BIOGRAFIAK 6.MAILA B GABRIEL ARESTI
MARIE CURIE Marie Curie, 1867ko azaroaren 7an jaio Varsovian eta bertan hazi zen, baina 24 urte zituela bere jaioterretik alde egin behar zuen bere ametsa betetzeko: unibertsitatean lan egiteko. Parisen Unibertsitate ospetsu batean ikasleak onartu zituen, Sorbonan hain zuzen ere. Han ezagutu zuen Pierre Curie, aurrerago bere senarra izango zena. Marie lehenengo emakume zientzilaria izan zen eta Frantziar fisikari batek erradiakzio arraroak igortzen zituen elementu bat aurkitu zuen, Uraino izenekoa eta Curietarrek aurkikuntza hartan oinarritutako ikerketan jardun zuten bizitza osoan. Pierre Curiek bere lana utzi zuen eta bere emaztearekin hasi zen lan egiten, bien artean bi elementu aurkitu zituzten: Polonioa eta Radioa. Mariek eta bere senarrak bi sari nobel irabazi zituzte eta horrela emakume miliodun bat izan ahal zen, baina bere ikerketak mundu guztiarekin partekatu nahi zituen. Gaur egun bere ikerketak oso garrantzitsuak eta hauek ukitzeko eskularru eta bata babeslariak erabili behar dira. Azkenean Marie Curie 1934 eko ekainaren 4an, anemiarekin hil zen.
Oscar
Valentina Tereshkova Valentina Tereshkova 1937ko martxoaren 6an jaio zen. Traktore gidari, borrokako heroia eta ehungintza industriako langile baten alaba zen. Bere gurasoak Bielorrusiako migratzaileak dira. Valentina espaziora iritsi zen, lehenengo emakumea izan zen, kosmonauta bihurtu zen. 400 pertsona aukeratu zituzten espaziora joateko baina bakarrik 5ek euki zuten lekua, (Tatiana Kuznetsova, Irina Soloviova, Zhanna Jernika, Valentina Ponomariova eta tereshkova, berak) eta bera joan zen lehenengo. Espaziora Vostok 6 izeneko modulo baten joan zen. Valentina joan zen kohetea 1963ko ekainaren 16an aireratu zen, Valentinak 26 urte zituelarik. Espazioko bidaiak 70 ordu eta 50 minutu iraun zituen. Misioa ekainaren 19an amaitu zen eta Kazajistanen hartu zuen lurra Valentinak. Valentina kosmonauta izan baino lehen, eskola ostean gurpil fabrika batean lan egin eta parakaidismoagatik interesatu zen, bere lehenengo saltoa 22 urterekin egin zuelarik, konkretuki 1959ko maiatzeko 21ean. Bere bizitzan zehar; pilotoa, ingeniaria, kosmonauta eta parakaidista militarra izan da. Hamairu sari irabazi ditu eta bere ohorez, ilargiko krater bati Tereshkova izena jarri zioten. 1961 Konsonol-en idazkaria bihurtu zen. 2013an bere burua eskaini zuen Martera joateko etorbide barik, baina ezetz esan zioten. Orain 80 urte ditu eta Errusian bizi da. JUNE
Marie Marvingt Marie Marvingt 1875ko otsailaren 20 jaio zen. Marie-ren familia Metz-ra joan zen eta bertan Alemanian bederatzi urte egon ziren. Marie Marvingt, 14 urte zituenean bere kabuz etxe bat erosi zuen eta bere aita eta nebarekin bizi izan zen beti. “La novia del miedo� deitzen zioten. Bere bizitzan bi sari lortu zituen:Frantziako eta Suitzako alpeak igotzen lehen emakumea izan zelako eta gerrako hegazkinak gidatzen ere lehena izan zen. 1963ko abenduaren 14 hil zen. Ekaitz O.M.S.S
EKAITZ
Marilyn Monroe Marilyn Monroe bere ezizena da, benetan Norma deitzen zen. Los Angelesen jaio zen 1926ko ekainaren 1an. Bere haurtzaroa normala izan zen, baina momentu txarrak ere izan zituen. 12 urterekin Bruning semeak bortxatu egin zutelarik. 1945an, Norma Jeane Baker modelo lanean hasi zen. Geroago, izen artistikoa aldatu zuen Marilyn Monroe-gatik. Marilyn, apurka apurka famatua egiten zen, filma ospetsuetan agertzen zen. Hilabeteak pasatu eta gero, Hollywooden gira internazionala egin zuen. 1945 eta 1961 urteetan aktore eta modelo famatuena izan zen. Twntieth century fox, The asphalt Jungle, All about eve, Bus Stop eta beste filmetan agertu da. Hiru gizonekin ezkondu zen, James Dougherty, Joe Dimaggio eta Arthur Millerekin. Aktore onenaren saria irabazi zuen “Globos de oro “ ekitaldian. Horrez gain Baft-a saria lortze denbora ere izan zuen. Marilyn 1962eko abuztuaren 5an , 36 urterekin, hil egin zen.
Nora
NAOMI PARKER Bere familiarekin hezi zen eta zortzi anai zeuzkan. Parker familia Erresuma Batuko, Alameda herrian, Kalifornian bizi zen. Gerra hasi zen 1941.urtean eta Naomi Parker eta bere ahizpa gazteena, Ada Parker, kontratatu zituzten Alemaniako“base aeronaval� batean lan egiteko. Hor J.Howard Miller argazkilariak argazki bat atera zion eta kartel baten ikono bilakatu zuen. Geroago guerra amaitu zenean jatetxe batean lan egiten hasi zen, zerbitzari bezela. J.Howard Miller-ek sortutako kartela emakumearen aldeko ikurra bihurtu zen. Erresuma Batuko industrietan lan egiten zuten 6 milioi emakumeren ikurra konkretuki. Naomi Parker 2018 ko urtarrilaren 20an hil zen, minbiziak jota, 93urte zituelarik.
IRATI
Maialen Lujambio Zugasti Maialen Lujanbio Hernanin jaio zen, Gipuzkoan, 1976ko azaroaren 26an. Euskal Herriko unibertsitatean ikasi zuen. Bertsolaria afizioz eta ofizioz eta idazlaria da, olerkigintza mota egiten du. Arte Ederretan lizentziatu zelarik. 2009tik 2013ra arte bertsolarien txapeldun nagusia izan zen, eta berriro ere 2017ko bertsolari txapelketa nagusia irabazi zuen.
Joxe
Agirrek
2009ko
txapelketa nagusiko txapela jarri
zion,
eta
2017an
Sebastian Lizasok jarri zion txapela. 29
urterekin
Maialenek
hirugarren aldiz abestuko du, txapelketa
nazionalean.
Finalista
izan
zen
1997an.
Hernaniar honek finalaren azken fasean abestu zuen. Irabazlea izan zen Gipuzkoako 2003ko txapelketan. Arte ederretan ikasi eta gero gidoilari, bertsolari, idazle eta prentsako laguntzaile bezela lan egiten du.
Marta
MARIA CALLAS Ana Maria Cecilia Sofia Kaloyero Pulos, New Yorken, jaio zen 1923 ko abenduaren 2an. xx.mendeko abestilari ezaguna izan zen. Gurasoak greziarrak ziren, Baina 1923.urtean Estatu Batuetara joan ziren. Bere aitaren Callas izena aukeratu zuen, 1929an gurasoak dibortziatu egin zirelako. Musika bukatu eta gero, opera abesten hasi zen. Oso lan gutxi zuenez senarrak ikasketak ordaindu zizkion. Parisen, Chicagon, Milanen‌ lan egiten jarraitu zuen, eta oso abeslari famatuekin lan egiteko aukera izan zuen; adibidez: Giussepe Di Stefanorekin eta Alfredo Kauserekin. Parisen hil zen 1977ko irailaren 16an.
CAROL
MARIA TERESA CAMPOS Maria Teresa Campos 1941 ko ekainaren 18an jaio zen. Urte batekin bera eta bere familia Malagara joan ziren. Sei neba-arreba eta bi alaba ditu, haiek ere telebistan lan egiten dute. Filosofian lizentziatua dago. 1980.urtean Madrilera joan zen eta telebistan lan egiten hasten da. Han dagoelarik arrakasta lortzen du eta oso ezaguna egiten da. 1990.urtetik 2006ra magazine programa batean aritu zen lanean. Lehenengo, arratsaldetan eta 1993.urtetik aurrera goizetan arituko da. Honen ondorioz “La reina de las maĂąanasâ€? bezela ezagutuko dugu. Bi onda sari lortu ditu orain arte.
Mikel
ELIZABETH MAGIE Elizabeth Magie 1866. urtean jaio zen Mambo-en. Istorio labur eta poesia idazle, komedia aktore, feminista eta ingenieri bezela lan egin zuen. 1910.urtean Albert Phillipsekin ezkondu zen, 44 urte zituela. Hil baino lehenago Monopolioa asmatu zuen eta Europa mailan lehengo mahi jolasa izan 1948.urtean hil egin zen 82 urterekin Estatu Batuetan.
MARCOS
zen eta
EVA PERONEN BIOGRAFIA Maria Eva Perรณn Duarte izeneko neska Los Toldos-en (Buenos Aires) jaio zen 1922ko maiatzaren 7an. Eva Juan Duarteren eta Juana Ibarguren alaba izan zen. Bere aita 1926.urtean hil zen eta honen ondorioz familia babesik gabe utzi eta etxetik alde egin behar zuten. Horrez gain senarra zuen Juan Domingo Peron izenekoa. Juan Duarte politikari garrantzitsu bat zen. Juana Ibarguren ez zen bere herrira bueltatu inoiz, ez zuela inolako harremanik esaten dute. Peronismo izenaz ezagutzen den mugimendu politikoko eragile nagusia izan zen 40ko eta 50eko hamarkadetan, eta giza eskubideen aldeko ekintzaile garrantzitsua. Bere senarraren lan desberdinak hauek izan ziren: militarra,politikoa,idazlaria, Argentinako presidentea, beraz ez zuen denborarik bere emaztearekin egoteko. Eva Duarte 1935.urtean aktoresa bezela aritu zen eta Eva Perรณn fundazioa sortu zuen, laguntza soziala banatzeaz arduratu zen. Eva Duartek antzerki konpainia bateko bigarren eginkizun batean lan egiteko aukera izan zuen. Eva Duarte 1952urtean hil zen.
ander.
Grace Kelly Grace Patricia Kelly nació en Filadelfia, Estados Unidos el12 de noviembre de 1929. Fue una actriz de cine estadounidense ganadora de un premio Óscar y posteriormente princesa consorte de Mónaco por su matrimonio con el príncipe Raniero III. Tras comenzar su carrera de actriz en 1948, tres años después debutó en el cine con la película catorce horas y al cabo de dos años, en 1953, con el estreno de Mogambo, se convirtió en una estrella de Hollywood y llegó a participar en un total de 11 filmes. Cuando Grace se encontraba en la cima de su carrera, se retiró del mundo del cine, a los 26 años, para casarse con el príncipe soberano de Mónaco, con quien tuvo tres hijos: Carolina,Alberto y Estefanía Como princesa de Mónaco,logró que Mónaco se revitalizará aumentando el número de turistas y de dinero. El 13 de septiembre de 1982, Grace sufrió un accidente de automóvil cuando conducía su Rover p6 por una carretera cercana a Mónaco, la misma que aparece en la película atrapa a un ladrón, donde la princesa y Cary Grant hacen un picnic. Llevaba a su hija Estefanía como acompañante, quien salió ilesa y de quien se rumoreó que era la que conducía el coche en el momento del accidente, a pesar de
tener diecisiete años. Al día siguiente, la princesa murió sin recobrar el conocimiento en el centro Hospitalario Princesa Grace Kelly. Su muerte sucedió el 14 de septiembre de 1982 tuvo un traumatismo craneoencefálico. Los médicos decían que se iba a salvar pero al final muri o.
ISAELIS
Madonna Madonna Coulise Ciccone Bay City,Michiganen jaio zen,1958 ko abuztuaren 6 an. Seme-alaba asko dauzka; 2 berarenak eta besteak adoptatuak dira. Anai bat dauka Christopher Ciccone eta bere seme-alabak Lola Leรณn, Rocco Ritch James, David Banda Mwale Ciccone Ritchite ,Stelle Ciccone eta Estere Ciccone dira.. Bi aldiz ezkondu da Guy Richiee eta Sean Penn-ekin.
Bizitzan zehar ekintza desberdinak burutu ditu: egile abeslaria,
zinema
musikagilea, dantzaria, performerra,
aktorea,
zinema ekintzailea,
zinema
ekoizlea,
idazlea,
abeslaria,
enpresaburua,
zuzendaria, aktorea,
disko-ekoizlea,
gidoilaria,
kantugilea,
poeta, modeloa, haur literaturaren idazlea, producerra, errealizadorea, filantropoaeta gitarra-jotzailea.
ANDREA
Frida kahlo Frida Kahlo uztailearen 6an jaio zen, Mexikon. Lau ahizparen arteko hirrugarena zen. Alemaniatik emigratutako judu ungariarra zuen aita eta mexikar mestizo katolika ama. Urte horretan, margolari bezela, avignongo adereĂąoa pintatu zuen, kubismoari sorrera emanez. Handik hiru urtera,1910ean Mexikoko iraultza hasi zen, Frida iraultzaren gertaeren testigu izango delarik, honek bere pentsatzeko eran eragin zuzena izan zuen. 13 urterekin ikasleen organizazio ezkertiarrean militatzen hasi zen eta 17 urterekin gazte komunisten talderen partaide bilakatu zen. Sei urterekin eskola alemandar batean sartu zuten eta bertan poliomielitismoak jota eta herren geratu zen. Frida Kahlo 1954eko uZtailaren 13an hil zen 47 urterekin birikietako tronbozi baten ondorioz.
KELLY
Margaret Thatcher biografia Margaret Thatcheren bizitza: Bere izen osoa Margaret Hilda Roberts da, 1925 eko urriaren 13an jaio zen. Erresuma Batuko lehen ministro izan zen 1979 eta 1990 artean. 2013ko apirilaren 8an hil zen infartu baten ondorioz Margaret Thatcher-en familia: Aita : Alfred Roberts deitzen zen. Margaret Thatcherren ezkonkidea, Denis Robert Thatcher izan zen eta bi seme alaba izan zituzten, Carol eta Mark Thatcher. Margaret Thatcherren jarduerak : politikaria, kimikaria,autografilaria eta abogatua izan zen. Margaret Thatcher zerbitzu militarra : Malvina uharteen auziaren aurrean, Argentinarren aurkako gerrara dei egin zuen (Falklandetako Gerra).
GIFT
Amelia Earhart Amelia Earhart, 1985ko uztailaren 24an jaio zen Atchinson-en. Aita trenbideko abokatua zen. 10 urtekin Ameliak aereoplano bat ikusteko aukera euki zuen. 1911an bere aita alcoholismoan jausi zen, lanetik bota zuten eta Ameliaren amona hil zen. Amelia eta bere familia Minnesotara bizitzera joan ziren eta geroago Misuri hirira eta hor bere aitak lana aurkitu nahi zuen. Amy, Ameliaren ama, aitarekin haserre zegoen eta Amy, Amelia eta bere ahizpa Chicagora joan ziren bizitzera. Lehen munduko gerran boluntaria aurkeztu zen zauritutako pilotuei laguntzeko. Horrez gain aireko gorputz bat bisitatu zuen. 1922.urtean rekord bat lortu zuen, hegazkinarekin 4267 metroraino igo zen. 1923an, pilotuaren lizentzia eman zioten. 1927an, Bostoneko elkarte batean sartu zen, dirua elkartzeko gero lurreratze-pista bat eraikitzeko. 1928.urtean, Oceano Atlantikoa gurutzatzen lehen emakumea izan nahi bazuen galdetu zioten. 1928ko ekainaren 3an, Escoziara joan ziren. Geroago, Burry Portera joan ziren gasolina gutxirekin. Bere fama handitu zen eta liburu bat argitaratu zuen. 1937ko uztailaren 2an, desagertu zen, kontaktoa galdu zen makinarekin. Etengabe aritu ziren bilatzen baina ez zuten aurkitu, eta horrela Amelia Earhart hil zela jakin zuten. HAIZEA
ALICIA MOREAU DE JUSTO Alicia Moreau de Justo 1885 urriaren 11an jaio zen, Londresen. Bere aita Armando Moreau zen eta bere ama Maria Denapont. Alicia sendagilea eta kide politikoa izan zen. Aliciak ``Centro socialista Feminista´´ eta ``Union Gremial Femenina´´ sortu zituen. 1914.urtean sendagile izateko titulua eman zioten. Alicia txikiena zen, hiru anai handi zeuzkan. Aliciak eta bere amak, Mariak, 1890.urtean Argentinara emigratu zuten. Familiarekin finkatu zirenean, Buenos Airesen Aliciaren aita ideologo bezela lan egin zuen. Alicia Juanekin ezkondu zen, 1922.urtean. 1986ko maiatzaren 12an hil zen, Argentinan, Buenos Airesen konkretuki, 100 urterekin.
SANDRA.
Ashley fiolek MOTOCROSSEKO TXAPELDUNA Ashley Fiolek, Michigan jaio zen 1990 urtean.
1998ko abuztuan, Ashley, Floridara joan zen, eta
Estatu Batuetako
eskolarik handienean ikasi zuen. Fiolek, 7 urterekin motocross lasterketekin hasi zen. Egun batean, Ashley, sukaldean jolasten zegoela, zartagin pila bat lurrera jausi zitzaizkion eta ezin izan zuen burua mugitu. Bere aitak, medikura eraman zuen proba batzuk egitera eta……….. Medikuak gorra dela esan zieten eta gorren hizkuntza ikasi behar izan zuen komunikatu ahal izateko. 2008 urtean, WMX pro nazionaleko txapelduna izan zen. Ez zen erraza izan askotan jausten zen eta besoa, orkatila, haginak ere apurtu ditu. Berak, beti esaten du esaldi berdina:
“No Pienso en las vibraciones, no pienso en nada. Ya soy parte de la moto” XABIER
CLEOPATRA Kleopatraren izen erreala da:Kleopatra Vll Philopator da. Egipton jaio zen K.a.69.urtean. Egiptoko erregina izan zen. Bere anaia eta senar, Ptolomeo Xlll.arekin batera izan zen Egiptoko buru. Bere anaiaren aldekoak Kleopatra hiltzen saiatu ondoren, gerra zibila pistu zen. Julio Zesarrek Kleopatraren alde jo zuen,eta Ptomeo garaitatukoan, Egiptoko gobernari bakarra bihurtu zuen Kleopatra. Zesarren hilketaren ostean,Marko Antoniorekin aliatu zen.Erromarren botere militar osoa eraman zuen Egiptora. Buruaz beste egin zuen K.a 30eko abuztuaren 12an.
IVĂ N
Coco Chanel Gabrielle Bonhour ( Coco Chanel ) Saumen jaio zen, 1883 abuztuaren 19an. Aita saltzailea zen eta ama etxeko lanetan aritzen zen. Cocok ahizpa handi bat zeukan ( Julia Bonhour Chanel ). Cocok 12 urte zituenean bere ama tuberkulosiarekin hil zen eta Cocoren aitak ez zion kasurik egiten eta Coco monjen eskola batera eraman zuten. Hor bi izebekin josten eta haria eta horratza erabiltzen ikasi zuen. Batzuen ustez Coco ezizena bere izebek jarri zioten txikitan. 17 urte zituenean, monjek jostun lana aurkitu zioten eta harrituta gelditu ziren. 1905ean kabareteko abeslaria izatea erabaki zuen eta horretan aritu zen 3 urtez. 1909an Parisera joan zen disinatzaile lana bilatzera eta urte horretan “ Chanel Modak “ denda ireki zuen. Handik gutxira, bere soineko beltza ezaguna egin zuen. Jendeak esaten zuen Cocoren diseinuak itxura androjenoa zutela eta galtzak erabiltzen zituela emakumeen artean. 1921an Coco Chanel “ Chanel N5 “ izeneko perfume bat atera zuen merkatura. Bi hilabete geroago oso famatua izan zen mundu osoan. Gaur egun ere dendetan erosteko aukera dugularik. 1931.urtean Hollydeko Samuel Goldwinek miloi bat dolarreko kontratua egin zion eta berak onartu egin zuen. Coco 1971ko urtarrilaren 10an Parisen hil zen.
Kristyna
DIANA DE GALES-EN BIOGRAFIA Diana 1961eko uztailaren 1an jaio zen Sandringham Hausen , Norfolk , Inglaterran. Bere gurasoek John Spencer eta bere lehen emaztea Frances Roche izan ziren, eta neba-arreben artean bera zen gazteena. 1969an gurasoak dibortziatu egin ziren eta Diana bere amarekin bizitzen geratu zen, Londresen. Hantxe hasi zen eskolan, baina, urte bereko eguberrietan aitak ez zion amarenera itzultzen utzi eta epaileek haurrak aitarekin gelditzeko agindua eman zuen. 1977.urtean, Dianak 16 urte zituelarik, West Heath utzi eta Institut Alpin Videmanetara joan zen. Diana 17 urtekin Londresera joan zen bizitzera eta Kensington eta Chelsea inguruan bizi izan zen 1981arte. 1981eko uztailaren 29an Karlos galeskoarekin ezkondu zen San Paulo katedralean eta Ingleterako printzesa bihurtu zen. Ezkonduta egon zen bitartean bi seme izan zituen, Willian eta Harry. 1992an bikotea banandu egin zen eta 1996 ko abuztuaren 28an dibortziatzea erabaki zuten. 1997ko uztailaren 31an Diana Del Alman zubian istripu baten ondorioz hil egin zen. Bi urte geroago, Frantziako epaile batek Henry Paul-en ibilgailuaren egileek eragindako istripua zela adierazi zuen.
AMAL
Ada Lovelaceren biografia Ada Lovelacen 1815eko abenduaren 10 an jaio zen londresen. Bere izen osoa Augusta Ada King zen . Ada Lovelacek 3 seme alaba izan zituen Anne Blunt , Ralph King Ezanke , Byon King Noel izenekoak eta bere aita George Gordon Byron eta bere ama Anne Isabella Byron izan ziren. Historiako lehen programatzailea izan zela esaten dute. Horrez gain, matematikari, programatzaile, poeta, informatikari, ingeniari, itzultzaile eta idazle lanak egin zituen. Adaren ekarpen ezagunenetakoa Charles Babbageren makina analitikoari buruzko deskribapena izan zen eta konputagailurako hasierako bertsioarentzako kalkuluak egiteko jarraibideak ere egin zituen. 1852 ko azaroaren 27an hil zen, lepoko minbiziren erruz.
ANNE MAR