Kijk Toen Dan

Creatie & Tekst: Norman Rechburg

Diessenseweg Hilvarenbeek 1960

De Diessenseweg is een bekend stukje Hilvarenbeek. Maar achter de deuren schuilen nog bekendere figuren.

Jacques Naaijkens is van alle markten thuis: hij is opgeleid als timmerman, maar werkt ook als koster en belastingambtenaar. In 1928 richt hij de Hilverbode op, die hij in zijn eentje vol schrijft met lokaal nieuws. Jacques begint in het schuurtje achter zijn huis in de Gelderstraat. Daar staat een handpers om de dorpskrant te vermenigvuldigen, waarna zijn kinderen meehelpen het blad te verspreiden. Later wordt het werk geprofessionaliseerd en verplaatst naar de drukkerij op de hoek van de Diessenseweg (links).

De rechterzijde van de straat is in handen van de familie Schijvens. Rond 1875 begint Martin Schijvens een textielwinkel waar hij zijden petten en maatkleding verkoopt. Cees Schijvens houdt zich liever bezig met de fabricage en reparatie van fietsen en maakt naam met Rijwielfabriek Hilvaria. Ongeveer de helft van de bestellingen komt uit België. Wordt er een fiets verkocht, dan krijgt de koper gratis fietsles van Cees in de tuin. In 1920 stopt de fabricage, maar vandaag de dag huist om de hoek nog steeds een kledingwinkel van de familie Schijvens.

In het witte pandje op de hoek huizen door de jaren heen verschillende fotografen. Zoals Jef van der Heijden. Jef en zijn familie zitten tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet. Zijn vader en twee broers moeten dat met de dood bekopen, Jef ontsnapt ternauwernood aan zijn executie. Hij volgt een opleiding tot fotograaf, schrijft verschillende toneelstukken en werft (inter)nationale bekendheid met zijn film Ongewijde Aarde uit 1967. De film zorgt voor grote ophef als er beelden opduiken van de echte begrafenis van Beekse pastoor Karel de Beer, die zonder toestemming zijn gefilmd. De film wordt verboden: een zeldzaamheid in de Nederlandse filmgeschiedenis. Het oordeel van filmcritici is verdeeld. Sommigen protesteren tegen het verbod, anderen oordelen minder solidair wanneer blijkt dat hun namen op enkele grafstenen verschijnen in de satirische film. ◆

Daar tussen de Esbeekse landerijen, bossen en akkers staan kunstwerken, schildersezels en een wel heel klein tuinhuisje verstopt. Allemaal hebben ze te maken met het bijzondere leven van Andreas Schotel, de van oorsprong Rotterdamse kunstenaar, die een groot deel van zijn leven in Esbeek doorbracht.

Andreas Schotel leeft en werkt hier vanaf begin jaren 20 tot zijn dood in 1984, voornamelijk gedurende de zomermaanden. Samen met zijn vrouw Mies en hun kinderen woont hij in een 2 bij 2 meter metend tuinhuisje genaamd ‘De Schuttel’ (foto rechtsonder). Een piepklein slaapkamertje met twee stapelbedden, een tafel met een paar stoelen en een fornuis. Wonderbaarlijk genoeg heeft hij daar ook nog zijn atelier. Schotel is gek op deze omgeving en haalt veel inspiratie uit Esbeek: de omgeving, arbeiders op de akkers, de bosbouw en in de steenfabriek. Hij heeft een voorliefde voor de werkende mens. Gefascineerd door de zwoegende arbeider loopt Andreas met pen en papier achter de Kempische boerenknechten aan en schetst ze ter plekke. Met zijn kunst heeft Schotel zo gedurende tientallen jaren onbewust de ontwikkeling van de Kempische landbouw vastgelegd.

De Esbeekse boerenbevolking vindt de Rotterdamse kunstenaar aanvankelijk maar een vreemde snuiter. Schotel is kunstenaar én communist en daardoor een vreemde eend in de bijt, maar stilaan wordt hij toch opgenomen in de gemeenschap. Hij koopt melk en groentes bij de boeren en raakt bevriend met de dorpsonderwijzer die hem illustraties voor de schooldiploma’s laat maken. Mensen beginnen zelfs zijn werk te kopen. Samen met zijn vriend Johannes Proost ontwikkelt Andreas Schotel de techniek van de schoongedrukte ets. Hij werkt hierbij met een zelf gebrande inkt en een zelf ontworpen oppervlakteschoonmaakwerktuig: de Mari. Als pigment voor de inkt gebruikt hij houtroet, die hij zelf uit de schoorstenen van Esbeekse boerderijen haalt. Veel oude Esbekenaren herinneren zich dit nog.

Zijn liefde voor Esbeek blijkt uit zijn wens om op de ‘Godes Akker’ in Esbeek begraven te worden. Ook heeft hij in het hart van het dorp een eigen museum verworven. Het Andreas Schotel Museum geeft een kijkje in het leven van Schotel,

1980 Andreas Schotel Esbeek

zijn werken, ‘de Mari’ en de authentieke drukpers. Vanuit het museum kun je een wandeltocht lopen van ruim 3 of 10 km, die je langs verschillende werkplekken van de kunstenaar voert. De opvallende beelden langs de ‘Andreas Schotelroute’ zijn geïnspireerd door zijn etsen en uitgewerkt door de Esbeekse kunstenaar Hannes Verhoeven. Ook Andreas’ geliefde onderkomen ‘De Schuttel’ is nog altijd te bewonderen en de kunstenaar zelf is bij huize Rustoord vereeuwigd als een enorme reus, staand achter zijn ezel. ◆

Met dank aan: www.andreasschotel.nl

PTMD - SEVN - By-Boo - Eleonora - Goround - Gusj - Ruighuid - Dutch Decor - DTP Import - The Gift Label - 4everwitheveryone - van Stiphout lampen - 100% Leuk - Festival Carpets

ONZE MERKEN

www.hipathome.nl Markt 11, EERSEL Tel. 0497-769003 irma@hipathome.nl

Hip at Home hipathome

woonaccessoires - interieur - cadeau

Ervaar het gemak van de opticien aan huis Afspraak maken? Bel 06 - 31750599

DE VOORDELEN • Oogmeting en oogzorg met professionele apparatuur bij u thuis.

• Vrijblijvend advies op maat.

• Keuze uit meer dan 400 monturen.

• Geen voorrijkosten en gratis nazorg.

• Complete bril al vanaf € 89,-

• Zorgvergoeding wordt voor u geregeld.