Frontaal 2018 zomer

Frontaal

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 - ZOMER - 2018 – NR. 2

Jouw boom onze oogst

Weesfietsen in de woonwijken

Schapen

Dak isoleren

in de stad

met Muts op je huis

Frontaal is het driemaandelijks tijdschrift van het GentsMilieuFront vzw (GMF).

Jaargang 21 – zomer 2018 – nr. 2 GMF is een politiek onafhankelijke milieuvereniging die actief is in Gent en omgeving. GMF wil mee vorm geven aan een stedelijke samenleving waar ‘duurzaam’ de logische, natuurlijke keuze is op alle niveaus.

Om dit te bereiken richt GMF zich in de eerste plaats tot de lokale overheden, de inwoners en het bedrijfsleven uit de regio via sensibilisering, kritische analyse, adviesverlening, beleidswerk en actievoeren.

Het Gents MilieuFront concentreert zich op stedelijke thema’s zoals afval, energie, mobiliteit en klimaat.

GMF is lid van de Bond Beter Leefmilieu.

Lidmaatschap GMF Lid word je door overschrijving van 5 euro (of liefst meer) of 12,50 euro (gezinslidmaatschap) op BE93 0011 4993 2067 van GMF vzw.

We rekenen per kalenderjaar.

Voor vragen over je lidmaatschap, adreswijziging, domiciliëringen, permanente opdrachten of fiscale attesten: phc9000@gmail.com Verantwoordelijke uitgever Elina Bennetsen, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent Redactie Adelheid Vanhille, An Van Hemeldonck, Bart Remmerie, Britta Bolte, Elina Bennetsen, Erik Grietens, David De Pue, Gwen Bouchier, Iris Verschaeve, Judith Hoogewijs, Kaat Vander Beken, Karel Lauwers, Katrien De Bel, Leen Vermeire, Lisa Marechal, Maarten Vlaminck, Nico Cuypers, Pieter Van den Brande, Pieter Verstraete, Sabine Huyghe, Stefaan Claeys, Steven Geirnaert, Toby Lauwerier Ontwerp – Lay-out Sarah Dosogne - Adelheid Vanhille & Emma Vanhille Foto’s Vermeld bij artikel.

Foto voorpagina: Seppe Lenders Huisfotograaf: www.gertarijs.be en Dennis Licht Reacties op artikels info@gentsmilieufront.be Copyright Overname van artikels wordt aan­bevolen, mits bronvermelding.

Drukkerij Graphius, Gent Gedrukt op 100 % kringloop­papier met inkt op vegetale basis en solvent­vrij.

09 242 87 51 info@gentsmilieufront.be www.gentsmilieufront.be

Secretariaat GMF

09 242 87 54 info@milieuadvieswinkel.be www.milieuadvieswinkel.be Steven Geirnaert Iris Verschaeve Stefaan Claeys Ida Lievens Pieter Verstraete Cristina Mafteiu Sabrin Krifa

OPENINGSUREN Permanent documentatiecentrum MilieuAdviesWinkel ma, di, woe: 9 > 12.30 uur

13 > 16.30 uur do en vrij : op afspraak Wil je bouwadvies?

Maak dan eerst een afspraak.

Koningin Maria Hendrikaplein 5/201 – 9000 Gent

2

Frontaal // zomer 2018

Edito Allez allez, circulez!

B

egin april vierde het Gentse circulatieplan zijn eerste verjaardag. GMF is best tevreden met de resultaten.

Het is een verademing om dwars door de stad te fietsen, het autoverkeer wordt voorzichtig terug gedrongen, meer mensen nemen tram en bus, de voetgangerszone werd uitgebreid.

Toch is dit voor ons maar een eerste stap, waar de volgende legislatuur op verder moet bouwen. De filosofie achter het plan – doorgaand verkeer weren door de stad op te delen in sectoren – moet verder worden doorgetrokken. Naar wijken buiten de R40, die ook hun circulatieplannen verdienen. Door de sectoren te verkleinen, zodat er minder onnodig verkeer door rijdt. En door de meest centrale parkeergarages in de stad om te vormen naar bewonersparkings. Zo is er minder bezoekend verkeer in en door de stad.

De verjaardag van het circulatieplan was voor de stad de aanleiding voor een evaluatie. De basis blijft overeind, maar hier en daar wordt in de verkeerde richting bijgestuurd. Zo wordt de Hoogstraat opnieuw twee richtingsverkeer, om zo de Papegaaistraat te ontlasten van het verkeer dat van de Sint-Michielsparking komt. Fietsen wordt daardoor veel minder aangenaam in de Hoogstraat, nochtans een belangrijke fiets-as vanuit de Brugse Poort.

Dit is symptoombestrijding op korte termijn. De verkiezingen hebben daar uiteraard mee te maken.

Sommige oppositiepartijen willen echter veel verder gaan en de knips opnieuw afschaffen. Daarmee wordt de basis onder het circulatieplan weggeslagen. Dan is er geen circulatieplan meer. Binnenkort is het aan de Gentenaars om duidelijk te maken in welke richting het circulatieplan moet evolueren.

Erik Grietens

Inhoud

Driemaandelijks magazine van het Gents MilieuFront – jaargang 21 – zomer – nr. 2

2 4 5 6 8 10 11 12 14 16

Edito Extra winkels, maar ook veiliger voor fietsers?

Nieuwe voorzitter voor GMF

18 20 23 25

Schapen in de stad Nieuwe Gentenaar Oxfam-Wereldwinkel GentCentrum breekt uit Zomer zonder vliegen Enkele cijfers Andreas de Fietstuinier

26 28 30

Dieren in de bouw Interview met ecologisch geschiedkundige Erik Thoen Weesfietsen in woonwijken Vergeten plekjes Bloemekenspark Muts voor je huis Project dakisolatie À la saison: Romanesco Ontdek je innerlijke curieuzeneus met burgerwetenschap

32 33 34 35 36 37 38 39

Cartoon: Jules de draak Buurzame stroom Column Het groen achter de oren De vrijwilliger Plastic Gate Knip-nick Jouw boom, onze oogst Activiteiten

Verbouwingswerken Lekker Gec Verwarmingsrevolutie in Gent

6

10

37

14 3

Antwerpsesteenweg: extra winkels, maar ook veiliger voor fietsers?

De stad heeft een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan klaar voor de Antwerpsesteenweg. Het plan voorziet extra ruimte voor winkels, woningen en groen. Die bijkomende winkels zullen onvermijdelijk ook voor extra autoverkeer zorgen. Terwijl het hier nu voor fietsers allesbehalve veilig is. De steenweg zelf maakt echter geen deel uit van het ruimtelijk uitvoeringsplan, want die valt onder de verantwoordelijkheid van de Vlaamse overheid.

Tekst: Erik Grietens Foto: Fietsbult

E

nkele jaren geleden liet de stad een onderzoek uitvoeren over de belangrijkste steenwegen in Gent. Daaruit bleek dat er langs sommige steenwegen ruimte is voor bijkomende woningen en handelszaken. Langs de Antwerpsesteenweg is er plaats aan Carrefour en aan Mediamarkt. Door de parking van Carrefour ondergronds te brengen kunnen hier nieuwe handelszaken met wonen-boven-winkels uitgebouwd worden. Zo kan hier 20.000 m² extra winkelruimte bijkomen. Door het bundelen van handelszaken kunnen deze via één open afrit op de steenweg aansluiten, wat veel beter is voor de verkeersveiligheid

dan afzonderlijke op- en afritten.

Het blijft ook de bedoeling om de tramlijn door te trekken op de Antwerpsesteenweg richting Lochristi. Al blijft dat voorlopig nog zeer verre toekomstmuziek, gelet op de besparingen bij De Lijn. Op korte termijn wil de stad met dit plan bijkomende park&rides voorzien, al moet je dan wel de bus nemen naar het centrum. En met de auto’s mee in de file staan.

Wat met de fietsers?

Dat de Antwerpsesteenweg onveilig is voor fietsers, weten we allemaal.

Recent vond hier een tragisch ongeval

plaats, waarbij een jonge fietster de dood vond na aangereden te zijn door een afdraaiende vrachtwagen. De fietspaden zijn in slechte staat, er is zeer druk auto- en vrachtverkeer, een menging van traag lokaal en snel doorgaand verkeer, er zijn vele op- en afritten, de verkeerslichten zijn in de eerste plaats afgestemd op doorstroming van het autoverkeer. Als fietser is het hier geen pretje.

Het valt dan ook moeilijk te begrijpen waarom de steenweg zelf niet is opgenomen in het ruimtelijk uitvoeringsplan. Nu staan enkel de zones rond de steenweg in het plan. De steenweg mee opnemen gaf nochtans de mogelijkheid om in het plan voorwaarden op te leggen voor veilige fietspaden. De reden daarvoor is dat weg onder het beheer valt van de Vlaamse overheid, van de Administratie Wegen en Verkeer. Een zoveelste administratieve discussie dus… ten koste van fietsers.

Nochtans kan hier op korte termijn en zonder al te zware investeringen véél gedaan worden voor de verkeersveiligheid. Bijvoorbeeld door het doorgaand en afslaand verkeer beter van mekaar te scheiden met voorsorteerstroken, door apart groen in te stellen voor afslaand verkeer vanaf de steenweg, door apart groen voor fietsers en voetgangers te voorzien op de kruispunten, door de maximale snelheid te verlagen of door extra zebrapaden te voorzien. In afwachting van een volledige herinrichting van de Antwerpsesteenweg, hopelijk mét een tram, kunnen dergelijke tijdelijke maatregelen de verkeersveiligheid al sterk verbeteren.

Eén ding staat nu al wel vast. Zolang de veiligheid op de steenweg niet wordt aangepakt, valt het niet te verantwoorden om hier nieuwe, grote winkelvestigingen toe te laten.

.

4

Frontaal // zomer 2018

Nieuwe voorzitter voor GMF Na 8 jaar vond onze voorzitter Sam Van den plas dat het tijd werd voor een nieuw gezicht voor GMF. In april heeft Elina Bennetsen, bestuurder en vrijwilliger bij de beleidswerkgroep, de fakkel van hem overgenomen. Een uitgelezen moment voor Frontaal om met hen in gesprek te gaan!

Sam, jij werd in 2010 voorzitter van GMF. Wat is je bijgebleven uit de periode dat je voorzitter was?

Sam: Het is een zeer productieve tijd voor GMF geweest: we zagen het aantal leden verdubbelen, en ook het secretariaat groeide gestaag terwijl we verhuisden naar een groter lokaal in het Gents Ecologisch Centrum. Het meest trots ben ik op de enorme hoeveelheid activiteiten en beleidsacties die we met de hulp van tal van vrijwilligers konden realiseren. Onze vijwilligerswerking is er echt op vooruit gegegaan de laatste jaren. We hebben nu specifieke werkgroepen (voor beleid, activiteiten en communicatie) en bieden gerichte ondersteuning aan. Het is fantastisch om te zien hoeveel mensen er zich spontaan willen inzetten voor een beter milieu in Gent en omstreken!

Wat doet de voorzitter van GMF eigenlijk?

Sam: Het is een wettelijke verplichting voor GMF als vzw om een Raad van Bestuur te hebben en een voorzitter van de organisatie aan te duiden. Met de bestuursploeg komen we maandelijks samen om de vinger aan de pols te houden bij het reilen en zeilen van GMF. Vaste agendapunten zijn de financiën en het personeel, maar ook belangrijke subsidie- en beleidsdossiers komen voorbij. De bestuurders zijn samen met

de voorzitter allemaal vrijwilligers en formeel verantwoordelijk voor de vzw, hoewel veel van het dagdagelijkse werk door het personeel van GMF uitgevoerd wordt. Als voorzitter ben je soms ook het gezicht van de organisatie bij publieke activiteiten, voor de pers en tijdens gesprekken met beleidsmakers.

Elina: Het toffe aan onze vereniging is dat iedere vrijwilliger het gezicht van GMF is! De voorzitter neemt bij ons niet zo’n sterke voortrekkersrol op. Sam heeft zich enkel als het nodig was geprofileerd, en dat wil ik graag zo voortzetten. GMF draait op ideeën en energie van alle vrijwilligers.

Sam, wat zou je GMF graag nog zien doen?

Elina, wat zijn jouw plannen voor de toekomst?

Sam: Vooral verder doen zoals we bezig zijn! :-) En ik zou heel graag met GMF nog meer de aandacht vestigen op het grootste milieumonster in onze achtertuin: ArcelorMittal in de Gentse haven stoot jaarlijks niet enkel miljoenen tonnen CO2 uit, maar ook honderden tonnen zware metalen en fijn stof. Er moet snel een geloofwaardig plan komen om echt proper staal in Gent te produceren.

Als GMF hiervoor kan samen werken met bijvoorbeeld dokters in Zelzate of vakbondsvertegenwoordigers van de staalsector zou dit fantastisch zijn.

Elina: Het straffe vind ik dat GMF er

steeds in slaagt de vinger aan de pols te houden. Ik wil er vooral over waken dat we dat kunnen voortzetten, ook al zijn we de laatste jaren groter geworden. Ik hoop dat GMF verder kan uitgroeien tot een plek waar iedereen met een idee voor het milieu terecht kan en dat we scherp uit de hoek blijven komen, dat we ons activistisch kantje niet verliezen.

En als ik één stokpaardje mag noemen, dan hoop ik dat Gent letterlijk een ‘groene’ stad wordt, met veel stadsnatuur en groene oevers. Veel werk op de plank dus, maar wie mij al eens is tegengekomen op een activiteit weet dat ik bruis van de energie en de ideeën :-) .

Ik zou zeggen, komaan GMF, we geven er een lap op!

.

5

Schapen in de stad Een reportage over de Gentse stadsherder

Tussen half april en eind november trekt al sinds 2010 een kudde schapen door Gent, die onder begeleiding van een herder en een hond heel wat bermen langs het water begraast. Omdat het Gents MilieuFront meer wil weten over dit ecologisch bermbeheer, fietst ondergetekende op een warme lenteavond richting Lovendegem. Zo wordt meteen duidelijk waar de schapen de winter doorbrengen. Op de boerderij van vzw De Grazer beantwoordt beheerder Nils Mouton (what’s in a name, red.) met de glimlach alle vragen, terwijl op de achtergrond de schapen in de stal vrolijk blaten.

Tekst: An Van Hemeldonck Foto’s: Dennis Licht

Samenwerking met de stad

‘Elke vier jaar schrijft Stad Gent een aanbesteding voor Stadsherder uit en onze vzw is recentelijk opnieuw gekozen’, begint Nils. Anno 2018 blijkt zelfs een idyllische verschijning als een herder aldus aan vaste regels gebonden. ‘Er wordt onder andere opgelegd dat enkel Belgische schapenrassen welkom zijn in de stad. Verder bestaan er duidelijke bepalingen over de graasperiode en -plaatsen. Momenteel beheren we de volledige waterkant langs de Bargiekaai en de Coupure, langs de Leie van Baertsoenkaai tot Gordunakaai en de buitenkanten van de Blaarmeersen en de Watersportbaan.

Aan dit gebied moeten we ons strikt houden. Op die plekken zijn we verplicht om één of twee keer met de schapen te passeren, maar in de praktijk is dat vaak drie keer. Het hangt er daarnaast ook vanaf wat voor een zomer het is, want bij veel regen groeit het gras snel6

Frontaal // zomer 2018

ler en moeten de schapen meer eten.’

Momenteel wordt 61 procent van alle Gentse waterbermen door de schapen afgegraasd. Op de vraag of dit nog uitgebreid kan worden, reageert Nils heel enthousiast: ‘Er is nog veel potentieel in de stad, dat we eventueel met dezelfde kudde zouden kunnen beheren, zoals de graskant langs de Palinghuizen. Een tweede kudde kan natuurlijk ook...’ Wij dromen alvast graag mee over minder lawaaierige maaimachines en meer mekkerende schapen in Gent.

Schaapjes... in de stad en op het droge

‘In april vertrekken de schapen naar de stad en pas eind november komen ze terug. Enkel als er eentje erg ziek wordt, halen we dat noodgedwongen naar de boerderij. Omdat schapen nogal teergevoelig zijn, krijgen ze allemaal een ontsmettend voetbad voor ze naar Gent vertrekken. Dit heeft ons de voorbije jaren goed geholpen om ziektes te

beperken’, vertelt Nils verder. Als je de schapen telt, ontdek je dat de Gentse kudde uit 130 tot 150 Vlaamse schapen bestaat. Dit zijn elk jaar dezelfde volwassen schapen, tenzij ze echt te oud worden. Lammeren daarentegen blijven op het platteland, omdat ze daar beter weerstand opbouwen en vrijer kunnen rondhuppelen. ‘Lammetjes zijn speelser dan volwassen dieren en durven al wel eens uit de kudde ontsnappen. Dat risico willen we in de stad niet nemen.’

Nils leeft duidelijk intens mee met zijn schapen, al moeten die wel hard werken. De schapen grazen zeven dagen op zeven, ongeveer acht uren per dag. ‘s Nachts staan er maar liefst drie afgebakende slaapplekken ter beschikking, meer bepaald aan de Watersportbaan, de Blaarmeersen en de Coupure.

Nils verduidelijkt hoe de waterbermen precies beheerd worden: ‘We vorderen op het tempo dat de schapen grazen en laten ze daar vrij in. Soms moeten we de eerste schapen wat afremmen, omdat ze in hun enthousiasme te snel vooruit willen en de kudde daardoor te langgerekt wordt of de berm niet voldoende afgegraasd is. Daaraan komt dus geen enkele machine te pas. Zo zorgen de schapen echt voor 100% milieuvriendelijk bermbeheer. Ze laten geen maaisel achter en verspreiden via hun vacht bovendien plantenzaden. In al die jaren hebben we trouwens nog op geen enkele manier gemerkt dat de schapen last zouden hebben van de drukte in de stad. Als ze schrikken, is dat vaker van de herdershond dan van een fietsbel of autogetoeter. Soms valt er eentje in het water. Om dat schaap terug op het droge te krijgen, vraagt de herder wel eens hulp van een omstander, zeker als het een ongeschoren dier is’

// De stadsherder kent het karakter van elk schaap // Een échte herder uit den verre

De eigenlijke stadsherder heet Hamdi Repaj en komt oorspronkelijk uit Albanië, waar hij het vak van zijn vader leerde. ‘Het is echt een geluk dat we hem gevonden hebben’, zegt Nils. ‘In België is er immers veel informatie over het herdersvak verloren gegaan.’ Hamdi kent het karakter van elk schaap afzonderlijk en ziet meteen als er eentje uit zijn gewone doen is. Door die uitstekende kennis kan hij quasi alle problemen ter plaatse op te lossen. Wanneer een schaap mankt, wat minder eet of koorts heeft, haalt hij allerhande herderstrucjes boven. Hamdi’s Nederlands blijkt daarentegen niet zo goed, dus schrik niet als je hem aanspreekt en geen duidelijk antwoord krijgt. ‘Over de talenkennis van de herder staat niets vermeld in de aanbesteding van de stad’, lacht Nils.

De herder zal wel steeds met aandrang vragen om de schapen geen eten te geven. De bermen bieden immers gras genoeg!

De onontbeerlijke hond

Naast een herder hoort bij schapen ook een hond, die de kudde zoveel mogelijk bij elkaar houdt. Nils licht dit verder toe: ‘Een herdershond loopt steeds naast of achter de schapen, terwijl een herder voorop wandelt. Zo zorgt de hond

ervoor dat er geen schapen afdwalen of dat ze niet te ver uit elkaar gaan. Een herdershond fungeert op die manier als een soort levende omheining. De schapen zijn niet bang van de hond, al schrikken ze soms van zijn onstuimigheid.’ Vroeger werden steeds bordercollies gebruikt, maar dat ras blijkt door overkweek niet meer zo sterk. In Gent trekt daarom een Australian kelpie met de naam Jimmy samen met de herder door de stad.

Verdraagzame stedelingen

Nils is heel tevreden over de voorbije jaren en kijkt ook positief naar de toekomst van de stadsherder. ‘We hebben nog nooit ernstige incidenten of grote klachten gehad. Het lijkt zelfs alsof stedelingen verdraagzamer en geduldiger

zijn dan dorpelingen, als we met onze schapen een straat oversteken. De verklaring ligt in het feit dat een kudde in de stad toch nog steeds een ongewoon beeld vormt.’ Tot slot geeft Nils nog mee dat het biologisch schapenvlees van de oude schapen onder het label Gents Vlees verkocht wordt op zijn boerderij.

Voor de wol is hij echter nog op zoek naar afzetmogelijkheden. Hij wil nadrukkelijk niet aan een opkoper verkopen, want die zou de wol naar China uitvoeren om daar op onethische wijze te verwerken in onder andere matrassen.

Als je dus een idee hebt om met Gentse wol aan de slag te gaan, kan je zeker bij vzw De Grazer terecht.

.

Meer info www.vzwdegrazer.be www.gentsvlees.be 7

‘Goed idee om de auto zoveel mogelijk uit de steden te bannen’ Interview met een nieuwe Gentenaar

In 2015 verhuisde Alessandro (31) van zijn geboortestreek rond Napels naar Rotterdam. Als jonge architect was het daar heel wat makkelijker werk te vinden dan in Italië. De liefde deed hem uiteindelijk begin 2018 nogmaals verhuizen.

Ons mooie Gent werd zijn thuisbasis. Bij OYO Architects geeft hij momenteel het beste van zichzelf.

Van GMF had hij voor ons gesprek, ondanks zijn grote zin voor milieubewustzijn, nog nooit gehoord. Tijd om daar verandering in te brengen!

Tekst: HV Foto: Lien Vandueren

Koning auto

Ik vind het een meer dan goed idee om de auto zoveel mogelijk uit de steden te bannen. Zeker in Gent, een historische stad die echt niet gemaakt is voor auto’s. In Gent rijden er sowieso al heel wat minder auto’s dan in andere steden naar mijn gevoel. De mentaliteit daaromtrent is ook heel wat beter dan in mijn regio waar iedereen de auto neemt om amper een kilometer af te leggen.

Op andere plaatsen in Italië, zoals in Bologna, is dit misschien anders. Maar in de rest van Italië gebruikt men de auto om vooruit te geraken. Vele steden zijn er dan ook enorm vervuild door de uitlaatgassen.

Hier is het goed! Gent is geen al te 8

Frontaal // zomer 2018

grote stad, je kan makkelijk met fiets en bus overal geraken en het is hier leuk wandelen. In Rotterdam werden alle oude, erg vervuilende auto’s uit het centrum gebannen. En ik hoorde ook van steden waar men werkt op basis van de nummerplaten: op bepaalde dagen mag je met een bepaalde nummerplaat rijden, op andere dagen niet. Ik vind dat soort initiatieven zeer goed.

Italiaanse inefficiëntie

Ik groeide op in Sant’antonio Abate, een gemeente op 30 km van Napels.

Om in Napels naar de unief te kunnen gaan, nam ik altijd de bus naar de stad om dan verder te wandelen of de metro te nemen. Het openbaar vervoer bij ons is echter ongelofelijk inefficiënt. Je kan er nooit op rekenen of de bus tout court komen zal. Het zijn privébedrijven die grote delen van Italië bedienen die dan soms failliet gaan. Het onderhoud laat ook te wensen over: de stations, de voertuigen zelf,… Er zijn constant problemen. Mensen verdienen ook niet goed, krijgen te weinig rechten,… wat op zijn beurt stakingen veroorzaakt. De metrolijnen zijn vrij nieuw en kwalitatief ok, maar worden op hun beurt dan weer overspoeld met mensen, en zijn dus superdruk. De regering geeft ook niet even veel geld aan alle regio’s.

Het gebeurt allemaal vrij random. In sommige streken wordt er dan meer in publiek transport geïnvesteerd terwijl het geld elders vooral in wegenbouw wordt gestoken.

Fietsen

In Italië had ik een fiets om de twee kilometer naar de bushalte te doen, maar toen ze hem stalen, kocht ik geen nieuwe. Afgezien van de Pakistani en de mensen uit Sri Lanka fietst in onze

streek bijna niemand. De wegen zijn er niet geschikt voor, er zijn geen fietspaden, het landschap is erg heuvelachtig en vele wegen steil,… Dat maakt het allemaal minder evident.

Zowel in Rotterdam als hier in Gent doe ik quasi alles met de fiets, en soms neem ik eens de tram. In het centrum is het soms wel moeilijker fietsen met de kasseiwegen. Ik begrijp de verkeerslichten hier wel echt niet. Zoals hier heb ik het nog nooit elders gezien! Je hebt als fietser groen en wil rechtdoor rijden, maar links van je staan auto’s, en als die dan naar rechts willen hebben ze tegelijk groen! Dit creëert supergevaarlijke situaties! Het is groen en tòch moet je nog heel erg uitkijken. Ik begrijp het niet. It doesn’t make sense (lacht).

De trein… altijd een beetje reizen…

Om me te verplaatsen tussen steden neem ik in België altijd de trein. In vergelijking met Nederland… Sorry voor mijn taal, maar “it sucks!”. De treinen rijden hier niet stipt, er is weinig communicatie als dingen fout lopen,… Laatst zat ik in de trein naar Genk en plots blijkt Hasselt de eindhalte. Mensen weten van niets. Er werd geen alternatief aangeboden met bussen bijvoorbeeld, niets. Dat zie je in Nederland echt niet.

Daar is het veel beter georganiseerd.

Maar in vergelijking met Italië is het hier natuurlijk veel beter. Toch is het niet ideaal, als je op tijd op je werk moet zijn of een vlucht moet halen kan je op de treinen niet écht vertrouwen.

Vanzelfsprekend

Ik heb aandacht voor het milieu, voor mij zijn dat allemaal normale dingen.

Ik ben bewust vegetariër, gebruik geen leder omdat ook dat productieproces

// Een probleem dat ik hier duidelijk zie, is dat men hier veel ruimte en grond verspilt // erg vervuilend is,… en doe vele dingen die voor mij erg vanzelfsprekend zijn: ik probeer zo weinig mogelijk plastic te gebruiken: doe boodschappen met mijn eigen rugzak, koop geen plastic waterflessen of verpakte groenten, muesli doe ik in een eigen zak of pot,…

Ik zie vaak mensen vuil op straat gooien. Er liggen veel blikjes en verpakkingen in het gras op weg naar mijn werk. Dat stoort me enorm! Ik begrijp het ook echt niet… het is een kwestie van opvoeding en mentaliteit denk ik.

Maffia

In Italië is er erg veel vervuiling van rivieren en de zee, vooral in het Zuiden.

De waterlopen zijn door de industrie echt enorm vervuild. Ook bodemvervuiling is een groot probleem. In vele regio’s dumpt de maffia chemicaliën waarvan de recyclagekost normaal gezien erg groot is gewoon in de bodem. In die streken is de kankerrate heel erg hoog.

Sommige industriële zones, vooral die waar men staal en beton produceert, worden omwille van milieuproblemen gesloten. Vlakbij Napels ligt er zo een verlaten industriële site. Ons systeem om afval te verwerken is ook erg inefficiënt. Voorheen werd alles verbrand, nu moeten we betalen om ons afval naar Duitsland te verschepen. Ginder gebruiken ze het, via de systemen die ze daar kennen, als energiebron.

Gemeenteraadsverkiezingen

Ik vind dat men het in Gent allemaal al heel erg goed doet. Men probeert echt, meer dan in andere steden. Problemen worden gezien, men pakt het aan,…

Ik voel echt die vibe hier. De auto echt volledig uit de stad bannen zou misschien nog beter zijn. Als alternatief misschien een metrolijn aanleggen om verbindingsproblemen op te lossen?

Dat houdt in het begin natuurlijk wel een grote kost in…

Een probleem dat ik in België duidelijk zie is dat men hier veel ruimte en grond verspilt. De manier waarop mensen hier wonen en leven is echt niet efficiënt. Het zou volgens mij beter zijn om meer collectieve gebouwen te creëren, meer ruimte te delen. Niet iedereen zijn eigen privéwoning, tuin,…

Mooie woontorens, met veel groen en aandacht voor ecologie en duurzaamheid lijken me een goed idee. Met de ruimte die zo vrijkomt kan je mooie, groene dingen doen voor iedereen! Men zou de grond meer moeten “activeren”.

Hier nemen individuen de publieke ruimte in: mensen zitten in het gras langs de coupure, op de stoep buiten aan bars,…

Ook al is het er niet voor gemaakt, het is noodzakelijk dat mensen die ruimte hebben. Naar mijn gevoel is hier veel te weinig publieke ruimte. De zones buiten het centrum zouden ook nog meer geactiveerd kunnen worden. Mensen

wonen er vaak enkel. Dat creëert geen aangename omgeving. Waar ik werk, in de Muide, wonen erg veel migranten.

Ik zie er mensen vooral wonen maar verder weinig andere dingen doen. Nog meer publieke ruimte, voetbalveldjes, groene lanen,… zou de kwaliteit van leven verbeteren. Nu ligt de focus vooral op behuizing.

Klimaatveranderingen

Het is voor mij heel erg duidelijk dat ons klimaat verandert door de opwarming van de aarde. In Italië is het klimaat momenteel heel anders dan hoe ik het kende als kind. Toen waren er meer duidelijk afgebakende seizoenen. Nu hebben we periodes met enorm veel regen, bijna moessons. Typisch voor tropische streken. Het lijkt wel alsof het bij ons ook tropisch worden zal. In 1 maand valt alle regen eruit en erna niks meer. In Sicilië en Sardinië valt er dan zo 5 à 6 maanden geen regen meer. Dat geeft grote problemen in de landbouw, de wijnstreken,…

Italië doet er niets specifieks aan.

Het is ook geen nationaal maar een globaal probleem! We zouden zoveel kunnen doen op wereldvlak: minder auto’s, minder vleesconsumptie, minder petroleum,… zou al een groot verschil maken!

.

9

Oxfam-Wereldwinkel Gent-Centrum breekt uit Oxfam-Wereldwinkels is bij de meeste mensen vooral bekend om haar producten van eerlijke handel, zoals koffie, wijn en chocolade. Ze streven naar eerlijke handelsregels via hun politieke en educatieve werk, acties en campagnes, en worden geruggensteund door hun beweging van ongeveer 8.000 vrijwilligers.

Tot alle handel eerlijk is tonen ze het goede voorbeeld door middel van de verkoop van producten van eerlijke handel. Door samen te werken met kwetsbare coöperaties in het zuiden probeert OxfamWereldwinkels de boeren in het Zuiden een beter leven te geven en hun positie te versterken. Wat heel wat mensen niet weten, is dat in heel dit verhaal ook duurzaamheid en ecologie een belangrijke rol spelen.

Tekst: Oxfam Wereldwinkel Gent-centrum en GMF Foto’s: Oxfam Wereldwinkel Gent-centrum

10

Frontaal // zomer 2018

Fairtrade en bio: a match made in heaven?

Wanneer je de winkel in de Lammerstraat binnenstapt, zal je zien dat meer dan 50% van het assortiment bio én fair is. Zoals Wim Melis (wijnaankoper bij Oxfam) het reeds formuleerde “het duurzaamheidsprincipe van bio sluit perfect aan bij onze filosofie”. Beide labels staan namelijk voor een duurzame omgang met mens, dier en planeet.

Deze duurzame productie is zeer belangrijk voor Oxfam-Wereldwinkels aangezien het een leefbaar alternatief biedt voor monoculturen, machtsconcentratie en grootschalige landbouw.

Waar het fairtradelabel de boeren in het Zuiden beschermt tegen armoede en een alternatief biedt voor het huidige onrechtvaardige handelssysteem, helpt het biolabel hen bij het streven naar een betere planeet en helpt het hen omgaan

met de gevolgen van de klimaatverandering. Daarnaast creëert het biolabel ook een meerwaarde voor de boeren en is het een bekend label voor de consument.

Als we de klimaatverandering onder de 2 graden Celsius willen houden, mag een wereldbewoner gemiddeld niet meer dan 2,1 ton CO2 per jaar uitstoten tegen 2050.

In 2016 stootte de gemiddelde Belg 8,9 ton CO2 uit.

De Lammerstraat: duurzaam verbouwd en met de fiets geleverd

In 2017 vonden er grondige verbouwingen plaats waarbij allereerst het energieverbruik van het pand met nieuwe dubbele ramen en een nieuwe verwarmingsketel grondig naar beneden werd gehaald. Daarnaast werd er zo veel mogelijk gebruik gemaakt van ecologische materialen, vb. fermacell platen en houtwolisolatie.

Sinds vorig jaar maakte OxfamWereldwinkel Gent-centrum ook een omschakeling in hun leveringssysteem.

Waar voorheen al hun leveringen gebeurden met de auto, zijn ze nu overgeschakeld naar de fiets. Cargo Velo en Grinta Koeriers waren hiervoor de ideale partners. Cargo Velo - reeds jaren een trouwe partner - beschikt over een ruime expertise op vlak van fietsleveringen en kan perfect inspelen op het gegeven van de autoluwe stad.

Grinta Koeriers neemt de grotere leveringen op zich met wagens die rijden op groengas. Zij geven bovendien de kans aan mensen in een kwetsbare arbeidsmarktpositie om nuttige werkervaring op te doen. De kleinste leveringen in stad Gent gebeuren door hun eigen fietsvrijwilligers. Hiervoor zijn ze steeds op zoek naar vrijwilligers die de fietspoule willen versterken en minstens één halve dag per week met de fiets en fietskar bestellingen tot bij onze klanten in Gent willen bezorgen.

Doe mee

Interesse om mee uit te breken en een steentje bij te dragen aan de werking van Oxfam-Wereldwinkel Gentcentrum? Spring eens binnen in de Lammerstraat 16 of stuur een mail naar gent-centrum@owwgent.be.

Hoe kunnen we C02 besparen?

- 2.4 ton CO2e

- 1.6 ton CO2e

- 0.9 ton CO2e

- 0.1 ton CO2e

een jaar zonder auto

1 transatlantische retourvlucht minder

1 jaar vegetarisch eten

je lampen wisselen voor spaarlampen

Hoeveel stoten we uit per persoon?

Brussel <-> Berlijn

315 kg CO2e

67,5 kg CO2e (in wagen met 4)

70 kg CO2e

Brussel <-> Bangkok

40 kg CO2e

3.920 kg CO2e In 2015 was vliegverkeer verantwoordelijk voor 5% van de wereldwijde CO2-uitstoot (dat is meer dan de uitstoot van de 129 landen met de laagste uitstoot samen).

In 2017 nam 58% van de Vlamingen één of meerdere keren per jaar het vliegtuig.

50% van de vluchten die vertrekken in de EU, blijven in de EU.

Diesel Waarom is vliegen zo goedkoop?

Kerosine is onbelast en dus onrechtstreeks gesubsidieerd.

€ 1,44 / L

Kerosine

€ 0,40 / L

Help jij ons de vanzelfsprekendheid van vliegreizen in vraag te stellen? #zomerzondervliegen

11

Andreas de Fietstuinier Tuinieren vanuit de bakfiets

Het is zomer, het is mooi weer, wat is er leuker dan te gaan fietsen? Een beetje in de tuin werken? Het kan ook allebei! Onder de naam Fietstuinier tovert Andreas de tuinen in Gent en omstreken om in kleine ecologische paradijsjes en dat vanuit zijn bakfiets.

Hij is nog maar net gestart en Frontaal ging hem opzoeken na zijn eerste opdracht.

Tekst en foto’s: Sabine Huyghe

GMF: Dit was echt jouw eerste opdracht? Hoe kwam deze klant bij jou terecht?’

‘Ja, ik gaf eerder al advies, maar dit is de eerste opdracht waarbij ik echt de handen uit de mouwen stak. Ik ben al een tijdje bezig met de plannen, maar mijn ondernemingsnummer heb ik nog maar sinds vorige week. Deze klant ken ik van op de bio-markt. Hij hoorde over mijn plannen en kon me meteen aan het werk zetten want zijn tuin moest onder

handen genomen worden. Ik heb nu nog een tijdelijke bakfiets, maar eens ik mijn gepersonaliseerd exemplaar heb kan ik daarmee ook promo maken.

Want ik val echt op in het verkeer, ik heb veel bekijks.

GFM: Zal dat altijd lukken, alles met de bakfiets vervoeren?

Ik ben zelf verbaasd over wat er allemaal in past. Mijn uiteindelijke bakfiets is zelfs nog iets groter, dus dan lukt het

zeker. Op termijn wil ik achteraan ook een kar hangen. Het is natuurlijk ook een kwestie van plannen. Voor deze tuin had ik bijvoorbeeld schors nodig, die had de eigenaar zelf al gehaald. Of ik had die bijvoorbeeld kunnen laten leveren. Ik wou graag met de fiets gaan werken en dus wil ik mijn tuiniersbedrijfje vanuit een bakfiets runnen. Dat is haalbaar omdat mijn doelpubliek in Gent en omstreken woont. Mijn nieuwe bakfiets zal wel elektrisch zijn, zeker als er nog een kar bijkomt is dat wel nodig.

Maar thuis laad ik hem dan op met groene stroom, het blijft dus verantwoord. Ik wil echt consequent blijven in het concept, enkel zo nemen de mensen me ook serieus.

Wat zou je doen als een klant je om planten vraagt die eigenlijk niet zo ecologisch voordelig zijn?

Ik voer altijd eerst een kennismakingsgesprek om te peilen in hoeverre de klant open staat voor het ecologische aspect. Dan is er ook ruimte om indien nodig uit te leggen waarom ik bepaalde

// Ik ben zelf verbaasd over wat allemaal in de bakfiets past // 12

Frontaal // zomer 2018

// Probeer je tuin niet te proper te houden // Heb je tot slot voor de Frontaal lezer een tip over hoe ze met een minimale inspanning de meeste ecologische meerwaarde uit hun tuin kunnen halen?

Bloemen zaaien en planten! Probeer er daarbij te zorgen dat er in elk seizoen iets in bloei staat. Zo maak je van je tuin planten liever niet gebruik. Ik zal bijvoorbeeld ook niet spuiten tegen onkruid, maar tonen hoe je het anders kan aanpakken. Ik ben er dus niet louter voor het uitvoerende werk, ik wil echt met de eigenaars samen denken en werken aan een leuke ecologische tuin. Zoals je hier zag, heeft de eigenaar ook zelf de handen mee uit de mouwen gestoken.

OHNE 1 STEENDAM 59 9000 GENT

een interessante plek voor bestuivers.

Probeer je tuin ook niet ‘te proper’ te houden, je hoeft niet elk uitgedroogd stengeltje te verwijderen. Insecten schuilen er soms in, en het beschermt ook het hart van de plant tijdens de winter. Er is ook een misverstand over slakken. De exemplaren met een huisje zijn helemaal niet zo’n plaagdieren, zij eten vooral dood plantaardig materiaal én de eitjes van de naaktslakken die wel eens van je jonge scheutjes durven smullen. Verder kan je op de blog op mijn website allerlei tips lezen, bijvoorbeeld ook over moestuinieren op een vierkante meter.

.

Meer info Fietstuinier.be

OHNE 2 KONINGIN ELISABETHLAAN 22 9000 GENT

WWW.OHNE.BE

Hoe ben je bij het tuinieren beland?

Eigenlijk wou ik bio-boer worden, ik heb daarvoor de opleiding Plantmanagement gevolgd aan de hogeschool.

Ik was ook een poosje bio-boer, en ik kwam toen in contact met scholen die op bezoek kwamen. Dat vond ik echt verrijkend, ik ontdekte dat ik het leuk vind om iets samen met andere mensen te doen. Zo groeide het idee om samen met mensen hun tuin ecologischer te maken, en hen ook op weg te zetten voor het verdere onderhoud van die tuin. Dan kunnen ze dat onderhoud op termijn zelf doen. Ik heb geen schrik om op die manier zonder werk te vallen, er zullen altijd genoeg geïnteresseerde klanten zijn.

KRUIDENIER ZONDER VERPAKKINGEN MET LOKALE of BIOLOGISCHE PRODUCTEN. OPEN MA-DO : 10u - 19u VRIJ-ZAT: 10u - 18u

NO WASTE - NO WORRIES

13

3 goede redenen

om NU aandeelhouder te worden van

Lekker GEC Voor een goed gevoel, in hoofd, hart en buik

1.Voor hen - Steun hen

Maak mee van één van onze & jouw favoriete bio-vegetarische restaurants en Gentse Coöperaties een nóg duurzamere plek om nog meer mensen nog lekkerder en gezonder te verwennen.

2.Voor ons - Help ons

Iedereen @ GMF-kantoor kijkt reikhalzend uit naar het einde van de werken hier beneden; éindelijk terug lekker & gezond gaan eten, éindelijk gedaan met drilboren en stofwolken… Nog die paar maanden & facturen te gaan …!

3.Voor jou - Verwen jezelf Als aandeelhouder krijg je altijd 5% korting (smakelijk!), een cadeaubon ter waarde van jouw aandelen, én - in “vette” jaren” - een mooi dividend gelijk aan de gezondheids(!)index.

Waarom nu beter dan nooit?

Lekker GEC aan het Gent-Sint-Pietersstation staat al even in de steigers en dit niet zomaar. We maken onze plek groter, groener, gezelliger en toegankelijker, onder meer ook voor rolstoelgebruikers.Het restaurant en de winkel worden helemaal vernieuwd, uitgebreid en opengewerkt tot één open bio-fairtrade-resto-winkel. Ook komt er een nieuwbouw-houtskelet-bouw achteraan bij; met daarin de nieuwe keuken en een tweede opleidings- en cateringkeuken er bovenop.

We investeren daarbij ook in duurzame energie-toepassingen: verwarming en warm water via warmtepomptechnologie, koken op inductievuren én een dampkap met warmterecuperatie; transitie-stapjes wég van fossiele brandstoffen!

Investeer mee in Lekker GEC van de toekomst

Als Gentse Coöperatie zijn we op zoek naar zo veel mogelijk nieuwe aandeelhouders om deze verbouwing mee te dragen. Aandelen kosten €50/stuk en leveren je permanente korting op in het restaurant en – in “vette jaren” een mooi dividend.

Aandelen aankopen kan door: 1/ Storting van (minimum 3 aandelen) €150 (of veelvouden van €50 meer) op rekeningnummer BE71 0013 3889 7969 van Lekker GEC – cvba –so 2/ Vermeld erbij: “aandelen Lekker GEC – <naam> – <adres> – <telefoon> – <e-mail-adres>.

Vind je een lening interessanter?

Via de win-winlening kan dit met 3,2% rendement!

Contacteer ons.

Bel ons op 0476 08 71 39 of stuur ons een e-mail op welkom@lekkergec.be voor meer info .

Met warme groet, De Coöperanten

14

Frontaal // zomer 2018

PUUR • LOKAAL • ORGANISCH • VLEESVRIJ • ECOLOGISCH •

ALLE DAGEN OPEN

09U00 - 18U00

OP VRIJDAG TOT 19U00

GMF-leden ontvangen 5% korting 15

Verwarmingsrevolutie in Gent Naar een klimaatneutraal Gent

In 2050 wil Gent klimaatneutraliteit. Dit betekent dat fossiele brandstoffen hier al een tijdje niet meer welkom zijn. Gent zet zich dan ook in om zo snel en efficiĂŤnt mogelijk fossielvrij te worden.

Tekst: Kaat Vander Beken Foto: Wouter Rawoens

16

Frontaal // zomer 2018

Aardgas?

Als we aan fossiele brandstoffen denken, denken we misschien niet direct aan aardgas. Aardgas wordt doorgaans als de meest milieuvriendelijke van de fossiele brandstoffen gezien. Toch is het belangrijk om ook deze stof te weren uit ons dagelijks leven; en om te beginnen, uit onze huizen.

De Verwarmingsrevolutie stort zich op het bannen van aardgas uit onze woningen. Er bestaan gelukkig al enkele interessante alternatieven om je huis op een andere manier te verwarmen. Op de Warmtekaart, een tool waar de Verwarmingsrevolutie volop mee bezig is,

kan je binnenkort zien welke alternatieven voor jouw buurt ideaal zijn. Is er in je buurt een warmtenet waarop je kan aansluiten? Is in je wijk een BEO-veld mogelijk? Of toch beter investeren in zonnepanelen? En hoe zit dat met een warmtepomp?

Nederland is al langer bezig met het wegwerken van aardgas en was een grote inspiratie voor Gent om hetzelfde te doen. Gent was dan ook de eerste stad in BelgiĂŤ die het idee van het niet meer verwarmen met aardgas hier introduceerde. Sindsdien wordt het idee meer en meer opgepikt in ons land.

// Vervang aardgas om je huis te verwarmen door een alternatief zoals warmtenet, BEO-veld, zonnepanelen, ... // Andere verwarmingsstrategie

Toch is onze verwarmingsstrategie niet exact dezelfde als die van onze Noorderburen. Daar zijn ze namelijk dol van het alternatief ‘all electric’, iets wat bij ons, door de vele kernenergie, nog niet altijd als positief wordt gezien.

Ook zijn er in Nederland veel meer woningcoöperaties, waardoor het invoeren en overtuigen van woningeigenaars gemakkelijker gaat. Hier in België moet vaak elke bewoner apart overtuigd worden, wat de zaak een heel stuk moeilijker maakt. Maar Nederland heeft natuurlijk niet alle antwoorden, het afbouwen van aardgas is een echte revolutie en zal nog heel wat uitdagingen met zich mee brengen.

Naast de inwoners van Gent zelf, is ook Eandis een grote speler in deze kwestie. Heeft het nog nut om te investeren in oude aardgasnetten? En hoe kan Eandis een nieuwe rol opnemen in deze revolutie? In Nederland is de GasUni al langer bezig rond gasloze steden. Zij hebben de klik al gemaakt.

In België moet onze euro soms nog vallen, helaas. Een paar jaar geleden maakte Eandis nog reclame voor aardgas met een filmpje, in 2016 werd door aardgas.be een gelijkaardig reclamefimpje uitgezonden.

Warmtenetten

In België ligt de focus van de Verwarmingsrevolutie vooral op de warmtenetten. Zo zijn er al enkele projecten gerealiseerd waarbij bedrijven hun

overschot aan warmte delen met de buurt. Ivago levert al sinds 2007 zijn afvalwarmte aan het UZ en sinds kort ook aan Eastman; in de haven openden Volvo Car en Stora Enso in 2016 hun gedeelde warmtenet en de Tondeliersite is aangesloten op het warmtenet van EDF. De Oude Dokken worden tegenwoordig verwarmd met ⅓ biogas van het gerecupereerde zwartwater en grijswater en ⅔ met de warmte van Christeyns, het naburig bedrijf. De Oude Dokken zijn dus 100% klimaatneutraal.

Naast het uitbreiden en bijmaken van warmtenetten, zijn er natuurlijk nog andere manieren om je huis te verwarmen. Het doel van de Verwarmingsrevolutie is om alle alternatieven van aardgas in kaart te brengen en alle inwoners van Gent te leren welke opties er voor hen het beste zijn. Er zijn al enkele voorbeelden van projecten die aardgas volledig bannen. Zo wordt het Wintercircus verwarmd door middel van een beoveld. Ook cohousingprojecten zoals Bijgaardehof, een collectief woonproject voor meer dan 50 gezinnen in Sint Amandsberg, zal volledig worden verwarmd door een BEO-veld.

De stad investeert ook in energiestudies voor de bouw van sociale woningen. Zo kan de keuze van verwarming in deze gebouwen beter onderbouwd worden en kunnen de kost en de CO2 uitstoot worden ingeschat.

Deze energiestudies kennen hun impact in verscheidene nieuwbouwprojecten vandaag en zorgen ervoor dat sociale

woningen zo toekomstbestendig zijn als mogelijk.

Het is dus van groot belang om de mensen te sensibiliseren, om duidelijk te maken dat ze een keuze hebben, zonder ze ergens toe te verplichten.

Maar de beste weg naar duurzame verwarming is nog steeds zo weinig mogelijk verwarmen! Daarom is het isoleren van je woning de belangrijkste stap. Door gebouwen en huizen energie efficiënter te maken door middel van isolatie, kan je meer doen met de beschikbare warmte.

Het lijkt vanzelfsprekend dat elke nieuwbouw die nu nog wordt gerealiseerd, niet meer op aardgas wordt aangesloten. Daarnaast moet in bestaande wijken gekeken worden naar de beste manieren om ook daar het aardgas te vervangen door een duurzaam alternatief.

We staan nog maar aan het begin van deze revolutie, maar beetje bij beetje wijzen we straks aardgas allemaal de deur.

.

Bronnen Gesprek met Tine Heyse en Veerle Dossche https://klimaat.stad.gent/nl/Gentse-verwarmingsrevolutie http://sogent.be/projecten/cohousingbijgaardehof https://www.agoria.be/nl/Volvo-Cars-enStora-Enso-nemen-warmtenet-in-gebruikin-Gent 17 17

Dieren in de bouw Ecologisch bouwen is goed, natuurinclusief bouwen is beter!

In oude gebouwen, met veel gaten en kieren, holle muren en verlaten zolders, zijn er genoeg rustige plekken waar allerlei dieren kunnen wonen. Wanneer je ecologisch bouwt of renoveert, richt je je vooral op maatregelen die het energieen waterverbruik omlaag brengen: isolatie, dubbel glas, eventueel zonnepanelen of een zonneboiler, enzovoort.

Een ongewenste bijwerking daarvan is dat er vaak nesten leefruimte voor dieren verloren gaat, bijvoorbeeld doordat je kieren gaat opvullen.

Maar een nieuwbouw of renovatie kan ook een gelegenheid zijn om de biologische diversiteit in de stad te vergroten.

Tekst: Pieter Van den Brande

18

Frontaal // zomer 2018

De stad als habitat

Veel dieren vinden in onze steden een geschikte biotoop om nesten te bouwen, jongen op te voeden, voedsel te vergaren, een winterslaap te houden, … In de eerste plaats denk je dan misschien aan minder geliefde gasten zoals ratten en stadsduiven. Maar ook andere dieren hebben in de stad hun tweede thuis gevonden. Ze zijn erheen gekomen omdat de stad, met haar overvloed aan steen en beton, lijkt op de stenige landschappen die ze als oorspronkelijk leefgebied kennen. De slechtvalk op de toren van Sint-Baafs waant zich op een hoge rotspiek, net als de duiven die hij smakelijk verorbert, en die afstammen van de rotsduif. Andere dieren zijn gevlucht van het platteland, waar intensieve landbouw een groen niemandsland creëert. Bijen verzamelen meer honing in een stadstuin dan in een bloemenloze maïsakker.

Ieder diertje zijn pleziertje

Niet al onze niet-menselijke huisgenoten hebben dezelfde voorkeuren. Wanneer je een woonplaats wil voorzien voor een bepaalde soort, moet je eerst weten wat ze verlangt. Sommige beestjes houden van water in de buurt, andere zitten graag op een uitkijkpost, en nog andere hebben een lange aanvliegroute nodig om hun nest in te vliegen, of juist niet.

Het succes hangt dus niet enkel af van de aangeboden nestgelegenheid, maar ook van omgevingsfactoren zoals de oriëntatie, de aanwezigheid van voedsel en andere leefruimte, enzovoort.

Het komt er dus op aan te achterhalen welke dieren het best matchen met jouw huis. Gelukkig bestaan daar handige hulpmiddelen voor. De website checklistgroenbouwen.nl van Vogelbescherming Nederland is er zo één, een soort van Tinder voor vogels en huizen zeg maar. Zelfs met een zeer beperkte kennis van ecologie, kan je hier op basis van de kenmerken van het gebouw een lijst van vogelsoorten krijgen die zich er thuis kunnen voelen.

Maar het zijn natuurlijk niet enkel vogels die bij ons inwonen. Ook vleermuizen maken graag gebruik van zolders en holten in gebouwen. Deze gevleugelde muggenvangers hebben drie verschillende verblijven: hun winterslaap houden ze in rustige, donkere ruimtes met een stabiele temperatuur zoals grotten en forten. Verder hebben ze kraamkolonies, waar de vrouwtjes hun jongen ter wereld brengen. Tot slot slapen ze ’s zomers overdag in allerlei holtes en spleten. Het is vooral voor deze twee laatste verblijfplaatsen dat je tijdens de renovatie iets kan doen. Een kleine kier laten waarlangs de dieren

// Een kleine kier laten waarlangs de dieren holtes in je huis kunnen bereiken, is soms al genoeg. // holtes in je huis kunnen bereiken is soms al genoeg. En er zijn ook speciale nestkasten op de markt.

Zo heeft elk diertje zijn pleziertje.

Hoewel veel stadsbewoners zich optimaal voelen in stenige landschappen, zijn ze toch allemaal afhankelijk van planten, de basis van de voedselketen.

Als er dus plaats is voor een groendak of groene gevel, kan je heel veel van hen daarmee plezieren.

Aannemelijke maatregelen

Maatregelen om de biodiversiteit te vergroten hoeven niet per se kostelijk en moeilijk te zijn. Zeker wanneer je ze op tijd inplant, in de ontwerpfase dus, is de meerkost verwaarloosbaar. Ook bouwtechnisch kan het simpel. Er zijn heel wat kant-en-klare oplossingen verkrijgbaar in de handel, die eenvoudig te integreren zijn mits een klein beetje extra aandacht van de aannemer. Zo zijn er van zowat elke soort dakpan varianten te koop met nestgelegenheid voor mussen, en bestaan er gierzwaluwneststenen die feilloos in een muur ingemetseld kunnen worden.

Enkele webwinkels leveren een heleboel bruikbare materialen: Waveka, Vivara en de winkel van Vogelbescherming Vlaanderen. Dat veel van hun producten in Nederland ontwikkeld zijn,

is geen toeval; onze noorderburen staan al een heel eind verder op het vlak van natuurinclusief bouwen. Ze leveren echter zonder probleem in BelgiĂŤ. Let wel op wanneer je bepaalde producten wil gebruiken. De Nederlandse bouwstandaarden wijken op sommige vlakken af van de Belgische. Zo is de spouw daar doorgaans dieper dan bij ons. Om koudebruggen te vermijden zijn dus soms creatieve oplossingen nodig.

Daarnaast moet je ook beseffen dat maatregelen niet altijd (meteen) effectief zijn. Sommige dieren, zoals zwaluwen, zijn zeer honkvast. Het kan dus een hele tijd duren eer ze een nieuwe nestgelegenheid ontdekt hebben en in gebruik nemen. Om ontgoocheling te vermijden, is het een goed idee om hier rekening mee te houden wanneer je bijvoorbeeld nestkasten installeert. Enâ&#x20AC;Ś de natuur blijft de natuur: onvoorspelbaar. Ik had ooit een zwerm boomhommels te gast in een nestkast die voor pimpelmezen bedoeld was.

Ten slotte heeft ook de aard van de renovatie invloed op wat er mogelijk is.

Veel nestkasten bestaan zowel in een inbouwbare vorm als in retrofit-formaat.

Het eerste is dikwijls esthetisch aantrekkelijker, maar als er geen nieuwe buitenmuur gezet hoeft te worden, houdt het weinig steek om hiervoor te kiezen.

Een huis voor iedereen

Meer natuur om ons heen maakt mensen gelukkiger en gezonder. Het loont dus de moeite om ook de nietmenselijke bewoners van onze stad een plekje geven. Natuurinclusief bouwen is niet moeilijk; het vergt enkel een kleine switch in ons denken. Een kleine moeite voor ons, een wereld van verschil voor plant en dier.

.

Literatuur en links - Dirkmaat J.: Natuur in de straat - Vink J., Vollaard P. & de Zwarte N.: Stadsnatuur maken / Making Urban Nature - Natuurpunt: Biodiversiteit in jouw gemeente: een leergemeenschap voor soortbescherming. Technische fiches.

- www.checklistgroenbouwen.nl: handige invulsite om te kijken voor welke vogelsoort je maatregelen kan nemen op de betreffende plek - www.waveka.nl: webwinkel voor (inbouw) nestkasten, bijenhotels, etc.

- www.vivarapro.com: webwinkel voor (inbouw)nestkasten, bijenhotels, etc.

- www.winkel.vogelbescherming.be: webwinkel voor (inbouw)nestkasten, bijenhotels, etc.

- www.groenblauwenetwerken.com: zeer uitgebreide website met allerlei maatregelen om o.a. stedelijke biodiversiteit te verhogen 19

‘De mens is altijd een vervuiler geweest’ Een interview met ecologisch geschiedkundige Erik Thoen

Erik Thoen is Gewoon Hoogleraar aan de Ugent, waar hij in 1987 zijn doctoraat behaalde. Hij specialiseerde zich in de landbouwgeschiedenis, de sociaaleconomische geschiedenis, de geschiedenis van cultuurlandschappen en de milieugeschiedenis. Ik had met hem een gesprek over de interactie tussen mens en milieu door de eeuwen heen, in de wereld, Vlaanderen en Gent.

Tekst: David De Pue Foto: Erik Thoen

Wat houdt ecologische geschiedenis precies in?

De ecologische geschiedenis houdt zich bezig met de invloed die de mens in het verleden heeft gehad op de natuur, maar ook hoe de natuur de mens heeft gestuurd in zijn ontwikkeling. Heel wat historici, waaronder mezelf, leggen graag de nadruk op het plaatsen van de milieuproblemen in hun historische context, zeker omdat historici daarmee een belangrijke bijdrage kunnen leveren, in de hoop dat mensen iets leren uit het verleden.

Wat leert het verleden ons over de huidige milieu- en klimaatproblemen?

We kunnen de milieuproblemen alleen oplossen als we weten waarom de mens in het verleden het milieu zo verknoeid heeft. Dat kunnen we enkel begrijpen als we ver teruggaan in de tijd.

De mens is altijd een vervuiler geweest, maar in de pre-industriële maatschappij waren er factoren die de milieuvervuiling beperkten. Hergebruik van materiaal was heel gewoon: alles wat gebruikt werd voor de industriële revolutie was in 20

Frontaal // zomer 2018

verhouding veel duurder, en men droeg er daarom beter zorg voor. Een van de redenen van de hedendaagse vervuiling is het feit dat de meerderheid van de consumptiegoederen veel te goedkoop is geworden, zeker in verhouding met onze gestegen inkomens.

De mens heeft al heel lang een bepalende invloed op zijn leefomgeving, maar wanneer is dat precies begonnen? Toen de mens aan landbouw begon te doen?

Ook jagers-verzamelaars lieten op bepaalde plaatsen al hun sporen na in het milieu via ontbossing of aantasting van het natuurlijk ecosysteem. Via de landbouw is de mens natuurlijk nog meer de natuur beginnen veranderen.

Grootschalige ontbossing staat daar grotendeels mee in verband. Je kan echter ook de medaille van de andere kant bekijken. Via de landbouw wist de mens de natuur in te schakelen voor zijn overleving, konden er veel meer mensen worden gevoed op een kleinere oppervlakte en kon de mensheid massaal groeien in aantal. Ook

konden er voedseloverschotten worden geproduceerd waardoor een groot deel van de maatschappij zich buiten de landbouw kon gaan bezighouden met andere zaken, zoals ambachten, handel en cultuur. Tot daar het positief verhaal.

Die vooruitgang leidde al vrij snel tot overexploitatie, vervuiling, uitputting van de natuurlijke voorraden en bodemerosie. Dit laatste is vaak het gevolg van intensieve landbouw. Vandaag is meer dan 40% van onze landbouwgronden door erosie aangetast. De gezondheid van onze bodems is van levensbelang voor de voedselvoorziening op de lange termijn, dus dit probleem lijkt me even belangrijk als de opwarming van onze aarde. Vreemd genoeg krijgt het veel minder aandacht.

Is het überhaupt mogelijk om, met de huidige bevolkingsdruk en niveau van welstand, binnen de planetaire grenzen te blijven?

De bevolkingsdruk op zich zal wel onder controle komen, tenminste als we ook de ongelijkheid afdoende kunnen aanpakken op wereldschaal.

Gent en omgeving in de tweede helft van de achttiende eeuw (Ferrariskaart)

De geschiedenis toont aan dat een combinatie van welvaartsgroei en een vermindering van de ongelijkheid in het Westen heeft geleid tot een stabilisering van de bevolkingsgroei. Ik vrees echter dat die evolutie naar welvaartsegalisatie op wereldschaal verder ten koste zal gaan van het milieu. Misschien zal welzijn ooit belangrijker worden dan welvaart, maar daar zijn we nog lang niet. Overigens is het ook zo dat de welvaart van de ene regio in grote mate ten koste is gegaan - en nog gaat - van het milieu in een andere regio. Misschien leidt dat op termijn wel tot conflicten.

De Nederlanden kenden reeds in de middeleeuwen een groot niveau van welvaart. In welke mate heeft dat een invloed gehad op onze leefomgeving?

Heel het Westen, en Vlaanderen in het bijzonder, dankt zijn welvaart aan de textielindustrie. Door kleren te maken en te verkopen zijn wij Vlamingen wat we nu zijn, maar die textielindustrie was wel bijzonder vervuilend. Uit de vroege negentiende eeuw zijn disputen bekend ten gevolge van massale verkleuring van het rivierwater als gevolg van de kleurstoffen die men gebruikte in de textielindustrie. De Gentse textielnijverheid veroorzaakte in de Schelde gekleurd water dat tot diep in Frankrijk werd waargenomen! Bovendien kende men vroeger de schadelijkheid van bepaalde stoffen niet. Zo zijn in sommige Vlaamse steden, zoals Lokeren en Eeklo, waar de konijnenvellenindustrie van groot belang was geworden voor hoedenfabricage vanaf de zeventiende

eeuw, de gronden massaal vervuild met kwik dat werd gebruikt om de haren van de vellen los te maken.

Vlaanderen kent een rommelige ruimtelijke ordening, in tegenstelling tot Nederland.

Waaraan ligt dit verschil?

Dat de Nederlanders meer open ruimte hebben dan wij heeft wellicht meerdere oorzaken. Eén daarvan is dat Nederland later is geïndustrialiseerd dan Vlaanderen. Bovendien is het zo dat ook de protestantse mentaliteit een rol speelt.

Protestanten zijn minder gehecht aan uiterlijkheden dan katholieken, en ze zijn minder individualistisch ingesteld.

Bovendien hebben de katholieken, die het bij ons lang voor het zeggen hadden en in vele dorpen en steden nog steeds regeren, lange tijd de mensen zoveel mogelijk buiten de perverse (vaak liberale en socialistische) steden willen houden, door bouwen op ‘de buiten’ aan te moedigen. Ten slotte wou men in het tot de jaren ‘60 arme Vlaanderen de pendel naar het rijkere Wallonië zoveel mogelijk tegengaan door ook industrie op het platteland in te planten.

Gent was in de Middeleeuwen gedurende enige tijd de tweede

grootste stad van West-Europa ten noorden van de Alpen. Om een voor die tijd grote populatie te voorzien van voedsel en materialen, en omwille van nijverheden in de stad, had Gent een grote invloed op zijn directe omgeving. Heeft u een idee in welke mate? Zijn daar vandaag nog sporen van? Was men zich in die tijd al bewust van milieuproblemen?

Al omstreeks 1300 had Vlaanderen even weinig bossen als vandaag, maar toch waren er meer bomen. De meeste percelen waren afgezoomd met bomenrijen, tronken of brede hagen. Dat hout was van levensbelang als brandstof.

De percelen waren dan ook al heel erg versnipperd. Dat had te maken met de grote bevolkingsdichtheid van Vlaanderen en met het erfrecht dat splitsing van de percelen toeliet en bevorderde. Wat u zegt over de rol van het platteland inzake voedselvoorziening van onze vele rijke steden klopt helemaal, maar vergeet ook niet dat onze steden al vanaf de middeleeuwen veel producten, waaronder granen, invoerden. In de grote steden kwam meer dan 50% van het graan uit het buitenland!

21

Tegen het einde van de negentiende eeuw kende Gent de eerste saneringen: vuile waterlopen werden gedempt en hele wijken moesten plaatsmaken voor brede straten en pleinen. Kunnen we die periode aanstippen als het begin van milieubeleid?

Steden als Gent zijn zelfs al voor 1800 begonnen met het dempen van de vele waterlopen, omdat ze te vervuild waren. Het zicht en de stank hinderden de nieuwe rijke elites die zich in de stad vestigden.

Bovendien schrok men er tegelijk niet voor terug om krottenwijken in de stad aan te leggen waar de arbeiders in slechte leefomstandigheden werden gehuisvest, in zogenaamde beluiken. Die beluiken waren afgezonderd van de elites met muren en poorten. De eerste sporen van een zekere vorm van milieubeleid in de stad zijn ontstaan wanneer men de levensomstandigheden van de mensen in de beluiken probeerde te verbeteren. Maar ook dat viel vaak samen met het saneren van open ruimtes: niet met het oog op een beter milieu op zich, maar om besmettelijke ziekten uit de stad te bannen. Met name cholera was in de negentiende eeuw de grote boosdoener. Men besefte dat de slechte leefomstandigheden er grotendeels voor verantwoordelijk waren!

Vers

Betaalbaar

100% Bio

Goede sfeer

Groenten & fruit, kaas, vlees, brood, noten, zaden, wijn,…

.

Meer lezen Lange versie van het interview via deze link: http://daafsblog.blogspot.be/2018/04/de-mens-is-altijd-een-vervuilergeweest.html

.

Kom langs!

Adres Heilige-Geeststraat 6 9000 Gent

Openingsuren woe - vrij | 10 tot 18u30 za | 10 tot 18u30 zo | 10 tot 16

Vragen? info@beo-markt.be 22

Frontaal // zomer 2018

Een derde van de fietsen in woonwijken staat langer dan 7 dagen stil Gents MilieuFront deed in april 2018 een onderzoek naar weesfietsen in de stad.

Een weesfiets is een fiets die op een openbaar terrein gestald staat en door zijn oorspronkelijke eigenaar is achtergelaten zonder dat die de bedoeling heeft deze ooit nog op te halen en te gaan gebruiken.

Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Kaat Vander Beken

G

MF monitorde in april hoeveel fietsen er in een stalling stonden en welke fietsen langer dan een week onaangeroerd bleven. Het grootste aantal weesfietsen was terug te vinden in de stallingen van een woonwijk. Daar bleef maar liefst ĂŠĂŠn derde van de fietsen langer dan een week staan. De tweede plaats gaat naar de studentenbuurt, waar 23% van de fietsen langer dan 7 dagen bleef staan. In het centrum van de stad waren er opmerkelijk weinig weesfietsen: slechts 3%.

Verzadigingsgraad

GMF onderzocht naast het aantal weesfietsen ook de verzadigingsgraad van de stallingen. Die ligt over het algemeen hoog. In de studentenbuurt zijn er bijna dubbel zoveel fietsenrekken nodig (190% verzadiging) als het huidige aantal: voor elke plaats waren er gemiddeld 2 fietsen. Voor sommige stallingen liep dit soms op tot 3 fietsen voor 1 plaats.

In de woonbuurt was de verzadiging 107%, wat eveneens neerkomt op meer fietsen dan plaatsen. In het centrum was wel voldoende plaats beschikbaar, met een bezetting van gemiddeld 83%.

Conclusies

We kunnen uit dit onderzoek alvast twee conclusies trekken. De belangrijkste conclusie is dat de woonwijk het meeste weesfietsen in zijn stallingen heeft staan. Ligt dit eraan dat bewoners hun fietsen hier stallen en dan voor een lange tijd niet gebruiken? Of is er hier minder controle dan in studentenbuurten of het centrum? Een tweede, minder baanbrekende conclusie is dat er veel te veel fietsen zijn voor het beschikbare aantal stallingen, zeker in de studentenbuurt.

Gents MilieuFront ijvert dus aan de ene kant voor een uitbreiding van het aantal fietsenstallingen, vooral in de studentenbuurt; en anderzijds voor meer controle op alle weesfietsen in de fietsenstallingen verspreid over hele stad. Zeker de woonwijken verdienen hierbij extra aandacht.

.

Onze methode: tellen met zegels Zowel in een woonbuurt (Bloemekeswijk), de studentenbuurt als in het centrum werden 10 stallingen onderzocht. Elke fiets werd voorzien van een zegel. Als de eigenaar zijn fiets uit het rek nam, werd het zegel verbroken. Een week na het aanbrengen van het zegel werd geteld hoeveel fietsen onaangeroerd bleven en waarvan het zegel dus niet verbroken was.

Volledige artikel?

Lees op www.gentsmilieufront.be/onderzoek-weesfietsen 23

bio-ecologische materialen voor energiezuinige houtbouw en renovatie

GENTS MILIEUFRONT leden:

10%

ISOLATIEKORTING

Steico flex FSC® Houtwolisolatie

Steico top FSC® Zoldervloerisolatie

pro clima

Luchtdichting

www.eurabo.be/promoties

2015

isoleren voor meer natuur!

• •

gratis advies aan zelfbouwers! isolatie opleidingen

bio-ecologische bouwpartner

meer info op: www.eurabo.be/opleidingen

Wij kiezen voor verantwoord bosbeheer. U ook?

Beekstraat 32 9600 Ronse +32(0)55 23 51 40

Wiedauwkaai 87 9000 Gent +32(0)9 216 46 40

info@eurabo.be www.eurabo.be Twitter: @eurabo

Vergeten groene plek jes Bloemekenspark

In de oostkant van de Bloemekenswijk is de voormalige textielindustrie al enige tijd verweven in het stadsvernieuwingsproject “Het Getouw”. Hier komt veel beton en gebouw aan te pas, maar gelukkig ook een heropwaardering van het verwaarloosde groen. Het hieruit ontstane Bloemekenspark is een ware verademing voor de grijze buurt: een jungle op stadsformaat.

Tekst: Leen Vermeire Foto: Peter Geysemans

H

et stukje groen is voor velen nog een nobele onbekende, inclusief voor ondergetekende buurtbewoonster. De locatie is wellicht iets gekender: tussen de brandweerkazerne, de pittoreske leegstaande katoenspinnerij ‘Filature Nouvelle Orléans’, de Nieuwevaart en de nieuwe woonwijk ‘Tribeca’ waar prijzige huizen zijn neergepoot op de site van de voormalige textielfabriek ‘Filature de Rabot’. Tegen 2019 zal het park ook verder rond de brandweer en de FNO-site ontwikkeld worden, tot aan de Jan Yoensstraat, samen met vele wandel- en fietspaden.

Het Bloemekenspark was voor 2015 nog een wirwar van moerasbos, directeurstuin en verwilderde boomgaard.

Vandaag zijn de groenruimtes mooi aaneen gevormd tot één ontdekkingspark dankzij de vele wandelpaadjes, vlonders en verborgen zithoekjes.

Opvallend zijn ook de vele waters, niet verbazend aangezien een zijarm van de Lieve zich een weg baant door het groen. Het parkje is niet ontzettend groot, maar toch een ware verademing voor wie van de grijze wijk of de drukke steenweg komt. Het binnenwandelen of -fietsen in de natuur doet verbazend veel deugd, wat alleen nog meer aantoont: er is te weinig groen in Gent.

.

25

Muts op je huis Opnieuw een ondersteuningsproject om je dak te isoleren bij MilieuAdviesWinkel

Niet minder dan 54.000 Gentse woningen wacht nog op dakisolatie.

MilieuAdviesWinkel wil dat aantal fors terugdringen en stak hiervoor een oud project in een nieuw kleedje: Muts op je huis. Gewapend met een mobiele maquette, inhoudelijke expertise en in samenwerking met stad en ondernemers gaan we workshops dakisolatie geven zodat eigenaars meteen zelf aan de slag kunnen.

Tekst : MAW

Isoleer ook jouw dak!

Niet minder dan 44% van de Gentse daken is niet of nauwelijks geïsoleerd. De MilieuAdviesWinkel wil dat aantal fors terugdringen en stak hiervoor een oud project in een volledig nieuw kleedje: Muts op je huis. Met dit project willen we zoveel mogelijk Gentenaars activeren om hun (hellend) dak te isoleren. Na de zomer geeft de MilieuAdviesWinkel workshops dakisolatie. Stad Gent ondersteunt het project met een Subsidie Duurzame Wijken.

een zijwand en de (zolder)vloer worden gesimuleerd. De maquette wordt tevens speciaal ontwikkeld om ze met een bakfiets te kunnen transporteren.

Die ervaring hebben we al met Gents MilieuFront, waarvoor we een op maat gemaakte infostand in en rond een bakfiets hebben laten ontwerpen.

De bakfiets laat ons meteen toe de workshops op diverse plekken te laten plaatsvinden: zowel bij particulieren thuis, bij handelaars, op publieke locaties als op beurzen.

Levensgrote en mobiele maquette

Samenwerking met Gentse handelaars

MilieuAdviesWinkel laat een levensgrote maquette bouwen van een hellend dak.

Deze zal zowel de opbouw van een spanten- als een gordingendak tonen, wat de meest voorkomende constructiewijzen zijn. Ook de aansluiting met

We maken een overzicht van alle Gentse winkels waar je zowel dakisolatie, dampremmend materiaal als luchtdichtheidsmateriaal kan kopen, de drie hoofdingrediënten van een correct geïsoleerd dak. Deze handelaars

// Na de workshop zijn deelnemers in staat zelf hun dak te isoleren //

26

Frontaal // zomer 2018

komen op een handige Google Maps kaart en in de projectfolder. Met diezelfde handelaars spreken we af in welke vorm er op hun locatie workshops dakisolatie kunnen worden georganiseerd. Dat kan bijvoorbeeld verschillende malen op Dag van de Klant of op een specifieke opendeurdag of op een vaste weekdag.

Workshop dakisolatie handen uit de mouwen!

Na een uitgebreide communicatiecampagne start MilieuAdviesWinkel dan in het najaar van 2018 met de workshops dakisolatie. Een expert van de MilieuAdviesWinkel geeft daarbij enerzijds een theoretische uitleg, en anderzijds wordt op de levensgrote maquette getoond hoe je bouwfysisich en technisch correct zelf je dak kan isoleren. Deelnemers steken zelf de handen uit de mouwen en werken het dak vakkundig af.

Brochure voor doe-het-zelvers

Met de opgedane kennis en ervaring zijn deelnemers in staat zelf hun ongeïsoleerde dak te isoleren. Iedereen krijgt een folder mee met alle aandachtspunten. De folder is opgemaakt als een handleiding voor doe-het-zelvers. Wie zich alsnog onzeker voelt of tijdens de uitvoering van zijn eigen isolatiewerken extra hulp kan gebruiken verwijzen we graag door naar de renovatiebegeleiding van de Energiecentrale. Daar kan je ook hulp krijgen bij het aanvragen van de isolatiepremies.

Preregistratie

Aan alle Gentenaars met een niet of slecht geïsoleerd hellend dak: houd de communicatie van Gents MilieuFront, MilieuAdviesWinkel en Gent Klimaatstad in de gaten. Binnenkort spreken we jou veelvuldig aan om deel te

nemen aan één van onze workshops.

Nu reeds interesse? Geef gerust jouw coördinaten door via mutsopjehuis@ gentsmilieufront.be. Dan contacteren we jou als eerste wanneer de workshops doorgaan.

182 ton minder CO2!

MilieuAdviesWinkel mikt op minstens 300 deelnemers aan de workshops. Als die allemaal hun dak isoleren betekent dat een reductie van 182 ton CO2. Op die manier dragen we weer een steentje bij aan een klimaatneutrale stad.

.

Met de steun van Gent Klimaatstad

À la saison: Romanesco Lokale groenten in de kijker

Als ik deze elegante groente op mijn keukenaanrecht zie liggen begin ik spontaan Beethovens “Ode an die Freude” te neuriën voordat ik begin met koken. Gelukkig is deze gecultiveerde broer van de bloemkool niet enkel mooi maar ook ongelooflijk lekker.

Tekst en foto’s: Britta Bolte

Romeinse bloemkool

Op het eerste gezicht oogt de romanesco met zijn groene puntige roosjes als van een andere planeet (voor de wiskunde-freaks onder ons: de spiraalvormige roosjes groeien volgens de rij van Fibonacci). Oorspronkelijk komt hij uit de regio rond de middellandse zee waar hij 400 jaar geleden voor de eerste keer beschreven werd als broccolo romanesco (broccoli van Rome). Intussen staat hij ook bij ons van eind mei tot begin oktober op de velden. Romanesco heeft anders dan bloemkool veel zonlicht nodig om zijn lichtgroene kleur te verkrijgen.

Met zijn zachte volle smaak zit romanesco ergens tussen bloemkool en broccoli. Anders dan andere koolsoorten is hij licht verteerbaar. Hij bevat veel vitamine C (meer dan bloemkool) en is 28

Frontaal // zomer 2018

rijk aan provitamine A, caroteen, fosfor en zink.

… in de keuken

Let bij de aankoop op een frisse lichtgroene kleur en vaste blaadjes. Hoe verser hij is hoe voller de smaak maar je kunt de romanesco koel en donker tot 4 dagen bewaren - wel altijd de blaadjes errond laten als bescherming. Voor de bereiding in de keuken zijn zoals bij bloemkool en broccoli veel verschillende manieren mogelijk - als hij heel vers is kun je hem zelfs rauw eten, bijvoorbeeld

in salade. Niet enkel de roosjes maar ook de blaadjes (zie recept) en de steel zijn eetbaar. Bij het koken behoudt hij zijn groene kleur als je hem kort in (zout)water bijtgaar kookt en daarna met koud water afschrikt.

(Inspiratie)bronnen www.kitchenstories.io

Recepten Hiernaast vind je twee heerlijke veganistische recepten met romanesco.

Romanesco uit de oven met vegan kaassaus 4 porties

1 romanesco 100 gr zongedroogde tomaten 1 handvol geroosterde pitten (bv pijnboompitten of zonnebloempitten)

Pesto van romanesco en ander bladgroen Voor één potje pesto

Bladgroen van 1 bussel radijzen (óf een handvol rucola) Blaadjes van 1 romanesco (of bloemkool) 2 tenen knoflook 100 gr geroosterde zonnebloempitten 75 ml olijfolie 45 ml balsamicoazijn ca 50 ml water Zout en peper naar smaak Was de radijsblaadjes en de romanesco blaadjes goed en snij ze evt. klein. Rooster de zonnebloempitten op een klein vuur tot ze licht gebruind zijn. Doe ze dan in een blender en hak fijn. Beetje bij beetje voeg je het bladgroen en de knoflookteentjes toe. Giet dan de olie en azijn erbij en mix tot het een smeuïge massa wordt. Voeg evt. een beetje water toe als het nog te vast is. Breng op smaak met peper en zout. Vul in een gesteriliseerd potje en bewaar in de koelkast (tot één week houdbaar). Om te serveren kun je de pesto decoreren met radijsjes.

Voor de saus 150 ml plantaardige room 30 ml olijfolie 1 el cashew pasta 1 tl mosterd 1 tl bouillon ½ tl harissapoeder (of paprika) 3 takjes tijm 3 el gistvlokken 1 tl balsamicoazijn 2 tenen look Peper en zout naar smaak Pluk de blaadjes van de romanesco, snij de steel er af en haal de roosjes uit elkaar. Was de roosjes in koud water en blancheer ze in kokend (zout)water tot ze bijtgaar zijn (ca 6 min). Daarna in koud water dompelen voor behoud van de kleur. Doe ze dan in een ovenschaal met een beetje olie en bak 20 min op 200°C. Week de zongedroogde tomaten ca 10 min in heet water en laat afdruipen. Snij ze in kleinere stukjes en strooi over de romanescoroosjes.

Voeg alle ingrediënten voor de saus in een kom en mix tot een smeuïg geheel, breng op smaak met peper en zout en giet over de romanescoroosjes. Nog eens 10-20 min bij 180° in de oven tot de “kaas” licht gebruind is. Bestrooi met geroosterde pitten. Smaakt heerlijk bij penne of gebakken patatten.

29 29

Ontdek je innerlijke curieuzeneus

met burgerwetenschap

De win-win belofte van burgerwetenschap voor de wetenschappen en GMF

Honderden mensen kwamen op 17 maart ondanks het gure weer naar de eerste Schelpenteldag aan de kust.

Aan het Grote Vogelweekend van Natuurpunt 2018 namen 33.500 Vlamingen deel.

Er zijn 52.626 Curieuze Neuzen gevonden die samen met de krant De Standaard de luchtkwaliteit willen onderzoeken. De rode draad tussen deze 3 evenementen is dat het mediagenieke voorbeelden zijn van burgerwetenschap.

Maar wat is ‘citizen science’ of burgerwetenschap nu juist en wat niet? En hoe kan GMF inzetten op burgerwetenschap en waarom zouden we dat wel of niet doen?

Dit zijn de twee hoofdvragen waarop dit artikel een antwoord wil bieden.

Tekst: Nico Cuypers Foto’s: Dennis Licht

30

Frontaal // zomer 2018

M

ijn interesse in en voor burgerwetenschap is gerelateerd aan mijn interesse in en voor burgerinitiatieven in het algemeen. Want hier lopen we dan, jij en ik als gemiddelde en behoorlijk goed opgeleide burger, in een complexer wordende risicosamenleving.

De meesten onder ons zijn meer dan bereid om hun schouders ergens onder te zetten om zo een zinvolle bijdrage te mogen leveren aan de opbouw en instandhouding van een samenleving waar het goed om leven is. Het is daarom niet verwonderlijk dat die burger zelf initiatieven begint te ontplooien, zoals, om maar iets te noemen het oprichten van ons aller GMF. Of dat de naar een zinvol engagement zoekende burger gaat aankloppen bij de wetenschappen.

De wetenschappen hebben immers nog een zekere mate van aanzien en legitimiteit behouden, ofschoon ze in deze uitdagende tijden zelf ook in transitie zijn en meer en meer open staan voor allerhande samenwerkingsverbanden.

Ja hoofdzakelijk met het bedrijfsleven, maar de laatste jaren dus ook meer en meer naar diverse samenwerkingsverbanden met de burger, vaak verzameld onder de titel van ‘burgerwetenschap’.

Maar wat is dan burgerwetenschap?

Burgerwetenschap, is dat niet vooral een online gebeuren dat ons aan een scherm gekluisterd houdt of komen er toch ook vuile handen aan te pas? Is dat niet voor gespecialiseerde nerds met minstens 2 diploma’s? Lieve lezer, laten we de spanning niet nodeloos opvoeren en daarom meteen met een beknopte definitie op de proppen komen: Burgerwetenschap of Citizen-Science is

een actieve en doordachte bijdrage van het burgerpubliek aan onderzoek. Er zitten twee elementen in deze definitie, die we elk gaan uitspitten.

Een actieve en doordachte bijdrage

De burgers zijn deelnemers aan wetenschap zonder daarbij het gehele wetenschappelijke proces en/of de methodologie van ‘a tot z’ te moeten volgen. Het ganse proces wordt opgedeeld in kleinere componenten die hapklaar en voor de leek verteerbaar aangeboden worden zonder de wetenschappelijke context daarbij geweld aan te doen. Het verzamelen van data is de meest gekende vorm van een actieve en doordachte bijdrage: georganiseerde veldwaarnemingen van fauna en flora, het met mobiele apparaten registreren en monitoren van weer, milieu (ja CurieuzeNeuzen dat gaat over jullie) en klimaat, tot en met aardbevingen, het online afspeuren van interstellaire foto’s op specifiek bepaalde details, of via het spel Eyewire helpen de hersenen in kaart brengen.

Naast het verzamelen van data kan er met burgerwetenschap ook data geanalyseerd worden. Zo werd (om maar één voorbeeld te geven) een 15 jaar lang onopgelost wetenschappelijk raadsel (de onbekende kristalstructuur van een retro-virus dat hiv/aids kan veroorzaken) binnen de 10 dagen opgelost door *Foldit spelers.

Aan onderzoek

Het tweede deel van de definitie duidt erop dat de klemtoon ligt op onderzoek van de werkelijkheid op een wetenschappelijk verantwoorde wijze en dus

niet op het zo groot mogelijk bereik of educatie. Uiteraard moet elk burgerwetenschapsproject zich bezinnen over de schaalgrootte van te betrekken burgers.

Voor CurieuzeNeuzen zijn dit er 20.000 maar soms zijn 15 deelnemers meer dan voldoende. En ofschoon educatie van de deelnemers niet het hoofddoel van burgerwetenschap kan zijn, is het voor het welslagen van het project toch belangrijk dat er sprake is van wederkerigheid tussen deelnemers en wetenschappers. Om deelnemende burgers te prikkelen en motiveren kan er best met hen in dialoog gegaan/getreden worden.

Het uitwisselen van ideeĂŤn, gedachten en kennis en dit in beide richtingen is niet enkel nuttig opdat de deelnemende burgers zich bij de eindresultaten betrokken kunnen voelen, maar vergroot ook de kans dat er een vertaling gemaakt wordt van wetenschappelijk onderzoek naar beleid. En nu we zover zijn gekomen zal het hopelijk niet meer verbazen dat onderzoek niet noodzakelijk moet plaatsvinden binnen een academische setting. Neen, burgers kunnen onafhankelijk samenkomen en onderzoeksdoelen vooropstellen en dan wordt citizen science zoals de mensen van ReaGent zo mooi stellen, community science.

Is het proper?

Wil je meedoen met de vrijwilligers achter Isâ&#x20AC;&#x2122;t Proper voor verdere acties rond waterkwaliteit?

Stuur een e-mail naar waterdoetleven@gmail.com.

GMF en burgerwetenschap

Bij het GMF doen we niet aan groots opgezette en massale dataverzameling, waarbij de deelnemende burgers een beetje oneerbiedig te vergelijken zijn met data genererende melkkoeien.

Ook het gebruik van al te vernuftige technologie en geavanceerd web- of gamificatie tools staan niet echt op het programma. Wel wil het GMF het draagvlak voor ecologisch gezonde verandering vergroten en uiteindelijk wegen op het beleid. Burgerwetenschappelijk onderzoek kan hierbij sensibiliserend werken, de directe betrokkenheid vergroten en de beoogde politieke boodschap versterken. Dat dit heel basic kan bewijzen de auto en/of fietstellingen, dit is een in zijn eenvoud zeer zuivere vorm van data verzamelen

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Dennis Licht 31

waarmee onmiddellijk een probleem aangekaart en op de agenda gezet kan worden. Voor moeilijker te kwantificeren data zoals ‘snelheid’ of ‘luchtkwaliteit’ beschikt GMF over de technologische speeltjes speedgun en airbeam. De speedgun wordt ook aan andere burgerinitiatieven uitgeleend om hun wens naar beleidsbeïnvloeding te stofferen met niet te loochenen gegevens.

Maar waar burgerwetenschap nog vollediger een rol bij kan spelen, is in het weer zichtbaar maken van problemen die op het eerste zicht niet problematisch zijn en zo onder de radar van publieke bezorgdheid blijven. Zo is de waterkwaliteit onmiskenbaar verbeterd de afgelopen decennia, maar met het lopende project ‘Is’t proper’ wordt er proefondervindelijk nagegaan hoe het met de Gentse waterkwaliteit daadwerkelijk gesteld is. De deelnemers leren met verscherpte zintuigen kijken naar microplastics, waterdiertjes en leren zelf

biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen maken. Zo kunnen ze daarna zinnig en zinvol meedoen aan een dialoog over de Gentse waterkwaliteit.

Uiteindelijk is dit de boodschap die het GMF met burgerwetenschap wenst uit te dragen: dat iedereen in staat is en gelooft dat de problematieken die de levenskwaliteit onder druk zetten in kaart te brengen zijn en dat er alternatieven te vinden zijn die het onderzoeken meer dan waard zijn. Steekt uwe curieuzeneus daar maar ongegeneerd in, het mag en is zelfs wenselijk.

.

*Foldit is een online puzzle video game waarbij het samenwerken als spelersgemeenschap sterk gepromoot wordt. Vruchtbare pistes worden binnen een forum besproken en zo wordt er steeds verder gebouwd op wat anderen reeds ontdekt en verwezenlijkt hebben.

Meer info www.iedereenwetenschapper.be curieuzeneuzen.be www.zooniverse.com reagentlab.org Elosfoundation.org is’t proper - project

Buurzame stroom Zonnepanelen zijn al lang geen ver-van-ons-bed-show meer. Toch is deze investering nog steeds niet voor iedereen weggelegd. Buurzame Stroom gaat op zoek naar een oplossing om duurzame zonne-energie goedkoper en toegankelijker te maken met een energiesysteem op maat voor de hele wijk.

Tekst: Kaat Vander Beken

Z

ondag 11 maart ging het proefproject in Sint-Amandsberg-Dampoort van start en werd Buurzame Stroom officieel voorgesteld. Het project heeft als doel met collectieve zonnepanelen een wijk te voorzien van elektriciteit. Dit zonder kwetsbare groepen, huurders of huizen met slechte daken uit te sluiten.

Het project plant minstens 5.000 m² zonnepanelen in de wijk te leggen. Met Buurzame Stroom profiteren alle bedrijven en inwoners van Sint-AmandsbergDampoort straks van de voordelen van zonne-energie.

Het principe van Buurzame Stroom is om het zonnepotentieel van een wijk optimaal te benutten, en terwijl een eerlijke verdeling te hanteren van de opbrengsten en kosten. Zo is het bijvoorbeeld voor mensen die het financieel moeilijker hebben mogelijk om een lening aan te gaan bij Buurzame Stroom, of kan iemand anders investeren in zonnepanelen op jouw dak. Dit zorgt ervoor dat iedereen kan genieten van goedkopere energie.

In eerste instantie zal het project de deelnemers helpen om hun dak te isoleren. Buurzame Stroom zorgt ervoor dat alle daken van de buurt in één keer worden aangepakt. Hiervoor bieden ze ook verschillende premies aan. Vervolgens worden de zonnepanelen op het

dak geplaatst, die gefinancierd worden door EnerGent, een coöperatie die geld van vennoten investeert in projecten van energiebesparing en hernieuwbare energie. EnerGent betaalt de installatie en haalt daarop een bescheiden rendement, terwijl de klant van een lagere stroomprijs kan genieten. Bij de installatie krijgt men ook een meter zodat het energieverbruik en de energieproductie van de panelen duidelijk kunnen worden opgevolgd. Verder wordt het teveel aan energie opgeslagen via batterijopslag, zodat productiepieken kunnen worden opgevangen en het elektriciteitsnet niet wordt overbelast.

Via een gebruikerscoöperatie kunnen inwoners ook mee investeren in de collectieve energieproductie. EnerGent wil immers ook grotere zonneprojecten van de grond krijgen. Tot slot wordt er gebouwd aan meer laadpalen (op zonneenergie) voor de elektrische wagens.

Samen met de buurt zet het testproject Buurzame Stroom een stap naar de energievoorziening van de toekomst.

Sint-Amandsberg Dampoort, een energiewijk van de toekomst, brengt Gent al een stap dichter naar een klimaatneutrale en zelfvoorzienende stad.

Buurzame stroom wordt gesponsord door onder andere Stad Gent, EnerGent, Partago, WiseGrid en UGent.

.

33

Het groen achter de oren De fiets suggestiesnelweg

D Tekst en foto: Lisa Marechal

34

Frontaal // zomer 2018

it verhaal begint op een zonnige ochtend ergens in februari. Het vriest stenen uit de grond. Ik heb ergens gelezen dat de fietsostrade tussen Gent en Antwerpen in januari afgewerkt werd, dus test ik hem uit.

De enige officiële informatie die ik over de route op het internet vind, is dat ze befietsbaar is.

Ongeveer halverwege heb ik een lunchafspraak met een fietser die aan de andere kant van de fietsostrade vertrekt. Vol goesting ga ik op pad.

Mijn tenen twijfelen tussen gevoelloos worden van de kou, of blijven aanvoelen alsof er tien kleuters in bijten, terwijl de zon zachtjes mijn rug streelt.

Sommige stukken van de snelweg zien er zo nieuw uit, dat ik wil stoppen om mijn schoenen uit te doen en mijn fiets erover te dragen. Het maagdelijke asfalt vormt het schrilste contrast met de vele spoorwegovergangen en de bizarre kronkels die de route maakt. Ik geniet van mijn wendbaarheid en intussen speur ik rond naar wegwijzers die erop wijzen dat ik me op een fietsostrade bevind. Ik zie niks. Gelukkig was ik er gisteren al niet helemaal gerust op en heb ik de routebeschrijving nog snel op mijn bovenbuis geplakt.

Als ik bijna op de ontmoetingsplaats ben, warm ik mijn handen aan een kop thee uit mijn isoleerfles, terwijl die kleuters in mijn tenen blijven bijten. Ik breng mijn date op de hoogte van mijn aankomsttijd en informeer naar de zijne.

Zijn antwoord verbaast me niet: “Ik vind de fietsostrade niet.” Natuurlijk niet. Er is dan ook helemaal geen fietsostrade tussen Gent en Antwerpen.

Achteraf ga ik op zoek naar het artikel waarin ik gelezen heb dat de fietsostrade af zou zijn. Ik vind het niet. Het zal aan mij gelegen hebben.

Ik ontdek wel een stortvloed aan koppen als: “Fietssnelweg van Gent naar Antwerpen bijna voltooid”, “Fietsbrug in Sint-Niklaas moet fietssnelweg tussen Gent en Antwerpen compleet maken”, “Ontbrekende stuk fietsostrade tussen Antwerpen en Gent komt eraan.” Elk artikel doet vermoeden dat het over de allerlaatste missing link zou gaan. Blijkbaar wordt elke gerealiseerde honderd meter ingewijd door de burgemeesters van de nieuw verbonden dorpen, in aanwezigheid van de voltallige wereldpers. In werkelijkheid is deze fietsostrade nog niet meer dan een aaneenschakeling van missing links.

Er zijn mensen die langs de kliffen van de Grand Canyon fietsen. Befietsbaar, het is een relatief begrip.

.

De vrijwilliger Voor een portret van een van de vele GMF-vrijwilligers trekken we deze keer naar de stationsbuurt, waar we Bart Remmerie ontmoeten.

Tekst: Karel Lauwers

Hoe ben je bij GMF terecht gekomen?

Ik ben er via andere projecten ingerold. Wij wonen in wat wel eens de ‘paaltjeswijk’ genoemd wordt. Onze straat ligt in een 30 km/uur zone, maar er is veel snelverkeer. In 2016 werd met de werkgroep St-Pietersplein een plan uitgewerkt om hier iets aan te doen en dat is ingediend bij het stadsbestuur.

Er is toen een proefproject opgestart, er werden paaltjes geplaatst om het verkeer te minderen en nadien mocht de buurt stemmen.

Het project haalde toen een nipte meerderheid maar niet de benodigde 55%, na een agressieve campagne van tegenstanders ondersteund vanuit bepaalde politieke kringen. Er zijn toen mensen bedreigd, zelfs kinderen.

Toen het circulatieplan in Gent er zat aan te komen, besefte ik dat er ook nood was aan een positief verhaal.

Enkel de negatieve stemmen kwamen aan bod. Ik zocht contact met bepaalde ondernemers en zelfstandigen en kwam toen ook in contact met GMF. Ik kon mij toeleggen op de ‘wij zeggen ja’ campagne en later de succesvolle fiets- en wandelmanifestatie waar we met

Naam: Bart Remmerie Hoe lang bij GMF: 2016

1000 mensen een pro-mobiliteitsplan boodschap gaven.

De actiedag op 19 maart was een succes. Daar haal ik nu nog steeds energie uit.

De media schenen toen pas te beseffen dat er niet enkel tegenstanders waren.

Rond welke projecten werk je nu bij GMF?

Ik vertegenwoordig het GMF bij Divest Gent. Dat is een brede coalitie van intussen 83 Gentse organisaties die het stadsbestuur wil overtuigen tot divestment.

Divestment is een wereldwijde beweging die oproept om financiële middelen niet te investeren in fossiele energie. Heel wat grote spelers, pensioenfondsen en grote steden hebben reeds het voorbeeld gegeven. Ook de Ugent. De stad Gent heeft dit nog maar voor een deel gedaan en moet dus nog veel meer doen in lijn met de beslissing tot klimaatneutraliteit. Verder zet ik mijn schouders onder een event rond hormoonverstorende stoffen in plastic, help ik bij een verkiezingsdebat later dit

jaar rond het thema wonen en kijk ik ernaar uit om deel te nemen aan de Plastic Attack. En de Groene Loper komt er ook aan.

Dat is best een gevulde agenda.

Ja, maar ik krijg er ook veel energie van. Ik heb daarom vorig jaar besloten om 80% te gaan werken. De beste beslissing ooit. Het geeft me een betere werk/privé balans. In de activiteiten werkgroep kan ik tafelspringer spelen, een perfect tegengewicht voor mijn dagelijkse job als klinisch farmacoloog. Ik had dit veel eerder moeten doen en kan het anderen aanraden. Ik kan meer tijd in maatschappelijk-relevante projecten steken waar ik zelf ook happy van word.

Zijn er nog bepaalde zaken die je zou willen aanpakken als vrijwilliger?

intussen weet ik dat het GMF al heel veel samenwerkt. Ik sta er ook van versteld hoe het GMF-secretariaat alles rond krijgt. Alleen al het begeleiden van alle vrijwilligers -zowat elke week is er wel een nieuwe vrijwilliger!- is een enorme taak. GMF is ook een goed georganiseerde en efficiënte machine.

Er zijn veel organisaties die inhoudelijk sterk bezig zijn, maar als het GMF erbij betrokken raakt komt er heel wat in beweging. Dus wie ben ik om advies te geven…

Schiet er nog tijd over voor een hobby?

Ik volg Italiaanse les, lees af en toe een boek of bekijk een Scandinavische reeks en vooral: hou enorm van muziek. Muziek die in de ziel kerft.

.

Wel, toen ik pas bij GMF begon vond ik dat het wat meer met andere organisaties mocht samenwerken. Maar 35

Plastic gate GMF voert al jaren actie voor een krachtdadiger beleid om de afvalberg te reduceren. Op 2 juni doen we volop mee met de Plastic Attack maar op 2 mei organiseerde GMF, samen met Universiteit Gent en studentenvereniging d’Urgent een dubbelpresentatie rond dit thema. Een kort verslag.

Tekst: Bart Remmerie Foto: Bo Eide © BY-NC-ND 2.0

P

etra De Sutter (UZ Gent) lichtte toe hoe chemische stoffen in plastic en blik onze hormonen ontregelen en zo kunnen bijdragen tot tal van ziekten. Het werd een verbijsterende thriller, The Plastic Affair. Om plastic de juiste eigenschappen te geven, worden chemische stoffen toegevoegd zoals bisfenol en ftalaten, die in het voedsel terecht komen en de werking van ons hormonaal systeem verstoren, vaak zelfs bij zeer lage concentraties. En vaak met synergistische werking bij gelijktijdige blootstelling aan meerdere stoffen. Mechanistische studies in dieren en associatie-studies in de mens tonen verhoogde risico’s aan voor - hou je vast - borst-, testis en prostaatkanker, miskramen en geboorteafwijkingen, obesitas, diabetes, auto-immuunziektes en allerlei hormoonverstoringen,

36

Frontaal // zomer 2018

autisme, vertraagde hersenontwikkeling, vruchtbaarheids- problemen. En het zit o-ve-ral! Van speelgoed tot blik, van verpakking tot kassatickets. De geschatte kost voor de gezondheid? 157 miljard euro per jaar.

En wat doet de politiek? Sinds de resolutie in 1998 door het Europees parlement, hebben lobbygroepen en TTIP/ CETA onderhandelingen er vooral voor gezorgd dat er van een voorzorgsprincipe-beleid nog steeds geen sprake is.

Herbuikbare bekers

Daarna lichtte “geen woorden maar daden” Jeroen Vereecke het duurzaamheidsbeleid van Boomtown toe. Een inspirerend verhaal over hoe herbruikbare bekers één element zijn in een geïntegreerd duurzaamheidsbeleid. Over de onzin van lange-afstand transport van

Hartverscheurend zijn ze, die foto’s.

Eilanden van plastic in de oceanen, walvissen gestorven met een maag vol plastic, of het zeepaardje met het wattenstaafje. Maar naast dit (zichtbare) topje van de afvalberg blijken onze oceanen, het grondwater, de rivieren, zelfs het plankton en de vissen vergeven van microplastics, minuscule stukjes plastic die via de voedingsketen terug door de mens opgenomen worden. En dan heb je ook nog het onzichtbare monster van de hormoonverstoorders in plastic.

water en frisdrank. Maar ook over hoe de voetafdruk van festivals drastisch kan verminderd worden door plaatselijke aanmaak van frisdrank en aankoop van bier bij lokale brouwers. Het Boomtown experiment was dè sleutel in het lange transitieproces van tof idee tot de recente beslissing om GF2018 volledig wegwerpbeker-vrij te maken. Maar Jeroen is on a mission en droomt ervan het project uit te breiden naar KAA Gent, UZ Gent of andere festivals. Wat ik, naast de waanzinnige cijfers over de omvang van het probleem, onthou?

Veel tips kan je gewoon thuis, op privé feestjes en fuiven toepassen. Samen de hand aan de ploeg slaan dus.

.

Meer info Beide presentaties zijn beschikbaar op het youtube kanaal van GMF.

Knip-nick Op paasmaandag vierden we de eerste verjaardag van het Gentse Mobiliteitsplan. Hoe kon dat beter dan met een knip-nick,een pick-nick aan de knip? Bedankt aan iedereen die erbij was!

Tot volgend jaar?

Tekst: GMF Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Dennis Licht

37

Jouw boom, onze oogst Plukken van fruitbomen

In Frontaal krijgt een Gentse vereniging of initiatief met een sociaal-ecologisch doel ruimte om zich voor te stellen of een oproep te doen. We stellen Pluk voor, een initiatief van enthousiastelingen die graag fruitbomen willen plukken.

Tekst: Pluk Gent Foto’s: Dennis Licht, Seppe Lenders

B

lijft er ook altijd teveel fruit hangen aan jouw bomen? Of ben je net op zoek naar fruitbomen om te plukken? Pluk, een initiatief opgestart door een groep jonge fruit-enthousiastelingen uit Gent, wil mensen met fruitoverschotten in eigen tuin of boomgaard vereni-

gen met mensen die op zoek zijn naar bomen om te plukken.

Het principe is simpel. Ben je geïnteresseerd om je bomen open te stellen voor plukgrage mensen uit de buurt, of ben je zelf op zoek naar bomen om te plukken? Op de website kan je je registreren als plukker of boomeigenaar (of beide), en rechtstreeks in contact komen met elkaar. Eens geregistreerd, is het als boomeigenaar met overschotten afwachten tot een plukker uit de buurt jou contacteert. Eens het (over) aanbod geplukt is, kan de eigenaar aanvinken dat hij/zij plukkers gevonden heeft dat jaar.

Voedselverspilling tegengaan is slechts één van de aspecten die Pluk met dit initiatief graag wil aanmoedigen.

Het belang van lokale fruitbomen en hun onderhoud voor een productieve oogst en de meerwaarde van sociale buurtnetwerken worden terzelfdertijd in de kijker gezet.

.

Meer info Registreer op www.pluk.gent.

Contacteer via plukploeg@gmail.com Facebook: Pluk.gent PS: Zet alvast 21 oktober in je agenda voor het Pluk Oogstfeest

A c t ivi t ei t e n Meer info over de activiteiten en de meest recente lijst op www.gentsmilieufront.be/kalender

Fairfin en GMF presenteren: Wat doet de bank met mijn geld? En hoe kan je zelf duurzame geldkeuzes maken?

13.06.2018.

Een financieel systeem is fair als het ten dienste staat van de samenleving en niet omgekeerd. In deze avond verkennen wat de bank nu echt doet met je geld en gaan we in op het probleem van schadelijke investeringen. In hoeverre investeert een bank in de echte economie? Maar ook... hoe kan je zelf door bewuste keuzes je geld investeren in een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving?

Wanneer? Woensdag 13 juni, 20u Locatie? Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Prijs? Vrije bijdrage Inschrijven? Graag inschrijven online.

Zonnefeest in en rond de Sintbaafsabdij

23.06.2018.

Wouter Deprez vertelt het feest ingetogen op gang. Vervolgens gaan we, bespreken hoe Gent de voorbije jaren meer heeft leren gebruik maken van de energie van de zon. Tussendoor brengt Wim Claeys het ‘Liedje van de zonne’ van Walter De Buck. Daarnaast is er muziek van Los Flamencolicos en van de sitarspeler Bert Cornelis die samen met Abishek Lahiri, Parthasarathi Mukherjee & Somdatta Chatterjee.

Dit feest is een samenwerking tussen EnerGent, Buren van de Abdij, De Centrale, Natuurpunt Gent, Oxfam Wereldwinkels, Beweging.net, Gezinsbond Gent en Gents MilieuFront.

Wanneer? Zaterdag 23 juni, 16-22u Locatie? In en rond de Sint-Baafsabdij, Coyendanspark, Gent Inschrijven? Voor het optreden ‘s avonds via www.decentrale.be

Big Jump aan de Portus Ganda

08.07.2018.

Met de Big Jump vragen we aan onze politici om te zorgen voor waterlopen die bruisen van het leven door te zorgen voor meer riolen, afkoppeling van regenwater en waterzuivering.. Haal dus dat foute badkostuum maar boven en verkleed je om samen met ons in de Leie te springen! Schoeisel is verplicht bij de sprong. Kinderen jonger dan 12 jaar moeten begeleid worden door een volwassene.

Wanneer? Zondag 8 juli, vanaf 14u, jump om 15u Locatie? Portus Ganda, Gent

Kajaktocht

14.07.2018.

Het is ondertussen al een traditie, de jaarlijkse GMF-kajaktocht. We bekijken Gent eens vanuit een andere hoek.

Kom met ons mee kajakken. Ervaring niet vereist. We kajakken ongeveer 10 km in Gent en omstreken.

Wanneer? Zaterdag 14 juli, 13.15u tot 17 u Vertrekpunt? Vissersdijk 1 (kruising van de Leie en de Watersportbaan) Prijs? 12,5 euro voor GMF-leden, 15 euro voor niet-leden.

Inschrijven? Graag online, laat weten of je je één of tweepersoons kajak wil.

Maximum 30 personen.

Wandeling: Gent een klimaatrobuuste stad?

15.07.2018.

Ook Gent moet zich voorbereiden op de klimaatverandering. Een gids van Gents Milieufront neemt je mee op een wandeling langsheen klimaatprojecten in de stad. Wat kan Gent doen om de klimaatverandering tegen te gaan? Hoe kan de stad zich aanpassen aan het veranderende klimaat? Is Gent er klaar

voor? Bij deze vragen staan we stil op deze tocht langsheen ecologische projecten door de stad.

Wanneer? Zondag 15 juli, 14u-16u Vertrekpunt? Veermanplein, ter hoogte van de ingang van het zwembad.

Inschrijven? Graag online, maximum 20 personen.

Verkiezingsdebat: de toekomst van wonen

06.09.2018.

Hoe en waar gaan wij wonen in de toekomst? Waar moet de stad verdichten? Hoe zorgen we ervoor dat elke Gentenaar in een betaalbare en kwaliteitsvolle woning woont? Hoe rijmen we verdichting met groen voor elke Gentenaar? Moet de stad meer investeren in haar deelgemeenten?

In een debat met de kopstukken van de politieke partijen gaan we op zoek naar antwoorden op volgende vragen.

De Gentse stadsbouwmeester, Peter Vanden Abeele, schetst als inleiding de uitdagingen op vlak van wonen in Gent.

We verwachten een boeiend en pittig debat op de vooravond van spannende verkiezingen.

Dit debat is een organisatie van Samenlevingsopbouw Gent, Sivi Gent, Hart boven Hard en Gents MilieuFront.

Wanneer? Donderdag 6 september, 20u Locatie? Minardschouwburg, Romain Deconinckplein, 9000 Gent

Kijk mee uit naar...

GMF Nazomer Concert 29.09.2018.

Groene Loper Filmfestival 11.2018

39

Frontaal

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 – 2steTRIMESTER 2018 V.U.: Sam Van den plas, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent – Erkenningsnummer: p806132 – Afgiftekantoor: 9000 Gent 1

Big Jump

Big Jump aan Portus Ganda

Spring mee voor proper water!

08.07.2018.

Met de Big Jump vragen we aan onze politici om te zorgen voor waterlopen die bruisen van het leven door te zorgen voor meer riolen, afkoppeling van regenwater en waterzuivering. Haal dus dat foute badkostuum maar boven en verkleed je om samen met ons in de Leie te springen! Schoeisel is verplicht bij de sprong. Kinderen jonger dan 12 jaar moeten begeleid worden door een volwassene.

mbassadrice GoodPlanet-a mee er springt ook Roos Van Ack in Gent!

Wanneer? Zondag 8 juli vanaf 14u, jump om 15u Locatie? Portus Ganda, Gent

www.bigjump .be

8 juli 15u

Organisatie in Gent van