jesień 2021
jakość kształcenia
Zasady funkcjonowania Szkoły Doktorskiej SGH WOJCIECH PACHO
Nowe rozwiązania instytucjonalne szansą na poprawę efektów kształcenia doktorantów
W
myśl obecnych przepisów, aby można było się legitymować ukończeniem kształcenia w szkole doktorskiej, niezbędne jest przedstawienie zaakceptowanej przez promotora rozprawy doktorskiej najpóźniej przed końcem ósmego semestru kształcenia.* W przeciwnym przypadku pobyt w szkole doktorskiej kończy się dla doktoranta kompletnie niczym. Można powiedzieć, że wówczas efektywność kształcenia jest zerowa, a zaangażowane społeczne nakłady zostały zmarnotrawione.** Aby nie dopuścić do takiej sytuacji, funkcjonowanie szkół doktorskich ma wkomponowane instytucjonalne rozwiązania, wymuszające sukcesywny postęp w realizacji zadań badawczych i dydaktycznych związanych z przygotowaniem rozprawy doktorskiej. Uczestnicy szkoły doktorskiej, którzy nie są w stanie sprostać tym wymaganiom, są po prostu usuwani z listy doktorantów.
Więcej informacji na temat Szkoły Doktorskiej SGH: www.sgh.waw.pl/ szkoladoktorska bsd@sgh.waw.pl
OBSZARY KSZTAŁCENIA I REKRUTACJA Szkoła doktorska ma dwa kluczowe obszary kształcenia, mające na celu doprowadzenie do napisania rozprawy doktorskiej: 1) bezpośrednie działania, polegające na przygotowaniu rozprawy doktorskiej oraz 2) przekazanie zaawansowanej wiedzy w dyscyplinie, w której powstaje doktorat. Pierwszy obszar to przede wszystkim współpraca doktoranta z promotorem, który odgrywa wiodącą rolę w jego rozwoju naukowym, nie tylko bezpośrednio kierując rozprawą, ale również dbając o podnoszenie umiejętności warsztatowych i stymulując
do uczestnictwa w życiu naukowym poprzez udział w seminariach i konferencjach naukowych oraz do publikacji artykułów. Przygotowanie rozprawy doktorskiej jest dominującym obszarem kształcenia w szkole doktorskiej. Jednak trzeba pamiętać, że uporanie się z problemami naukowymi wymaga również posiadania odpowiedniego warsztatu naukowego i specjalistycznej wiedzy. Jest to właśnie drugi obszar kształcenia w szkole doktorskiej: dwa pierwsze lata są nasycone zajęciami dydaktycznymi w formie warsztatów, wykładów, konwersatoriów i ćwiczeń. Każdy z tych dwóch obszarów ma swoiste rozwiązania instytucjonalne, które mają na celu wymusić ukończenie szkoły doktorskiej w cztery lata. Przede wszystkim jest to sam proces rekrutacji, który już na samym wstępie eliminuje przypadkowe zapisy na listę doktorantów. Obecnie są przyjmowani kandydaci, którzy mają w miarę skonkretyzowany pomysł na doktorat. W procesie rekrutacji pomysł ten muszą przedstawić w formie ustrukturyzowanego dokumentu, który podlega ocenie, a w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej mają dodatkową szansę na przekonanie komisji rekrutacyjnej o naukowej atrakcyjności swoich zamierzeń badawczych. INDYWIDUALNY PLAN BADAWCZY I KOMISJE DO OCENY ŚRÓDOKRESOWEJ Gdy kandydaci staną się doktorantami (po pomyślnym przejściu rekrutacji), mają kilka kolejnych etapów do pokonania. Przede wszystkim ich pomysł na doktorat musi być opracowany w dosyć obszernym dokumencie, nazwanym Indywidualnym Planem Badawczym (IPB). Generalnie struktura tego dokumentu składa się z dwóch kluczowych części. Pierwsza zawiera merytoryczny opis rozwiązania stawianego problemu badawczego w formie rozbudowanego konspektu, druga – instrumenty realizacji pomysłu badawczego. Doktorant przedstawia planowany budżet na badania, przewidywane źródła finansowania badań, harmonogram realizacji poszczególnych zadań badawczych oraz realizacji samej rozprawy doktorskiej w jej materialnej postaci w podziale na osiem semestrów. Czas na przygotowanie tego dokumentu wynosi maksymalnie 12 miesięcy. Jeśli w tym okresie doktorant nie złoży zaakceptowanego przez promotora IPB, może to być podstawą do usunięcia z listy doktorantów. Takie instytucjonalne rozwiązanie powoduje, że ro-
