SISTEM LICENCIRANJA KLUBOVA Sportski kriterijumi Kriterijum S.03 - MEDICINSKA ZAŠTITA IGRAČA
Kao što je propisano Pravilnikom o licenciranju klubova, UEFA u saradnji sa svojom Medicinskom Komisijom pruža klubovima dodatne smjernice u vezi sa primjenom kriterijuma 'Medicinska zaštita igrača' (član 50. Pravilnika). Ovaj kriterijum će se primjenjivati od sezone 2008/09 i podrazumijeva sledeće: podnosilac zahtjeva za licencu, tj. klub mora da obezbijedi da svi njegovi igrači koji imaju pravo nastupa u prvom timu budu podvrgnuti redovnom godišnjem medicinskom pregledu (u skladu sa propisanim minimalnim sadržajem ovog pregleda). Kao dokaz da je postupljeno u skladu sa propisanim kriterijumom, podnosilac zahtjeva, tj. klub dostavlja Savezu pisanu potvrdu potpisanu od strane klupskog ljekara i svakog igrača. U potvrdi moraju biti navedeni vrsta i datum pregleda. 1.1 UVOD Prema ovom kriterijumu kardiovaskularni skrining mora biti dio godišnjeg medicinskog pregleda. Ipak nakon konsultacija sa medicinskom Komisijom UEFA-e, utvrđeno je da za svrhe licenciranja klubova, svaki igrač prvog tima mora biti podvrgnut godišnjem medicinskom pregledu (minimum sadržaja naveden u tački 1.6), dok kardiološki pregled nije potrebno sprovoditi svake godine. Umjesto toga, propisano je da svaki igrač prvog tima mora, kao minimum, u svom medicinskom kartonu, da ima jedan EKG snimak i jedan ultrazvuk srca. Svi mladi igrači koji se članovi prvog tima moraju biti podvrgnuti ovim kardiološkim pregledima prije 21-og rođendana (1.6 D). 1.2 IGRAČI KOJI SU OBUHVAĆENI OVIM KRITERIJUMOM -
Igrači koji imaju profesionalni ugovor da igraju za prvi tim; Igrači koji se nalaze na zvaničnoj listi igrača prvog tima Igrači koji su prebačeni u prvi tim
1.3 OBAVEZE KLUBOVA -
Klub mora dostaviti pisanu potvrdu da su svi igrači prve ekipe prošli obavezne medicinske preglede; Medicinski kartoni igrača moraju biti redovno ažurirani od strane klupskog ljekara
Ova potvrda mora biti potpisana od ovlašćenog predstavnika kluba, svih igrača koji su podvrgnuti pregledu i klupskog ljekara najkasnije mjesec dana prije krajnjeg rok za dostavljanje dokumentacije Savezu.
1.4 OBAVEZE 1.4.1 OBAVEZE SAVEZA Na osnovu obaveznog minimuma sadržaja godišnjeg medicinskog pregleda, svaki nacionalni savez definiše/ propisuje minimum medicinskih pregleda koje igrači prvog tima moraju da prođu. U tom smislu, nacionalni Savez može da: definiše dodatne obavezne medicinske preglede kojima igrač može biti podvrgnut; da neobavezne preglede podigne na stepen obaveznosti; proširi broj igrača koji moraju biti podvrgnuti obeveznom medicinskom pregledu.
-
1.4.2 KLUB / KLUPSKI LJEKAR Klupski ljekar je obavezan da sprovede obavezne godišnje medicinske preglede igrača, ali igrači mogu biti upućeni i kod specijaliste. Pored ovoga, klupski ljekar je obavezan da uredno vodi i čuva medicinske kartone igrača. On je takođe obavezan da svog pomoćnika ili naslednika ukratko informiše o cjelokupnoj proceduri u vezi sa licenciranjem klubova. 1.5 MEDICINSKI KARTONI IGRAČA Medicinski karton igrača sadrži rezultate i izvještaje prethodno sprovedenih medicinskih pregleda. Sadržaj medicinskih kartona igrača je strogo povjerljiv, a za povjerljivost informacija odgovara klupski ljekar. Klub mora dostaviti potvrdu da se medicinski kartoni igrača redovno ažutriraju i čuvaju.
PREGLEDI I TESTOVI U tabelama su navedeni pregledi i testovi /obavezni i fakultativni/ koji se vrše na godišnjem nivou. A) Lični fudbalski karton Lični fudbalski karton predstavlja osnovu svakog medicinskog pregleda. Karton mora biti redovno ažuriran i čuvan tokom trajanja karijere svakog igrača pojedinačno. 1. Ukupan broj odigranih utakmica (uključujući i prijateljske) 2. Dešnjak/ ljevak 3. Pozicija
- preporuka na godišnjem nivou
Istorija bolesti i nasledni faktor Ovaj opšti dio predstavlja polaznu osnovu svakog medicinskog pregleda: Bitno je da se rezultati ovih pregleda čuvaju i redovno ažuriraju tokom trajanja karijere igrača. 1. Porodična istorija (roditelji, braća i sestre) a) b) c)
visok pritisak, srčani udar; srčane mane, posebno slučajevi iznenadne smrti usled prestanka rada srca; vaskularni problemi, proširene vene, tromboza;
- obavezno -
d) e) f) g) h)
dijabetes; alergije, astma; rak, bolesti krvi; hronični problemi sa mišićima i zglobovima homonski poremećaji
2. Medicinska istorija igrača a) b) c) d) e) f)
Srčani problemi, aritmija, nesvjestica Kontuzija; Alergija, astma Učestale infekcije Glavne bolesti; Teže povrede koje su za posledicu imale hiruršku intervenciju, hospitalizaciju, odsustvo sa terena više od jednog mjeseca
3. Trenutni problemi a) b) c) d) e) f) g)
Simptomi poput bola (mišići, zglobovi) Bol u grudima, dyspnoea, lupanje srca, aritmija; Vrtoglavica, nesvjestica; Simptomi poput gripe, kašalj, iskašljavanje; Gubitak apetita, gubitak težine; Nesanica; Gastrointestinalne smetnje
na godišnjem nivou
- obavezno na godišnjem nivou
- obavezno na godišnjem nivou
4. Ljekovi / zamjene - obavezno a) b) c) d)
Posebni ljekovi koje igrač trenutno uzima, Dokaz da je izdata potvrda o izuzeću tih ljekova (TUE –Therapeutic Use Exemption), tj. o njihovom korišćenju u terapijske svrhe, Dodaci u ishrani, Potvrda da je igrač edukovan o anti-doping pravilima
na godišnjem nivou
5. Vakcinacija - obavezno Vođenje evidencije o vakcinaciji (uključujući datume), Preporuka: Vakcinacija protiv tetanusa i hepatitisa A i B
na godišnjem nivou
C) Opšti medicinski pregled Drugi dio rutinskog medicinskog pregleda 1. Visina 2.Težina 3. Krvni pritisak ( kako bi se obezbijedila validnost konstantnog testiranja, preporučuje se da se krvni pritisak uvijek mjeri na istoj ruci. Ovaj podatak se obavezno navodi u medicinskom kartonu igrača). 4.Glava i vrat ( oči, nos, uši, zubi, grlo, štitna žlijezda) 5. Limfne žlijezde 6. Grudni koš i pluća ( kontrola, auskultacija, perkusija, inspiratorni i ekspiratorni plućni udisaji) 7. Srce ( zvuci, šumovi, puls, aritmije) 8. Abdomen ( kila, ožiljci)
- obavezno na godišnjem nivou
9. Krvni sudovi (npr.periferni puls, vaskularni šumovi, proširene vene) 10. Pregled kože 11. Nervni sistem (npr. refleksi, poremećaji osjetljivosti) 12. Motorni sistem (npr.slabost, atrofija)
D) Poseban kardiološki pregled Za svrhe licenciranja klubova , obavezan je kardiološki pregled, koji uključuje EKG srca (EKG sa 12 odvoda) i ultrazvuk srca, i to za sledeće igrače: 1. svi igrači prvog tima (prije nego navrše 21 godinu) 2. svi igrači iznad 21 godine života koji se nalaze u prom timu a koji dosad nisu radili EKG i ultrazvuk srca Rezultati EKG i ultrazvuka srca moraju biti navedeni u medicinskom kartonu igrača .
1. EKG srca (12 odvoda) 2 Ultrazvuk srca
- Obavezno -
E) Laboratorijski pregledi Klubovi koji učestvuju u međunarodnim takmičenjima u organizaciji UEFA-e, u većini slučajeva imaju multinacionalnu ekipu. Stoga je vršenje dolje navedenih laboratorijskih testova obavezno i preporučljivo. Svi laboratorijski testovi se vrše uz pristanak igrača i u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom (princip povjerljivosti, pitanja diskriminacije, itd.)
1. Krvna zrnca (hemoglobin, hematokrit, eritrociti, leukociti, trombociti) 2. Test urina (''dipstick test'' za određivanje nivoa proteina i šećera)
-Obaveznona godišnjem nivou
3. Sedimentacija 4. CRP 5. Analiza krvi (holesterol, HDL- i LDL holesterol, trigliceridi) 6. Glukoza 7. Acidum uricum 8. Kreatinin 9. Aspartat amino-transferaze 10. Alanin amino-transferaze 11. Gama GT 12. Kreatin kinaze 13. Kalijum 14. Natrijum 15. Magnezijum 16. Gvožđe 17. Feritin 18. Krvna grupa 19. HIV test 20. Skrining jetre
Preporuka
Preporuka
F) Ortopedski pregled i funkcionalni testovi Obavezne provjere su česte kod medicinskih pregleda igrača. Pregledi koji su navedeni u tačkama 7-9 preporučuju se u cilju pomoći klupskom ljekaru u prevenciji, kao i kod testova prilikom rehabilitacije igrača. Pored ovoga, klupskim doktorima se savjetuje da imaju u vidu, tj. da isključe mogućnost postojanja uslova za spondilozu i spondylolisthesis. Reference koje mogu biti od pomoći klupskim ljekarima, a vezi sa testovima funkcionalnosti: -
Jednostavni, ali pouzdani testovi funkcionalnosti: Ekstrand J, Karlsson J, Hodson A., Fudbalska medicina; London: Martin Dunitz (Taylor i Fransis Group), 2003:562; Obim pokreta i i testovi za mjerenje mišićnog zamaha,: Ekstrand J, Wiktorsson M, Öberg B, Donji ekstremiteti – goniometrijska mjerenja: studija za određivanje njihove pouzdanosti. Arch Phys Med Rehabil 1982, 63: 1715; Test 'skakanje na jednoj nozi' : Ageberg E, Zatterstrom R, Moritz U. Stabilometrija i Test 'skakanje na jednoj nozi' su vrlo pouzdani. Scand J Med Sci Sports 1998; 8-4: 198-202 SOLEC test: Ageberg E, Zatterstrom R, Moritz U. Stabilometrija i Test 'skakanje na jednoj nozi' su vrlo pouzdani. Scand J Med Sci Sports 1998; 8-4: 198-202
1. Kičmena moždina: kontrola i funkcionalni pregled (osjetljivost, bol, obim pokreta) 2. Ramena: bol, mobilnost, stabilnost 3. Kukovi, prepone, bedra: bol, pokretljivost 4. Koljena: bol, mobilnost, stabilnost, efuzija 5. Donji ekstremiteti: bol (shin splint sindrom, Ahilova tetiva) 6. Zglob i stopalo: bol, mobilnost, stabilnost, efuzija) 7. Obim pokreta (ROM) i test mišićnog zamaha a) b) c) d) e) f)
aduktori tetive iliopsoas kvadricepsi gastrocnemius soleus
- obavezno na godišnjem nivou
Preporuka
8. Jačina mišića (Test 'skakanje na jednoj nozi') 9. Mišićni balans test (SOLEC –test: stajanje na jednoj nozi zatvorenih očiju)
G) Radiološki pregled i ultrazvuk Na osnovu rezultata kliničkih i funkcionalnih ispitivanja, igrač može biti podvrgnut radiološkom pregledu uključujući ultrazvuk, X-ray i magnetnu rezonancu (MRI).
2. MEDICINSKA ZAŠTITA MLADIH IGRAČA
U skladu sa članom 45. Pravilnika o licenciranju klubova FSCG za klupska takmičenja u organizaciji UEFA, podnosilac zahtjeva, tj. klub mora da ima pisani Program razvoja omladinskog fudbala, odobren od strane FSCG, koji između ostalog sadrži dio koji se odnosi na medicinsku zaštitu mladih igrača, uključujući i medicinske preglede. U zavisnosti od nacionalnog zakonodavstva, odgovornost za zdravlje igrača mlađeg od 14 godina snose roditelji i školski ljekar. Stoga, klupski ljekar nije obavezan da sprovede bilo kakvu vrstu sportskog medicinskog pregleda za sve mlade igrače ispod 15 godina. Ipak, klub je obavezan da obezbijedi hitnu medicinsku zaštitu u slučaju povrede za sve igrače mlađih kategorija. Organizacija u smislu medicinske zaštite igrača mlađih kategrija (na domaćim i gostujućim mečevima) mora biti definisana u Programu razvoja omladinskog fudbala. 2.1 Minimum pitanja koja moraju biti obuhvaćena u vezi sa medicinskom zaštitom igrača Program trazvoja omladinksog fudbala mora sadržati sledeće: a) Ime/adresa/telefon ljekara odgovornog za medicinsku zaštitu igrača na domaćim mečevima i treninzima; b) mjesto gdje se nalazi pribor za prvu pomoć na stadionu i terenima za trening; c) lokacija i kontakt detalji najbliže bolnice; d) organizacija medicinske pomoći na gostujućim mečevima (u većini nacionalnih saveza doktor kluba domaćina je odgovoran za pružanje medicinske pomoći igračima gostujuće ekipe); e) odgovornost trenera mlađih kategorija u slučaju povrede (prva pomoć, kontakt sa roditeljima); f) Edukovanje mladih igrača o pružanju prve pomoći i postupanju u slučajevima povrede; g) Uspostaviti posebnu proceduru u vezi sa medicinskim pregledima igrača mlađih kategorija (15-21 godine), uključujući i pitanje pokrivanja troškova i čuvanja medicinskih kartona igrača; 2.2 MEDICINSKI PREGLEDI IGRAČA MLAĐIH KATEGORIJA Preporuka medicinske Komisije UEFA-e jeste da igrači mlađih kategorija od 15-21 godine, posebno oni koji su uključeni u full-time edukativni program (npr.akademija) i oni koji su članovi nacionalnog tima budu pregledani kao što je navedeno u tački 1.4. Za igrače između 15-21 godine koji su članovi prvog tima obavezan je medicinski pregled naveden u tački 1.6. 2.3 OBAVEZE KLUBOVA Klub je obavezan da definiše obavezu medicinskih pregleda za igače od 15-21, kao i odgovarajuće mjere u svojim programima razvoja omladinskog fudbala.