De stoot der stoten: café De Grysperre

Er waren dit jaar met de Tinekesfeesten opnieuw enkele geslaagde stoten. In de loop der jaren zijn er evenwel maar weinig geweest die enigszins konden tippen aan de winnende stoot in het eerste ‘stotenjaar’ 1982, nu dus 40 jaar geleden. En toen in 2013 bij de 50ste Tinekesfeesten in de voormalige Lecotwinkel een tijdelijk ‘stotenmuseum’ ingericht werd, stond ook daar de stoot van De Grysperre centraal.

Toen ‘De Stoot van Heule’ in 1982 als wedstrijd gelanceerd werd, luidde de oproep: ‘Vestig tussen de vrijdag en de zondag van de Tinekesfeesten de aandacht van het Heulse publiek met een of andere gekke activiteit’ . De bijgedachte was ook dat mensen op het verkeerde been gezet werden. De inspiratie kwam uit het boekje ‘Van zwemkampioen tot oliesjeik’, een uitgave van de Tinekeswerkgroep met dolle fratsen die vroegere Heulse dorpsfiguren hadden uitgehaald en nog altijd verteld werden. Bernard Verfaille schreef de teksten, Jowan Wyffels maakte er tekeningen bij. Er waren niet veel inschrijvingen voor de eerste stotenwedstrijd. Men had gedacht in de richting van de Heulse verenigingen, maar die hadden de handen vol met andere Tinekesactiviteiten, zo vermoedde men. De stoten moesten ook geheim blijven. Toch was er één stoot die ‘toevallig’ uitlekte: de wederopbouw van de aloude (uit 1908) landelijke herberg De Grysperre op de kruising van de Mellestraat en de Sint-Katharinastraat (er was nog geen rotonde). Ondanks protest van buurtbewoners en vele andere Heulenaars werd de herberg in 1978 op bevel van het Kortrijkse stadsbestuur gesloopt. Dat was kort na de fusies en alles wat naar Kortrijkse bemoeienis rook, lag erg gevoelig. Er was niemand die begreep waarom het stadsbestuur De Grysperre per se weg wilde, want vier jaar later was daar helemaal niets gebeurd. Waar Heule ook gespeend van bleef, was een zo lang gevraagd ontmoetingscentrum. Heule voelde zich zo stiefmoederlijk behandeld. Het kleine Aalbeke had al een ‘cultuurpaleis’ gekregen en Rollegem een sportcomplex van 25 miljoen frank. Heule met zijn 10.000 inwoners kreeg niets… We zaten in 1982 ook in een verkiezingsjaar en het werd snel duidelijk dat er aan het heropbouwen van de herberg een politiek reukje zat. Het was inderdaad een idee van de Heulse PVV (de huidige Open VLD) en meer bepaald van gemeenteraadslid Karel Debaillie. Omdat niemand persoonlijk geviseerd werd, aanvaardden de organisatoren de stoot… Een herberg heropbouwen, het was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Jowan Wyffels, nu zoveel jaar later vormgever van onze dorpskrant, was toen 26 en werkte als graficus bij de drukkerij Oranje in Sint-Baafs-Vijve. Hij herinnert zich nog haarfijn wat er toen gebeurd is. Jowan: “We willen De Grysperre heropbouwen, zeiden ze, en ik zou dat moeten tekenen. Ze gaven mij een foto en dan ben ik beginnen meten en cijferen hoe breed en hoe hoog dat zou moeten zijn. En hoeveel platen daarvoor

Het verbazende Grysperre-kunstwerk: wie richting Sente reed, kon werkelijk denken dat de herberg heropgebouwd was…

nodig zouden zijn. Ik ben dan zelfs in een hangar van Debaillie op een ladder gaan staan om dat te bepalen.” Het zou natuurlijk niet letterlijk gaan om een gebouw, maar om een levensgroot, houten paneel dat dermate met perspectief beschilderd was dat het de indruk zou wekken van een echt bouwwerk. Jowan: “Ik heb daar drie weken aan gewerkt en geschilderd, ’s avonds en in het weekend. En dan was het voortdurend van ‘ga je dit en dat nog een beetje veranderen’. We konden ook een beroep doen op wijlen Carlos Potteau en zijn firma. Er hingen ook vlaggen en we hebben er ook ‘de mei’ op geplaatst. Het opbouwen was ook niet simpel. Doordat het slechts om een wand ging, moest men paletten met stenen gebruiken, zodat het geheel niet zou omvallen.” Het resultaat was werkelijk een juweeltje. Wie de vrijdag van Heule richting Sente reed, kon werkelijk denken dat De Grysperre er plots opnieuw stond. “Maar velen hebben het nooit gezien” , zegt Jowan. “Ikzelf ook niet, ik moest gaan werken en toen gebeurde het: stad Kortrijk onder leiding van burgemeester Jozef Lambrecht gaf niet de Heulse maar de Kortrijkse brandweer bevel om ons bouwwerk te vernietigen en dat gebeurde dan ook nog eens dievelings in de nacht.” Met 17 waren de brandweermannen, naar verluidt, en onder politiebegeleiding. Ze gingen zo fel te keer met een boomzaag dat er geen spaander heel bleef. De Grysperre had er één dag opnieuw gestaan... Heropbouwen was onmogelijk. Wat was er dan gebeurd dat tot die vreemde beslissing van het stadsbestuur had geleid? Een van de versies luidt dat het stadsbestuur getipt was dat daar aan de Grysperre op privégrond grote verkiezingsborden stonden en dat die dus moesten worden verwijderd... Feit is dat er tot op vandaag nog altijd veel mysterie hangt rond de Grysperre-stoot. Na de afbraak stopte het verhaal niet. Terwijl de stotenmakers eerst een eerstesteenlegging aangekondigd hadden, organiseerden ze in de plaats een echte begrafenis. Er werden 500 rouwbrieven verspreid en op de plaats waar de herberg een verrijzenis van één dag had beleefd, werden kransen en bloemen neergelegd. Een massa volk woonde plechtigheid bij. “Wij, de helpers, werden toen getrakteerd op een rouwmaaltijd met taart” , vertelt Jowan. Het spreekt vanzelf dat de stoot alle krantenkoppen haalde. ‘Tinekesstoten: gezonde humor of zieke politiek’ luidde een titel. Het was duidelijk dat Kortrijk zich bijzonder onpopulair had gemaakt in Heule en 40 jaar later lijkt het soms of daar nog altijd iets is van blijven hangen. En jawel, de (pers)jury kende de hoofdprijs van 5.000 frank wel degelijk toe aan de Grysperrestoot, omdat die ook zonder het politieke aspect, als de mooiste, de origineelste en meest verrassende werd beschouwd. Terloops: er was in 1982 wel degelijk ook een Tineke: Veronique Vervaeke, nu mevrouw Piet Huysentruyt. Noël MAES

Na de sloping op bevel van de stad werden honderden rouwbrieven verspreid…

Er werd een heuse begrafenisstoet georganiseerd voor De Grysperre. Links zien we (een gemaskerde) Jowan Wyffels die weken aan de ’nieuwe Grysperre’gewerkt had.