Wagner plein Tilburg Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan Beeldvorming december 2011
Wagnerplein
Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan Beeldvorming
Opdrachtgever Bouwfonds Ontwikkeling
Partners
gemeente Tilburg Vereniging van Eigenaren Winkelcentrum Wagnerplein Stichting De Wever Wonen Breburg Vereniging Bewonersklankbordgroep Wagnerplein Bouwfonds Ontwikkeling
Adviseurs
diederendirrix architecten, Eindhoven JSA (jeroen schipper architecten), Rotterdam Vrencken Hoen architecten, Meerssen Buro Lubbers landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp, ’s-Hertogenbosch Goudappel Coffeng verkeer en vervoer, ruimtelijke economie, Eindhoven Libre Vastgoed, Vught BRO adviseurs, Boxtel december 2011 1
inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5.
Wagnerplein, sleutelproject tilburg noord stedenbouwkundig plan doorsneden park en plein beeldvorming
2
4 6 14 16 18
3
sleutelproject In de afgelopen jaren is een duidelijke herwaardering voor de wijk Tilburg Noord waarneembaar. Op basis van beleid van de gemeente en de verschillende corporaties wordt de wijk van nieuwe kwaliteiten voorzien en worden de bestaande ruimtelijke kwaliteiten, zoals het groen en de openheid van de bebouwing meer onder de aandacht gebracht. Met een aantal ingrepen op structuurniveau zijn kansen gecreĂŤerd om de kwaliteit van Tilburg Noord te verbeteren. De projecten Quirijnboulevard en de herstructurering van Stokhasselt zijn goede ingrepen met een meerwaarde voor heel Tilburg Noord. Met de realisatie van een nieuw wijkhart, wordt de volgende kwaliteitssprong gemaakt: het ontwikkelen van een rijke differentiatie in de woon- en verblijfssfeer voor een bredere groep van bewoners en klanten en het verbeteren van de presentatie van Tilburg Noord binnen de regio.
gewenste kwaliteitsniveau bereiken. Op basis van het concept stedenbouwkundig plan van 2005 zijn delen van het integrale plan uitgewerkt en is de uitvoering gestart. De sporthal en het woonzorgcentrum de Nieuwe Heikant zijn op dit moment in aanbouw.
Vier partijen, gemeente Tilburg, Vereniging van Eigenaren Winkelcentrum Wagnerpein, Woningcorporatie WonenBreburg en Stichting de Wever, zijn samen met de geselecteerde marktpartij Bouwfonds Ontwikkeling in nauw overleg met bewoners en andere belanghebbenden, al lange tijd aan de slag met het opstellen van op uitvoering gerichte en marktconforme plannen voor de herontwikkeling van het Wagnerplein en omgeving. Integrale plannen, waarin de ambities ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit, het programma en de financiĂŤle haalbaarheid elkaar in evenwicht houden.
december 2005
Met betrekking tot de uitwerking van de plandelen winkelen en wonen zijn daarna nog veel discussies gevoerd. Gelijk met het verschijnen van het concept stedenbouwkundig plan in 2005 werd immers duidelijk dat de woningmarkt drastisch veranderde. Met name het aantal geplande nieuwe appartementen in Tilburg was veel te hoog en ook het winkelprogramma stond onder druk. Het overleg tussen met name de gemeente, de VVE en Bouwfonds Ontwikkeling heeft geleid tot een vergaande koerswijziging wat betreft het programma.
Achtergrond, stedenbouwkundig plan 2005 en stedenbouwkundig plan 2011
Op basis van het bestaande ruimtelijk en functioneel concept en de nieuwe werkelijkheid van de twee in uitvoering zijnde deelplannen, de grootschalige nieuwbouw van het sportcentrum en de Nieuwe Heikant is in 2011 een nieuw stedenbouwkundig plan uitgewerkt voor de deelplannen park, plein, woningen, winkels en parkeren. Dit plan is gebaseerd op een nieuwe balans tussen vraag en aanbod op de woningmarkt en een opnieuw gedefinieerde balans tussen investeringen en opbrengsten van het totaal project. De nieuwe uitgangspunten zijn vastgelegd in het raadsbesluit van juli 2011.
In 1998 is voor Tilburg Noord een wijkontwikkelingsplan opgesteld waarin is vastgelegd dat het Wagnerplein het bruisende hart van Tilburg Noord moet worden. Dit heeft in 2000 geleid tot de Ontwikkelingsvisie en in 2003 tot het Masterplan Wagnerplein. In het Masterplan zijn de planuitgangspunten aangereikt. Toen was al duidelijk dat hier vooral de integraliteit, de breedte van de herstructureringsopgave, essentieel is. Het wonen, het winkelen, de vrijetijdsvoorzieningen en de dienstverlening kunnen alleen in nauwe samenhang met elkaar en in een zorgvuldig vormgegeven publieke ruimte het 4
Het voorliggende Stedenbouwkundig Plan Wagnerplein is het resultaat van een intensief traject van analyse, discussie en ontwerp. Het plan weerspiegelt de afronding van de planfase op stedenbouwkundig niveau en geeft bovendien aan de hand van ontwerpstudies en artist impressions voor gebouwen en de inrichting van het openbaar gebied een realistische doorkijk naar de toekomstige situatie.
sporten
recreĂŤren
De uitwerking heeft het mogelijk gemaakt om met concrete ruimtelijke en functionele ontwerpen opnieuw in overleg te treden met alle belanghebbenden. Geconstateerd is dat er een groot draagvlak bestaat bij de belanghebbenden voor de plannen. Men is blij met de schaal van de nieuwe plannen en de aansluiting op de realiteit van de markt en herkent dat de plannen vasthouden aan de basisdoelstellingen en ambities zoals ze aan het begin van het planproces zijn omarmd.
parkeren
Kijken we vooruit, dan is het voorliggende plan vooral een kwaliteitsdocument waarin de ambities voor de toekomstige ontwikkeling van het wijkhart van Tilburg Noord zijn omschreven.
wonen
winkelen
zorg verlenen 5
stedenbouwkundig plan Het nieuwe hart van de wijk Inspirerend ruimtelijk en functioneel concept Compleet en uitnodigend Interactie winkelen-park-voorzieningen–wonen Autovrij plein als centraal motief Plein als schakel tussen bewoners, bezoekers en voorzieningen Helder concept bereikbaarheid en parkeren Open wijkpark voor iedereen Introvert en extrovert winkelcentrum Open woonzorgcentrum Hoogwaardige en wervende woonmilieus Deelprojecten als ensembles Flexibel en toekomstgericht 6
7
stedenbouwkundig plan Ambitie De ambitie achter het plan voor de herstructurering van het Wagnerplein luidt: het ontwikkelen van een nieuw aansprekend en compleet stadsdeelhart, voor heel Tilburg Noord, met een stedelijke allure die aan de representatie van Tilburg Noord een nieuwe dimensie geeft. Door de opgave te verbreden tot een integrale herontwikkelingsopgave voor een relatief groot gebied, is de kans gecreĂŤerd om een enorme kwaliteitssprong te maken. De bedoelde stedelijkheid wordt bereikt door, waar mogelijk, meervoudig ruimtegebruik en functiemenging toe te passen. Het plan is eigengereid en het nieuwe centrum introduceert allure in Tilburg Noord. Het centrum krijgt een eigen identiteit en zal aandacht opeisen uit de hele regio.
een eigen interne sfeer. Door het heldere stedenbouwkundige kader van de grote wanden en de ruimte van het park en het plein daar tussen ontstaat een grote mate van vrijheid ten aanzien van de verdere invulling: de geleding van de wanden, de plaatsing van relatief losse bebouwingselementen in de ruimte en de opbouw van het hoogteprofiel. Aan het park en plein liggen in totaal 6 deelplannen waarvan er twee in uitvoering zijn: Nieuwe Heikant Sportcentrum De andere vier: De uitbreiding winkelcentrum met appartementen Het tussenblok tussen plein en park Een bijzonder wooncluster aan de zuidkant van het park En het zesde deelplan, iets oostelijker, de patiowoningen
Plein en park Het nieuwe wijkcentrum voorziet in een centrale verblijfsruimte, een autovrij plein dat als de huiskamer van de wijk is en voor iedereen de centrale plek is in de wijk. Het nieuwe plein ligt tussen het winkelcentrum en het park. Hier kunnen de bestaande en de nieuwe voorzieningen met elkaar een samenspel aangaan. De unieke kwaliteit van dit nieuwe centrum, namelijk de directe wisselwerking tussen het winkelcentrum de maatschappelijke voorzieningen, de zorgsector en het wijkpark komt hier tot zijn recht. Het plein is in dit plan zowel de uitloper van het park als de buitenruimte van het winkelcentrum en het zorgcentrum. Bebouwing Het gehele plan valt te beschrijven als een ruimtelijk samenspel tussen open en gesloten elementen van bebouwing en openbare ruimte. De ruimtelijke duidelijkheid wordt gerealiseerd door het winkelcentrum als een grote stedenbouwkundige eenheid, als stedenbouwkundig blok vorm te geven waardoor een heel heldere wand ontstaat aan de noordzijde van het park. De wand is opgebouwd uit een uitbreiding van het winkelcentrum met bovenwoningen en een losse woontoren met voorzieningen op de begane grond. Aan de westzijde heeft het nieuwe zorgcentrum door zijn schaal en maat een vergelijkbare ruimtelijke betekenis op stedenbouwkundig niveau. Beide blokken hebben 8
doorsnede 2
P
sp
P
doorsnede 1 P
P
P
wo
zo
P
9
plankaart massa volumes
overzicht deelplan 1B
deelplan 1A
deelplan 2A
deelplan 6
10
deelplan 5
deelplan 4
deelplan 2B
11
stedenbouwkundig plan Nevenstaande kaart geeft de verschillende functies op maaiveld weer. De adressen van winkels, woningen en voorzieningen zijn geconcentreerd rondom het Wagnerplein. Daarnaast heeft ook het park 2 ‘adressen’ aan het plein: tussen het sportcluster en de bibliotheek en via een verhoogd brugelement door het hart van deelplan 2A. De randen fungeren daarmee als belangrijke aanjagers van activiteit op het plein. Functionele kwaliteit In het centrumgebied versterken het ruimtelijk concept en het functioneel concept elkaar. Een logische positionering van de functies en voorzieningen zal de wisselwerking tussen de functies versterken en het beeld en het gebruik van de openbare ruimte verlevendigen. Ook het functioneel concept wordt daarom gekenmerkt door de ambitie om het park, het winkelcentrum en het zorgcentrum met elkaar in contact te brengen. Deze samenhang komt tot stand door de optimale situering van alle voorzieningen. Het park, met zijn passieve en actieve recreatieve kwaliteiten, krijgt zijn vervolg in het plein en in de aan het plein gesitueerde horeca, culturele voorzieningen en zorg- en sportfuncties. De levendige commerciĂŤle wereld van het winkelcentrum krijgt een verlengde in de publiekgerichte, dienstverlenende baliefuncties aan de buitenkant van het winkelcentrum en de overgang naar het wijkpark, de voortuin van het plein.
12
functiekaart
maaiveld
P
sp
P
P
P
P
wo
zo
P
13
functionele plankaart maaiveld
doorsneden deelplan 2A deelplan 1B
PLEIN winkel
WOONHOF bibliotheek
deelplan 1A doorsnede 2
deelplan 4
LAAN
WOONHOF
BRUG winkel
doorsnede 1 14
deelplan 2B
PARK
WOONHOF
deelplan 6 deelplan 2A
sportcentrum
PARK
WOONHOF
LAAN
bibliotheek parkeren
10
15
1 : 500
park en plein Uitgangspunten en ideeën Nu ligt het - introvert ingerichte - Von Weberpark weliswaar centraal in de wijk, maar het vervult geen positieve functie als groene openbare ruimte en ontmoetingsplaats. Ook een ruimtelijke en functionele relatie met de naastgelegen winkels en andere voorzieningen ontbreekt. Het park ligt geïsoleerd in de wijk. Natuurlijk kent het park kwaliteiten. De meest in het oog springende zijn de boomgroepen en sierheesters en het bodemreliëf.
De basisambities en ontwerpideeën achter de nieuwe parkopzet zijn: - inzetten bestaande kwaliteiten - duidelijke sferen park en plein - interactie met wijkvoorzieningen - vergroten sociale controle door wonen in park
PARKEREN PARKEREN
Vanuit het algemene uitgangspunt “een bruisend hart voor Tilburg Noord” is gekozen voor een nieuw parkconcept waarin de directe interactie tussen gebouwde wijkvoorzieningen met het park zowel functioneel als ruimtelijk wordt bereikt en waarin uitgegaan wordt van de bestaande kwaliteiten van boomgroepen, sierheesters en bodemreliëf.
PLEIN SCHAKELS RUST / GROENE OASE
3 sferen met verbindende groene schakels
groene loper: belangrijke schakel naar het park groen terras: doorgang met aangrenzende horecafunctie
speelbos met speelaanleidingen op en tussen de bomen bushalte lichte plekken in het park als verblijfszones
entree woonzorgcomplex
vlindertuin op basis van bestaande structuren
16
17
plankaart maaiveld inrichting
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Opdrachtgever Bouwfonds Ontwikkeling
Adviseurs
diederendirrix, Eindhoven JSA (jeroen schipper architecten), Rotterdam Vrencken Hoen architecten, Meerssen Buro Lubbers landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp, ’s-Hertogenbosch Goudappel Coffeng verkeer en vervoer, ruimtelijke economie, Eindhoven Libre Vastgoed, Vught BRO adviseurs, Boxtel december 2011
BURO LUBBERS landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp
concept beeldkwaliteitplan november 2006