Signalement 4, 2013 by Gebouwautomatisering

signalement

Periodiek branchemagazine / FHI, federatie van technologiebranches / oktober 2013, JAARGANG 22

Trend

bottom-up beweging

Ilze Timmers

De personal approach van DORC

industriĂŤle automatisering

Control Systems voor booming offshore Medische technologie

Samenwerking ziekenhuizen en industrie goed voor patiĂŤnten

Redactioneel

signalement

Periodiek branchemagazine / Fhi, Federatie van technologiebranches / oktober 2013, Jaargang 22

27 Werkbezoek: Jan Vos onder indruk van technologie in achtertuin

trend

bottom-uP beweging

ilze timmers

De personal approach van Dorc

industriële automatisering

control systems voor booming oFFshore medische technologie

samenwerking ziekenhuizen en industrie goed voor Patiënten

De mieren ‘Ga naar de mieren, luiaard, kijk hoe ze werken en word wijs. Hoewel er onder

publicaties

hen geen leider is, geen aanvoerder, geen koning, halen ze in de zomer

Eerdere uitgaven van Signalement

voedsel binnen, leggen ze in de oogsttijd een voorraad aan.’

zijn terug te vinden op www.fhi.nl Het spreukenboek van koning Salomo wijst op beweging zoals die nu gaande is in onze samenleving. De tijd van grootschalige organisaties met een piramidale hiërarchie is niet meer. De ‘bottom-up’ bewegingen schieten als paddenstoelen uit de grond, gevoed door technologie: mobiele communicatie,

continu is iedereen verbonden met iedereen. Centrale controle wordt Redactie

onmogelijk. Deze editie van Signalement bevat verschillende verhalen daarover.

Bureau FHI

Redactioneel

Emmar Sinnige

Tegelijk en daaraan verwant is er de trend van convergerende werelden.

Kees Groeneveld

De wereld wordt één grote mierenhoop. De globalisering van Bill Clinton

Paul van Nieuwenburg, MUNTZ

verloopt heel anders dan hij dacht. Niet via grote multinationals, maar door het netwerk van kleine bedrijven. ‘Think global, act local’ was de mantra van Percy

Interview Ilze Timmers 4 Kort nieuws 8 FHI Golftournament 11

Redactieadres

Barnevik, in de jaren ‘80, ’90, aan de wieg van het ABB-concern. De fusiegolf,

Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN

‘consolidatie’, interpreteerde de leus totaal verkeerd-om. Er zouden nog maar

Telefoon: (033) 465 75 07

een paar internationale banken over blijven, centraal geleid en overal lokaal

Fax: (033) 461 66 38

de dienst uitmakend. En dan de Nederlandse vergissing om het Engelse woord

Internet: www.fhi.nl

‘global’ te vertalen met globaal. Alsof ‘wereldwijd’ hetzelfde is als ‘ongeveer’.

E-mail: info@fhi.nl

Haagse Babbel 12 Advertentieverkoop

Conjunctuur 15

www.jetvertising.nl Telefoon: (070) 39 90 000

‘De wereld jouw speelveld’

Betere aanbestedingen 17

Het ligt anders. In onze technologiebranches moet elk bedrijf verbonden zijn met de wereldmarkt. Beter gezegd, ‘mag’ en ’kan’ verbonden zijn met de hele

Vormgeving

wereld. Als de wereld jouw speelveld is, ben je minder kwetsbaar voor lokale

Werkbezoek Jan Vos 18

MUNTZ

hypes, voor gebrek aan consumentenvertrouwen omdat een lokale politicus

FabLab in De War 22

Cartoon

moeilijk doet. Maar dat betekent niet dat je een groot log bedrijf moet worden. Studio Artjan

China leert van Delft 28

Gijs Raggers, partner binnen architectenbureau EGM, schetste het prachtig tijdens onze Nationale Conferentie Gebouwautomatisering. Henk van de

Druk

platenzaak in 1965 zou toch niet hebben geloofd dat je nu met een apparaatje

War of Currents 30

Drukkerij De Groot

in je broekzak kunt kiezen uit miljoenen en miljoenen muziekproducten van

Weegindustrie is 35 happily European

Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is

elk bedrijf.’ Zolang we er nog middenin zitten, zien we niet precies hoe die

nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten

verandering gaat, uitpakt. Gewoon lekker bewegen, niet lui worden, doen

en onvolledigheden niet worden ingestaan

als de mieren. Niet als de ratten naar Hamelen, niet als lemmingen naar

en aanvaarden de auteurs, redactie en het

de afgrond. Ieder doet zijn ding en het komt goed. De olifant sterft uit; de

bureau van FHI geen aansprakelijkheid.

dinosaurus is er al heel lang niet meer.

colofon

kees groeneveld

over de hele wereld? ‘Deze verandering heeft betekenis voor elke organisatie,

Technology Hotels

Samenwerking ziekenhuizen 38 en industrie Boeken/Tentoonstelling 40

inhoud signalement 04/2013

Personalia/Agenda 42 Ledennieuws 43

groeneveld@fhi.nl

4 interview

Het komt vaker voor, maar opmerkelijk blijft het. Muzikanten die het rockpodium inruilen voor een totaal ander podium. Om vervolgens ook daarop te excelleren. Ian Anderson, ooit dwarsfluitend voorman van Jethro Tull, nu uiterst succesvol zakenman, is er zo een. Voormalig Queen-gitarist, Dr. Brian May, hoogleraar in de astrofysica, ook. En natuurlijk van eigen bodem – zij het destijds muzikaal op een iets bescheidener niveau acterend – Ger Vijfvinkel, rockzanger en later oprichter van DORC, wereldwijd marktleider op het gebied van oogchirurgische instrumenten.

tekst paul van nieuwenburg fotografie leo de jong

Van bandleider tot marktleider, kan het verschil

met vooraanstaande oogchirurgen uit de hele

groter? Ja hoor, rijd maar eens naar DORC in

wereld. Van opsmuk en geleend imago houden

Zuidland. Het illustreert het contrast in ieder

we ons verre. Daar komt bij dat we al erg lang

geval treffend. Het begint bij het Botlekgebied,

in deze regio zitten. Ger Vijfvinkel is weliswaar

voor watjes als ik een angstaanjagende,

begin jaren ‘80 in Rotterdam begonnen, maar

petrochemische, dampende en stampende, zeg

kocht toen hij daar uit zijn jasje begon te

maar gerust Dantesk inferno. Wil je niet zijn.

groeien een boerderij in Geervliet, een dorp iets

Hoeft ook niet, voor je het weet zit je midden in

verderop. Sindsdien zitten we hier in Zuidland.

het Voorne Puttense landschap. Wat een rust! De

Daar komt bij dat we in de loop der jaren

tijd lijkt hier stil te hebben gestaan. Het enige wat

een belangrijke werkgever voor de regio zijn

verraadt dat ik niet in een oud Polygoon Journaal

geworden.

ben beland, is dat alles hier gewoon in kleur is. En natuurlijk het moderne, zeer fraaie hoofdkwartier van DORC dat opeens uit het niets langs

Ilze Timmers, DORC

‘’Onze reputatie snelt voor ons uit’’

de doorgaande weg naar het dorpscentrum oprijst. DORC, gespecialiseerd in de ontwikkeling en vervaardiging van precisieinstrumenten, disposables en medische apparatuur voor oogchirurgische doeleinden, wordt heden ten dage geleid door een tweekoppige directie, CEO Theo Sonnenberg en COO Ilze Timmers, jaren geleden begonnen als persoonlijke assistente van Ger Vijfvinkel. Bijna de hele tweede helft van het bestaan van DORC heeft ze vooraan op de eerste rij gezeten en meegewerkt aan de internationale

‘We zijn in de loop der jaren een belangrijke werkgever voor de regio geworden’

groei van het bedrijf. Ilze Timmers doorliep na haar studie HBO

Is dat niet wat saai, twaalf jaar bij hetzelfde

Bedrijfskunde het General Management

bedrijf?

Ook dat is reden om hier te blijven. Zoiets werkt

Executive Program aan de Columbia

“Bij veel bedrijven zal dat ongetwijfeld het

namelijk twee kanten op. Naar de regio. Maar

University en Executive Leadership

geval zijn. Hier niet. DORC is een bedrijf dat

ook naar ons. De band die onze medewerkers

Development aan de Stanford University.

voortdurend in beweging is. Is altijd zo geweest

met DORC hebben is buitengewoon sterk. Je

Na haar opleiding ging ze aan de slag bij

en zal waarschijnlijk altijd zo blijven. Het heeft

moest eens weten hoeveel mensen zich als

DORC, waar ze nu zo’n twaalf jaar werkt en

zoveel verschillende kanten dat het lijkt alsof ik in

vrijwilliger hebben aangemeld toen we naar

momenteel de functie van COO heeft.

al die jaren steeds ergens anders heb gewerkt.

deze locatie verhuisden. Nee, wij zitten prima

Haar persoonlijke ambitie is om DORC

Dus saai, integendeel, boeiend!”

hier. In een prachtig gebouw.”

producten en innovaties te blijven leveren

Maar deze omgeving dan, mooi hoor, maar wel

Absoluut. Ik mis alleen het logo.

die de oogheelkunde verbeteren. Als Ilze

wat afgelegen en bepaald niet dynamisch.

“Logo, hoezo? Onze naam staat toch mooi

niet werkt, reist, leest en sport ze graag.

“Voor ons en onze klanten is dat geen issue.

geïntegreerd met de architectuur en goed

Wij werken op een hoog inhoudelijk niveau

leesbaar op de gevel?”

verder te laten groeien door hoge kwaliteits-

signalement 04/2013

6 interview

Jawel, alleen viel het me op dat jullie je merk

scholing en opleiding. Overigens benaderen wij

zowel disposable als reusable versies. Overigens

overal zorgvuldig en consistent in uitdragen.

chirurgen ook regelmatig zelf. Onze innovaties

beperken we ons niet tot precisieinstrumenten.

Alleen niet op het pand.

komen vaak voort uit opdrachten, maar niet

Kijk, geld is voor ons niet leidend – soms doen

“Ach, het logo op de gevel zou alleen maar

altijd. Wij denken zelf ook na over verbeteringen.

we ook wel eens dingen voor niets. Onze

schreeuwerig overkomen en het pand ontsieren.

Wanneer we een idee kansrijk achten, werken

missie is het verbeteren van de oogchirurgie.

Zo is het wel goed.”

we dat uit – eveneens volgens het trial and

Dat betekent dat we ook nadenken over

error-principe. Onze bevindingen leggen we

andersoortige innovaties. EVA, een machine

daarbij voor aan artsen in ons netwerk.”

waarmee de chirurg tijdens zijn operaties alle

Is inderdaad wat voor te zeggen. Hoeveel mensen werken er eigenlijk achter deze gevel?

benodigde functionaliteiten tot zijn beschikking En afhankelijk van het soort innovatie kies je

heeft en waarmee hij het oog stabiel houdt, is

dan een specifiek type arts?

daar het resultaat van. Het hele concept hebben

Welk buitenland?

“Precies. Zo klein als het oog is, zo veel

we hier ontwikkeld, samen met onze partners,

“Elk buitenland. Nou ja, bij wijze van spreken. We

specialisaties en dus ook zoveel type

inclusief de software. EVA is een kostenbewuste,

hanteren een strategie waarbij we voortdurend

specialisten zijn er. Ruwweg kun je twee grote

zeer geavanceerde optie voor ziekenhuizen en

vijf jaar vooruit kijken en doelgericht nieuwe

specialisatiegebieden onderscheiden, het

biedt de markt een alternatief voor het tot nu toe

landen targetten om onze groei te realiseren.

voorsegment van het oog en het achtersegment,

beperkte aanbod van machines. Dat het tevens

Omdat het uiteindelijk om mensenwerk gaat

een gebied waar het erg nauw luistert en

een dock is voor onze precisieinstrumenten

beginnen we in een nieuw land altijd met een

waarvoor zeer fijne instrumenten nodig zijn.

spreekt natuurlijk voor zich.”

distributeur. Die ondersteunen we met kennis en

Wij leveren instrumenten voor beide gebieden,

medewerkers, zodat er sprake kan zijn van

maar zijn groot geworden in achtersegment-

Waardoor je afnemers ook op een praktische

voldoende kennis en culturele klik. Op het

oogchirurgie.”

manier aan je bindt.

“225. En in het buitenland nog eens zo’n 100.”

moment dat we in een land vaste voet aan de

“Inderdaad.”

grond hebben, zetten we als het even kan een

Waar ligt eigenlijk de nadruk op?

dochteronderneming op. Dat werkt uiteindelijk

Op disposables of op instrumenten die

Het gaat jullie voor de wind, hè?

altijd beter. Temeer daar in onze business

hergebruikt kunnen worden?

“Eigenlijk zijn we al dertig jaar succesvol. Onze

approach persoonlijk contact een zeer belangrijke

“Op beide, alhoewel het grootste gedeelte

omzet bedroeg het afgelopen jaar 82 miljoen

Ger Vijfvinkel geniet van zijn rust. Wat denk je,

factor is. We staan voortdurend mee te kijken in

van onze productie disposables betreft. Dat

euro en we groeiden de afgelopen vijf jaar

zou hij niet nog eens een instrument willen

operatiekamers en werken ook anderszins nauw

heeft alles te maken met hygiëne, dit soort

gemiddeld 14% per jaar. Daarmee lopen we

maken?

samen met ziekenhuizen en chirurgen.”

instrumenten is eenvoudigweg vaak te klein

flink voor op de groei die onze concurrenten

“Misschien wel. Voorlopig heeft hij zich weer

om te kunnen steriliseren. De vraag naar

realiseren.”

op zijn oude passie gestort. Maak je dus geen

leest. Er is genoeg terrein te winnen binnen ons

we het hier over zeer ervaren specialisten

Die specialisten komen dus naar jullie toe.

disposables komt trouwens lang niet altijd voort

‘Het moment dat

hebben, die de top van hun expertisegebied

Nadat jullie ze benaderd hebben, neem ik aan?

uit voorkeur of vrije keuze, vaak is er sprake

Plannen om uitbreiding te zoeken in andere

vertegenwoordigen. De belangen zijn voor

“Het is het resultaat van al onze inspanningen

van wetgeving die verbiedt dat bepaalde

markten?

wij aan het werk

hen erg groot. Persoonlijk contact is derhalve

en investeringen. Maar in alle bescheidenheid

instrumenten hergebruikt worden. Omdat

“Zou op basis van onze expertise misschien

een voorwaarde. Dat bieden we hen dan ook.

mag ik wel zeggen dat we ondertussen een

dat per land nog wel eens wil verschillen,

kunnen, maar nee, we zijn weliswaar geen

De samenwerking die we met hen aangaan

toonaangevende wereldspeler zijn die op

produceren we van de meeste instrumenten

schoenmakers, maar we blijven wel bij onze

gaan, starten we

is een voortdurende aaneenschakeling van

waarde wordt geschat en op de shortlist van

het uitwisselen van kennis en inzichten, het

menig oogarts staat. Mooi voorbeeld is China,

een intensieve

ontwikkelen van prototypen, testen, aanpassen,

een van onze targetlanden. We waren daar

proberen, nog een keer proberen, bijstellen en

nog maar nauwelijks of we wisten al meteen

finetunen. Net zo lang totdat we er zijn.”

de aandacht op ons gevestigd. Ziedaar het effect van wetenschappelijke publicaties

samenwerking

Aha! Trial and error.

en de samenwerking met vooraanstaande

met de chirurg’

“Inderdaad. Je kunt je voorstellen dat er

oogchirurgen. Onze reputatie snelt voor ons uit.

tijdens zo’n proces een sterke persoonlijke

Persoonlijke benadering, snelheid en flexibiliteit,

vertrouwensband ontstaat. Daardoor zijn

daar zit onze kracht. Daarmee laten we onze

de oogchirurgen met wie wij samenwerken

concurrenten – voorwaar geen kleine jongens –

niet zelden bereid om op congressen en met

vooralsnog onze hielen zien.”

Oh ja, hoe dan?

collega’s over onze producten of de nieuwe

“Meestal werkt het zo dat oogchirurgen

operatietechniek te praten. Dat gebeurt eigenlijk

Persoonlijke benadering is het sleutelwoord?

naar ons toe komen met het verzoek om

al als er een wetenschappelijke publicatie

“Het is een wezenlijk onderdeel van onze

precisieinstrumenten voor hen te ontwikkelen.

volgt. Alles wat relevant is voor het onderzoek

strategie. Zoals ik al zei, onze verkopers staan

Denk daarbij aan hele specifieke pincetten,

dat naar een nieuwe operatietechniek gedaan

voortdurend in de operatiekamer mee te kijken

mesjes en schaartjes, zo tussen de 0,4 en 0,9

is, dient daarin beschreven te worden. Ook

over de schouder van de chirurg. Let wel,

millimeter. Regelmatig ligt er aan zo’n verzoek

de instrumenten. Maar met praten bedoel ik

onze verkopers zijn geen snelle salesjongens,

een nieuwe operatietechniek ten grondslag.

eigenlijk het feit dat ze ons daadwerkelijk willen

maar mensen die over veel kennis van zaken

Vanaf het moment dat wij aan het werk gaan,

aanbevelen. Inderdaad: willen. We hebben ze

beschikken. Ze moeten wel, om met een chirurg

starten we feitelijk een intensieve samenwerking

niet op de payroll staan. Ze willen het zelf. En zo

te kunnen praten is flink wat medische bagage

met die chirurgen. Je moet begrijpen dat

hoort het ook.”

vereist. We investeren dan ook intensief in

signalement 04/2013

marktgebied.”

zorgen, hij wordt nog steeds omringd door instrumenten.”

Bron: VNO-NCW

augustus

Nieuwe studievorm hoger beroepsonderwijs sluit aan bij wensen bedrijven

Bron: ArboNed

Bron: COAST

september

365 wordt ArboNed

Nieuwe instroom topstudenten in Analytical Sciences Talent Program

De Associate degree, een nieuwe,

werk weer een studie willen oppakken. Het is

tweejarige studie met een wettelijk erkend

een volwaardige studie, die twee jaar duurt.

diploma, heeft vanaf 1 september een vaste

Afgestudeerden mogen ‘Ad’ achter hun naam

365 verandert haar naam in

Deze zomer zijn wederom 27 nieuwe

beurs. Gedurende drie jaar volgen ze

plek in het hoger beroepsonderwijs (hbo).

zetten en functioneren daadwerkelijk op hbo-

ArboNed. Met deze naamswijziging

studenten begonnen aan het Analytical

aanvullende colleges en lopen ze

niveau.

wil de arbodienstverlener benadruk-

Sciences Talent Program – ASTP. Dit is een

employeeships en internships bij industriële

Qua niveau zit de Associate degree

ken dat het zich weer focust op de

programma gericht op analytische chemie

bedrijven, onderzoeksinstituten en MKB om

tussen niveau 4 van het middelbaar

diensten verzuimmanagement,

voor ambitieuze studenten van hogere

inzicht te krijgen in het werkveld. ASTP is

beroepsonderwijs (mbo-4) en de hbo-

reïntegratie en preventie.

laboratoriumopleidingen, ontstaan vanuit

opgericht door COAST - COmprehensive

bachelor in. Het bedrijfsleven bleek een

de behoefte aan hooggekwalificeerde

Analytical Science and Technology - in samen-

grote behoefte te hebben aan mensen met

laboratoriummedewerkers bij bedrijven en

werking met de HAN en is onderdeel van het

een hoger opleidingsniveau dan mbo-4 en

kennisinstellingen.

‘Topsector Chemiebeurzenprogramma.’ COAST is de publiekprivate samenwerking voor

havo, maar waarvoor de hbo-bachelor niet noodzakelijk is. De 150 Associate degree-

De topstudenten volgen het ASTP naast hun

analytische wetenschap en technologie in

studies zijn allemaal ontwikkeld in nauwe

HLO-opleiding en ontvangen daarvoor een

Nederland. Meer informatie: www.ti-coast.com.

samenwerking met het bedrijfsleven, om de vraag vanuit het bedrijfsleven en het aanbod

“ArboNed is terug. Bekend, vertrouwd,

vanuit de opleidingen goed op elkaar aan

gericht op innovatie en het leveren

te laten sluiten. Uit onderzoeken blijkt dat

van kwaliteit”, aldus Paul Verburgt,

werkgevers tevreden zijn over de inhoudelijke

algemeen directeur a.i. van ArboNed.

aansluiting en de praktijkgerichtheid van

In april 2011 lanceerde de organisatie

de opleiding. De Associate degree is zeer

de naam 365, omdat het bedrijf naast

geschikt voor werknemers die naast hun

verzuim en preventie ook HR-consultancy diensten ging aanbieden. “En daar is nauwelijks vraag naar geweest. Logisch. In deze economische tijd zijn veel bedrijven gericht op overleven, en

Bron: VNO-NCW

augustus

dan is er geen geld voor extra’s”, aldus Verburgt.

Bedrijven blijven innoveren Bron: ArboNed

Research & Development Aftrek (RDA). Er werd bijna 5,9 miljard euro aan privaat onderzoek en ontwikkeling ondersteund door de WBSO en de RDA.

Kort nieuws signalement 04/2013

September

Wijzigingen Modernisering Ziektewet

Het midden- en kleinbedrijf

Door de ‘Wet beperking ziekteverzuim en arbeids-

voor u vanaf 2014 financieel interessant zijn om

maakt het meest gebruik van

ongeschiktheid vangnetters’ (BEZAVA), beter bekend

eigenrisicodrager voor de Ziektewet te worden.

de WBSO en de RDA. In 2012

als Modernisering Ziektewet, worden werkgevers nu

Advies is om in ieder geval te laten doorrekenen wat

bedroeg het aandeel van

ook tot maximaal 12 jaar financieel verantwoordelijk

de financiële consequenties voor u als werkgever zijn

Het aantal ondernemingen dat gebruik maakt van een

het mkb in het totale aantal

voor werknemers die ziek uit dienst gaan tijdens

indien u zou besluiten om het Ziektewetrisico zelf te

fiscale regeling die onderzoek en vernieuwing bevordert bij

WBSO-aanvragen 97 procent

proeftijd, of na afloop van een tijdelijk contract.

dragen.

bedrijven, is voor het vijfde jaar op rij toegenomen.

en voor de RDA 98 procent. De machine- en apparatenindustrie

De premie die grote of middelgrote werkgevers in

Meer weten over hoe het beste te anticiperen op de

Vorig jaar vielen 22.220

Ontwikkelingswerk (WBSO)

geeft het meeste uit, gevolgd

2014 moeten betalen, is – zowel voor de Ziektewet,

‘Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid

ondernemingen onder de

en maakten 13.860 bedrijven

door de sector telecom en

als ook voor de WGA - gebaseerd op de huidige

vangnetters’? FHI-sectormanager Perry Perdok van

Wet Bevordering Speur- en

daarbovenop gebruik van de

informatietechnologie.

instroom. Vanwege premiedifferentiatie kan het

ArboNed via 06-551 935 41 of perry.perdok@arboned.nl.

Henk-Jaap Sanders wint 25e FHI-Golftournament Hij zat er dicht bij, Mark van Son. De winnaar van het FHI-Golftournament 2012 was bijna de eerste die sinds de start van het evenement in 1989 de wedstrijd tweemaal achter elkaar won. Maar nee, de ¾-handicapverrekening zorgde er voor dat de

Sanders kwam uit op een score van 37. Van Son bleef steken op 33. Prima derde werd Robert van de Peppel van Dero Uitgevers, ook een FHI-partner.

handicap 7-crack net tekort kwam tegen opkomend talent Henk-Jaap Sanders van FHI-partner Graydon.

De FHI-leden/relatiedag was weer ouderwets gezellig, gemoedelijk en mooi. Van de vijfentwintig edities tot nu toe, steeds op de laatste donderdag in augustus, was het de drieëntwintigste met fraai zomerweer. Bij de uitreiking van de wisselbeker memoreerde FHI-voorzitter Eric van Schagen dat we als branche sowieso weinig te klagen hebben. “Het

Power Supplies

gaat in de technologiebranches zo slecht nog niet. We worden eigenlijk verrassend weinig geraakt door de malaise waar

Sensors - Heat exchangers

iedereen over spreekt.” Een optimistische start van een nieuw seizoen na de vakantieperiode.

Industriële Voedingen

2013 LED applicaties voor designers, engineers en lichtarchitecten

>> >> >> >> >> >> >> >>

High Peak currents Wide temperature High reliable Green Power AC or DC input Medical approvals 5V standby options Customer-speciﬁc solutions

sors! Met dank aan de spon

WOENSDAG 27 NOVEMBER 2013 1931 CONGRESCENTRUM BRABANTHALLEN DEN BOSCH

www.ledapplicatie.nl

Tel: +31(0)40-8512170 www.BMF-systemparts.com Info@BMF-systemparts.com

Willem Dikker Hupkes. k, Willem van Raalte en rin Sta jan Ge e: ssi mi En de golfcom

“Wat mij beweegt om in de politiek actief te zijn? Ethiek,

Schaliegas komt langs in het gesprek. “We moeten daar

ondernemerschap, de noodzaak om bureaucratie en

meer over te weten komen. Veiligheid is belangrijk, elk risico

verkokering te bestrijden. Wat je net vertelde over FHI, dat

uitsluiten is onmogelijk. Dat geldt breder. De politiek is slecht

jullie geen cao hebben en ook niet willen, dat je de lijn van

in incidentenmanagement. Als je maakindustrie hebt, dan kan

een individuele ondernemer naar de minister-president zo

er af en toe iets flink mis gaan. Kijk dan of het een structureel

kort mogelijk wilt maken, dat is precies waar ik voor sta. Ik

probleem is of niet. Maar je moet niet van elk incident een

vind de akkoorden die nu worden gesloten steeds van een

probleem maken. Zijn we wel bereid om risico te lopen?”

zorgelijk hoog abstractieniveau.” We vragen Dijkgraaf naar het techniekpact. “Het tekort aan technici in de arbeidsmarkt, daar is de overheid voor een belangrijk deel schuldig aan. De crisis heeft ons met de neus op de feiten gedrukt. We moeten de maakindustrie weer op de kaart zetten. Al is dat een heel ander soort maakindustrie dan vroeger. Technologie is zeker iets van de toekomst. Ik ben er eigenlijk wel trots op dat mijn dochter die op het vwo zit, laatst tegen mij zei: ‘Pa, als je later graag een mooie baan

‘Het HBO leidt te weinig op voor een beroep’

wilt, moet je toch eigenlijk techniek gaan doen?’ Er is iets aan het schuiven onder jongeren. Dienstverlening en overheid is onzeker, er zit toekomst in de techniek.”

“Ik zie het probleem van de te hoge energieprijs. Dat heeft ook te maken met ons energiedistributiesysteem. De interconnectiecapaciteit met andere landen schiet tekort.

Ethiek, ondernemerschap en bureaucratie De SGP-fractie in de Tweede Kamer is klein. Hard werken dus voor Elbert

signalement 04/2013

FHI-leden van belang zijn.

Dat moeten we strak doorzetten.”

wat rigoureus. ‘’Het hoeft niet in een volstrekt onafhankelijke

te maken met een papieren werkelijkheid. Ik weet dat veel

organisatie. Het kan ook in een soort businessunit van een

onderzoek ‘gestuurd’ onderzoek is. Laatst speelde dat. In

HBO-instelling. Maar organiseer het wel ‘lean & mean’.’’

de Kamer lag een onderzoeksrapport voor dat richting

Op onze uitnodiging om een keer een dag op stap te gaan

moest geven aan het voorgestelde beleid. Toen heb ik er

op werkbezoek bij FHI-lidbedrijven reageert Dijkgraaf meteen

een ander onderzoek bij gezocht, van precies hetzelfde

enthousiast. “Mijn partij heeft heel veel met ondernemers,

onderzoeksbureau, dat was uitgevoerd voor een andere

vooral met MKB’ers. Van hen leer ik graag wat ze verwachten

opdrachtgever. De conclusies stonden haaks op elkaar. Kijk

van de overheid, of misschien wat ze verwachten dat de

dat vind ik mooi, om als volksvertegenwoordiger daar

overheid juist niet doet.” De afspraak staat.

te weinig geïnvesteerd in innovatie. Wordt ook te weinig gestimuleerd. Hoge energieprijzen, inflexibele arbeidsmarkt, hogere lasten voor de ondernemingen, als je beseft dat je het van dit soort bedrijven moet hebben, moet je ook investeren in een goed ondernemingsklimaat. Er gebeurt wel één en ander, het topsectorenbeleid is niet zo slecht, maar er is beduidend minder geld en het is met name een kwestie van beschikbaarheid van goeie input tegen een aanvaardbare prijs en maatschappelijke acceptatie natuurlijk. Dat hoor ik investeerders als Tata nog wel eens zeggen, onze beste plant van de hele wereld qua milieu-impact staat in IJmuiden, maar van de politiek hier krijgen we er alleen maar van langs.’’

tekst Kees GROENEVELD

integreren in de samenleving. Maar dat moet wel gebeuren.

van Toezicht van de Christelijke Hogeschool Ede, toch wel

toch een belangrijke kurk van onze economie en daar wordt

met hem kennis te maken en hem te bevragen op een aantal dossiers die voor

merk dat ‘Den Haag’ het eng vindt om het onderwijs meer te

het werk in de Kamer. “We hebben hier in Den Haag vaak

“Ik maak me wel wat zorgen om de Europoort-regio. Dat is

regeringen met wisselende meerderheden moeten werken. Relevant dus om

is weg. Het HBO leidt te weinig op voor een beroep. En ik

suggereren we. Dat vindt Dijkgraaf, zelf lid van de Raad

‘met historie’. “Mooi om mee te maken dat hier een tijdje geleden een Britse

kleine fractie blijkt de laatste jaren een belangrijke politieke factor te zijn nu

komen we toch weer uit bij het onderwijs. “De oude HTS

in het onderzoeksbureau komt Dijkgraaf goed van pas in

als we met hem spreken op een woensdagmiddag in de fractiespreekkamer

de Erasmus Universiteit en was adjunct-directeur van een onderzoeks bv. Zijn

belangrijkste aandachtspunten in onze economie.” Als vanzelf

Opsplitsen van de grote scholen in veel kleinere vakscholen,

doorheen te prikken. Daar krijg je ook breed waardering voor.”

verhoord.” Dijkgraaf is nog voor één dag in de week hoogleraar economie aan

Technisch personeel en energie, dat zie ik wel als de twee

Zijn ervaring in empirische economie op de universiteit en

Dijkgraaf, één van de drie fractieleden, zou je zeggen. Toch zit hij er relaxed bij

oorlogsveteraan was die in deze kamer ooit door de Duitse bezetters is

Haagse Babbel

‘Pa, je moet nu toch techniek gaan doen?’

Conjunctuur

Inflatie daalt naar 2,8 procent De inflatie is in augustus gedaald naar 2,8

kleding en pakketreizen naar het buitenland

procent. In juli waren de prijzen voor consu-

had ook een drukkend effect op de inflatie.

menten nog 3,1 procent hoger dan een jaar

De Nederlandse inflatie volgens de gehar-

eerder. Dit blijkt uit cijfers van het CBS.

moniseerde consumentenprijsindex (HICP) is

De inflatie daalde vooral door de prijsont-

gedaal van 3,1 procent in juli naar 2,8 pro-

wikkeling van benzine. In augustus was een

cent in augustus. In de eurozone daalde de

liter benzine bijna twee cent goedkoper dan

inflatie in augustus naar 1,3 procent. Dit is 0,3

in augustus 2012. De prijsontwikkeling van

procentpunt lager dan in juli.

NL; Consumentenvertrouwen

EU-27; indusriële productie

Nederland; consumptie

Nederland; export

Inflatie

uw internetactiviteiten. Verder brengt ReveNew de kansen en de risico’s

van internetactiviteiten in beeld en realiseert internetoplossingen op maat.

J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D

2011

Hierdoor behaalt u een maximaal rendement uit uw internetinvestering. U kunt ReveNew voor al uw internetactiviteiten inschakelen, zo heeft u slechts één adres op weg naar uw internetsucces. Neem vrijblijvend contact op of ga naar www.revenew.nl

Samen met partners Muntz/cross channel communicatie en Marketguide/web based marketing tools, hanteert Revenew de All Active-aanpak. All Active is een resultaatgerichte werkwijze die u verzekert van de juiste specialisten. Die u verzekert van succes.

Duitsland; industriele orders

Industrieradar

ReveNew helpt u bij het bedenken, realiseren en succesvol maken van al

NL; Producentenvertrouwen

2012

2013 Bron: CBS

Industrie in Nederland krijgt het drukker

Gunstigere ontwikkeling exportmarkt De Industrieradar toont in september 2013 een positief beeld ten opzichte van een maand eerder. In augustus was er nog sprake van een achteruitgang.

In augustus is de hoogste inkoopmana-

investeringsgoederen. Ten tweede: de sterke

gersindex in ruim twee jaar behaald: de

groei van de binnenlandse vraag, die met

Uit de beschikbaar gekomen gegevens blijkt

NEVI Purchasing Managers Index steeg in

een waarde van 55.4 het hoogste niveau liet

dat vijf van de zes indicatoren deze maand een

augustus naar 53.5, het hoogste cijfer in 27

zien sinds april 2011. Een en ander houdt ver-

verbetering laten zien: de vertrouwensindicatoren

maanden. Een PMI-waarde hoger dan 50

band met inhaalvraag, maar ook rapporteren

(consumentenvertrouwen en producenten

wijst op toename van de bedrijfsactiviteiten.

bedrijven de positieve effecten van nieuwe

vertrouwen) en de ontwikkelingen op de

De productie-index noteerde voor de vierde

producten die op de markt werden gebracht.

exportmarkt ontwikkelden zich gunstig. Zo

keer op rij zelfs een waarde van > 50 ic. 56.0.

Dat ziet er allemaal hoopvol uit. Zeker als

hebben het exportvolume en de Europese

De oorzaken van deze toename? Prof dr.

de inflatie verder niet toeneemt. Industriële

indicatoren, Duitse industriële orders en

Arjan van Weele (TU Eindhoven): ‘’Ten eerste:

markten krijgen dan tijd om zich te herstellen.

industriële productie van de EU-27, zich

de niet aflatende groei van de export (55.9)

Voorlopig blijven zowel inkoop als verkoop-

verbeterd. De indicator voor de consumptie

bij vooral producenten van halffabricaten en

prijzen goed onder controle.’’

door huishoudens toont als enige een verslechtering.

Productie index

Stijging

De Europese industriële productie ligt op

het niveau van de langjarig gemiddelde

ontwikkeling, de Duitse industriële orders er licht

boven. De overige indicatoren bevinden zich

onder de langjarig gemiddelde ontwikkeling.

Terruggang

20 2000

2001

2002

2003

2004

50 = geen verandering met voorgaande maand

2005

2006

2007

= Seizoensgecorrigeerd

2008

2009

= Ongecorrigeerd

2010

2011

2012

2013 Bron: Nevi

Bron: CBS

PANIEK!

WANT ER MOET VANDAAG EEN ADVERTENTIE WORDEN AANGELEVERD.

Betere aanbestedingen door het stellen van vragen De overheid koopt jaarlijks voor circa zestig miljard euro aan goederen en diensten. Dat dienen alle overheidsinstanties duurzaam te doen. Duurzaam wil zeggen volgens stringente eisen met betrekking tot milieu, sociale

MAAK NU KENNIS MET DE COMMUNICATIEWINKEL

omstandigheden en werkgelegenheid voor kwetsbare groepen.

mr. ing. F.H.G. Meijers MBA, gerechtelijk deskundige advocaat / partner bij

FHI-leden hebben veel overheidsinstellingen

er misschien toe leiden dat sommige producten

Flexadvocaten, partner van FHI

als klant: RIVM, academische ziekenhuizen,

of systemen een hogere investering vragen,

www.flexadvocaten.nl

universiteiten, defensie, waterschappen,

kunnen dankzij zo’n vragenstrategie weer in het

Rijkswaterstaat, provincies, nutsbedrijven,

bestek terechtkomen.

drinkwaterbedrijven, noem maar op. Al die klanten zijn wettelijk verplicht duurzaam aan te besteden.

Voorbeelden van duurzaamheidsvragen die het aanbestedingsproces kunnen

v o o r j a a r s a c t i e s

69,-

port staat De winters de deur weer voor

Nu ook op zondag geopend

dCP-195C

All-in

-one Afdruksnelh eid: 33 / 27 inkjet Papiercapac ppm (mono iteit: 100 / kleur) vel 4 gescheiden inktcartridge s scherm

Full HD BrigHtv iew scHerm! sc

17.3” Harddisk

320 GB

39,-

Harmony

525

universele afstandsbed Bedien tot iening 10 ultiem gebru apparaten iksgemak

GEHEUGEN

3 GB

WindoWs

7 HoME ME PREMiU M 64-bit

Presario CQ7

1-310sd intel ® celero eleron n ® Dual-c DvD rw ore mobil lights e ightsccribe ribe webcam 1 jaar pick up wireless lAN and return AN

Kom binnen

499,-

dvies.

oonlijk reisa

voor een pers

uw PAr tNe iN Nijm r ege N eN omg eviN kijk oP g ww w.m cDo s.Ne t

Aanbie dingen zijn in zijn ge cl Btw ldig to . Afwi t en m jkinge et 27 n in p februa rijzen, ri 201 0 of z tekste olang n en a de voo fbeeld ingen rraad strekt. voorbe houden De op . voor deze p oster meer i vermel nforma de pri tie zie jzen www.m cdos.n et.

in de winkel

en vraag onze

vakantieadviseurs

den! naar de voorwaar

25-01-2010

14:53:11

1 2_Stoepbordposter_680x980.indd

MEER WETEN? Bel of mail Rogier Gilkes, T. (033) 450 20 25 of rogier@marketguide.nl of neem een kijkje op onze website, www.marketguide.nl

beïnvloeden:

nisaties die daar niet toe verplicht zijn, zoals

• In hoeverre tellen de arbeidsomstandig-

ziekenhuizen, verzekeraars, grote chemische

heden mee van mensen die ergens in

bedrijven, telecombedrijven. Overheid of geen

de productieketen aan de gevraagde

overheid, de aanbestedingen dienen wel aan

De Communicatiewinkel is een nieuw online marketingconcept, waarmee op zeer eenvoudige wijze professionele communicatiemiddelen samengesteld kunnen worden, variërend van print tot online. De Communicatiewinkel is uitermate geschikt voor franchiseen dealerorganisaties.

de beginselen van transparantie en gelijkheid

DE VOORDELEN OP EEN RIJ:

helder?

logo DeAler

illens reisburo Sw

Kom langs

COMMUNICATIEWINKEL VAN MARKETGUIDE

Daarnaast wordt er veel aanbesteed door orga-

• Lage opstartkosten • Lage implementatiekosten per middel • Snel en zeer gebruiksvriendelijk • 24 uur per dag bereikbaar • Optimale huisstijlbewaking • Voordelig voor de gebruiker

IN DE PRAKTIJK: Faunaland, WERU, Toerkoop, Remia, Bloemenbureau Holland en diverse andere organisaties.

te voldoen.

producten hebben gewerkt? • Hecht u er belang aan dat geen gebruik is gemaakt van kinderarbeid in de gehele productiecyclus van de aangeboden

Het belangrijkste is dat alle inschrijvers gelijke kans maken op een opdracht en dat het bestek

producten, componenten/grondstoffen? • Is van belang dat de producten worden

glashelder is, er mag geen ruimte zijn voor inter-

gemaakt door mensen die kunnen terug-

pretatie. Maar hoe maak je duurzaamheidseisen

vallen op voorzieningen zoals betreffende ziekte, zwangerschap, ouderschapsverlof? • Is het toegestaan om producten te

In bijna geen enkel bestek worden eenduidige

betrekken uit landen waar de mensen-

eisen gesteld aan duurzaamheid. Bovendien

rechten met regelmaat geschonden

is er voortdurend prijsdruk en zijn de marges

worden?

vaak minimaal. Inschrijvers zien steeds vaker dat alleen producten uit lage lonen landen een kans maken. Dat gaat ten koste van de productie dicht bij huis, en vooral ten koste van kwaliteit en

Niet alle FHI-bedrijven zullen dit soort vragen

service. Er moet op basis van EMVI, Economisch

willen stellen. Maar dat hoeft ook niet. Iedereen

Meest Voordelige Inschrijving, aangeboden

kan dit soort vragen stellen, zelfs wanneer hij

worden, maar op de keper beschouwd komt

niet inschrijft op een aanbesteding. Wie zelf niet

het toch doorgaans neer op ‘de laagste prijs’.

de vragensteller wil zijn, kan FHI, zijn buurman

Aspecten zoals kwaliteit, innovativiteit en duur-

of de FHI-huisjurist dat laten doen. De gestelde

zaamheid worden dan overruled.

vragen moet de inkopende partij beantwoorden

De duurzaamheidsgedachte doorkruist het

in de nota van inlichtingen. Op die manier gaan

www.pianoo.nl/regelgeving/

de antwoorden deel uitmaken van het bestek.

aanbestedingswet-2012 of www.rijksoverheid.nl/

basisverlangen van inkopers om lagere prijzen

Valutaboulevard 30, Amersfoort / T. (033) 450 20 25 / info@marketguide.nl / www.marketguide.nl Samen met partners Muntz/cross channel communicatie en Revenew/online marketing en technologie, hanteert MarketGuide de All Active-aanpak. All Active is een resultaatgerichte werkwijze die u verzekert van de juiste specialisten. Die u verzekert van succes.

af te dwingen. Het tij zou wellicht gekeerd

Vragen stellen leidt tot een beter bestek en

onderwerpen/aanbesteden/

kunnen worden door zo veel mogelijk vragen te

daarmee tot betere service, kwaliteit en doel

nieuwe-aanbestedingsregels

stellen. Echt belangrijke, relevante aspecten, die

matigheid bij aanbesteders.

Jan Vos bij JB Systems en Ampelmann

‘Creativiteit en vakmanschap, ik zie die combinatie hier’ De oplettende lezer van Signalement weet het nog. Jan Vos is geboren en getogen in Rotterdam, ‘op zuid’, Charlois, en hij was ondernemer voordat hij in de Tweede Kamer belandde. Logisch dus om met hem bedrijven op te zoeken in de havenregio. Naarmate de dag vorderde raakte Vos dieper onder de indruk van het ondernemerschap, eerst bij JB Systems en Ampelmann, op de RDM Campus, de voormalige scheepswerf. Daarna bij familiebedrijf Badotherm in Dordt. Ampelmann,

Politicus/ondernemer Jan Vos onder indruk van technologie in achtertuin

overzetplatforms voor offshore toepassing.

Onder de indruk bij Badotherm

De brug, de gangway van een drijvend vaartuig naar een vast platform blijft stabiel, Het aandachtspunt voor Den Haag: tekort aan

maatschappelijke verhoudingen met en voor

ingenieuze, flightsimulatorachtige technologie.

adequaat opgeleide HBO-ers. “Engineers uit het

je werknemers. Nog steeds gaan er elk jaar

Quentin van Ballegooie met zijn JB Systems, ook

buitenland halen is toch een duurdere oplossing

gezinspakketten die kant op...

helemaal Nederlands, maakt er de besturing

dan hier opgeleide mensen aannemen,”

voor. “Geweldig zo’n samenwerking” riep

argumenteerde Van Ballegooie. “Ik zit zelf in een

Van manometers alleen kun je als bedrijf

Jan verrukt. “Creativiteit en vakmanschap, ik

beroepencommissie en ben gecommitteerde,

niet meer bestaan. “Een mooi bedrijf neer te

zie die combinatie hier. En wat zeg je, in een

maar ervaar dat toch als een druppel op een

zetten in seals,” dat was en is de ambitie van

paar jaar tijd is Ampelmann gegroeid van nul

gloeiende plaat.” Verkokering is één van de

Bastiaan en Posthumus. En het staat er al voor

naar tweehonderd mensen? Kan ik me iets bij

problemen: zelfs een Kamerlid die economische

een belangrijk deel. De teruggang is omgezet

voorstellen ja, als je zegt dat je dat binnen een

zaken in zijn portefeuille heeft, moet eerst weer

naar nieuwe groei, op basis van technologie:

groot bedrijf als Shell niet voor elkaar krijgt.”

naar een collega die over onderwijs gaat. De

scheidingsmembranen. Veel van de grote

ene probeert de stemmers uit het bedrijfsleven

instrumentatieleveranciers binnen FHI zijn

aan zich te binden, de ander die uit het

partner. En het bestaan van het bedrijf was en

Des te opvallend zonnig was de dag in mei waarop PvdA-Kamerlid Jan Vos

onderwijs...

is nog steeds sterk verbonden met het complex

met FHI-er Kees Groeneveld op werkbezoek ging bij technologiebedrijven in

Het verhaal van Badotherm is ook

Moerdijk regio. Voor Jan Vos heel relevant. Hier

Rotterdam en Dordrecht. Geen wolkje aan de hemel en twee florerende

indrukwekkend. De derde generatie uit de

wordt duidelijk waarom het belangrijk is een

enthousiaste FHI-ondernemingen uit de branche Industriële Automatisering.

familie Bastiaan staat daar nu aan het roer,

antwoord te vinden op de schaliegasrevolutie in

Patrick, opvolger van vader Peter en oom Niek.

de VS. “Ik zie hier wat er achter de industrie zit

De ontmoeting met hem en zijn commerciële

die we alleen daarom al hier moeten houden.”

rechterhand Sander Posthumus inspireerde

En wat de banken betreft, “in India kun je wel

Jan Vos tot de eerder gemoreerde opmerking

aan geld komen,” weet Patrick Bastiaan uit

over de bank. Badotherm maakt nog steeds

ervaring...

Hoewel, de kritische opmerking over het functioneren van het bankwezen kwam zo indringend binnen, dat Vos hem een paar weken later in een debat in de Kamer minister Henk Kamp letterlijk voor de voeten wierp: ”banken

signalement 04/2013

op de RDM Campus nu haar revolutionaire

onafhankelijk van de golfslag, dankzij een

Het voorjaar van 2013 was niet zo best. Niet qua weer, niet qua economie.

werk bezoek

een jong, puur Nederlands bedrijf, bouwt

geven je een paraplu als de zon schijnt, maar pakken hem weer af als het begint te regenen.”

tekst KEES GROENEVELD fotografie Henk Tukker, nfP

van petro-chemische bedrijven in de Europoort/

manometers, zij het alweer vele jaren in hun fabriek in Roemenië. De ervaring in en met dat

“Bel me hè, als je een probleem hebt met de

land, al daterend uit de tijd van Ceausescu,

overheid”, benadrukte Vos bij de ondernemers.

levert veel smakelijke verhalen op, maar heeft de

Het afscheid was tekenend: “Over een half

Badotherm-directie ook geleerd hoe belangrijk

jaar weer hè?” Jan Vos uitnodigend aan het FHI-

je kunt zijn in het ontwikkelen van betere

adres.

Betreft: WoTS, oftewel World of Technology & Science

To Whom It May Concern,

Vanaf 2012 is een fiks aantal FHI-(bestuurs)leden betrokken bij de opzet van de nieuwe beurs World of Technolgy & Science. Voor een groot deel bestaat World of Technology & Science uit exposanten van HET Instrument. De samenwerking met de FEDA biedt aan de gehele industrie één trefpunt in één week op één locatie. Dat is nieuw en krachtig.

De nieuwe titel biedt tevens inspiratie om dat trefpunt tot dé plek voor technologie en wetenschap in de Benelux te maken. De inhoud van de beurs kan door die uitdagende uitspraak in meerdere dimensies vormgegeven worden en de aantrekkingskracht naar de bezoekers sterk vergroten.

In iedere branche worden met exposanten seminars en beursprojecten opgebouwd, die voor een sterke kennisoverdracht naar specifieke bezoekersdoelgroepen zorgen. Dat biedt leden van FHI en FEDA ook sterke voordelen in de eigen communicatie voor, tijdens en na de beurs. In het najaar van 2013 worden vele projecten opgetuigd, waar u bij betrokken kunt worden.

Daar bovenop komen de zogenoemde ‘Exciting Technology’ projecten. Vanuit de beurscommissie is deze term gelanceerd, om met algemene thema’s of partners de uitdagingen en mogelijkheden van technologie te tonen en vooral praktisch te maken. We zitten middenin de start van deze projecten, waardoor nog geen exacte inhoud genoemd kan worden. Dat alleen al is spannend en voor de bezoeker, en dus de communicatie vooraf, gaat dit stimulerend worden.

Ook met de VNU-titels wordt die samenwerking gezocht over onderwerpen, die voor alle beurzen relevant zijn. Human Capital, hoe krijg ik goed technisch personeel, is een voorbeeld van zo’n overstijgend thema. Op alle fronten (branche, beurs en co-locatie) zullen wij de samenwerking zoeken om hét trefpunt te zijn: www.wots.nl.

De kracht komt voort uit samenwerking en daar kunt u in participeren.

Paul Petersen

30 september t/m 3 oktober 2014 Jaarbeurs Utrecht signalement 04/2013

Ultimaker 3D-printer, product van FabLab Utrecht en tool voor andere FabLabs

kelde creativiteit, de combinatie van kunst, techniek, wetenschap en de vaardigheid om daar samen enthousiast van te worden, dat is FabLab. Dicht bij huis zelf iets kunnen maken was vroeger gewoon, daarna was er geen behoefte aan, vervolgens ontstonden de digitale mogelijkheden en tenslotte werd de Westerse mens het zat om te moeten kiezen tussen megalomanie of voortdurend filosoferen en met praatgroepen aan de gang zijn. Nu lonkt ook nog het perspectief van

FabLab in De War

ongekunsteld ondernemerschap waarbinnen je

terrein van de voormalige Amersfoortsche Luci-

jouw duurzaamheidsprincipes trouw kunt blijven

ferfabriek aan de Eem van 1881, later de Neder-

en tegelijk met de wereld verbonden kunt zijn.

landse Kleurstoffen Industrie. De naam ‘De War’

Technieken simpeler maken en digitale ontwik-

komt van de laatste industriële eigenaar Warner

keling inzetten; mensen kennis laten maken met

& Jenkinson. De gemeente Amersfoort kocht het

techniek zonder dat ze zelf ingenieur zijn; pro-

terrein met het oog op ambitieuze plannen tot

ductie dichter bij huis brengen; eigen ontwerpen

uitbreiding van het stadscentrum. Nu vastgoed

in kleine oplages realiseren, daarmee initieerde

geen goudmijn meer is en de grond niet zomaar

natuurkundige Neil Gershenfeld in 2001 het MIT

schoon wordt, heet het ‘industrieel erfgoed’ en

lab-klasje ‘How to make almost anything’.

kan het terrein met de panden broedplaats zijn

Ella Hueting, voorzitter stichting FabLab Benelux, studeerde rechten aan de UvA, was directeur van de

‘Open source verandert ontwerpprocessen‘

faculteit techniek aan de HAN en directielid van het Conservatorium ArtEZ hogeschool

De ‘bottom up’-beweging in een zich snel mondialiserende economie en maatschappij. Die trend zit achter de FabLabs. Jaap van Till, hield decennia terug al lezingen over het fenomeen dat je via internet of andere netwerken in drie tot zes stappen of clicks kon vaststellen of ergens in de wereld iemand antwoord kan geven op welke vraag dan ook. Diezelfde Jaap van Till heeft FHI diverse malen gewezen op de FabLabs. Bij de voorbereiding van onderwerpen voor Signalement, kwamen allerlei lijntjes bij elkaar. Via FHI/Devlab-lid Andries Lohmeijer, stond FabLab Amersfoort, in de persoon van Harmen Zijp, in het programma van de ALV van de elektronica-branche. Bij DevLab verscheen plots een 3D-printer van Ultimaker, succesproduct van FabLab Utrecht en Ella Hueting een goede bekende, voormalig bestuurslid van de Faculteit Techniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, bleek voorzitter te zijn van de stichting FabLab Benelux. Hoog tijd om te kijken waar dat allemaal over gaat. tekst emmar sinnige fotografie Fablab amersfoorT

TRend

bottom-up beweging signalement 04/2013

De roots van FabLab, ook wel ‘Fabulous Labo-

voor kunst en innovatie. Een rondje over het ter-

ratories’ genoemd. Het concept van personal

rein fascineert en inspireert. Toneelvoorstellingen

fabrication werd gretig opgepikt en verspreidde

in de werkplaats, informele workshops, een doe-

zich wereldwijd. Geïnspireerd door Gershen-

plek voor duurzaamheid, voedselcollectief, eetcafé

feld haalde Dirk van Vreeswijk, samen met drie

en een podium voor wetenschap. Hoe dit alle-

andere gedreven vrijwilligers, het concept in

maal gefinancierd wordt? “Gewoon, crowdfun-

2006 naar Nederland: Stichting FabLab.nl. Sinds-

ding en ‘waardebepaling achteraf’, ieder draagt

dien vliegt het. ‘‘Met tweeëntwintig labs kent

bij wat hij of zij het waard vond.” Al pratend blijkt

Nederland nu de grootste FabLab-dichtheid van

dat Zijp toch wel wat meer ambities heeft. “Er is

de wereld’’, aldus Ella Hueting.

nu een coöperatie gesticht en we zijn bezig met

voor de kunsten. Sinds 1 september 2013 organiseert zij masterclasses Blikwisseling op het snijvlak van Kunst, Wetenschap en Techniek via haar eigen bedrijf ‘Creatieve Verbindingen’.

Harmen Zijp studeerde

de ontwikkeling van ‘plan B’, het alternatief voor De weg naar zelfreproducerende

wat de gemeente niet is gelukt. We willen het

materie

hele terrein aankopen en zelf gaan ontwikkelen,

In een FabLab vinden mensen zowel de machi-

bottom-up.” Dat connecties met bedrijven, zoals

nes als de kennis en kennissen uit verschillende

die van FHI, daarbij welkom zijn, is duidelijk.

disciplines om ideeën te realiseren. ‘‘Maar je moet

scheikunde en filosofie, was theatertechnicus, speelt in theatergezelschappen en staat aan de basis van culturele

het wel zelf doen’’ zegt Dirk van Vreeswijk. Het

Terug naar de Fablabs. Iedereen kan een FabLab

absolute open source beleid helpt. De opgedane

oprichten. Bijzonder aan FabLab Amersfoort is

kennis in het FabLab wordt altijd gedeeld. ‘’Een

dat het het eerste ‘grassroots’ FabLab ter wereld

ontwerp dat digitaal is kan gemakkelijk gedeeld

is, met Harmen Zijp als trekker. Waar de meeste

worden. Werken met open source hardware en

FabLabs zijn gesticht met financiële steun van

-design, verandert ontwerpprocessen. Het gaat

overheden, bedrijfsleven of kennisinstellingen, wist

Dirk van Vreeswijk

om het collectieve vermogen van verschillende

Harmen ‘extreme bottom-up,’ en geheel subsi-

heeft psycholo-

initiatieven in Amersfoort. Hij woont zelf op De War.

Een lasersnijder, freesmachine en vinylsnijder,

bare bibliotheek, kan er op elke plek een FabLab

individuele gebruikers van de machines om

dieloos, met vier enthousiastelingen en E5.000,-

gie gestudeerd in

allemaal digitaal aangestuurd, dan heb je een

zijn. Meer dan in de bibliotheek is het de bedoe-

samen tot een ontwerp te komen. Zo worden in

FabLab Amersfoort van de grond te krijgen in

Groningen en is

FabLab. “Meer mag natuurlijk wel,” zegt Harmen

ling dat de gebruikers van het FabLab met elkaar

een FabLab stapjes gezet in de richting van zelf-

zeven dagen. Een déjà vu met kabouter Roel

opgegroeid met

Zijp, samen met Dirk van Vreeswijk stichter van

communiceren, elkaar op ideeën brengen.

reproducerende materie. Dat is eigenlijk waar de

van Duin en zijn Oranje Vrijstaat doemt soms op,

het familiebedrijf

vakgroep van MIT mee bezig is; kijken of je mate-

maar dit is echt veel professioneler en werkelijk

de papierfabriek

wereldwijd verbonden en dan niet vanwege de

Coldenhove, waar hij na adviseur te

hashish maar door techniek en technologie.

zijn geweest bij Syntens nu als new

FabLab Amersfoort, “maar dit zijn de ingrediënten die je moet hebben om je FabLab te mogen

Fabulous Laboratories dicht bij huis

noemen.” Natuurlijk is ook wezenlijk dat die

Personalised production in de hoogontwikkelde

machines in een vrij toegankelijke ruimte staan.

samenleving, overal verspreid, dat is de basis

De War: Grassroots bottom-up

Net als in de openbare bibliotheek, kan iedereen

filosofie. Relatief simpele technieken, gekoppeld

Dicht bij huis. Voor FHI is dat Amersfoort. Daar

www.fablab.nl en

binnenlopen en aan de gang. Net als de open-

aan digitale infrastructuur en vergaand ontwik-

is FabLab in De War. Zo heet tegenwoordig het

www.fablab.nl/stichting-fablab-benelux

rie zelf kunt laten programmeren.’’

business developer werkt op de afdeling Innovatie en Product Ontwikkeling.

Technologie baart kunst Op de gevel van het Videolab op Strijp-S in Eindhoven zijn MyriaNed nodes bevestigd. De apparaatjes sturen ieder een led in een buis aan, zodat lichteffecten worden gecreeĂŤrd, beĂŻnvloed door passanten.

Foto Bart van Overbeeke

lend a c r u o y k r Ma

Art & Science Het beeld van een door de mens gemodificeerde embryo van een muis fascineert. Het was vorig jaar in Waag Society in Amsterdam onderdeel van de tentoonstelling PostNatural Organisms of the European Union, bijeengebracht door de Amerikaan Rich Pell. Nu gebruikt Waag Society hetzelfde beeld voor de aankondiging van The Future of Art & Science Collaborations, een serie lezingen door onderzoekers en â&#x20AC;&#x2DC;practitionersâ&#x20AC;&#x2122; uit de werelden van wetenschap en kunst, in het Lorenz Centre in Leiden, van 7 tot en met 11 oktober 2013. www.waag.org | www.postnatural.org/exhibits/EuropeanUnion Foto Luca di Tommaso

China leert van Delft leert van China in gezamenlijk LED technologie-research efficiency, opbrengst van de LED’s, light emitting

Industriële Elektronica / minacned

dodes, en kostenreductie in combinatie

“China investeert al tien jaar lang in de ontwikkeling van LED-technologie en

verbetering van de kwaliteit van het licht. Daar

applicaties. Die kennis kunnen we naar Nederland halen.” Aan zijn tongval

is onderzoek voor nodig in de hardware/

herken je van de Delftse hoogleraar Guo Qi Zhang, net zo goed als aan zijn

het produceren van de halfgeleiders. Het

naam, dat hij in China is geboren. Maar als hij spreekt over Nederland als

tweede is een stokpaardje van Kouchi: the

‘we’, dan is dat volkomen onverdacht authentiek. Grote passie legt hij aan de

en fixture. “Geen retrofit” roept hij gedreven

dag voor samenwerking tussen Nederland en China en voor de doorbraak

uit. In de combinatie van technologie en kunst

van LED-technologie. De stichting van een ‘joint research center’ in Beijing en

is de digitalisering van licht, smartlight, aan te

in Delft is reden om Zhang te bevragen op de achtergrond daarvan.

sturen met een smartphone of ander device.

software samenhang in productietechnologie,

liberation of light, bevrijding van vormfactoren

is eigenlijk alles mogelijk. Derde researchlijn

En tenslotte komt Zhang uit bij ‘more than illumination’.

“Nee, we houden geen uitverkoop”, daarmee is

Nanoelectronics, lid van het FHI-branchecluster

Met LED kun je veel meer dan ‘verlichten’.

hij de vraag al voor. “De enorme fundamentele-

MinacNed.

Visual Light Communication, VLC, is een voorbeeld hoe LED wordt gebruikt om te

en applicatiekennis die men in China heeft, is complementair aan die van ons. Een deel

In Beijing heeft de TU Delft al enige tijd

communiceren. Het reinigen van water met

daarvan kunnen wij hier nooit zelf opbouwen.

een onderzoekscentrum onder leiding van

LED is een andere toepassing. Als ons het

Als wij onze research op basis van wat daar

professor Kees Beenakker. Kort geleden

nostalgische beeld te binnen schiet van de

gebeurt willen versterken, dan moeten we

opende het Chinese State Key Lab een kleine

kippeneieren die we decennia geleden in de

daar zijn en dan gaan we aan twee kanten

dependance in Delft. Waar Dimes zich al vele

kelder thuis uitbroedden, met behulp van een

profiteren.”

jaren in onderscheidt, is research en applicatie

rode lamp, dan weten we opeens wat deze

van productietechnieken om halfgeleiders in

Chinese Hollander bedoelt.

Voordat Zhang full-time professor werd aan de

een toepassing werkend te krijgen. “More than

TU Delft, had hij er al vele jaren bij Philips en

Moore” devices and heterogene systeem-

Wie op de Dimes Day in juni het

NXP op zitten, in open innovation programma’s

integratie, ook wel packaging genoemd, daar

indrukwekkende verhaal heeft gehoord

in de domeinen micro/nanoelectronics system

heeft Delft een wereldnaam in. Nu China

en gezien van Anja van de Stolpe over

integration en Solid State Lighting. In die tijd

enorme programma’s uitrolt op LED technology

‘orgaankweek op een chip’, en de betekenis

was hij ook belangrijk voor de “More than

en applicaties in groot volume, kan men daar

daarvan voor toekomstige gepersonaliseerde

Moore” technologie-ontwikkeling en voor de

de Delftse kennis goed gebruiken. Andersom

aanpak van kanker, die beseft van welke

Nederland-China programma’s van Point-One.

kan Dimes alleen voorop blijven lopen als het

betekenis het verder opbouwen van deze

een directe link behoudt met de snel groeiende

kennis is. Geen vijanddenken meer in het

wereld van massa-ontwikkeling en applicaties.

omgaan met Chinese researchers. Wij

Sinds 2005 is Guo Qi, de juiste spelling van de

leren van hun volume-applicaties, zij leren

naam die we uitspreken als Kouchi, hoogleraar aan de TU Delft. Zhang is in Delft verbonden

Kouchi Zhang ziet vier uitdagingen. In de

van onze specialismen, die wij dankzij hen

aan Dimes, Delft Institute of Microsystems and

eerste plaats is dat het verbeteren van de

doorontwikkelen...

tekst kees GROENEVELD fotografie dimes

signalement 04/2013

Het olympisch zwemstadion in Beijing verschiet van kleur dankzij LED.

gestart in Haarlemmermeer, mede gefinan-

Industriële Elektronica

cierd door de partners en subsidie van het

‘’Vroeger waren we molentjesland nummer één. Dat hebben we verkwanseld

ministerie van Economische Zaken: een pilot in de tuinbouw. In een kas van Vreeken Sierteelt in

aan de Denen. We waren koploper in zonnecellen. Daar zijn we ingehaald door

Haarlemmermeer is een gelijkspanningsnet

de Duitsers. Op energiegebied blijft nu alleen nog de distributie over. Dat zit in

stroomlampen branden. Voor de keuze voor de

onze genen, dus dat moeten we oppakken.” Gelijkstroomondernemer Harry Stokman, DGA van Direct Current BV, kan boeiend vertellen over een onderwerp dat op het eerste gezicht technisch saai, een beetje ouderwets lijkt, maar het allesbehalve blijkt te zijn: de uitbanning van wisselstroom, alles op dc, direct current, gelijkstroom.

geïnstalleerd waarop achtenveertig gelijktuinbouw als proefgebied heeft Stokman een verrassend maar logisch argument: “Je moet altijd zoeken naar een plek waar ‘de laagste beslissingsdichtheid’ heerst.’’ De tuinbouw is flexibel, er kan geschakeld worden zonder veel consequenties. Het is wel uniek dat er geëxperimenteerd mag worden met gelijkstroom en daadwerkelijke aansluitingen op het openbare net. Nergens in de wereld

tekst Emmar sinnige fotografie direct current

wordt dat toegestaan. Dat de toestemming er kwam, heeft te maken met de kwaliteit van ons net en het betekent dat de overheid het belang van deze ontwikkeling ziet.

“De USB-aanpak” noemt Stokman het. Zomaar

terrein. ‘’Veel moderne elektronica werkt op

een technologische doorbraak in een traditionele

gelijkstroom. Deze apparaten bezorgen ellende

Stokman vergelijkt gelijkstroom met een

markt, gesignaleerd tijdens het Vermogenselek-

in het huidige wisselspanningsnet. De gelijk-

super USB. ‘’Een USB-net is de voorloper van

tronica Event van de FHI-branche Industriële

stroom moet iedere keer omgezet worden naar

gelijkspanningsnetten. Iedereen heeft de USB

Elektronica.

wisselstroom.’’ Ook duurzame energiebronnen,

geadopteerd als standaard systeem voor

zonnepanelen en windmolens, wekken

telefoons en pc’s en is daar happy mee. Wat

Wat is er aan de hand? Volgens Stokman moet

gelijkstroom op. ‘’Wil je duurzame energie

wij doen is de USB doorbouwen tot en met

het complete energiedistributienet in de wereld

efficiënt maken, dan dien je terug te gaan naar

de middenspanning.’’ Technologisch is dit

over van wisselstroom naar gelijkstroom. Hij

de basis en het energienet anders in te richten.’’

bijzonder spannend. Het net wordt opnieuw

weet zeker dat het gaat gebeuren. Hijzelf, zijn

Harry Stokman heeft het helder op en rijtje.

gedefinieerd, op zo’n manier dat infrastruc-

bedrijf, zijn partners en Nederland, in die

‘’Gelijkstroom is nu nog een ondergeschoven

tuur, informatie, datacommunicatie en gelijkstroom gecombineerd worden. ‘DC²’ noemt Stokman dat. Dit betekent veel Power Line Communicatie, dus veel gebruik van IT en software, waardoor actieve netten ontstaan. Apparaten die ingeplugd worden, worden herkend door het net. ‘‘Er wordt afscheid genomen van schakelaars, de apparaten schakelen zichzelf. Je krijgt pure intelligente apparaten die aangesloten worden op een energie-infrastructuur, Smart Grid.” Interactief energiemanagement, volledig geïntegreerde domotica, Plug & Play, het wordt allemaal toepasbaar. Maar, ‘’de techniek is er nu pas rijp voor.’’

War of Currents krijgt winnaar signalement 04/2013

volgorde heeft Harry de leidersrollen in

kindje, maar je kunt er veel betere systeeminte-

gedachten. De historische achtergrond is de

gratie mee doen.’’ Sinds 2008 maakt hij zich

Stokman voorspelt eenvoudigere en

’War of Currents’, zoals die in het verleden werd

hard voor de implementatie van gelijkstroom in

betaalbaardere systemen, infrastructuur en

gevoerd door de beroemde geleerden Thomas

het distributienet.

installaties. “De technologie is naar een nieuw platform gebracht waardoor je het verder

Edison, bekend van de gloeilamp en de fonograaf, de grammofoon, en Nikola Tesla, de

Stokman’s bedrijf Direct Current in Aalsmeer houdt

kunt bouwen met duurzame bronnen en

man die zorgde dat de elektriciteitsnetten overal

zich bezig met ‘‘de realisatie van gelijkspannings-

gebruikers.” In de toekomst komt gelijkstroom

op basis van wisselstroom werden ingericht.

netten en alles wat daarvoor nog ontbreekt’’, zoals

in kantoorpanden aan de beurt en daarna in

een nieuwe generatie converters. Is hij Don Quichot

de woningmarkt. “Gelijkstroomnetten worden

Tot hun dood streden beide uitvinders met elkaar

of een visionair op het juiste moment op de juiste

net zo gemeengoed als de USB.” Als de Tesla

over wisselstroom versus gelijkstroom. Dat de

plaats? Het lijkt op het laatste, mede gezien de

auto’s straks op een Edison-like gelijkstroom-

strijd nu een beslissende wending dreigt te

inzet van zijn samenwerkingspartners, Siemens en

net worden opgeladen, dan is de oorlog echt

krijgen, komt volgens Stokman door de vlucht die

Joulz. Direct Current zelf is vooral ontwikkelbedrijf

gewonnen!

elektronica nam. Gelijkstroom wint steeds meer

en kennisleverancier. Er is inmiddels een ‘proeftuin’

Zo gezegd, zo geschreven

Control Systems voor booming Offshore

“Door de afschaffing van inzicht als nuttig doel van overheidsbeleid zouden serieuze politieke hervormingen onmogelijk worden... De belofte van Big Data is dat ze ons in staat stellen de valkuilen van Big Narrative te vermijden. Maar dat is tegelijk de hoogste prijs.” Evgeny Morozov, auteur van The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom en gastdocent aan Stanford University, in NRC

Industriële automatisering

De Nederlandse offshore industrie is booming. Bedrijven als IHC, SBM offshore en Huisman boekten recent mega-orders. Vorig jaar organiseerde FHI voor het eerst een Marine & Offshore Automation

Handelsblad, 22 juni 2013, naar aanleiding van de ophef rond PRISM.

ladingschepen. Als de markt voor pijpenleggers minder is, dan

“Mijn vroegere vak van straaljagerpiloot is veel minder dynamisch dan wat ik nu doe, wetenschap.”

kan er meer vraag zijn naar kranen op schepen. Het zijn twee totaal verschillende markten. We kijken ook naar nieuwe marktsegmenten.

Professor Alan Rowan, hoogleraar moleculaire materialen aan de

Er is een Huisman-ontwerp voor een schip waarmee windturbines

Radboud Universiteit Nijmegen,tijdens zijn lezing over ‘Super Gels’ in de

op zee kunnen worden geïnstalleerd. De landboortoren is weer iets

MinacNed/NanoNext bijeenkomst MicroNano4FutureProfit, 19 juni 2013.

heel anders. Met de nieuwe generatie van ons ontwerp daarvan

event. Die wereld bleek nog stappen te kunnen

kan schaliegas worden gewonnen. Ik ben dus helemaal niet bang

maken qua automatiseringstechnologie.

voor de toekomst.”

Op 29 oktober is er de tweede editie. Aanleiding om

Kunnen jullie aan voldoende mensen komen?

te praten met Jo Nijsen, Senior Group Leader Control

“Er werken hier vooral HBO- en academisch geschoolden.

Systems bij Huisman en plenaire spreker tijdens

Opvallend genoeg halen we die meestal van werktuigbouw van

Yew School of Public Policy aan de National University of Singapore

de Hogeschool Rotterdam, richting mechatronica, of bij lucht- en

en in verschillende internationale ranglijsten gerekend tot de meest

ruimtevaart van de TU Delft. Werktuigbouwers kunnen niet meer

invloedrijke denkers van de wereld, in fd.Outlook, juli 2013.

Marine & Offshore Automation 2013.

“Diplomatie is eeuwen geleden niet uitgevonden om in gesprek te komen met je vrienden, maar met je vijanden, zonder dat je hoofd er meteen wordt afgehakt. Die wijsheid zijn de Amerikanen totaal vergeten.” Kishore Mahbubani, voormalig diplomaat, hoogleraar aan de Lee Kuan

zonder besturingssoftware. Overigens heb je soms wel externe deskundigheid nodig, als je dieper in de materie duikt, bijvoorbeeld

“Het rapport van Rome en de vorige crisis zitten er diep in bij mij.”

van de SCADA-systemen. Die expertise hebben we binnengehaald

Michel Jansen, directeur-eigenaar van Kleinste Soepfabriek, die in 2012

via K+H, de vroegere leverancier van Citect.”

60 procent omzetgroei realiseerde en halverwege 2013 nog eens 39 procent meer omzette, in Nederlands Dagblad, maandag 8 juli 2013.

“Het gaat steeds sneller en het wordt steeds complexer.” Tien enorme Pipelay Systems, torens op werkschepen met installaties

Maken jullie ook zelf de P&ID’s, Piping & Instrumentation

om pijpleidingen op de zeebodem te leggen, leveren werk op tot

Diagrams?

2018. En dan bouwt Huisman ook nog de grootste ‘Leg Encircling

“Jazeker. De sensoren en instrumentatie zelf kopen we natuurlijk

Crane’ ter wereld. “Wij hebben ruim honderd mensen voor het engi-

wel in. De kennis daarover houden we bij via beursbezoek, internet

neeren van PLC’s van Siemens en SCADA-systemen van Citect. We

en directe contacten met leveranciers. Van het totaal van onze

standaardiseren wel via modules, maar eigenlijk zijn onze produc-

projecten is het aandeel industriële automatisering zo’n acht

Enrico Kretschmar, directeur Gateway to Germany, in het programma

ten toch vaak ‘one-off’.”

procent. Best substantieel en qua technologie cruciaal. Er is steeds

TROS Nieuwsshow, Radio 1, zaterdag 13 juli 2013.

“In Duitsland slaat het ingenieurshartje sneller op het moment dat men een bestaande machine of een auto van goed naar nog beter naar perfect kan maken….In iets heel nieuws bedenken hebben we in Duitsland niet zo’n heel sterke trackrecord.”

meer ondersteuning nodig voor de operators. Die kennen zelf de Honderd man, waarom leg je dat werk niet buiten de deur?

ins en outs van de installatie niet meer en hebben er ook minder

“Onze filosofie is dat we alle kennis zelf in huis willen hebben. We

binding mee dan vroeger. Waar ik me wel zorgen over maak, is dat

kennen de voorbeelden van bedrijven die problemen krijgen met

er in de opleiding weinig aandacht is voor veiligheid als integraal

kwaliteit, flexibiliteit en ook met de prijs, omdat het inhuren van

aspect. En dan bedoel ik vooral machineveiligheid.”

“Als de financiële crisis één ding duidelijk heeft gemaakt is het dat burgers en politici hun vertrouwen hebben verloren in de heilzame werking van de markt. Maar dat heilig geloof in marktwerking is nog steeds wel het uitgangspunt van het mededingingsrecht. Daar wringt het.”

externe mensen jou afhankelijk kan maken van bedrijven die de hoofdprijs gaan vragen.”

Opvallend ook dat Nijsen vertelt dat het justificeren van investeringen in automatisering in zijn wereld niet echt een probleem is.

Kartelexpert Annetje Ottow, hoogleraar publiekrecht aan de Universiteit

Maar kun je al die mensen wel continu aan het werk houden?

“Mits je de discussie voert op functioneel niveau. Als bepaalde

Utrecht en per 1 oktober 2013 benoemd als bestuurslid van de Britse

‘’Offshore, op zee gebeurt van alles. Voor allerlei verschillende

functionaliteit nodig is, dan mag het ook geld kosten.”

mededingingsautoriteit CMA, in NRC Weekend, zaterdag 3 augustus 2013.

dingen wordt Huismantechnologie ingezet. Het gaat dan altijd over

Na een poosje praten word je benieuwd naar de interactie straks

het liften van goederen, allerlei vormen van kranen en dergelijke.

op 29 oktober met de FHI-bedrijven. Er is in elk geval business in

Om op zee constructies te installeren of aan boord van zware

Hollands Glorie.

tekst KEES GROENEVELD fotografie HuismAN

signalement 04/2013

Pipelay Systems van Huisman

Weegindustrie is happily European - acting nationally Geen wonder dat onze eigen VLW-voorzitter en FHI Industriële Automatisering bestuurslid Vincent van der Wel er plezier in heeft om president te zijn van de Europese fabrikantenclub CECIP. Aanleiding genoeg om eens met hen te praten over hoe het gaat daar in Brussel. ‘Think Europe, act local’ en ‘dankzij de EU en CECIP zorgen we

‘Wie monitort of iedereen zich aan de wet houdt? Daar zijn in alle landen tests voor nodig’

er voor dat de Europese weegindustrie leidend blijft in de wereld’. Twee

prima, dicht bij de markt. Het probleem

oneliners die veel samenvatten. Maar

is het geld dat in sommige landen

het blijft hard werken, lobbyen om

ontbreekt’.

alles een beetje eerlijk en efficiënt te

Advertentie DRUKKER

laten verlopen rond instrumenten die

Zijn er ook onderwerpen waar het niet

metingen doen waarover in geld wordt

zo goed loopt voor de weegindustrie?

afgerekend.

‘Yes, the issue of software protection’. De EU heeft de neiging om allerlei regelgeving te bedenken om tests op software in weegsystemen te definiëren en verplicht te stellen. Het liefst zouden zij het hele internet reguleren. Weeggegevens worden immers overgedragen. “Ondeugdelijk” noemt Vincent van der Wel de voorstellen. “Uit tests die zijn gedaan, is gebleken dat geen enkel systeem faalt op software. The software issue is being

Als je praat over ‘wegen’, dan denk je aan de kruidenier, die stiekem een gewichtje oplicht op zijn balans om een paar gram minder te hoeven leveren tegen de prijs van een kilo. Je denkt bij regelgeving, de ijkwet, aan scherpslijperij, heel precies en dus een beetje saai. De secretaris-generaal van de Europese organisatie van fabrikanten van weegapparatuur, dat zal vast wel een droge ambtenaarachtige figuur zijn. Hoe verrassend als dan blijkt dat het een ‘ze’ is, een mooie, jonge, enthousiaste, welbespraakte Spaanse dame, Bárbara Morales Pascual.

tekst kees GROENEVELD

Wat is jullie belangrijkste probleem

overestimated”. CECIP is er om in zo’n

in Brussel, is onze vraag. ‘Market

geval aan de bel te trekken bij Europa.

Surveillance’ klinkt het kordaat. ‘Er is Europese regelgeving. De lidstaten

Hoe is dat nou om als jonge

moeten die in hun nationale wetten

Spaanse juriste in deze technische

implementeren. Dat doen ze. Maar

mannenwereld te opereren? “Ik heb al

dan. Wie monitort of iedereen zich

langer ervaring in Europese projecten”

aan de wet houdt? Daar zijn in alle

vertelt Bárbara. “Mijn motivatie is

landen tests voor nodig, ook op

voor een belangrijk deel het omgaan

producten die van buiten Europa in elk

met verschillen in cultuur, daar kan

van de lidstaten worden ingevoerd.

ik waarde toevoegen. Het is wel wat

Die controles en tests, daar zijn de

technischer dan ik gewend ben. Maar

nationale instanties verantwoordelijk

de issues van exact meten, dan past

voor. Maar als die er onvoldoende

weer helemaal bij mijn juridische

budget voor hebben, dan ontstaat

achtergrond”. Het zijn een paar zinnen

een ‘unfair trade situation’. Op dit

uit haar spraakwaterval. “Mijn rol en

moment is actueel dat er Europees

de rol van de board is om de mensen

wordt afgesproken dat de Europese

van de aangesloten associations en

Commissie kan gaan optreden als

bedrijven enthousiast te maken en

lidstaten hun plicht verzaken. Dat

te houden. Zolang dat lukt bereiken

is een stap vooruit. Zolang er geen

we veel, blijft CECIP nuttig voor ons

Europese regering bestaat, zullen de

gezamenlijk doel, keeping the European

zaken nationaal geregeld blijven. Dat is

weighing industry in the lead.”

Column

De essentie van inzicht

Technology Hotels voor Next Generation Life Sciences

Ik verbaas me wel eens over de enorme verscheidenheid aan stoffelijke materie om ons heen, die toch uit niet veel meer dan

LABORATORIUM TECHNOLOGIE

honderd scheikundige elementen bestaat. De meeste organische stoffen bevatten zelfs niet meer dan zes elementen. Ons DNA, met alle

De immer groeiende hoeveelheid complexe biodata is een major challenge in de life science

menselijke eigenschappen erin gecodeerd, is opgebouwd uit slechts vier

wereld. ‘Big Data’ heet dat tegenwoordig, verkregen door nieuwe technologieën en instrumentatie.

aminozuren.

Deze ontwikkeling roept om gezamenlijke data-infrastructuren die onderzoeksgroepen, instituten

Van het principe van eindeloos enkele elementen combineren, tot

en industrie verbinden. Door gebruik te maken van elkaars kennis en technologieën, ‘‘kunnen we

een enorme verscheidenheid aan eindproducten, maken we zelf ook

een volgende generatie aanpak in de biologie ontwikkelen, die tot op heden niet mogelijk was.’’

Met vier patronen in onze printers geven we duizenden kleuren weer en

dankbaar gebruik. Met zesentwintig letters schrijven we bibliotheken vol.

‘Verbinden’ is hét sleutelwoord als we spreken met Ruben Kok, interim directeur van het Dutch

met nullen en enen maken we een eindeloze stroom aan software. Die hele opbouw uit basiselementen heeft voordelen als we iets willen

Techcentre for Life Sciences, DTL.

verbeteren. We zien snel waar actie nodig is. Een inktpatroon is te vervangen en teksten of software kunnen we herschrijven.

tekst Emmar Sinnige fotografie Su-Chun Zhang

Het wordt alleen lastiger als we dit principe ook willen toepassen bij het verbeteren van organisaties. Als resultaten tegenvallen wordt er al snel in kosten en ‘poppetjes’ gesneden. Maar daar verander je geen wezenlijke processen mee. Als klanten niet willen kopen omdat

‘’Nederland speelt internationaal al een aardig deuntje mee in

Maar er kan een grote efficiëntie-slag gemaakt worden door

de klantgerichtheid te wensen overlaat, zul je toch echt daar iets aan

de life sciences. We kunnen in de top vijf van ‘next

gebruik te maken van elkaars expertise en technologie, te

moeten doen. Als flexibiliteit ontbreekt, omdat regels en structuren

generation life sciences’ landen komen te staan, mits we

verbinden in gezamenlijke programma’s. Standaardisatie is

belangrijker zijn, dan is dát het probleem. Managers, vooral in de top,

samenwerken.’’ De FHI-branche Laboratorium Technologie

ook belangrijk. Om de enorme hoeveelheden data te kunnen

staan helaas vaak te ver van de werkelijkheid af om te zien waar het

heeft de verbinding gezocht door DTL te betrekken bij haar Life

interpreteren moet je afspraken maken.’’ Deze behoeften

precies hapert. Ik word er soms verdrietig van.

Science Technology Event in november, voor ons

waren aanleiding tot de vorming van het Dutch Techcentre for

aanleiding tot een gesprek met Kok.

Life Sciences. DTL wil een enabling platform zijn van enerzijds

‘Alles heeft te maken met meters, meer niet’

stakeholders uit de vier sectoren biotech, health, nutrition en DTL is kort geleden opgezet als platform voor alle relevante

agronomics en anderszijds de dimensie van experimentele

high-end enabling technologieën. Een van de initiatieven is

technieken – bijv. genomics, proteomics, metabolics en

het Technology Hotel concept. In korte tijd hebben zich bijna

bioimaging – en van datatechnologieën zoals bioinformatica,

honderd onderzoeksgroepen aangesloten uit universiteiten,

informatica en e-science voor de verwerking van alle data.

Die managers zouden een voorbeeld kunnen nemen aan Cruijff. Zijn

instituten, universitair medische centra en enkele bedrijven.

kracht is dat hij een ingewikkeld proces als voetbal tot essenties kan

Zij bieden toegang tot de meest geavanceerde laboratoria,

Wat mag van deze publiek-private alliantie verwacht worden?

terugbrengen. Zijn uitdrukkingen getuigen daarvan. Het zijn vaak

instrumentatie en expertise voor onderzoekers en bedrijven,

Kok: “In alle sectoren heerst de tendens om verschillende

open deuren, maar het inzicht druipt er vanaf. “Als ik de hele tuin moet

zodat deze zelf grensverleggend onderzoek kunnen doen.

technieken te integreren. We noemen dit ‘next generation life

verdedigen ben ik de slechtste, als ik dit stukje moet verdedigen ben ik

Een vergelijkbaar principe van zelforganisatie als bij de Fab-

science’, naar analogie van ‘next generation sequencing’.

de beste. Alles heeft te maken met meters, meer niet.” Of: “In voetbal is

Labs, elders in deze editie van Signalement beschreven, moet

In de medische wereld, wordt in de toekomst alles aan een

het simpel: je bent op tijd of je bent te laat. Als je te laat bent, moet je

de basis vormen.

patiënt gemeten en geïnterpreteerd om tot een persoonlijke

zorgen dat je op tijd vertrekt.”

aanpak te komen. We krijgen meer inzicht in hoe micro‘’Nog te vaak worden in de life sciences op verschillende

organismen biomoleculen kunnen produceren. En in de

plekken activiteiten uitgevoerd die op elkaar lijken. Het wiel

agrosector kan bijvoorbeeld de ontwikkeltijd van nieuwe

wordt soms opnieuw uitgevonden. Juist door samenwerking

rassen verkort worden. Voor dit soort processen zijn veel

kom je veel verder, uiteraard met behoud van eigen identiteit,

technieken nodig, die geen enkele partij allemaal in huis

kracht en specialisme’’ stelt Ruben Kok. Dat is waar hij zich

heeft. We weten dat er vanuit de overheid even geen nieuw

hard voor maakt in de life sciences wereld. Kok, oorspronkelijk

geld is te verwachten. Dat betekent met hetzelfde geld

microbioloog, houdt zich sinds de eeuwwisseling bezig

meer doen en daarna op basis van spectaculaire resultaten

met ontwikkelingen in het genomics-veld. Sinds 2005 is hij

weer extra geld aantrekken. In dat traject elkaars expertise

directeur van het Netherlands Bioinformatics Centre, NBIC,

gebruiken, daar wil ik aan werken.”

dat zich richt op biodata in de R&D. Zijn drijfveer is helder. ‘’De biologie is toch complexer dan we hadden gedacht.

signalement 04/2013

De FHI-branche Laboratorium Technologie is er voor in!

Kijk, van zulke inzichten word ik nou weer blij.

Neurale cellen afgeleid van menselijke embryonale stamcellen

Freek Rooze a.f.rooze@salessupport.nl

medische technologie

Samenwerking met de industrie leidt tot betere prestaties van ziekenhuizen, vooral in toegepast onderzoek en innovatie. Ziekenhuizen die samenwerken met industriële bedrijven passen meer nieuwe behandelmethodes toe en publiceren meer in medische tijdschriften. Waar aanvragen voor gezamenlijk onderzoek met de industrie relatief snel worden afgehandeld, zijn ziekenhuizen aantrekkelijker voor internationale bedrijven die onderzoek uitbesteden. Dit blijkt uit resultaten van de Nederlandse Health Outlook 2013, onderzoek van Samenwerkende Topklinische

Samenwerking ziekenhuizen en industrie goed voor patiënten

opleidings Ziekenhuizen (STZ) en The Decision Group afgelopen zomer.

tekst emmar sinnige

STZ-voorzitter Maarten Rook wil ziekenhuizen

omdat informatie wordt uitgewisseld met centra

stimuleren meer tijd en geld vrij te maken voor

in het buitenland die ook aan het onderzoek

industriële samenwerking. Voor organisaties en

meedoen’’, stelt Maarten Rook.

firma’s in technologie, medische hulpmiddelen, farmacie en zorginnovatie, maakt het

Dat industriële samenwerking leidt tot betere

toegepaste karakter van het onderzoek het

prestaties, is volgens Rook nog niet tot iedereen

aantrekkelijk om te participeren. Andersom

doorgedrongen. “Er zijn nog hele volksstammen

worden de onderzoeksmogelijkheden en

die zeggen: ‘Oei, die industrie is gevaarlijk’. Die

kansen op toepassing in de praktijk vergoot

mensen heb je ook binnen de ziekenhuizen.”

door betrokkenheid van bedrijven. Betere

aldus de STZ-voorzitter tegen het Financiële

zorg en lagere kosten kunnen het gevolg zijn.

Dagblad. In het ergste geval kunnen aanvragen

‘Oei, die industrie is gevaarlijk’ The Decision Group concludeerde dat “de

voor klinisch onderzoek in samenwerking met

gezamenlijke inspanning van industrie en STZ-

een bedrijf wel 130 dagen duren. Een dergelijk

ziekenhuizen meer innovatie, uitwisseling van

besluit moet veel sneller genomen kunnen

ideeën en onderzoek naar nieuwe producten en

worden, waardoor het ook aantrekkelijk wordt

behandelingen oplevert. Toegepast onderzoek is

voor de industrie om de samenwerking aan

een vliegwiel voor ziekenhuizen en verbindt ze

te gaan. Per STZ-ziekenhuis zijn brochures

met de industrie; hiervan profiteren met name

beschikbaar waarin scores zijn terug te vinden

patiënten.”

met betrekking tot industriële samenwerking. Het plan is om volgend jaar aan de hand van nieuw

De patiënten profiteren omdat ziekenhuizen door

onderzoek te bekijken of die scores dan weer

de samenwerking sneller over experimentele

beter zijn geworden.

medicijnen beschikken. De STZ-ziekenhuizen verzorgen opleidingen, doen onderzoek en verlenen uiteraard klinische zorg. Private bedrijven brengen grotendeels de financiële middelen op voor het onderzoek. Per ziekenhuis wordt gemiddeld zo’n €350.000,- geïnvesteerd in toegepast onderzoek. ‘‘De opleidingsziekenhuizen ontvangen een financiële vergoeding die bijvoorbeeld in eigen onderzoek kan worden geïnvesteerd. En ze blijven op internationaal niveau aanwezig in het betreffende vakgebied

signalement 04/2013

Boeken

Vergaderfaciliteiten

Gebouwen bewegen

De winst van duurzame kantoorrenovatie

Kom vergaderen bij FHI op Landgoed Leusderend

Recensie

Tenstoonstelling

Kees Groeneveld

Niet de wereld is een dorp, Water maar mijn dorp is de wereld WonderLab

Bewust omgaan met energie is een actueel

Voor haar leden biedt FHI de

maatschappelijk thema. Bovendien is het van

mogelijkheid tegen geringe

belang om bestaande gebouwen op allerlei

kosten gebruik te maken van

aannemelijk. Het gaat eigenlijk heel goed in

Het Natuurmuseum Fryslân biedt kinderen

manieren aantrekkelijk(er) te maken voor de

vergaderfaciliteiten. U kunt de

de wereld. En het kan volgens Mahbubani nog

de kans een echte watertechnologie

gebruikers en eigenaren. Gezien de huidige

vergaderzalen gebruiken met

beter worden als we de consequentie trekken uit

experience te ervaren in het WaterWonder-

situatie op de vastgoedmarkt, ligt er een

koffie, thee, frisdrank en alle

allerlei veranderingen, door de Verenigde Naties

Lab. In het lab staat een zevental watertafels

enorme uitdaging om betere en gezondere

gewenste extra faciliteiten.

en allerlei andere wereldorganisaties sterker te

centraal waar verschillende proefjes gedaan

gebouwen te realiseren. De menselijke factor

Wanneer u gebruik wenst

maken. Het Westen, en met name de VS moet

kunnen worden rond de eigenschappen

wordt steeds belangrijker in onze kenniseco-

te maken van één van de

zich realiseren dat zij een minderheid vormt in de

van water. Dit samenwerkingsverband met

nomie, en is bepalend voor het rendement van

vergaderzalen, neem dan

wereld en zich niet meer dominant kan gedragen

een gebouw. Hoe creëer je duurzame waarde?

contact op met het FHI-bureau;

ten opzichte van bijvoorbeeld China en India.

En hoe combineer je energieneutraliteit met

Shirley van Schaarenburg,

een prettige werkplek? ‘Gebouwen Bewegen’

telefoon: (033) 465 75 07.

Hoe dat allemaal zit, reilt en zeilt in de

demonstreert gebruikers en beleggers hoe bestaande kantoren naar energiezuinig

Uiteraard is de beschikbaarheid

werelddiplomatie en geopolitiek, dat schetst

of zelfs energieneutraal kunnen worden getransformeerd. Er is gewerkt vanuit de

beperkt tot de periodes dat er

Mahbubani zoals G.B.J Hilterman dat vroeger

vier invalshoeken markt, architectuur, techniek en businesscase.

geen branchevergaderingen zijn.

deed op zondagmiddag op de radio: het is

Te bestellen of gratis te downloaden via www.gebouwenbewegen.nl

fhi.nl/vergaderfaciliteiten

allemaal zo simpel en duidelijk en logisch wat er gebeurt in de wereld. Uiteindelijk komt Mahbubani tot de conclusie dat er een mondiale ethiek aan het groeien is die alle kwaad uit de wereld gaat bannen. Die ethiek is dan ongeveer een sociaal-liberale à la D66. Dat Mahbubani tot dergelijke ideeën komt, is verklaarbaar. In zijn generatie heeft zijn land, Singapore, zich ontwikkeld van straatarm Kishore Mahbubani is een Singaporees, die

ontwikkelingsland tot schatrijke stadsstaat van

jarenlang als diplomaat werkte, ondermeer bij de

wereldbetekenis, waar altijd alles goed gaat.

VN in New York. Nu is hij hoogleraar en decaan

Dan wordt je wel optimistisch. Mahbubani

aan de School of Public Policy in Singapore.

analyseert heel scherp dat de vooruitgang die hij

Zijn boek ‘Naar één wereld’ is fascinerend

ziet alles heeft te maken met technologie. Door

om te lezen. Mahbubani is een, in onze ogen

de technologie is de wereld zo klein geworden.

ongelofelijke, optimist. De wereld wordt almaar

En hij ziet ook dat niet de wereld een dorp is

kleiner en beter. Als je dat zo opschrijft denk je

geworden, een rechtopstaande piramide, maar

‘die man is een beetje wereldvreemd’. Maar

een omgekeerde piramide, het dorp is de wereld.

gaandeweg het lezen van zijn betoog raak je onder de indruk van zijn argumentatie.

Lezenswaard, fijn om de schaduwzijden eens even te laten rusten, bijvoorbeeld het

Nog nooit was er zo weinig oorlog in wereld, nog

explosief groeiende aantal zelfmoorden en

Wetsus stelt kinderen op jonge leeftijd in

nooit leden verhoudingsgewijs zo weinig mensen

echtscheidingen in de wereld, de schietpartijen in

staat zelf de bijzonderheden van water te

honger, nog nooit was de ‘middenklasse’ die in

vredige dorpen en luxe winkelcentra.

ontdekken en enthousiast te worden voor

welvaart leeft wereldwijd zo groot en die groep

watertechnologie, begeleid door een water-

groeit keihard in een steeds groter aantal landen

Je zegeningen tellen is goed. Vertrouwen

professor van Wetsus. Hoe werkt een stoom-

met opkomende economieën. Je kunt daar

dat het kwaad zal worden uitgebannen blijft

machine, hoe bouw je een watertornado of

natuurlijk van alles tegen in brengen, dat het

levensgevaarlijk.

hoe leg je een waterleidingnetwerk aan?

allemaal relatief is, de oorlogen en de honger

signalement 04/2013

Het WaterWonderLab is een permanente

nog steeds verschrikkelijk zijn, Mahbubani

Naar één wereld, Kishore Mahbubani, uitgave

expositie vanaf 24 mei 2013 in het Natuur-

misschien een beperkte historische horizon

van Nieuw Amsterdam, ISBN: 9789046814444.

museum Fryslân te Leeuwarden.

heeft, maar als je zijn grafieken ziet en je door

Te bestellen in paperback en als e-book via

je oogharen leest, dan wordt het allemaal heel

www.nieuwamsterdam.nl/-naar-een-wereld

Informatie: www.natuurmuseumfryslan.nl

AGENDA

personalia

Ledennieuws

Industriële

MinacNed

ELEKtronica

Ledenbijeenkomst,

2013 benoemd tot directeur Jet-Net. Hij

drie periodes van vier jaar afgetreden als

IT Room Infra

FOM Institute AMOLF

neemt daarbij het stokje over van Gerard

bestuurslid van de FHI-branche

12 november 2013

30 oktober 2013

Jacobs. Hein heeft een ruime industriële

Industriële Automatisering. Peet maakte

en internationale ervaring in de High

de statutair maximale zittingsperiode vol.

Tech Industrie als directeur bij Philips,

Zijn aftreden valt samen met zijn

LED Evenement

MicroNanoConference ’13

27 november 2013

11 en 12 december 2013

Industriële

Federatie

Automatisering

Workshop Financieel

Marine & Offshore

Management voor

Automation

Dummies/Workshop

29 oktober 2013

Financieel Management XL

Nico Peet van Koning & Hartman is na

Doedijns, actief in hydrauliek, pneumatiek, instrumentatie en controls in de olie & gas en maritieme sector, heeft een grote offshore-

Als natuurkundige draagt hij de Bèta-vakken een warm hart

Hartman. André Boer van Krohne

order binnengehaald van SBM Offshore

toe en hij kent het belang van voldoende instroom in het

Nederland heeft als bestuurslid van de

Malaysia. Doedijns Hydraulics gaat de gehele

bedrijfsleven van exact geschoolde jonge mensen.

FHI-branche Industriële Automatisering

hydraulische aandrijving en besturing inclusief

het stokje overgedragen aan Erik

het ‘skidding’-systeem voor een ‘Rigless

Fenna Heyning is benoemd tot directeur

Stokman, sales- en global account

Intervention System’ (RIS) verzorgen. Dit RIS-

van de vereniging Samenwerkende

manager van Krohne Altometer.

systeem vergemakkelijkt de vervanging van

Topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ).

FHI-HRM

Zij is de opvolger van Norbert Groene

Peter Wagelaar, international sales en

Actualiteitenseminar

wegen. Fenna Heyning werkt sinds 2007

technical director bij OmniTek, is toege-

29 oktober 2013

als internist-hematoloog in Medisch

treden tot het bestuur van de FHI-branche Laboratorium Technologie.

Centrum Haaglanden in Den Haag. Daarnaast is zij bestuurslid

laboratorium

Offshore-order Doedijns

terugtreden als directeur bij Koning &

Automation in 7 november 2013

NXP Semiconductors en laatstelijk bij Odersun AG inBerlijn.

17 oktober 2013 Pharmaceutical Industry

Hein van der Zeeuw is per 1 september

versleten, op caisson gebaseerde kunstmatige liftsystemen, door het caisson naar de oppervlakte te brengen. Het systeem komt aan boord van de Shell FPSO (Floating, Production, Storage en Offloading) voor het BC-10 olieveld voor de kust van Brazilie. Doedijns regionaal CEO EMEA Dirk

technologie

Workshop

van de stichting Hemato-Oncologie voor Volwassenen Neder-

Smulders is blij met deze bestelling: “We zijn verheugd om dit systeem te leveren aan SBM Offshore

Life Science Technology

Wat is mijn Klikfactor?

land, HOVON. Heyning is eveneens oprichter van het landelijk

Malaysia. Doedijns heeft een sterke positie in Noordwest-Europa. Dankzij onze recente acquisities in

Event

14 november 2013

consortium voor hematologen en voorzitter van de werkgroep

Houston en Singapore zijn we nu in staat om onze klanten te ondersteunen over de hele wereld met

26 november 2013 Workshop

hematologie van de A12-Coöperatie, een samenwerkings

Dick Blesing, directeur van Toshiba

verband van een drietal ziekenhuizen in Zuid-Holland.

Medical Systems, treedt af als voorzitter

medische

Coach uw verkopers

technologie

tot saleskampioenen

Professor Herman ten Kate heeft

Technologie. Blesing draagt zijn

GMH-training voor

10 december 2013

de IEEE Award ontvangen voor zijn

voorzittersrol over aan bestuurslid Rob

bijdragen aan de research en ontwikke-

de Vroet, algemeen directeur van

30 oktober 2013 Gebouw

ling van supergeleidende magneten

Medisize. Uit hoofde van het voorzitterschap van de branche

met een sterk magnetisch veld in de

neemt De Vroet ook de zetel van Blesing in het FHI-federatie-

experimentele hoge-energiefysica.

bestuur over.

Ten Kate is bijzonder hoogleraar Industriële Toepassing van

Xs2HiTek gebouw

Supergeleiding aan de UT en projectleider van het Atlas

automatisering in datacenters, Equinix

Voor meer informatie

10 december 2013

kijk op www.FHI.nl

Magneet Systeem bij het Cern -European Organization for Nuclear Research- in Genève.

Internationale beurzen en congressen

Michel Zalm is per 1 juni het bureau controller. Daarmee volgt hij Anne Wind

deze samenwerking met Honeywell Sensing and

1 juli 2013 aangetreden als voorzitter

op. Michel Zalm heeft na zijn opleiding

Control voort te zetten en verder uit te bouwen.

van het college van bestuur van de

aan de Nyenrode business universiteit

Waar de relatie met toeleveranciers voor een

Universiteit Utrecht. Marjan Oudeman

veel ervaring opgedaan als financieel

bedrijf als Teleson van groot belang is, richten zij

(1958) is afkomstig van AkzoNobel. Daar

specialist tijdens diverse interimprojecten op het gebied van

zich voornamelijk op de service naar klanten. De

was zij lid van het Executive Committee

project, financial en business control.

technische kennis vanuit ruim 40 jaar ervaring wordt gebruikt om uiteenlopende klantengroepen binnen

keling. Als collegevoorzitter richt ze zich onder andere op de

Willem Jan Davelaar is, na een afstu-

Freiburg, Duitsland

portefeuilles valorisatie en internationalisering. De Raad van

deerstage bij FHI voor de opleiding

27 - 31 oktober 2013

Toezicht heeft Marjan Oudeman voor vier jaar benoemd, met

Management, Economie en Recht aan de

de mogelijkheid van herbenoeming.

HAN, op 1 juli in vaste dienst getreden

Productronica 2013

als projectmanager voor de branche

www.productronica.com

Siebren de Vries van Chess ET

München (D)

International is afgetreden als voor

zich bezig met de organisatie van branche-evenementen en

zitter van de FHI-branche Industriële

activiteiten van de DevelopmentClub.

Düsseldorf (D) 20 - 23 November 2013 Analytica www.analytica.de München (D) 1 t/m 4 april 2014

signalement 04/2013

Industriële Elektronica. Willem Jan houdt

Elektronica. Hiermee kwam er voor

Teleson en onderschrijft de relatie met Honeywell

Marjan Oudeman is met ingang van

www.microtas2013.org

www.medica-tradefair.com

Region’. De prijs honoreert de goede resultaten van Sensing and Control. Teleson stelt zichzelf tot doel

met als portefeuille personeelsbeleid en organisatie-ontwik-

MEDICA

benoemd tot ‘Distributor of the Year - Southern

van FHI komen versterken als financial

MicroTAS 2013

12 t/m 15 november 2013

‘Honeywell Distributor of the Year’ award voor Teleson Honeywell Sensing and Control heeft Teleson

Nieuw bij FHI

de industriële markt te bedienen. Teleson levert een breed aanbod schakelaars en sensoren en diverse

leverancier DEMCON heeft deze zomer Macawi, ontwikkelaar en leverancier van beademingsapparatuur te Eindhoven, overgenomen. DEMCON ondersteunt de nieuwe dochter Macawi Medical Systems bij de verdere ontwikkeling van een innovatief beademingssysteem en gaat de productie verzorgen. Met de overname van Macawi wil DEMCON verder groeien op de internationale markt voor medische technologie, verklaart directeur Dennis Schipper van DEMCON: “Zij passen bij onze ambitie om productie in de groep te halen. En hun klanten, met name andere medische modules afnemen.”

Nieuw gezicht, maar toch vertrouwd Saia Burgess Benelux heet vanaf nu Saia Burgess Controls. Nieuwe naam, nieuw logo. Voor de rest blijft alles gewoon hetzelfde.

Nieuwe leden

hoogwaardige componenten van gerenommeerde fabrikanten.

Medische Technologie Lensvelt Medical B.V. Het Sterrenbeeld 16 5215 ML S’ HERTOGENBOSCH

Vitelec lanceert zuster Dazzletek

Lohmann & Rauscher B.V. Antennestraat 86 1322 AS ALMERE

Sinds de verzelfstandiging van Vitelec in 1993 heeft het FHI-lidbedrijf voor vele klanten diverse wireless producten en systemen ontwikkeld.

Siebren een einde aan een tienjarige

Emmar Sinnige is binnen FHI sinds

bestuursperiode binnen FHI. Bestuurslid

1 september werkzaam als project

Herman Tuininga van SallandElectronics

manager voor de Brancheorganisatie

volgt De Vries op, zowel als branche-

voor Gebouw Automatisering. Daarnaast

geworden voor Vitelec om het Lighting Control Systeem onder te

voorzitter en qualitate qua ook als lid

voert ze organisatorische werkzaam

brengen in een separate entiteit, Dazzletek genaamd. Dazzletek gaat

heden uit voor MinacNed - vereniging

zich bezig houden met intelligente verlichtingsconcepten en

van het federatiebestuur van FHI. Het

De Enschedese high-end technologie-

in Duitsland, kunnen in de toekomst bij ons

van de FHI-branche Medische

salesmedewerkers

Automatisering

een sterke focus op de wereldwijde olie & gas hubs.’’

DEMCON neemt ontwikkelaar en leverancier van beademingsapparatuur Macawi over

Vitelec’s Intelligent Lighting Control System is ontwikkeld om vernieuwing op de verlichtingsmarkt te realiseren. De tijd is rijp

bestuur van de branche Industriële

voor microsysteem- en nanotechnologie - en maakt ze deel

-systemen die bijdragen aan een duurzame omgeving en wordt een

Elektronica is aangevuld met Dirk Stans

uit van de redactie van het FHI branchemagazine Signale-

zusterbedrijf van Vitelec met dezelfde aandeelhouders. Vitelec zal

van Eurocircuits.

ment. Emmar studeerde recent af aan de Vrije Universiteit

haar activiteiten voortzetten en innovaties op Machine-to-Machine

Amsterdam in het vak communicatiewetenschappen.

(M2M) gebied blijven ontwikkelen.

BAP Medical Nederland B.V. Laan van de Maagd 119 7324 BT APELDOORN Paul Hartman B.V. Kerkenbos 11-03 D 6546 RL NIJMEGEN Allion B.V. Postbus 291 5800 AG VENRAY Gebouw Automatisering HVAC Techniek Gildenweg 2 8304 BC EMMERLOORD

resultaat telt

bureau voor effectieve campagnes