Frontaal winter 2018 by Gents MilieuFront

Frontaal

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 - WINTER - 2018 – NR. 4

met lidkaart en kortingsbonnen

Actie voor betere lucht Dakisolatie Muts voor je huis

Van verkaveling

Alternatieve munten

naar ecologische wijk

in Gent

Frontaal is het driemaandelijks tijdschrift van het GentsMilieuFront vzw (GMF). Jaargang 21 – winter 2018 – nr. 4 GMF is een politiek onafhankelijke milieuvereniging die actief is in Gent en omgeving. GMF wil mee vorm geven aan een stedelijke samenleving waar ‘duurzaam’ de logische, natuurlijke keuze is op alle niveaus. Om dit te bereiken richt GMF zich in de eerste plaats tot de lokale overheden, de inwoners en het bedrijfsleven uit de regio via sensibilisering, kritische analyse, adviesverlening, beleidswerk en actievoeren. Het Gents MilieuFront concentreert zich op stedelijke thema’s zoals afval, energie, mobiliteit en klimaat. GMF is lid van de Bond Beter Leefmilieu. Lidmaatschap GMF Lid word je door overschrijving van 5 euro (of liefst meer) of 12,50 euro (gezinslidmaatschap) op BE93 0011 4993 2067 van GMF vzw. We rekenen per kalenderjaar. Voor vragen over je lidmaatschap, adreswijziging, domiciliëringen, permanente opdrachten of fiscale attesten: phc9000@gmail.com Verantwoordelijke uitgever Elina Bennetsen, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent Redactie Adelheid Vanhille, An Van Hemeldonck, Britta Bolte, Elina Bennetsen, Erik Grietens, Filip François, David De Pue, Gwen Bouchier, Iris Verschaeve, Karel Lauwers, Katrien De Bel, Lisa Marechal, Nico Cuypers, Sabine Huyghe, Sanne Jans, Steven Geirnaert, Thijs Michiels Lay-out Adelheid Vanhille & Emma Vanhille Foto’s Vermeld bij artikel. Foto voorpagina: Gert Arijs Huisfotograaf: www.gertarijs.be en Dennis Licht Reacties op artikels info@gentsmilieufront.be Copyright Overname van artikels wordt aanbevolen, mits bronvermelding. Drukkerij Graphius, Gent Gedrukt op 100 % kringlooppapier met inkt op vegetale basis en solventvrij.

09 242 87 51 info@gentsmilieufront.be www.gentsmilieufront.be Steven Geirnaert Iris Verschaeve Thijs Michiels

09 242 87 54 info@milieuadvieswinkel.be www.milieuadvieswinkel.be Stefaan Claeys Pieter Verstraete Cristina Mafteiu Sabrin Krifa

Secretariaat GMF OPENINGSUREN Permanent documentatiecentrum MilieuAdviesWinkel ma, di, woe: 9 > 12.30 uur 13 > 16.30 uur do en vrij : op afspraak Wil je bouwadvies? Maak dan eerst een afspraak. Koningin Maria Hendrikaplein 5/201 – 9000 Gent

Frontaal // winter 2018

Edito Het gaat over de inhoud

e politieke onderhandelingen voor een nieuwe bestuursploeg in Gent zijn volop aan de gang. Wie krijgt de felbegeerde burgemeesterssjerp? Blijven alle vier de partijen aan boord, of wordt er nog iemand afgefietst? Welke partij krijgt welke posten? Daar lijkt het, toch zeker in de pers, vooral om te gaan. Voor GMF gaat het om de inhoud. Een sterk bestuursakkoord dat tegelijk groen en sociaal is. Dat ruimte geeft aan nieuwe initiatieven. Voor de verkiezingen polste GMF alle politieke partijen naar hun standpunten. Wat blijkt? Over vele zaken zijn de partijen aan de onderhandelingstafel het eens. Zo willen ze alle vier verkeersleefbaarheidsplannen voor de wijken buiten de stadsring. Ook hier moeten er maatregelen komen om de druk van het autoverkeer te verminderen. De lage emissie zone die in 2020 wordt ingevoerd moet gelden binnen de R4, niet enkel binnen de R40. Verder willen alle onderhandelende partijen werk maken van elektrische taxi’s. Het aanbod van parkeerplaatsen op openbaar domein wordt afgebouwd. Dat creëert meer ruimte voor fietspaden, groen en fietsenstallingen. Ook over de inplanting van bijkomende P+R-plaatsen zijn de vier partijen het eens. Er komt een ambitieus klimaatbeleid met een klimaatbarometer voor de stad en zonnepanelen op alle stadsgebouwen. Dat kan allemaal rechtstreeks in het nieuwe bestuursakkoord. Maar uiteraard verwachten wij veel meer. Wij willen dat Gent de voorbeeldstad blijft op vlak van klimaat en milieu. Een klimaatneutrale stad, waar woningen vanhet gas gaan, auto’s elektrisch rijden en gedeeld worden, groene plekjes in elke wijk vanzelfsprekend zijn, waar nieuwe woonvormen zorgen voor betaalbare huisvesting. Dat is de echte uitdaging van deze onderhandelingen. Erik Grietens

Inhoud

Driemaandelijks magazine van het Gents MilieuFront – jaargang 21 – winter – nr. 4

2 4 6 7 8 10 11 12 14

Edito

Naar ecologische wijk aan Drongen station

Gentenair Column Meeuwen op de Blandijn Ultieme wake-up call Hoe zou het zijn met de Geveltuinbrigade? Cartoon: Jules De Draak

19 20 22 24

Sustainable development goals als verbindend kader

Bonnenblad met kortingsbonnen

29 32 35 36

Muts op je Huis Workshops dakisolatie

Column Het groen achter de oren Lidkaart

CETA-vlees in onze haven?

Let’s save food: een lokaal recept Geld met meerwaarde Iedereen milieubewust De vrijwilliger Beelden zeggen zoveel meer Oxfam Wereldwinkel Gent Sint-Pieters Activiteiten

Fietsen in de winter Tips en tricks Hoera voor hernieuwbare energie 5 jaar EnerGent

22 3

Van verkaveling naar ecologische wijk Mogelijkheid tot verdichting aan Drongen station

De stad Gent heeft plannen om een groot woonuitbreidingsgebied in Baarle te bebouwen met 200 sociale woningen. Daar komt veel protest tegen, want het is een mooi, open koutergebied waar koeien grazen in de wei. Bovendien ligt het gebied te ver van de stad om er naar toe te fietsen. Hier geraak je enkel vlot met de auto. Nieuwe bebouwing zal automatisch voor extra autoverkeer zorgen. De stad heeft de mond vol over verdichten van bestaande wijken om zo open ruimte te sparen. Ook onze bouwmeester roept op om naar hogere bouwdichtheden te zoeken in bestaande buurten, net zoals de Vlaamse regering dat doet met de zogenaamde betonstop. Dat moet ook in Drongen en Baarle kunnen. Tekst: Erik Grietens Foto en illustraties: Marie Bertier

Frontaal // winter 2018

arie Bertier maakte als studente toegepaste architectuur haar eindproef over het verdichten van een grote verkaveling naast het station van Drongen, dit als alternatief voor het verkavelen van open ruimte. De conclusie? Met enkele creatieve ingrepen kan je in deze verkaveling evenveel extra woningen bouwen als er voorzien worden in de open ruimte in Baarle. Met tal van voordelen op vlak van mobiliteit en energiebesparing. De eigenaars kunnen er financieel beter van worden en het biedt oplossingen voor ouderen die nu in een onaangepaste woning leven.

De verkaveling

De bestudeerde verkaveling ligt op wandel- en fietsafstand van het station van Drongen, aan de Deinsesteenweg. Hier werd bij de verkaveling heel

Figuur 1: opvullen van de ruimte tussen twee vrijstaande woningen, zodat er rijwoningen komen.

kwistig met ruimte omgesprongen. Het merendeel van de woningen zijn alleenstaande woningen met vaak grote en diepe tuinen. Er ligt enorm veel beton. Uit de berekeningen blijkt dat er zelfs meer oppervlakte naar beton gaat voor wegen, opritten en parkings (19% van de verkaveling), dan naar de woningen zelf (11%). De overige oppervlaktes zijn tuinen en openbaar groen.

Verschillende opties

opvullen van de ruimte tussen twee vrijstaande woningen, zodat er rijwoningen komen (zie FIGUUR 1) Een andere mogelijkheid is â&#x20AC;&#x2DC;bouwen in tweede lijnâ&#x20AC;&#x2122;. Omdat veel van de woningen diepe tuinen hebben, kan achteraan in de tuin een tweede rij woningen gebouwd worden. De tuin kan al dan niet gemeenschappelijk worden of opgedeeld worden in twee. Een derde optie, die daarop verderbouwt, is het integreren van bestaande

woningen in een woonerf rond een gemeenschappelijke binnentuin, met een gedeelde fietsenstalling, bergruimte of een buurtmoestuin. Deze oplossing is tevens een goede basis voor een cohousingproject (zie FIGUUR 2). Als je verschillende van deze opties combineert, kunnen er in de verkaveling naast het station van Drongen 200 bijkomende woonunits gebouwd worden. Evenveel als de stad voorziet in de open ruimte in Baarle.

In deze verkaveling is heel wat ruimte beschikbaar om te verdichten. Dat kan op verschillende manieren. Een eerste optie is om een nieuwe woonunit te bouwen tegen een bestaande vrijstaande woning, zodat een halfopen bebouwing ontstaat. Een vergelijkbare optie is het

Figuur 2: integreren van bestaande woningen in een woonerf

Goed voor het klimaat

De voorgestelde oplossingen zijn ingrijpend, maar bieden tal van voordelen. Twee derde van de broeikasgassen die we veroorzaken komen van gebouwenverwarming en autoverkeer. Omdat de verkaveling vlak naast het station ligt, heb je hier een goed alternatief voor de auto. Zo kan die klimaatimpact verder dalen. Veel van de woningen in deze verkaveling zijn versleten en verbruiken heel wat energie. Dergelijke grote, oude woningen renoveren naar de energiestandaarden van vandaag kost handenvol geld. Door een deel van je kavel te verkopen en er een nieuwe woning op te laten bouwen, kan je met die inkomsten je eigen woning renoveren. Bovendien verbruikt een rijwoning of geschakelde woning veel minder energie dan een vrijstaande woning, omdat er minder energieverlies is langs buitenmuren. Zo zullen je maandelijkse energierekeningen een pak lager liggen.

WOW! Waardig ouder worden

Heel wat inwoners van deze verkaveling zijn ouderen. Omdat de kinderen al lang het huis uit zijn, zijn de woningen te groot in onderhoud. Of door trappen onaangepast voor mensen die slecht te been zijn. Als het echt niet meer lukt om alleen thuis te blijven wonen, zijn er weinig keuzes. Een serviceflat is duur en lang niet voor iedereen financieel haalbaar. Een bejaardentehuis wordt vooral aanzien als een wachtkamer naar de dood. Geen van beide wordt door ouderen beschouwd als een volwaardige woonvorm. Ze blijven liever zo lang mogelijk in een onaangepast huis wonen, zetten desnoods hun bed in de living of een douche in de garage. Dit is een algemeen probleem in Vlaanderen, dat almaar groter zal worden. Het aantal 60-plussers zal de volgende jaren stijgen van 1,4 naar 2,3 miljoen mensen, het aantal 80-plussers zal verdubbelen van 400.000 naar 800.000. 6

Frontaal // winter 2018

Het verdichten van de verkaveling biedt alvast de mogelijkheid dat ouderen in hun vertrouwde woonomgeving blijven wonen, zelfs letterlijk in hun achtertuin. En dat in een woonunit die aangepast is aan hun noden. Bovendien kan een jong gezin in het oude huis terecht, zodat ze dicht bij de stad kunnen blijven wonen. En zo ontstaat een gezonde mix van jong en oud.

Een verdienmodel

Ingrijpen in een vertrouwde woonomgeving zal veel weerstand oproepen bij de inwoners. Daarom moet ook nagedacht worden over mogelijke verdienmodellen, zodat de bewoners er financieel beter van worden. Vandaag raken grote, oude woningen steeds moeilijker verkocht. Of toch zeker niet aan de prijs waar de eigenaars op gehoopt hadden. De investeringen om dergelijke woningen aan de huidige energie-eisen te laten voldoen, worden van de verkoopprijs afgetrokken. Jonge gezinnen op zoek naar een woning kijken ook steeds vaker op

tegen te grote tuinen, wegens het vele onderhoud. Waardoor de prijzen voor dit soort woningen onder druk staan. Door de verkaveling te verdichten en te evolueren naar rijwoningen, geschakelde woningen of woonerven rond een binnentuin, kunnen de huidige bewoners dubbele winst boeken. Door een deel van de kavel te verkopen, kan de huidige woning energiezuinig gerenoveerd worden. Daardoor blijft de woning waardevast. Of ze kunnen hun gerenoveerde woning later verkopen aan een jong gezin en met een deel van die opbrengst verhuizen naar een kleinere, aangepaste woonunit in hun vertrouwde woonomgeving. Startende gezinnen zullen dan weer aangetrokken worden door woningen waar geen dure renovatiewerken nodig zijn. Of door gemeenschappelijke tuinen die minder onderhoud vragen. En door de ligging vlak naast het station, zodat ze niet dagelijks afhankelijk zijn van hun auto.

Gentenair.be

entenair.be is een nieuwe website over luchtkwaliteit in de Gentse regio. Naast actuele metingen vind je er resultaten van recente meetcampagnes. De site wil mensen stimuleren om zelf te meten en een fijnstofsensor te bouwen. Je leest er ook meer over beleidsmaatregelen. Gentenair.be is een initiatief van vrijwilligers met de steun van het GMF.

www.gentenair.be

Meeuwen op de Blandijn

et vaderschap verandert alles, ook de fietsroute naar het werk. Mijn vroegere parcours is, met de Visserij, de Henegouwenstraat en de Zwartezusterstraat in koninklijk rood, een paradijs voor fietsers. Nu ik Siem moet afzetten aan het kinderdagverblijf op de Isabellakaai zie ik me echter genoodzaakt de Blandijnberg te bedwingen. Dat is niet bepaald een buitencategorie tourcol, maar toch Gents steilste, hoogste en - in alle eerlijkheid - enige heuvel. Gelukkig kan ik naast mijn zoon ook mijn fietskar stallen bij de crèche, zodat ik zonder onnodige ballast aan de klim kan beginnen. Die gaat in trapjes: om glasscherven op de weg te vermijden ga ik voor een alternatief tracé dat zich via Stalhof, Benedictijnenstraat en Kramersplein naar boven slingert. Daarmee vermijd ik de Overpoortstraat, die op een doordeweekse ochtend tijdens het academiejaar, ondanks de invoering van een glasverbod, dikwijls bezaaid ligt met scherven. Ook langs mijn sluiproute blijft het opletten: zelfs met de blik strak op het wegdek gericht rijd ik weleens over glas. Ik houd er de dwangneurose aan over om bij elk rood licht of ander oponthoud mijn bandenspanning te controleren. Op de kasseitjes van het Kramersplein is het vaak genoeg laveren tussen honderden platgetreden plastieken bekertjes. Dat is de keerzijde van het glasverbod, al zou je van al die jonge high potentials toch mogen verwachten dat ze het fatsoen hebben hun beker in de vuilnisbak te gooien. Niet dus. Misschien moet men het succesrecept van de herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten ook op de studenten-

buurt toepassen. Glas en afval zijn niet de enige hindernissen op weg naar de top: occasioneel tref je er een beschonken student aan die de weg naar zijn kot lijkt te zijn kwijtgeraakt, en het gebeurt weleens dat ik langs hoopjes braaksel heen moet slalommen. Het is duidelijk dat de fietspendelaar die de Blandijnberg over moet naast een kloek paar kuiten beter ook over een stevige maag beschikt. Wie alleen al bij de gedachte aan ‘The Birds’ van Alfred Hitchcock begint te klappertanden blijft ’s ochtends beter uit de buurt van de Overpoort: een meeuwenkolonie heeft er postgevat. Deze vogels verschillen al bij al niet zoveel van studenten: ze zijn met veel, laten zich graag horen en lusten ook graag een frietje van ‘Bij Julien’. Die zijn talrijk op het wegdek terug te vinden, naast diverse andere etensresten. De meeuwen zorgen voor een nautisch sfeertje in de enige wijk van Gent-Aan-Zee die, als de klimaatapocalyps zich zou voltrekken, prominent boven de zeespiegel zal uittorenen. Wat nu bekend staat als de Boekentoren zal dan dienst doen als vuurtoren, en de meeuwen zullen zich terug tegoed moeten doen aan maritieme prooien. Ik laat het niet aan mijn hart komen, en smijt me vol overgave in de afdaling van de Sint-Kwintensberg, freewheelend naar het drukste fietspad van de stad.

David De Pue

Ultieme wake-up call Het 1,5°-klimaatrapport van de VN

Het zesde rapport van het IPCC is duidelijk: time is running out! Op basis van drie jaar onderzoek maakt het klimaatpanel van de Verenigde Naties duidelijk wat de gevolgen voor onze planeet zouden zijn van een temperatuurstijging van 1,5°C versus 2°C tegen het jaar 2100 in vergelijking met de temperatuur in de preindustriële periode. Tekst: Kris Van Steenbergen en Filip François

Frontaal // winter 2018

oewel het verschil tussen de twee temperatuurstijgingen klein lijkt, is het tegendeel waar. Bij een benadering van de 2°C-stijging verdwijnen álle koralen en krijgen we 55 hittegolfdagen per jaar. Het rapport maakt duidelijk welke inspanningen nodig zijn om dat te vermijden. De vraag is nu wat er met de bevindingen van het rapport zal gebeuren. Om onze natuur en de mensheid een comfortabele toekomst te bieden, moeten we absoluut onder een temperatuurstijging van 1,5°C blijven. Dit is onder meer essentieel voor de stijging van de zeespiegel en de intensiteit van stormen. Momenteel liggen de doelstellin-

gen echter te laag; de grootste gemene deler van alle doelstellingen die op tafel kwamen in het Parijs-akkoord van 2015, zou ons leiden naar een stijging van meer dan 3°C.

Business as usual is geen optie meer

Momenteel is het trouwens al 1°C warmer dan voor de industriële revolutie. Gewoon verder doen betekent 3,6°C temperatuurstijging. De tijd dringt dus meer dan ooit. We hebben nog een goed decennium de tijd om de CO2uitstoot te verminderen. We naderen namelijk een aantal cruciale kantelpunten, die bij overschrijding de remmen losgooien. Zo zien we bijvoorbeeld grote ijsplaten aan de rand van de Antarctica steeds sneller afbrokkelen. Die beletten dat het landijs aan de Zuidpool afschuift naar zee. Er is ook steeds minder zeeijs aanwezig in de Noordelijke IJszee. Dit ijs weerkaatst het zonlicht, waardoor onze planeet minder warmte opneemt (figuur). Grote hoeveelheden methaan (CH4) en CO2, opgeslagen in de bodem van de ondiepe Arctische zeeën en op het vaste land van Siberië, Canada en Alaska dreigen massaal vrij te komen vanaf een opwarming van 1,5°C. Grote temperatuurschommelingen worden nu al opgetekend rond de Noordpool. Gedurende heel de maand oktober was het er 20 tot 24°C warmer dan normaal. Ook het lokale ecosysteem wordt hierdoor verstoord. Omdat hun leefgebied verkleint, begeven ijsberen zich vaker op plaatsen waar ook mensen leven. Vanaf een stijging van 1,5°C zullen we in Europa vaker in aanraking komen met orkanen van categorie 4 en 5, zoals die van Midden-

// The key thing to remember from this report is that it’s clear that the best time to have reduced emissions was 25 years ago // Amerika en zullen er vaker lange droge periodes zijn. Droogteperiodes zoals we zagen tijdens de laatste zomer zullen meer voorkomen.

Concrete doelstellingen

De wereldleiders krijgen nog 12 jaar de tijd om hun politieke moed tot het uiterste te drijven en een verdubbeling van de doelstellingen gestemd (en gerealiseerd!) te krijgen: 75% CO2-reductie tegen 2030. Enkel zo kunnen we onder de 1,5°C-drempel blijven. Zoals gezegd: geen koraalriffen meer bij benadering van 2°C opwarming. “Dit is absoluut de NO-GO zone”. Nu al zien we overigens een massale verbleking van de grote koraalriffen in de Stille Oceaan. Een aantal belangrijke beslissingen op Europees en wereldniveau zou hierbij kunnen helpen. De maatregelen van de internationale politiek naar de luchtvaart- en de scheepvaartsector toe zijn bijvoorbeeld veel te mager. Deze sectoren zijn samen goed voor een kleine 50% van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en hebben daarom nood aan een versnelde transitie. Het opwaarderen van de hogesnelheidstreinen bijvoorbeeld biedt een volwaardig alternatief voor vervoersafstanden van minder dan 2.000 kilometer.

Het Europees Parlement heeft op 25 oktober beslist om tegen 2030 naar een uitstootvermindering te gaan van 55% ten opzicht van het niveau van 1990. Dit is een belangrijke stap voorwaarts, maar volgens de meeste internationale klimaatwetenschappers zou dat nog veel beter kunnen. Een injectie van extra transitie-middelen is een must geworden. Hiervoor kijken we uiteraard naar de klimaattop van december 2018 in Katowice (Polen). De afspraken die op deze top gemaakt worden, zullen allesbepalend zijn voor onze toekomst en die van ons nageslacht.

Het lichtpuntje …

Maatregelen die de broeikasgasuitstoot terugdringen, kunnen tegelijk een aantal andere problemen aanpakken en zorgen voor een toekomst van herstelde biodiversiteit, schonere lucht, aangenamer leven, minder menselijke migratiestromen, … Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door heel veel bossen aan te planten, naar een duurzame werken woonomgeving te evolueren, en alle fossiele brandstoffen in de bodem te laten waar ze thuis horen. Er zijn gelukkig veel mooie alternatieven, waaraan we nu wel écht moeten gaan werken!

Mobilisatie op 2 december

Om de druk op de ketel te houden, ging op 2 december 2018 in Brussel een grote klimaatmars door, georganiseerd door Climate Express en de Klimaatcoalitie (Natuurpunt, WWF, Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en vele andere organisaties). Dit massaprotest moet onze politici op hun verantwoordelijkheden wijzen. Hierdoor zullen ze hopelijk de Belgische doelstellingen afstemmen op die van Europa (55% minder uitstoot tegen 2030), of - nog beter - extra ambitie tonen en gaan voor een volledige CO2-neutraliteit tegen 2035.

Meer info http://www.ipcc.ch/report/sr15/ https://do.vlaanderen.be/vn-klimaatrapportklinkt-alarmerend https://www.mo.be/nieuws/vn-klimaatrapport-volgende-jaren-zijn-belangrijkste-vanonze-geschiedenis

Hoe zou het zijn met de Geveltuinbrigade? Update over het voorbije werkjaar

Heb je het gezien? Is het jullie ook opgevallen dat Gent de laatste tijd net dat tikkeltje groener lijkt? De Geveltuinbrigade pleit ‘schuldig’! Eén jaar geleden konden we vele Gentenaars en de stad overtuigen en kregen we een mooi burgerbudget toegewezen. Ons project en de belofte om Gent te voorzien van 500 geveltuinen zag het levenslicht! Tekst: Liesbet Boets Foto’s: Geveltuinbrigade

Frontaal // winter 2018

eschreven en gesproken pers, een passage bij de regionale tv maar ook nationale radio met name Hautekiet, zorgden ervoor dat de Geveltuinbrigade al snel geen onbekende bleef in Gent en omstreken. De aanmeldingen van mensen die graag hun gevel wat groener zagen, stroomden binnen. We concentreerden ons eerst op de wijken met het minste groen en water, omdat door het hitte-eilandeffect de temperatuur in de zomer 3°- 8° warmer is dan in de buitenrand van Gent. Maar heel Gent kwam al snel aan bod.

Stoepen uitbreken

We hebben stoepen uitgebroken en klimhulpen geboord. We hebben Gent doorkruist met onze bakfiets vol compost en planten. De brigade kreeg hulp van vrijwilligers en vluchtelingen. Sommigen kwamen voor één dag, anderen hadden de smaak te pakken en vervoegden onze brigadiers al verschillende keren. We mobiliseerden hele straten, werkten samen met de stad bij de heraanleg van voetpaden en creëerden zelfs al groene gevels bij drie scholen. Andere steden kwamen af op ons succesverhaal en raakten geïnspireerd voor een soortgelijk vergroeningsverhaal.

Succes

Bij het ter perse gaan van dit artikel hebben we 400 geveltuinen aangelegd! Die 500 geplande tuintjes halen we dus zeker en er staan nog ruim 800 mensen op onze wachtlijst. De Geveltuinbrigade zal alles blijven geven om Gent te vergroenen, tot onze laatste euro is opgedaan aan compost en planten en liefst nog tot elke Gentenaar die dat wil zijn eigen geveltuintje heeft.

Fietsen in de winter Tips en tricks

In de volksmond wordt een fietser in de winter ook al eens veldrijder genoemd. “Want wie”, zo vraagt Jan met de pet in de straat zich af, “kruipt nu in godsnaam op een fiets in de winter als je er niet rijkelijk voor betaald wordt?” “Mijn gat vriest aan mijn zadel”, “gegarandeerd ga ik op mijn muil” en “de ijzige wind waait de oren van mijn kop” zijn de vaakst gehoorde argumenten bij de ketters die zich tegen het winterfietsen manifesteren. Wel, wij van GMF, dienen Jan en zijn pet graag van antwoord met enkele welgemikte argumenten en tips om het winterfietsen te promoten. Tekst: Simon Defruyt

Waarom?

Een minimum aan trots. Het lukt Sinterklaas, een stokoude man die het mediterrane klimaat van Spanje gewoon is, om op een schimmelpaard (die dan nog “Slecht-Weer-Vandaag” noemt) op de schuine daken te galopperen in putje winter. Komen aanlopen met fiets-bezwaren als ‘te gevaarlijk’ of ‘te koud’ getuigt van een absoluut gebrek aan zelfrespect. Weerstand opbouwen. Als je echte medische problemen kent, dan ben je tijdelijk vrijgesteld van het lezen van deze paragraaf. Voor alle anderen die niet fietsen omwille van de schrik om ziek te worden: welkom in de ik-vermijd-winterfietsen-dus-wordziek-vicieuze-cirkel. Inderdaad, de kans is groot dat je de hele winter opnieuw verkouden en/of ziek wordt doordat je te weinig weerstand hebt, wat onlosmakelijk verbonden is aan het feit dat je fietsen en buiten sporten vermijdt omdat het “ziekmakend” koud is. Doorbreek de vicieuze cirkel, doorspartel die eerste winter-verkoudheid met een rechte kin 12

Frontaal // winter 2018

(en druipende neus) en stoom de winter door als een fladderende fonkelende fiets-hinde. Milieu. Wil je nog je trots kunnen botvieren en weerstand kunnen opbouwen (zie punt 1 en punt 2), dan laat je je vervuilende auto best zo veel mogelijk op stal. Als we zo verder doen met de opwarming van de aarde, wordt de term winterfietsen volkomen irrelevant. Dus, hou het hoofd koel en blijf die je stalen ros ook in de winter trotseren! Het regent bijna nooit. Hoezo? Eén van de meest gehoorde excuses is nochtans dat het ALTIJD regent of sneeuwt als je naar je werk wil fietsen. Wel, deze smoes mag per direct de vuilnisbak in (per voorkeur correct te sorteren in de gezever-zak) met dank aan Gerard Poels, die 10 jaar lang systematisch zijn droge fietsritten vastlegde en zo aantoonde dat meer dan 90 % van zijn ritjes volledig droog verliepen (zie www.hetregentbijnanooit.nl).

Tips

Stoempen. Net als in de zomer, is het belangrijk om je evenwicht te houden en gewoon te stoempen, meer is er heus niet aan. Voor de zwartkijkers die overal problemen zien, hebben we nog enkele specifiekere tips in petto. Kleed je strategisch. Vijftien pulls en vier broeken aandoen lijkt een oplossing voor de potentiële kou, maar het relatief snel merkbare gevolg is dat je je kapot zweet en dat tegelijk je oren eraf vriezen, wat je uiteindelijk achterlaat in een status die het slechtste van twee werelden samenbrengt (te warm EN te koud). Kortom, strategisch kleden houdt in dat je je zwakste plekken (i.e. voeten, handen, nek, oren) vakkundig isoleert, en anderzijds je lichaamsmassa in evenredigheid met de koudheid van de dag bedekt. Zet je helmpje op. Zoals men in de volksmond zegt “A helmpje a day, keeps the brain damage

worden en van de fietshelm een musthave te maken waar niet-gehelmden kunnen weggezet worden als suïcidale zelfmoordterrofietsers.

Nog niet geïnspireerd?

Dan kunnen de foto’s je mogelijk alsnog op (andere) ideeën brengen.

gratis proeflessen KINDEREN, JONGEREN & VOLWASSENEN ZONDAG

03.02

VU: Danshuis De Ingang, Hurstweg 8, 9000 Gent foto: Marijn Celea, Fotografie & ontwerp: Sven Schoukens

away”. Het potentieel gladdere wegdek dien je uiteraard met voorzichtigheid te benaderen, maar ‘voor het geval dat’, is het dragen van een helm toch ook niet onverstandig. Niet bepaald hip zo’n helm? Tijd om zelf een “influencer” te

Hoera voor hernieuwbare energie Burgercoöperatie EnerGent blaast vijf kaarsjes uit

Vijf jaar geleden – op 10 december 2013 – vond in het NTGent een bijzondere voorstelling plaats. Die was voor een keer niet van culturele aard, het grote publiek was er daarentegen wel getuige van de lancering van een Gentse energiecoöperatie! Die wil burgers verenigen in hun streven naar een duurzame en klimaatneutrale samenleving. Bij het uitblazen van vijf kaarsjes kijken we met voorzitter en mede-oprichter John Vandaele graag naar het verleden, het heden en ook de toekomst van EnerGent. Tekst: An Van Hemeldonck Foto’s: EnerGent

// ‘We hopen binnenkort ook wind te oogsten. // 14

Frontaal // winter 2018

Van honing naar energie

EnerGent ontkiemde bij de Buren van de Abdij, een bewonersvereniging rond de ruïnes van de voormalige SintBaafsabdij. Enigszins nostalgisch denkt John terug aan de begindagen: ‘Met de buren maakten we al jaren samen honing, fruitsap, zelfs boeken. Toen we naar de immense dakoppervlakte van de oude abdijrefter keken, pal op het zuiden gericht, ontstond het idee om ook zelf energie te produceren. We wisten destijds nog niet dat op beschermde gebouwen in principe geen zonnepanelen geplaatst worden.’ Om wel degelijke kennis over hernieuwbare energie op te bouwen stapte John naar Transitienetwerk Middenveld. Die orga-

nisatie ijverde al lang voor een sociaal rechtvaardige en duurzame samenleving en zag in de oprichting van een lokale energiecoöperatie de kans iets heel concreets te verwezenlijken.

Doorprikt

Daarna werden verdere contacten gelegd met het lokale middenveld en al gauw volgden informatierondes. ‘Op de eerste vergadering met Ecopower – de grootste en oudste energiecoöperatie in Vlaanderen – werden onze dromen doorprikt. We hoorden dat zonnepanelen amper rendabel zouden zijn en we een windmolen al helemaal konden vergeten. Na overleg namen we de cruciale beslissing niet op de wind te

wachten, maar ons te focussen op andere projecten in energiebesparing en -opwekking.’ Tijdens de lancering in het NTGent werden de aanwezigen gevraagd om coöperant te worden. ‘De respons op deze vraag naar startkapitaal overtrof de verwachtingen’, knikt John tevreden. ‘Zo leerden we dat een publiek draagvlak voor EnerGent bestond en konden we met goede moed starten.’

Het begon met isolatie en zon

Het eerste project van EnerGent kreeg de naam Wijkwerf. In de wijk HeirnisMacharius werd getest of mensen sneller bereid zijn hun huizen energiezuiniger te maken door te isoleren, als dit volgens een samenkoop met de buren kan. Het antwoord op deze vraag was volmondig ja, zodat Wijkwerf intussen reeds in zeven andere wijken uitgerold werd, waaronder enkele in Destelbergen. EnerGent bedingt een goede prijs bij zorgvuldig geselecteerde aannemers, volgt samen met een renovatiebegeleider van de Milieuadvieswinkel de werf van A tot Z op en ondersteunt bij de aanvraag van premies. Door deze ontzorging maakte Wijkwerf al bijna 200 woningen energiezuiniger volgens het motto ‘samen isoleren met minder kosten en minder zorgen.’ Begin 2017 volgde dan Zonnestad, waarmee EnerGent zoveel mogelijk particulieren wil ondersteunen bij de plaatsing van kwaliteitsvolle en duurzame zonnepanelen. Zonne-energie is immers een ecologische én economische investering. Via Zonnestad werden tot nu al 250 zonnepaneelinstallaties bij Gentenaars geplaatst. ‘Hierbij werken we heel fijn samen met Gents MilieuFront en andere middenveldorganisaties, zoals Natuurpunt, Gezinsbond Gent, Beweging.net en Oxfam Wereldwinkels’,

Wijkwerf voor en na

meldt John dankbaar. ‘Samen met GMF zijn we trouwens de bedenkers van de Solarware-avonden. Naar analogie met een Tupperware-avond ontvangt een gastgezin buurtbewoners of vrienden die interesse hebben in zonnestroom. Een specialist van EnerGent of GMF geeft uitleg en beantwoordt alle vragen over zonnepanelen in de gezelligheid van een huiskamer.’

De verscheidenheid van het heden

Vandaag werkt EnerGent nog aan andere ambitieuze projecten. ‘In de Dampoortwijk en Sint-Amandsberg loopt Buurzame Stroom. Op vraag van Stad Gent onderzoeken we samen met onze partners hoe we in een specifieke buurt iedereen onder de zonnepanelen kunnen krijgen. Dit unieke project gaat verder dan Zonnestad, want we richten ons niet alleen op mensen met eigen middelen, maar denken eveneens modellen uit voor (ver)huurders en

// ‘Buurzame Stroom wil iedereen onder de zonnepanelen krijgen, ook kwetsbare gezinnen en (ver) huurders.’ //

kwetsbare gezinnen. Zo vervullen we de sociaalecologische rol die EnerGent van bij het begin voor ogen had. In het kader van een Europees Interreg-project proberen we in diezelfde wijk een virtuele energiecentrale tussen buren te creëren door huisbatterijen in te zetten.’ EnerGent voorzag bovendien al zonnestroom voor enkele Gentse scholen, wijkgezondheidscentra en bedrijven. ‘We begonnen met het leveren van energiediensten, maar nu investeren we echt in grote zonnepaneelinstallaties, vaak volgens het principe van derdepartijfinanciering. Zo groeiden we langzaam van een kleine vrijwilligerscoöperatie naar een startend bedrijfje met voldoende knowhow en middelen om projecten te realiseren.’ Intussen heeft EnerGent een vijftal mensen in loondienst, maar alle vrijwilligers van het eerste uur bleven aan boord. Mijmerend voegt John hieraan toe: ‘Die mensen, met al hun talent en goodwill om tijd te investeren in de coöperatie, zijn het meest waardevolle kapitaal van EnerGent.’

Vers

Betaalbaar

100% Bio

Goede sfeer

Groenten & fruit, kaas, vlees, brood, noten, zaden, wijn,…

Een dynamische wind voor de toekomst

Voor de toekomst verwacht John in de eerste plaats dat EnerGent niet vastroest en de dynamisch ingeslagen weg verderzet. Er wordt nu nagedacht over warmtenetten en financiering bij co-housings. ‘We willen een efficiënte en gezonde coöperatie blijven, maar wel een met een open blik en een verscheidenheid aan projecten – duurzaam, sociaal en toch winstgevend. Zo wensen we onze 800 coöperanten binnenkort een billijke vergoeding te kunnen uitbetalen. Omdat we spontaan buiten de stadsgrenzen traden richting Destelbergen en Meetjesland, willen we ons in de toekomst richten op de hele Gentse regio.’ Daarnaast blijft de droom om te investeren in een windmolen absoluut bestaan. ‘Momenteel lopen er maar liefst vijf dossiers. EnerGent hoopt dus binnen afzienbare tijd toch wind te oogsten!’, eindigt John met een knipoog.

Meer info over de vier bedrijfjes Meer info, deelnemen aan Zonnestad - Wijkwerf Buurzame Stroom of zelf coöperant worden? www.energent.be | @EnerGent

Kom langs! Adres Heilige-Geeststraat 6 9000 Gent

Openingsuren woe - vrij | 10 tot 18u30 za | 10 tot 18u30 zo | 10 tot 16

Vragen? info@beo-markt.be 16

Frontaal // winter 2018

Sustainable development goals als verbindend kader Sinds eind 2015 vormen 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen die door alle VN-lidstaten zijn onderschreven de globale duurzaamheidsagenda. Het gaat om de opvolger van de 8 milleniumdoelstellingen die sinds het jaar 2000 voor 15 jaar vooral de noordzuidagenda richting gaven. Tekst: Filip François

u geven de SDG’s een ruimere duurzaamheidsstreven aan, waarbij onder de 17 hoofddoelstellingen (te lezen als thema’s of duurzaamheidsapecten) ook 169 concrete subdoelstellingen of targets horen. Timing voor het behalen van deze agenda is 2030. Een jaar dat overigens ook cruciaal is voor ons klimaat (zie pagina 8-9: Ultieme wake-up call) en dat in deze context eigenlijk morgen is.

Holistisch

In plaats van de 3P’s (People, Planet, Profit), zijn er nu 5 P’s om de doelstellingen aan te linken. Met ‘Peace’ doelt men ook op betrouwbare instellingen als voorwaarde voor duurzame ontwikkeling en ‘Partnership’ gaat over de noodzaak aan samenwerking. Ook omwille van de diversiteit aan thema’s wordt duurzame ontwikkeling hierdoor extra allesomvattend bekeken. De agenda wordt verder ook ‘ondeelbaar’ genoemd, hetgeen betekent dat je telkens alle aspecten moet bekijken en je ze niet tegen elkaar mag afwegen. Het is trouwens de bedoeling dat alle maatschappelijke actoren de SDG’s nastreven. Zo worden ze een gemeenschappelijke taal, wat handig kan zijn om ermee aan de slag te gaan.

Werkbaar?

En nu? Zijn dit niet de zoveelste doelstellingen die met veel ambitie worden afgekondigd? Gaat er nu wél iets mee gebeuren? Kunnen we eindelijk de omslag maken? Overheden en bedrijven zullen wellicht in eerste instantie bepalen wat ervan in huis komt, door

deze holistische duurzaamheidsagenda al dan niet in hun strategische documenten in te schrijven en in concrete doelstellingen te vertalen. Maar toch mag je de rol en de kracht van ons, burgers en verenigingen, niet onderschatten! Waar bij politiek en bedrijven vaak systemische kortetermijnbelangen spelen, geeft ons buikgevoel aan dat er iets grondig mis zit. Omdat alle landen, en dus onze politieke vertegenwoordigers, zich tot de SDG’s hebben geëngageerd, kunnen we ze erop afrekenen. Duurzaamheidsinitiatieven kunnen daardoor niet meer ongehinderd tegengewerkt worden, maar verdienen openlijk en misschien zelfs wettelijk/juridisch alle steun! Duurzaamheidsoplossingen en goede praktijken, bestaand of nieuw, kunnen aan de SDG’s gelinkt worden. Zo kunnen we de agenda gebruiken om deze praktijken meer kracht te geven. Dit ook via onze eigen rol binnen vereniging, bedrijf, bank of overheid. Want het is nodig!

Info www.do.vlaanderen.be/sdgs 17

Het groen achter de oren Gegijzeld

I Tekst en foto: Lisa Marechal

Frontaal // winter 2018

k word wakker op de keukenvloer. Zittend, met mijn hoofd tussen mijn knieĂŤn. Mijn romp leunt tegen mijn bovenbenen en mijn armen hangen slap naar beneden, zodat mijn handen op de koude vloer rusten. Ik vraag me af wat ik daar doe en waarom mijn hoofd zo pijn doet als ik merk dat mijn enkels vastgeketend zijn aan de vloer. Plotsklaps herinner ik me wat er gebeurd is en alsof ik een stroomstoot krijg, spring ik recht. Verschrikt kijk ik naar het koksmes dat aan mijn rechterhand is vastgemaakt. Het is vlijmscherp en ik kan het niet loslaten. Het angstzweet loopt in koude straaltjes langs mijn rug naar beneden en het haar op mijn armen staat recht omhoog. Mijn hart bonst in mijn keel. Wijdbeens sta ik in de keuken te zwaaien met dat koksmes. Mijn ademhaling giert door mijn keel en mijn hele lijf deint mee met mijn open neergaande borstkas. Ik probeer me voor te bereiden op wat komen gaat, maar ik kan niet nadenken. Ik maan mezelf aan tot kalmte. Hier moet een verklaring voor zijn. Een half uur geleden was er nog geen vuiltje aan de lucht. Ik nam een douche, trok een jurk aan en stond op het punt om uit te gaan eten. Op het moment dat ik naar buiten wilde gaan, werd ik hardhandig vastgegrepen bij mijn enkels en over de vloer dwars door het huis gesleurd. Mijn hoofd sloeg tegen de grond en daarna tegen de tafelpoot. Ik moet even buiten bewustzijn

geweest zijn, want ik heb geen idee hoe ik in de keuken terecht gekomen ben. Ik dwing mezelf om trager adem te halen en een iets minder aanvallende houding aan te nemen. Enkel rust zal me uit deze benarde situatie kunnen redden. Stilaan zakt mijn hartritme en behoedzaam kijk ik om me heen. Op het aanrecht ligt een snijplank. Op het fornuis staan twee ketels en een braadpan. De deksels liggen ernaast. Dan valt mijn oog op de rij met groenten die achter de snijplank liggen, netjes op een rij: een rodekool, een knolselder, een bussel boerenkool en een raap. Ze zien er eigenlijk niet zo heel goed uit. Ik krijg al een beetje medelijden, maar dan zie ik dat ze daar niet van gediend zijn. De groenten kijken me woest aan. De rodekool steekt dreigend de bruine randjes van zijn buitenste bladeren naar mij uit. De boerenkool schudt kwaad met zijn vergeelde randen. De raap vormt met zijn bruine plekken een doodshoofd. Alleen de knolselder lijkt zijn kalmte te kunnen bewaren, maar de teleurstelling in zijn blik valt niet mis te begrijpen. De boodschap is duidelijk. Ik zal moeten koken. Ik cancel mijn date en laat het mes door de lucht klieven. Wild hak ik de rodekool in reepjes. Die krijgt zijn verdiende loon en laat ik in zijn eigen sop gaar koken.

Hupla hier is ze dan - JOUW PERSOONLIJKE GMF LIDKAART 2019!

Maak je lidkaart los en steek ze in je portefeuille!

teek de lidkaart 2019 in je portefeuille, ga er mee shoppen in Gentse duurzame zaken of eet er een lekker vegetarische maaltijd mee in één van de deelnemende resto’s en ontvang je ledenkorting.

Vergeet je lidmaatschap niet te vernieuwen! Alvast bedankt! Het GMF-team 19

OXFAM WERELDWINKEL

THYMELINE

- 5%

Thymeline helpt jou het verschil te maken voor je gezondheid en voor het milieu met een breed aanbod aan kwaliteitsvolle verzorgingsproducten zonder chemische of schadelijke stoffen.

5% korting op verzorgingspakketjes, producten waarvoor je zelf je eigen Gents verpakking bezorgt en workshopsMilieu F ront op vertoon GMF lidkaart www.thyme-line.com

31/12/19

Gent Sint-Pieters

fruitsap

Bij aankoop van 5 euro krijg je gratis 1 flesje fruitsap naar keuze Gents van 0.20 liter bij afgifte bon M ilieu

F ront www.oxfamwereldwinkels.be/nl/winkels/ gent-st-pieters 31/12/19

CASA DE CICLISTAS Op fietsvakantie of vlot naar het werk? We helpen je graag op weg

- 5%

5% korting op onderdelen en Gaccesents soires op vertoon GMF lidkaartMilieu F ront

www.casadeciclistas.be

OHNE

31/12/19

MOOR & MOOR

-10% +

10% korting doorheen het jaar op vertoon van GMF lidkaart Gents + een boterham naar keuze aan Milieu halve prijs bij afgifte bon F ront

- 5%

5% korting op vertoon van GMF lidkaart

Gents Milieu F ront

www.ohne.be

-10%

31/12/19

KIDDYBIPS

Klein Spook: wasbare luiers en toebehoren Tante Rosa: wasbaar maandverband en menstruatiecups

Gents Milieu F ront

www.tanterosa.be & kleinspook.be

- 5% +

-5% op vertoon van GMF lidkaart en -10% op hele assortiment herbruikbare Gents luiers, bio-kledij & fair-trade pro-M ilieu F ront ducten bij afgifte bon

31/12/19

Eurabo biedt kwalitatieve bio-ecologische isolatiematerialen en FSC-gelabelde houtproducten aan, voor energiezuinige renovatie- en houtbouw.

-10%

10% korting op Steico flex FSC houtwolisolatie en Pro Clima luchtdichtingsmaterialen, nu ook voor kurkisolatieplaten en kurkisolatiekorrels op vertoon GMF lidkaart www.eurabo.be

- 5%

Frontaal // winter 2018 www.yak-yeti.be

Gents Milieu F ront

31/12/19

KOMKOMMERTIJD

Yak&Yeti staat voor etnisch geïnspireerde eerlijke kledij voor bewuste consumenten. De kledingstukken worden eigenhandig ontworpen waarna we de collecties realiseren in ons fair trade atelier in Kathmandu, Nepal.

31/12/19

www.kiddybips.be

YAK & YETI

5% korting op kleren op vertoon van GMF lidkaart

Ecologische geboortewinkel met een ruim assortiment van verschillende luiersystemen tot draagdoeken, natuurlijke verzorgingsproducten, etc.

EURABO

KLEIN SPOOK & TANTE ROSA

10% korting bij vermelden van GMF lidnummer

31/12/19

www.moormoor.be

OHNE

Ohne biedt de mogelijkheid om verpakkingsvrij, biologisch en zo lokaal mogelijk te kopen in Gent. Je vindt er zowel algemene voeding als drank, wasmiddel en verzorgingsproducten. Je bent er welkom met je eigen verpakking!

Moor&Moor vertrekt vanuit vijf kernwaarden: P(ure)-Love #Puur #Lokaal #Organisch #Vleesvrij #Ecologisch.

Gents Milieu F ront

31/12/19

- €1

Komkommertijd is een cooperatieve vennootschap en biedt een heerlijk veganistisch allyou-can-eat buffet aan in Gent. We gebruiken zoveel mogelijk biologische en eerlijke handelsprodukten.

-€1 korting op maaltijd op vertoon GMF lidkaart www.komkommertijd.be

Gents Milieu F ront

31/12/19

AYUNO

CANOPY

Een gezellige natuurvoedingswinkel met een hart voor gezonde voeding en advies waar kwaliteit boven kwantiteit staat.

- 5%

5% korting op vertoon van GMF lidkaart

- 5%

Canopy is een jong Gents bedrijf dat met volle goesting groen op daken en gevels tovert. Vooral van de meer biodiverse groendaken en -gevels, met een grote variëteit aan plantensoorten, zijn wij enorme fan. Gents Milieu

5% korting bij bestelling van een F ront natuurdak, op vertoon van GMF lidkaart.

Gents Milieu F ront

www.ayuno.be

31/12/19

www.canopy-greenroofs.be

KUDZU

ETHNIQUE Stijlvolle kledij en accessoires met een ethnisch tintje.Eigen ontwerp, geproduceerd in ons fair trade atelier in Kathmandu, Nepal.

- 5%

5% korting op kleren op vertoon van GMF lidkaart

- 5%

Kudzu.be is een webwinkel met milieuvriendelijke producten. We versturen onze pakketten ook in hergebruikte dozen en gebruiken oude kranten als opvulmateriaal

5% korting doorheen het jaar Gents Milieu met de code ‘GMF’

Gents Milieu F ront

www.ethnique.be

F ront

31/12/19

www.kudzu.be

LAB 15

één gratis kubieke meter ingeblazen cellulose isolatie, voor elke bestelling vanaf 10m3 www.lab15.be

31/12/19

BIOSHOP PIMPERNEL

- 5%

5% korting bij aankoop van natuurGents Milieu verf, op vertoon van GMF lidkaart F ront

www.tintelijn.be

-10%

De groene waaier is een vegetrisch-biologisch gelegenheidsrestaurant én Ayurveda praktijk. Ze bieden ook catering, kooklessen/ workshops, Ayurvedisch voedingsGents advies en massages aan. Milieu F ront

31/12/19

www.degroenewaaier.be

TAVONTUUR

31/12/19

LEKKER GEC

Jouw bioverswinkel met mensen milieuvriendelijke producten. Met alle dagen vers brood, groenten en fruit, vegetarische meeneemmaaltijden en specialiteiten en verzorgings- en onderhoudsproducten.

-10%

www.blauwkasteel.be

31/12/19

éénmalig 10% korting op restaurantbezoek, catering of massage bij afgifte bon

Gents Milieu F ront

www.pimpernel.be

éénmalig 10% korting bij afgifte bon

Tintelijn verkoopt ecologische verf, natuurlijke pleister, parket, linoleum en onderhoudsproducten. Steeds aangelengd met het juiste advies! Daarnaast voeren we ook al deze werken uit als aannemer.

DE GROENE WAAIER

In hun twee winkels bieden ze een ruim assortiment van verswaren, brood, voeding, supplementen en cosmetica aan.

éénmalig 10% korting bij afgifte bon

31/12/19

TINTELIJN

Lab15 is een aannemingsbedrijf dat zich toelegt op de bouw van passiefhuizen in houtskelet. Behalve nieuwbouwwoningen in passiefhuisstandaard, doen we ook Gents bijbouwen & daktimmerwerken Milieu voor energiesparende renovaties. F ront

-10%

31/12/19

- 5%

Lekker Gec is een biologisch vegetarisch restaurant én een sociaal-ecologische werkplaats. Je proeft er het enthousiasme en de verscheidenheid bij elke hap van het weeg-wat-je-eet-buffet!

5% korting (vanaf €10) op vertoon van GMF lidkaart

Gents Milieu F ront

31/12/19

www.lekkergec.be

Gents Milieu F ront

21 21

31/12/19

Muts op je Huis Workshop komt naar je toe

Op zaterdag 22 september, de Vlaamse isolatiedag, vond de eerste workshop Muts op je Huis plaats. In een decor van bouwmaterialen gaf de expert van MilieuAdviesWinkel een presentatie over het correct isoleren van een hellend dak. Een levensgrote maquette maakte het allemaal nog concreter en de handige brochure zet alles nog eens duidelijk op een rij. De Energiecentrale van de stad Gent staat klaar als hulplijn voor bijkomend advies en begeleiding. Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Pieter Verstraete - MAW

Frontaal // winter 2018

Bijna helft Gentse daken nauwelijks of niet geĂŻsoleerd.

Minstens 300 extra Gentse daken isoleren en ruim 180 ton CO2 reduceren? Dat is exact de doelstelling van dit project. Met Muts op je Huis wil Gents MilieuFront zoveel mogelijk Gentenaars activeren om hun (hellend) dak te isoleren. MilieuAdviesWinkel, het servicepunt duurzaam wonen en bouwen van GMF, geeft daartoe workshops dakisolatie, genaamd Muts op je Huis. Dat we in Gent - net als in de rest

van Vlaanderen trouwens - een tandje moeten bijsteken is een understatement. Uit een screening van 1200 representatieve Gentse woningen blijkt niet minder dan 44% van de Gentse daken niet of nauwelijks geïsoleerd. Zowat 30% van het warmteverlies gaat daarbij verloren door het dak. Je dak isoleren is dus de eerste en belangrijkste stap voor meer comfort, minder energieverlies en minder CO2-uitstoot. Vandaar ook ons project en onze oproep: het is nu echt wel het moment om aan de slag te gaan. Ga naar onze website, schrijf je in voor de workshop en isoleer ook jouw hellend dak.

Een fietsend dak door Gent

GMF ging langs bij schrijnwerker De van hut. Zaakvoerder Bram Deryckere ontwierp een maquette op maat voor het project. Een levensgroot stuk hellend dak dat in minder dan een kwartier in of uit elkaar te halen is en past op de trailers van Cargo Vélo, nog zo’n creatieve, duurzame Gentse onderneming. Die brengen immers het dak van de ene locatie naar de andere, op zuivere spierkracht. Het dak werd reeds gespot ter hoogte van het stadhuis, over het Woodrow Wilsonplein en langs de vele fietspaden en -straten in Gent.

De workshop komt naar je toe!

Gents MilieuFront maakt een overzicht van alle Gentse winkels waar je zowel dakisolatie, dampremmend materiaal als luchtdichtheidsmateriaal kan kopen, de drie hoofdingrediënten van een

correct geïsoleerd dak. Deze handelaars komen op een handige Google Maps kaart en in de projectfolder. Met diezelfde handelaars spreken we af in welke vorm er op hun locatie workshops dakisolatie kunnen worden georganiseerd. Dat kan bijvoorbeeld verschillende malen op Dag van de Klant, op een specifieke opendeurdag of op een vaste weekdag. Naast de samenwerking met handelaars zijn er ook contacten met lokale initiatieven en netwerken. Vanaf 2019 vinden de workshops ook plaats buiten de handelszaken. Houd de website en onze social media in de gaten!

Alle informatie netjes in een mooie projectfolder

Een handige, opvouwbare folder toont nog eens alle aandachtspunten en stappen die nodig zijn om tot een correct en duurzaam geïsoleerd hellend dak te komen. Wachtleidingen plaatsen voor zonnepanelen? Een OSB-plaat als dampscherm? Welke U-waarde dient mijn isolatie te halen? Het staat er allemaal in uitgelegd! En dankzij de mooie en heldere illustraties en lay-out door Tom Augustijns, kan werkelijk iedereen er mee aan de slag!

Energiecentrale Gent: eerste hulp bij renovatie

nemers - Advies bij keuze van de offerte - Werfbezoek en controle na uitvoering - Hulp bij aanvragen energiepremies en energielening

Positieve feedback na eerste workshops

De eerste reacties zijn alvast positief! Mensen geven aan dat zo’n workshop echt interessant, nuttig en nodig is. Uit de feedback die we ontvingen na de eerste 4 workshops gaf 80% aan dat de presentatie net voldoende lang was, de overige 20% vond de presentatie zelfs nog wat te kort. Er is duidelijk nood aan een basisvorming rond dakisolatie bij particulieren. En niet onbelangrijk: alle deelnemers tot nog toe zijn van plan hun dak te isoleren, 60% is van plan die werken zelf uit te voeren.

Project loopt nog verder door

De workshops lopen nog door tot aan de zomer van 2019. Volg de website voor de eerstvolgende data en locaties en schrijf je vandaag nog in.

Info en inschrijvingen www.gentsmilieufront.be/mutsopjehuis

Wie twijfelt over de beste aanpak kan steeds terecht bij de Energiecentrale. Zij biedt immers gratis renovatieadvies én -begeleiding aan voor alle energiezuinige ingrepen. Experten bieden daarbij volgende diensten aan: - Advies aan huis - Opstellen van offertevragen naar aan23

CETA, het omstreden handelsakkoord tussen Canada en de EU, is sinds 21 september 2017 in voorlopige werking. Onder druk van actiegroepen werd CETA een gemengd akkoord: alle 38 (deel)parlementen van de EU moeten hun goedkeuring geven, vooraleer het volledig in werking kan treden. Als een van hen nee zegt, kunnen we CETA alsnog naar de prullenmand verwijzen. Niettemin wordt het vel van de beer alvast verkocht: onze Gentse haven bereidt zich voor om vlees uit Canada te importeren. Hier lees je wat er zo problematisch is aan deze Gentse intentie, en wat je zelf kan doen om het tij te keren.

Tekst: Jenna Vergeynst Foto: Joeri Willekens

Frontaal // winter 2018

CETA-vlees in onze haven? Handelsakkoord tussen Canada en de EU een jaar in werking

Welk vlees in de kuip?

De kritiek dat CETA leidt tot toelating van hormonenvlees op Europese bodem, wordt vaak afgedaan als linkse bangmakerij. Volgens de Europese Commissie is de vrees voor hormonenvlees onterecht: al het rundvlees dat in de EU wordt ingevoerd, moet worden geproduceerd volgens een hormoonvrij programma en wordt gecontroleerd aan de grens. Maar klopt dat wel? Voorgaande handelsakkoorden tussen de EU en Canada legden een quotum vast voor de invoer van hormoonvrij vlees vanuit Canada. Dit quotum is tot nu toe nog niet voor de helft gevuld, dus er is geen overschot aan hormoonvrij vlees in Canada. Op de lijst van slachthuizen die mogen exporteren naar de EU staan twee namen die niet aangesloten zijn bij het hormoonvrij programma: Cargill en JBS. Controle van het vlees aan de grens kan uitsluitsel geven, maar is niet zo evident. Bij ons gebeurt hormooncontrole ter plaatse in boerderijen. Professor Stefaan De Smet van Universiteit Gent, gespecialiseerd in dierlijke productiesystemen, zegt dat controle op hormoonresiduen na slachten veel moeilijker is. Bovendien moeten in Canada wachttijden gerespecteerd worden, net om te vermijden dat er residuen achterblijven in het vlees.

Er zit een geurtje aan

Moet er überhaupt meer vlees zijn in Europa? De EU exporteert jaarlijks 4 miljoen ton varkensvlees en 400.000 ton rundvlees. We hebben dus vlees te

over! Waren we trouwens niet van plan om met z’n allen minder vlees te gaan eten? En kiezen we dan niet beter op ‘niet-veggiedag’ voor een stukje “vlees van bij ons”? In het CETA-verdrag is sprake van 80.000 ton varkens- en rundvlees die jaarlijks kunnen ingevoerd worden vanuit Canada. Verdelen we die 80.000 ton over de 500 miljoen inwoners van de EU, dan krijgt iedereen jaarlijks een plakje van 160 gram. Belachelijk weinig dus. Wat is dan de point van vervuilende transportschepen in te zetten, koelinstallaties aan de douane en dure controles op het vlees? Wel, hier komt de werkelijke bestaansreden van CETA en andere vrijhandelsakkoorden op de proppen: de prijs- en marktcontrole in handen geven van multinationals. Dit is hoe de ‘vrije’ markt werkt: de loutere dreiging van Canadees vlees dat onze richting uitkomt, kan de vleesprijs op de Europese markten al drukken. Resultaat: een nog ruimere marge voor multinationals die Europees vlees opkopen, en boeren die met moeite nog het hoofd boven water kunnen houden.

Help Gent weer op het rechte pad

tussen de EU en de VS. Eén van de principes daarvan is “streven naar een eerlijke en correcte handel en economische duurzaamheid voor elkeen”. En ook: “een maximale bescherming van de lokale economie, consumentenrechten, volksgezondheid, sociale rechten, dierenwelzijn en het milieu”. Als Gent het enigszins meent met haar vooruitstrevende ambities, kan het niet de stad zijn die dit Trojaans CETA-vlees binnenhaalt.

Over tot actie!

Als bezorgde burgers willen wij via een burgerinitiatief in gesprek gaan met het Gentse stadsbestuur, dat aandeelhouder is van de haven. Steun het burgerinitiatief op www.nottip.be. Help ons een handje door ook je Gentse kennissenkring te laten tekenen! En tenslotte: blijf protesteren tegen vrijhandelsakkoorden, de strijd tegen CETA is nog niet voorbij. En CETA is nog maar het begin.

Info Heb je vragen, wil je op de hoogte blijven of mee actief worden? Stuur gerust een mailtje naar jennavergeynst@gmail.com, of vind ons op Facebook (Maak Gent TTIPen CETA-vrij).

Gent zou Gent niet zijn zonder zijn haven, maar dit is ook de stad van de Commons en de transitieplannen, de stad die ambieert de groenste en duurzaamste van Europa te zijn, de winnaar van de Fair and Ethical Trade Award! Gent heeft zich bovendien in 2015 “SMART TTIP” verklaard, verwijzend naar het gekelderde vrijhandelsakkoord 25

Let’s save food: een lokaal recept Een pleidooi voor lef en enthousiasme

In bijna elke Frontaal staat een sympathieke organisatie in de kijker en deze keer is dat “Let’s save food”. Net zoals de in de herfsteditie besproken Foodsavers, probeert dit burgerinitiatief voedselverlies tegen te gaan, door creatief aan de slag te gaan met voedseloverschotten. Om niet alles nog eens te herkauwen verleg ik de klemtoon van voedselverlies naar de ontstaansgeschiedenis van deze jonge organisatie en wat daaruit te leren valt. Als leidraad hiervoor gebruik ik het handboek voor heimelijke rebellen, ‘Practivisme’ van Eva Rovers.1. Tekst: Nico Cuypers Foto: Let’s save food 1. EVA ROVERS: PRACTIVISME, een handboek voor heimelijk rebellen, Prometheus, 2018.

‘Let’s save food!’ of ’LETS’+ save food!

Filip François is een enthousiaste letser en in een geïnspireerd moment zag hij hoe het lets-model kon werken bij de aanpak van voedselverlies. De flits van inzicht werd een visie, zelfs een visionaire droom en deze droom geeft hij oren en poten met Let’s save food! of kortweg Letssavefood. Gentbrugge is het startpunt van deze droom maar wijk na wijk, mag de droom uitdijen. Het letsmodel (Lets=local exchange and trading system) focust op het realiseren van lokale verankering/verbinding alsook op het gebruik van een lokale of complementaire munt. Bij Letssavefood komt dat lokale tot uiting door hun bewuste keuze voor een wijkgerichte werking: het niveau waar de mensen elkaar nog kennen of waar dat terug mogelijk moet zijn. Waar de afstanden zeer beperkt zijn en de ophaling en verdeling van voedseloverschotten uitsluitend trapkracht vergt. Ze stijgen uit boven de veelal caritatieve benadering van andere organisaties door hun complementair handels- en uitwisselingssysteem. Letssavefood staat los van bestaande letsgroepen, maar werkt in beperkte mate met pluimen, de complementaire munt van 9050. Het is een burgerinitiatief van en voor alle burgers uit de wijk.

Geen koken zonder vuur

Een actief vrijwilligersinitiatief draait en leeft op emotionele energie. Elke keer ik Filip sprak of wanneer hij me het reilen en zeilen toonde van het verdeelpunt trof het me hoe energiek en gedreven hij bezig is. Een aanstekelijke initiatiefnemer motiveert anderen om aan de kar te blijven trekken. Naast enthousiasme 26

Frontaal // winter 2018

en de vanzelfsprekende verontwaardiging over zoveel voedselverlies is humor een belangrijk bestanddeel van een gezonde levensstijl voor burgerinitiatieven. Want wie lichtvoetig tot veerkrachtig reageert op de weerbarstige realiteit, die niet altijd mee wil met de mooie droom blijft vechten tegen de bierkaai en brandt niet op.

Van verhaal tot recept

Het verhaal dat Letssavefood vertelt, heeft een stevige kern met het lets-model toegepast op voedselverlies binnen de ruimere ecologische context. Hun belangrijkste strategie is het verzamelen en herverdelen van voedsel voor mens, dier en bodem, in die volgorde. Eén van hun tactieken daarbij is het dagelijks aanbieden van voedsel vanaf 18u aan buurtcentrum Gentbrugge (De Vaart), liefst tegen een vrije bijdrage, idealiter in de vorm van een lokale munt. Jammer genoeg is een vergoeding middels pluimen momenteel nog een randverschijnsel waardoor de voedselbedeling aan particulieren weer een caritatief kantje krijgt. Een volgende strategie bestaat erin om samen met andere lokale organisaties van het opgehaalde voedsel een maaltijd en een boeiend verhaal over het ontstaan van die maaltijd te bereiden. Letssavefood heeft zo al menig feest en evenement opgeluisterd en experimenteert als innovatieve organisatie nog volop verder. In het lopende proces om van dit project een heuse vzw te maken, wordt het verhaal verder gefinetuned. Een evaluatie en aanpassing van de gehanteerde strategieën en tactieken volgt zodat deze nog beter dan nu het verhaal helpen realiseren.

// Elk activistisch vrijwilligersinitiatief draait en leeft op emotionele energie.. //

Bloed zweet en harde duiten

Momenteel draait het hard: een wisselende ploeg van 25 tot 30 vrijwilligers organiseert wekelijks een 40 ophalingen en 10 verdelingen. Dit alles zonder noemenswaardige middelen, want ofschoon ze een mooie score behaalde met hun project bij het burgerbudget, vielen ze toch net buiten de prijzenpot. Wel wisten ze via het televisieprogramma “Make Belgium Great Again” een ijskast met glazen deur te scoren. Via diverse wegen proberen ze alsnog subsidies in de wacht te slepen.

vruchtbare samenwerkingen start Letssavefood een tweede wijkwerking op en niet toevallig dus in Wondelgem.

The proof of the pudding Heb je een acuut voedseloverschot? Laat het dan weten, ze helpen je graag verder. Ik beken dat ik alle Letsavefood’ers stiekem bewonder om hun vuur en enthousiasme. Als ik daarvan iets heb kunnen delen is het goed geweest. Maar sta je ondertussen zelf

in lichterlaaie, treuzel dan niet en sluit je aan bij deze fijne mensen, want ze kunnen extra fietsbenen, verdeelhanden en meedenk-hersenen goed gebruiken alsook gouden hartjes. Bovendien krijg je er heerlijke pudding te eten.

Meer info https://www.facebook.com/pg/LetssavefoodGent/community letssavefood@gmail.com

Bindmiddel als geheim ingrediënt

Samenwerken zit ingebakken in het DNA van Letssavefood en dat is een grote troef. Ze positioneren zich bewust aanvullend tegenover de andere initiatieven die voedselverlies aanpakken en zoeken in het hele netwerk van organisaties de potentieel synergetische raakvlakken op. Zo leverden ze overschotten voor events, zoals het feest rond 4 jaar Lokaal of het slotevent van Zomer Zonder Vliegen, en maakten ze met Buurthuis op Wieltjes soep voor ‘de strafste straat’. Dankzij dergelijke 27

PUUR • LOKAAL • ORGANISCH • VLEESVRIJ • ECOLOGISCH •

ALLE DAGEN OPEN

09U00 - 18U00

OP VRIJDAG TOT 19U00

GMF-leden ontvangen 5% korting

Geld met meerwaarde Alternatieve munten in Gent

Geld schijnt niet gelukkig te maken, de grootste familieruzies gaan over geld en er is een grote kloof tussen zij die er veel van hebben en zij die het met een pak minder moeten doen. Maar dan gaat het over klassieke euro’s, dollars of ander munten. Alternatieve of complementaire munten hebben het tegenovergestelde voor ogen en willen mensen verbinden met elkaar. In Gent zijn er maar liefst drie soorten in omloop. Tekst: Sabine Huyghe Foto’s: Samenlevingsopbouw

LETS Gent

Eerst waren er de LETSers. ‘LETS’ staat voor Local Exchange and Trading System. De term dateert uit de jaren ’80 en werd voor het eerst gebruikt in Canada. Het idee is dat mensen diensten uitwisselen, maar dat dat niet één op één hoeft te zijn. Bart gaat bijvoorbeeld morgen op de dochter van Sofie passen en Herman rijdt dan zaterdag het gras van Bart af. Aan die ruil komt geen geld te pas, er wordt gerekend met een virtuele munteenheid. In Gent werd in 1995 een LETSgroep opgericht. Het is momenteel de grootste groep van Vlaanderen en hun munteenheid heet, toepasselijk, ‘Stropkes’. Om effectief Stropkes te verdienen en uit te geven, dien je lid te worden van de groep. Daar komt wel geld bij kijken, je betaalt lidgeld en een waarborg. Dat lidgeld dekt onder andere de verzekering, maar ook bijvoorbeeld de kosten van het websitebeheer. De

waarborg krijg je terug als je bij het verlaten van de groep een positief Stropkessaldo hebt. Eenmaal lid kan je je vraag of aanbod via het webplatform delen met de andere leden, of reageren op de oproep van iemand. Wanneer het tot een transactie tussen twee mensen komt, wordt dat centraal bijgehouden en verrekend. Zo kan je steeds zien wat je Stropkessaldo is. De afspraak in Gent is dat één uur LETS’en 40 Stropkes waard is.

Torekes aan het Rabot-Blaisantvest

Een andere munteenheid in Gent zijn de Torekes. De munt ontleent haar naam aan de torens van het Rabot. De Torekes zijn dan ook bedoeld voor de bewoners van de buurt Rabot-Blaisantvest. Eind 2010 werden ze door Samenlevingsopbouw met Vlaamse steun in omloop gebracht. Deze munt kent wel een geldelijke waarde, 10 Torekes zijn 1 29

// Aan die ruil komt geen geld te pas, er wordt gerekend met een virtuele munteenheid. // euro waard. Er zijn biljetten van 1, 5 en 10 Torekes in omloop. Waar klassiek geld mensen verdeelt in zij die veel hebben en zij die weinig hebben, willen de Torekes verbinden en samenwerking en solidariteit bevorderen. Torekes kan je verdienen door bij te springen in de Sociale Kruideniers, een winkel waar mensen met een lager inkomen terecht kunnen. Ook voorlezen in de lokale school levert Torekes op, net als zwerfvuil opruimen of een geveltuintje aanleggen. Allerlei activiteiten die van de wijk een mooiere plek met meer samenhang tussen haar bewoners maken. Wie zich een uur inzet, verdient 25 Torekes. De Torekes kunnen uitgegeven worden bij maar liefst 35 organisaties en handelaars in de buurt. Maar daarnaast kan je ze ook omwisselen voor postzegels, kaarten van De Lijn of vuilniszakken aan het Torekesloket in het buurtcentrum. Tijdens het schrijven van dit artikel wordt de Torekes website volledig vernieuwd. Binnenkort vind je daar nog veel meer zaken waarvoor je je Torekes kan inwisselen. In het verleden werden veel Torekes verdiend op De Site. Op een grote oppervlakte met een bouwbestemming, werden als tijdelijke invulling volkstuintjes en stadsakkers aangelegd. Je kon er enkel een stukje huren met Torekes, die je kon verdienen door op de gemeenschappelijke stadsakkers 30

Frontaal // winter 2018

mee te werken. Op die manier en op die plek werd bijvoorbeeld ook de Turkse gemeenschap bereikt. Ook personen in een maatschappelijk kwetsbare situatie konden hun inkomen verhogen door actief mee te werken op De Site. Het bouwproject is ondertussen volop in gang en De Site is dus helaas grotendeels verdwenen, maar de Torekes leven nog volop verder elders in de wijk.

Pluimen in Ledeberg

Ook in Ledeberg werd een complementaire munt gelanceerd, de Pluimen. Begin 2016 kwam deze wijkmunt tot stand in het kader van het stadsvernieuwingsproject ‘Ledeberg leeft’, nu vanuit Samenlevingsopbouw in samenwerking met Stad Gent. Trefwoorden zijn ontmoeting, buurtzorg en burenzorg. Pluimen verdienen kan door mee te helpen bij een organisatie in de buurt zoals het dovencentrum, de moskee of het dienstencentrum. Ook helpen met huiswerk, flyeren voor buurtactiviteiten, meedoen aan een netheidsactie of een boekentip geven levert Pluimen op. Net als boodschappen doen voor je buur, of de buurt opfleuren met bloemen op je vensterbank. De verdiende Pluimen kunnen uitgegeven worden bij lokale handelaars, of je kan er een koffie mee gaan drinken in het dienstencentrum. Je kan er ook een fiets mee huren, een workshop doventaal volgen of meedoen met een

beweegles. Alle mogelijkheden zijn terug te vinden in een brochure die regelmatig vernieuwd wordt, de laatste nieuwtjes vind je op Facebook. Ook de website van de Pluimen is momenteel in opbouw, daar vind je binnenkort ook meer informatie. Voor de handelaren waar je met de Pluimen terecht kan, is het eigenlijk een vorm van sponsoring die ze gemakkelijk in hun boekhouding kunnen verwerken. Er is ook vraag naar het gebruik van Pluimen voor culturele activiteiten. Momenteel is het al mogelijk om via Pluimen naar de cinema te gaan en wordt er bekeken hoe dit aanbod verder uitgebreid kan worden. Dit wordt zoveel mogelijk met inbreng van gebruikers en buurtbewoners zelf gedaan. Een groot verschil met de Torekes zijn dat de Pluimen niet kunnen worden omgezet in Euro’s. Omdat het om andere wijken gaat, is er ook een verschil in de accenten die worden gelegd. In de Rabotwijk wordt meer gewerkt aan milieuzorg, terwijl men in Ledeberg meer nadruk probeert te leggen op burenzorg. Dat aspect is het moeilijkst om te realiseren. Ideaal zou zijn als de Pluimen tussen buren onderling worden gebruikt wanneer ze elkaar met iets helpen. Verschillende organisaties in de buurt zetten zich volop in om dit te helpen realiseren. Nieuw in Ledeberg zijn De Standaertsite en de Broederij, een autovrije

// De Torekes willen verbinden en samenwerking en solidariteit bevorderen. Trefwoorden zijn ontmoeting, buurtzorg en burenzorg. // ontmoetingsplek met veel groen. Het idee is dat de Pluimen en De Broederij elkaar een boost geven door een heuse wisselwerking. Zo zal je in het koffiehuis met de buurtmunt kunnen betalen, en worden de vrijwilligers die er meedraai-

en gewaardeerd met Pluimen. De leuze van het project is niet voor niets ‘In Ledeberg geven pluimen ons vleugels!’

Meer info www.lets.gent www.torekes.be www.pluimen.gent

bio-ecologische materialen voor energiezuinige houtbouw en renovatie

GENTS MILIEUFRONT leden:

10%

ISOLATIEKORTING

Steico flex FSC® Houtwolisolatie

Steico top FSC® Zoldervloerisolatie

pro clima

Luchtdichting

www.eurabo.be/promoties

2015

isoleren voor meer natuur!

• •

gratis advies aan zelfbouwers! isolatie opleidingen

bio-ecologische bouwpartner

meer info op: www.eurabo.be/opleidingen

Wij kiezen voor verantwoord bosbeheer. U ook? Beekstraat 32 9600 Ronse +32(0)55 23 51 40

Wiedauwkaai 87 9000 Gent +32(0)9 216 46 40

info@eurabo.be www.eurabo.be Twitter: @eurabo

31 31

Iedereen milieubewust Een onderzoek naar milieuverantwoorde consumptie

Het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid onderzocht in 2017 hoe wij, Vlamingen, staan tegenover duurzame consumptie. Ze deden daarmee een onderzoek van 2012 over. Handig, want zo kan je evoluties en trends in kaart brengen. Je kan het volledige rapport lezen op de website van het departement, maar GMF haalt er hier voor jou alvast enkele opmerkelijkheden uit. In deze editie stellen we de opzet van het onderzoek voor en maken we een paar filosofische bedenkingen. Tekst: Pieter Vandenbrande

eginnen bij het begin: het is misschien een goed idee om even stil te staan bij hoe de studie opgesteld werd. 3000 Vlamingen vulden online een vragenlijst in over diverse thema’s, zoals klimaat, mobiliteit en voeding, en over hun algemene houding ten opzichte van milieubewuste consumptie. De vragen zijn vaak als tegenstellingen geponeerd, waarbij je als deelnemer aanduidt wat het meeste aanleunt bij jouw mening. Een voorbeeld: ‘Ik vind het niet erg om meer te betalen voor milieuvriendelijke producten’ versus ‘Ik koop enkel milieuvriendelijke producten als ze dezelfde prijs hebben of goedkoper zijn.’ Uit de antwoorden op deze vragen haalden de onderzoekers kwantitatieve gegevens, en stelden ze een aantal typische profielen op (of ‘segmenten’ zoals ze het zelf betitelen). Noem het archetypes van consumenten: de overtuigde consument, de onwetende consument, enzovoort. Daarnaast werden de resultaten aangerijkt met een kwalitatief onderzoek. Dat hield in dat onderzoekers bij 24 mensen thuis langs gingen voor een diepte-interview van 90 minuten. De onderwerpen die daarin aan bod kwamen, zijn dezelfde als in de kwanti-

tatieve vragenlijst. In de interviews was er echter ruimte om dieper in te gaan op motivaties. Waarom nemen mensen bijvoorbeeld liever de eigen wagen dan het openbaar vervoer? Het doel van dit onderzoek is om enerzijds een beeld te krijgen van de houding van de bevolking tegenover bepaalde maatregelen, zoals het vrijwaren van open ruimte. Anderzijds kan je door de segmentering in types consumenten te weten komen welke maatregelen effectief zouden zijn om bepaalde groepen mensen aan te zetten om milieubewuster te gaan leven.

Gevoel versus werkelijkheid

Het onderzoek brengt heel wat interessante tegenstrijdigheden boven water. Een eerste opvallend resultaat is dat 86% van de respondenten zegt begaan te zijn met het milieu, en 73% ervan overtuigd is dat ze een milieuvriendelijke levensstijl hebben. Dit is moeilijk te rijmen met het gegeven dat België de op vier na grootste ecologische voetafdruk ter wereld heeft. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de resterende 27% van de Vlamingen het voor alle anderen verpest (of dat de Walen het cijfer voor

België zo naar beneden trekken). Dat een grote meerderheid zegt nu meer te doen voor het milieu dan een aantal jaar geleden, is ook moeilijk te verzoenen met onze stijgende milieu-impact. Er zijn verschillende manieren om naar deze discrepantie te kijken. Ofwel zit er een groot verschil tussen wat we doen en wat we denken te doen. Dat is een bekend en zeer menselijk fenomeen, dat zich niet beperkt tot ecologisch gedrag. Ik weet dat te veel alcohol slecht voor me is, maar dat wil niet zeggen dat ik nooit een pintje te veel zal drinken. Een tweede interpretatie van deze ongerijmdheid is dat de vraag niet goed gesteld is. Wat verstaat de gemiddelde Vlaming onder een milieuvriendelijke levensstijl? Is dat voor iedereen gelijk? Vast niet: mijn buurvrouw denkt dat ze goed bezig is als ze maar één keer per jaar het vliegtuig neemt en één keer per week vegetarisch eet; ik leg de lat beslist wat hoger. En daarbij, wie antwoordt er graag dat ze niet milieubewust handelt in een onderzoek dat daar specifiek naar peilt? Een derde mogelijke verklaring is dat de cijfers allemaal juist zijn, maar dat de verantwoordelijkheid voor die grote eco-

logische voetafdruk niet bij de consument ligt maar elders. 45% van de respondenten verklaart immers dat ze het gevoel hebben dat wat ze zelf voor het milieu doen weinig tot geen bijdrage levert. Natuurlijk heb je als consument een bepaalde macht: je kan een wasmachine kopen die wat minder verbruikt dan een ander model. Maar je kan niet over alles beslissen. Als je een slecht geĂŻsoleerd huis huurt, kan je maar tot een bepaalde temperatuur extra truien aantrekken. Vanaf dan moet je beginnen verwarmen. Met die oude stookolieketel, want dat is het enige wat er voorhanden is. En is het vreemd dat heel wat consumenten van mening zijn dat de verantwoordelijkheid om toe te zien op de milieu-impact van wat ze kopen eerder ligt bij de producent of bij de regulerende overheid? Dat is inderdaad wat naar voren komt uit de antwoorden: 72% van de bevraagden vindt dat vooral de overheid iets kan bijdragen aan het milieu (tegenover 28% die vindt dat ze vooral zelf iets kunnen bijdragen), en 70% vindt dat de overheid meer acties moet ondernemen ten aanzien van het milieu. Evenveel mensen verwachten van de overheid maatregelen om bedrijven te stimuleren milieuvriendelijker te handelen; 58% voelt zich door de overheid niet gestimuleerd om op een bewuste manier met het milieu om te springen. Het is duidelijk dat de Vlaamse consument zich niet zomaar de verantwoordelijkheid in de schoenen laat schuiven. Maar er is ook marge voor verbetering. In de volgende editie zoomen we in op de verschillende themaâ&#x20AC;&#x2122;s, en gaan we onderzoeken wat we kunnen doen om de betrokkenheid bij milieubewust consumeren te vergroten.

OHNE 1 STEENDAM 59 9000 GENT

OHNE 2 KONINGIN ELISABETHLAAN 22 9000 GENT

WWW.OHNE.BE

KRUIDENIER ZONDER VERPAKKINGEN MET LOKALE of BIOLOGISCHE PRODUCTEN. OPEN MA-DO : 10u - 19u VRIJ-ZAT: 10u - 18u

NO WASTE - NO WORRIES

De vrijwilliger Als een medewerker van uw geliefde magazine Frontaal een mail krijgt van Gwen Bouchier, dan weet die hoe laat het is. Het sociale leven wordt on hold gezet en kinderen worden verwaarloosd om toch maar dat ene artikel voor Frontaal op tijd klaar te krijgen. Een gesprek met de persoonlijkheid die het redactionele overzicht bewaart. Tekst: Karel Lauwers

Dag Gwen, bestaan er auteurs die hun stuk op tijd aanleveren? De meesten werken echt tot op het gaatje, maar ik vind het straf dat ze het telkens weer doen!

Waaruit bestaat je taak als vrijwilliger bij Frontaal/GMF precies? Ik probeer het redactiewerk bij Frontaal wat te coördineren. Op de redactieraad beslissen we welke onderwerpen we zullen aansnijden. We proberen om onszelf niet te veel te herhalen. Ik schrijf de auteurs aan, informeer hen over de lengte van hun artikel en ik stuur iedereen een digitale link door naar een mapje waar het stuk kan opgeladen worden. Al die info wordt ook nog eens bijgehouden in een Excell file. Een tweetal weken voor de deadline bekijk ik alle mapjes, als ik zie dat er nog geen tekst of beeld is aangeleverd, schrijf ik de auteur nog eens aan. Alles moet nog eens nagelezen worden, dus is het belangrijk dat alles op tijd binnen is. Vroeger deed ik ook nog wat naleeswerk, maar dat lukt me niet meer. Daar hebben we andere vrijwilligers voor. Het leuke daaraan is wel dat je als nalezer een sneak-

preview krijgt van de nieuwe Frontaal. Je staat ervan versteld hoeveel research en werk er in sommige stukken kruipt, bijvoorbeeld om studies en cijfermateriaal om te zetten in iets leesbaars. We hebben enkele vaste schrijvers die het klappen van de zweep kennen. Maar het gebeurt natuurlijk dat iemand zijn stuk langer wil maken dan voorzien, of het anders wil aanpakken dan afgesproken. Of iemand wil zijn artikel doorschuiven naar een volgend nummer. Dan moet je een alternatief hebben voor die vrijgekomen ruimte. Dan probeer ik samen met Iris en Adelheid een oplossing te zoeken.

Hoe ben je als vrijwilliger bij GMF terecht gekomen?

Ik ben vertaler Frans/Engels, dus taal is altijd mijn ding geweest. Ik heb lang als administratieve kracht gewerkt bij de setup van klinische studies. Toen het terug begon te kriebelen om iets met taal en communicatie te doen, zocht ik een project waar ik wat meer ervaring in die richting kon opdoen. Ik was reeds lid van GMF en zag dat ze een “redactiebeest” zochten. Ik doe dit nu al 2

Naam: Gwen Bouchier Hoe lang bij GMF: 2016

jaar en ik heb in die periode bij mezelf ook een evolutie naar een milieubewuster leven gemerkt. Ik herinner me nog dat ik – shame on me! – naar de eerste redactievergadering van Frontaal trok met een plastic waterflesje. Daar heeft niemand iets van gezegd, maar nu gebruik ik wel een herbruikbare fles.

Je was dus al lid van GMF voor je vrijwilliger werd?

Ja, dat komt door het cohousing project in Vinderhoute waar ik woon. Op de Gentse Feesten werden we aangesproken door GMF. Het project van de MilieuAdviesWinkel sprak ons direct aan, omdat we bij cohousing ook interesse hebben in duurzaam wonen. Door het lidmaatschap bij GMF blijven we ook binding hebben met Gent. Gent is dan wel niet ver van Vinderhoute maar officieel horen we bij Lovendegem.

Heb je nog wilde plannen die je ooit wil realiseren bij Frontaal? Ik denk dat er vooral nood is om het blad nog meer

gelezen te krijgen. Ik zou graag de niet-leden beter bereiken, we zouden ons blad ook via andere kanalen moeten kunnen verspreiden. Er zijn bepaalde verdeelpunten, maar dat mag gerust meer zijn. We moeten vermijden dat we enkel ons eigen publiek aanspreken. Ook inhoudelijk hebben we bijvoorbeeld tegenstanders van het circulatieplan aan het woord gelaten. Je moet natuurlijk je eigen boodschap verspreiden, maar ook proberen te begrijpen waarom anderen daar anders over denken. Nu, ik hoor van vrienden dat ze soms ruzie maken om Frontaal als eerste te lezen, dus ik denk dat het wel geapprecieerd wordt.

Wat doe je nog graag in je vrije tijd?

Het cohousing project waar ik woon vraagt heel wat engagement, dus daar ben ik ook actief betrokken. Daarnaast volg ik zangles jazz & blues en ga ik ook wekelijks trainen met mijn voetbalclub, FC Lembeke. En ik ben natuurlijk zeer graag bij mijn 2 kindjes.

Vaak zeggen beelden meer dan woorden Gents MilieuFront zit niet stil: is het nu tweedehands kleren aan de vrouw of man brengen (1), luchtkwaliteit aanklagen en standbeelden beklimmen (2), jammen tot â&#x20AC;&#x2DC;s in de vroege uurtjes (3), ijveren voor herbruikbare bekers op de zesdaagse (4), rinkelactie aan het station organiseren (5), we doen het, en dan liefst samen met jou! Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Dennis Licht (1 & 3), Gert Arijs (2), Iris Verschaeve (4 & 5)

Frontaal // winter 2018

5 4

2 37

Breaking down the walls! Oxfam Wereldwinkel Gent St. Pieters

In Frontaal krijgt een Gentse vereniging of initiatief met een sociaal-ecologisch doel ruimte om zich voor te stellen of een oproep te doen. Wereldwinkel Gent St. Pieters en Lekker GEC, het bio-vegetarisch restaurant in het Gents Ecologisch Centrum (GEC), hebben samen hun deuren geopend. Auteur: Lieve Willemsen, Oxfam Wereldwinkel Gent St. Pieters Foto’s: Ive Boogaerts

e muren slopen tussen restaurant en winkel, tussen Noord en Zuid, een plek waar (h)eerlijk kan gegeten en gekocht worden. Openbreken uit de kleine winkel, samenbrengen van bio, sociaal en eerlijke handel met Zuid en Noord producten. Het assortiment wordt verruimd met producten van lokale kleine producenten omdat ook zij het moeilijk hebben om op te boksen tegen de grote bedrijven en retailers. OWW werkt in het Zuiden met coöperatieven en boerenorganisaties. Wereldwinkel Gent St. Pieters werd logisch coöperant van het GEC. In onze ruimte willen we een platform geven aan burgerinitiatieven. OWW blijft

oneerlijke handelsverhoudingen aanklagen maar engageert zich met andere organisaties voor een gemeenschap-

pelijk doel: een eerlijke, rechtvaardige, gezonde samenleving. Concreet betekent dit: de start van groentepakketten, een voorstelling van GMF en info over Energent in onze winkel. Rond 11 november een stand van 11.11.11 die het migratiebeleid aanklaagt en op 1 december een briefschrijfactie van Amnesty International aan de tafel in onze winkel met een bakje troost van Lekker Gec. Er is veel werk aan en in de winkel. We gaan er voor.

A c ti v iteiten Meer info over de activiteiten en de meest recente lijst op www.gentsmilieufront.be/kalender

Muts op je huis: Workshop dakisolatie

15.12.2018. Niet minder dan 44% van de Gentse daken is niet of nauwelijks geïsoleerd. Met Muts op je huis willen we zoveel mogelijk Gentenaars activeren om hun (hellend) dak te isoleren. - Elke deelnemer ontvangt een handige doe-het-zelf brochure zodat hij/zij daarna makkelijk zelf aan de slag kan. - Wie zich alsnog onzeker voelt of andere vragen heeft met betrekking tot energiezuinige renovaties kan altijd contact opnemen met de Energiecentrale (voor renovatieadvies of -begeleiding). Daar krijg je ook hulp bij het aanvragen van de isolatiepremies. Stad Gent ondersteunt het project met een Subsidie Duurzame Wijken. Wanneer? Zaterdag 15 december, 14u Locatie? EURABO Gent, Wiedauwkaai 87, 9000 Gent Inschrijven? Graag online.

Klimaatverandering: feiten, mythes en mistgordijnen/Professor Dirk Verschuren

18.12.2018. Zorgt meer CO2 echt voor een betere plantengroei? Hoe groot is de menselijke bijdrage aan de totale uitstoot van broeikasgassen? Is de droogte van de voorbije zomer slechts een uitzondering? Hoe ziet de aarde er binnen 100 jaar uit? Klimaatverandering door menselijke broeikasgassen is een feit en één van de grootste toekomstige uitdagingen voor de mens. Toch zijn er nog veel hardnekkige en wijdverspreide mythes en misverstanden over klimaatverandering. Prof. Dirk Verschuren brengt ons op 18 december helemaal up-to-date. Achteraf is er zeker ruimte voor Q & A. In samenwerking met Universiteit Gent. Wanneer? Dinsdag 18 december,

19.30u Locatie? Auditorium OEHOE, Campus Coupure (Boerenkot), Coupure Links 653, 9000 Gent Prijs? Vrije bijdrage Inschrijven? Graag online.

Warmathon Gent

22.12.2018. Tijdens de Warmste week van Studio Brussel, wordt er terug in zes provinciehoofdsteden gelopen voor meer dan 1000 goede doelen. GMF was de voorbije twee jaar van de partij, en wil er dit jaar met een grotere groep terug een lap op geven! Ditmaal kan je kiezen voor wie je loopt - dus we hopen dat je voor ons kiest. We willen ook graag samen starten, maar eenmaal gestart, loopt iedereen aan zijn eigen tempo natuurlijk. Onze Groepscode is GENT13596. Wanneer? Zaterdag 22 december, 14u Locatie? Blaarmeersen Gent Prijs? 15 euro (als je GMF kiest als goed doel - gaat er 10 euro naar GMF) Als je je inschrijft met onze groepscode, krijg je na het afsluiten van de groep een uitnodiging tot betaling van GMF. Inschrijven? Online.

Gentenair.be: bouw je eigen luchtmeter

08.01.2019. Met gentenair.be willen we zelf de Gentse luchtkwaliteit meten, en JIJ kan meedoen: bouw je eigen luchtmeter en hang ‘em op aan je gevel! In deze leuke workshop steek je voor slechts 44 euro zelf een toestel in elkaar, samen met een ervaren begeleider. Wanneer? Dinsdag 8 januari, 20u Locatie? Gouverneurswoning- Buitenhof 35 - 9000 Gent Inschrijven? Verplicht, slechts 25 plaatsen! Schrijf in en betaal op gentsmilieufront.be.

Eco-Comedy: Het einde van de wereld? Een try-out!

01.02.2019. Steven Vromman, aka Low Impact Man, gaat op onderzoek naar wat in de toekomst kan gebeuren; van virussen tot Artificiële Intelligentie, van meteorieten tot klimaatchaos. Niemand weet wat er komt, maar spannend wordt het zeker. Kan veerkracht ons voorbereiden op het onverwachte? Hoe hebben moeilijke situaties in het verleden gezorgd voor onvoorstelbare moed en solidariteit? Maak kennis met het Rad der Onfortuin, doe de grote veerkrachttest en zing mee met het grote uitstervingslied… We organiseren deze voorstelling samen met Steven Vromman en Theaterbox. Wanneer? Vrijdag 1 februari 2019, 20u Locatie? Theaterbox, Pijndersstraat 16, 9000 Gent Prijs? €6 GMF leden/ €8 niet-leden Inschrijven? Online tickets reserveren.

Repair Café te Drongen

17.02.2019. Wanneer? Zondag 17 februari, 14u-17u Locatie? Open Huis aan de Leie - Domien Ingelsstraat 15A - 9031 Drongen I.s.m. Leefbaar Baarle

AV+Nieuwjaarsreceptie

22.02.2019. Wie zijn de gezichten achter GMF? Welke projecten hebben we nog in petto? Wat kan jij voor GMF betekenen? Kom dit en veel meer te weten op onze AV en hef erna het glas op 2019! See YOU there! Wanneer? Vrijdag 22 februari, 19u / Algemene Vergadering - 21u Receptie Locatie? Vredeshuis Gent - Sint Margrietstraat 9 - 9000 Gent Inschrijven? Voor de receptie graag vooraf inschrijven via inschrijven@ gentsmilieufront.be

Frontaal

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 – 4deTRIMESTER 2018 V.U.: Elina Bennetsen, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent – Erkenningsnummer: p806132 – Afgiftekantoor: 9000 Gent 1

Eco-Comedy: Het einde van de wereld? Een try-out!

01.02.2019. Steven Vromman gaat op onderzoek naar wat in de toekomst kan gebeuren. Maak kennis met het Rad der Onfortuin, doe de grote veerkrachttest en zing mee met het grote uitstervingslied… Een spannende blik op het komende parcours van de mensheid met een verrassend einde. We organiseren deze voorstelling samen met Steven Vromman en Theaterbox. Wanneer? Vrijdag 1 februari 2019, 20u Locatie? Theaterbox, Pijndersstraat 16, 9000 Gent Prijs? €6 GMF leden/ €8 niet-leden Inschrijven? Online tickets reserveren.

AV+Nieuwjaarsreceptie

22.02.2019. Wie zijn de gezichten achter GMF? Welke projecten hebben we nog in petto? Wat kan jij voor GMF betekenen? Kom dit en veel meer te weten op onze Algemene vergadering en hef erna het glas op 2019! See YOU there! Wanneer? Vrijdag 22 februari, 19u / Algemene Vergadering - 21u Receptie Locatie? Vredeshuis Gent - Sint Margrietstraat 9 - 9000 Gent Inschrijven? Voor de receptie graag vooraf inschrijven via inschrijven@ gentsmilieufront.be