INHOUD INTRODUCTIE
03
DOOR DE TIJD HEEN
04
FEITEN en CIJFERS
05
POLITICOLOGIE In hoeverre heeft het politieke systeem invloed op gendergelijkheid?
06
Wat zijn de ideologieën van rechts- en 08 links georiënteerde partijen in de Tweede Kamer ten aanzien van gendergelijkheid? Welke invloed heeft de politiek op het achterblijven van gendergelijkheid in de top van organisaties?
INTERVIEW met Anouk Mulder
13
INTERVIEW met Joos Ockels
32
ANTROPOLOGIE Welk invloed heeft religie op gendergelijkheid?
37
Wat zijn de verschillen in positie van de vrouw in de Nederlandse cultuur ten opzichte van andere culturen?
42
In hoeverre bepalen de verschillen in het gedrag van mannen en vrouwen de genderongelijkheid?
44
ANONIEME ERVARING met seksueel misbruik
46
CONCLUSIE
48
BOEKEN, FILMS en SERIES
52
WOORDZOEKER
54
16
SOCIOLOGIE Hoe komt het dat de vrouw vanzelfsprekend de meeste zorg van het kind op zich neemt?
23
Wat zijn de normen en waarden rondom gendergelijkheid in Nederland?
25
Hoe staat het in Nederland met seksisme en stereotypering?
28
GENDERONGELIJKHEID IN NEDERLAND
Genderongelijkheid | 02
INTRODUCTIE
Het is nog steeds een alledaags probleem. Vrouwen worden anders behandeld dan mannen. Er zijn zoveel bewegingen geweest die hebben gestreden voor vrouwenrechten over de hele wereld. Ook in het geëmancipeerde Nederland lijkt er nog sprake te zijn van genderongelijkheid. Of het nu op de werkvloer is of binnen het gezin. Waarom is deze strijd nog gaande en waarom moeten vrouwen nog steeds vechten voor gelijke rechten? Neem nu Sarah Everard. De moord op deze Britse vrouw heeft de discussie over vrouwen en het feit dat ze kennelijk niet alleen over straat kunnen 's avonds, weer doen aanwakkeren. Vrouwen reageerden massaal. Ze waren geschokt, vooral omdat ze zich realiseerden dat dit hen ook had kunnen voorkomen. Soortgelijke verhalen en andere verhalen over vrouwen die geïntimideerd zijn door mannen, werden en worden nog steeds massaal gedeeld. Het deed de wereld realiseren: genderongelijkheid is er, na duizenden jaren mensheid, nog steeds. En dit is nog maar één (klein) aspect van genderongelijkheid. In dit tijdschrift staat veel informatie over genderongelijkheid. Lezers zijn na het lezen van dit tijdschrift goed op de hoogte van het onderwerp en kunnen eventueel in actie komen door bijvoorbeeld boeken te lezen of films/documentaires te kijken. Vaak denkt men dat het probleem niet zo groot is, toch hopen wij de lezers van dit tijdschrift wakker te schudden en in te lichten over het onderwerp genderongelijkheid. Wij gaan op onderzoek uit. Door middel van onze vraagstukken op de gebieden van politicologie, sociologie en antropologie hopen wij een antwoord te vinden. In hoeverre is er nu nog sprake van genderongelijkheid in Nederland?
Genderongelijkheid | 03
Vrouwen vechten al sinds de 18e eeuw om gelijke
De tweede feministische golf
rechten. Hieruit is het feminisme ontstaan. Het
Daarmee was het nog niet klaar. Er ontstond in de
feminisme is een emancipatiebeweging dat de
jaren 60 een tweede feministische golf. Dit heeft
ongelijke (machts)verhoudingen tussen mannen
plaatsgevonden van 1960 tot 1980. Tijdens deze golf
en vrouwen bekritiseert. Feministen geloven dat
werd er gestreden voor seksuele gelijkheid voor de
vrouwen dezelfde rechten en mogelijkheden als
vrouw en voor economische gelijkheid. Ook werd er
mannen moeten krijgen. Tegenwoordig hoef je
gestreden voor gelijkheid in het onderwijs. Vrouwen
niet per se feminist te zijn om dat te willen. Het is
hadden geen seksuele vrijheid. Vrouwen wilden graag
overal te zien dat er ongelijkheid is. Toch zijn we een heel eind gekomen en dat hebben wij te danken aan vele sterke vrouwen door de tijd heen. De eerste feministische golf
De eerste feministische golf in Nederland speelde zich af rond de 19e eeuw. Om precies te zijn, speelde het zich af van 1870 tot ongeveer 1920. Er werd fel gestreden voor het algemeen kiesrecht van vrouwen. Het gaat om een basisrecht dat vrouwen jammer genoeg niet eens hadden. Alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalde, hadden het recht om te stemmen of om zich verkiesbaar te stellen. Dus ook niet iedereen had eigenlijk gelijke rechten. Verder werd er gestreden voor gelijke kansen in het onderwijs. Aletta Jacobs speelt daar een belangrijke rol in. Ondanks de ongelijke rechten in het onderwijs bleef zij vechten voor gelijke kansen. Zij was als vrouw toegelaten tot de universiteit waarbij zij daarna de eerste vrouwelijke dokter in Nederland werd! Dit is revolutionair, omdat zij een weg had vrijgemaakt voor vrouwen in het onderwijs.
zelf beslissingen maken over hun eigen lichaam. Eén bekende motto die daar uit voort vloeit is: “Baas in eigen buik”. Abortus en de pil waren belangrijke punten. Verder wilden vrouwen een punt zetten achter seksueel geweld en vrouwenmishandeling. Het was bovendien belangrijk dat vrouwen ook economisch zelfstandig werden. Vrouwen wilden niet meer afhankelijk zijn van het inkomen van hun man. Daarnaast streefden zij voor gelijke lonen. In het onderwijs waren er amper vrouwen die studeerden. Vrouwen moesten voor het huishouden zorgen en daar had je geen studie voor nodig. Tijdens de tweede golf werden vrouwen aangespoord om toch te gaan studeren. Kenmerkend voor de tweede feministische golf is dat er velen protesten op straat werden gedaan. Bewegingen zoals de Dolle Mina’s deden gewaagde dingen om op te komen voor de rechten van vrouwen. Dankzij al deze dappere vrouwen hebben wij meer rechten gekregen. Daar kunnen we altijd dankbaar voor zijn. Helaas zijn wij nog niet gekomen op het punt dat vrouwen en mannen volledig gelijk zijn. Er zijn nog steeds bewegingen zoals de #MeToo beweging die opkomen voor gelijke mensenrechten. Er is nog werk aan de winkel, maar wij komen steeds dichterbij.
Genderongelijkheid | 04
FEITEN EN CIJFERS
73%
van de Nederlandse vrouwen is ooit seksueel geïntimideerd.
91%
van de fysieke of seksuele geweldplegers tegen vrouwen is man.
20%
op de
47% 1 13
van de Nederlandse vrouwen is ooit slachtoffer geworden van seksueel geweld onder haar 15e jaar. van de vrouwen tussen 18 en 24 heeft in 2020 te maken gehad met seksueel geweld of intimidatie, tegen 13% van de mannen. Nederlanders ervaart seksuele intimidatie op de werkvloer.
Jaarlijks komen er in Nederland
100.000 SLACHTOFFERS van verkrachting bij.
(cijfers uit ca. 2014-2016, LINDA. meiden 2021)
Genderongelijkheid | 05
POLITICOLOGIE In hoeverre heeft het politieke systeem invloed op genderongelijkheid?
In 2019 werd honderd jaar actief vrouwenkiesrecht gevierd in Nederland. Op dit moment is ongeveer 33 procent in de Tweede Kamer vrouw. Hoewel de vertegenwoordiging van vrouwen flink is toegenomen, blijkt dat er nog veel verschil zit in de politieke representatie van mannen en vrouwen in de Nederlandse samenleving. Nederland is eind 2019 gedaald op de Global Gender Gap Index, de maatstaf voor genderongelijkheid. Dit vormt een probleem en zorgt ervoor dat vrouwen nog steeds minder kansen krijgen dan mannen. Dit kan komen door discriminatie, machtsongelijkheid en sociale en maatschappelijke drempels. Onbenut potentieel en te weinig kansen om succes te boeken is een gevolg van de ondervertegenwoordiging van vrouwen. Het is belangrijk dat iedereen de mogelijkheid krijgt om zich te herkennen in politici.
Genderongelijkheid | 06
Tekst: Marente van Doorn Fotografie: Unsplash
Het politieke systeem heeft dus zeker invloed op gendergelijkheid, omdat bij vertegenwoordiging in de politiek alles begint. Nu is de invloed van het politieke systeem nog vrij negatief door een flinke minderheid aan vrouwen in de politiek. Als er meer vrouwen in de politiek komen, zal genderongelijkheid in Nederland verminderen, doordat er betere en inclusievere besluitvorming plaatsvindt. Dit komt dan weer omdat er meer diversiteit en
"Op dit moment is slechts 31 procent van de Tweede Kamerleden vrouw. Daarom zijn wij op een missie: 50 procent vrouwen in de Tweede Kamer."
representativiteit van vrouwen (en andere minderheden) is.
STEM OP EEN VROUW
Wel is het al heel goed dat we in een parlementaire democratie leven. Dit zorgt ervoor dat vrouwen ook gewoon mogen stemmen en dus in ieder geval wel mogen kiezen wie hen representeert.
Genderongelijkheid | 07
POLITICOLOGIE Wat zijn de ideologieën van rechts- en links georiënteerde partijen in de Tweede Kamer ten aanzien van gendergelijkheid? Tekst: Marente van Doorn Fotografie: Unsplash
Bij deze vraag is het eerst van belang om vast te stellen welke partijen er links en welke partijen er rechts zijn georiënteerd. En wellicht dat er partijen zijn die bij geen van beiden kan worden geplaatst. Van de huidige bestaande partijen worden Partij voor de Dieren, SP, GroenLinks en PvdA als links beschouwd. Daarnaast wordt D66 als centrumlinks gezien. Onder rechtse partijen worden VVD, CDA, SGP, PVV en Forum voor Democratie verstaan, hoewel VVD ook wat ‘linksere’ standpunten heeft, met name over abortus. De ChristenUnie is niet makkelijk in te delen in links of rechts, omdat zij enerzijds voor een krachtig milieubeleid is, wat meer neigt naar een linkse visie. Anderzijds is ChristenUnie op het gebied van gezag en normen en waarden weer wat meer rechts . Voor het gemak is ChristenUnie in dit geval dus midden.
Genderongelijkheid | 08
Overheid
Forum en VVD behandelen weinig
Conclusie linkse ideologieën
Hoe staat de partij in het feit dat de
kwesties met betrekking tot vrouwen
Ook linkse partijen besteden veel
Nederlandse wet en regels een
en gendergelijkheid. SGP behandelt
aandacht aan de vrouw. De ene partij
grote impact kan hebben in het
vrouwen wat uitgebreider, maar vooral
meer dan de ander, maar er zijn flinke
verkleinen of (vooral) het vergroten
op een negatieve manier, met
overeenkomsten. Zo zijn alle partijen vóór
van de verschillen tussen mannen
betrekking tot abortus. CDA scoort iets
diversiteit in bijvoorbeeld het onderwijs en
en vrouwen? Een voorbeeld is het
beter dan de rest. Over het algemeen
ook voor een vrouwenquotum. Ook wordt
moederschapsverlof van maanden
houden de ideologieën van de rechtse
er meer aandacht aan seksueel geweld
en het vaderschapsverlof van
partijen zich echter niet of nauwelijks
geschonken en aan gendersensitieve zorg.
slechts een paar dagen.
bezig met vrouwen en
Het sociaal-maatschappelijke aspect, wat
gendergelijkheid.
kenmerkend is voor politiek links, komt
Gendergerelateerd geweld
hier weer erg naar voren. Er is een verschil
Wat wil de partij doen aan het feit
Conclusie midden ideologieën
met midden, namelijk het feit dat
dat (huiselijk en seksueel) geweld
Anders dan de rechtse partijen komen
ChristenUnie fel tegen een
zich vooral richt tegen vrouwen?
bij CU en D66 de vrouwen wel
vrouwenquotum is. Alle linkse partijen zijn
uitgebreid aan bod.
voor. D66 komt grotendeels overeen met links, het is dan ook een partij die kan
Seksuele en reproductieve
Hoewel dus ook CU veel aandacht
worden getypeerd als centrumlinks. Vooral
Wat vindt de partij en wat wil de
besteedt aan vrouwen, is zij echter nog
op het gebied van diversiteit en gelijke
partij doen aan de mogelijkheden
wel oordelend over abortus en is zij
kansen. Wel is het zo dat D66 niet expliciet
tot anticonceptie voor vrouwen en
zwaar tegen een vrouwenquotum. Er
iets benoemt over seksueel geweld. Linkse
hoe staat de partij bijvoorbeeld
zit dus wel een verschil in de twee
partijen doen het meeste aan het belang
tegenover abortus?
midden partijen, ware het niet dat D66
van vrouwen en gendergelijkheid.
rechten
getypeerd wordt als een centrumlinkse Op basis van deze acht punten en
partij en dus al wat meer naar links
Let op: kleine/nieuwe partijen als BIJ1 en
de partijprogramma’s van de
neigt. Echter, over het algemeen heeft
Volt zijn bewust niet meegenomen in dit
partijen is een goed beeld te
de vrouw niet veel te klagen over de
onderzoek, omdat deze partijen toch
krijgen van de ideologie van de
midden partijen.
(nog) niet erg veel invloed hebben op het
partijen.
politieke systeem en besluitvoeringen. Ook is 50PLUS recentelijk opgeheven.
Conclusie rechtse ideologieën
Veel rechtse partijen hebben weinig over vrouwen in het bedrijfsleven staan in hun programma’s en standpunten. VVD en Forum vinden uitgesproken een vrouwenquotum niet nodig. Ook behandelt alléén het CDA de loonkloof. Zij is voor gelijke beloning van mannen en vrouwen en wil hier ook maatregelen voor zodat dit gebeurt. Met name PVV,
Genderongelijkheid | 09
POLITICOLOGIE Wie vindt wat?
- Onverklaarbare
- Overheidsbijdrage
Tekst: Marente van Doorn
- Gelijke beloning
verschillen in beloning
kinderopvang verhogen
moeten gelijk worden
om fulltime werken
- Actieve aanpak
getrokken
ouders te stimuleren
arbeidsmarkt
certificeren voor gelijk loon
discriminatie
voor gelijk werk
- Er moet een campagne
- Op scholen meer
mannen en vrouwen
- Loonsverschillen rapporteren met 25+ medewerkers moeten
komen over
aandacht voor gelijkheid,
onderbetaling
ook qua ras, geloof en
moeten afspraken
seksualiteit
maken over de zorg
weken en bij lage inkomens
voor een kind en het
100 procent doorbetalen
huishouden
bij verlof
- Gratis kinderopvang voor gezinnen met lage of middeninkomens - Mogelijkheden voor
- Nee tegen vrouwenquotum - Toezichthouder tegen
betaald verlof rondom
discriminatie op de
zorg voor een kind
arbeidsmarkt
moeten worden verruimd - Stereotypes en discriminatie in lesmateriaal moet worden aangepakt - Ja tegen het vrouwenquotum - Anticonceptie in het basispakket
- Geen onderdrukte bruiden uit andere landen naar Nederland - Zedenwetten moeten
- Mannen en vrouwen
in jaarverslag en bedrijven
- Eventueel vrouwenquotum - Vrouwelijk
- 4 dagen gratis kinderopvang - Partnerverlof van 6 naar 20
- Doe onderzoek naar genderspecifieke zorg - Overheid moet meer doen
ondernemerschap
tegen discriminatie en
stimuleren
racisme en onderwijs en
- Vijf dagen bedenktijd bij abortus moet blijven
bedrijfsleven, als gevolg van stereotypering
aangescherpt; geen
en alle andere opties
expliciete toestemming
moeten eerst serieus
vrouwenquotum in
moet bij wet strafbaar.
overwogen.
bestuursfuncties
- Meer aandacht en hulp slachtoffers zedendelicten. - Abortuspil bij huisarts
- Hulp voor vrouwen die abortus overwegen - Anticonceptie voor
- Ja tegen een (tijdelijk)
- Onderdrukking en eergeweld tegengaan door hulp te bieden - Abortus hoort niet in het
beschikbaar en vijf dagen,
vrouwen tussen 18 en
strafrecht en vijf dagen
bedenktijd afschaffen
21 eigen risico en
bedenktijd afgeschaft.
na 21 eigen
Abortus bovendien voor
verantwoordelijkheid
iedereen vergoed - Seksuele voorlichting ook over toestemming etc. - Anticonceptie volledig vergoed
Genderongelijkheid | 10
POLITICOLOGIE Wie vindt wat?
- Gelijk loon voor gelijk werk - Discriminatie op de
- Nee tegen een vrouwenquotum - Volledige gelijkheid voor
arbeidsmarkt wordt
de wet, dus ook geen
aangepakt
positieve discriminatie
- Kinderopvang vier keer in de week gratis - Ja tegen een vrouwenquotum - Integratiebeleid tegen eergeweld en verminking van genitale zones - Meer aandacht voor seksisme, eergeweld en huwelijksdwang in andere culturen - Anticonceptie in het basispakket - Betere voorzorg en nazorg bij abortus. - Bedenktermijn abortus flexibeler. - Betere voorlichting tegen
- Het feit dat er geen seksistische grappen gemaakt mogen worden
Tekst: Marente van Doorn
- Niks mag tot
- Loonkloof moet gedicht;
inkomensongelijkheid
organisaties moeten
leiden, dus ook sekse niet
aantonen dat er sprake is
- Ouderschapsverlof voor beide ouders mogelijk &
van gelijke behandeling - Er moet ook drie maanden
allerlei andere regelingen
ouderschapsverlof komen
op dat gebied
voor vaders en
- Meer aandacht in
meemoeders
is bedreiging voor vrije
medicijnontwikkeling en
- Gratis kinderopvang
samenleving
geneeskunde voor
- Meer aandacht verschillen
- Forum vindt dat ongelijkheid van vrouwen slechts slachtofferschap is van vrouwen - Het is 'ongezellig' dat
anatomische verschillen
mannen en vrouwen qua
man en vrouw
geneeskunde
- Meer vrouwen in het ambtenarenapparaat - Ja tegen
- Strengere aanpak zwangerschapsdiscriminatie
mannen verantwoordelijk
vrouwenquotum
- Onvrijwillige seks en
zijn voor ongelijkheid van
- Meer aandacht en
seksuele intimidatie
vrouwen - Zwaardere straffen
maatregelen vrouwenmoord en meer
moeten strafbaar - Er moet een Nationaal
bij zeden- en
hulp bij (seksueel)
Actieplan komen tegen
geweldsdelicten
geweld
seksueel geweld
- Thierry Baudet zegt niet voor en niet tegen abortus
ongewenste
te zijn, de partij zelf zegt
zwangerschappen
er niks over - Anticonceptie in het basispakket
- Anticonceptie altijd in het basispakket - Beslissing over abortus moet met de arts worden
- Anticonceptie in het basispakket - Abortuspil bij de huisarts - Traject bij kinderwens
genomen en ruim
vergoed bij lesbische stellen
zelfbeschikkingsrecht
en single vrouwen
Genderongelijkheid | 11
POLITICOLOGIE Wie vindt wat?
- Gelijk loon voor gelijk werk - Kinderopvang vier dagen
- SGP vindt alleen dat de
Tekst: Marente van Doorn
- Geen verjaring bij
- Gelijke beloning mannen
loonkloof tussen docenten
zeden- en
en vrouwen; onacceptabel
basis- en voortgezet
geweldsmisdaden,
dat dit nu nog niet zo is
- Ook ouderschapsverlof
onderwijs gedicht moet
hierbij ook snelrecht en
vaders en meepartners
- Financiële steun ouders
gratis, bso helemaal
- Inclusief zorgsysteem met gendersensitieve zorg - Quotum van maximaal 60% van hetzelfde geslacht - Programma voor snellere in- en doorstroom vrouwen in bedrijfsleven - Overheid moet juiste voorbeeld geven door divers ambtenarenapparaat - Bedrijven die doen aan
- Overheid en sociale
altijd volwassenen
organisaties moeten
voor kinderopvang onder
rechtspraak vanaf
voortouw nemen
bepaalde omstandigheden
14 jaar
- Daders seksuele
- Vrouwen zijn volgens
intimidatie of geweld
de PVV niet (meer)
moeten zwaar gestraft
veilig in Nederland
- Meer bescherming online bij bijvoorbeeld verspreiden seksuele inhoud - Gezonde seksuele relaties
- Anticonceptie niet in het basispakket - Vijf dagen bedenktijd abortus moet afgeschaft
aanmoedigen om
- Actief optreden tegen zwangerschapsdiscriminatie - Betaalbare kinderopvang - Bij seksuele voorlichting moet rekening worden gehouden met culturele, religieuze en sociale leefstijl - Meer aandacht voor vrouw in de geneeskunde
arbeidsmarktdiscriminatie
ongewenste zwanger
PVV en FvD besteden
- Fel tegen vrouwenquotum
betalen fikse boete
schappen tegen te gaan
geen tot amper
- Actief inzetten tegen
- Kennis om seksueel misbruik tegen te gaan uitgebreid - Abortus uit het Wetboek v. Strafrecht - Menstruatieproducten moeten gratis - Meer hulp voor vrouwen
- Aandringen op abortus moet strafbaar worden - 24-wekengrens abortus verlaagd - Wetswijziging met daarin verplicht eerst alle andere mogelijkheden dan abortus bekijken, zelfs
die bij abortusklinieken
hulp en tegengaan
geïntimideerd worden
relationele problemen
- Anticonceptie in het basispakket Genderongelijkheid | 12
- Anticonceptie niet in het basispakket
aandacht aan
(online) (seksueel) geweld
genderongelijkheid.
tegen vrouwen - Goede opvang slachtoffers van loverboy - Opsporen seksuele uitbuiting - Abortus tegengaan door voorlichting e.d. - Alle anticonceptie die abortus voorkomen in het basispakket
POLITICOLOGIE Welke invloed heeft de politiek op het achterblijven van gendergelijkheid in de top van organisaties?
Tekst: Anne-Lotte Hermans Fotografie: Unsplash
Het man/vrouw-verschil in de bedrijfsleiding van organisaties is anno 2021 nog steeds te zien. Als je aan een willekeurige medewerker in een organisatie vraagt of diegene de genders in de top van de organisatie wil opnoemen, is de meerderheid bijna altijd man. In een vacaturetekst mag je niet vermelden of je voor de functie een man of juist een vrouw zoekt. Veel bedrijven proberen dit wel met een bepaald taalgebruik die één geslacht meer aanspreekt. Het is bewezen dat organisaties met meer genderdiversiteit meer winst maken. Toch blijkt dat er zelfs in de Tweede Kamer nog een wereld te winnen valt als we het hebben over gendergelijkheid. Op dit moment is ongeveer 33 procent in de Tweede Kamer vrouw. Hoewel de vertegenwoordiging van vrouwen flink is toegenomen, blijkt dat er nog veel verschil zit in de politieke representatie van mannen en vrouwen in de Nederlandse samenleving.
Genderongelijkheid | 13
Er zijn uitzonderingen waarbij het
Het gaat ook om heersende sociale
Ook kan het actief uitnodigen en
takenpakket van de functie vaker
normen, bijvoorbeeld over
werven van vrouwelijke kandidaten
uitgevoerd wordt door één
taakverdelingen binnen een
helpen. Het is slim om jonge
bepaald geslacht. In de techniek
organisatie. Bepaalde keuzes
vrouwen te stimuleren na te
werken nou eenmaal meer
worden meer geaccepteerd en
denken over hun interesses en
mannen en in de zorg meer
zijn de standaard, terwijl andere
ambities. Rolmodellen kunnen
vrouwen. Dit komt vooral door de
keuzes als afwijkend worden
laten zien wat hun taken en doelen
keuze tussen de verschillende
gezien of helemaal niet worden
zijn in een organisatie. Zo krijgen
richtingen en studies. Mannen en
besproken.
jonge vrouwen een idee wat zij
vrouwen maken in het dagelijks
allemaal kunnen gaan doen in de
leven andere keuzes. Deze keuzes
Maatregelen
toekomst. Daarbij kan het invoeren
staan echter niet op zichzelf,
Verschillende maatregelen kunnen
van een specifieke quota in de
maar komen tot stand binnen
ervoor zorgen dat het verschil
politiek ervoor zorgen dat
een bestaande sociale context.
tussen mannen en vrouwen kleiner
vrouwen in de samenleving
Bijvoorbeeld het idee dat
gemaakt kan worden. Door kritisch
worden vertegenwoordigd.
vrouwen minder snel bereid
te kijken naar de inclusieve
Quota houden het onderwerp
zouden zijn een zware baan op
selectiefase kan ervoor worden
genderongelijkheid op de politieke
zich te nemen, omdat ze voor de
gezorgd dat mannen niet meer
agenda en zorgen voor duidelijke
kinderen willen zorgen.
oververtegenwoordigd worden in
voorwaarden over de tewerkstelling
alle machts-posities in organisaties.
tussen mannen en vrouwen.
Sociale structuren
Er zijn bepaalde sociale structuren die vooral voor vrouwen in de weg kunnen staan. Er zijn bijvoorbeeld bedrijfsculturen waar mannen de standaard zijn en waar mannelijke sollicitatiecommissies mannelijke sollicitanten aannemen en onder elkaar in overwegend mannelijke netwerken opereren.
Genderongelijkheid | 14
"Ik moet er niet om lachen als ik voor hoer word uitgemaakt." Genderongelijkheid | 15
Interview met Anouk Mulder Interviewer: Jet Hertogh Fotografie: Anouk Mulder
Anouk Mulder is 23 jaar en woont
Anouk vertelt dat zij genderongelijkheid vaak
in Leiden. Ze is lid bij de Leidse
terugziet in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld
studentenvereniging Quintus en heeft
ruimtes. Vrouwen kunnen 's nachts niet heel
met een paar dispuutsgenoten een
makkelijk over straat en kiezen vaak een andere
feministen Whatsapp-groep opgericht.
een andere veiligere, maar langere route als ze 's
Anouk is van kinds af aan al veel bezig
avonds van haar kamer in Leiden naar haar ouders
met het feminisme. In dit interview
verbaast. Hij had hier nog nooit bij stilgestaan. Dit
geeft ze antwoord op een aantal
soort verschillen ziet Anouk heel vaak. “Ik denk ook
vragen over dit onderwerp.
merken, dat je het ook niet meer niet kan zien. Ook
wanneer vrouwen zich begeven in openbare
route. Ook Anouk maakt dit vaak mee. Ze pakt vaak
reist. Toen ze dit vertelde tegen haar broer was hij
dat als je eenmaal dingen gaat zien of dingen gaat merk ik dat ik door de feministen whatsapp-groep er steeds bewuster van wordt.”
Wat vind je van de huidige situatie op het gebied van gendergelijkheid in Nederland?
Wie zouden er moeten optreden om
“Ik merk dat veel mensen ontkennen dat er
gendergelijkheid te realiseren?
genderongelijkheid is, dit maakt mij boos. Het is er
“Ik denk sowieso dat opvoeding heel belangrijk is.
gewoon en dat merk ik overal. Op het werk, maar
En dan denk ik dat er vooral veel winst valt te
ook in het gezins- en uitgaansleven. Sommige
halen bij het creëren van bewustzijn bij zoons.
mensen zien het niet of willen het niet zien. Ik denk
Echter, ik denk dat de overheid een grote rol heeft.
ook dat je goed moet kijken naar ‘gelijkheid en
Er moet veel aandacht voor zijn. Zoals op school,
gelijkwaardigheid’. Mannen en vrouwen zijn
sportverenigingen en in clubs. Wat vooral
biologisch gezien natuurlijk niet gelijk, maar dat
belangrijk is, is dat kinderen het jong aanleren.
betekent niet dat ze niet gelijkwaardig behandeld
Want als je klein bent, is iets al sneller normaal
moeten worden. Dit gebeurt nog veel te vaak.”
dan als je achttien bent.”
Genderongelijkheid | 16
Het creëren van bewustzijn is volgens Anouk het
Echter merkte ik toen dat jongens nooit bazig
begin. “Als mensen het niet erkennen en zien kan je
werden genoemd. En dan waren er leraren die
het ook niet oplossen.” Wel zegt ze dat je mensen
zeiden “ja je moet oppassen dat je niet te
niet kunt dwingen, want als mensen het niet
betweterig wordt, want dat vinden mensen irritant
geloven, kan je er ook niks mee. Sommige mensen
en dan word je net als Hermelien van Harry Potter”
zijn zich er bewust van, maar doen er niks aan.
En toen dacht ik maar dat is een super groot
“Daarin denk ik dan, dan ben ik liever te heftig dat
compliment, want ik vind haar fantastisch.”
mensen denken van “ohja daar komt ze weer met haar feministische uitspraken”. Dan compenseer ik
Al vrij snel had Anouk door dat ze een feminist was.
misschien voor de mensen die dus weinig doen.”
Ze durfde het alleen nog niet echt te zeggen. “Dat
Anouk vertelt dat deze kritiek soms wel hard
was vroeger ook niet echt een ding, dus dan hoef je
binnenkomt, maar dat ze veel steun kan vinden in de
dat ook niet echt te labelen.”
feministen groep. “Ja daardoor voel je je gewoon niet alleen.” Vroeger, toen ze voor het eerst over dit
Anouk las erg veel op vroege leeftijd. Ze denkt ook
onderwerp ging nadenken, had ze dit soort steun
dat dit een reden is waardoor ze veel opmerkte en er
niet.
veel in haar opkwam.
Wanneer ging je voor het eerst nadenken over
Kwam het misschien ook door je opvoeding?
genderongelijkheid?
“Mijn moeder is niet echt activistisch. Ik ben wel
“Vanaf de middelbare school heb ik altijd heel erg
altijd met het idee opgevoed dat je niet minder,
zoiets gehad van oh wat is het stom dat jongens
maar ook niet meer dan een ander bent. Ook zegt
bepaalde dingen wel mogen en meisjes niet of dat
ze altijd dat je financieel onafhankelijk moet zijn.
je hierin anders wordt behandeld door leraren.
Je moet gewoon werken, want het komt nooit aanwaaien. Ik merk wel dat mijn ze soms nog is van
En waarin zag je dit allemaal?
de traditionele rolpatronen en daar heb ik wel nog
“Ik werd op de basisschool altijd bazig genoemd
vaak discussies over. Bijvoorbeeld dat ik wel de was
omdat ik ook toen al best wel veel uitkwam voor
moet doen, maar mijn broertje niet. En dat begrijpt
mijn mening.
mijn moeder dan wel, want het gaat toch een beetje vanzelf. Mijn oma en tante zijn wel feministen. Niet dat ik dat ooit echt zo gelabeld heb, maar als ik dan nadenk over hoe zij in het leven staan, zijn zij dat wel. Mijn oma is vroeger nog verloskundige geweest wat in die tijd best wel een ding was. Haar vriendinnen werden namelijk allemaal ontslagen nadat ze kinderen hadden gekregen. Dus ik denk dat het feminisme deels uit mijzelf komt en deels uit mijn omgeving en opvoeding.”
De moeder, tante en oma van Anouk hebben haar ook altijd verteld hoe belangrijk de anticonceptiepil is en dat het ervoor heeft gezorgd dat vrouwen onafhankelijker zijn, dat je altijd recht hebt op abortus en dat je altijd kan scheiden van je man. “Dit had ik in die tijd eigenlijk niet echt gelabeld, maar ik denk dat ik er op mijn vijftiende achter kwam dat dit feminisme heet.”
Genderongelijkheid | 17
"HET LIJKT WEL ALSOF IETS SOMS ZO ERG MOET WORDEN VOORDAT HET WORDT GEZIEN."
Vind je dat de Nederlandse politiek invloed
“Ik denk dat mensen soms ook vergeten hoe
heeft op de genderongelijkheid?
belangrijk stemmen is, omdat je in Nederland
“Ja ik denk dat dat ook zeker veel invloed kan
heel veel vrijheden hebt. Maar het heeft zoveel
hebben als je kijkt naar partijen als de SGP die
invloed op je leven.”
überhaupt geen vrouwen in hun partij willen hebben. En ik denk dat als je dan kijkt naar de
Denk je dat de biologische verschillen tussen
tweede kamer, is dat eigenlijk hetgeen dat de
man en vrouw invloed heeft op
samenleving representeert. De politiek
genderongelijkheid?
weerspiegelt de samenleving maar het heeft in
“Hier heb ik het dus toevallig laatst met iemand
principe natuurlijk ook een voorbeeldfunctie. Ze
over gehad. Ik denk dus dat het heel belangrijk
moeten doen wat goed is voor de samenleving.
is om te erkennen dat vrouwen vaker last
Het bevorderen van lezen onder kinderen vind ik
hebben van hormonen en bijvoorbeeld
in principe een taak van de overheid.”
zwangerschap. Maar eigenlijk moet het systeem gewoon veranderen. Die is nu namelijk heel erg
Anouk vertelt over het grote belang van sociale
op mannen ingericht. Ik denk dat dat heel
bewegingen. Een voorbeeld hiervan is Black Lives
belangrijk is om de gelijkheid te erkennen om
Matter. “Ik denk dat de reden waarom Sylvana
het te bereiken. Ik snap ergens dat dat je liever
Simons nu in de Tweede Kamer zit, deels komt
hebt dat de man wel de hele maand door kan
door de Black Lives Matter beweging. Ik denk
werken. Maar wil je in een samenleving zitten
dat zij misschien helemaal niet die zetel had
met alleen maar mannen, omdat je die twee
kunnen pakken, als dat niet had
dagen zo belangrijk vindt terwijl vrouwen
plaatsgevonden dit jaar.”
misschien ook andere dingen te bieden hebben.”
Anouk vindt wel dat de politiek soms te laat is
Wat hebben vrouwen dan wat mannen niet
met problemen oppakken, ook met
hebben?
genderongelijkheid. "Het lijkt wel alsof iets soms
“Dat vind ik lastig om te zeggen want niet elke
zo erg moet worden voordat het wordt gezien,"
man en vrouw heeft dezelfde eigenschap.
vertelt ze. Wel zag Anouk deze verkiezingen
Misschien dat vrouwen meer gevoel hebben
steeds meer ‘stem op een vrouw’-campagnes.
voor de omgeving, maar dat vind ik ook wel
Dit is iets wat haar moeder en tante en Anouk
weer heel lastig om te zeggen. Het verschilt
zelf altijd al deden. Ze vindt stemmen ook heel belangrijk en vindt dat iedereen zich moet beseffen hoe belangrijk het eigenlijk is om te stemmen. Genderongelijkheid | 18
namelijk erg per persoon dan dat iets typisch mannelijks of vrouwelijks is."
"DE VROUW IS DE PERSOON BIJ WIE IK MIJ HET MEEST OP MIJN GEMAK VOEL." "De politiek moet als het ware de samenleving weerspiegelen. Niet iedereen is een witte middelbare man. Het is veel fijner en makkelijker om te stemmen op iemand die op jou lijkt. Ik heb gestemd op een donkere vrouw
Denk je dat seksistische grappen invloed kunnen
van 26. Haar waarden komen overeen met die
hebben op gendergelijkheid?
van mij en ik vind het belangrijk dat er meer
“Ja ik denk dat dat wel wordt onderschat. Mensen
kleur en jongere mensen in de politiek komen.”
zeggen vaak dat je je aanstelt, maar die grappen beginnen heel klein en ze zorgen ervoor dat het
Bij de vraag ‘wat is, in jouw ogen, de vrouw?’ werd het
grote langzaam normaal wordt. Bijvoorbeeld
even stil. Anouk vond het erg moeilijk om antwoord
straatintimidatie. Dat begint bij fluiten en naroepen
te geven op deze vraag. “Ik vind dit heel grappig,
en dat is misschien niet heel erg, maar dat gaat over
want ik merk zelf dat ik mijzelf het liefst omring met
naar achtervolgen, bedreigen, iemand echt heel
vrouwen”. Na even na te denken komt ze op het
onveilig laten voelen of zelfs aanranden. Hierdoor
antwoord “Ik denk dat mijn definitie van een vrouw
voelen die kleine dingen als nafluiten bijna net zo
meer het gevoel is wat ik heb bij vrouwen heb. De
onveilig als die grotere dingen. Je weet namelijk wat
vrouw is uiteindelijk de persoon bij wie ik mij het
er ook kan gebeuren. De grotere dingen ontstaan
meest op mijn gemak voel en waar ik voel dat ik het
niet uit niks en ik denk dat dat net zo is als met
meeste mijzelf kan zijn. Ik vind vrouwen ook gewoon
seksisme.”
heel leuk. De dynamiek tussen vrouwen kan ook heel sterk zijn. Daarom vind ik het ook echt stom dat
Heb je weleens iets niet kunnen of mogen doen
vrouwen in films soms tegen elkaar op worden
omdat je een vrouw bent?
gezet. Ik merk wel dat er steeds meer positieve
“Ja nou vooral vroeger. Toen mocht ik na een feestje
aandacht is voor de goede band tussen vrouwen.”
nooit alleen naar huis fietsen en daarom werd ik
Ook ziet Anouk dit terug bij haar vriendinnen. “Ik vind
vaak door mijn ouders opgehaald of moest ik met
het heel erg fijn dat je elkaar aanmoedigt.
een grote groep fietsen. Of een voorbeeld op het
Bijvoorbeeld in de feministen groep. Dat je dan zegt
werk. Ik heb een in een kas gewerkt, tomaten
waar je onzeker over bent en dat je daarover met
plukken. En in die kas is het dan heel erg warm,
elkaar in gesprek gaat. Dan zie ik echt dat elkaar
want de zon staat erop en dan kan het 30 tot 40
een soort van optilt en helpt. Hier haal ik ook echt
graden worden. En de mannen lopen dan in hun
heel veel steun uit en voel ik mij echt sterker door.”
korte broek zonder shirt, maar de vrouwen mochten dit niet. Genderongelijkheid | 19
Ik zelf heb dit nooit meegemaakt, want ik heb er niet
Denk je dat veel seksisme onbewust gebeurt?
lang gewerkt, maar een vriendin wel want die
“Ja dat denk ik wel. Het zit natuurlijk in een
werkte er langer. Maar zij heeft dus een keer
samenleving en daar kan het niet zomaar uit, dat
aangekaart dat het eigenlijk best raar is dat
heeft tijd nodig. 150 jaar geleden hadden vrouwen
mannen wel hun shirt uit mochten doen en vrouwen
nog geen stemrecht en was dat gewoon heel
niet, terwijl ze het net zo warm hebben. Toen hebben
normaal. Het was zelfs heel raar dat vrouwen
ze daar inderdaad over nagedacht en hebben ze de
stemrecht kregen. Het moet langzaam groeien. Ik
regel veranderd. Ook heb ik wel een aansluitend
denk dat dit soort dingen ook verband hebben met
voorbeeld hierbij wat ik nu eigenlijk nog steeds wel
seksistische grapjes. Dingen moeten niet als grap
meemaak. Als ik in het park zit en ik geen bikini aan
worden gezegd. Anders moeten vrouwen soms nog
heb maar een bralette, vind ik het best
denken of dit te maken heeft met gender of dat ze
ongemakkelijk om mijn shirt uit te doen. En jongens
het er zelf van maken.”
kunnen dit dan heel makkelijk doen. Ik doe het dan wel gewoon want het moet gewoon kunnen, maar
Denk je dat de positie van de vrouw in
ergens voel je je er toch ongemakkelijk bij. Nog een
verschillende culturen anders wordt
voorbeeld van werk gaat over een presentatie die ik
verwezenlijkt?
laatst moest geven voor mijn werk. Dat was in een
“Ja, dat denk ik wel. Bij streng gereformeerde
soort café waarvan ik wist dat er veel mannen
partijen hebben vrouwen in principe geen rol in de
werkten. Dan trek ik die broek aan in plaats van het
politiek. Daar is de man het hoofd van het gezin en
rokje wat ik eerst aan wilde doen. Maar daar heb ik
van elk instituut. En dat heeft zeker met religie te
dan geen zin in omdat er toch weer anders naar je
maken, want dat wordt gezegd met de bijbel in de
wordt gekeken. Dan wil je op dat moment wel
hand. En dat zie je ook in andere culturen. Maar er
denken van ‘fuck it’, maar toch trek ik dan liever de
zijn ook culturen waar juist vrouwen veel
broek aan om mij niet zo bekeken te voelen. Ik wil
belangrijker zijn. Vroeger was het ook zo dat
dan gewoon niet geseksualiseerd worden dus ik doe
vrouwen veel belangrijker waren dan mannen en
iets anders aan. En ik denk dat dat wel iets is waar ik
dat het daarom aan de mannen was om te jagen.
nu nog tegenaan loop.”
Mannen waren namelijk makkelijker vervangbaar
Anouk vertelt dat zij soms vindt dat ze niet serieus wordt genomen omdat ze een vrouw is. “Op de middelbare school had ik een n&t profiel. Hier zat natuurkunde bij en daar had ik twee docenten waarvan één rond de 30. Hij zat bij de TU Delft ik vond hem altijd heel denigrerend naar mij toe, omdat hij altijd deed alsof ik dom was. Hij heeft letterlijk een keer gezegd “ja mijn iPad heeft meer geheugen van jij”. Dan vroeg ik mij af of hij dit ook tegen een jongen had gezegd. Ik werd gewoon heel erg als het meisje neergezet die niet goed is in exacte vakken. Er werd mij gewoon geen kans gegeven en het werd niet eens uitgelegd. Dan moet je natuurlijk ook weer nadenken of dit echt was omdat ik een meisje ben of dat dat er niks mee te maken heeft, maar je voelt het wel heel erg.”
Genderongelijkheid | 20
als ze dood gingen. Eén man kan eindeloos veel vrouwen bezwangeren en één vrouw kan maar één keer in de negen maanden zwanger worden en dan één kind krijgen, dus in dat opzicht waren vrouwen veel belangrijker. Ik denk dus wel degelijk dat de positie van de vrouw cultureel en religieus wordt beïnvloed.”
Anouk is zelf protestants opgevoed en haar familie
En denk je wel dat ze altijd hun eigen keuzes
gelooft in principe ook. Het valt mij ook op dat ze een
kunnen maken?
kruisje draagt. “Ja dat is een beetje een ironisch
“Ook dit verschilt heel erg per stroming. Ik volg op
kruisje, want ik vond het geloof op de basisschool
insta vrouwen die vanuit eigen overwogen keuze
altijd leuk en interessant. Het vertellen van verhalen,
een hoofddoek dragen. Maar je hebt dan ook
het doorgeven van tradities en het zingen van veel
vrouwen als Lale Gül. Zij heeft een boek geschreven
liedjes vond ik super leuk. Maar ik was het ook met
waarin zij haar geloof eigenlijk vaarwel zegt en waar
heel veel gedachtegoed niet eens. Bijvoorbeeld dat
zij in Turkse gemeenschap wordt belemmerd. Zij
er in de bijbel staat dat de man als hoofd van het
mag als vrouw eigenlijk niks en ze wordt contant
gezin wordt gezien. Dat vond ik echt onzin.”
afgerekend omdat ze een vrouw is. Ze mag in de samenleving en cultuur waarin zij is opgegroeid niks
Anouk is opgevoed met deze verhalen en nam ze
vertellen als vrouw en wil zo niet meer leven. Ik
daarom eerst als waarheid aan. Het moment dat haar
onderken dus ook niet dat die onderdrukking. Maar
gedachten veranderde over het geloof was in
hoe Geert Wilders daar dan weer mee aan de haal
Thailand. “We gingen naar Thailand met het gezin
gaat, vind ik niet oke. Dan scheer je weer iedereen
en daar geloven mensen hele andere dingen. Toen
over een kam en ik denk dat het belangrijk is om
dacht ik “oja ik neem dit voor waarheid aan, maar
daar onderscheid in te maken. Net als dat ik het niet
waarom eigenlijk?” alsin omdat mensen vertellen
eens ben met de islam, want daar zit zoveel verschil
dat dit zo is, geloof ik hierin. Maar als ik hier was
in. Of met de hele christelijke stroming, want er zijn
geboren, had ik iets heel anders gelooft.” Ze was op
ook kerken die homo’s veroordelen, wat ik onzin vind.
dit moment twaalf jaar.
Maar de kerk waar mijn ouders dan bij zitten, doet
Wat is jouw beeld over de positie van de vrouw in verschillende religies? “De posities van de vrouw door religie verschillen heel erg per stroming in het geloof. Het is aan de
dat niet, daar is iedereen welkom. Het ding is een beetje dat je niet een hele religie neer kan zetten als vrouwonvriendelijk, want ik denk dat daarvoor te veel onderscheid tussen religies zelf is.”
vrouwen zelf wat zij doen met het geloof en hoe zij geloven, dus of ze een hoofddoek of een boerka dragen of niet. Ik denk dat ze daarin zelf hun eigen keuze hebben.”
Genderongelijkheid | 21
Denk je dat dit beeld wordt opgewekt door onwetendheid? “Ja dat denk ik wel vaak. Onwetendheid is heel vaak de oorsprong van het kwaad. Of nou in ieder geval de oorsprong van dat niet goed gaat en mensen onwetend zijn en daardoor handelen of dingen zeggen die dus niet kloppen. Dus als je je wereld verbreedt en naar verschillende verhalen luistert, kun je veel winnen. Dus ook in de politiek is het heel belangrijk dat je veel verschillende verhalen hoort van verschillende media. Je representeert dan ook mensen, omdat je dan een bredere kijk krijgt op dingen. Als je nooit dingen ziet in de media of in de politiek, is het ook niet raar dat je onwetend bent of dat je dingen niet ziet. Het is belangrijk dat mensen denken van “oh het kan ook zo”. Ik denk dat dat heel belangrijk is voor een betere samenleving. Dus dat mensen minder onwetend zijn en meer ‘woke’. Ik denk ook dat het belangrijk is als je niet veel weet over een onderwerp, je niet gelijk conclusies gaat trekken. Je moet er of meer over weten of geen conclusies over trekken. Maarja ik vind dat ook nog super lastig want ik oordeel ook nog steeds heel vaak heel snel, want dat is gewoon lekker makkelijk.” Wat voor advies zou je andere geven op het gebied van gender(on)gelijkheid? “Wees je bewust of probeer je er bewuster van te zijn en luister ook naar anderen. Dus dat is ook eigenlijk meer gericht op mannen. Luister ook als een vrouw hier iets over vertelt over wat ze heeft meegemaakt. Bedenk dan ook of het jou ook was overkomen of niet. Je moet mensen soms ook gewoon geloven als ze iets zeggen. Wat mij soms echt bang maakt is zo’n post ‘it’s fucking scary how man try to undermine the high numbers of street harassment’. Er wijst gewoon uit onderzoek dat er 90% dan de vrouwen slachtoffer zijn van straatintimidatie en dat er dan mannen zijn die die zeggen dat dit niet waar is. En dan proberen ze met man en macht het te ontkrachten. Ik vind het gewoon eng dat mensen het willen ontkrachten. Denk er juist over na, want het is best wel een cijfer en denk dan na over hoe het zou kunnen komen. Ik heb ook op een date wel eens een feministisch gesprek en ik heb twee keer verteld dat ik wel eens straatintimidatie heb meegemaakt of dat ik zelfs wel eens ben achtervolgd. Dat snappen ze dan niet en dan wordt er twee keer echt heel verbaasd op gereageerd. En dan hebben ze gewoon niet door dat vrouwen hier dagelijks of wekelijk mee zitten. En dat verbaast mij heel erg. Dat zij daar nooit over nagedacht hebben. Dus ik denk dat het heel erg gaat over het luisteren naar de ervaringen van vrouwen en over hoe dit kan veranderen. Misschien in het opvoeden van kinderen. Dus voed je dochter op zoals je je zoon opvoedt. Of voed je zoon op zoals je je dochter opvoedt. Ik las ook laatst een stuk over dat we de verkeerde kant op emanciperen. Vrouwen emanciperen nu richting mannen, terwijl eigenlijk mannen richting vrouwen zouden moeten emanciperen. Dus dat gaat ook over het feit bescherm je dochter niet, maar voed je zoon op. Ik denk dat hier echt veel meer aandacht in kan zitten en dat hier een taak bij de mannen ligt. Want wat kunnen wij nog? Ik kan de mannen die mij naroepen op straat wel aanspreken, maar dat heeft niet zo veel effect want dat hebben we al geprobeerd. Ik denk dat mannen moeten leren dat je het überhaupt niet moeten zeggen.” Genderongelijkheid | 22
"VOED JE ZOON OP ZOALS JE JE DOCHTER OPVOEDT."
SOCIOLOGIE Hoe komt het dat de vrouw vanzelfsprekend de meeste zorg van het kind op zich neemt?
Tekst: Julie Gomez Fotografie: Unsplash
Het was vroeger de norm dat de vrouw thuis bleef om voor de kinderen te zorgen. Ze deed het huishouden terwijl de man ging werken. Tegenwoordig is het normaal dat de moeder en de vader fulltime werken. Toch neemt de moeder in de meeste gevallen de zorgtaken van het kind op zich. Uit een onderzoek van het CBS blijkt dat alleen in het geval van een situatie met een werkloze vader, neemt hij de meeste zorgtaken van het kind op zich. In alle andere gevallen is het meestal de moeder die de zorgtaken op zich neemt. Er zijn verschillende factoren die ervoor zorgen dat de moeder uiteindelijk de meeste zorg op zich neemt. Eén daarvan is het zwangerschapsverlof/ouderschapsverlof. Vanaf het moment dat het kind geboren is, heeft de moeder recht op minstens tien weken ouderschapsverlof. Indien het om een tweeling of drieling gaat, krijgt ze nog twee tot vier weken extra verlof erbij. Dit wordt allemaal 100% uitbetaald door de werkgever.
Genderongelijkheid | 23
"De vader heeft evenveel recht op verlof als de moeder, dit geeft hem de kans om de zorgtaken vanaf het begin op zich te nemen en een band te creëren met het kind."
Het huidige systeem in Nederland sluit onvoldoende aan op de huidige samenleving, waarin de meeste tweeoudergezinnen bestaan uit tweeverdieners. Het zorgen voor een pasgeboren kind wordt nog steeds gezien als de hoofdtaak van de vrouw. Daarom krijgt zij meer weken verlof, dit hoort niet zo te zijn. De vader heeft evenveel recht op verlof als de moeder, dit geeft hem de kans om de zorgtaken vanaf het begin op zich te nemen en een band te creëren met het kind. De volgende reden waarom de vrouw de meeste zorg op zich neemt, is de band tussen moeder en kind. Omdat de moeder in de eerste paar weken
De vader mag maximaal vijf weken
meer tijd besteedt met het kind, kan het zo zijn dat
ouderschapsverlof aanvragen waarvan maar één
het kind in eerste instantie een hechtere band heeft
week 100% wordt uitbetaald door de werkgever.
met de moeder dan met de vader. Als gevolg
De resterende vier weken worden voor (maximaal)
hiervan zal de moeder veel sneller met het kind
70% uitbetaald. Hierdoor nemen veel vaders de
thuisblijven, als hij of zij bijvoorbeeld ziek is en zorg
beslissing om niet de volledige vijf weken verlof te
nodig heeft. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat
nemen. Als gevolg hiervan is het vaak zo dat de
moeders in 31 procent van de gezinnen waar beide
moeder in het begin meer tijd doorbrengt met het
ouders in gelijke mate betaald werk doen, meestal
kind en dus ook de meeste zorgtaken op
of altijd thuisblijven bij een ziek kind. Vaders doen
zich neemt.
dat in 9 procent van die gezinnen.
Genderongelijkheid | 24
SOCIOLOGIE Wat zijn de normen en waarden rondom gendergelijkheid in Nederland?
Tekst: Jet Hertogh Fotografie: Unsplash
Gendernormen zijn ideeën over hoe
psychoanalytische theorie van Freud
mannen en vrouwen zijn en zich moeten
komt het door het verschil in grootte van
gedragen. Deze leert iedereen al vanaf
het geslachtsdeel dat meisjes een
jonge leeftijd en hierbij komt veel
minderwaardigheidsgevoel ontwikkelen.
gendersocialisatie en stereotypering tot
Het gevolg hiervan is dat zij andere
stand. Al vanaf 14 jarige leeftijd hebben
gedragingen vertonen dan een jongen,
jongens en meisjes al geïnternaliseerde
zoals passiviteit en vrouwelijkheid.
gendernormen. Er is ook een sociaal perspectief waarbij In gendernormen is er een onderscheid
er drie verschillende concepten worden
te maken tussen egalitair en niet-egalitair.
beschreven; geslacht, geslachtscategorie
Niet-egalitaire, of traditionele
en gender. geslacht is het afgesproken
gendernormen houden in dat vrouwen
primaire geslachtskenmerk. Op basis
beter zijn in zorgzaamheid en
hiervan kan een persoon ingedeeld
huishoudelijke taken uitvoeren en dat
worden in de geslachtscategorie. Dit
mannen meer geschikt zijn voor
gebeurt in het dagelijks leven door het
leidinggeven en betaald werk. Egalitaire
uiterlijk waarop iemand zich identificeert.
normen stellen juist dat mannen en
Deze vertoningen zijn sociaal verplicht en
vrouwen gelijkwaardig zijn, ook in hun
laat zien tot welke groep diegene
rollen.
behoort (man of vrouw), overigens hoeft deze niet hetzelfde te zijn als het
Over de gendernormen zijn een hoop
geslacht. Gender wordt gezien als
theorieën. Als eerst het biologisch
activiteit: zorgen dat het gesitueerde
perspectief: het feit dat mannen en
gedrag past bij de normen en
vrouwen als twee natuurlijke groepen
gedragingen van de geslachtscategorie.
worden gezien, hangt voor een groot deel
Hierbij past het concept ‘doing gender’.
af van de biologische
De geslachtscategorie past niet bij de
voortplantingsfuncties. Bijvoorbeeld de
gender gedragingen, het gaat om de
verschillen in genitaliën. Volgens de
inhoud van individuen.
Genderongelijkheid | 25
Ook spelen maatschappelijke
tegenstelling tussen hoe mannen
invloeden een rol. De ‘feminist
en vrouwen zich moeten
theory’ beweert dat meisjes
gedragen en hoe ze er uitzien.
geconditioneerd worden om zich
In België zijn deze normen ook
verschillend te gedragen door
sterk aanwezig. Mannen worden
biologische verschillen. In de
gezien als stoer, dominant en
‘social learning theory’ wordt ook
sportief, en vrouwen als zorgzaam,
naar het belang van invloeden
gevoelig en elegant. Wanneer een
vanuit cultuur en omgeving
vrouw bijvoorbeeld de auto
gekeken. Mannelijkheid en
repareert, stellen ze gedrag dat
vrouwelijkheid ziet men hier als
afwijkt van de norm. De sociale
een basis waar iemand op terug
factoren hebben te maken met
kan vallen en niet als begrip waar
de blootstelling aan de situatie
elke man en vrouw zich naar
(exposure-based). Dit kan in
moet gedragen.
socialisatie of persoonlijke ervaringen voorkomen. Dit kan
Gendernormen hangen af
iemand bewust of onbewust
van culturele, sociale en
ontwikkelen door bijvoorbeeld te
demografische factoren.
observeren of te leren. Wanneer
Demografische factoren hebben
kinderen dit op jonge leeftijd
te maken met het belang
leren, heeft dit een blijvend effect.
tegenover je levensdoelen (interest-based). Als iemand
Ook een belangrijke factor is de
veel baat heeft bij de
invloed van de ouders. Ouders zijn
gendergelijkheid, zal hij of zij dit
namelijk de sterkste beïnvloeders
meer nastreven. Mannen denken
tijdens de eerste jaren van een
vaak dat zij profiteren van de
kind, het zijn hun rolmodellen.
ongelijkheid en streven de
Hun mening is daarom heel sterk
gelijkheid daarom minder na. Ook
van invloed op de mening van
speelt cultuur hierin een rol. De
het kind.
westerse gendernormen zijn erg binair: ze gaan uit van een Genderongelijkheid | 26
"Ouders zijn de sterkste beïnvloeders tijdens de eerste jaren van een kind, het zijn hun rolmodellen."
@WimLuyckx
Genderongelijkheid | 27
SOCIOLOGIE Hoe staat het in Nederland met seksisme en stereotypering?
Ook in Nederland zijn er dubbele standaarden. Mannen zijn stoer als ze veel bedpartners hebben gehad, vrouwen zijn een slet. Het fenomeen dat vrouwen uitgescholden worden voor slet of hoer voor het openlijk uitkomen voor hun seksualiteit is slut shaming en Nederland is geen uitzondering hierin. Ook in Nederland wordt geslutshamed. Onderdeel hiervan kan ook victim blaming zijn (want, als je je seksualiteit uit, lok je ‘natuurlijk’ verkrachting uit). Dit komt voort uit zogeheten seks scripts, zoals Gagnon & Simon veronderstelden in hun boek Sexual Conducts uit 1973. Deze scripts veronderstellen hoe
seks normaliter zou moeten lopen. Er bestaan ook scripts over verkrachting. Deze scripts zorgen ervoor dat er bepaalde mythes ontstaan rond verkrachting en aanranding. Deze zijn niet waar, maar zorgen wel voor victim blaming, slutshaming en stereotypes. De scripts worden gebruikt voor films, het is dus zo goed als zeker dat dit in Nederland ook leeft. Een voorbeeld van zo’n mythe is dat een slachtoffer van verkrachting zelf verantwoordelijk is als diegene onder invloed van alcohol en/of drugs is. Ook worden er met de mythes aannames gemaakt over gedrag en uiterlijk, hoewel context bij elke zaak ook van belang is. Hier wordt echter geen aandacht aan geschonken, door het bestaan van deze mythes. De mythes zorgen dus voor victim blaming en slut shaming, door de aannames die worden gedaan vanuit de mythes.
Genderongelijkheid | 28
Tekst: Marente van Doorn Fotografie: Unsplash
Vooroordelen, aannames en stereotypering
Vooral kinderen zien de beelden in de media als
komen niet alleen voort uit scripts, maar ook uit
realistisch. Als kinderen blijven geloven dat het
hoe de media de verschillende genders neerzet
in de praktijk ook zo is en hen niet anders wordt
en/of framet. De mens leert via de media over
geleerd, zullen zij in hun latere leven geloven
de genders, door beelden en verhalen. Mensen
dat de genders zich zo gedragen of op een
leren ook van andere mensen, al dan niet in de
bepaalde manier horen te zijn, zoals in de
media. Ook hier komen weer scripts naar voren,
media wordt laten zien. Verder zorgt het ‘ideale
maar dan over gender. De media zetten de
beeld’ uit de media ervoor dat meiden in hun
genders op een bepaalde manier neer,
tienerjaren een lager zelfbeeld hebben. Zij
waardoor er genderscripts ontstaan. Deze
willen namelijk aan het door de media
veronderstellen zich hoe mannen en vrouwen
geschetste ideaalbeeld voldoen, hoewel in de
zich bijvoorbeeld ‘zouden moeten gedragen’. De
praktijk niemand hieraan voldoet. Verder
media laten namelijk zien wat ‘normaal’ is voor
onderzoek laat zien dat ook jongens hier last
een bepaald gender. Echter is dit niet een
van (kunnen) hebben. Uit Amsterdams
normaalbeeld, maar een stereotype.
onderzoek voorafgaand aan wetenschappelijk onderzoek in 2017 blijkt dat zowel bij
Er zijn vier domeonen te onderscheiden waarop
mannelijke als bij vrouwelijke slachtoffers van
genders worden gestereotypeerd in de media,
(seksuele) intimidatie bijna altijd lastig werden
namelijk karaktereigenschappen, fysieke
gevallen door iemand van het mannelijke
karakteristieken, sociale rollen en beroepen.
geslacht . Dit komt ook naar voren in een
Mannen worden in de media bijvoorbeeld als
gelijksoortig Rotterdams onderzoek.
macho en dominant neergezet, terwijl vrouwen sexy worden neergezet, waarbij met name en
In Nederland bestaat Stichting Stop
uiterlijk en seks gebruikt worden om mannen
Straatintimidatie, die zich inzet voor het
aan te trekken. Daar komt nog eens bij dat
wettelijke verbod op het (seksueel) lastigvallen
vrouwen in de media vaak
van een ander op straat. In 2014 startte zij een
ondergerepresentateerd zijn en ook vaak als
petitie om dit onderwerp op de agenda van de
minderwaardig (ten opzichte van de man)
Tweede Kamer te krijgen. In 2017 kwam het
worden neergezet.
verbod er dan toch, als eerste in Amsterdam.
Genderongelijkheid | 29
"Het 'ideale' beeld uit de media zorgt ervoor dat tienermeiden een lager zelfbeeld hebben." J. BRANDS
Echter is het onduidelijk wat er wel of niet onder
Dit staat als volgt omschreven in de APV:
straatintimidatie valt. Ook verschillen de
“Het is verboden op of aan de weg of in een voor
meningen over het nut en de noodzaak van de
publiek toegankelijk gebouw in groepsverband
strafbaarstelling van (seksuele) straatintimidatie.
dan wel afzonderlijk, anderen uit te jouwen of
Handhaafbaarheid zou lastig zijn. Er worden
met aanstootgevende taal, gebaren, geluiden of
weinig boetes en vooral waarschuwingen
gedragingen lastig te vallen.” Bij overtreding kan
uitgedeeld, omdat veel mensen zich er niet van
een boete worden opgelegd. Na Amsterdam
bewust zijn dat (seksuele) straatintimidatie
volgde Rotterdam en erna kwamen er meer
strafbaar is in Amsterdam. In Rotterdam zijn er
grote steden bij, zoals Den Haag, Tilburg en
handhavingsacties geweest en daar worden wel
Breda.
boetes uitgeschreven sinds die acties in het voorjaar van 2018. Er is echter nauwelijks wat
De vraag is echter of het in de APV mag blijven
bekend over de effectiviteit van het verbod.
staan. Het verbod gaat namelijk wel in tegen
Critici van het verbod noemen het ook wel
artikel 1 uit de grondwet, vrijheid van
symboolwetgeving. Toch zijn er ook partijen,
meningsuiting. Daarom wilden PvdA en CDA in
zoals gemeentes en Stiching Stop
maart 2018 seksuele intimidatie op straat
Straatintimidatie die echt een aanpak willen en
strafbaar stellen. Dit werd opgenomen in het
vinden dat de wetgeving niet genoeg is.
derde wetboek van strafrecht bij overtredingen
Gemeente Amsterdam heeft in 2016 een plan
met betrekking tot de openbare orde, onder
van aanpak gemaakt, waarin o.a. staat dat zij
deze omschrijving: “Hij die zich in het openbaar,
preventieve maatregelen, zoals voorlichtingen
mondeling of door gebaren, op seksuele wijze
op scholen en grote campagnes, wil uitvoeren.
uit jegens een persoon en hierdoor die persoon
Ook in Rotterdam is een soortgelijk plan
in een bedreigende, vijandige, beledigende,
opgesteld en er is een app gelanceerd, waarmee
vernederende of kwetsende situatie brengt,
straatintimidatie anoniem kan worden gemeld.
wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste
Op basis hiervan weet de gemeente Rotterdam
drie maanden of een geldboete van de derde
ook waar de intimidatie plaatsvindt en zo kan zij
categorie.”
passende maatregelen nemen. Genderongelijkheid | 30
Genderongelijkheid | 31
INTERVIEWER: JET HERTOGH
INTERVIEW
GENDERONGELIJKHEID
INTERVIEW MET JOOS OCKELS Mevrouw Ockels is een echte feminist die in de
Vindt u dat u als vrouw zijnde zich al aan
jaren ’60 heeft meegedaan aan de emancipatie
bepaalde verwachtingen moet voldoen?
van de vrouwen. Tot op de dag van vandaag houdt ze zich bezig met het onderwerp
"Niet meteen als vrouw. Ik ben iemand van de eerste feministische golf en ik heb dat allemaal in die tijd al achter me gelaten, ik denk niet meer man of vrouw,
genderongelijkheid. Naast feministische
ik denk gewoon in hoe je naar buiten treedt en er
onderwerpen houdt ze zich tegenwoordig ook
zijn mannen en vrouwen die dat op hun eigen
bezig met het milieu en het verbeteren van de
manier doen. Er zijn natuurlijk wel verschillen tussen
duurzaamheid hiervan. Mevrouw Ockels is de weduwe van Wubbo Ockels, de eerste astronaut
de man en vrouw, maar ik kijk meer naar hoe is de persoon en dat kan zowel een man of een vrouw zijn."
die met Nederlandse nationaliteit de ruimte in ging. Zij werd altijd gezien als de vrouw van
Bent u wel tevreden dat u een vrouw bent?
meneer Ockels, in plaats van gewoon Joos
"Ja hoor! Ik ben heel tevreden dat ik een vrouw ben,
Ockels. Wij vroegen haar mening hierover en over de genderongelijkheid in Nederland door
maar dat zou ik waarschijnlijk ook zeggen als ik een man was geweest. Het gaat natuurlijk meer over hoe leef je je leven en niet zozeer het gender."
de jaren heen. Hoe voelt het om als de vrouw ‘van...’ gezien te worden? Wat is in uw ogen de vrouw?
"Nou, het voelt gewoon als dat je een leven hebt
"In mijn ogen is de vrouw gewoon een mens."
geleefd met iemand anders, dus je hebt samen een leven opgebouwd en in mijn geval was dat leven
Hoe is het om een vrouw te zijn?
bijzonder en leuk met bepaalde ups en downs. Als ik
"Nou ja, dat is dezelfde vraag als hoe is het om oud
terugkijk dan kan ik zeggen dat het een prima leven
te zijn of hoe is het om blond te zijn. Ik vind gender
was, in die zin heb ik geen enkel bezwaar. Ik heb een
niet zo belangrijk. Als ik bijvoorbeeld naar jou kijk
groot deel van mijn leven met iemand
dan zie ik eerst een mens of persoon en daarna de
samengeleefd en als ik met een vrouw had
vele eigenschappen die je bezit, bijvoorbeeld lang
samengeleefd was dat precies hetzelfde geweest. Ik
haar, vrolijke uitstraling, jong, etc."
had geen bezwaar om de vrouw ‘van…’ te zijn, ik zie daar geen narigheid of negativiteit bij."
Genderongelijkheid | 32
Dat is wel mooi, omdat er toch veel vrouwen zijn die het niet fijn vinden om de vrouw ‘van…’ te zijn. Ze worden dan niet meer gezien als een eigen persoon, wat vindt u daarvan? "Dit wordt ook bepaald door de mensen om je heen, ik heb bijvoorbeeld een goede vriendin en dat maakt mij de vriendin ‘van…’ of ik kan ook als de moeder ‘van…’ gezien worden. Dit zijn allemaal mensen die ik liefheb en dat is voor mij wel belangrijk, want ik wil wel dat gezien wordt dat ik mensen om me heen heb die ik aardig vind. Ik zou het pas erg vinden als ik met een moordenaar heb geleefd en ik word gezien als de vrouw van een moordenaar. Ik word natuurlijk mede bepaald door de mensen waarmee ik omga." Heeft u vroeger of nu als vrouw zijnde problemen ondervonden? "Dat verandert steeds in de periode van je leven hé. Ik weet nog wel dat toen ik jong was ik het vreselijk vond dat ik elke maand ongesteld werd, omdat het natuurlijk lastig was en het pijn deed. In dat moment dacht ik wel van was ik maar een man, maar op een bepaald moment in mijn leven dacht ik van goh! Wat heerlijk dat ik een vrouw ben en dat ik een kind kan krijgen. Het hangt dus ook af van welke fase in je leven je bent. Je moet je bewust zijn dat de verschillen tussen man en vrouw wordt bepaald door anderen. Ik ben uit de tijd van Simone de Beauvoir en zij zei altijd je wordt niet als vrouw geboren, maar je wordt tot vrouw gemaakt, het is je eigen instelling hoe je daarmee omgaat. In de jaren 60 was het een bekend probleem dat anderen, zoals mannen of zelfs je ouders, vrouwen in een bepaalde rol wilden stoppen, maar daar moest je dan tegen in gaan." Heeft u dat zelf vaak gehad? "Nou, in de jaren 60 en ‘70 wel. Toen was het echt activistisch de straat op, denk maar aan ‘baas in eigen buik’. Ik heb op een bepaald moment ook de kweekschool gewerkt een daar ontmoette ik nog vrouwen die ontslagen werden omdat ze zwanger waren. Nou, dat vond ik natuurlijk vreselijk! Dat vonden anderen vrouwen natuurlijk ook dus dan ging je samen daarvoor actie voeren."
Vindt u dat het sindsdien veel is verbeterd? "Het is verbeterd, er is meer openheid voor anders zijn." Vindt u dat er nog steeds problemen zijn nu? "Het gaat erom als je leert te denken in verschillen dan ga je ook steeds meer verschillen zien. Vroeger was het alleen man of vrouw, pas op mijn 17de hoorde en begreep ik het woord homo. Dus hoe meer je in verschillen denkt, hoe meer je kijkt van wat is anders aan die persoon en hoe meer je ook zult vinden. Ik ben zelf van mening dat de komst van de LGBTQ het niet beter maakt, omdat er alleen maar verschillen komen. Het is belangrijk dat er gekeken wordt naar de overeenkomsten en dat je geen oordeel hebt, want wat maakt mij het nou uit dat je lesbisch bent of dat je hermafrodiet bent. Als je een aardig mens bent, je houd je aan een aantal regels, je doet je best en je probeert wat van je leven te maken dan ben ik blij. Maar ik ben bang dat door het benoemen van al die verschillen we ons gaan richten op die dingen, waardoor ik denk van waar hou je je toch mee bezig? Wat kan mij het schelen!" Dat heeft u heel mooi gezegd, hoe komt u aan al deze wijsheid? "Ik lees veel. Ik heb bijvoorbeeld ook met mijn zoon discussies gehad over wc’s, mannen-wc, vrouwenwc, etc. Ik erger me bijvoorbeeld dat je bij een vrouwen-wc veel langer moet wachten dan bij een mannen-wc." Genderongelijkheid | 33
Heeft u ooit zelf iets niet mogen doen omdat u
Denkt u dat de seksistische grapjes en/of
een vrouw bent?
opmerkingen bijdrage aan de
"Niet bewust, nee."
genderongelijkheid? "Ik vind dat vrouwen, als ze daar last van hebben,
U zegt nu niet bewust, wilt u dat toelichten?
dat niet moeten ondergaan. Er is maar één manier
"Nou ja, je wordt soms beïnvloed door andere
om in dat soort situaties sterk te worden en dat is
mensen, maar mensen die mij kennen, kunnen je
leren, leren, leren en studeren, maar ook
vertellen dat ik altijd protesteer tegen dat soort
nieuwsgierig zijn en uitzoeken waarom en hoe. Dat
dingen. Ik kan nu niet zo snel herinneren of ik tegen
maakt je sterk, maar ook trots op wie je bent en hoe
problemen ben aangelopen, maar dat is vast wel
je bent. Je moet ook af van de onzekerheid van je
voorgekomen. Bijvoorbeeld met de wc’s zoals ik net
uiterlijk, want wat had mijn studieresultaten te
zei."
maken met het feit dat ik blond was?"
Bent u wel eens slachtoffer geweest van
Vindt u dat het zien van een vrouw als lustobject
seksistische grapjes en/of opmerkingen?
bijdraagt aan genderongelijkheid?
"Ik was heel blond toen ik jong was, dus er waren
"Nee, het is machtsongelijkheid. Het heeft te maken
soms wel jongens die zeiden blondje, alsof je heel
met geld."
makkelijk te krijgen was. Tijdens mijn studie kreeg ik ook seksistische opmerkingen. Maar dat vind ik het
Ik volg u niet helemaal kunt u het uitleggen?
voordeel dat je ervoor zorgt dat je dingen kan
"Nou ja, waarom tutten vrouwen zich zo enorm op?"
uitspreken en weet wat er aan de hand is, dan heb je genoeg munitie om iemand gelijk terecht te
Als ik bij mezelf ga kijken dan doe ik het omdat ik
wijzen."
er mooi wil uitzien en wil dat andere mensen dat ook vinden.
En deed u dat zelf ook vaak? Uitspreken als er
"Nou ja… ok. Maar dan ben je toch niet een
zo’n opmerking werd gemaakt?
lustobject?"
"Maar natuurlijk! Je hoeft bij mij geen seksistische opmerkingen te maken. Het gaat niet meer over
Nee, maar veel mannen fluiten bijvoorbeeld
seksisme, maar het gaat over macht, laat jij je iets
vrouwen na omdat ze denken dat hoort. Het is
vertellen door een ander?"
gek als je ervoor nadenkt, want vrouwen fluiten mannen ook niet na. "Het zijn heel vervelende dingen. Ik heb dat zelf ook meegemaakt, maar dan dacht ik altijd van goh, wat een zielige jongen. Dit is iets in een cultuur, vooral in een cultuur waar vrouwen als minderwaardig worden gezien en zich moeten verbergen." Wat vindt u van de huidige situatie op gebied van genderongelijkheid in Nederland? "We zijn niet gelijk, mannen en vrouwen zijn niet gelijk. Er zit een heel groot schaal tussen de man en vrouw, er wordt vooral gekeken naar de verschillen daartussen en dat vind ik gewoon onzin. Je hebt natuurlijk verschillen tussen mensen, maar je moet uitgaan dat we allemaal gelijkwaardig zijn als mens. Het gaat erom dat je mensen niet
Genderongelijkheid | 34
stigmatiseert."
"HET IS WEL ZO DAT MANNEN MEER RISICO’S NEMEN EN MEER RUIMTELIJK INZICHT HEBBEN, TERWIJL VROUWEN MEER GERICHT ZIJN OP EMOTIE OF ZORG." Wie zouden er volgens u moeten optreden om te
Op welke partijen zou u niet stemmen?
zorgen voor echte gendergelijkheid?
"Sowieso de religieuze partijen niet."
"Iedereen. Jij als vrouw moet blijven studeren, leren en lezen om sterk te worden en goede argumenten
Denkt u dat vrouwen top posities in bedrijven
te hebben. Maar de wetgevers en de politiek moet
kunnen behalen?
het ook doen. Je moet echter niet wachten op de
"Maar natuurlijk! Ik heb in een boek (Het
politiek, je kan ook zelf de straten op gaan en
vrouwenbrein) gelezen dat mannen en vrouwen
zeggen potjandorie ik wil dit niet."
verschillend zijn, qua intelligentie doe je niet onder aan de man je hebt gewoon dezelfde capaciteiten.
En wie denkt u dat er nodig is om bijvoorbeeld
Het is wel zo dat mannen meer risico’s nemen en
werkgevers te motiveren meer te studeren en
meer ruimtelijk inzicht hebben, terwijl vrouwen meer
leren over vrouwen?
gericht zijn op emotie of zorg. Dus de verschillen zijn
"Als je terugkijkt dan zie je dat als mensen iets willen,
er wel maar de capaciteiten qua denken zijn
ook individuele mensen, cirkelt dat door naar boven.
helemaal niet verschillend, een bedrijf mist dus een
Uiteindelijk gaat het erom dat je op elk niveau de
deel kennis van de maatschappij als ze geen
dingen wil veranderen. Als jij gaat kiezen voor een
vrouwen hebben."
politieke partij die bijvoorbeeld een stelling heeft dat vrouwen niet kunnen doorstromen of geen hoge
Denkt u dat door biologische verschillen vrouwen
functie kunnen hebben, dan zou ik je aanraden om
de top niet zouden kunnen behalen? Bijvoorbeeld
juist niet voor die partij te kiezen. Ik zou dat in ieder
omdat vrouwen één keer in de maand uitvallen.
geval niet doen! Als jij naar een bedrijf gaat en je
"Dan zou je moeten kijken naar de hoeveelheid
gaat met de stelling; ik hoor evenveel geld te krijgen
ziekte-uitval, maar ik geloof daar niet zo in. Mensen
als een mannelijke collega en jij kan aantonen dat je
die angst hebben voor dit soort ontwikkelingen
aan alle kwaliteiten voldoet, dan zal de werkgever
houden dat tegen, maar ik geloof niet in dit soort
ook langzamerhand rekening daarmee gaan
verschillen. Ik vind het wel raar dat een werkgever
houden. De werkgever wil natuurlijk ook een goed
niet gebruik zou maken van de kracht van vrouwen.
imago hebben in de bedrijfscultuur. Je kan niet
Het is ook niet het feit dat vrouwen het niet kunnen,
wachten tot het gebeurt, jij moet het doen."
maar meer door de vooroordelen van anderen wordt het hen moeilijker gemaakt om op de top te komen." Genderongelijkheid | 35
"IK MAAK ME WEL ZORGEN OVER HOE JONGE VROUWEN ZICH DRUK MAKEN OVER HOE HUN VERSCHIJNING IS, WAARSCHIJNLIJK VEROORZAAKT DOOR DIE KLEINE SCHERMPJES." Hoe was de rolverdeling vroeger, want u werkte
Want uiteindelijk gaat het om macht in mijn ogen
vroeger ook, werd het dan eerlijk verdeeld?
en die macht geeft je bepaalde rijkdom. Ik zag laatst
"Nee, ik heb helemaal niet gewerkt vroeger. Doordat
bijvoorbeeld dat ze in Drenthe een graf vonden en
mijn man een zeer intensieve baan had gekregen
daarin lagen vrouwen met wapens naast zich. Dat
hadden we afgesproken dat hij de baan kant doet
beeld hebben wij helemaal niet, je denkt eerder dat
en ik de huis kant."
een vrouw met potten en pannen begraven wordt, maar nee. In de tijd van de nomaden deden
En was u daarmee akkoord of had u het
vrouwen ook mee met de jacht en het zoeken van
misschien anders gewild?
voedsel, pas op het moment dat culturen besloten
"Ja, ik was daarmee akkoord. Ik was ermee akkoord
om op een plek te blijven en landbouw te beginnen
omdat op dat moment het gezin belangrijker voor
kwamen andere structuren waarbij de vrouw weer
mij was, we hadden namelijk een kind. Ik vond het
thuis bleef."
ook heel begrijpelijk dat mijn man die baan wilde want dat had ik ook gedaan als ik in zijn schoenen
Denkt u dat vrouwen niet voor zichzelf opkomen
stond, dan zou hij weer de huis kant hadden moeten
door misschien onwetendheid?
doen. Het is een afspraak die je maakt. Waar we ook
"Ja, ik denk het wel. Ik kan niet genoeg benadrukken
geluk mee hadden, is dat we in die tijd wel
hoe belangrijk het is om te verkennen en te lezen. In
comfortabel konden leven van één salaris. Ik denk
mijn geval heeft het veel geholpen om te lezen, want
dat dat tegenwoordig niet meer zo is."
hoezo zou een man meer waard zijn dan een vrouw? Ik word niet als vrouw geboren, maar tot
Denkt u dat de positie van de vrouw in
vrouw gemaakt door de anderen en ik heb
verschillende culturen anders wordt
helemaal geen God nodig om te weten wat goed en
verwezenlijkt?
fout is, dat kan ik ook wel zonder die God. Je moet je
"Ja, bij het christendom en bij de islam. Dat is toch
niet dingen laten vertellen en dat is iets, als je kijkt
vreselijk, daar moet je je gewoon verstoppen."
naar deze tijd, dan maak ik me wel zorgen over hoe jonge vrouwen zich druk maken over hoe hun
Hoe komt u aan dit beeld?
verschijning is, waarschijnlijk veroorzaakt door die
"Vanaf dat ik jong was vond ik het al belachelijk. Ik
kleine schermpjes. Het uiterlijk is bijna belangrijker
lees daar veel over en ik kan mij niet voorstellen dat
geworden dan het denken en dat vind ik jammer en
er van mij geëist wordt dat ik me op een bepaalde
zorgelijk, want door dat te doen maak je jezelf weer
manier moet gedragen.
afhankelijk van een ander. De ander bepaalt of je mooi bent."
Genderongelijkheid | 36
ANTROPOLOGIE Welk invloed heeft religie op genderongelijkheid?
Tekst: Siham Hadra Fotografie: Unsplash
Het is vanzelfsprekend dat verschillende religies zowel nu als vroeger een groot invloed hebben op de rollen van de man en vrouw in een maatschappij. In Nederland zijn 54% van de Nederlanders atheïst of voelen zij zich niet thuis in een religie of groepering. Verder volgen 34,9% van de Nederlanders het Christendom, waarvan 20,1% RoomsKatholiek is en 14,1% Protestants is. Tot slot vormen de Moslims 5% van alle religies in Nederland (CBS, 2019). We hebben gekozen om ons te verdiepen in deze religies, omdat dit de twee grootste religies zijn in Nederland. Daarbij zullen wij in dit onderdeel bijna tot geen onderscheid maken tussen de Katholieke en Protestantse stroming met betrekking tot de positie van de vrouw. Dit komt, omdat tussen deze twee stromingen bijna geen onderscheid is met de positie van de vrouw binnen het Christendom. Enkele onderscheidingen zullen waar nodig toegelicht worden.
Genderongelijkheid | 37
De negatieve berichtgeving over de Islam is sinds de terroristische aanslag op de Twin Towers in 2001 begonnen. Volgens het onderzoek van Balçik domineert een negatieve berichtgeving in de Nederlandse media over de Islam. Uit de resultaten blijkt dat 20% over berichten van moslims gaat over terrorisme. Daarbij wordt maar liefst 83% van alle nieuwsberichten die over terrorisme gaat gekoppeld aan Moslims en de Islam. Verder gaat 11% van de nieuwsberichten over Moslims die botsen met culturen, 7% gaan over moslims als ongewenste migrant of asielzoeker en gaat ook 7% over diversiteit en problematieken die binnen de moslimgemeenschap spelen. Tot slot gaat 8% over ‘onderdrukte moslimvrouw’. Zoals je kan zien aan de resultaten van dit onderzoek ‘Moslims in Nederlandse Kranten’ is er geen positief beeld over de moslim in het algemeen. De Nederlandse media portretteren de Islamitische vrouw als: een ‘onvrije moslima’ of de ‘onderdrukte vrouw’. Dit is afgeleid uit vele stereotyperingen en vooroordelen die mensen hebben. Waar komen deze stereotyperingen toch vandaan? Deze stereotyperingen komen uit de negatieve berichtgeving. Toen de gastarbeiders uit voornamelijk Marokko en Turkije kwamen in de jaren zeventig begonnen de
Wie zegt dat deze vrouwen tegen hun zin het huishouden doen of dat zij doen wat hun mannen zeggen of dat zij de zorg willen dragen over de kinderen? Dit is enkel gebaseerd op de stereotyperingen van de moslimvrouw. Daarnaast heeft iedereen een keus in wat hij of zij wilt doen. In
berichtgeving over de moslimvrouw. Er werd vaak
het geval je een huisvrouw wilt zijn of een carrière wilt
gezegd dat de vrouwen de hele dag thuis zaten, niet
opbouwen, alles moet kunnen. Ja, zelfs de
werkten en gehoorzaam moesten zijn aan hun man. Ze
moslimvrouw heeft daar een keuze in. Iedereen heeft
konden niet (Nederlands) praten, dus konden zij zich ook
zo zijn waarden en normen. De tweede generatie
niet voor henzelf opkomen. Dit waren vaak eenzijdige en
moslimvrouwen is wel beter geëmancipeerd en
speculerende berichten. Men wist nog niets over deze
probeert een bijdrage te leveren aan de Nederlandse
nieuwkomers en over de Islam. Er heerste
maatschappij. Daarnaast proberen zij ook deze
onwetendheid. Toch begonnen deze stereotyperingen
stereotyperingen omver te gooien.
pas sterker te worden na de aanslagen in 2001. Verder heerst er ook een stereotypering dat moslimvrouwen ongeschoold zijn en traditioneel huisvrouw willen of zelfs moeten zijn. De eerste generatie moslimvrouwen in Nederland houden zich vast aan traditionele normen en waarden, wat in de weg zou kunnen staan van emancipatie. Normen en waarden zoals dat de vrouw voor het huishouden kan zorgen. Verder hebben deze vrouwen vaker een taal- en
Maar waarom wordt de moslimvrouw nou onderdrukt in de Islam? ‘De vrouw wordt onderdrukt, want zij draagt een hoofddoek en mag haar lichaam niet laten zien’. Verder zijn zij onderdanig aan de man en heeft zij amper een vrije wil. Dit zijn vaak de stereotyperingen die over moslimvrouwen bestaan. Vaak wordt, met name de Arabische cultuur, verward met de Islam. Niet alle Arabieren zijn moslim en niet
opleiding achterstand. Hierdoor leven zij vaak geïsoleerd
alle moslims zijn Arabieren! Er wordt gekeken naar de
van de samenleving waardoor een bepaald is over deze
Arabische cultuur, omdat het grote deel van deze
vrouwen. Dat betekent echter niet dat deze vrouwen
cultuur een invloed heeft op de culturen binnen
onderdrukt zijn of geen wil hebben.
verschillende Islamitische landen.
Genderongelijkheid | 38
De Arabische cultuur heeft verschillende normen en
Dit is het probleem waardoor de positie van de
waarden die verreweg heel anders zijn dan de
Islamitische vrouw wordt beoordeeld. Deze
Westerse normen en waarden. De Islam heeft daar
verouderde normen en waarden vergaan moeilijk.
natuurlijk invloed op. Dat het anders is, betekent niet
Volgens een onderzoek van de Bristol University in
dat het goed of fout is. In de traditionele Arabische
2019 heeft de Islam juist emancipatoire kanten en is
cultuur draagt de vrouw zorg voor het gezin en het
er een groot support voor feminisme. Alleen de
huishouden. De man is de broodverdiener en het
autoritaire regimes in Islamitische landen geven die
hoofd van de familie. De westerse samenleving
ruimte niet. Dit was ook het geval in Westerse landen,
beschouwt deze vrouwen daardoor als onderdrukt en
er moest veel gebeuren op politiek en sociaal gebied
niet gelijk aan mannen. Gek genoeg, was dit nog
om gelijke rechten te krijgen voor vrouwen. Op dat
geen 50 jaar geleden ook de standaard in westerse
moment was de overheid ook het probleem. Zij
landen. Gelukkig is de werkelijkheid anders: tradities
stonden ook in de weg van emancipatoire
veranderen en de rol van de vrouw bestaat uit meer
bewegingen. Zelfs tot op de dag van vandaag zijn de
dan alleen ‘het gezin’. Er is veel veranderd binnen de
vrouwen nog niet gelijkwaardig. Dit geldt ook voor de
Islamitische wereld. Vrouwen kunnen meedoen aan
Islamitische landen, met name de Arabische landen.
zakelijke aangelegenheden en werken meer, ze zitten
Volgens dit onderzoek staat de Islam dus niet in de
niet alleen maar thuis.
weg voor vrouwenrechten. Alleen moeten vele Islamitische landen meer vrijheden geven aan
Het beeld dat religie in het algemeen
moslims om een eigen invulling te kunnen geven op
vrouwenrechten in de weg staat, blijkt niet waar te
hun religie. Dit geldt met name voor Arabieren. Als
zijn. De Islam heeft genoeg emancipatoire kanten. In
Arabieren vrijer worden gelaten, lijken zij vaker voor
de Islam is er wel een verschil tussen een man en een
en progressievere Islam te kiezen. Islam staat niet in
vrouw, dat is biologisch gewoon een feit. Verder
de weg voor vrouwenrechten, maar verouderde
vullen de man en vrouw elkaar aan. Daarmee is er
culturen en autoritaire regimes.
geen onderdrukking aanwezig of zijn vrouwen niet ongelijk aan mannen. Het feit dat bijvoorbeeld een
De religie van Islam heeft invloed op de genderrollen,
moslima zich bescheiden kleedt is om haar zelf te
maar niet in het nadeel van vrouwen. De Islam komt
beschermen, het is iets tussen haar en God. Dit wordt
juist op voor vrouwenrechten. Er wordt veel over
niet door mannen bepaald. Het is altijd haar eigen
moslima’s gepraat, maar er wordt weinig met
keus. Net zoals het een keuze is van een vrouw om
moslima’s gepraat om over zulke onderwerpen te
zich schaars te kleden, is het ook een keuze van een
discussiëren. Er is sprake van een eenzijdige
andere vrouw om zich bescheiden te kleden.
berichtgeving wat zorgt voor een bepaald over de
Waarom wordt het ene wel goedgekeurd maar het
Islam en daarmee ook moslima’s. Tot slot heerst er
andere niet? Omdat het anders is, of om dat men het
ook onwetendheid over de religie van Islam. Enkele
niet begrijpt? Dit betekent niet dat zij wordt
beeldvorming uit berichtgeving is niet waaruit de
onderdrukt door de Islam of mannen. Zoals hiervoor
islamitische vrouw bestaat. Zij zijn zoveel meer dan
gezegd is, stonden de rollen van vrouwen en mannen
alleen dat. Verder beïnvloedt het geloof zeker de
al vast. We praten hier over nog geen vijftig jaar
positie van de vrouw, maar niet op een negatieve
geleden. De rollen waar de man voor het brood zorgt
manier. De genderongelijkheid hoeft niet per se voort
en de vrouw voor de kinderen. Dit geldt zowel voor de
te vloeien uit religie, iedereen kan een eigen invulling
westerse als oosterse landen.
geven.
Genderongelijkheid | 39
In tegenstelling tot de Islam heeft het Christendom
Het beeld van vrouwen in het Christendom
minder last van negatieve media aandacht. Toch zijn
Als eerste zullen we het hebben over de Evangelische
er heel wat vooroordelen en staat de vrouw niet in
stroming. Dat is in feite het orthodoxe protestantisme.
een positief daglicht. Vaak wordt de Christelijke
Wanneer wij zullen praten over de evangelische
vrouw gezien als iemand die wekelijks naar de kerk
stromingen, maakt de Katholieke kerk hier ook deel
gaat en rokjes moet dragen. In hoever kloppen deze
van uit. Het enige verschil is dat Katholieken de
vooroordelen en hoe is dit ontstaan? Wat is de
kerkelijke leergezag vereren en zich houden aan
werkelijke positie van de vrouw in het Christendom
tradities. Daarnaast geloven zij ook dat de Paus de
en heeft dit een invloed op de genderongelijkheid?
plaatsvervanger van God is op aarde.
Het begin van het Christendom begon na de
De Protestanten geloven dit weer niet. Toch geloven
geboorte van Jezus in Nazareth. Jezus zou door God
deze stromingen beide wel het woord van God, de
de beloofde Messias zijn. Na de opstand van Jezus
bijbel en halen zij daaruit hun leringen vandaan.
was het doel om door middel van evangeliën (blijde boodschappen) het geloof aan de gehele mensheid
De Evangelische kerken hechten waarde aan familie
te prediken. De Bijbel is het woord van God. Er zijn
en onderlinge relaties binnen een familie. Vaak
veel verschillende kerkstromingen en afsplitsingen
worden die relaties dus bestempeld als conservatief
met daarbinnen een verschil aan opvattingen. Dit
en controversieel in de huidige samenleving. Ook in
betekent dat er moeilijk kan worden gesproken
het Christendom wordt er gesproken over een
worden over de juiste normen en waarden binnen
verschil tussen een man en een vrouw op biologisch
het Nederlands christendom. Dat is ook niet het doel
vlak. Er is dus geen scheiding, maar wel een
van dit onderzoek. Wij geven enkel weer wat de
onderscheid. Het Christendom gelooft ook dat de
belangrijke oorzaken zijn die bijdragen aan het
man en vrouw elkaar aanvullen. Zij hebben elkaar
ontstaan van christelijke genderrollen.
nodig. Vrouwen krijgen in het Christendom een bepaald rol toegediend wat verschillende uitwerkingen kan hebben in de huidige samenleving. De schrijfster, Sally Gallagher, stelt dat ideeën over de kerk als een familie, of als een door genderopvattingen bepaalde orde, bepalen hoe er in evangelische kringen gedacht wordt over partnerschap, leiderschap en autoriteit. Zij heeft meerdere gezinnen onderzocht in de Verenigde Staten die het evangelische Christendom aanhangen. Een meerderheid gaat ervan uit dat de man het hoofd van het gezin hoort te zijn. De vrouw zorgt voor het huishouden en kinderen. Dit vloeit voort uit het feit dat mannen en vrouwen verschillend zijn en dus verschillende rollen hebben. God heeft ze voor een reden anders geschapen. Maar niet iedereen is het eens met deze genderopvattingen. Het past niet in de geëmancipeerde westerse maatschappij. Het is duidelijk dat Nederlandse Christenen het Christendom minder ‘streng’ praktiseren dan Amerikaanse Christenen. Het lijkt erop dat de positie van de vrouw binnen het Christendom verandert in de verschillende stromingen die er zijn. De Katholieke kerk heeft vrijwel dezelfde opvattingen als het gaat om genderopvattingen.
Genderongelijkheid | 40
De enige stromingen die nu van belang zullen zijn,
Er kan geconcludeerd worden dat religie wel degelijk
zijn de conservatieve en seculiere stromingen binnen
een invloed uitoefent op de genderongelijkheid in de
het Christendom. De reden is dat deze specifieke
samenleving. Echter zijn er veel aspecten van religie
stromingen binnen elk afsplitsing in het Christendom
wat onbekend is en niet wordt begrepen. Door
vrijwel bijna hetzelfde zijn. Zij houden dezelfde
onwetendheid zijn er vooroordelen en gaat men uit
ideeën en opvattingen over het geloof. Het is van
van wat er in de media wordt gezegd. In zowel het
belang om te begrijpen wat de conservatieve en
Christendom als de Islam is er sprake van
seculiere stromingen inhouden. Wat de meeste
genderrollen. Er wordt uitgegaan van de biologische
mensen waarschijnlijk wel weten, is dat een
verschillen die dus invloed hebben op wat de vrouw
conservatieve stroming vaak streng is en zich houdt
en de man hoort te zijn. Deze specifieke rollen
aan de diepe wortelen van het geloof. De seculiere
worden in de huidige maatschappij gezien als
stroming daarentegen is minder streng en waarbij
onderdrukking en ongelijkwaardigheid. Dit hoeft niet
religie geen invloed mag uitoefenen binnen een
altijd zo te zijn. Dat men tevreden is met deze rollen
maatschappij. Zoals voorheen is gezegd, zijn er
hoeft niet te betekenen dat de een onderdrukt is of
verschillende rollen en verwachtingen voor de man
dat de ander onderdanig is aan de man. Verder
en vrouw. De kerk vindt dat deze rollen de vrouwen
spelen oude culturen, normen en waarden een grote
niet minderwaardig maakt.
rol in deze genderrollen waardoor emancipatie moeilijk gaat. Door deze rollen kan het dus zijn dat
Dat een vrouw een andere rol heeft dan de man
vrouwen niet kunnen doorgroeien en ongelijkheid in
betekent dus niet dat zij minderwaardig is op welk
de maatschappij blijft voortbestaan. Het geloof hoeft
manier dan ook. Binnen de conservatieve stromingen
niet in de weg te staan. Het is duidelijk dat iedereen
moeten vrouwen zich dus vasthouden aan deze
de vrijheid moet krijgen om een eigen opvulling te
rollen. De vrouw kan bijvoorbeeld niet in een
krijgen in een religie.
leidinggevende functie betreden. De reden is simpel: God heeft ons anders geschapen. Rollen zoals: het huwelijk en moederschap is waar God vrouwen specifiek voor heeft geschapen. De vrouw kan dus in deze rollen uitblinken. God heeft immers de vrouw van deze gaven en talenten voorzien. De man heeft leiding en zorgt voor het brood. De man moet dus ook van zijn talenten en gaven gebruik kunnen maken. Op deze manier zijn de rollen verdeeld. De man en vrouw zijn gelijkwaardig in de ogen van God. De seculiere stroming is het hier mee eens, alleen willen zij de specifieke rollen veranderen. Iedereen krijgt een uniek doel van God. De vrouw heeft genoeg talenten en gaven die niet alleen voor het huwelijk of moederschap gebruikt hoeft te worden. In het Christendom staat het gezinsleven voorop, maar een eigen invulling is dus nodig. Binnen de seculiere stroming kunnen vrouwen wel meer doen dan alleen ‘het gezinsleven’. De rol van de vrouw in de maatschappij kan hier wel veranderd worden. Iedereen heeft dus verschillende opvattingen over hoe het geloof gepraktiseerd kan worden. Het is dus van belang dat iedereen de vrijheid krijgt om een eigen opvulling te geven aan het Christendom. Op deze manier kan er gewerkt worden aan gelijkwaardige rollen.
Genderongelijkheid | 41
ANTROPOLOGIE Wat zijn de verschillen in positie van de vrouw in de Nederlandse cultuur ten opzichte van andere culturen?
Tekst: Julie Gomez Fotografie: Unsplash
Nederland behoort tot een van de
India en China
vijftien landen waar geen enkel
In landen als India en China werd de man altijd als
juridisch verschil is tussen de man
hoger en sterker gezien waardoor veel families alleen
en vrouw, hun rechten zijn precies
maar baby-jongens wilden krijgen. Hier werden
hetzelfde. Dit betekent wel dat er in
extreme maatregelen voor getroffen. Men pleegde
de overige 128 landen hier geen
abortus zodra bekend was dat het een meisje werd. Als
sprake van is en de vrouw nog steeds als minderwaardig wordt gezien tegenover de man. Dit gebeurt voor het grootste gedeelte nog in Azië en het Midden-Oosten. Nederland
Door de jaren heen is de positie van de vrouw in Nederland veel veranderd. Zo was het in en vóór 1900 normaal dat de vrouw thuis bleef en zorgde voor de kinderen en
dit niet gebeurde en het meisje werd geboren, werd ze veel slechter behandeld en kreeg minder aandacht dan de jongen. Dit had als gevolg dat het meisje uiteindelijk overleed door nalatigheid. Dit probleem speelde jarenlang. Tegenwoordig is er een overvloed aan mannen en een tekort aan vrouwen in India en China. De vrouw is in de minderheid, hierdoor is er nu veel vraag naar huwbare vrouwen. Je zou denken dat vrouwen hierdoor meer gewaardeerd worden, maar dat is niet het geval.
het huishouden. Verder had de
Vrouwen in India en China lopen op dit moment veel
vrouw niet veel rechten en waren zij
meer gevaar op ontvoering en mensenhandel, door het
zeer afhankelijk van de man.
tekort aan huwbare vrouwen. Zij worden op dit
Bijvoorbeeld bij het openen van een
moment meer als een object gezien, dan als een
rekening, zij had toestemming nodig
daadwerkelijke persoon. We kunnen hiermee
van de man om bepaalde dingen
concluderen dat de positie van de vrouw in de
te mogen doen.
Aziatische cultuur veel slechter en gevaarlijker is dan de positie van de vrouw in Nederland .
Genderongelijkheid | 42
"Arabische vrouwen worden nog te weinig vertegenwoordigd in de politieke sfeer, daarnaast hebben zij nog te vaak te maken met seksuele intimidatie en vooroordelen."
Het Midden-Oosten
In landen zoals Tunesië, Libanon
De positie van de vrouw in het
en Jordanië waren er zelfs
Midden-Oosten zit nogal
discriminerende wetten waarbij
ingewikkeld in elkaar.
een verkrachter op vrije voeten
Naast de daadwerkelijke
mocht als hij trouwde met het
genderongelijkheid, hebben
slachtoffer. De afgelopen tien jaar
mensen ook een bepaald beeld
streden Arabische vrouwen voor
van vrouwen dat niet helemaal
gelijke rechten, ze zijn hierin best
klopt. Er is een stereotype over
ver gekomen.
islamitische vrouwen ontstaan waarbij men denkt dat zij
Tegenwoordig is het voor
onderdrukt en gecontroleerd
vrouwen toegestaan om achter
worden door de man. Dit is echter
het stuur te zitten of topfuncties
niet het geval. De Arabische
te hebben in bedrijven. De
cultuur wordt vaak verward met
discriminerende wetten
de islam, maar niet alle Arabieren
tegenover vrouwen zijn gelukkig
zijn moslims en niet alle moslims
ingetrokken. Ondanks dat het
zijn Arabieren.
enigszins verbeterd is voor de Arabische vrouw, loopt zij soms
Net als in andere religies zijn er
nog steeds tegen een ongelijke
binnen de islam bepaalde regels
behandeling aan. Vrouwen
opgesteld die invloed kunnen
worden nog te weinig
hebben op hoe je je kleed en
vertegenwoordigt in de politieke
gedraagt. Dit moet een eigen
sfeer. Daarnaast hebben zij nog
keuze zijn. De islam is dus niet de
te vaak te maken met seksuele
reden waarom een vrouw
intimidatie en vooroordelen.
onderdrukt of gecontroleerd
Er kan gesteld worden dat de
wordt door een man. Binnen de
positie van de vrouw in het
Arabische cultuur was er wel
Midden-Oosten ongeveer gelijk is
sprake van genderongelijkheid
aan de positie van de vrouw in
waarbij de vrouw als onderdanig
Nederland. Alleen door de
gezien werd tegenover de man.
stereotypen die er zijn ontstaan
Zo mocht een vrouw niet
over Arabische vrouwen en/of
stemmen of achter het
moslimvrouwen, wordt dit niet
stuur zitten.
als zodanig zo gezien. Genderongelijkheid | 43
ANTROPOLOGIE In hoeverre bepalen de verschillen in het gedrag van mannen en vrouwen de genderongelijkheid?
Tekst: Siham Hadra Fotografie: Unsplash
In dit hoofdstuk onderzoeken wij of
Er zijn veel neurowetenschappelijk onderzoeken
genderongelijkheid wordt bepaald door de
gedaan naar de verschillen omtrent sekse. Hierbij is er
verschillen in sekse op biologisch gebied. We horen
gekeken naar de gedragsmatige en cognitieve
altijd dat de vrouw zorgzamer en emotioneler is dan
verschillen tussen een man en een vrouw. Deze
de man en dat om die reden vaak de vrouw minder
verschillen zouden leiden naar de ongelijkmatige
hoge functies bekleedt en vaker thuis blijft om voor
behandelingen tussen mannen en vrouwen. Er is in
de kinderen te zorgen. Ook zoals voorheen is
de wetenschap altijd bepaald dat het verschil tussen
onderzocht, heeft het biologisch verschil in sekse een
de sekse uit het menselijke brein vandaan moet
invloed op de genderrollen in verschillende culturen
komen. Dit wordt de ‘brain organization theory’
en religies. Wij zullen in dit hoofdstuk bekijken in
genoemd. Het onderzoeken naar sekseverschillen in
hoeverre deze biologische verschillen nou invloed
het brein is consistent en betrouwbaar. Dit wordt ook
hebben op de genderongelijkheid in de Nederlandse
ondersteund door de huidige wetenschap. In deze
maatschappij.
brain organization theorie wordt ervan uitgegaan dat sekseverschillen in een vroeg stadium (baarmoeder)
Om te beginnen is het van belang om uit te zoeken
onder invloed van hormonen wordt bepaald.
hoe de vrouw van de man verschilt en in welke
Hierdoor wordt de organisatie van het brein gelijk
opzichten dat zo is. Uiteraard verschillen zij in eerste
gesteld aan de cognitieve functie. Met cognitieve
instantie puur door het geslacht. Verder zijn er
functies bedoelen we hoe het brein functioneert.
verschillen aan te merken in de fysieke gesteldheid,
Deze functies kunnen zich uiten in waarneming,
temperament, interesses, normen en waarden en
concentratie, aandacht, geheugen, oriëntatie,
voorkeuren. Er wordt verder gekeken naar hoe de
vaardigheden en taalgebruik. Dat is dus de reden
sekseverschillen zich uiteindelijk in genderrollen
waarom wetenschappers naar sekseverschillen in het
vormen. De huidige stereotypen die vrouwen
brein zoeken om zo de cognitieve en gedragsmatige
beoordelen als minder competent dan mannen
verschillen tussen een man en een vrouw te verklaren.
leiden er tot dat mannen en vrouwen dus verschillend worden behandeld. Wat vaak dus als ongelijkheid leidt.
Genderongelijkheid | 44
Bij de studie van Ingalhalikar in 2014 zijn de neurale
In de Baron-Cohen studie wordt er vastgesteld dat
substraten van mannen en vrouwen onderzocht. De
mannen aanleg hebben om te leren over
neurale substraat is een stuk zenuwstelsel dat zich
mechanische interacties en objecten en dat vrouwen
linkt aan een specifiek gedrag, cognitief proces of
aanleg hebben om te leren over emotionele
psychologische toestand van een persoon. Deze
interacties . Toch wordt dit ook weerlegd in het
neurale substraten werden dus gekoppeld aan de
onderzoek van Handelsman. Er wordt niet ontkend
motorische en spatiele vaardigheden van mensen. De
dat er geen verschillen zijn, die zijn er wel. Alleen het
reden is dat mannen zogenaamd vaker beter zijn in
verschil tussen de cognitieve vaardigheden biedt
motorische vaardigheden zoals kracht en
geen ondersteuning voor de claim dat
uithoudingsvermogen. Daarentegen zouden vrouwen
genderongelijkheid voortkomt uit deze
meer aanleg hebben voor de sociale cognitieve
sekseverschillen. Hoe komt het dat ondanks de
vaardigheden en het inlevingsvermogen/geheugen.
biologische feiten er toch altijd wordt gekeken naar
Uit de cognitieve testen is dus gebleken dat de
de biologische verschillen tussen een man en een
mannen- en vrouwengroep meer dan 85% werd
vrouw? Deze verschillen leiden toch naar
overlapt. Er was dus bijna geen verschil tussen de
genderongelijkheid. Er is daar niet een specifiek of
sekse maar een kleine verschil tussen de individuelen
onderzoekwaardig antwoord op. Het kan simpelweg
zelf. Het had te maken met de eigen vaardigheden
afleiden vanuit verschillende culturen, religies en
van de persoon zelf ongeacht welk geslacht dit
normen en waarden.
persoon was. Het is dus geconstateerd dat ondanks de biologische verschillen er nauwelijks verschil was
Eén interessante theorie kan zijn dat de ongelijkheid
in de organisatie van het menselijke brein, wat het
op basis van sekseverschillen voortvloeit uit de media.
achter te halen doel is van de brain organization
Zo ook met de studie van Ingalhalikar werden er
theorie. De claim dat sekseverschillen de
onjuiste rapportages en interpretaties gemaakt. Het
genderongelijkheid zouden verklaren omdat deze
maakte niet uit op welk manier het man- en
sekseverschillen zouden afleiden uit het verschil in
vrouwenbrein van elkaar verschillen: het belangrijkste
cognitieve vaardigheden klopt dus niet.
is dat ze verschillen. De genderstereotypen die hieruit vloeien worden hierdoor benadrukt alleen door het
"Het maakte niet uit op welk manier het man- en vrouwenbrein van elkaar verschillen: het belangrijkste is dat ze van elkaar verschillen".
feit dat het man- en vrouwenbrein verschillen van elkaar. Er wordt niet verder gekeken dan dat. Dit leidt dus dat vrouwen ongelijk worden behandeld op verschillende vlakken. Vrouwen zijn minder competent en emotioneler waardoor zij dus niet in staat zijn om meer te doen dan een man. Dit soort stereotypen alleen op basis van sekseverschillen leidt tot genderongelijkheid in de Nederlandse maatschappij. Genderongelijkheid | 45
ANONIEME ERVARING MET SEKSUEEL MISBRUIK Seksueel misbruik gebeurt vaker dan mensen denken. Dat blijkt ook uit de cijfers die we in dit tijdschrift hebben laten zien. Soms is het niet aan iemand te merken en soms heeft het slachtoffer
Alleen, hij moest van ergens ver uit het noorden
zelf niet eens door dat er sprake is van seksueel
komen, dus hij had zelf van tevoren mij al bericht
misbruik. Zoals ook het meisje (21) in dit verhaal,
of het oké was als hij zou blijven slapen. Ik dacht ‘ik
dat anoniem wil blijven. Zij realiseerde zich
heb logeerbedden en zo, dus dat komt wel goed’.
achteraf pas dat haar 'vriendje' haar jarenlang
We hadden een beetje drankjes gedronken die
(seksueel) had misbruikt.
avond en spelletjes gedaan en zo dus ik was wel
Hoe heb je hem leren kennen? "Ik was 16 jaar oud en hij was een vriend van een vriend van mij. Op de verjaardag van die vriend zag ik hem voor het eerst. We hebben toen niet eens gepraat en ik kan hem me eigenlijk niet zo goed herinneren op die avond. Zo weinig betekende hij voor mij op dat moment. Gewoon prima, aardig dacht ik." Hoe begon het? "Toen had hij aan die vriend gevraagd of hij nog eens langs kon komen als ze met mij gingen afspreken. Ik had een vriendengroep van vier jongens met wie ik vaak in het weekend iets deed. Die vriend van mij vroeg of hij iemand mee mocht nemen want we hadden bij mij thuis afgesproken. M’n moeder was ook niet thuis dus we hadden de woonkamer voor onszelf.
Genderongelijkheid | 46
lichtelijk beschonken. Toen gingen die vrienden allemaal naar huis fietsen en hij bleef natuurlijk achter om te slapen. Ik was van plan naar boven te lopen en een bed aan te wijzen, maar hij kwam vanachter aanlopen en begon me te zoenen. Dit was dan ook meteen de eerste keer dat iemand me had gezoend, dus ik wist niet zo goed wat ik ervan moest denken. Ik vond hem op zich wel leuke jongen, maar ik was zeker nergens zeker van. Hij vroeg of hij bij mij in bed kon slapen. Ik vond dit heel spannend en wilde het liever niet. Aangezien ik al redelijk wat op had en hij blijkbaar argumenten had die ik als goed genoeg ervaarde, werd ik toch naast hem wakker. De volgende dag heb ik hem naar de bushalte gebracht, waar hij me nog eens zoende voordat hij wegging. Ik was erg in de war. Toen bleef hij berichtjes naar me sturen, vragen of ik wilde skypen of het liefst zelfs afspreken.
"BLIJKBAAR HAD IK NU EEN VRIENDJE? HET LEEK MEER ALSOF ANDEREN DIE KEUZE VOOR MIJ HADDEN GEMAAKT."
Dit ging een aantal maanden zo door. Ik zag hem ook zo goed als elke dag, omdat hij in mijn huis verbleef. Ik had dus niet echt de ruimte om van een afstandje te reflecteren op de hele situatie. Ik werd een soort van meegesleurd. Pas toen we op vakantie gingen zonder hem, kon ik de situatie zien zoals het was en wilde ik er heel graag uit. Toen ik terugkwam, zou hij ook na een aantal weken gaan verhuizen. Daar zag ik dus mijn kans om me uit deze situatie te verwijderen en dat heb ik uiteindelijk ook geprobeerd. Ik heb de ‘relatie’, waar ik achteraf nooit op heb toegezegd, toen beëindigd. Helaas was ik nog niet van hem af. Hij bleef vrienden met m’n moeder. Daardoor zag ik hem heel vaak als ik thuis kwam, iets waar ik ook absoluut geen behoefte aan had. Hij wilde te lang nog steeds onderdeel van m’n
Ik was nog niet zo goed in nee zeggen op dat
leven uitmaken door een soort stalkerig gedrag te
moment. Ook dacht ik ‘nou, hij was mijn eerste zoen,
vertonen. Een keer kwam zijn nieuwe vriendinnetje
dus misschien moet ik hem een kans geven’. Dus hij
zelfs bij mij op werk langs om te vragen of ik die
nam me mee naar de bioscoop, waar zijn vader ook
meid was over wie hij het steeds had en toen werd
was. Ik heb dus vrijwel meteen z’n vader moeten
zij boos op mij. Pas sinds maart 2020 heb ik hem
ontmoeten en daarna alles moeten aanhoren over
helemaal niet meer gesproken of van hem gehoord.
de situatie bij hem thuis en hoe naar dat allemaal
Toen heb ik hem voor de laatste keer, wat ik
voor hem was. Er gingen een paar weekjes overheen
daarvoor al veel vaker had gedaan, heel dringend
en ineens werd hij het huis van zijn vader uitgezet.
aangesproken om me met rust te laten."
Hij was daar niet meer welkom. Waarop mijn moeder reageerde: ‘dan kom je toch hier wonen
Hoe voel je je er nu bij?
tijdelijk als je nergens terecht kan?’ Toen bevond ik
"Het is nu iets langer dan een jaar geleden dat hij
mezelf ineens in een situatie waarin een jongen, die
compleet uit m’n leven is en hij kwam in 2016 m’n
ik een paar keer gezien had en met wie ik een paar
leven in. Dus het is best een redelijk lang traject
keer had gezoend, ineens in m’n huis kwam wonen."
geweest en het heeft me wel voorzichtig en een beetje wantrouwig gemaakt tegenover andere
Hoe heb je het daarna aangepakt?
mannen. Maar ik probeer alles altijd zoveel mogelijk
"Dit was allemaal de eerste keer voor mij, dus ik liet
te relativeren. De een is de ander niet en ik ben
me een beetje leiden door wat hij zei over relaties en
voornamelijk blij dat ik van hem af ben en ik ga
wat daarin “normaal” was. Want blijkbaar had ik nu
rustig verder met m’n leven."
een vriendje? Het leek meer alsof anderen die keuze voor mij hadden gemaakt dan ikzelf, maar ik was
Praat je/heb je gepraat met iemand?
een beetje naïef. Ik ging ervan uit dat ik dan zelf wel
"Ja, toentertijd had ik dat al geprobeerd, maar dat
signalen af zou hebben gegeven dat ik dit wilde en
ging toen niet. Ik denk dat het toen nog allemaal te
ging enorm aan mezelf twijfelen. Van deze twijfel die
vers was. Nu praat ik wel met iemand en daarbij is
bij mij speelde heeft hij dankbaar gebruik gemaakt.
dit verhaal een onderdeel van waar ik het allemaal
En zo werd hij voor een derde ding ook de eerste. Hij
over heb met haar, maar niet per se het
vertelde mij hoe vaak mensen in een relatie het bed
hoofdonderwerp. Dus zo zie je maar weer wat voor
delen en dat het helemaal niet erg is als je er in
extreme gevoelens weg kunnen ebben met de tijd.
eerste instantie geen zin in hebt; “dat komt vast wel
Het enige wat niet wegebt is hoe het mijn gedrag
als ik begin.
tegenover en vertrouwen in anderen heeft beïnvloed. Daar moet ik toch echt zelf aan werken." Genderongelijkheid | 47
DE CONCLUSIE Politicologie
Gelukkig zijn er verschillende maatregelen die
Op het gebied van politicologie kunnen we wel
ervoor kunnen zorgen dat het verschil tussen
stellen dat de politiek en de politieke partijen
mannen en vrouwen in de top kleiner gemaakt
nog steeds grote invloed hebben op
kan worden. Dit kan door het werven van
gendergelijkheid. Dit blijkt ook uit de interviews
vrouwelijke kandidaten, rolmodellen en het
met Anouk Mulder en Joos Ockels. Vooral Anouk
invoeren van een quota zodat Gendergelijkheid
zegt dat de politiek veel invloed heeft. Het
op de politieke agenda te houden. Anouk
stemrecht voor vrouwen is een grote stap in de
Mulder vertelt in het interview dat ze denkt dat
goede richting, maar het feit dat een
de Nederlandse politiek veel invloed kan
minderheid in de kamer vrouw is, is nog steeds
hebben. Bijvoorbeeld als je kijkt naar partijen als
problematisch. Dit betekent dat witte mannen
de SGP die überhaupt geen vrouwen in hun
van middelbare leeftijd beslissingen nemen aan
partij willen hebben. De politiek weerspiegelt de
de hand van hoe zij denken. Dit geeft Anouk
samenleving. Anouk Mulder vindt wel dat de
ook aan in haar interview. De beslissingen zijn
politiek soms te laat is met problemen
vooral gemaakt met de gedachtes bij de witte
oppakken, ook met genderongelijkheid. Wel zag
man van middelbare leeftijd. Het is dan ook
ze deze verkiezingen steeds meer ‘stem op een
bizar dat zulke mannen beslissen over
vrouw’-campagnes. Haar moeder, tante en
anticonceptie en andere zaken. Daar komt ook
Anouk Mulder zelf stemmen ook altijd op een
nog eens bij dat, hoewel rechts als politieke
vrouw. Anouk Mulder vindt stemmen ook heel
kleur best een groot deel van de kamer is, zij
belangrijk en vindt dat iedereen zich moet
zich nog weinig bezighoudt met
beseffen hoe belangrijk het eigenlijk is om te
gendergelijkheid. Sommige partijen hebben
stemmen. Joos Ockels vertelt in het interview
niks over de bestrijding van deze
dat zij denkt dat vrouwen zeker de top posities
genderongelijkheid in hun partijprogramma.
in een organisatie kunnen behalen. Joos Ockels
Vrouwen moeten het vooral hebben van links,
heeft In het boek (Het vrouwenbrein) gelezen
die gelukkig ook een best grote invloed heeft.
dat mannen en vrouwen verschillend zijn, maar qua intelligentie doet een vrouw niet onder aan
Voor het vraagstuk 'Welke invloed heeft de
de man. De vrouw heeft gewoon dezelfde
politiek op het achterblijven van
capaciteiten. Het is wel zo dat mannen meer
gendergelijkheid in de top van organisaties?' is
risico’s nemen en meer ruimtelijk inzicht
het helder. Het man/vrouw-verschil in de
hebben, terwijl vrouwen meer gericht zijn op
bedrijfsleiding van organisaties is anno 2021 nog
emotie of zorg. De verschillen zijn er wel maar
steeds te zien. Op dit moment is ongeveer 33
de capaciteiten qua denken zijn helemaal niet
procent in de Tweede Kamer vrouw. Best wel
verschillend, een bedrijf mist dus een deel
gek, want de Nederlandse politiek heeft een
kennis van de maatschappij als ze geen
voorbeeldfunctie.
vrouwen hebben.
Genderongelijkheid | 48
Sociologie
We beginnen met de vraag waarom de vrouw in Nederland vanzelfsprekend de meeste zorg van het kind op zich neemt. Het huidige systeem in Nederland moet aangepast worden, zodat het wel voldoende aansluit op de huidige samenleving. Door het systeem in Nederland is er sprake van onbewuste genderongelijkheid in het huishouden. In eerste instantie begint het klein. Na de bevalling zorgt de moeder voor het kind, omdat zij simpelweg meer weken ouderschapsverlof krijgt dan de vader. Tegenwoordig is dit de situatie, vroeger mocht je als vrouw niet werken. Dit bleek uit het interview met Joos Ockels. Nadat de moeder al haar verlofdagen heeft gebruikt, verandert de situatie niet. Zij blijft alsnog het meest voor het kind zorgen. Dit moet veranderen. Niet alleen omdat er genderongelijkheid ontstaat, maar ook voor de ontwikkeling van het kind. Het kind ziet natuurlijk ook dat de moeder de meeste zorgtaken op zich neemt en zal denken dat dit normaal is. Zo neemt het kind de onbewuste genderongelijkheid over. We zitten dus in een herhalend proces van genderongelijkheid dat verbroken moet worden. Het vraagstuk ‘Wat zijn de normen en waarden rondom gendergelijkheid in Nederland?’: Al vanaf veertienjarige leeftijd hebben jongens en meisjes al geïnternaliseerde gendernormen ontwikkeld. Er zijn niet-egalitaire (traditionele) en egalitaire (vrouwen en mannen zijn gelijk) gendernormen. Gendernormen zijn vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Het biologisch perspectief: verschil in voortplantingsfuncties. Er is een theorie dat vrouwen een minderwaardigheidsgevoel ontwikkelen door verschil in grootte van het geslachtsdeel. Het sociale perspectief geeft aan dat mannen en vrouwen zich ook niet naar hun geslacht kunnen gedragen. Er zijn ook maatschappelijke invloeden: de ‘feminist theory’ beweert dat meisjes geconditioneerd worden om zich verschillend te gedragen door biologische verschillen. Bij de ‘social learning theory’ geeft aan dat mannelijk- en vrouwelijkheid een is basis waar iemand op terug kan vallen, maar waar je je niet naar hoeft te gedragen.
De gendernormen verschillen ook door andere factoren. Er is een demografische factor die aangeeft dat mensen er pas iets aan gaan doen als het ze belemmerd in hun levensdoelen. Dan is er nog de cultuur die aangeeft dat er in verschillende culturen anders wordt gekeken naar hoe vrouwen zich moeten gedragen. Als derde is er de sociale factor die aangeeft dat je er pas iets aan doet als je eraan bent blootgesteld. Als laatste hebben ouders veel invloed op de gendernormen van hun kinderen, het zijn hun rolmodellen. Ook Nederland doet niet onder voor andere landen op het gebied van seksisme en stereotypering, zo blijkt uit ons vraagstuk hoe het er in Nederland voor staat. Dit komt vooral voort uit invloeden van de media en zogeheten 'scripts', die in 1973 werden beschreven in een boek en sindsdien als norm worden gezien, vooral in de media. In die scripts staat hoe seks zou moeten verlopen, maar ook dat verkrachters altijd bekenden zijn van het slachtoffer. Ook is er een wet tegen straatintimidatie, waar volgens Joos Ockels en Anouk Mulder in de interviews, nog sprake van is. Echter is deze naar de achtergrond verdwenen nadat er onenigheid ontstond over wat nu intimidatie is. De wet zou niet te handhaven zijn. Als jij dus een meisje een compliment over haar 'lekkere tieten' naroept, is de kans groot dat je gewoon vrijuit gaat. Antropologie
Er kan gesteld worden dat religie wel degelijk invloed uitoefent op de genderongelijkheid in de samenleving. Echter, er zijn veel onbekende aspecten van religie die niet worden begrepen. Door onwetendheid ontstaan er vooroordelen en gaat men uit van wat er in de media wordt gezegd. In zowel het Christendom als de Islam is er sprake van genderrollen. Er wordt uitgegaan van de biologische verschillen die dus invloed hebben op wat de vrouw en de man horen te zijn. Deze specifieke rollen worden in de huidige maatschappij gezien als onderdrukking en ongelijkwaardigheid. Dit hoeft niet altijd zo te zijn. Dat men tevreden is met deze rollen hoeft niet te betekenen dat er onderdrukking is of dat een vrouw onderdanig is aan de man. Genderongelijkheid | 49
Verder spelen oude culturen en normen
In India en China is genderongelijkheid tot de
en waarden een grote rol in deze genderrollen
dag van vandaag nog steeds een groot
waardoor emancipatie moeilijk gaat. Door deze
probleem, maar dit komt door de onmenselijke
rollen kan het dus zijn dat vrouwen niet kunnen
handelingen van vroeger. Er zijn ook culturen,
doorgroeien en ongelijkheid in de maatschappij
zoals in het Midden-Oosten, die vergeleken
blijft bestaan. Het geloof hoeft niet in de weg
kunnen worden met Nederland. Dit zou je niet
te staan. Het is duidelijk dat iedereen de
denken, maar dit komt door de stereotypering
vrijheid moet krijgen voor een eigen
en vooroordelen van de media. Men heeft een
opvulling van religie.
beeld gecreëerd over het Midden-Oosten dat eigenlijk helemaal niet klopt. Het is wel zo dat
We kijken ook naar het volgende vraagstuk: hoe
zij wat later zij begonnen met gendergelijkheid
komt het dat ondanks de biologische feiten er
dan Nederland, maar verder zijn er niet veel
toch altijd wordt gekeken naar de biologische
verschillen. Het is hierbij belangrijk dat men zich
verschillen tussen een man en een vrouw?
beter informeert en niet te veel gelooft wat
Deze verschillen leiden naar genderongelijkheid.
anderen en/of de media zeggen.
Er is daar niet een specifiek of onderzoekswaardig antwoord op. Het kan
Interviews
simpelweg afleiden vanuit verschillende
Uit het interview van Anouk Mulder blijkt dat
culturen, religies en normen en waarden. Eén
mannen niet vaak stilstaan bij
interessante theorie kan zijn dat de ongelijkheid
genderongelijkheid. Mannen zijn vaak verbaast
op basis van sekseverschillen voortvloeit uit de
en geschokt bij het horen van verhalen waarin
media. Zo ook met de studie van Ingalhalikar, er
de genderongelijkheid een rol speelt. Anouk
werden onjuiste rapportages en interpretaties
denkt dat het probleem op vroege leeftijd
gemaakt. Het maakte niet uit op welk manier
voorkomen kan worden. Dit kan dus door
het mannen- en vrouwenbrein van elkaar
opvoeding, maar ook door er aandacht aan te
verschillen: het belangrijkste is dat ze
besteden in het onderwijs. Vooral het creëren
verschillen. De genderstereotypen die hieruit
van bewustzijn kan al voor veel verschil zorgen.
vloeien worden hierdoor alleen benadrukt door
Ze vindt dat de politiek heel laat is met
het feit dat het man- en vrouwenbrein
ingrijpen. De biologische verschillen tussen man
verschillen van elkaar. Er wordt niet verder
en vrouw zouden geen invloed moeten hebben
gekeken dan dat.
op de genderongelijkheid. Het systeem is nu ingericht op mannen, maar zou eigenlijk ook op
Dit leidt ertoe dat vrouwen ongelijk worden
vrouwen afgestemd moeten worden. Ook in de
behandeld op verschillende vlakken. Vrouwen
politiek moeten er meer vrouwen komen, deze
zijn minder competent en emotioneler
weerspiegelt namelijk de samenleving. Je moet
waardoor zij dus niet in staat zijn om meer te
kunnen stemmen op iemand waar je op lijkt. De
doen dan mannen. Dit soort stereotypen, alleen
seksistische grappen hebben volgens Anouk ook
op basis van sekseverschillen, leiden tot
invloed op de genderongelijkheid, omdat dit de
genderongelijkheid in de Nederlandse
ervoor zorgt dat het grote geweld langzaam
maatschappij. Als conclusie over de verschillen
normaal wordt. Wel kost het veel tijd om van het
in de positie van de vrouw in de Nederlandse
seksisme af te komen. Ook in het geloof komt
cultuur, ten opzichte van andere culturen, is dat
genderongelijkheid veel voor. Soms hebben de
niet alleen in Nederland de man als beter werd
vrouwen een keus, maar soms worden vrouwen
gezien dan de vrouw. Dit was ook het geval in
gedwongen door hun geloof om iets wel of niet
andere culturen. Het is wel zo dat de situatie in
te doen.
andere culturen, met name in India en China, vroeger heftiger waren dan in Nederland.
Genderongelijkheid | 50
De vrouw heeft van alles geprobeerd om de
Algemeen
genderongelijkheid te stoppen, maar dit is nog
Tot slot gaan wij kijken naar de verschillen en
niet genoeg. Het probleem ligt nu bij de
overeenkomsten tussen de drie deelgebieden.
mannen. Een laatste advies dat Anouk meegaf,
Als eerste hebben we gezien dat in de
was ‘voed je zoon op zoals je je dochter
politicologie nog steeds veel invloed uitoefent
opvoedt.’
op gendergelijkheid. Toch wordt deze invloed niet altijd in het voordeel van vrouwen gebruikt.
Uit het interview met Joos Ockels kwam naar
Er is geen diversiteit in het politieke systeem en
voren dat zij mannen en vrouwen gewoon ziet
dat moet veranderd worden. Deels wordt er in
als mensen, niet als een apart geslacht. Op elke
de politiek bewust de rechten van vrouwen
vraag liet zij wel blijken dat het gaat om het
nagelaten. Dit is ook het geval in het
persoon en niet om het feit dat het een man of
deelgebied van de antropologie. Alhoewel
vrouw is. Ze geeft wel aan dat
religies vaste genderrollen hebben, betekent dit
genderongelijkheid is verminderd in de loop der
niet meteen dat vrouwen oneerlijk worden
jaren, maar volgens haar moet de denkwijze van
behandeld. Verder zijn er in verschillende
mensen nog veranderen. Iedereen zoekt naar
culturen, verschillende meningen over de
verschillen in elkaar in plaats van
positie van de vrouw. Toch is er op dit gebied
overeenkomsten, dit zorgt alleen maar voor
invulling nodig over hoe je je religie wilt
meer verdeling onder de mensen. Verder kwam
praktiseren en hoe de positie van de vrouw
in het interview naar voren dat het belangrijk is
wordt vastgesteld. Dit is eigenlijk ook hetzelfde
dat men meer kennis opdoet over zichzelf, maar
met het politieke systeem. Wanneer je nieuwe
ook over de genderongelijkheid die speelt. Door
mensen met verschillende meningen kiest, dan
dit te doen kan je veel beter voor jezelf
is de kans groot, dat het politieke systeem kan
opkomen als bijvoorbeeld een man je dom
veranderen. Er is dus ook hier een eigen
noemt, alleen omdat je een vrouw bent. Het is
opvulling nodig en dit leidt er uiteindelijk toe
waar dat mannen en vrouwen anders denken,
dat er veranderingen gemaakt kunnen worden
vrouwen zijn meer gericht op emotie terwijl
op het gebied emancipatie en
mannen juist impulsief zijn en dus meer risico’s
gendergelijkheid. Op het gebied van sociologie
nemen. Dit heeft echter niks te maken met dom
ligt de kwestie wat lastiger. Dit komt door het
of slim zijn, mannen en vrouwen beschikken
feit dat er immers verschillende soorten
over dezelfde hoogte denk capaciteiten. In het
samenlevingen er zijn en buitenstaanders
interview kon ook de bekende vooroordelen
gewoonten anders kunnen opvatten. Daarnaast
over de islam en christendom opgemerkt
is het zo dat veel gedrag volgens de
worden, ze dacht redelijk negatief over deze
sociologische leer onbewust gaan en is
vrouwen. Toen aan Joos gevraagd werd waarom
aangeleerd of biologisch bepaald.
zij zo’n negatief beeld had over vrouwen in de Islam en Christendom, zei ze dat zij dit vooral
We kunnen stellen dat er hoognodig veel
zag in de media. Dit is alleen maar een
veranderd moeten worden. Ons eerste stap is
bevestiging dat de media een grote rol speelt in
dat wij mensen bewust willen maken van de
de vooroordelen die er zijn over vrouwen in
genderongelijkheid in Nederland. Dit doen wij
andere religies en culturen.
door middel van dit tijdschrift. Wij hopen op deze manier verandering te kunnen maken. Stap voor stap zullen wij dichterbij komen tot een maatschappij waarin genderongelijkheid tussen de man en vrouw niet meer zal voorkomen.
Genderongelijkheid | 51
BOEKEN Aanraders van feministen die je gelezen moet hebben!
Women don't
Feminists don't wear
owe you pretty
pink and other lies
Boek van Florence Given
Boek van Scarlett Curtis
De stilte van de vrouwen Boek van Pat Barker
Ik ga leven Boek van Lale Gül
Ghosts Boek van Dolly Alderton
De tweede sekse Boek van Simone de Beauvoir
We Should All Krabben
Be Feminists
The Color Purple
Boek van Milou Deelen
Boek van Chimamanda
Boek van Alice Walker
& Daan Borrel
Ngozi Adichie
Genderongelijkheid | 52
FILMS EN SERIES Films: Jeanne Dielman, 23 Commerce Quay, 1080 Brussels (1975) Nine to Five (1980) The Color Purple (1985) A League of Their Own (1992) Little Women (1994) The First Wives Club (1996) Frida (2004) Mustang (2015) Hidden Figures (2016) Roma (2018) Feminists: What Were They Thinking? (2018)
Series: The Bold Type (2017) The Handsmaid’s Tale (2017) Unbelievable (2019) Self Made: Inspired by the Life of Madam C.J. Walker (2020)
Genderongelijkheid | 53
GENDERONGELIJKHEID IN NEDERLAND
JUNI 2021
WOORDZOEKER GENDERONGELIJKHEID
Genderongelijkheid | 54
Kritische blik
Juni 2021
GENDERONGELIJKHEID IN NEDERLAND