwszym etapie prac nad projektem nauczyciele uzgodnili wspólne obszary programów nauczania w szkołach partnerskich. Na tej bazie określono zakres i kalendarium prac. Działania obejmowały opracowanie zadań dla szkoły partnerskiej oraz rozwiązywanie otrzymanych ćwiczeń. Wśród opracowanych dla partnerów projektu zadań znalazły się: rebusy, krzyżówki, quiz, komiksy, prezentacje multimedialne, nagrania piosenek, tworzenie tekstu piosenki. Tematyka dotyczyła podstawowych zwrotów dotyczących tematów takich jak: przedstawianie się, szkoła, czas, pogoda, opis osób, natury, pomieszczeń oraz cywilizacja Francji. Zadania opracowano tak, aby dzieci niepełnosprawne mogły je samodzielnie lub we współpracy z innymi realizować poprzez wykonywanie zdjęć, rysunków do komiksu czy wyszukiwanie informacji w encyklopedii, słowniku oraz Internecie. Szkoła partnerska z Francji oprócz realizowanych zadań czuwała również nad poprawnością językową wykonywanych prac. Uczestnicy projektu kierowali się

przykłady dobrej praktyki

całkowitą dowolnością w doborze metod, form, modeli przygotowywanych działań. W projekcie wykorzystano metodę zajęć praktycznych, rozwiązywania poszczególnych zadań, pracę z podręcznikiem i słownikiem, metodę problemową oraz gier dydaktycznych, jak również metody aktywizujące. W przypadku tworzenia quizu przy ustaleniu tematyki pytań wykorzystano burzę mózgów oraz pracę z encyklopedią. Realizacja zadań projektowych była uzależniona od ich wykonania przez poszczególnych partnerów. Przyczyniło się to do terminowości i jakości wykonywanych prac. Uczniowie z niecierpliwością wyczekiwali na wykonanie kolejnych zadań przez uczniów ze szkoły francuskiej i włoskiej, po czym z dużym zapałem przystępowali do przygotowania własnych działań. Każde zajęcia rozpoczynały się od sprawdzenia poczty elektronicznej, któremu towarzyszyło wielkie oczekiwanie uczniów na wiadomość od partnera. Największą atrakcję i satysfakcję stanowiło przeprowadzenie konferencji multimedialnej. Wiele radości przyniosło uczniom poznanie kolegów i koleżanek ze szkół partnerskich. Rówieśnicy przestali być dla siebie osobami anonimowymi. Partnerzy projektu komunikowali się między sobą, wykorzystując następujące narzędzia TIK: pocztę elektroniczną, Skype'a (wideokonferencje), czat, przestrzeń TwinSpace. Oprócz tego wykorzystano: MS Office (Word, PowerPoint, Picture Manager), MS Paint, oprogramowanie do obróbki dźwięku, serwis YouTube oraz encyklopedie multimedialne.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Rezultaty: • daleko idąca inicjatywa dzieci oraz wykazanie się przez młodych ludzi różnego typu zdolnościami, • duży stopień integracji zespołu, co wpłynęło pozytywnie na adaptację i akceptację w grupie dzieci niepełnosprawnych mających problemy w nauce oraz w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, • podniesienie się poziomu samooceny wśród dzieci niepełnosprawnych, • zwiększenie motywacji dzieci do uczestniczenia w zajęciach języka francuskiego, • przełamanie bariery językowej, • korzyści z realizacji projektu dla wszystkich uczniów klasy integracyjnej, takie jak: uatrakcyjnienie lekcji, efektywniejsze rozwijanie kompetencji językowych i interkulturowych oraz poprawienie koordynacji ruchowo-wzrokowej, • rozwijanie wyobraźni uczniów, pokonywanie przez nich własnych trudności wynikających z niepełnosprawności. Uczniowie ci uświadomili sobie, że pomimo swej niepełnosprawności mogą w pełni i efektywnie uczestniczyć w zajęciach projektowych, • znaczna stymulacja funkcji słuchowych i wzrokowych, pobudzenie rozwoju emocjonalno-społecznego i orientacji przestrzennej,

Programcomenius

• uczenie się empatii, wrażliwości, chęci niesienia pomocy drugiej osobie oraz organizacji pracy, jak również samodzielności, odpowiedzialności i kreatywności. Produkty końcowe: • ćwiczenia do nauki języka: nagrania, krzyżówki, komiks, rebusy, quizy, prace plastyczne, listy, prezentacje PowerPoint.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Opublikowano TwinSpace projektu: http://twinspace.etwinning.net/launcher.cfm?lang=en&cid =33069, umieszczono część rezultatów projektu w szkolnej gazetce. Metody i zasoby wypracowane w projekcie będą używane również po jego zakończeniu. Wypracowane produkty są wykorzystywane w pracy dydaktycznej z uczniami niebiorącymi udziału w projekcie.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Korzyścią z realizacji projektu dla nauczycieli było poznanie metod i form pracy w szkołach partnerskich. Innowacyjność przedsięwzięcia polegała na zaangażowaniu uczniów do tworzenia metod dydaktycznych. Wszystkie szkoły partnerskie korzystały z metod wypracowanych przez uczniów różnych obszarów kulturowych, dzięki czemu nastąpiła poprawa jakości wypracowanych w projekcie zasobów. Zadania przygotowane przez uczniów na podstawie zrealizowanej partii materiału potwierdzają zintegrowanie projektu z programem nauczania. Możliwość wykorzystania wypracowanych w projekcie zasobów przez innych nauczycieli, w tym nauczycieli innych szkół, stanowi o trwałości projektu. e-Fr@nç@is – C’est f@cile Fot. 1 P odziękowania za wspólną pracę i zaproszenie do dalszej współpracy Fot. 2 Rysunek uczestnika projektu

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program eTwinning

LASY: ZASOBY i ŹRÓDŁO ŻYCIA

1  Numer projektu: 6021  Okres realizacji projektu: 2 listopada 2006 – 11 listopada 2007  Obszar tematyczny projektu: • wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży z małej miejscowości, • przyroda, ekologia, ochrona środowiska, geografia, • techniki IT.

 Polski partner projektu: Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliczkach ul. Lipowa 10 A 19-404 Wieliczki tel./fax: +48 87 521 40 44 e-mail: gimwie@home.pl Adres strony internetowej: www.gimwie.home.pl Koordynator: Elżbieta Karaś e-mail: ekaras00@gmail.com

Cele projektu:

• wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży z małej miejscowości, • zwiększenie dostępu uczniów do komputera i Internetu, a także podnoszenie umiejętności z zakresu TIK, • uczenie się języka angielskiego w nowy, motywujący sposób oraz pogłębienie jego znajomości, • posługiwanie się narzędziami technologii informacyjnej – korelacja nauki języka angielskiego z informatyką, • poznanie i porównanie ekosystemów leśnych we własnym terenie i w Europie, • zwiększenie świadomości wagi ekosystemów leśnych dla całego środowiska, jak również dla życia i kultury ludzi, • poznanie przepisów ochrony środowiska w krajach partnerskich, • wprowadzanie w życie zasad odpowiedzialnego zachowania się w lesie.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Realizacja projektu przebiegała w Gimnazjum w Wieliczkach, które usytuowane jest z dala od centrów kulturalnych. Projekt przeprowadzono w szkole, w której jest grupa uczniów pochodzących z rozbitych rodzin, z problemami alkoholowymi. Inną grupą są uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się czy uczniowie niepełnosprawni umysłowo.

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Koordynator projektu: Scuola Secondaria di l° Grado „Francesco Casavola”, Modugno, Włochy  Partnerzy: Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliczkach 2nd High School of Komotini, Grecja  Język projektu: angielski

Na tym obszarze występuje wysokie bezrobocie, a młodzi ludzie migrują do większych centrów przemysłowych. Również rodzice z braku perspektyw życiowych często wyjeżdżają do pracy za granicę. Niekiedy są oni zagrożeni społecznym wykluczeniem. Pomimo tych trudnych warunków większa część rodziców zainteresowana jest wzbogaceniem oferty edukacyjnej w szkole oraz innowacyjnymi rozwiązaniami. Zgodnie z tymi oczekiwaniami w listopadzie 2006 roku nawiązana została współpraca ze szkołami w Grecji i Włoszech. Młodzież kontaktowała się ze swoimi rówieśnikami za pomocą poczty elektronicznej i komunikatorów. Uczniowie zostali zapoznani z oprogramowaniem służącym do tworzenia prezentacji, jak i do komunikacji w sieci: Word, PowerPoint, poczta elektroniczna, chat, forum. Wspólnie uzgodnione zostały poszczególne etapy pracy. Wychowankowie zgromadzili materiał służący do prezentacji fauny i flory własnego regionu, analizując ekosystemy lasów na lekcji biologii i przy wykorzystaniu Internetu. Uczniowie przygotowali prezentacje PowerPoint najbardziej charakterystycznych przedstawicieli świata zwierzęcego i roślinnego, które zostały zamieszczone na wspólnej platformie TwinSpace, a także na utworzonej podstronie internetowej w języku angielskim: www. gimwie.home.pl. Korzystając z materiałów przygotowanych przez szkoły partnerskie, młodzi uczestnicy projektu nauczyli się, jak przepowiadać pogodę poprzez obserwowanie zachowania zwierząt i wygląd chmur. Zasady od-

przykłady dobrej praktyki

powiedzialnego zachowania w lesie zostały omówione na lekcjach biologii i wprowadzone w życie na wycieczce do Puszczy Augustowskiej i na spływie kajakowym rzeką Rospudą. Wyniki obserwacji z wycieczek zostały przedstawione za pomocą prezentacji PowerPoint. Strona włoska zbadała mikroorganizmy w wierzchniej warstwie ściółki za pomocą mikroskopu, a greccy uczniowie napisali opowieść o lasach i wpływie człowieka na środowisko naturalne. Rozmowy i listy, które stanowiły dla młodzieży duże przeżycie, rozwinęły potrzebę głębszej znajomości języka angielskiego.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Dzięki zaangażowaniu uczniów powstało wiele przepięknych prezentacji Power Point dotyczących roślin i zwierząt występujących w ich najbliższym otoczeniu, tj. Puszczy Augustowskiej i Dolinie Rospudy. Udział w projekcie pozwolił wychowankom na uczestniczenie w ciekawych zajęciach pozalekcyjnych – wycieczkach i wyjazdach, w aktywnych formach wypoczynku np. spływie kajakowym. Zdjęcia wykonane podczas spływu kajakowego rzeką Rospudą wykorzystane zostały do utworzenia albumu w wersji papierowej. Z uwagi na fakt, iż część wychowanków nie posiada komputera ani dostępu do Internetu w domu, mieli oni szansę wykorzystania sprzętu w szkole i bibliotece, dzięki czemu zwiększyli swoje umiejętności w zakresie TIK. Były to niepowtarzalne i ciekawe lekcje biologii i języka angielskiego, odbywające się w niecodziennej formie. Uczniowie rozwinęli swoje zdolności i umiejętności, pogłębili wiedzę o regionie, kulturze, przyrodzie. Wzrosło w nich poczucie tożsamości, odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego i specyfiki obszarów wiejskich. Projekt zajął III miejsce w ogólnopolskim konkursie „Nasz projekt eTwinning – III edycja 2007”. Nauczycielka będąca koordynatorem projektu otrzymała Europejski Znak Innowacyjności w Dziedzinie Nauczania i Uczenia się Języków Obcych – European Language Label. Projekt został również nagrodzony przyznaniem Krajowej i Europejskiej Odznaki Jakości eTwinning.

Programcomenius

zamieszczone zostały w lokalnej gazecie i miesięczniku MODN Olsztyn „Kajet”.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Wszystkie działania służyły wyrównaniu szans młodzieży z małej miejscowości położonej na skraju województwa (180 km od Olsztyna), a osiągnięte efekty i wypracowane materiały służyć mogą jako przykład dobrej praktyki wielu szkołom z regionu, kraju i z zagranicy. Jako jedna z nielicznych w regionie szkoła w Wieliczkach stworzyła uczniom możliwość współpracy europejskiej, a nawiązane przyjaźnie trwają po dziś dzień i zaowocowały kolejnymi projektami. Wypracowane materiały służyć mogą wielu szkołom jako pomoc w nauczaniu przyrody, biologii i języka angielskiego. Atrakcyjna forma np. prezentacje PowerPoint, użycie języka angielskiego i nazw łacińskich pozwoli na urozmaicenie środków dydaktycznych w nauczaniu biologii nie tylko w szkołach polskich, ale również europejskich.

LASY: ZASOBY i ŹRÓDŁO ŻYCIA Fot. 1 Odpoczynek nad Rospudą Fot. 2 Uczniowie w Puszczy Augustowskiej

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Rezultaty całego przedsięwzięcia prezentowane były na ogólnopolskiej konferencji nauczycieli przyrody i biologii w Warszawie, międzynarodowej konferencji w Bukareszcie, regionalnych konferencjach w Olsztynie i Ełku. Dzięki systematycznie prowadzonym szkoleniom nauczycieli w województwie warmińsko-mazurskim (koordynator jest ambasadorem programu eTwinning) działalność uczniów i nauczycieli z Wieliczek odbija się szerokim echem w całym regionie. Wszystkie wypracowane materiały zamieszczone są na platformie eTwinning, a także na stronie internetowej szkoły: www.gimwie.home.pl. Relacje z przeprowadzonego projektu

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program European

Language Label

Nie łam się – łam bariery!

1  Numer projektu: I-28  Okres realizacji projektu: 2006-2008  Obszar tematyczny projektu: • nauczanie i uczenie się języków obcych, • dialog międzykulturowy jako szansa na aktywne obywatelstwo.  Instytucja prowadząca: III Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej

ul. Bechiego 1 87-800 Włocławek tel.: +48 54 232 29 65 e-mail: lmkwloclawek@gazeta.pl Adres strony internetowej: www.lmkwloclawek.pl  Koordynator projektu: Katarzyna Krzemińska nauczycielka języka niemieckiego  Języki projektu: polski, niemiecki

Cele projektu:

• promowanie dialogu międzykulturowego jako narzędzia pomocnego w przyswajaniu wiedzy i zdolności, • nauka otwartości i tolerancji wobec innych kultur, • zwiększenie świadomości kształtowania aktywnych, otwartych na świat, pełnych szacunku dla zróżnicowania kulturowego i opartych na wspólnych wartościach UE postaw obywatelskich, • wychowanie do porozumienia pomiędzy obywatelami reprezentującymi różne narodowości, wychowanymi w różnych kulturach, praktykującymi odmienne obyczaje, • zapewnienie możliwości rozwoju w zróżnicowanym społeczeństwie, • rozwijanie zainteresowań związanych z poznaniem innych kręgów kulturowych, • poszerzenie wiadomości o Unii Europejskiej i krajach niemieckiego obszaru językowego oraz poznanie ich mieszkańców, • zapewnienie swobodnej komunikacji językowej w szkolnych kontaktach międzynarodowych, • podniesienie jakości uczenia się i nauczania języka niemieckiego, • pozyskiwanie środków i materiałów popularyzujących naukę języka niemieckiego, • współpraca ze szkołami niemieckimi.

 Finansowanie i wsparcie: środki własne, sponsorzy indywidualni, wsparcie ze strony Posła Parlamentu Europejskiego Tadeusza Zwiefki oraz Senatora RP Andrzeja Persona

Program „Uczenie się przez całe życie”

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

• podsumowanie wymiany z Niemcami w roku 2006, sformułowanie wniosków do dalszej pracy oraz pomysł projektu, • przygotowanie map, kolaży i informacji o instytucjach UE oraz krajach niemieckiego obszaru językowego, • dyskusje, referaty, pogadanki o promowaniu szacunku dla innych kultur i sposobów życia oraz różnorodności językowej i kulturowej, • przygotowanie do wycieczki Bruksela – Berlin poprzez m.in. udział w seminarium kulturoznawczym nauczyciela języka niemieckiego w Berlinie, • wyjazd i zwiedzanie Parlamentu Europejskiego (Bruksela) i Bundestagu (Berlin), wizyta w Bundeszentrale für politische Bildung (niezależna i bezpartyjna instytucja wspierająca świadomość demokratyczną oraz udział w życiu politycznym, oferująca wiele materiałów do nauki języka niemieckiego na wszystkich poziomach) oraz centrum Unii Europejskiej, skąd pozyskano nowe materiały do pracy, zwiedzanie Akwizgranu i Poczdamu, • podsumowanie wyjazdu i sprecyzowanie dalszych celów pracy nad projektem, takich jak nauka Wirtschaftsdeutsch (słownictwo ekonomiczne) w klasach politechnicznych i ekonomiczno-marketingowych oraz promocja języka niemieckiego podczas dni otwartych szkoły, • konkurs wiedzy o UE.

przykłady dobrej praktyki

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Po kolejnym roku nauki języka niemieckiego oraz po powrocie z Brukseli i Berlina można zaobserwować u uczniów większą pewność siebie oraz swobodę w wypowiadaniu własnego zdania (zarówno w języku polskim, jak i niemieckim). Rozbudzona samoświadomość ucznia to gwarancja otwartości i tolerancji oraz porozumienia ponad barierami. Uczniowie biorący udział w projekcie to w 70 procentach młodzież z terenów wiejskich, a co za tym idzie – jest to młodzież wysoce zdyscyplinowana i zmotywowana do nauki, czerpiąca z projektu maksymalne korzyści i upatrująca w nim szansę na realizowanie się w Europie dziś i w przyszłości. Wymiernym efektem podjętych działań jest rosnąca liczba osób zdających język niemiecki na maturze oraz chętnych na studia filologiczne i ekonomiczne w kraju i za granicą. Oznacza to tym samym podniesienie jakości nauczania i uczenia się. Projekt zapewnił rozwój umiejętności porozumiewania się ponad barierami językowymi i kulturowymi, uwzględniając tym samym potrzeby wielojęzycznej i wielokulturowej Europy.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Narodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie”, która koordynuje konkurs ELL w Polsce, wypro-

Programcomenius

dukowała film o projekcie, który jest dostępny na stronie internetowej: www.ell.org.pl. Opis projektu znajduje się również w publikacji wydanej przez polską Narodową Agencję programu pt.: „European Language Label, Laureaci 2008 i 2009”.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Rok szkolny 2008/2009 rozpoczął się w Zakopanem wymianą z zaprzyjaźnioną szkołą z Niemiec w duchu dialogu międzykulturowego. Myśląc o własnej tożsamości narodowej, jak i nie unikając trudnych tematów z historii obu narodów, zorganizowano w ramach projektu m.in. wizytę w Obozie Zagłady Auschwitz-Birkenau. Szkoła planuje pozyskanie funduszy na kolejną wyprawę w głąb Europy. Przygotowuje wizytę w Europejskim Banku Centralnym we Frankfurcie nad Menem, poprzedzoną konkursem dotyczącym tego zagadnienia. Jednocześnie ze względu na rosnące zainteresowanie językiem niemieckim i pracą w strukturach UE szkoła zamierza wpisać w program klas politechnicznych i marketingowo-ekonomicznych biznesowe słownictwo – Wirtschaftsdeutsch.

Nie łam się – łam bariery! Fot. 1 Katarzyna Krzemińska, koordynatoraka projektu – kadr filmu promujące rezultaty projektu Fot. 2 Prezentacja projektu w raporcie „European Language Label. Laureaci konkursu 2008 i 2009”.

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program European

Language Label

Tolerance – Get Together

1  Numer projektu: I-25  Okres realizacji projektu: marzec 2008 – styczeń 2009  Obszar tematyczny projektu: • nauczanie i uczenie się języków obcych, • szeroko rozumiana tolerancja.

 Instytucja prowadząca: Szkoła języków Obcych Early Stage Al. Waszyngtona 104 m. 4/5 04-008 Warszawa e-mail: biuro@earlystage.pl tel.: +48 22 848 26 66, 606 900 288  Koordynator projektu: Bożena Kuczyńska

Cele projektu:

• wzbudzanie zainteresowania innymi kulturami, językami i religiami, • uczenie tolerancji dla innych kultur, zwyczajów i religii, • wzbudzanie wrażliwości na potrzeby innych, w szczególności osób chorych, niepełnosprawnych i osób starszych, • zachęcenie dzieci do kontaktów z równolatkami pochodzącymi z innych krajów, • wyczulenie dzieci na brzmienie obcych języków, • zachęcenie dzieci do eksperymentów fonetycznych i muzycznych z różnymi językami, • przedstawienie języków obcych jako najważniejszego środka komunikacji między ludźmi, • zainspirowanie uczniów do własnych działań teatralnych, muzycznych i plastycznych w kontekście wyżej wymienionej problematyki.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Tolerancja to motto roku szkolnego 2008/2009 w Early Stage. Pojęcie tolerancji rozpatrywane było w aspekcie kulturowym, religijnym, estetycznym oraz dodatkowo w aspekcie związanym z niepełnosprawnością. Do projektu zaproszono szkoły: brytyjską, japońską, rosyjską, niemiecką i żydowską oraz dzieci czeczeńskie z Ośrodka dla Uchodźców w Warszawie. W ramach projektu uczniowie: • brali udział w lekcjach na temat tolerancji, • wykonywali prace zespołowe i indywidualne,

Program „Uczenie się przez całe życie”

 Partnerzy projektu: Szkoły: brytyjska, japońska, rosyjska, niemiecka i żydowska oraz dzieci czeczeńskie z Ośrodka dla Uchodźców w Warszawie  Finansowanie: Środki własne szkoły  Języki projektu: angielski, polski, niemiecki, hebrajski, rosyjski, japoński, czeczeński

• uczyli się piosenki ,,Panie Janie” w różnych językach, • uczyli się piosenki „The more we get together” po angielsku, • poznawali proste piosenki w językach narodowych dzieci zaproszonych do projektu, • zorganizowali wernisaż prac plastycznych na temat tolerancji, • podczas warsztatów „Tolerance” uczniowie: • poznawali religie świata i wykonywali „Peace tree – drzewo pokoju”, • przygotowali prezentacje tańców z różnych części świata, • brali udział w muzykoterapii opartej na poznawaniu muzyki z różnych rejonów świata, • wykonywali prace plastyczne (afrykańskie maski, australijskie instrumenty muzyczne, meksykańskie ponczo, indiańskie namioty itp.), • poznawali potrawy świata i uczyli się zwyczajów związanych z ich jedzeniem, • poznawali stroje mieszkańców różnych rejonów świata i zorganizowali pokaz mody, • wystawili sztukę o tolerancji pt. „Why Frogs and Snakes Don’t Play Together”.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

1. Doświadczenie wspólnej pracy z innymi szkołami stało się inspiracją do kolejnych wspólnych działań (plan wspólnego projektu w roku 2009/2010).

przykłady dobrej praktyki

2. Udział w projekcie dzieci z Czeczenii pokazał uczniom, jak można okazać przybyszom z innego kraju zainteresowanie i przychylność. 3. Scenariusze lekcji pozostały w szkole jako materiał dla przyszłych uczniów i nauczycieli. 4. Projekty klasowe i indywidualne związane z tematem „Tolerance” wzięły udział w konkursie, podczas którego wyłoniono najciekawsze prace. Niektóre prace zostały oprawione i będą dekorować szkolne ściany. 5. Przygotowano i nagrano płytę w wykonaniu uczniów Early Stage i zaproszonych do projektu dzieci z innych szkół. Płyta będzie służyć jako materiał edukacyjny dla kolejnych roczników uczniów. 6. Zorganizowano wystawę projektów ,,Tolerance” połączoną ze wspólnym śpiewaniem piosenek w różnych językach. 7. Zorganizowano konkurs plastyczno-językowy związany z problematyką projektu. Materiały przygotowane w ramach projektu będą wykorzystane na zajęciach podczas letniego obozu językowego.

Programcomenius

Upowszechnianie rezultatów projektu:

Nagrano i rozdano płyty z piosenkami związanymi ze świętami w różnych religiach. Nagrane zostały także płyty DVD z filmami kręconymi podczas warsztatów „Tolerance”. Opis projektu zamieszczony jest również w publikacji pt.: „European Language Label, Laureaci 2008 i 2009”.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Szkoła planuje dalszą współpracę z placówkami biorącymi udział w projekcie – zaproszono już Szkołę Brytyjską do następnego projektu dotyczącego dialogu między pokoleniami. Powstał także pomysł nagrania wspólnej płyty pt. „Generations bond” z udziałem trzech pokoleń!

Nie łam się – łam bariery! Fot. 1 Jedna z wielu prac uczniów uczestniczących w projekcie Fot. 2 Praca projektowa uczniów

Program „Uczenie się przez całe życie”

Program Młodzież

w działaniu

Być wolontariuszem Akcja 2. Wolontariat Europejski 1  Numer projektu: PL-21-88-2008-R3  Okres realizacji projektu: 2 października 2008 – 20 stycznia 2010  Obszar tematyczny projektu: • wyrównywanie szans młodzieży, • informacja młodzieżowa, • świadomość europejska.  Polski partner projektu: Salezjański Ośrodek Wychowawczy im. Św. Jana Bosko

Różanystok 13B 16-200 Dąbrowa Białostocka tel./fax: +48 85 712 84 08 e-mail: osrodekstok@salezjanie.pl  Koordynator: Marcin Lićwinko tel: 0606 377 611 e-mail: marcinelus@wp.pl

 Języki projektu: polski, angielski  Przyznane dofinansowanie z budżetu Mwd: 7 670 euro

 Koordynator projektu: Salezjański Ośrodek Wychowawczy im. Św. Jana Bosko Dąbrowa Białostocka

Cele projektu:

Projekt jest efektem współpracy dwóch organizacji nastawionych na pomoc młodzieży. Jego głównym celem jest poszukiwanie rozwiązań w zakresie problematyki młodzieżowej, a także wymiana doświadczeń w pracy z różnymi grupami młodzieży. Celem bezpośrednim jest rozszerzenie oferty edukacyjnej dla podopiecznych ośrodka szkolno-wychowawczego w Różanymstoku o zajęcia dotyczące szeroko rozumianej tematyki europejskiej oraz mediów. Wolontariusz z Albanii zajmował się organizacją i prowadzeniem warsztatów dla podopiecznych ośrodka (chłopcy skierowani do placówki na mocy orzeczeń sądu rodzinnego). Program warsztatów został uzgodniony z nowo powstałym Klubem Europejczyka działającym przy szkole w Różanymstoku.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

Działania projektowe polegały na włączeniu zagranicznego wolontariusza, osoby młodej niebędącej pedagogiem ani profesjonalnym edukatorem, w program edukacji formalnej realizowany w ośrodku szkolno-wychowawczym. Udział osoby z zewnątrz w wieku zbliżonym do wychowanków ośrodka miał zapewnić większe zaangażowanie i zainteresowanie młodzieży. Działania proponowane przez wolontariusza miały dynamiczny i interaktywny charakter, a tematyka poszczególnych spotkań w sposób elastyczny była dostosowywana do zainteresowań uczestników. Różnorodność tematów – kul-

 Partner projektu: Qendra Sociale Don Bosco, Tirana, Albania

Program „Młodzież w działaniu”

tura, geografia, historia krajów Europy, pokrywała się z różnorodnością działań – spotkania warsztatowe, dyskusje, projekcje, konkursy, współtworzenie gazetki.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Zakładane cele przedsięwzięcia zostały zrealizowane. Projekt przyczynił się do poszerzenia oferty edukacyjnej skierowanej do wychowanków ośrodka szkolno-wychowawczego w Różanymstoku, pozwolił na przełamanie barier i oporów w kontaktach z cudzoziemcami. Wychowankowie biorący udział w projekcie stali się bardziej otwarci, aktywni, zaczęli brać większy udział w życiu wspólnoty salezjańskiej, poprawiły się także ich kontakty z lokalną młodzieżą.

Upowszechnianie rezultatów projektu:

W celu rozpowszechniania rezultatów projektu zorganizowany został cykl spotkań wolontariuszy aktualnie przebywających w ośrodku z młodzieżą uczęszczającą do okolicznych szkół. Wolontariusze włączyli się również w działania Stowarzyszenia Trampolina w ramach projektu promującego EVS „Wolontariusze bez granic”. Spotkania informacyjne odbyły się także w Tiranie.

przykłady dobrej praktyki

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Programcomenius

Wartością projektu jest z jednej strony jego wpływ na poszczególnych wychowanków ośrodka, zaś z drugiej, długofalowej perspektywy – istotą jest zmiana w systemie pracy z młodzieżą, umożliwienie jej kontaktów z innymi krajami poprzez goszczenie zagranicznych wolontariuszy. Włączanie młodych osób w organizację i prowadzenie zajęć czyni te zajęcia atrakcyjniejszymi i sprawia, że uczniowie chętnie i z zaangażowaniem w nich uczestniczą. Przygotowywanie i realizacja tego typu projektów z myślą o wychowankach ośrodka podnosi ich poczucie własnej wartości, wpływa na atmosferę pracy całego ośrodka.

Być wolontariuszem Fot. 1 Wakacyjny festyn dla młodzieży Fot. 2 Zimowe zawody sportowe Fot. 3 Wycieczka po Polsce

Program „Młodzież w działaniu”

Program Młodzież

w działaniu

Pogotowie teatralne Akcja 1.2. Inicjatywy Młodzieżowe 1  Numer projektu: PL-12-331-2008-R5  Okres realizacji projektu: 20 marca 2009 – 31 października 2009  Obszar tematyczny projektu: • kultura i sztuka, • integracja społeczna, • przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.

 Organizator projektu: Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Trzebieży, dla którego organem prowadzącym jest Powiat Policki Osoba wspierająca grupę młodzieżową: Marcin Głuszyk – pedagog, wychowawca, nauczyciel akademicki tel.: 506 024 222, +48 91 317 89 00 e-mail: gincol@wp.pl

 Koordynator projektu: Marek Szymański – wychowanek Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Trzebieży

 Strona internetowa projektu: http://anovapro.com/2010/02/pogotowieteatralne-artcrew-pl/

 Język projektu: polski

 Partnerzy projektu: Projekt zrealizowano w ramach Krajowej Inicjatywy Młodzieżowej bez partnerów europejskich

 Przyznane dofinansowanie z budżetu MwD: 6 970 euro

Cele projektu:

• rozwój umiejętności artystycznych wychowanków ośrodka, • rozwój umiejętności współpracy w grupie i komunikacji, • wzrost samooceny uczestników projektu, • integracja społeczna wychowanków ośrodka ze społecznością lokalną, • zwiększenie szans młodych ludzi na zatrudnienie, • poprawa wizerunku wychowanków ośrodka wychowawczego.

Działania (metody) zastosowane w projekcie:

• warsztaty służące rozwijaniu umiejętności muzycznych i teatralnych, • wspólne opracowywanie scenariusza scenek teatralno-muzycznych do repertuaru „Pogotowia Teatralnego”, • prezentowanie zdobytych umiejętności podczas spotkań z wychowankami domów dziecka, ośrodków szkolno-wychowawczych oraz na pikniku organizacji pozarządowych w Policach.

Osiągnięte rezultaty i produkty końcowe:

Grupa inicjatywna zaadaptowała nieużywane dotychczas pomieszczenia na strychu w szkole i systema-

Program „Młodzież w działaniu”

tycznie uczestniczyła w zajęciach gry na instrumentach muzycznych oraz w zajęciach teatralnych. Uzyskane efekty zostały zaprezentowane w ośrodkach szkolnowychowawczych i placówkach dla osób niepełnosprawnych. Zainteresowanie przynależnością do grupy wśród wychowanków ośrodka było tak duże, że powstały 3 sekcje składające się na grupę ArtCrew: teatralna, taneczna i muzyczna (łącznie 20 osób). W ramach sekcji muzycznej powstał zespół muzyczny oraz chór (pierwszy i jak dotąd jedyny chór przy placówce resocjalizacyjnej w Polsce). Uczestnicy projektu zyskali większą wiarę w swoje możliwości, przeszli trening systematyczności, komunikacji w grupie, panowania nad emocjami i zaangażowania. Wzrosła również niezależność członków grupy i skoncentrowanie na celu – osoby uczestniczące w działaniach projektu są mniej podatne na złe wpływy ze strony zdemoralizowanych kolegów, a większość wolnego czasu poświęcają na próby do kolejnych występów. Działania podejmowane przez grupę zostały dostrzeżone przez MEN, które za pośrednictwem Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych wyposażyło grupę w profesjonalny sprzęt nagłośnieniowy, oświetlenie estradowe oraz przenośną scenę. Grupa otrzymała również zaproszenie do udziału w dwóch przedsięwzięciach: • cyklu koncertów kolęd i przedstawień jasełkowych w małych miejscowościach powiatu (styczeń 2010),

przykłady dobrEJ praktykI

• spektaklu podczas Zlotu Chorągwi Harcerek i Harcerzy ZHR (maj 2010).

Upowszechnianie rezultatów projektu:

W ramach rozpowszechniania rezultatów projektu: • wydano kalendarz na rok 2010 przedstawiający działania projektowe, • zorganizowano wystawę fotografii relacjonującej projekt w siedzibie Starostwa Powiatowego w Policach, • zorganizowano występ i poinformowano o projekcie uczestników spotkania dyrektorów placówek edukacyjnych powiatu polickiego z udziałem władz samorządowych,

Programcomenius

• umieszczono krótki film z występu grupy w Internecie: http://anovapro.com/2010/02/pogotowie-teatralne-artcrew-pl/.

Wartość, użyteczność projektu, trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub mogą być wykorzystane rezultaty projektu?

Grupa będzie kontynuowała systematyczne spotkania warsztatowe i zamierza prezentować na zewnątrz zdobyte umiejętności (np. maj 2010). Jest również szansa, że uczestnicy projektu wykorzystają omawiane umiejętności na rynku pracy, ponieważ zaczęli poważnie myśleć o stworzeniu zespołu weselnego. Jeden z członków grupy przygotowuje się do zawodu organisty.

Pogotowie teatralne Fot. 1 Próba techniczna przed występem w Szczecinie Fot. 2 Balladyna – przedstawienie z okazji Dnia Kobiet

Program „Młodzież w działaniu”

 Rozwój

przedsiębiorczości w projektach współpracy europejskiej

Zeszyt tematyczny zawierający wybór przykładów dobrej praktyki w europejskim programie edukacyjnym „Uczenie się przez całe życie”. Publikacja obejmuje tematykę rozwoju przedsiębiorczości ujętą w projektach europejskich. Rozbudzanie ducha przedsiębiorczości poprzez edukację, zarówno edukację szkolną, szkolnictwo wyższe, jak i kształcenie ustawiczne, jest jednym z priorytetów strategii lizbońskiej.  Dialog

międzykulturowy w projektach współpracy europejskiej

Zeszyt poświęcony tematyce dialogu międzykulturowego, stanowiącego istotę współpracy w projektach realizowanych przez polskie placówki edukacyjne wspólnie z europejskimi partnerami. Praca z zagranicznymi partnerami umożliwia poznanie drugiego człowieka, wywodzącego się z innej kultury, innego środowiska. W ślad za poznaniem idzie zrozumienie, a od zrozumienia „innego” jest już tylko krok do akceptacji różnorodności kulturowej. Bez akceptacji tej różnorodności praca w międzynarodowym środowisku kulturowym czy praca w zróżnicowanym kulturowo środowisku byłaby po prostu niemożliwa. Tego też uczą projekty programu „Uczenie się przez całe życie”. Uczą aktywnej tolerancji, dostrzegania wartości w innym człowieku, w innych grupach społeczno-kulturowych i w innych narodach.  Nauczanie

i uczenie się języków w projektach współpracy europejskiej

Zeszyt obejmuje tematykę uczenia się i nauczania języków obcych ujętą w projektach europejskich. Wybór tej tematyki jak i poprzednich – rozwoju przedsiębiorczości i dialogu międzykulturowego – prezentowanych w zeszytach przygotowanych w ramach eurpejskiego programu edukacyjnego nie jest przypadkowy. Znajomość języka obcego, postawa przedsiębiorcza oraz interkulturowość to trzy z ośmiu kompetencji, określonych przez Komisję Europejską jako kluczowe w budowaniu wspólnej Europy z efektywną gospodarką opartą na wiedzy. 

Wykorzystywanie rezultatów programu Uczenie się przez całe życie

Publikacja waloryzacyjna promująca upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów osiąganych w projektach programu „Uczenie się przez całe życie”. Mamy nadzieję, że zachęcimy Państwa do zgłębienia tego, co wypracowują polskie instytucje edukacyjne w programach sektorowych tego programu i zainspirujemy do przenoszenia ich innowacyjnych rozwiązań do systemu edukacji na szerszą skalę.  Przykłady

dobrej praktyki w programie „Uczenie się przez całe życie”. Kreatywność i innowacje

Publikacja prezentuje wybór przykładów dobrej praktyki w programie „Uczenie się przez całe życie”, tym razem nie pod kątem wybranego tematu, lecz w kontekście Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji.

Szanowni Państwo, Zachęcamy Państwa do zajrzenia na naszą stronę internetową http://waloryzacja.llp.org.pl prowadzoną przez Zespół Upowszechniania i Wykorzystywania Rezultatów programu ,,Uczenie się przez całe życie”. Znajdziecie tu Państwo m.in. wszystkie zeszyty tematyczne z serii Przykłady dobrej praktyki, poświęcone bardzo dobrym projektom realizowanym w różnych obszarach tematycznych.

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowe Agencje Programów „Uczenie się przez całe życie” i „Młodzież w działaniu” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa www.frse.org.pl

isbn 978-83-60058-83-1