SKG Jaarrapport 2015 by Leerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft

Samen brengen we de praktijk van gebiedsontwikkeling verder!

JAARRAPPORT 2015 Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Realisatie werkplan 2015 met doorkijk 2016

VOORWOORD

De Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) bestaat in 2016 tien jaar. Sinds de oprichting heeft het kennisdomein Gebiedsontwikkeling zich steeds verder doorontwikkeld. De SKG richt zich op het opleiden van professionals en draagt bij aan de ontwikkeling van (wetenschappelijke) kennis. De stichting staat voor een lerend netwerk met oog voor actuele maatschappelijke uitdagingen. Zo is dit jaar aandacht besteed aan de betekenis van de Novelle van Blok voor stedelijke opgaven vanuit publiek en privaat perspectief. Gebiedsontwikkeling blijft mensenwerk Betrokkenheid van diverse partijen maakt op voorhand dat er sprake is van een meerduidige werkelijkheid, met diverse zienswijzen, waarden en belangen. De kracht van de SKG ligt in een benadering waarbij betrokken publieke en private partijen gezamenlijk en oplossingsgericht tot een duurzame (her)ontwikkeling van gebieden komen. De stichting ondersteunt het kennisdomein Gebiedsontwikkeling vanuit de praktijk. Haar missie is het leveren van een bijdrage aan het behoud en het verbeteren van de gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van de gebouwde omgeving. Dit vanuit de kernwaarden: verbinding van wetenschap en praktijk, het bieden van praktische handreikingen, het agenderen en signaleren van relevante trends en het aanjagen van het maatschappelijk debat. Ze maakt de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft mogelijk (prof. mr. Friso de Zeeuw), die sinds dit jaar samenwerkt met de nieuwe fulltime leerstoel Urban Development Management (prof. dr. Ellen van Bueren). Naast onderzoek en onderwijs, maakt de SKG de GO academie, het platform Gebiedsontwikkeling.nu en het magazine Go, gebiedsontwikkeling in beweging mogelijk.

Agnes Franzen

Directeur Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG)

‘‘Gebiedsontwikkeling is een samenspel (en soms ook een worsteling): een bundeling van ambities, belangen, partijen, disciplines en geldstromen voor de vernieuwing van een gebied. Dit vereist afstemming tussen veel partijen zoals overheden, marktpartijen, bewoners, omliggende bedrijven en maatschappelijke organisaties. De praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling is uniek omdat zij als enige in een universitaire context stelselmatig werkt aan kennis en competenties die daarvoor nodig zijn.”

Friso de Zeeuw

Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft

Foto: Kees Hummel 4

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 3

1 STICHTING KENNIS GEBIEDSONTWIKKELING

8 Hoogtepunten 2015 14 Speerpunten 2015-2016 16

2 PRAKTIJKLEERSTOEL GEBIEDSONTWIKKELING TU DELFT

18 Onderzoek 20 Publicaties 2015 24 Onderwijs 26 Doorkijk onderzoek & onderwijs 2016-2018 28

3 GO ACADEMIE 30

Bijeenkomsten 2015 32 Doorkijk GO academie 2016 34

4 GEBIEDSONTWIKKELING.NU 36

Kijkcijfers 38 Social media 40 Samenwerkingspartners 42 Ontwikkeling platform 44 YouTube kanaal 46 Doorontwikkeling Gebiedsontwikkeling.nu 2016 48

5 REALISATIE EN BEGROTING 50

COLOFON

BIJLAGE

STICHTING KENNIS GEBIEDSONTWIKKELING

Wie zijn we?

De Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) is een lerend netwerk van overheden en marktpartijen, die zich professioneel met gebiedsontwikkeling bezighouden. Sinds de oprichting in 2006 ondersteunt de stichting (financieel en inhoudelijk) de praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling aan de TU Delft.

Onze doelstellingen:

• goed opdrachtgeverschap door overheid en marktpartijen; • (wetenschappeljik) onderzoek o.a. door het leren uit de praktijk van projecten; • het optimaliseren van de randvoorwaarden o.a. in wetgeving en opleidingen; • het leggen van verbindingen tussen relevante disciplines; • het verbeteren van kwaliteitsbewustzijn, marktgerichtheid en tempo in projecten.

Missie De SKG ondersteunt het kennisdomein Gebiedsontwikkeling vanuit de praktijk. Onze missie is het leveren van een bijdrage aan het behoud en het verbeteren van de gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van de gebouwde omgeving. Dit doen wij door:

2 Het bieden van praktische handreikingen

1 Verbinden van wetenschap & praktijk en de diverse disciplines binnen gebiedsontwikkeling

3 Het agenderen van actuele maatschappelijke opgaven, het aanjagen van de discussie en â&#x20AC;&#x201C; waar nodig en mogelijk â&#x20AC;&#x201C; het bewerkstellingen van veranderingen

Het signaleren van relevante (internationale) toekomstige ontwikkelingen

Het bieden van een podium voor verschillende stemmen in opinie en debat

Wat doen we?

Het SKG-netwerk maakt kennisontwikkeling, -uitwisseling en -verspreiding mogelijk. Het richt zich op interactie van denken en doen en hiervoor benodigde vaardigheden en gedragsveranderingen bij professionals en jonge mensen in opleiding. De activiteiten van de SKG worden langs de volgende drie hoofdlijnen georganiseerd:

1. Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft: Onderzoek en onderwijs De stichting ondersteunt de ontwikkeling en verspreiding van kennis via verschillende onderzoeks- en onderwijsgerelateerde activiteiten. Partners van de SKG dragen onderwerpen aan die actueel zijn in de praktijk. De praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling gebruikt dit als inspiratie voor het opstellen van haar jaarprogramma. Blader naar hoofdstuk 2 (pagina 18) voor het overzicht van de opgeleverde onderzoeken en publicaties, onderwijsactiviteiten van het afgelopen jaar en de doorkijk naar volgend jaar.

2. GO academie: de lerende organisatie Het primaire doel van de GO academie is kennisontwikkeling en -uitwisseling binnen en tussen de partnerorganisaties. We vragen prominente personen binnen en buiten het vakgebied om hun expertise en ervaringen te delen en in discussie te gaan met de medewerkers van de partners. Daarnaast organiseren we regelmatig rondetafelbijeenkomsten met verslaglegging, gekoppeld aan onderzoek en gericht op het agenderen van actuele vraagstukken. Blader naar hoofdstuk 3 (pagina 30) voor een overzicht van de bijeenkomsten in 2015 en de doorkijk naar 2016.

3. Gebiedsontwikkeling.nu: platform voor gebiedsontwikkeling De stichting faciliteert ook het (kennis)netwerk Gebiedsontwikkeling.nu. Er wordt veel aandacht besteed aan kennisontwikkeling en -verspreiding via het verzamelen, ordenen en ontsluiten van informatie. Het platform biedt vanuit wetenschap en praktijk: nieuws & actualiteiten, een agenda-overzicht met evenementen, congressen e.a. bijeenkomsten, inspiratie, onderzoek, verdieping en opinie ten aanzien van gebiedsontwikkeling. De redacties voegen hier inhoudelijk waarde aan toe; stimuleren opinievorming en agenderen belangrijke themaâ&#x20AC;&#x2122;s. Blader naar hoofdstuk 4 (pagina 36) voor een uitgebreidere toelichting.

Partners van de SKG De SKG is inmiddels uitgegroeid tot een netwerk van meer dan twintig publieke en private lerende organisaties. Het SKG kent een algemeen bestuur bestaande uit leden van de stichting. Daarnaast is er een dagelijks bestuur die bestaat uit Yves de Boer (voorzitter), Agnes Franzen (directrice SKG), Pim Bosch (penningmeester), Hans de Jonge, Friso de Zeeuw en Heleen Aarts (tot 2016). Dit jaar sloten zich bij ons aan: de gemeente Barneveld, VORM en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. De overige leden van de SKG zijn, naast het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de TU Delft: AM, Amvest, BPD, de Alliantie, Deltacommissaris, Gemeente Amsterdam, Gemeente Delft, Gemeente Den Haag, Gemeente Groningen, Gemeente Nijmegen, Gemeente Rotterdam, Heijmans Vastgoed, NS Stations, Provincie Gelderland, Provincie Noord-Brabant, Provincie Noord-Holland, Rijksvastgoedbedrijf, Synchroon, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en Ymere. Per 2016 is Gemeente Utrecht tevens lid. De FGH/Rabobank is donateur. Met de BNG en de VvG werken we op inhoudelijke basis samen.

Kring van Adviseurs Sinds augustus 2010 kent de SKG ook een Kring van Adviseurs (KvA). Adviseurs spelen immers - naast publieke en private partijen - een belangrijke rol binnen veel gebiedsontwikkelingsprojecten. De KvA levert een bijdrage aan de verdere kennisontwikkeling in projecten en de eigen (lerende) organisatie. De Kring kent een bestuur en staat onder voorzitterschap van mede-initiatiefnemer Berenschot in de persoon van Pieterjan van der Hulst. De volgende partijen nemen deel: Akro Consult, Berenschot, Brink Groep, Deloitte, Movares, Stibbe en Buck Consultants (tot 1 augustus 2015).

Samenwerking De SKG werkt, vanwege het interdisciplinaire karakter van het kennisdomein Gebiedsontwikkeling, samen met andere afdelingen binnen de TU Delft (onder andere OTB en Urbanism) en met andere universiteiten en kennisinstellingen binnen en buiten Nederland. Regelmatige samenwerkingspartners zijn het Opdrachtgeversforum in de Bouw, de Master City Developer en de universiteiten die zijn aangesloten bij de Wetenschapsraad gebiedsontwikkeling.nu.

“De praktijkleerstoel speelt een onmisbare rol waar het gaat om bundeling en systematische verdieping van (wetenschappelijke) kennis en scholing van medewerkers. Daarnaast vormt de leerstoel dé bindende schakel voor het brede netwerk van disciplines die een rol (kunnen) spelen bij gebiedsontwikkelingen.”

Yves de Boer (voorzitter, tot 31/12/2015) Namens het dagelijk bestuur van de SKG

HOOGTEPUNTEN 2015 ONDERZOEK EN ONDERWIJS • Go, Gebiedsontwikkeling in beweging #2 met als thema organisatiekracht. • Go, Gebiedsontwikkeling in beweging #3 met als thema transitie. • Publicatie ‘Bruikbare handreikingen voor een verbrede gebiedsgerichte aanpak’, gebaseerd op de ervaringen in de casus Hart van Zuid. • Verdieping thema Ontslakken; omgaan met wet- en regelgeving en houding en gedrag (publicatie in opdracht van BZK, wordt begin 2016 uitgereikt op congres Eenvoudig Beter door minister Schultz). • Terugbrengen ’Ladder van de duurzame verstedelijking’ tot werkbare proporties. • Begeleiding afstudeerderonderzoeken op o.a. de thema’s: veranderende rollen, participatie, nieuwe ontwikkelstrategieën, zelforganisatie, ruimtelijke kwaliteit en tijdelijkheid als aanjager.

GO ACADEMIE

• Vijfdelige reeks College Tour ‘Gebiedsontwikkeling na de Novelle van Blok’. • College Tour ‘Responding quickly in temporary use in urban development’. • Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling ‘Organisatiekracht’. • Winnende formules voor transformatie van gebouwen i.s.m. Building Business. • Congres Omgevingswet. • Plus diverse ronde tafel bijeenkomsten, o.a. Runder Tisch NL-NRW.

GEBIEDSONTWIKKELING.NU • Video: Filmserie ‘Stadsmaken’, GO-Drone, Waarom Daarom, YouTube kanaal. • Interviewserie ‘Woningmarkt’, waarin debat wordt aangejaagd door middel van dubbelinterviews. • Start vernieuwing van type artikelen en monitoring door middel van Lezersenquête 2015. • Nieuwsbriefspecials met thema’s: energie, water, nieuwe Woningwet en gebiedstransformaties.

Foto: Wendy de Hoog

STAD(S)MAKEN - #1 Organisatiekracht

SPEERPUNTEN 2015 – 2016

1. ONDERZOEK, VALORISATIE EN ACTIE ‘Kennis an sich verandert de wereld niet.’ Een van de speerpunten uit 2015 was het verder versterken van de wetenschappelijke basis, door verdieping en vernieuwing, zowel ten behoeve van de opleiding als het praktijkgerichte onderzoek. Hierbij stond ook valorisatie hoog de agenda. Naast kennisontwikkeling en -verspreiding wordt in 2016 ook gefocust op hoe de samenleving helpen om te gaan met de kennis, door: • een verbindende schakel te vervullen in de kennisketen tussen universiteiten, overige kennisinstellingen en ‘het veld’; • een inhoudelijke focus gekoppeld aan de drie onderzoeksthema’s: (1) aanpak, middelen en methoden, (2) kwalificeren van mensen die het moeten doen en (3) verdieping op thema’s. Voor een uitgebreidere toelichting van het werkprogramma van de SKG zie hoofdstuk 2; • in te spelen op de wensen van de gebruiker (de doelgroep heeft weinig tijd en wordt overspoeld met informatie). Onder meer door thematische en actorgerichte analyse, het maken van onderscheid tussen meningen (opinie) en feiten (onderzoek) en het spotten van trends. Daarnaast ook door het aanbieden van informatie in ‘korte soundbites’ en uitgebreidere achtergrondartikelen, alsmede in andere vorm (film) en het benutten van de toegevoegde waarde van social media; • het bieden van praktische handreikingen voor de dagelijkse praktijk.

2. AGENDEREN EN LEREN Het agenderen van actuele maatschappelijke opgaven, het aanjagen van de discussie en - waar nodig en mogelijk - het bewerkstellingen van veranderingen is een van de kernwaarden van de SKG. In 2016 wordt hier nog meer op ingezet door het verder uitbouwen van de samenwerking met SKG-partners en Kringleden als lerende organisaties, via: • seminars voor, met en bij partners; • continuïteit in het organiseren van ronde tafels rond actuele vraagstukken – met verslaglegging daarover - en het verbreden van kennis; • bijdragen aan interne opleidingstrajecten / lunchlezingen / intervisies / symposia / debatten / open colleges; • afstudeerders, waarbij beoogd wordt om de impact van afstudeerwerk en leerervaringen van (MCD-)studenten op betrokken organisaties te vergroten, via kennis-leertrajecten en (seminar)bijeenkomsten.

3. INTERNATIONALISERING In 2015 is gefocust op het leren van buitenlandse ervaringen door het uitbouwen van internationaal onderzoek, met een accent op Europese landen en de VS (zowel eigen onderzoek als afstudeeronderzoek). Dit resulteerde bijvoorbeeld in een analyse van het verstedelijkingspatroon in West Europa (Throw the Blue Banana in the Green Recycling Bin). Verder is in de context van Agenda Stad in 2015 een rondetafel georganiseerd met Nederlandse SKG-leden/Ministerie BZK en Duitse experts (Runder Tisch NL-NRW). Met aandacht voor o.a. samenwerking publiek-privaat, bekostiging, financiering, risico, flexibiliteit, fasering, schaalgrootte, functiemenging ongedeelde (sociale) stad, de slimme stad, de groene stad en de gezonde stad “versus” verdichting. Dit krijgt in 2016 een vervolg. Daarnaast zijn verschillende internationale publicaties verschenen en zijn op Gebiedsontwikkeling.nu de rubrieken ‘GO Around the World’ en ‘GO Drone’ gelanceerd.

PRAKTIJKLEERSTOEL GEBIEDSONTWIKKELING TU DELFT

De praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling verricht (wetenschappelijk) onderzoek, biedt onderwijsprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s, ontwikkelt instrumenten en methoden voor de praktijk en agendeert. Daarbij slaat zij een brug tussen praktische ervaringen en theoretische inzichten. De praktijkleerstoel is gepositioneerd aan de TU Delft, Faculteit Bouwkunde, afdeling Management in the Built Environment binnen de vakgroep Urban Development Management. Zij heeft een omvang van circa 5,0 FTE. In augustus 2015 is het vierde termijn van de leerstoel gestart, deze loopt tot augustus 2018. Leerstoelhouder (parttime) is Friso de Zeeuw (tevens directeur Nieuwe Markten bij BPD). De praktijkleerstoel werkt nauw samen met de vakgroep Urban Development Management met Ellen van Bueren als hoogleraar. Verdere achtergrondinformatie en een overzicht van de activiteiten van de leerstoel zijn te vinden op gebiedsontwikkeling.tudelft.nl en Gebiedsontwikkeling.nu

Wetenschappers beantwoorden vragen uit de praktijk in de videoreeks â&#x20AC;&#x153;Waarom? Daarom!â&#x20AC;?. Hieronder deel 1 - Ruimtelijke toenadering van haven en stad: hoe?

ONDERZOEK IN 2015 Het onderzoeksprogramma van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft wordt georganiseerd langs de drie hoofdthema’s: Aanpak, middelen en methoden, kwalificeren van de mensen die het moeten doen en verdieping op thema’s. 1. Aanpak, middelen en methoden Basis is het volgen van de marktontwikkeling van de verschillende vastgoedsegmenten en de doorwerking van rijks- en provinciaals beleid in relatie tot gebiedsontwikkeling. Hierbij blijft het bevorderen van de investeringscondities van de bouw een aandachtspunt, evenals het grondbeleid en grondexploitaties. Essentieel hierbij is het bieden van inzicht in diverse financieringsvormen en de wijze waarop wet- en regelgeving een stimulerende rol kan vervullen in het vlottrekken van opgaven binnen de stad en het landelijk gebied. Afgerond onderzoek: • Naar stimulerende (economische) prikkels in de bouw – evaluatie van de aanpak voor Hart van Zuid Rotterdam, in opdracht van de gemeente Rotterdam, 2015. • Evaluatie ladder duurzame verstedelijking; meeting ronde tafel georganiseerd met VNO/NCW om tot vereenvoudiging te komen. • Advies aan de Raad voor de financiële verhoudingen over hun rapport over het gemeentelijk grondbeleid. Lopend onderzoek: • Input voor VNG en de G32 bij de invulling van de Omgevingswet. • Onderzoeksgedreven serie interviews naar nieuwe contractvormen. Geplande oplevering: 2016. 2. Kwalificeren van mensen die het moeten doen Innovatie, een vraaggerichte benadering en het sturen op kosten- en risicoreductie zijn essentieel om tot haalbare en aansprekende plannen te komen. Hierbij hoort het Masterplan nieuwe stijl gebaseerd op een integrale benadering, een verbinding met (toekomstige) gebruikers en inspirerende gebiedsgerichte concepten. Wat betekent dit voor de inrichting van het (plan)proces en voor (nieuwe) allianties, rolverdeling en werkwijze? Hoe zien nieuwe werkprocessen eruit? Publiek-private samenwerking evolueert mee. Er ontstaan aangepaste samenwerkings- en contractvormen, inclusief selecties. Ook verschuift de positionering van marktpartijen. Welke vaardigheden en competenties vraagt dit? En op welke wijze kunnen hernieuwd vakmanschap en leiderschap bijdragen aan het vlottrekken van gebiedsontwikkeling? Afgerond onderzoek: • Go Gebiedsontwikkeling in beweging #2 met als thema organisatiekracht, juni 2015. • In samenwerking met Ymere zijn n.a.v. de College Tour ‘Gebiedsontwikkeling na de Novelle van Blok’ de bevindingen gebundeld in de interactieve 20

publicatie ‘Wat betekent de nieuwe woningwet voor gebiedsontwikkeling?’, oplevering november 2015. Lopend onderzoek: • Ontslakken; omgaan met wet- en regelgeving en houding en gedrag. Geplande oplevering: 2016. • Een serie over competenties voor samenwerking, inter-organisatorisch (processturing in context van onzekerheid). In samenwerking met Sandra Schruijer hoogleraar Organisatiewetenschap Universiteit Utrecht. Geplande oplevering: 2016. 3. Verdieping op thema’s Integrale afweging van infrastructuur-, water- en energievraagstukken bij gebiedsontwikkeling, blijft een actueel thema. Ook transformatie van bestaand vastgoed (waaronder erfgoed) vraagt steeds vaker om een integrale afweging en aanpak op gebiedsniveau. Naast continuering van bestaande thema’s blijven we ook aandacht besteden aan het thema wisselwerking economie en gebiedsontwikkeling (ook in de internationale context). Afgerond onderzoek: • Onderzoek naar kwalitatieve woonvoorkeuren in Nederland op woning- en gebiedsniveau (onderzoek in het kader van het EIB-symposium d.d. 3 september 2015), uitmondend in diverse publicaties. • Analyse groei Nederlandse steden (uitmondend in diverse publicaties): Niet de yup, maar de immigrant en de Vinexwijk laten de stad groeien. • Lessen van programma-aanpak defensieterreinen voor opgaven leegstaand rijkserfgoed. • Bijdrage onderzoek kantoren leegstand gemeente Rotterdam i.s.m. Hilde Remøy (TU Delft). • Go Gebiedsontwikkeling in beweging #3 met als thema transitie, december 2015. Lopend onderzoek: • Verkenning: verschuivingen in de waardeketen van gebiedsontwikkeling bij overheid en marktpartijen (incl. woningcorporaties). Geplande oplevering: 2016. Daarnaast is ingezet op participatie samen met SKG-leden in de volgende onderzoekprojecten: • STW-call ‘The Adaptive Delta Metropolis’ i.s.m. de afdeling Urbanism van de TU Delft. Thema: ‘slimme combinaties’ van de wateropgave met de ruimtelijke ontwikkeling op regionale schaal. In het najaar afgewezen. Krijgt een vervolg in praktijkonderzoek in 2016 (Deltaprogramma Maas). • Partner STW proposal: ‘Intelligent Use of Subsurface Infrastructure for Surface Quality’ (uitslag volgt in 2016) • Smart Urban Regions of the Future (SURF) i.s.m. de afdeling Architectural Engineering & Technology van de TU Delft en de Erasmus en Leidse Universiteit. Gericht op de gebiedstransformatie van erfgoed op bedrijventerreinen en voormalige zorg-, militaire- en gevangenisterreinen. In het najaar afgewezen. Krijgt een vervolg met een accent op het thema zorg.

â&#x20AC;&#x153;Veel regels en onmogelijkheden zitten in ons hoofd.â&#x20AC;?

Hans Martijn Ostendorp Burgermeester gemeente Bunnik

PUBLICATIES 2015 Go Gebiedsontwikkeling in beweging #2 Uitgave Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft, juni 2015. Het twee-jaarlijkse tijdschrift ‘Go Gebiedsontwikkeling in beweging’. Deze uitgave heeft als thema ‘organisatiekracht’.

Bruikbare handreikingen voor een verbrede gebiedsgerichte aanpak - gebaseerd op de ervaringen in de casus Hart van Zuid Gemeente Rotterdam i.s.m. praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling TU Delft en Urban Lab, februari 2015. Wat waren de bepalende factoren in het aanbestedingsproces Hart van Zuid om te komen tot het uiteindelijke resultaat? En wat zijn hieruit naar voren komende bruikbare handreikingen voor de verbrede gebiedsgerichte aanpak die de gemeente Rotterdam nastreeft?

Wat betekent de nieuwe Woningwet voor gebiedsontwikkeling? SKG i.s.m. Ymere en met dank aan: de gemeente Amsterdam, Havensteder, Blauwhoed en Syntrus Achmea Naar aanleiding van de College Tours ‘Gebiedsontwikkeling na de Novelle van Blok’ zijn alle bevindingen gebundeld in een interactieve publicatie. Verschillende samenwerkingspartners van corporaties geven hun blik op de effecten van de nieuwe Woningwet op onder andere de rol en taken van corporaties, samenwerkingen en financiering. Publicatie in afronding.

Go Gebiedsontwikkeling in beweging #3 Uitgave Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft, december 2015. Het twee-jaarlijkse tijdschrift ‘Go Gebiedsontwikkeling in beweging’. Deze uitgave heeft als thema ‘transitie’.

ONDERWIJS Interne bijdragen De praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling verzorgt colleges voor de Master City Developer (MCD) en het bachelor- en masteronderwijs aan de TU Delft. Daarnaast is dit jaar samen met de afdeling Urbanism aan de TU een keuzevak geïnitieerd met als titel ‘Design in Process, Process in Design’. Ook worden vanuit de leerstoel studenten begeleid bij het afstudeeronderzoek. De leerstoel levert een extra inspanning in haar taak om te bemiddelen tussen overheden, bedrijfsleven en studenten/afstudeerders. Hieronder vindt u een overzicht van de afstudeeronderzoeken die in 2015 vanuit de praktijkleerstoel (door Agnes Franzen) zijn begeleid. Afstudeerders master Real Estate & Housing, Faculteit Bouwkunde TU Delft • David Struik over nieuwe ontwikkelstrategieën en de rol van de architect (duaal RE&H + Architecture). • Silvie Bruijning over tijdelijke versus permanente stadsontwikkelingen. • Roelof Achterveld over gemeentelijk sturen op Ruimtelijke Kwaliteit (onderdeel Lab Co-creatie). • Jane Stortelder (2015). De relatie tussen architectuur en gebiedsontwikkeling. • Alicia Verhoeven (2015). Real Estate as a public asset: The harmony in trade-offs in the Dutch Central Government real estate portfolio. • Dion Mengerink (2015). De weg naar Co-creatie: Hoe kunnen ontwikkelaars de eindgebruiker accommoderen in hun bedrijfsproces? • Lizet Kuitert (2015). Self-organization in Urban Renewal. • Nawal El-Bouyahyaoui (2015). Mentaal vernieuwen. • Bijn Worms, what to expect when you are expecting (over verwachtingen bij particulier opdrachtgeverschap). • Katrien Peters, collaboration is the new competition (over nieuwe strategische allianties in de bouw). • Bob Witjes, ongelijk gevallen, ongelijk behandeld (vernieuwing sociale woningmarkt).

Externe bijdragen Lezingen en externe bijdragen vormen een onderdeel van het programma van de praktijkleerstoel. In 2015 zijn bijdragen geleverd op o.a. de thema’s: ontslakken, de Crisis- en herstelwet, duurzame gebiedsontwikkeling, nieuwe vormen van stedenbouw, erfgoed, naar een actief faciliterende overheid, en de effecten van de nieuwe Woningwet op gebiedsontwikkeling. Langs deze weg zijn circa 1.500 mensen bereikt. Daarnaast participeren Friso de Zeeuw en Agnes Franzen in verscheidene stuurgroepen en begeleidingscommissies, waaronder: Friso de Zeeuw: • Voorzitter Raad van Commissarissen Movares • Commissaris Spring Architecten bv • Lid Raad van Toezicht Economisch Instituut voor de Bouw • Lid dagelijks bestuur Instituut voor Bouwrecht • Lid Adviescommissie stedelijke herverkaveling • Lid Adviescommissie natuur en landelijk gebied t.b.v. Omgevingswet • Lid bestuur Stichting Leergang Intensief Meervoudig Ruimtegebruik • Voorzitter Actieteam “Ontslakken gebiedsontwikkeling” • Supervisor Delta Management (Hogeschool Zeeland) • Lid Raad van Advies Master City Developer-opleiding (MCD) • Lid Raad van Toezicht Connekt, innovatienetwerk voor mobiliteit • Klimaatambassadeur gemeente Amsterdam • Lid Comité van aanbeveling ‘Land kust en Water’ Agnes Franzen: • Voorzitter adviestafel RijswijkBuiten • Voorzitter programmaoverleg t.b.v. kennisuitwisseling Rijswijk en Delft • Lid klankbordgroep Spoorzone Delft • Lid werkveldcommissie NHTV Breda

DOORKIJK ONDERZOEK & ONDERWIJS ‘16-’18 Onderzoek De praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling zal zich het komende termijn richten op de afronding van lopende onderzoeken uit 2015 en verdieping op onderstaande onderwerpen. Hierbij gaan we het komende jaar nadrukkelijk kijken wat we van andere West-Europese landen kunnen leren. 1. Aanpak, middelen en methoden • Lopend onderzoek - onderzoeksgedreven serie interviews naar nieuwe contractvormen. • Hoe de stad in transitie financieren, nieuwe typologie gebieden (incl. evaluatie NSP), waarde conceptontwikkeling. • Leren uit andere landen: 2016 Europese Agenda Stad. • Publicatie geheel herziene editie ‘Engel uit het Marmer’. • Evaluatie stationsgebieden. • Oproep AMS (Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions): Onderzoek i.s.m. nieuwe hoogleraar Ellen van Bueren, met aandacht voor ‘Living labs’ en ‘Learning by doing’. Dit onderzoek heeft als doel de ontwikkeling van een analysekader voor de institutionele constellatie van circulaire stedelijke ontwikkelingsprocessen. Met dit kader kunnen modellen en strategieën voor samenwerkingen worden geformuleerd. 2. Kwalificeren van mensen die het moeten doen • Lopend onderzoek - een serie over competenties voor samenwerking, inter-organisatorisch (processturing in context van onzekerheid). In samenwerking met Sandra Schruijer hoogleraar Organisatiewetenschap Universiteit Utrecht. 3. Verdieping op thema’s • Lopend onderzoek - verkenning: verschuivingen in de waardeketen van gebiedsontwikkeling bij overheid en marktpartijen (incl. woningcorporaties). • Actualisatie ‘Doe de tienkamp’ + aandacht voor gebouw/ gebiedsoverstijgende systeemvragen (o.a. energie opgaven). In 2010 hebben we aandacht besteed aan het proces van deze afweging. Na vijf jaar is het een mooi moment voor een actualisatie met een update van deze publicatie. • K&I agenda Health Holland. Relatie met wijzigingen in de zorg; gezond wonen in de stad. • Gebiedsontwikkeling bij waterveiligheidprojecten: terugkijken en vooruitzien. Bijdrage Deltaprogramma Maas voor het kennis en leertraject rond de wateropgaven en gebiedsontwikkeling. Onderwijs De leerstoelhouder en de medewerkers blijven betrokken bij diverse structurele onderwijstaken. Agnes Franzen begeleidt in 2016 de lopende scriptieonderzoeken. 28

GO ACADEMIE

De GO Academie is een lerend netwerk voor medewerkers van onze partners. In samenwerking met de redactie Gebiedsontwikkeling.nu, de Master City Developer-opleiding (MCD) en andere kennisinstellingen worden verschillende congressen, lezingen en intervisies door het jaar heen georganiseerd. Het programma sluit primair aan bij de onderzoeksthema’s van de praktijkleerstoel. Daarnaast worden thema’s geagendeerd in het kader van een breder maatschappelijk debat. Een voorbeeld is het voorzitterschap rondetafel over lokale ruimtelijke kwaliteit, uitmondend in het artikel ‘Lokale ruimtelijke kwaliteit: meedenken, niet toetsen’ in ROmagazine (1 april 2015). Op de volgende pagina’s wordt een overzicht gegeven van de bijeenkomsten die het afgelopen jaar zijn georganiseerd en een doorkijk gegeven naar 2016.

STAD(S)MAKEN - #2 Financiering

BIJEENKOMSTEN 2015

Februari | College Tour â&#x20AC;&#x2DC;Responding quickly in temporary use in urban developmentâ&#x20AC;&#x2122;

Februari - Juni | College Tour Gebiedsontwikkeling na de Novelle van Blok

Maart | Praktijkcongres Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling 2015: Organisatiekracht

Juni | Symposium Minisymposium Gebiedsontwikkeling 2015

November | Congres Congres Omgevingswet

November | Intreerede prof. Ellen van Bueren â&#x20AC;&#x153;The Great Urban Bake-offâ&#x20AC;?

DOORKIJK GO ACADEMIE 2016 GO academie kalender Voorjaar: Rondetafel bijeenkomst ‘Circulaire economie’ Wat kunnen marktpartijen en bestuurders op lokaal niveau hiermee? Met input van de gemeente Rotterdam. 19 mei: College Tour ‘Responding quickly in temporary use in urban development’ Het vervolg op de College Tour ‘Responding quickly in temporary use in urban development’, een openbare bijeenkomst tevens gericht op studenten uit het Masteronderwijs van de afdeling MBE. SKG in samenwerking met BOSS Zomer: Nieuwe Woningwet in de praktijk In 2016 blikken we terug op de reeks College Tour kennisbijeenkomsten ‘Gebiedsontwikkeling na de Novelle van Blok’ van 2015. En we onderzoeken de effecten van de nieuwe Woningwet in de praktijk een jaar na de implementatie. In samenwerking met Ymere en andere SKG leden 30 september: Jubileum 25 jaar BMVB/RE&H/MBE, uittreerede Hans de Jonge. Najaar: Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling 2016: technologie in de stad als driver voor gebiedsontwikkeling SKG Najaar: Seminar over de kansen van DBFMO in gebiedsontwikkeling Lessen van Hart van Zuid Rotterdam en concurrentiegerichte dialoog over Food Center Amsterdam SKG in samenwerking met Deloitte Ook in 2016 worden weer diverse rondetafel bijeenkomsten rond actuele onderwerpen (zoals zorg en factor mens) georganiseerd. Om de bijeenkomsten binnen de organisaties verder bekend te maken en de resultaten te verspreiden zoeken we aansluiting bij ambassadeurs binnen de organisaties van de SKG-leden. Voor een overzicht van de geplande bijeenkomsten, meer informatie en aanmelden zie de kalender van de GO academie op Gebiedsontwikkeling.nu.

Infographic: â&#x20AC;&#x2DC;Hoeveel jaren hebben wereldsteden nog voordat het water te hoog wordt?â&#x20AC;&#x2122;

GO Around The World

In deze rubriek verzamelen we allerlei (Engelstalige) artikelen die gerelateerd zijn aan gebiedsontwikkeling. Go Around the World biedt ruimte voor inspirerende, leuke en leerzame links, filmpjes en weetjes - vaak over internationale onderwerpen.

STAD(S)MAKEN - #3 Big Data

GEBIEDSONTWIKKELING.NU

In de nieuwe realiteit van gebiedsontwikkeling zijn samenwerking en meerwaardecreatie hard nodig om complexe opgaven het hoofd te kunnen bieden. Het onafhankelijke platform Gebiedsontwikkeling.nu fungeert als een (kennis) netwerk voor professionals en studenten die zich bezighouden met gebiedsontwikkeling. Kennisuitwisseling tussen wetenschap en praktijk staat daarbij centraal, evenals het aanjagen van het debat tussen publiek en privaat en tussen de verschillende vakdisciplines. Dit leidt tot concrete handreikingen en nieuwe strategieĂŤn. Gebiedsontwikkeling.nu staat midden in het actuele vakdebat en trekt jaarlijks ruim 100.000 unieke bezoekers. Via het platform, social media en de nieuwsbrief attenderen wij onze lezers op de laatste ontwikkelingen binnen het vakgebied. De redactie Gebiedsontwikkeling.nu bestaat uit een kernredactie, aangevuld met vaste medewerkers, lokale correspondenten en verslagleggers. De redactie wordt ondersteund door de Redactieraad, Wetenschapsraad, Praktijkredactie en Young Professionals-redactie. Daarnaast hebben wij een netwerk van samenwerkingspartners om kennisuitwisseling en -verspreiding mogelijk te maken. Samen met onze partners en lezers wordt het platform voortdurend doorontwikkeld gericht op â&#x20AC;&#x2DC;lerende organisatiesâ&#x20AC;&#x2122;. Het doel voor de komende jaren is om content ook internationaal onder de aandacht te brengen.

KIJKCIJFERS Het afgelopen jaar hebben we een lichte stijging meegemaakt, Gebiedsontwikkeling.nu trekt in 2015 maandelijks tussen de 7.600 en 12.000 unieke bezoekers. Ook is sprake van een doorgaande stijging van het aantal leden (bijna 2.000) dat onze tweewekelijkse nieuwsbrief ontvangt. Daarnaast is een stijging waar te nemen in het aantal volgers én interactie via sociale media. Wij zijn actief op Twitter, met ons account @GEBIEDSONTWnu, dat nu circa 4.100 volgers heeft. De LinkedIn-groep kent meer dan 1.200 leden. Facebook, dat recentelijk actiever wordt gebruikt heeft meer dan 230 volgers. Tevens hebben wij eerder dit jaar een LinkedIn bedrijfspagina opgericht.

Aantal volgers per medium. De daling in de nieuwsbriefleden is het gevolg van een opschoning van foutieve e-mailadressen. In 2015 is Gebiedsontwikkeling.nu 102150 keer bezocht (unieke bezoekers). In het afgelopen jaar zijn de pagina’s van de site 589635 keer bekeken. Begin 2016 is het totale aantal bekeken pagina’s de 2 miljoen gepasseerd sinds de opening van de site. Via Gebiedsontwikkeling.nu worden onder meer opinie-items, onderzoeken, projecten en verslagen ontsloten. De top 5 meest gelezen artikelen in de periode 1 januari 2015 tot 1 januari 2016 zijn: 1.

Ladder duurzame verstedelijking: het drama van een goede bedoeling (2572 paginaweergaven)

Nieuwe Amsterdamse wijk Houthaven krijgt vorm (2264 paginaweergaven)

Sloopladder: prioriteiten benoemen (2162 paginaweergaven)

Merwe-Vierhavens: van havenindustrie naar maakstad (2038 paginaweergaven)

GZG-terrein - Vijf hectare nieuwe binnenstad met oud zorgvastgoed (1757 paginaweergaven)

Lezersenquête

Nieuwsbriefspecials 2015

•

• Special Master City Developer in samenwerking met Gebiedsontwikkeling.nu | 28 januari 2015 • Special Praktijkcongres 2015 – Organisatiekracht | 8 Februari 2015 • Special Provinciale Verkiezingen 2015 | 17 maart 2015 • Special Energie | 16 april 2015 • Special Gebiedstransformaties in samenwerking met NRP | 21 mei 2015 • Special Nieuwe Woningwet en rol corporaties | 17 juni 2015 • Special Master City Developer | 2 juli 2015 • Zomerspecial 2015 • Special Woningcorporaties | 17 september 2015 • Special Water | 29 september 2015 • Special Wonen | 13 oktober 2015 • Special Duurzame stad | 29 oktober 2015 • Kerstspecial | 15 december 2015

Net als afgelopen jaar hebben wij een lezersenquête gehouden. Daaruit werden de volgende conclusies getrokken:

• • • •

• •

De deelnemers zijn divers, met een lichte nadruk op adviseurs en mensen in overheidsgerelateerde banen. Onze artikelen zijn relevant bevonden voor onze lezers en sluiten aan op hun dagelijkse praktijk. Veel van de deelnemers zijn actief op social media, wat aansluit op ons social media beleid voor actief gebruik van Twitter en LinkedIn. Bezoekers zijn over het algemeen tevreden over de bruikbaarheid van het platform. De populaire onderwerpen zijn niet wezenlijk veranderd sinds afgelopen jaar: herbestemming/ transformatie/renovatie, duurzaamheid/energie, zelforganisatie/participatie/ondernemerschap en samenwerking/pps/communicatie zijn de meest gevraagde onderwerpen. Wet- en regelgeving valt dit keer buiten de top 5. Deelnemers gaven aan meer projectbeschrijvingen te willen zien. Daarnaast valt er nog wat te winnen in nieuws en wetenschappelijk onderzoek. En meer beeld wordt ook als prettig ervaren. Hier wordt aan gewerkt in een nieuwe layout van de website.

De redactie brengt om de twee weken een nieuwsbrief uit, regelmatig gekoppeld aan een bepaald thema. In 2015 zijn de volgende themanieuwsbrieven verschenen:

SOCIAL MEDIA Visie Met social media bijdragen aan de SKG kernwaarden. De vijf SKG kernwaarden - Verbinden wetenschap en praktjik en diverse disciplines binnen gebiedsontwikkeling - Bieden van praktische handreikingen - Agenderen van actuele maatschappelijke opgaven en het aanjagen van discussie - Signaleren van relevante toekomstige ontwikkelingen - Bieden van een podium voor verschillende stemmen

Strategische doelen

Toekomstbestendig

EfficiĂŤnt

Inzetten en verbinden van verschillende professionals en gebiedsontwikkeling ambassadeurs.

Gebruik maken van social media voor de juiste doelgroep, de juiste tools, contentplanning, blijven meten, beheren en leren.

Vergroten zichtbaarheid

Influencers betrekken

Social media inzetten om SKG meer op de (internationale) kaart te zetten ĂŠn de relatie met SKG partners/medewerkers te versterken.

Zo veel mogelijk externe partijen en mensen betrekken bij sociale media activiteiten, op een uitnodigende en/of uitdagende manier.

Tot slot Begin 2016 zal een evaluatie van 2015 plaatsvinden. Wat werkte goed, wat werkte niet, waar gaan we (niet) mee verder? Verder hierbij een uitnodiging aan alle (gebiedsontwikkeling)-influencers en (communicatie)medewerkers van SKGleden om mee te werken aan deze visie. Samen kunnen we voor elkaar een winwin situatie creĂŤren.

SAMENWERKINGSPARTNERS SKG-leden/Kring van Adviseurs MCD Afgelopen jaar is op structurele wijze aandacht gegeven aan de MCD. In 2015 zijn twee nieuwsbriefspecials gemaakt in samenwerking met de MCD. Daarnaast zijn vijf MCD-scripties uitgelicht op Gebiedsontwikkeling. nu en zijn de verslagen van de ‘Spatial Talks’-serie van het MCD-Kennisnetwerk en het Burgemeestersdebat gepubliceerd. Tot slot was er aandacht voor de MCDinterviewserie ‘In gesprek met stadsontwikkelaars’ door Geurt van Randeraat. NEPROM Met de Neprom wisselen we op structurele wijze content uit en ondersteunen we elkaar in de pr van activiteiten. Daarnaast participeert de SKG in de Dag van de Projectontwikkeling. Zo waren er dit jaar bijdragen over Erfgoed bij gebiedsontwikkeling en de ladder Duurzame verstedelijking. Platform31 Via onze voorzitter Yves de Boer is er een link naar het jaar van de Ruimte. We wisselen regelmatig content uit, zoals het verslag van het wooncongres. En is er een RSS-feed op Platform31 geplaatst waardoor nieuwsberichten over retail van Gebiedsontwikkeling.nu automatisch ook op de site gepubliceerd worden. NRP Met NRP is net als in 2014 tweemaal een gezamenlijke nieuwsbrief over transformatie/herbestemmen uitgebracht. NAi Boekverkopers NAi Boekverkopers heeft een boekenpagina voor gebiedsontwikkeling op hun website gemaakt. Deze ontsluiten wij via onze homepage. Daarnaast dragen ze bij aan de verspreiding van het tijdschrift Go, gebiedsontwikkeling in beweging. Vereniging van Grondbedrijven (VvG) Sinds dit jaar werken we samen in het onder de aandacht brengen van actuele ontwikkelingen. Komend jaar zal de samenwerking verder uitgebouwd worden. Mediapartners De samenwerking met Woningmarkt.nl, Vastgoedjournaal, Vastgoedmarkt en IKCRO is voortgezet. Met name de samenwerking met ROmagazine is verder geintensiveerd. Voor ROmagazine verzorgt de praktijkleerstoel maandelijks een bijdrage over onderzoek en levert Agnes Franzen zes keer per jaar een blog. Daarnaast wordt het magazine ‘Go, gebiedsontwikkeling in beweging’ twee keer per jaar met het ROmagazine meegezonden. Alle samenwerkingen worden voortgezet en waar mogelijk kansrijk verder geïntensiveerd. 42

ONTWIKKELING WEBSITE In het afgelopen jaar hebben we aan doorontwikkeling van de voor- en achterkant van Gebiedsontwikkeling.nu gewerkt. In begin 2016 gaat de (her)ontwikkelde website online. Hiernaast een voorproefje van de (her)ontwikkelde homepage. Op het moment van schrijven is deze in de laatste fase van ontwikkeling. Eventuele veranderingen ten opzichte van het getoonde beeld zijn mogelijk. Doorontwikkeling voorkant • De ontsluiting van informatie is aangepast. Door middel van slimme artikelsuggesties wordt de lezer eerder verleid om door te klikken naar andere content. • Er is een duidelijker onderscheid gemaakt tussen snelle (nieuws) en trage (verdieping) content. • De website biedt een verbeterde filter functie voor gebruikers die geïnteresseerd zijn in specifieke thema’s. • Modernisering vormgeving. De artikelen zijn leesbaarder geworden en aantrekkelijker vormgegeven. • De nieuwe site is responsive, het past zich aan het schermformaat voor leesbaarheid op tablets en smartphones. • Social media is sterker geïntegreerd op de website, zo is de Twitterfeed geïntegreerd op de homepage en tagpagina’s. • Het is nu mogelijk om verschillende typen content een eigen format te geven, wat leidt tot sterkere herkenbaarheid. • De zoekmachine is slimmer en sneller. Doorontwikkeling achterkant • Het technisch systeem op de achtergrond laat meer flexibiliteit toe in overzichtspagina’s en artikelen. Dit betekent in praktijk dat uitbreiding en veranderingen sneller en eenvoudiger kunnen worden ingevoerd. • Het achterliggende contentbeheersysteem is gebruiksvriendelijker en sneller in gebruik. • Het nieuwe systeem is geschreven in de programmeertaal Python. Deze taal is beter bekend bij programmeurs (de taal wordt ook geleerd op de TU Delft) waardoor continuïteit van de website wordt gewaarborgd.

YOUTUBE KANAAL In 2015 zijn we begonnen met het opzetten van een YouTube kanaal. Dit is in lijn met de ambitie om meer met het medium film te doen. De filmpjes zijn op thema verdeeld en vrij te bekijken. Bekijk hier ons YouTube kanaal

GO DRONE Shanghai

GO DRONE Kinderdijk

DOORKIJK GEBIEDSONTWIKKELING.NU 2016 De lezersenquêtes van 2014 en 2015 onderstrepen de behoefte aan het op toegankelijke wijze ontsluiten van inzichten uit onderzoek, thema-analyses en praktijkvoorbeelden. Om Gebiedsontwikkeling.nu de komende periode verder door te ontwikkelen als onderzoeksgedreven platform voor lerende organisaties, wordt ingezet op het verder analyseren van doelgroepvragen met als doel het leveren van maatwerk. Daartoe wordt de lezersenquête voortgezet en gezocht naar manieren om via Gebiedsontwikkeling.nu en social media dichter bij de doelgroepen te komen. Bijvoorbeeld door doelgroepen nadrukkelijker te betrekken bij de creatie van content, door de introductie van nieuwe formats, en het nadrukkelijker zoeken naar/stimuleren van interactie en discussie. Bij formats kan gedacht worden aan film en diverse rubrieken om beschikbare kennis uit onderzoek en in het veld op toegankelijke wijze te ontsluiten. Versterken doelgroepgerichte benadering Om beschikbare kennis zo gericht mogelijk te verspreiden, zetten we in 2016 in op het verder versterken van de doelgroepgerichte benadering via: • doorontwikkeling en vernieuwing van formats om kennis doelgroepgericht en aansprekend te ontsluiten; • thema-analyses, het op toegankelijke wijze ontsluiten van beschikbare (internationale) wetenschappelijk kennis en het volgen van praktijkvoorbeelden; • een programma-aanpak, die gericht ingaat op doelgroep-specifieke vragen, onderzoek naar het bereik van de nieuwsbrief per doelgroep en verkenning maatwerk-alternatieven; • het breder inzetten van film en beeld voor het bereiken van onze doelgroepen; • het verder ontwikkelen van de horizontale programmering: een herkenbaar ‘ritme’ voor verschillende doelgroepen (via platform, nieuwsbrief, seminars, Gomagazine); • het voortzetten van de experimenten met content die gebiedsontwikkeling vanuit ‘de menselijke kant’ benadert, lichter van toon is en/of meer ruimte geeft voor persoonlijke verhalen; • de inrichting van themapagina’s (gekoppeld aan lopend relevant onderzoek) op Gebiedsontwikkeling.nu, zodat doelgroepen met verschillende kennisniveaus/interesses binnen een bepaald thema gemakkelijk hun weg vinden naar voor hun relevante content.

Themaspecials • Redactionele aandacht voor de volgende thema’s: water/deltaprogramma, Omgevingswet, Ontslakken, de gezonde stad, DBFMO, hoe stad in transitie financieren, de nieuwe waardeketen, duurzame stad/circulaire economie, stad-mainport in relatie tot ruimtelijke economie, erfgoed en binnenstedelijke transformatie. TOD/casussen Zaancorridor, Heerhugowaard, Nijmegen en Utrecht (LR) Overige redactionele aandacht: • Actuele vraagstukken zoals de aardbevingen in Groningen en vluchtelingenhuisvesting. Met oog voor lessen uit het verleden, zoals leren van Lekkerkerk. • Voorjaarscongres: thema technologie. • Nieuwsbriefspecials met de vaste partners: herbestemming en transformatie i.s.m. het NRP, de Master City Developer opleiding + themaspecials met SKG leden (zoals recentelijk op het thema water). • Vervolg van de serie waarin projecten in de praktijk worden gevolgd: het Zomerhofkwartier (ZoHo) Rotterdam, het Honigcomplex in Nijmegen en de Buiksloterham in Amsterdam, A-kwartier Groningen, Haarlem-Schalkwijk/ Haarlemmermeer en Rotsoord in Utrecht. • Competenties vanuit het perspectief van private partijen, als follow up van de eerdere serie interviews in 2014 rond dit thema vanuit publieke kant. • De nieuwe stedelijke agenda; serie interviews met (oud-)wethouders. Continuering aandacht voor Energietransitie. • Met nadrukkelijk aandacht voor verschillende stemmen in opinie en debat voor het onderzoek FuturA (TU Delft, Radboud Universiteit Nijmegen en BNA), over nieuwe verdien- en organisatiemodellen voor de architectenbranche met als accent de rol in kaderstellende stedenbouw/planvorming. • MIRT agenda: wat heeft 10 naar NSP opgeleverd en hoe verder? • Gebiedsontwikkeling als export product en leren van het buitenland (Europese Agenda Stad 2016). • Leren van andere sectoren. • Aandacht voor film en YouTube.

BEGROTING EN REALISATIE

Begroting & realisatie 2014/2015

Het resultaat over 2014 is conform de vastgestelde begroting gerealiseerd (zie Jaarrapport 2014). Per 1 augustus 2015 is met herbenoeming van Friso de Zeeuw de vierde termijn van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft ingegaan. Als nieuwe leden zijn per augustus dit jaar de gemeente Barneveld, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en VORM bij de SKG aangesloten. Doelstelling voor de huidige termijn blijft het werven van nog enkele SKG leden + Kring van Adviseurs (hier heeft Buck haar lidmaatschap beĂŤindigd). O.a. door hogere personeelslasten, systeemvernieuwing van Gebiedsontwikkeling.nu en filminnovatie zijn de kosten in 2015 hoger uitgekomen dan begroot en is een beroep gedaan op de reserve. Volgens afspraak is per kwartaal een vast bedrag geschonken aan de TU Delft.

Begroting 2016

De begroting 2016 is eind 2015 definitief vastgesteld door het dagelijks bestuur.

Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Gemeente Utrecht per 2016

Kring van Adviseurs

Colofon Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Participatie Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Het is mogelijk als organisatie om (financieel en/of inhoudelijk) aan te sluiten bij het SKG-kennisnetwerk. Heeft u interesse om deel te nemen aan een project of een programma? Informeert u dan naar de mogelijkheden via Agnes Franzen, directeur SKG, A.J.Franzen@tudelft.nl. Contact Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft Faculteit Bouwkunde, afdeling MBE Julianalaan 134 2628 BL Delft Postadres Postbus 5043 2600 GA Delft Telefoon: +31 (0) 15 27 8415

BIJLAGE: BESTUUR SKG SKG bestuur • Heleen Aarts (Amvest) • Cis Apeldoorn (Gemeente Amsterdam), tot augustus 2015 • John Arkes (provincie Noord-Holland), tot augustus 2015 • Jan van Barneveld / Mano Otten (de Alliantie), tot augustus 2015 • Roelof uit Beijerse (Gemeente Rotterdam) • Ruud Bergh (Adviseur/Ambassadeur) • Yves de Boer (voorzitter SKG-bestuur) • Pim Bosch (Heijmans), tot augustus 2015 • Yvonne van de Brugge (RVB), tot augustus 2015 • Ward de Bruijn (provincie Noord-Brabant), tot augustus 2015 • Harry van Dongen (gemeente Delft) • Jan Fokkema (Neprom), tot augustus 2015 • Agnes Franzen (TU Delft) • Gertjan Giele (vervanger Henk Harms, Gemeente Den Haag), tot augustus 2015 • Peter Heij / Michiel Ruis (Ministerie IenM), tot augustus 2015 • Henk Harms (gemeente Den Haag) • Manfred van der Heijde (Waterschap AGV), tot augustus 2015 • Annemieke van Hooff/Rolf Steenwinkel (AGV) • Ronald Huikeshoven i.p.v. Roel Vollebregt (AM) • Pieterjan van der Hulst (Berenschot/Kring van Adviseurs) • Hans de Jonge (TU Delft) • Wybo Jurgens (ministerie BZK) • Paul Matthieu (gemeente Nijmegen) • Lennert Middelkoop (gemeente Utrecht), tot augustus 2015 • Bart Parmet (Deltacommissaris), tot augustus 2015 • Merel Poulisse (Gemeente Rotterdam) • Viviane Regout (Ymere), tot augustus 2015 • Yvonne van Remmen (IenM) • Pierre van Rossum (Gemeente Amsterdam) • Celine Scheink (Provincie Brabant) • Esseline Schieven (gemeente Groningen) • Ruud Schouwaert (Gemeente Barneveld) • Donné Slangen (Ministerie IenM), tot augustus 2015 • Carl Smeets (Bouwfonds Ontwikkeling) • Hans Tijl (IenM) • Henk Twisk (Gemeente Delft), tot augustus 2015 • Tobias Verhoeven (Synchroon) • Roel Vollebregt (AM), tot augustus 2015 • Daan van der Vorm (VORM) • Fred van de Wart (provincie Gelderland) • Wim Wensing (Amvest), tot augustus 2015 • Sebastiaan de Wilde (NS Stations), tot augustus 2015 • Eugene Witjes (Ministerie BZK), tot augustus 2015 • Friso de Zeeuw (TU Delft)

Kring van Adviseurs • Jan Reinier van Angeren (Stibbe) • Pieterjan van der Hulst (Berenschot) • Roger Kersten (Akro Consult • Jurrien Veldhuizen (Deloitte) • Nicole van der waart (Movares) • Frank ten Have (Deloitte) • Michel van Rhee (Brinkgroep)

BIJLAGE: REDACTIES GEBIEDSONTWIKKELING.NU De kernredactie bestaat uit: • Agnes Franzen, SKG directeur • Jeroen Mensink, redacteur • Mirela Milosevic, projectmedewerker • Danielle Niederer, communicatie en marketing • Wendy Braanker, redacteur • Helen Jager, communicatie • Wilson Wong, projectmedewerker • Menno Schokker, webmaster en contentbeheerder • Devika Parbhoesingh, webmaster en contentbeheerder • Hedwig van der Linden, webmaster en contentbeheerder Redactieraad De Redactieraad adviseert de redactie Gebiedsontwikkeling.nu en bestaat uit de volgende leden: • Bianca Seekles, directeur ERA Countour • Cis Apeldoorn, adjunct-directeur OGA Amsterdam • Donné Slangen, directeur ministerie van Infrastructuur en Milieu • Fred Schoorl, directeur BNA • Geurt van Randeraat, directeur SITE urban development en programmadirecteur MCD • Jos Feijtel, adviseur wonen Jos Feijtel Advies • Max Kisman, grafisch ontwerper KismanVerhaak • Patrick van der Klooster, directeur AIR • Peter Joustra, senior projectleider SADC • Ronald Huikeshoven, regiodirecteur AM • Theo Dohle, directeur De Wijde Blik-communicatieadvies Wetenschapsraad De Wetenschapsraad adviseert de redactie Gebiedsontwikkeling.nu en bestaat uit de volgende leden: • Hans de Jonge / Friso de Zeeuw (voorzitters) (Management in the Built Environment, TU Delft) • Tom Daamen, (Urban Development Management, TU Delft) • Ellen van Bueren, (Urban Development Management, TU Delft) • Arjan Bregman, (Geografie, planologie en internationale ontwikkelstudies, Universiteit van Amsterdam) • Edwin Buitelaar, (Planbureau voor de leefomgeving/ASRE) • Erwin v/d Krabben, (Planologie, Radboud Universiteit Nijmegen) • Joks Janssen, (Urban Environmental Management, Land Use Planning, Wageningen University) • Pieter van Wesemael, (Architectural Design and Urban Cultures, Technische Universiteit Eindhoven) • Sandra Schruijer, (Organisatiewetenschap, Universiteit van Utrecht) • Frank van Oort (Human geography and Planning - Economic Geography, Erasmus University Rotterdam)

Praktijkredactie De Praktijkredactie voedt de redactie vanuit de praktijk en levert zelfstandige bijdragen aan het platform. De Praktijkredactie bestaat uit: • Alex Letteboer, architect-directeur atelier PRO architekten • David van der Steen, docent Hogeschool Utrecht, projectmanager bij Gryphioen • Ernest Pelders, projecten procesmanager AT Osborne • Hans-Hugo Smit, gebiedsmarketeer bij BPD • Helma Born, directeur Procap adviseurs en projectmanagers • Jeroen Hutten, Arup • Lisette Nijs, manager Projectmanagementbureau Rotterdam • Martine van Sprundel, manager markt en beleid Woonbron Young Professionals-redactie De Young Professionals (YP)-redactie adviseert de redactie over actualiteiten en zaken die hen bezighouden. Tevens levert zij een bijdrage in de verslaglegging van bijeenkomsten. De YP-redactie bestaat uit de volgende leden: • Alexandra de Jong, consultant location development bij ECORYS • Bas Kalter, locatiemanager bij BPD Regio Zuid-West • David Struik, afstudeerder Architecture + RE&H, TU Delft • Diederik de Koe, adviseur bij Movares • Iris van Loon, Projectcoördinator TU Delft, Onderwijs & Studentenzaken • Janneke Rutgers, KRIMP Onderzoek & Advies | Radboud Universiteit • Jorick Beijer, TU Delft | ISOCARP | Oprichter Blossity • Machiel Broeren, adviseur bij Akro Consult • Marleen van Dongen, trainee gebiedsontwikkeling bij BPD • Tine van Langelaar, onderzoeksmedewerker bij Staatsbosbeheer • Niraj Sewraj, projectleider Jaar van de Ruimte bij Pakhuis de Zwijger • Wendy de Hoog, Stadsruim | onderzoeker en adviseur gebiedsontwikkeling