inii
wa
o
Sł
N L
a
Spis treści Wstęp
str. 2
BLOK 1: Kształtowanie wspólnoty poprzez język
str. 3–8
Wirus: hakowanie rzeczywistości – wykład
str. 4
Wirus: hakowanie rzeczywistości – warsztaty
str. 5
Współczesne hieroglify. Kurs czytania tagów i graffiti dla dorosłych –
str. 5
spacer Współczesne hieroglify. Kurs czytania tagów i graffiti dla dorosłych –
str. 6
warsztaty z wykładem Słowo na warsztacie – warsztaty z wykładem
str. 8
BLOK 2: Świadome / nieświadome
str. 9–10
Mozaiki nieświadomości – warsztaty
str. 10
Word FX – warsztaty
str. 10
BLOK 3: Sfera znaczeń i dyskurs sztuki a język
str. 11–14
Pokaż mi swoją okładkę, a powiem ci... – wykład
str. 12
Pokaż mi swoją okładkę, a powiem ci... – warsztaty
str. 12
To nie jest fajka – warsztaty z wykładem
str. 13
Słowo na warsztacie. Tytuły dzieł sztuki i narracja wystawy – warsztaty str. 14 z wykładem BLOK 4: Pamięć / historia / tożsamość
str. 15–16
Język ciała – warsztaty
str. 16
BLOK 5: Racjonalność a sensualność języka
str. 17–19
Stan skupienia – wykład i warsztaty
str. 18
Prowadzący i zespół projektowy Fundacji You Have It
str. 20
Słowo/obraz to często stosowane przeciwstawienie. Używa się go na poziomie tzw. dyskursu akademickiego i opisów kultury wyrażonych w języku potocznym. Często wartościuje ono i antagonizuje upodobania i kompetencje miłośników słowa – czytelników książek i zwolenników tzw. kultury obrazkowej. Sztuka współczesna pokazuje, że oba te obszary w twórczy sposób ze sobą współpracują, wzbogacają się i dookreślają.
WSTĘP
Warsztaty, spotkania wykładowe i spacery prowadzone metodami edukacji pozaformalnej pozwolą nam w pogłębiony sposób poruszać się w sferze współczesnych kodów kultury. Poszczególne działania pogrupowaliśmy w pięciu blokach tematycznych. Odwołujemy się w nich do najnowszych koncepcji sztuki łączącej słowo i obraz, dynamiki miasta czy tradycyjnych przejawów ich współistnienia w sferze kształtowania wspólnoty i tożsamości.
NA LINII SŁOWA. Twórcze poznawanie relacji słowa i obrazu. Dzięki wspólnym działaniom chcemy pokazać atrakcyjność słowa i obrazu, które współistnieją ze sobą w fundamentalny dla kultury sposób już na poziomie graficznego przedstawienia pojedynczej litery, typografii książki czy narracji przekazu filmowego.
Słowo/obraz to często stosowane przeciwstawienie.
Projekt podsumuje wydanie publikacji online. Zawartość publikacji obejmować będzie praktyczne podstawy do poznawania relacji słowa i obrazu Słowo/obraz to często stosowane przeciwstawienie. Używa się go na poziomie tzw. dyskursu akademickiesię go na poziomie tzw. dyskursu akademickiego go i opisów kultury wyrażonych w języku potocznym. Często wartościuje ono i antagonizuje upodobania i kompetencje miłośników słowa – czytelników książek i zwolennikówUżywa tzw. kultury obrazkowej. Sztuka współczesna pokazuje, że oba te obszary w twórczy sposób ze sobą współpracują, wzbogacają się i dookreślają. i opisów kultury wyrażonych w języku potocznym.
Często wartościuje ono i antagonizuje upodobania
Warsztaty, spotkania wykładowe i spacery prowadzone metodami edukacji pozaformalnej pozwolą nam w pogłębiony sposób poruszać się w sferze współczesnych kodów kultury. Poszczególne działania pogrupowaliśmy w pięciu blokach tematycznych. i kompetencje miłośników słowa – czytelników Odwołujemy się w nich do najnowszych koncepcji sztuki łączącej słowo i obraz, dynamiki miasta czy tradycyjnych przejawów ich współistnienia w sferze kształtowania wspólnoty i tożsamości.
książek, i zwolenników tzw. kultury obrazkowej.
Dzięki wspólnym działaniom chcemy pokazać atrakcyjność słowa i obrazu, które współistnieją ze sobą w fundamentalny dla kultury sposób już na poziomie graficznego przedstawienia pojedynczej litery, typografii książki czy narracji przekazu filmoweSztuka współczesna pokazuje, że oba te obszary go.
w twórczy sposób ze sobą współpracują, wzbogacają się Projekt podsumuje wydanie publikacji online. Zawartość publikacji obejmować będzie praktyczne podstawy do poznawania relacji słowa i obrazu Słowo/obraz to często stosowane przeciwstawienie. Używa się go na poziomie tzw. dyskursu akademickiei dookreślają. go i opisów kultury wyrażonych w języku potocznym. Często wartościuje ono i antagonizuje upodobania i kompetencje miłośników słowa – czytelników książek i zwolenników tzw. kultury obrazkowej. Sztuka współczesna pokazuje, że oba te obszary w twórczy sposób ze sobą współpracują, wzbogacają się i dookreślają.
Warsztaty, spotkania wykładowe i spacery prowadzone Warsztaty, spotkania wykładowe i spacery prowadzone metodami edukacji pozaformalnej pozwolą nam w pogłębiony sposób poruszać się w sferze współczesnych kodów kultury. Poszczególneedukacji działania pogrupowaliśmy w pięciu blokach tematycznych. metodami pozaformalnej pozwoliły nam Odwołujemy się w nich do najnowszych koncepcji sztuki łączącej słowo i obraz, dynamiki miasta czy tradycyjnych przejawów ich współistnienia w sferze kształtowania wspólnoty i tożsamości. w pogłębiony sposób poruszać się w sferze współczesnych kultury. Poszczególne działania Dzięki wspólnym działaniom chcemy pokazać atrakcyjność słowa i obrazu, które współistnieją ze sobą w fundamentalny dla kultury sposób już na poziomie graficznego przedstawienia pojedynczej kodów litery, typografii książki czy narracji przekazu filmowego. pogrupowaliśmy w pięciu blokach tematycznych. Odwołujemy się w nich do najnowszych koncepcji Projekt podsumuje wydanie publikacji online. Zawartość publikacji obejmować będzie praktyczne podstawy do poznawania relacji słowa i obrazu sztuki łączącej słowo i obraz, dynamiki miasta czy tradycyjnych przejawów ich współistnienia w sferze kształtowania wspólnoty i tożsamości. Na linii słowa. Twórcze poznawanie relacji słowa i obrazu, był projektem z zakresu edukacji kulturalnej dofinansowanym ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miasta Toruń, w ramach którego odbyło się ponad 20 wydarzeń. Niniejsza publikacja podsumowuje projekt. Jej zawartość obejmuje praktyczne podstawy do poznawania relacji słowa i obrazu. Scenariusze zajęć dla różnych grup wiekowych zostały tak opracowane, by mogli je stosować nauczyciele i edukatorzy.
P os z c z eg ó l n e dz ia ł an ia w r amac h b lo k u :
Blok 1 Kształtowanie
wspólnoty
poprzez
język
Język to podstawowa wartość scalająca i kształtująca wspólnotę. Jej wyrazem jest także miasto. Od czasów, kiedy architekci porzucili ideę tzw. jednego budowniczego, chętnie posługujemy się opisami miasta, które uwzględniają jego różnorodność. Graffiti, neony czy szyldy to swoisty język, poprzez który przejawia się tak prywatny, jak i publiczny wymiar życia mieszkańców. Te elementy miejskiej semantyki – traktowane jako część architektury, ale często także przejaw wandalizmu – wykorzystywane są w projektach artystycznych (np. przez Monikę Drożyńską), które podlegają interpretacjom i analizom socjologicznym czy językoznawczym, pozwalającym świadomie czytać przestrzenie urbanistyczne także jako wyraz ekspresji jej mieszkańców.
Wirus. Hakowanie rzeczywistości
działanie warsztatowe skierowane do dzieci, młodzieży i seniorów. W obszarze kultury informacje są tworzone, przechowywane i przekazywane za pomocą różnego rodzaju kodów. Każdy z nich rządzi się swoimi prawami, a jego funkcjonowanie zaburzyć
może
wirus,
który
generuje
zakłócenia,
ale
też obnaża strukturę kodu – jak w filmie Matrix, gdzie oznaką zmian w jego obrębie było zjawisko déjà vu. Warsztaty
obejmowały
różnorodne
techniki
czytania,
zmieniania i tworzenia kodów wizualno-językowych. Uczestnicy /
uczestniczki
dyskutowali
na
temat
ich właściwości
i starali się przedsięwziąć twórcze działanie wirusowe. Techniki: wykład multimedialny, tekst w sieci, grafika kompu-
wykład
Wirus. Hakowanie rzeczywistości dla dzieci
scenariusz wykładu: Dominik Pokornowski grupa docelowa: dzieci 6–12 lat ilość uczestników: max. 30 osób czas trwania: 2 h metody: wykład, dyskusja, zabawa, ćwiczenia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: komputer z dostępem do Internetu, rzutnik
1. Czym jest Internet?
Zabawa w łańcuch i sieć – unaocznienie uczestnikom /
uczestniczkom mechanizmu funkcjonowania sieci.
2.
Aktualne trendy technologiczne: drony, wirtualna rzeczywistość, sztuczna
inteligencja itp. Internet rzeczy – co może być podłączone do Internetu?
3.
Definicja sztucznej inteligencji jako programu, który się uczy. Porównanie
uczenia maszyny do uczenia człowieka – to, czego program nauczy się w Internecie, może być potem wykorzystane gdzie indziej.
4. Jaka jest „skala” Internetu? Ilu ludzi z niego korzysta? Co dzieje się w Internecie? Liveinternetstats.com.
5. Jak działa Google i Facebook? Wyszukiwarka jako wielka księga z indeksem. Google i Facebook jako programy, które wiedzą, co nam się podoba i to reklamują.
6. Hakowanie wyszukiwania. Ćwiczenie z wyszukiwarką Google: wyszukiwanie zaawansowane.
7. Kim jest haker? 8. Kody Internetu – memy i gify: – tworzenie własnych gifów i QR kodów; – tworzeniem kodów glitch (błędy): np. psucie fotografii i obrazków.
warsztat
Wirus. Hakowanie rzeczywistości dla młodzieży i seniorów
scenariusz warsztatów: Dagmara Pochyła grupa docelowa: młodzież licealna / dorośli 60+ ilość uczestników: max. 20 osób czas trwania: 2 h metody: ćwiczenia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer z edytorem tekstu typu Word lub prostym programem graficznym, papier samoprzylepny, drukarka kolorowa, taśma klejąca zwykła i dwustronna, nożyczki, linijki, pinezki
1.
Pogadanka o kodach kulturowych, których obecność uczestnicy /
uczestniczki dostrzegają w swoim życiu i otoczeniu.
2.
Wybór konkretnych przykładów, które uczestnicy / uczestniczki
chcieliby „zhakować” (praca indywidualna, w parach lub grupach).
3.
Omówienie poszczególnych kodów, ich języka, estetyki, strategii
Współczesne hieroglify. Kurs czytania tagów i graffiti dla dorosłych działanie warsztatowe skierowane do seniorów
Warsztaty miały za zadanie przybliżyć uczestnikom / uczestniczkom praktyki wypowiedzi twórczej obecne w przestrzeni publicznej na przykładzie kontrowersyjnych prac graffiti, murali i tagów. Działanie obejmowało spacery z przewodnikiem po wybranych dzielnicach Torunia śladami street artu – przejawów aktywności artystycznej często mylonej z wandalizmem. Rozpoznawanie ich jako form ekspresji twórczej, komunikatów wysyłanych w stronę przechodniów czy społecznych zjawisk wymagało zapoznania uczestników / uczestniczek spaceru z odpowiednim kodem. Podsumowaniem działań było projektowanie własnego tagu, muralu lub graffiti. Zbiór stworzonych prac został opublikowany w formie naklejek, tzw. vlepek. Techniki: wykład multimedialny, spotkanie ze specjalistą / artystą, spacer z przewodnikiem, tworzenie graficznych projektów w stylistyce street artu w formie naklejek
SPACER po Toruniu
scenariusz spaceru: Andrzej Kilanowski, Marcin Gręźlikowski grupa docelowa: dorośli 60+ ilość uczestników: max. 20 osób czas trwania: 2 h metody: spacer tematyczny, wykład, dyskusja
1.
posty w sieci itp.).
Wstęp – przedstawienie głównych założeń spaceru. Zapoznanie uczestników / uczestniczek z podstawowymi definicjami (street art, mural, grafitti itp.) i zwrócenie uwagi na ich bezużyteczność w konfrontacji z rzeczywistą twórczością.
5.
2.
obecności i wpływu na zachowania ludzi.
4. Zaprojektowanie działania i przygotowanie niezbędnych materiałów/ narzędzi do hakowania (wydruki, naklejki, tabliczki, znaki, ogłoszenia, Wyjście w przestrzeń i działanie artystyczne na żywej tkance
miejskiej. Obserwacja reakcji przechodniów na pojawienie się prac. W ramach zrealizowanych zajęć uczestnicy / uczestniczki zaprojektowali dwa ogłoszenia, które zafunkcjonowały w przestrzeni miejskiej: – posługując się charakterystycznym językiem ogłoszenia parafialnego stworzono zaproszenie na specjalną, odbywającą się w jednym z toruńskich kościołów, modlitwę w intencji napełnienia mądrością polityków rządzących naszym państwem; – na terenie osiedla, przy którym odbywały się uciążliwe roboty drogowe, rozwieszone zostały obwieszczenia administracyjne ze skierowaną do mieszkańców prośbą o przygotowanie i podanie robotnikom obiadu konkretnego dnia o wyznaczonej porze.
Legalny street art „dekoracyjny” w dwóch odsłonach: 7. Vlepki przy Not-store, czyli nieformalne praca Agaty Wilkowskiej vs. mural tematyczny Rejs i ścia- oznaczanie przez artystów miejsc godnych na sponsorowana przez Manekina. odwiedzenia. Vlepka komercyjna. Powiązanie 3. Miejskie szalety, czyli skupiska wolnej twórczości. street artu i graffiti z przemysłem odzieżowym Fenomen tzw. miejscówki. Street art jako zostawianie śla- i muzycznym. Komercjalizacja. dów i oznaczanie terenu. Wprowadzenie pojęć tag, vlepka 8. Szablon z szopem. Krótkie wprowadzenie itp. Graffiti jako fenomen międzynarodowy na przykładzie do techniki szablonowej (Banksy). vlepki Hello, my name is. 9. Graffiti jam na ulicy Zaszpitalnej (defini4. Rooftop przy zamku. Przykłady różnych stylów i „cha- cja jamu, jammowania). Przykład rewitalizacji rakterów”. Styl / posiadanie stylu jako jeden z kluczowych poprzez street art. Przegląd prac artystów, wyznaczników graffiti. Krótka historia gatunku (pociągi, porównanie technik, stylu, „kaligrafiti”, „wild dachy, mosty, nielegale). style” itd. 5. Wielkie Garbary, Baj Pomorski. Murale grupy Wyjazd 10. Kulturhauz – zamknięcie spaceru. „Majako przykłady projektów zespołowych i edukacyjnych larski” mural Borodno jako autoportret oraz (współudział dzieci). Praktyka projektowania muralu. Pytarysunki w jednym z pomieszczeń jako relacja nia do Andrzeja Poprostu – współautora ściany. z pobytu (narracja obrazkowa). Ewentualna 6. Klub NRD – street art to nie tylko malowanie, to dyskusja, pytania. również zdobienie (urban crocheting, urban gardening, wypełnianie luk, zdobienie rynien, ceramika itd.).
Współczesne hieroglify. Kurs czytania tagów i graffiti dla dorosłych warsztaty kreatywne z elementami wykładu dla seniorów
scenariusz warsztatów: Maciej Bukowski i Dagmara Pochyła grupa docelowa: dorośli 60+ ilość uczestników: max. 25 osób czas trwania: 3 h metody: wykład multimedialny, zajęcia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer, tablica flipchart, blok techniczny, podkładki, białe kartki, arkusz A3 czarnego PCV, specjalistyczne markery o różnych grubościach i kształtach końcówek, spraye, papier samoprzylepny, nożyczki, szablony figur geometrycznych, samoprzylepne białe blankiety, puste vlepki Hello, my name is, vlepki JoCzyNi
1. Wykład (60 min.): – vlepki i tagi jako element sztuki na ulicach miast; – definicja tagu – ulicznego podpisu; rodzaje tagów – pseudonimy, skróty, grupy, słowa, sentencje; – tworzenie własnych tagów – szukanie „swoich” liter (np. imię, ksywka, ulubione słowo), tworzenie alfabetów tagowych (ABCD...XYZ w tagowym / grafficiarskim stylu); – pokaz zdjęć tagów z różnych krajów; – vlepka: po co? jak to się robi?; vlepka jako mniej inwazyjna część tagowania; materiały do tworzenia vlepek – kartki samoprzylepne, gotowe puste vlepki, vlepki ręcznie robione oraz drukowane; – kreatywność i hardcore gwarancją sukcesu – jak zostać zauważonym w ulicznej galerii sztuki; – pokaz zdjęć vlepek z różnych krajów; – pokaz zdjęć vlepek I LOVE CCH z różnych krajów; – pytania uczestników do prowadzącego.
2. Ćwiczenia praktyczne (120 min.): – tworzenie tagów na kartkach przy użyciu różnych rodzajów markerów; – tworzenie vlepek na gotowych arkuszach samoprzylepnych (białe blankiety, vlepki Hello); – tworzenie vlepek na samoprzylepnych kartkach i wycinanie pojedynczych vlepek; – tworzenie vlepek przy użyciu szablonów lub w połączeniu z markerami; – tworzenie kolażu / wspólnej kompozycji z vlepek oraz tagów na płycie PCV.
Słowo na warsztacie
działanie warsztatowe skierowane do młodzieży Zajęcia koncentrowały uwagę uczestników / uczestniczek na mechanizmach rządzących praktyką tworzenia podpisów w szeroko pojętej publicystyce. Warsztaty opierały się na wnikliwej analizie konkretnych przykładów, zaczerpniętych zarówno z prasy papierowej, jak i sieciowej. Nauka świadomego i krytycznego czytania informacji medialnych miała na celu podniesienie świadomości posiadania wpływu na otaczającą rzeczywistość, minimalizując tym samym poczucie bezsilności, uwikłania i bierności. Techniki: wykład multimedialny, spotkanie ze specjalistą / artystą, kolaż scenariusz warsztatów: Malina Barcikowska grupa docelowa: młodzież licealna ilość uczestników: max. 25 osób czas trwania: 2 h metody: dyskusja, zajęcia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: kartki papieru, materiały piśmiennicze, wybór różnych zdjęć
1. Wstęp: – czytane w Internecie gazety, portale, blogi – co kieruje wyborami uczestników / uczestniczek warsztatów? – próba wymienienia rożnych typów gazet, przede wszystkim dotyczących hobby i zainteresowań; – czy tytuł ma wpływ na wybór artykułu, który decydujemy się przeczytać? Jaki?
2. Ćwiczenie: Każdy z uczestników / uczestniczek ma za zadanie napisać artykuł, np. w formie kilkuzdaniowego telegramu, będący relacją z podróży. Tekst nie może mieć tytułu. Następnie uczestnicy / uczestniczki wymieniają się kartkami, zapoznają się z artykułem napisanym przez drugą osobę i nadają mu tytuł, zgodnie z własną inwencją. Osoba nadająca tytuł odczytuje go głośno, a prowadzący i grupa starają się odgadnąć na tej podstawie treść tekstu. Następnie autor / autorka tytułu odczytuje tekst, a autor / autorka artykułu określa, czy jego / jej zdaniem pasuje on do napisanego przez niego / nią tekstu i czy jest zgodny z intencją piszącego.
3. Dyskusja: Jaką rolę odgrywa tytuł w rozumieniu tekstu? Czy może być on nadawany przez inną osobę niż piszący? Dlaczego jest ważny? Jak ukierunkowuje czytającego? Czym jest odpowiedzialność za tekst? Czy tekst może rozczarować czytelnika, jeśli tytuł nie odpowiada jego założeniom? Czym jest etyka dziennikarska? Jak powinna ona kształtować warsztat dziennikarski?
4. Typologia Clive’a Scotta: – podpis jako docelowe wyjaśnianie: objaśnia i syntezuje obraz; – podpis jako punkt wyjścia: daje dyskretny sygnał ukierunkowujący odbiorcę; – podpis jako paralelny, ale oderwany od zawartości zdjęcia komentarz. W ramach wszystkich tych strategii może dochodzić do nadużyć i manipulacji, także na poziomie publikacji prasowych.
5. Część warsztatowa: Uczestnicy otrzymują do kilku do kilkunastu wydruków zdjęć, które nie łączą się ze sobą tematycznie w sposób bezpośredni, ale można ewentualnie widzieć je jako pewien cykl obrazów, podporządkowanych wspólnej narracji (np.: lampka w czerwonym kolorze, czerwony magnes, czerwony samochód, zdjęcie nieba, czerwona sukienka, niebieski samochód, zdjęcie pofarbowanych na czerwono włosów; przykładowe narracje: kolor czerwony, dizajn i moda, przedmioty, technika). Każdy z uczestników ma za zadanie ułożyć własny cykl, korzystając z dowolnej ilości fotografii, oraz nadać mu nazwę.
6. Dyskusja: Czy słowo ma związek z obrazem, a jeśli tak, to jaki? Czy słowo ukierunkowuje i podsuwa skojarzenia czytającemu? Jakie są możliwości wykorzystania słowa jako podpisu pod zdjęciem lub nazwy cyklu zdjęć w prasie, a jakie na wystawie sztuki? Która z dziedzin wydaje się wymagać do słowa większej odpowiedzialności i dlaczego?
Blok 2 Świadome / nieświadome
Klasyczny podział świadome / nieświadome, stosowany
w
odniesieniu
do
ludzkiej
podmiotowości, znajduje swój wyraz także w sposobie podejścia do problemu relacji słowo– obraz. Pismo linearne, jedno z głównych osiągnięć kultury zachodniej, odzwierciedla pewien model świata, z którym zwolennicy myślenia
obrazowego
(związanego
np.
z marzeniami sennymi) podejmują dyskusję. To zderzenie widoczne jest np. w twórczości Stefana i Franciszki Themersonów, a zwłaszcza w ich pracach Papier w akcji – w inspirujący i dowcipny sposób łączących słowo i obraz, otwierających pole nie tylko do zabaw, ale i filozoficznych dyskusji na temat kształtu świadomości człowieka i roli pisma w jej formowaniu. Prace, będące punktem wyjścia dla tego bloku zagadnień, pokazują konieczność współistnienia warstwy tekstowej i wizualnej jako tych, które pobudzają równocześnie zmysły i umysł. Ta koegzystencja pozwala na większe zaangażowanie
uczestników
kultury
oraz
pełniejsze zrozumienie przez nich samych siebie.
Poszczególne działania w ramach bloku: Mozaiki nieświadomości
działanie warsztatowe dla młodzieży i seniorów Warsztaty obejmowały praktykę automatycznego pisania połączoną z realizowaniem prostych form wizualnych (wideo / fotografia) na bazie stworzonych tekstów. Punktem wyjścia zajęć była twórczość amerykańskiego pisarza i poety Jacka Keruaca, który łączył akt pisania w konkretnym miejscu z fotografią tego, co widział. Technika: wykład multimedialny, sesje automatycznego pisania, fotografia, film scenariusz warsztatów: Dagmara Pochyła grupa docelowa: młodzież licealna / dorośli 60+ ilość uczestników: max. 30 osób czas trwania: 3 h metody: wykład multimedialny, zajęcia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer, papier A4, długopisy, aparaty fotograficzne lub telefony komórkowe z funkcją aparatu
1. Wykład poruszający temat budowy psychiki ludzkiej (60 min.):
Word FX
działanie warsztatowe dla dzieci Wizualny aspekt języka został wykorzystany podczas nietypowego kolektywnego działania. Przy pomocy edytora tekstu (np. Word) uczestnicy tworzyli grafiki, których modułowymi elementami były litery i znaki interpunkcyjne. Ułożone liniowo strony dokumentu złożyły się na animację, dając efekt ruchomego obrazu. Technika: wykład multimedialny, tworzenie grafik za pomocą edytora tekstu, animacja poklatkowa scentariusz warsztatów: Dagmara Pochyła grupa docelowa: dzieci w wieku 6–12 lat
– świadomość / nieświadomość / nadświadomość;
ilość uczestników: max. 20 osób
– mowa wewnętrzna jako nieprzerwany strumień myśli;
czas trwania: 3 h
– obserwacja medytacji uważności;
metody: wykład multimedialny, ćwiczenia praktyczne
– strumień świadomości i próby jego uchwycenia;
pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer, litery samoprzylepne w jednym kolorze i różnych rozmiarach,
– André Breton i pismo automatyczne;
pianka PCV 100 x 70 cm podzielona na pół (pianka i litery powinny być kontrastowe), linijki, ołówki, gumki, papier A4
– Jack Kerouac – jego techniki pisania i słynna powieść W drodze, stworzona w trzy tygodnie na jednym zwoju papieru teletype;
1. Wykład na temat tworzenia obrazów za pomocą edytorów tekstu: ANSII art, ASCII art, przykłady prac artystycznych
– Aleksander Wat – polski literat posługujący się techniką pisma transowego;
wykorzystujących litery i znaki interpunkcyjne do tworzenia wzorów i złudzeń optycznych (45 min.).
– przykłady relacji jazz – fotografia – poezja automatyczna oraz poezja – fotografia (projekt Maarten Rots i Rainer Maria Rilke; Wojciech Wilczyk i Grzegorz Wróblewski: The Blue Pueblo Project; MonoNeon + Publio Delgado: GloZell HOT
2. Zajęcia praktyczne:
PEPPER CHALLENGE – Harmonizator; MonoNeon: STEP ON MY DAMN TOES AGAIN !!!; Nobel Jazz Poetry).
– projektowanie obrazka / kompozycji na papierze szkicowym – najbardziej efektywne wydaje się wybranie
2. Zajęcia praktyczne (120 min.):
jednego kształtu (np. kota) i określenie strategii budowania relacji figura – tło (gęste wypełnienie kształtu literami i pozostawienie neutralnego tła / zaznaczenie konturu literami na neutralnym tle / wypełnienie tła literami i
– medytacja uważności (5 min.), rozmowa o spostrzeżeniach (30 min.);
zaznaczenie pożądanej figury poprzez pozostawienie jej pustej). Ważne, aby wielkości liter były możliwie jak najbardziej
– indywidualne pisanie automatyczne, czytanie powstałych tekstów i rozmowa o nich, wymiana tekstów
zróżnicowane, co pozwoli na wykorzystanie różnych strategii kompozycyjnych (30 min.);
– wybór fragmentu tekstu, do którego powstanie fotografia;
– przeniesienie projektu na większy format i tworzenie indywidualnych kompozycji za pomocą naklejania gotowych liter
– wykonanie prac, w których obraz i tekst w tym samym stopniu oddziałują na odbiorcę.
na powierzchnię pianki (1h 45 min.).
Sfera znaczeń i dyskurs sztuki a język Chociaż sztuki wizualne łączy się zazwyczaj z obrazem, słowo także ma istotny wpływ na kształtowanie się znaczenia prac i wystaw. Tekst stanowi samodzielny artystyczny temat, układa się także w narrację, decydującą w istotnym stopniu o przekazie całej ekspozycji. Na przecięciu aspektów języka i przekazu wizualnego sytuują się takie problemy, jak pochodzenie pisma i jego związki z archetypicznymi obrazami, znaczenie podpisów pod dziełami eksponowanymi w muzeach i galeriach czy aspekt sygnowania prac przez ich autorów. Odwoływanie się do znaczenia typografii, słów, czcionek, liter, fragmentów tekstów zarówno przez tak znanych artystów, jak Stanisław Dróżdż, ale i przedstawicieli młodszego pokolenia (np. Stefan Kornacki, Natalia Wiśniewska, Justyna Jaworska, Katarzyna Tretyn-Zečević) pokazuje, jak sztucznie separowane sfery słowa i obrazu łączą się, współkształtując sensy i znaczenia.
P os z c z eg ó l n e dz ia ł an ia w r amac h b lo k u :
Blok 3
Pokaż mi swoją okładkę, a powiem ci...
działanie skierowane do dzieci Uczestnicy / uczestniczki w ramach zajęć odwiedzili dwie księgarnie na terenie toruńskiej starówki: funkcjonującą w budynku CSW Znaki Czasu Księgarnię Sztuki oraz Tanią Książkę. Dokonali tam subiektywnego przeglądu projektów okładek książkowych – swoistych wizytówek, na podstawie których często decydujemy o zakupie danej pozycji. Stanowiło to punkt wyjścia do zastanowienia się nad relacjami między obrazem a słowem (tytułem książki) oraz inspirację do podjęcia próby zmierzenia się z zadaniem stworzenia szaty graficznej publikacji. W efekcie warsztatów powstały tryptyki, składające się z oryginalnej okładki i dwóch nowych, autorskich wersji projektu.
Technika: wizyta w księgarni, wykład multimedialny, spotkanie ze specjalistą / z artystą, kolaż, malarstwo, rysunek
wykład
warsztat
scenariusz wykładu: Malina Barcikowska grupa docelowa: dzieci w wieku 6–12 lat
grupa docelowa: dzieci w wieku 6–12 lat ilość uczestników: max. 20 osób czas trwania: min. 2 h metody: wizyta z księgarni, ćwiczenia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: kilka egzemplarzy różnych książek, wydruki A3 oryginalnych okładek oraz wersji okładek bez napisów, blok
ilość uczestników: max. 20 czas trwania: 30–40 min.
scenariusz warsztatów: Dagmara Pochyła
techniczny A3, różnokolorowe flamastry permanentne,
metody: wykład, dyskusja
2. Okładka – to, jak wygląda książka:
farby plakatowe, pędzle, linijki z szablonami liter do
pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, kom-
– co jest ważniejsze: wygląd czy charakter? Jak ocenia-
puter
my ludzi?
litery w formie naklejek w różnych kolorach
1. Książka: czemu „kto”, a nie „co”? – poszukiwanie
– czy uczestnikom / uczestniczkom zdarzyło się kupić książkę ze względu na wygląd?
nowych tropów postrzegania książki. Czy o książkach
– czy okładka to „makijaż książki”? Okładka jako to, co
można mówić jako o czymś / kimś żywym? Dlaczego
przyciąga czytelnika.
książki można byłoby traktować jak ludzi albo
– okładka a treść: czy mają ze sobą coś wspólnego?
zwierzęta?
– czym jest komiks, a czym picturebook?
– grzbiet – boczna część książki od strony zszycia
– wartościowanie książek kolorowych (ilustrowanych)
arkuszy. Kto ma grzbiet? Kto ma plecy?
i tych, w których przeważa czarny druk na białej kartce;
– guzy – ochrona książki przed mechanicznym
– różne wydania: treść ta sama, inne okładki;
uszkodzeniem. Nabić sobie guza (zranienie).
– grupy na Facebooku – społeczność internetowa bu-
– rogi – najszybciej niszcząca się część książki. Po co
dowana wokół okładek książek.
zagina się rogi? Do czego rogi służą zwierzętom? Czy
odrysowania, czcionki różnej wielkości, klej do papieru, i rozmiarach
1.
Spotkanie w księgarni, gdzie każdy uczestnik /
każda uczestniczka wybiera jedną okładkę, która jego / jej zdaniem jest najciekawsza lub w inny sposób zwróciła jego / jej uwagę. Wykonanie zdjęcia uczestników / uczestniczek z wybranymi okładkami (30 min.).
2. Przemieszczenie się do sali warsztatowej . 3. Część praktyczna (90 min.): Każdy
uczestnik
/
uczestniczka
losuje
jedną,
książka może nas „brać na rogi”? Co to może znaczyć?
3. Czy książka żyje? Kiedy żyje?
wydrukowaną na A3 grafikę okładki książki pozbawioną
– treść – medyczne konotacje (np. badanie treści
– autor i jego myśl, która kryje się w książce – książka
żołądkowej zwierzęcia w celu zbadania, jaki szlak
jako trwały zapis myśli ludzkiej (myśl ucieka);
podstawie wymyślić tytuł publikacji, zaprojektować
przeszło, co po drodze jadło, czy jest chore). Treść
– czym są rozmowy o książkach, czytanie, interpreta-
książki jako szlak myśli, przeżyć, uczuć, doświadczeń
cje? Czy można żyć w rozmowach?
pisarza?
– audiobook – czy głos staje się częścią książki? Czy
– pisać mięsem / mięsisty język, książka napisana
głos aktorki / aktora wpływa na nasze wyobrażenie
od serca / krwią – co pisarze mówią o swojej pracy?
o bohaterze?
Pisanie jako coś, co daje oddech.
– jak na czytelnika działają ilustracje?
– tradycja pisania ptasim (gęsim) piórem i atramentem
Dyskusja: czy można powiedzieć o książkach „kto”,
– skrzydła / skrzydełka książki – do czego służą?
a nie „co”?
– biały kruk – czym jest?
jakichkolwiek
napisów.
Ma
za
zadanie
na
jej
napis i wkomponować go w grafikę za pomocą pisma ręcznego, szablonów lub w inny sposób. Następnie ujawniona
zostaje
oryginalna
wersja
okładki
–
uczestnik / uczestniczka dowiaduje się, jaki tytuł nosi książka i projektuje nową grafikę do oryginalnego tytułu, również w formacie A3. Wykorzystuje do tego flamastry, farby lub inną technikę. W efekcie uczestnik / uczestniczka tworzy tryptyk złożony z oryginału okładki i dwóch alternatywnych wersji projektu.
scenariusz warsztatów: Dagmara Pochyła
To nie jest fajka
działanie skierowane do młodzieży
grupa docelowa: młodzież licealna
Uczestnicy / uczestniczki dobierają się pary. Każdy
ilość uczestników: max. 26 osób
ujawnia przed partnerem nazwę, jaką posługuje się
czas trwania: 2–3 h
na swoim facebookowym profilu. Następnie jedna oso-
metody: wykład multimedialny, ćwiczenia praktyczne
ba wymyśla dla drugiej inną nazwę, pod którą będzie
pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer
funkcjonować w sieci przez miesiąc (mógłby to być je-
z edytorem tekstu typu Word lub prostym programem
den dzień, ale regulamin portalu zakłada tylko jedną
graficznym, papier samoprzylepny, drukarka kolorowa,
tego typu zmianę na miesiąc). Propozycja ta najczę-
taśma klejąca zwykła i dwustronna, nożyczki, linijki,
ściej spotyka się z dużym oporem i protestem ze stro-
pinezki
ny uczestników / uczestniczek – jest to dobry punkt wyjścia do rozmowy o tym, dlaczego tak bardzo przy-
Słynny obraz
belgijskiego surrealisty René
wiązujemy się do swoich pseudonimów czy przezwisk.
Magritte'a, składający się z przedstawienia fajki
Alternatywnie możemy zaproponować inne ćwiczenie:
do palenia tytoniu oraz napisu głoszącego „To
wchodzimy na facebookowy profil ochotnika i dyskutuje-
nie jest fajka”, czy praca konceptualisty Josepha
my o tym, jaka relacja zachodzi między osobą, jej zdję-
Kosutha pt. Jedno i trzy krzesła wskazują na
ciem profilowym a nazwą, jaką sobie nadała. Następ-
zakłócenia pojawiające się na linii obiekt / obraz –
nie grupa wymyśla nowe, alternatywne, surrealistyczne
nazwa (tytuł). Uczestnicy / uczestniczki warsztatów
1.
Wykład dotyczący m.in.: słynnego obrazu René
nazwy np. dla szkoły, do której uczęszczają (można np.
zapoznani zostali z różnymi przykładami wpływania
Magritte'a To nie jest fajka, obiektu ready made Mar-
przygotować oficjalny wniosek o zmianę nazwy placów-
na siebie warstwy tekstowej i obrazowej. Następnie
cela Duchampa Fontanna oraz pracy Jedno i trzy krze-
ki– przygotowując takie oficjalne pismo i mierząc się
ich zadaniem było podjęcie świadomej interwencji
sła konceptualisty Josepha Kosutha (45–60 min.):
z koniecznością „racjonalnego” uzasadnienia swojej
w przestrzeni publicznej przy użyciu tekstu,
– rozpoznanie zwodniczego charakteru obrazów i słów
propozycji, uczestnicy / uczestniczki będą mieli okazję
obrazu bądź innego gestu twórczego (poprzez
w stosunku do realnej / doświadczalnej rzeczywisto-
bliżej przyjrzeć się temu, jakimi prawami rządzą się re-
fotografię z napisem, fotomontaż, happening
ści oraz odwołanie się do postulatu ikonoklastów;
lacje słowa, obrazu i obiektu). Przykładem, którym moż-
itp.). Działanie to miało na celu uwrażliwienie
– wskazanie na pułapki / konstrukcje mental-
na się posłużyć przy realizacji tego ćwiczenia, jest przy-
uczestników / uczestniczek na mechanizmy
ne i kulturowe zbudowane na relacjach obiek-
padek zaprojektowanej przez Jana Gałeckiego stacji
postrzegania, jakim na co dzień podlegamy,
tu
realnego,
nazwy
przesiadkowej w Łodzi, która zyskała nazwę „Stajni jed-
oraz
lub
definicji
słów.
norożców” (nazwa tak bardzo przyjęła się w nomenkla-
w
zachęcenie komentowaniu
ich
do
czynnego
otaczającej
udziału
rzeczywistości
jego
przedstawienia
prezentowanej
za
oraz pomocą
turze miasta, że ponoć planowane jest tam postawienie
i świadomego kreowania komunikatów przy
2.
Ćwiczenia, które mają na celu zwróce-
pomnika Jednorożca). To z pewnością znakomity przy-
użyciu
nie uwagi uczestników / uczestniczek na obec-
kład na to, jak „nielogiczna” nazwa obiektu może nadać
ność omawianych w wykładzie relacji w otacza-
nowy bieg kształtowaniu się namacalnej rzeczywistości.
takich
mediów,
jak
język
i
Technika: spacer, wykład / spotkanie, fotografia, kolaż, happening
obraz.
jącej ich rzeczywistości np. na terenie szkoły, w
przestrzeni
(60–120 min.):
miejskiej,
na
osiedlu,
w
sieci
Proponujemy także, aby uczestnvicy / uczestniczki zaprojektowali nowe tabliczki na drzwi np.: pokoju nauczycielskiego, sali gimnastycznej, WC, stołówki itp.
Słowo na warsztacie: tytuły dzieł sztuki i narracja wystawy działanie skierowane do seniorów Można pokusić się o stwierdzenie, że tekst – w formie tytułu pracy artystycznej lub jako element narracji wystawy – w znacznym stopniu decyduje o przekazie ekspozycji i jest równorzędny z obiektem odbieranym na poziomie zmysłowym. Wielokrotnie zdarza się, że tytuł dopowiada sensy niewynikające bezpośrednio z struktury dzieła, jednak może także zakłócić proces subiektywnego odbioru. Uczestnicy / uczestniczki zajęć mieli szansę zetknąć się z obrazami prezentowanymi w Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu. Podczas zwiedzania wystawy tworzyli własne tytuły do kilku prac. Dyskusja na temat różnorodnych interpretacji dzieł stanowiła podsumowanie pierwszej części warsztatów. Drugą część zdominowało zagadnienie czytania ekspozycji jako narracji / historii. Uczestnicy / uczestniczki wykonywali ćwiczenia pobudzające wyobraźnię i sprawdzali, jak na odbiór wystawy wpłynęłaby np.
zmiana
kolejności
wystawianych
prac.
Technika: wykład / spotkanie, wizyta w galerii sztuki, ćwiczenia kreatywne
scenariusz warsztatów: Natalia Cieślak grupa docelowa: dorośli 60+ ilość uczestników: max. 20 osób czas trwania: 2 h metody: wizyta z galerii sztuki, wykład, ćwiczenia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: tablet z reprodukcjami stanowiących odniesienie dla prac prezentowanych na wystawie; kartki i podkładki do notowania; długopisy
t
1. Ćwiczenie wstępne: Uczestnicy / uczestniczki zostają podzieleni na dwie grupy. Po wejściu w przestrzeń ekspozycji jedna z grup zaczyna zwiedzać wystawę, poruszając się w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, druga – w przeciwnym. Swoją uwagę koncentrują tylko na trzech pierwszych pracach, jakie widzą. Uczestnicy / uczestniczki zostają poproszeni o to, by zwrócić szczególną uwagę m.in. na to: co przedstawiają obrazy, jakie noszą tytuły, jaka jest relacja między tym, co na obrazie, a jego tytułem (np. czy tytuł odzwierciedla to, co jest przedstawione), jaki nastrój panuje w dziele, czy detale i szczegóły obrazu wpływają w jakiś sposób na jego narrację itp. Zadaniem uczestników / uczestniczek jest to, by na podstawie obserwacji dokonanych na tym niewielkim zbiorze prac, określili ogólną tematykę wystawy. Kolejnym etapem działań jest dyskusja, w czasie której skonfrontowane zostają obserwacje członków obu grup. Czy ich spostrzeżenia są zbliżone / pokrywają się, a może są rozbieżne?
2. Analiza relacji obrazu i jego tytułu: – w jaki sposób tytuł koreluje z treścią obrazu? Czy ułatwia on jego interpretację, a może wprowadza „zamieszanie”? – czy w obrazach można dopatrzeć się jakichś nawiązań do tradycji literackich?
t – jaką rolę pełnią umieszczone na obrazach napisy? Co oznaczają? Skąd zostały zaczerpnięte? Jak wygląda ich relacja z tym, co przedstawione na obrazie? Czy napisy wnoszą coś do tego, jak interpretujemy dany obraz? – Jakie znaczenie dla interpretacji pracy ma wieloznaczny tytuł? Równolegle – dyskusje i tworzenie alternatywnych wariantów tytułów obrazów.
3. Tytuł wystawy i tok jej narracji: – zapoznanie uczestników z tytułem wystawy – punkt wyjścia do dyskusji. Wymiana „na gorąco” pierwszych skojarzeń, jakie budzi tytuł. Skonfrontowanie tytułu z wystawą jako całością: na ile tytuł ją „spina” i jest dla niej adekwatny? Czy znajomość / nieznajomość tytułu wpływa na odbiór wystawy? Czy tytuł zwraca uwagę na nowe, wcześniej niedostrzegane przez uczestników aspekty prac? – prezentacja toku narracji, będącego pierwotnym zamierzeniem artysty / kuratora i podkreślenie zaznaczenia głównych punktów ekspozycji – obraz wprowadzający, wątki wyakcentowane w toku narracji, praca zamykająca ekspozycję.
4. Podsumowanie: – nawiązanie do ćwiczenia wstępnego i dyskusja nad znaczeniem kierunku prowadzania narracji wystawy i słów, które „dopowiadają” obrazy; – burza mózgów – próba stworzenia alternatywnych wariantów tytułu ekspozycji.
t
Blok 4 Pamięć
/
historia / tożsamość
Narodziny
historii
jako
nauki
często
metaforycznie
np.
jako
„ślady”
czy
wiąże się z momentem powstania pisma,
„zranienia” – zazębiają się w pracach
umożliwiającego tworzenia dokumentów,
takich twórców, jak Małgorzata Dawidek,
przekazanie ich i odczytanie przez osoby
Jerzy Bereś czy Michael Rovner, i pozwalają
niebędące
w pogłębiony sposób podejść do związków
wydarzeń.
bezpośrednimi Pismo,
które
świadkami zdaje
się
konstytutywne dla zbiorowego wymiaru historii, nabiera innych znaczeń, kiedy mówimy o jej wymiarze indywidualnym. Sygnatariuszem osobistych opowieści jest bowiem także ciało, często przesłaniane przez różnego typu dyskursy. Zagadnienia przewijające
się
zarówno
w
pamięci
zbiorowej, jak i indywidualnej – ujmowane
tekstu
z
historycznym
wspólnoty, jak i jednostek.
wymiarem
tak
Językseniorów ciała dla scenariusz warsztatów: Anna Haracz grupa docelowa: dorośli 60+ ilość uczestników: max. 20 osób czas trwania: 2 h metody: ćwiczenia praktyczne, wykład, dyskusja
1. Miniwykład oraz dyskusja o ciele ludzkim jako narzędziu komunikowania się ze światem wewnętrznym
dla dzieci i młodzieży
i zewnętrznym.
scenariusz warsztatów: Anna Haracz grupa docelowa: dzieci i młodzież licealna ilość uczestników: max. 20 osób Dyskusja na temat wzorców postrzegania ciała, czas trwania: 2 h szczególnie w odniesieniu do wieku, procesu starzenia metody: ćwiczenia praktyczne, wykład
2.
się i wynikających z niego zmian mobilności, sposobu traktowania swojego ciała.
1. Miniwykład i prezentacja o ciele ludzkim jako narzędziu
3. Rozmowa o sposobach poznawania własnego ciała
komunikowania się ze światem wewnętrznym i zewnętrznym.
i troski o nie oraz o tym, jak można się z nim komunikować
2. Warsztat ruchowy:
i co ono nam komunikuje.
4.
Ćwiczenia poszerzające świadomość ciała:
– oddech – obserwacja, poznawanie i regulowanie własnego oddechu, poznanie i praktyka trzech jakości oddechu: czasu, miejsca i faktury, ujmowanie słowami / nazywanie doznań odczutych w trakcie wykonywania ćwiczenia, dostrzeżenie subtelnych zmian na poziomie ciała i umysłu; – obserwacja ciała – budzenie świadomości własnego ciała poprzez jego uważne skanowanie od stóp do głowy i przyglądanie się wszelkiego rodzaju doznaniom, jakie pojawiają się na powierzchni i wewnątrz ciała (bez analizowania i oceniania); nawiązanie kontaktu ze swoim ciałem, ujmowanie słowami / nazywanie doznań odczutych w trakcie ćwiczenia, dostrzeżenie subtelnych zmian na poziomie ciała i umysłu; – podsumowanie zajęć – przypomnienie wszystkich dotychczasowych działań.
– rozgrzewka – wzajemne masowanie na stojąco z zamkniętymi oczami, praca z partnerem, odczuwanie własnego ciała i ciała osoby, którą się masuje;
Język ciała
działania warsztatowe skierowane do dzieci i młodzieży oraz seniorów
– ćwiczenia dynamiczne – kopiowanie ruchu zwierząt, odgadywanie, jakie zwierzęta prezentują inni, tworzenie
Uczestnicy / uczestniczki skupiali się w czasie zajęć na
własnych układów z ruchów improwizowanych, nauka
mowie ciała i znaczeniu gestu oraz ćwiczyli komunikowanie
zapamiętywania ich, uczenie partnera swojej choreografii, się za pomocą ruchu. Poznając swoje ciało i jego możliwości wspólne wykonanie stworzonego duetu, objaśnianie
ekspresji, kreowali indywidualny bądź kolektywny system
znaczeń zawartych w choreografii;
/ język ciała. Zajęcia odwoływały się do tego, co znaczące
– ćwiczenia rozluźniające na podłodze – udawanie worka
i znaczone, do gramatyki oraz problemu niewyrażalności
z wodą, zmiana poziomów poruszania się w przestrzeni,
pewnych myśli i emocji przy pomocy klasycznego języka.
zmiana jakości i kierunków ruchu, poznawanie swojego ciała,
podstawy
partnerowań
kontakt
improwizacji,
utrzymywanie punktu kontaktu, podnoszenia, przenoszenia i wspieranie partnera, pozawerbalne komunikowanie się z drugim człowiekiem; – podsumowanie zajęć – przypomnienie wszystkich dotychczasowych działań, wspólny masaż.
Technika: ruch, taniec
Blok 5
Racjonalność a sensualność języka Dominacja racjonalizmu, wyrażającego się najpełniej poprzez język naukowy, sprawia, że pewne aspekty rzeczywistości pozostają niezgłębione. „Rozumienie” definiowane jest jako opisywanie, a co za tym idzie opanowywanie świata. Z kolei poszukiwanie sensualnych jakości języka, które stanowi często clou kobiecego pisarstwa i jego teoretycznej podbudowy lingwistycznej, widoczne jest np. w klasycznych już akcjach artystycznych Ewy Partum pt. Poezja aktywna, gdzie performerka przywołuje żywioły wody czy wiatru, które w symboliczny sposób rozbijają monolit tekstu. Wprowadzenie opozycji między racjonalnym a sensualnym wymiarem pisma pozwala na przepracowanie zagadnień z pogranicza literatury i sztuki, związanych z np. różnicowaniem tekstu naukowego i poezji, w odniesieniu do której często stosuje się określenia takie jak „szczeliny”, „prześwity”, „żywioł języka” czy „wypierane szaleństwo”.
warsztat
Stan skupienia
dla dzieci i seniorów
scenariusz warsztatów: Dagmara Pochyła grupa docelowa: dzieci 6–12 lat / dorośli 60+ ilość uczestników: max. 15 osób czas trwania: 3 h metody: wykład multimedialny, spotkanie z artystą / artystką, ćwiczenia praktyczne pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer, różnokolorowe podkłady z papieru (format od A3 do A0), patyczki różnych grubości, szyszki, piasek, żwirek, kawa, cukier, sól, mąka, mak, rdza, brokat, mech, ziarno słonecznika itp.
1.
Zapoznanie się z techniką, materiałami, zaprojektowanie swojej kompozycji (30 min.) 2. Realizacja kompozycji (90 min): – uczestnicy / uczestniczki tworzą nietrwałe i delikatne kompozycje, dbając o każdy szczegół; usypują kształty liter z drobnych materiałów, takich jak sól czy ziemia; mają wielozmysłowy kontakt z materiałem, czują jego właściwości (sól może szczypać, jeśli ktoś ma skaleczenie; ziemia może być mokra lub mieć intensywny zapach itd.); świadomie wybierają kolor tła, na którym umieszczają litery (może ono kontrastować z napisem i go eksponować lub wręcz przeciwnie – sprawiać, że zanika, wtapia się w tło); – wykonanie fotografii prac; – uroczyste zniszczenie nietrwałych kompozycji.
wykład scenariusz wykładu: Natalia Wiśniewska grupa docelowa: dorośli 60+ ilość uczestników: max. 30 osób czas trwania: 2 h pomoce dydaktyczne i materiały: projektor, komputer
1. Wprowadzenie: – temat spotkania – materiał / tworzywo świadomie wykorzystywane przez artystów do tworzenia prac związanych z językiem; – konteksty, które kształtują nasz odbiór rzeczywistości i drugiego człowieka – sygnał wysyłany przez „niepozorne” jednostki w sferze publicznej. 2. Mural Łukasza Surowca Tato, nie płacz! w ramach katowickiego Street Art Festival: – wzór: obrazek namalowany przez pięcioletnią Zosię, która mieszka z rodzicami w Zabrzu; – kontekst powstania obrazka – fala górniczych protestów, która odbiła się także na rodzinach górników (tata Zosi pracuje w kopalni); – podpisanie się Zosi pod muralem. 3. Want To Be Mortal Natalii Wiśniewskiej – nietypowy
mural-napis zrealizowany przy użyciu sztucznej trawy (poznański festiwal murali Outer Space): – konteksty: przemijalność, efemeryczność, pragnienie uczestnictwa w naturalnych procesach, które w dzisiejszym świecie często wypiera imperatyw piękna, wiecznej młodości lub „bycia nieśmiertelnym”; – nawoływanie do wzięcia udziału w świadomym, śmiertelnym, ale rzeczywistym życiu; – inspiracje: twórczość bioartystki Jae Rhim Lee (praca Grzybowy kostium pośmiertny), ekologia, książką Moniki Bakke Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu.
4. Czy twój umysł jest pełen dobroci? – mądrość pisana
dziecięca rączką Elżbiety Jabłońskiej: – konteksty: liczne performanse, fotografie i działania społeczne zaangażowanie artystki, odnoszące się do ról odgrywanych przez współczesne kobiety oraz uwidaczniających grupy marginalizowane (bezrobotnych, bezdomnych itp.); – pytanie – zaczerpnięte z nauki Atīśy, mistrza buddyzmu tybetańskiego – odnosi się do postawy człowieka i etyki, dyktującej jego codzienne wybory; – wewnętrzne skonfliktowanie artystki-matki – wykorzystując dukt pisma synka, Jabłońska odniosła się do macierzyństwa, wymagającego cierpliwości i wyrzeczenia się siebie na rzecz drugiego człowieka; – błękitny kolor napisu – w każdej kulturze barwa ta ma wymiar duchowy, odnosi się do samoświadomości i pokory wobec wartości wyższych.
5. Blask Natalii Wiśniewskiej w Spółdzielni Niewidomych
„Gryf” w Bydgoszczy: – podstawowy asortyment wytwarzany przez osoby niewidome w Polsce – szczotki, pędzle oraz drobne artykuły gospodarstwa domowego (kontekst sprzątania, oczyszczania, polerowania na błysk); – paradoksalnie praca pozwalająca osobom niepełnosprawnym na funkcjonowanie w społeczeństwie pozbawiała ich jedynego narzędzia umożliwiającego czytanie – zmysłu dotyku; – l. 60. XX wieku – pierwsza edycja książek dźwiękowych nagrywanych na taśmach szpulowych stanowiących alternatywę do książek pisanych pismem Braille’a; – Blask – instalacja wykorzystująca języka Braille’a: wykropkowane słowo „blask” zapisane było przy użyciu półokrągłych lamp. Praca została zrealizowana w pomieszczeniu fabrycznym z zachowanymi oryginalnymi wygłuszaczami hałasu. Całości towarzyszył odtwarzany z magnetofonu dźwięk pierwszego wydanego w Polsce audiobooka – Popiołu i diamentu Jerzego Andrzejewskiego.
6. Rdzeń Natalii Wiśniewskiej:
– projekt złożony z 70 pojedynczych obiektów – drewnianych, białych tabliczek, na których z rdzy usypane było słowo „przepraszam”, za każdym razem w innym języku lub dialekcie; – tytuł pracy (wykorzystanie fonetycznego podobieństwa słów „rdzeń” i „rdza”) – przeżarty korozją, zniszczały prapoczątek; – materiał (rdza), pochodzący z brudnej codzienności, z przedmiotów zużytych i wyrzuconych, sugeruje jak wiele rzeczy ignorujemy i spychamy na dalszy plan; – słowo „przepraszam” – klucz do rozwiązania wielu trudnych sytuacji i podstawa budowania relacji międzyludzkich (pokazuje, że dla wszystkich ludzi pewien rdzeń jest tożsamy); – wyrazy na poszczególnych tabliczkach nie są zardzewiałe, lecz usypane z rdzy – sankcjonuje to nowe znaczenie (są zbudowane / usypane z odpadu); – kontekst lingwistyczny – nieokreślona „natura ludzka”, potencjalność popełnianych błędów jest historycznie powtarzana i uniwersalizowana w języku.
7. Slogany Anatolija Osmołowskiego. 8. Inne przykłady realizacji artystycznych wykorzystują-
cych słowo: – Michał Frydrych Społeczeństwo; – Natalia LL Natalia ist sex; – Maciej Kwietnicki Welcome.
Biogramy prowadzących (w kolejności alfabetycznej)
Malina Barcikowska – absolwentka filozofii na UMK w Toruniu oraz Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN w Warszawie. Krytyk sztuki. Należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Publikuje teksty o sztuce i współczesnej teorii artystycznej. Prowadzi rubrykę Rząd książek, polecaną przez Instytut Książki, gdzie opisuje prace z pogranicza słowa i obrazu. Maciej Bukowski – tworzy pod pseudonimem Wyczes. Artysta grafik, realizujący projekty w przestrzeni miejskiej. Od wielu lat jest związany ze środowiskiem polskiego street artu. Jego prace można znaleźć w wielu miejscach w kraju oraz w Europie (m.in. Anglia, Hiszpania, Portugalia). Absolwent Wydziału Nauk Historycznych UMK w Toruniu. Natalia Cieślak – historyczka sztuki. Studiowała na UMK w Toruniu i UAM w Poznaniu. Ukończyła także Podyplomowe Studia w Zakresie Redakcyjno-Wydawniczym na Wydziale Filologicznym UMK. W latach 2011–2016 zawodowo związana z CSW Znaki Czasu, obecnie pracuje w Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu. Publikuje teksty o sztuce współczesnej w prasie, katalogach wystaw oraz na portalu o.pl. Marcin Gręźlikowski (Andrzej Poprostu) – ilustrator-samouk związany z toruńską kulturą niezależną i animator lokalnej sceny streetartowej. Swoje wczesne realizacje na ścianach tworzył z nieistniejącą już grupą Wyjazd. Jest autorem kilkudziesięciu realizacji wielkoformatowych na terenie Torunia. Obecnie coraz częściej pracuje w innych miastach Polski i zagranicą. Jego prace – niezależnie od techniki i formatu – wyrażają silną fascynację komiksem, narracją, opowiadaniem historii.
Anna Haracz – tancerka, współzałożycielka i kierownik artystyczny teatru Kino Variatino. Uzyskała tytuł zawodowego tancerza, przyznawany przez Związek Artystów Scen Polskich w Warszawie. Jest absolwentką Państwowego Studium Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu (specjalizacja: taniec) oraz rocznego studium pantomimy prowadzonego przez Marka Oleksego. Andrzej Kilanowski – grafik, rysownik, wokalista zespołu Nietrzask. Absolwent filozofii na UMK. Twórca projektu Wolne Rubinkowo, którego celem była dokumentacja działalności toruńskich projektantów graficznych. Miłośnik street artu i szeroko rozumianej kultury wizualnej.
Zespół projektowy Fundacji You Have It: Redaktor prowadzący: Natalia Cieślak Redakcja i korekta: Dagmara Pochyła Dorota Schreiber
Dorota Schreiber – koordynator projektu, współodpowiedzialna za przygotowanie, prowadzenie oraz rozliczenie projektu
Opracowanie graficzne i skład: Dagmara Pochyła
Malina Barcikowska – współodpowiedzialna za merytoryczne przygotowanie projektu, współtwórczyni tekstów promocyjno-informacyjnych
Zdjęcia: Małgorzata Replińska
Dagmara Pochyła – absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Jej praca dyplomowa została wyróżniona w IV edycji konkursu Samsung Art Master. Współpracowała m.in. z toruńskim CSW Znaki Czasu, Stowarzyszeniem Kultura Miejska w Gdańsku i Stowarzyszeniem Officyna w Szczecinie. Autorka i realizatorka wielu warsztatów kreatywnych. Tworzy wideo, instalacje, wizualizacje i teledyski.
Wydawca: Fundacja YouHaveIt ul. Browarna 6, 87-100 Toruń tel. 531 441 099 e-mail: fundacjayouhaveit@gmail.com www.youhaveit.pl www.facebook.com/YouHaveIt www.facebook.com/naliniislowa/
Dominik Pokornowski – ukończył filozofię na UMK w Toruniu. Kierował PR-em w CSW Znaki Czasu. Interesuje się komunikacją internetową i wizerunkiem w hiperrzeczywistości. Ma doświadczenie w branży kulturalnej i IT. Jako ekspert współpracował m.in. z Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego czy Narodowym Centrum Kultury. Prowadzi agencję 3.14 Public Relations.
Licencja CC BY-NC-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
Natalia Wiśniewska – studiowała na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, gdzie w roku 2010 uzyskała dyplom z grafiki warsztatowej. Współzałożycielka i kuratorka galerii Miłość w Toruniu. Doktorantka na UMK w Toruniu na kierunku sztuki piękne. Autorka instalacji, obiektów, instalacji video.
Dagmara Pochyła – współodpowiedzialna za merytoryczne przygotowanie projektu i działań praktycznych, projekty graficzne Maria Niemyjska – odpowiedzialna za rekrutację i ewaluację Małgorzata Replińska – fotograficzka dokumentująca całość przebiegu projektu Mateusz Bautembach – odpowiedzialny za promocję projektu Natalia Cieślak – odpowiedzialna za redakcję tekstów do publikacji
Organizator:
Współfinasowanie:
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dzidzictwa Narodowego
Partnerzy:
Dofinansowano ze środków Gminy Miasta Toruń
Patron medialny:
Fundacja Pomocy Samotnym Matkom w Toruniu