SHARENTING I TROLL PARENTING – CZYLI DZIECKO OFIARĄ Rozwój technologii w XXI wieku spowodował
oskarżenia z art. 191a. Kodeksu karnego (§ 1. Kto utrwala
nagły rozwój wielu nowych wykroczeń i prze-
wizerunek nagiej osoby [...] bez jej zgody rozpowszechnia,
stępstw – dotychczas niesklasyfikowanych. Cią-
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
głe rozrastanie się sieci social mediów stawia
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego). Po
ludzkość w obliczu nieznanych dotąd zagrożeń.
odwołaniach sąd wymierzył mężczyźnie karę 3 miesięcy
Spowodowane są one m.in. wzmożoną aktywno-
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania pracy
ścią użytkowników portali społecznościowych.
społecznej. Wyrok ten był w Polsce przełomowy – pokazał,
Parental trolling to zjawisko, którego dopuszczają się
że rodzice dysponujący pełnią władzy rodzicielskiej, powinni
rodzice. Polega ono na zamieszczaniu kompromitujących
ją wykonywać w oparciu o poszanowanie praw dziecka oraz
zdjęć dzieci, np. przedstawiających je nago, podczas kąpieli,
jego godności.
w sieciach społecznościowych.
Jak parental trolling i sharenting prezentują się w licz-
Sharenting to z kolei regularne, bezrefleksyjne publiko-
bach? Aż 81% rodziców twierdzi, że udostępnianie zdjęć
wanie na portalach społecznościowych wizerunku dzieci,
dzieci w internecie nie jest niczym złym, 57% uważa, że
czego przykładem może być m.in. tworzenie im profili, stale
to oni dysponują wizerunkiem dziecka, a jedynie 25% kie-
uzupełnianych o nowe treści.
dykolwiek poprosiło o zgodę na udostępnienie konkretnej
Ustawodawstwo w Polsce nie zna jeszcze wyżej przed-
fotografii. Warto dodać, że 23% dzieci pojawia się w sieci,
stawionych pojęć, więc rozważania prawne na ich temat
zanim przyjdzie na świat, np. za sprawą zdjęć USG, a śred-
należy analizować przede wszystkim na gruncie przepisów
nia wieku, w którym debiutują to zaledwie 6 miesięcy. Ro-
prawa cywilnego, rodzinnego, karnego i autorskiego.
dzice często nie biorą pod uwagę faktu, że internet „nigdy
Każdemu człowiekowi przysługuje prawo do ochrony
nie zapomina”, a jeśli coś raz trafiło do sieci, to już jej nie
wizerunku, będącego dobrem osobistym (art. 23. Kodeksu
opuści. Człowiek wrzucający do Internetu zdjęcia, traci nad
cywilnego – dalej: k.c.). Zgodnie z art. 81. ust. 1 ustawy o
nimi kontrolę – mogą zostać użyte do celów niezgodnych z
prawie autorskim i prawach pokrewnych, rozpowszechnia-
pierwotnym przeznaczeniem lub prawem, jak np. marketing
nie wizerunku wymaga zgody przedstawionej osoby. Nale-
czy cyfrowy kidnaping. Ponadto kradzież wizerunku dziecka
ży wspomnieć, że dzieci nie posiadają pełnej zdolności do
z fotografii, umieszczonych przez rodziców w sieci, jest prak-
czynności prawnych, więc to rodzice lub opiekunowie prawni
tyką bardzo często wykorzystywaną przez pedofilów.
udzielają im pozwolenia na wykorzystywanie ich wizerunku. Czy mogą jednak rozporządzać nim bez ograniczeń?
Zjawiska parental trollingu i sharentingu wciąż nie są odpowiednio uregulowane prawnie, choć potrzeba ich od-
Oczywiście, że nie. W Polsce w 2017 roku zapadł pierw-
powiedniego usystematyzowania jest ogromna. Pamiętaj-
szy wyrok odnoszący się do parental trollingu: ojciec udo-
my więc, by odpowiednio chronić wizerunek nasz, a także
stępnił przedstawiony w sposób kompromitujący wizerunek
naszych najbliższych, w szczególności w internecie – tam,
dziecka w serwisie Facebook. Chłopiec miał zaledwie dwa
gdzie jest najbardziej narażony na kradzież i nieodpowiednie
lata, a na zdjęciu był nagi. W jednej ręce trzymał butelkę
użycie.
piwa, a w drugiej przyrodzenie. Ojciec nie widział w swoim zachowaniu niczego złego. Po zawiadomieniu dokonanym przez matkę dziecka prokuratura skierowała do sądu akt
TEKST: WIKTORIA GRABALSKA, MICHAŁ NASZKIEWICZ, KONRAD GAJEWICZ
7
