Frontaal
DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 - HERFST - 2018 – NR. 3
Foodsavers Kieswijzer van GentsMilieuFront
Inspiratie uit
Hitte-eiland
Britse transitiestad
de stad warmt op
Frontaal is het driemaandelijks tijdschrift van het GentsMilieuFront vzw (GMF). Jaargang 21 – herfst 2018 – nr. 3 GMF is een politiek onafhankelijke milieuvereniging die actief is in Gent en omgeving. GMF wil mee vorm geven aan een stedelijke samenleving waar ‘duurzaam’ de logische, natuurlijke keuze is op alle niveaus. Om dit te bereiken richt GMF zich in de eerste plaats tot de lokale overheden, de inwoners en het bedrijfsleven uit de regio via sensibilisering, kritische analyse, adviesverlening, beleidswerk en actievoeren. Het Gents MilieuFront concentreert zich op stedelijke thema’s zoals afval, energie, mobiliteit en klimaat. GMF is lid van de Bond Beter Leefmilieu. Lidmaatschap GMF Lid word je door overschrijving van 5 euro (of liefst meer) of 12,50 euro (gezinslidmaatschap) op BE93 0011 4993 2067 van GMF vzw. We rekenen per kalenderjaar. Voor vragen over je lidmaatschap, adreswijziging, domiciliëringen, permanente opdrachten of fiscale attesten: phc9000@gmail.com Verantwoordelijke uitgever Elina Bennetsen, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent Redactie Adelheid Vanhille, An Van Hemeldonck, Bart Remmerie, Britta Bolte, Elina Bennetsen, Erik Grietens, David De Pue, Gwen Bouchier, Iris Verschaeve, Kaat Vander Beken, Karel Lauwers, Katrien De Bel, Lisa Marechal, Nico Cuypers, Sabine Huyghe, Sanne Jans, Steven Geirnaert, Thijs Michiels Ontwerp – Lay-out Sarah Dosogne - Adelheid Vanhille & Emma Vanhille Foto’s Vermeld bij artikel. Foto voorpagina: Steven Geirnaert Huisfotograaf: www.gertarijs.be en Dennis Licht Reacties op artikels info@gentsmilieufront.be Copyright Overname van artikels wordt aanbevolen, mits bronvermelding. Drukkerij Graphius, Gent Gedrukt op 100 % kringlooppapier met inkt op vegetale basis en solventvrij.
09 242 87 51 info@gentsmilieufront.be www.gentsmilieufront.be Steven Geirnaert Iris Verschaeve Thijs Michiels
09 242 87 54 info@milieuadvieswinkel.be www.milieuadvieswinkel.be Stefaan Claeys Pieter Verstraete Cristina Mafteiu Sabrin Krifa
Inhoud
Edito E17 viaduct: niet oplappen maar afbreken
D
oor de ramp met het ingestorte viaduct in het Italiaanse Genua, wordt met verhoogde bezorgdheid gekeken naar bruggen en viaducten in Vlaanderen. Het viaduct van de E17 in Gentbrugge komt dan als eerste in beeld. Dit viaduct dateert uit dezelfde periode als het viaduct in Genua en verkeert in niet al te beste staat. Er is betonrot, regelmatig komen brokstukken naar beneden, dwarsliggers zijn beschadigd. Volgens experten is paniek niet nodig, maar zijn er wel ingrijpende herstellingswerken nodig. Die worden gepland in 2020 – 2021, waarna het viaduct weer twintig jaar mee moet kunnen. Zou het niet veel beter zijn om dit viaduct van de eerste keer af te breken en een tunnel aan te leggen? De meer dan 100.000 voertuigen per dag zorgen er voor dat duizenden mensen nabij het viaduct in vervuilde lucht en te veel lawaai moeten leven. Ongezond en onaangenaam. Dure herstellingswerken zullen daar weinig aan veranderen, een Ringland-oplossing wel. Er blijkt alvast politieke overeenstemming te zijn voor dit idee. In maart van dit jaar keurden zowel de meerderheids- als oppositiepartijen in het Vlaams parlement unaniem een resolutie goed voor een leefbare omgeving aan het E17-viaduct. In die resolutie vragen N-VA, Open VLD, CD&V, Spa en Groen aan de regering om duurzame scenario’s te onderzoeken voor de vervanging van het viaduct en in te zetten op een sterke verbetering van de leefbaarheid. Want een snelweg dwars over een dichtbevolkt gebied, dat is niet meer van deze tijd.
Driemaandelijks magazine van het Gents MilieuFront – jaargang 21 – herfst – nr. 3
2 4 6 8 10 12 15 16
Edito
19
Herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten
20
Voorstelling Secretariaatsteam van GMF en Nieuwe adviseurs van MilieuAdviesWinkel
22 24
Inspiratie uit Totnes Eerste transitietown
27 28
Wasbare luiers Interview met de vier verdelers in Gent
30
Elektrisch rijden met BattMobiel Kieswijzer Kiesadvies van GMF Leegstand boven winkels Gezwam over de toekomst
32 35 36 38 39
Foodsavers tegen voedselverspilling À la saison: Tamme kastanje
Hoe zit het met het Gentse Zwin? Column Het groen achter de oren De vrijwilliger Foto-verslag Fietspaden en Big Jump Vanier Activiteiten
Cartoon: Jules De Draak Interview met onderzoekster Marie-Leen Verdonck Stedelijk hitte-eilandeffect
27
Erik Grietens
Secretariaat GMF OPENINGSUREN Permanent documentatiecentrum MilieuAdviesWinkel ma, di, woe: 9 > 12.30 uur 13 > 16.30 uur do en vrij : op afspraak Wil je bouwadvies? Maak dan eerst een afspraak. Koningin Maria Hendrikaplein 5/201 – 9000 Gent
2
Frontaal // herfst 2018
10
12
19 3
‘t Was proper Herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten
Naar jaarlijkse gewoonte vierde Gent in juli de volle tien dagen feest. Deze 175ste Gentse Feesten zullen we niet enkel onthouden als de warmste editie sinds lange tijd, maar zeker ook als de properste. Nee, daarmee verwijzen we niet naar je gedrag op de Vlasmarkt rond pakweg zonsopgang. De reden voor al die properheid is de inzet van herbruikbare bekers in de Feestenzone. Op die manier werd de hoeveelheid afval enorm gereduceerd, iets wat Gents MilieuFront al lang nastreeft en dus enkel kan toejuichen. Tekst: An Van Hemeldonck Foto’s: Sarah Scheerlinck & An Van Hemeldonck & Adelheid Vanhille
GMF als pionier
Een duik in de archieven leert dat GMF reeds sinds haar oprichting in 1997 pleit voor de invoering van herbruikbare bekers tijdens de Feesten. In dat verre verleden experimenteerden verschillende pleinen zowat elk jaar met wisselbekers, maar die pogingen kenden telkens een kortstondig bestaan. Rond de eeuwwisseling kende een initiatief met bekers zonder waarborg weinig succes, omdat deze niet naar de toog terugkeerden. De toenmalige Frontaal berichtte: ‘Het kleinste kind kon immers voorspellen dat zonder statiegeld te vragen voor de bekers, deze massaal mee naar huis genomen zouden worden […] Een schonere, en vooral goedkopere, Gentse Feesten-trofee kon je maar moeilijk vinden.’ Er was wel een wil bij de pleinen en zelfs bij de stad, maar de weg richting herbruikbare bekers bleek nog lang. 4
Frontaal // herfst 2018
In 2000 bouwde GMF daarom uit protest zelf een inwisselpunt voor herbruikbare bekers. Feestgangers konden bij ons bekers aanschaffen en na gebruik ook inruilen. In de tijd dat we met de eigen Belgische munt betaalden, bedroeg de waarborg voor zo’n beker 50 frank. Ter vergelijking kon je toen eveneens voor 50 frank een pintje drinken. De bierprijs is intussen enorm gestegen, terwijl de waarborg merkwaardig genoeg daalde. We kregen destijds heel wat persaandacht en het trio Walter De Buck, Koen Crucke en Guido De Leeuw dronk als eerste uit de enige echte GMF-wisselbeker. Toch bleef deze ludieke actie beperkt tot slechts één zomer. Later maakte GMF nog een wisselbekerlied en vorig jaar schreven we over het duurzame aspect van Boomtown, inclusief bekers. We gaven de strijd voor herbruikbare bekers alleszins nooit op!
Propere pleinen
Na twintig jaar zijn de GMF-eisen nu eindelijk omgezet in de praktijk. Vooraf claimde de stad dat op geen enkel Europees festival op zo’n grote schaal herbruikbare bekers werden ingezet. Achteraf spraken de cijfers voor zich. In totaal lag er tijdens de Gentse Feesten zo’n 27% minder afval op de grond dan het voorbije jaar, wat een vermindering van maar liefst 15 ton betekent. Dit doorgedreven afvalbeleid gaat niet alleen over cijfers, maar ook over beleving en sensibilisering. Iedereen kon zien dat de Gentse pleinen er tijdens de Feesten veel properder bij lagen. Zelfs in de vroege uurtjes danste je dit jaar terug op de straatstenen en niet op een tapijt van plastic bekers. Bleef een wisselbeker toch verweesd achter, dan vond hij snel een nieuwe eigenaar. Die recupereerde met veel plezier de waarborg, snel en probleemloos. Na de allerlaatste pint was het trouwens een prachtig moment om ter conclusie van de Feesten de beker symbolisch in te wisselen, alvorens in de ochtendschemering over propere straten huiswaarts te keren.
Andere troep
Natuurlijk zijn er naast bekers nog andere soorten afval. Omdat pleinen en straten dit jaar zo proper waren, werd het mogelijk je te oriënteren door enkel naar de grond te kijken. Ronde eetbordjes wezen de weg naar een spitburger- of ander eetkraam. Veel slingers en confetti, onmiskenbaar Mardi Gras. Puntzakken… waar stond die frituur precies? Polé Polé bleef helaas halsstarrig water in plastic flesjes en ice-tea in blikjes schenken. Blijkbaar horen er in cocktails nog steeds rietjes. Verder lagen de straten besmeurd met bierblikken en sigarettenpeuken. Tijd om na te denken hoe we ook hiermee de strijd kunnen aanbinden. GMF blijft hoe dan ook ijveren om afval in de eerste plaats te vermijden. Of zoals we al in juli 2000 schreven: ‘Brongerichte aanpak van afvalvoorkoming moet de eerste prioriteit zijn.’
De toekomst
Algemeen evalueert GMF de invoering van herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten als een absoluut succes! Mochten volgend jaar alle pleinen eenzelfde wisselbeker gebruiken, zou dat nog een flinke stap vooruit zijn. De
// We verwachten dat andere Gentse festiviteiten snel volgen // verschillende types herbruikbare bekers zorgden tijdens de eerste dagen trouwens voor wat mediacommotie, maar al bij al was het niet zo ingewikkeld. Daarnaast hopen we dat de propere straten mensen er vanzelf toe aangezet hebben om hun afval in (en niet naast) de vuilbak te gooien. Nu bewezen werd dat een gigantisch festival als de Gentse Feesten herbruikbare bekers kan invoeren, verwachten we dat andere Gentse festiviteiten snel – al dan niet verplicht – zullen volgen. Zo werken we stap voor stap samen aan een afvalarme stad.
.
5
We presenteren: het uitgebreide secretariaatsteam van Gents MilieuFront GMF groeit niet enkel in leden en vrijwilligers, maar ook in werknemers. Om het bos door de bomen te zien stellen we ons hieronder graag eens aan je voor!
Steven Geirnaert Coördinator GMF
Ik bijt me, samen met vrijwilligers, vast in beleidsdossiers en probeer al 13 jaar samen met GMF aan een duurzamer Gent te timmeren.
Sabrin Krifa* Administratief Medewerker
Koele zomerdagen, warme winteravonden en een gevulde maag. Dat wens je je mede mens of dier graag toe. Werken in een organisatie die aandacht schenkt en zoekt naar structurele oplossingen rond duurzaamheid, doet me nieuwe horizons verkennen en stelt mijn innerlijke wilde weldoener tevree.
Stefaan Claeys Projectverantwoordelijke Duurzaam Bouwen MAW
Woon je in Gent en heb je een huis en wat geld op de rekening? Dan kan je bij mij terecht om om je huis energiezuiniger te helpen maken. In opdracht van de stad bieden we met ons team adviseurs gratis advies en begeleiding aan.
Pieter Verstraete Projectverantwoordelijke Duurzaam Bouwen MAW
Woningen energiezuinig maken, ruimtelijke plannen ecologischer: met de MilieuAdviesWinkel reduceren we tonnen CO2 en sensibiliseren we particulieren, professionals en lokale besturen. Blij om daar mijn steentje aan bij te dragen!
Iris Verschaeve Stafmedewerker GMF
Sinds oktober 2015 kreeg ik de kans om Gents MilieuFront te versterken in een superteam. Het vrijwilligersbeleid, het leeuwendeel van de communicatie en het ondersteunen van events en activiteiten trek ik me aan, samen met een sterke ploeg vrijwilligers en collega’s.
Thijs Michiels Campagnemedewerker GMF
Kersvers bij het Front, trots en enthousiast om mee te werken aan de missie om Gent nog mooier, aangenamer en duurzamer te maken. Mijn doel: iedereen alles over het GMF + onze thema’s en acties vertellen. Aan zij die het horen willen, maar ook aan alle anderen!
Liesbet Boets Projectcoördinator Geveltuinbrigade
Een groener Gent daar ga ik voor. Vandaar dat ik mij een jaar geleden heb gesmeten in het project de Geveltuinbrigade. De communicatie, planning, samenwerking met vrijwilligers en vluchtelingen en af en toe de handen zelf eens vuil maken… de max!
HOTA
cvba
* tijdelijk (vervanging Cristina Mafteiu)
energiezuinig & bio-ecologisch
(ver)bouwen houtskeletbouw
6
Frontaal // herfst 2018
www.hota.bE
7
gratis proeflessen KINDEREN, JONGEREN & VOLWASSENEN
Voorstelling nieuwe adviseurs
GMF-Fietssticker
Haal hier jouw eerste en onmisbare GMF-fietssticker uit en plak hem op jouw stalen ros! PS:Er zijn er ook extra te verkrijgen op het secretariaat.
MilieuAdviesWinkel Om alle bouwers en verbouwers van duurzaam bouwadvies te kunnen voorzien, werkt MAW samen met een poule aan freelance adviseurs. Door de groei in aanvragen in het voorjaar hadden we nood aan vers bloed. Leer ze hieronder kennen. Ik ben Patrick, 64 jaar oud, gehuwd met Marleen De Witte en wonende in Lokeren. Van opleiding industrieel ingenieur scheikunde maar gans de loopbaan gewerkt binnen de houtsector en bouwsector. Ondertussen gepensioneerd maar nog actief als lesgever 'renovatie coördinator' bij Syntra MVL en als free-lance adviseur renovatie bij de provincie.
Frederic Vandevelde
8
Frontaal // herfst 2018
16.09
Stefanie Neerinck
Patrick De Colvenaere
Ik ben Frederic, 38 jaar, geboren en getogen in het Waasland. Tijdens de onderbreking van mijn studie tot architect ben ik fruitplukker, nachtbakker, parket-plaatser, metser en schilder geweest. Eens afgestudeerd aan Sint-Lucas Gent in 2010 heb ik stage gelopen in Oudenaarde, Gent en Brussel. Sinds 2016 werk ik als zelfstandig architect aan uiteenlopende projecten in Vlaanderen en Brussel.
ZONDAG
Jef Valvekens
In een vorig leven werkte ik als ingenieur in de haven van Antwerpen voor een bedrijf dat giftige afvalstoffen, afkomstig van gezinnen en bedrijven ophaalde en verwerkte. Door deze ervaring groeide het idee om het zowel privé als professioneel over een andere boeg te gooien. Mijn werk als adviseur voor MAW combineer ik met mijn eigen zelfstandige activiteit in de duurzame bouwsector.
Hallo, ik ben Stefanie, mede-bewoonster van Cohousing De Nieuwe W in Drongen en bio-ecologisch architect bij BAST architects & engineers. Sinds juni vervoeg ik met veel enthousiasme het team renovatie- en duurzaamheidsadviseurs.van MAW. Graag bouw ik mee aan een mooie, harmonieuze, groene en leefbare planeet voor alle levende wezens.
GALVESTONSITE GENT | HURSTWEG 8 BIJ WIEDAUWKAAI (TOEGANG VIA BUITENSINGEL)
Isoleer ook jouw dak!
Niet minder dan 44% van de Gentse daken is niet of nauwelijks geïsoleerd. De MilieuAdviesWinkel wil dat aantal fors terugdringen en stak hiervoor een oud project in een volledig nieuw kleedje: Muts op je huis. Met dit project willen we zoveel mogelijk Gentenaars activeren om hun (hellend) dak te isoleren. Na de zomer geeft de MilieuAdviesWinkel workshops dakisolatie. Stad Gent ondersteunt het project met een Subsidie Duurzame Wijken.
Levensgrote en mobiele maquette
MilieuAdviesWinkel laat een levensgrote maquette bouwen van een hellend dak. Deze zal zowel de opbouw van een spanten- als een gordingendak tonen, wat de meest voorkomende constructiewijzen zijn. Ook de aansluiting met een zijwand en de (zolder)vloer worden gesimuleerd. De maquette wordt tevens speciaal ontwikkeld om ze met een bakfiets te kunnen transpor-
Inspiratie uit Totnes De eerste transition town
Een Transition Town of transitiestad is een gemeenschap die zich voorbereidt op een leven zonder fossiele brandstoffen. Het sleutelwoord hier is gemeenschap, want de focus van de transitiebeweging ligt vooral op veerkrachtige en zo mogelijk zelfvoorzienende lokale gemeenschappen. Totnes, een oud marktstadje in Zuid-Devon in Engeland, is de bakermat van deze beweging sinds 2007. GMF ging op ontdekking. Tekst en foto’s: Elina Bennetsen
Totnes: Gent in het klein? Wanneer je een wandeling maakt door High Street, heb je even de indruk dat alle transitie-initiatieven van Gent zich daar bevinden. Er is de verpakkingsloze winkel, de boerderijwinkel in de stad, cafetaria Seeds (aka het Lekker GEC), en een hele resem organic, fair trade en eco shops. In één van de twee onafhankelijke boekhandelaren hangt onder de kassa een handleiding voor natuurlijke schoonmaakmiddelen. In het midden van de High Street houdt de lokale deelgroep een stand open. De enige grote supermarkt hier ligt buiten het centrum, en mijn hosts zijn meer fan van The Happy Apple, een onafhankelijke kruidenier, waar je werkelijk alles kan vinden. Biologisch, uiteraard.
Het Dartington-effect
De High Street van Totnes bruist van de lokale economie, iets wat in vele dorpen al lang verleden tijd is. Dit komt volgens een aantal locals vooral door het Dartington-effect. Rond 1920 werd op Dartington, een landgoed in de buurt, een alternatief educatief project gestart. Dit zorgde voor een intellectuele, en ook wel wat elitaire, bovenstroom in Totnes. Later werd ook Schumacher College gesticht, met socio-ecologische opleidingen en zo werd Totnes, een dorp van 8000 inwoners, bijna een alternatieve universiteitsstad, met ook veel buitenlandse studenten. Het resultaat: werkgelegenheid en een broeinest voor alternatieve ideeën.
Te mooi om waar te zijn?
Er is ook wel een keerzijde aan het groene verhaal. Zo wordt wonen in Totnes steeds duurder, omdat heel wat hippe (en kapitaalkrachtige) Londenaars naar hier trekken om mee te surfen. En hoe inclusief de transitie ook wil zijn, ook hier is het vooral een verhaal van de middenklasse. Toen een aantal jaar geleden de keten Costa Coffee een filiaal wou openen, was er een echte tweedeling in het dorp. Heel wat inwoners waren best wel fan, want dat was ten minste betaalbare koffie, in tegenstelling tot de koffie in 1 van de tientallen coffee shops die er nu zijn, zoals de Hairy Barista. Op High Street word je ook bijna omvergereden door de auto’s. Ooit was er een heuse knip in het midden van de straat, maar na veel protest van de handelaars is die weer weggehaald. Ik bots in de pub van de microbrewery op een medewerker van de beweging en vraag haar naar dat verkeer in High Street, en ze antwoordt kort: ‘mobiliteit, aan dat thema durven we niet meer raken’. Veel van die handelaars leven ook van toerisme. Consumptie-economie dus, van veel hippe prullaria met een vleugje greenwashing en esoterie erbij. Het toppunt hiervan is misschien wel de winkel Not made in China. Het lijkt het ultieme voorbeeld van een winkel uit de transitiebeweging, maar een local vertelt me achteraf dat het waarschijnlijk de minst duurzame winkel op de straat is.
Hoe geraak je er?
Een bezoek aan het dorp is in elk geval heel leerrijk, en ook wel inspirerend. De transitiebeweging is nu een goede tien jaar oud. Ondanks het laagje greenwashing verricht de beweging hier ook zeer sterk werk, zoals het aanbieden van energiescans voor bedrijven en woningen. Tijd om nog verder structureel in het dorp ingebed te raken. Voor wie het graag zelf ontdekt, Totnes ligt op 6 uur treinen uit Brussel, met een overstap in Londen.
.
PUUR • LOKAAL • ORGANISCH • VLEESVRIJ • ECOLOGISCH •
ALLE DAGEN OPEN
09U00 - 18U00
OP VRIJDAG TOT 19U00
GMF-leden ontvangen 5% korting 10
Frontaal // herfst 2018
11
Wasbare luiers Interview met de vier verdelers in Gent
Gentse babybilletjes worden steeds vaker duurzaam ingepakt, herbruikbare luiers geraken meer en meer ingeburgerd. De Milieuadvieswinkel maakte in het verleden mee het aanbod bekend en ook de subsidies van het stadsbestuur geven veel ouders een zetje in de rug. Frontaal geeft een overzicht en laat enkele pioniers en nieuwere spelers op de Gentse markt voor wasbare luiers aan het woord. Tekst: Sabine Huyghe Foto: Kiddybips (boven), Lien van Oysen (rechts), Christophe Lapeau (pagina 14)
// GMFbracht wasbare luiers onder de aandacht in de periode dat er nog weinig rond bekend was. // 12
Frontaal // herfst 2018
D
e Milieuadvieswinkel startte in 2004 met de luierkoffer en een uitgebreide luiermap (zie illustratie) om ouders in spe te informeren over het duurzaam alternatief voor wegwerpluiers. Het werd zo’n succes dat de aanvragen amper bij te houden waren. Vrijwilligers José en Elisabeth namen een deel van de sessies over. Ze startten ook een website met alle info over herbruikbare luiers. Later werd aan die website een webwinkel gekoppeld en zo werd Klein Spook geboren. Nog eerder dan Klein Spook was er Kiddybips, het bedrijf van Ria Vanhee. ‘Toen mijn kinderen jong waren was er van herbruikbare luiers amper sprake. Ik ging zelf aan de slag met tetradoeken en elastieken, maar dat was vaak prutsen. Tot ik kennis maakte met een producent van herbruikbare luiers en bij hen een huurpakket leende. Vanaf 1995 werd ik officieel verdeler van hun luiers. In 1998 nam ik de firma over en veranderde ik de naam naar Kiddybips. Onze luiers worden tegenwoordig in Europa gemaakt en met transport over de weg tot bij ons gebracht. De luiers zijn gemaakt uit biokatoen uit Turkije. De verdeling van de Kiddybips-luiers gebeurde eerst in Brugge en via consulenten, thuiszorgwinkels en babywinkels. Ondertussen bestaat Kiddybips 20
jaar, de winkel in Gent viert zijn 5-jarig bestaan. Iedereen is welkom op het feestweekend in oktober!’ Ria werkte in samenwerking met OVAM mee aan een studie over het subsidieerbaar maken van wasbare luiers. Zo maakte ze mee de Gentse subsidies voor herbruikbare luiers mogelijk. De subsidie bedraagt de helft van de aankoopkosten met een maximum van 100 euro per kind. De eerste subsidie werd aangevraagd in 2008. Ondertussen kreeg Stad Gent 1.768 aanvragen waarvan er 1.720 werden goedgekeurd. De laatste jaren ligt het aantal aanvragen telkens op zo’n 200 tal. Ria schat dat het aandeel van herbruikbare luiers daarmee op zo’n 10% ligt, tegenover 1% in haar beginjaren, zo’n 20 jaar geleden. Naast Kiddybips en Klein Spook bieden in Gent nog twee nieuwe firma’s herbruikbare luiers aan. Isabelle De Ruelle werd na enthousiast gebruik bij haar eigen kinderen eerst luierconsulente. ‘Veel ouders verdwalen vandaag een beetje in het uitgebreide aanbod aan wasbare luiers. Ik kreeg dan ook vaak de vraag wat nu precies de beste keuze is. Daarom richtte ik zelf een bedrijfje met een beperkt gamma op, Happy Nappies. Ik wil enkel het beste aanbieden, zo kunnen ouders zich een heuse zoektocht besparen. Ik focus op duurzame materialen, hoge absorptie, gemakkelijk in gebruik en slank rond de billetjes. Ik bekijk samen met de ouders welk luiersysteem het beste bij hen past.’ En dan is er nog De Luierhoek, opgericht door Catty Verlinden. ‘Ik heb ook nog een tijdje als vrijwilliger de infosessies van de Milieuadvieswinkel gegeven. Vanuit de ervaring met mijn eigen kinderen startte ik in 2010 met De Luierhoek. Omdat wasbare luiers toch een investering vragen, vind ik het belangrijk dat mensen zeker kunnen zijn van hun aankoop en dat ze vooraf voldoende advies krijgen. Dit wil ik als winkel aanbieden, zowel online als tijdens infosessies of in individueel contact.’
Wat vinden jullie er zelf van dat er tegenwoordig meerdere aanbieders zijn?
Ria, Kiddybips: ‘Het is wat dubbel. Hoe groter de taart van het aanbod, hoe beter zichtbaar die taart wordt, en dat is goed natuurlijk. Maar het stuk van die taart wordt zo wel kleiner voor iedereen.’ Catty, De Luierhoek: ‘Ik denk dat dit aantoont dat de interesse in wasbare luiers leeft in Gent. Ik hoor vaak dat Gent “openstaat voor nieuwe dingen”. De Milieuadvieswinkel speelde hierin een grote rol door wasbare luiers onder de aandacht te brengen in de periode dat er echt nog weinig rond bekend was.’ Isabelle, Happy Nappies: ‘Elke aanbieder heeft zijn eigen visie en die is verschillend van elkaar. Zo kan de ouder kiezen waar hij of zij een infosessie volgt en luiers koopt. Samen proberen we de afvalberg te verminderen en de mensen iets milieubewuster te maken.’ Elisabeth, Klein Spook: ‘We zijn ooit met Klein Spook gestart uit idealisme. Wasbare luiers zijn hier in Gent al
minder raar dan 7 jaar geleden, maar het blijft een nicheproduct, iets voor de alternatievelingen. Met hoe meer we zijn om te informeren over de voordelen ervan, hoe beter. Wij zien de andere winkels dus niet als concurrenten, wel als collega’s die net als ons wasbare luiers bekender maken.’
Maken de subsidies die Stad Gent geeft een verschil volgens jullie, trekt het mensen over de streep?
Elisabeth: ‘Absoluut. Het is natuurlijk een financiële steun, wat niet onbelangrijk is voor jonge ouders. Maar het is ook een soort goedkeuring van de overheid, een signaal dat dit een product is waar de Stad achter staat. In veel steden en gemeenten - zoals Antwerpen - worden er nog altijd geen subsidies gegeven. Jammer. We roepen via onze nieuwsbrief dan ook op om het op de politieke agenda te zetten, zo net voor de gemeenteraadsverkiezingen. Catty: ‘Een grote groep van onze klanten zouden volgens mij ook de 13
// Met deze subsidies kunnen we een bredere laag van de bevolking aanspreken // keuze voor wasbaar maken zonder deze subsidies. Voor heel wat gezinnen is de aankoop van een luierpakket echter een zware financiële investering en door middel van deze subsidies kunnen we een bredere laag van de bevolking aanspreken.’ Ria: ‘De subsidies doen zeker het aankopen van herbruikbare luiers stijgen. Maar zelfs zonder subsidies geef je eigenlijk veel minder uit, zelfs bij het duurste systeem. Isabelle: ‘Starten met herbruikbare luiers kost tot gemiddeld €800 - €1000. Dat geld moet je vaak in 1 keer betalen. De kosten van wegwerpluiers en vuilniszakken daarentegen vallen veel minder op omdat ze opgaan tussen de andere gezinsinkopen. Terwijl ze van geboorte tot zindelijkheid kunnen oplopen tot zo’n €1400. Broertjes en zusjes luieren bijna gratis in het eerste geval, terwijl je met wegwerp alles opnieuw moet betalen.’
Wat zijn volgens jullie de grootste drempels om voor herbruikbare luiers te kiezen?
Isabelle: ‘Het aankoopbedrag kan een drempel zijn, maar die investering weegt dus niet op tegen de kosten van wegwerp. Verder zijn er vaak vooroordelen uit onwetendheid. Een mama vertelde me dat ze gestart was met herbruikbare luiers, maar het niet kon volhouden omdat ze het te veel werk vond. Via haar mutualiteit had ze 6 wasbare luiers gekregen. Uiteraard zorgt dat voor te veel werk, je hebt 24 luiers 14
Frontaal // herfst 2018
nodig om comfortabel te zijn. Elke dag moeten wassen is niet de bedoeling. Voldoende heldere info is belangrijk voor je er aan begint, daarom geven we infosessies.’ Ria: ‘Mensen denken inderdaad dat het veel werk met zich meebrengt, maar uiteindelijk kom je er met zo’n 20 minuutjes per week. Je bespaart zelfs tijd omdat je kinderen sneller zindelijk zijn, gemiddeld zo’n 4 tot 6 maand eerder. Een extra argument waarmee ik ouders soms overtuig, is dat er minder kans is op lekkage bij borstvoeding, waar de stoelgang erg dun kan zijn. Herbruikbare luiers hebben immers een dubbele laag.’ Catty: ‘Een ander vooroordeel is dat wasbare luiers niet hygiënisch zouden zijn. Veel ouders weten niet dat je in een luier een inlegvlies kan gebruiken om stoelgang op te vangen en dat luiers na een wasbeurt hygiënisch proper zijn. We zien de laatste jaren meer en meer ouders die bij een tweede of derde kind overschakelen op wasbare luiers, omdat ze wel vertrouwen hebben in de haalbaarheid. Maar vooral
.
omdat ze erg schrikken van de enorme hoeveelheid afval die wegwerpluiers met zich meebrengen.’
Meer info over de vier bedrijfjes kleinspook.be www.kiddybips.be www.happynappies.be www.luierhoek.be
// De Gentse Kiddybips-winkel bestaat 5 jaar, iedereen is welkom op het feestweekend in oktober //
MEET Jules #2 vind je op de facebookpagina van GMF of via deze shortlink: tiny.cc/meetjules2 15
“Inzicht in het stedelijk hitte-eilandeffect is belangrijk voor ruimtelijke planning” Een interview met Marie-Leen Verdonck onderzoekster aan de UGent
Het is in de stad gemiddeld drie graden warmer dan op het platteland. Op een hete dag sprak ik met Marie-Leen Verdonck, doctoraal onderzoekster aan de faculteit BioIngenieurswetenschappen van de UGent, over dit stedelijk hitte-eilandeffect.
heeft men het doorgaans over de stad versus het platteland, maar eigenlijk zijn er binnen een stad ook grote verschillen. Het loont de moeite om daarnaar te kijken. Je kan wel zeggen dat onze stedelijke planning beter moet, maar hoe dan? Inzichten in het binnenstedelijk hitte-eilandeffect bieden hulp. Bij hittegolven heb je een maximale dagtemperatuur en een minimale nachttemperatuur. Vaak wordt tijdens een hittegolf die maximale dagtemperatuur bijna overal bereikt, terwijl die minimale nachttemperatuur enkel in zones met compacte bebouwing wordt overschreden. Net die minimumtemperatuur is belangrijk: als mensen ook ’s nachts niet aan de warmte kunnen ontsnappen, dan begint de hittestress zich op te bouwen.
Tekst: David De Pue Foto: Marie-Leen Verdonck
Er is op dit moment (woensdag 25 juli) toevallig een hittegolf aan de gang. Hoe groot is het stedelijk hitte-eilandeffect nu? Dat hangt af van een hele hoop parameters zoals temperatuur, bewolkingsgraad en windsterkte. De verschillen in luchttemperatuur zijn het grootst ‘s nachts. Overdag zal het niet alleen in de stad, maar ook op het platteland warm zijn. Dan gaat het vooral over de instraling door de zon. De windcirculatie zal misschien wel wat slechter zijn in de stad, waardoor je minder het gevoel gaat hebben dat er een verkoelend windje is. ’s Nachts is het verschil in temperatuur groter. De stad neemt heel veel warmte op, omdat de verhouding verharde oppervlakte ten opzichte van onverharde oppervlakte 16
Frontaal // herfst 2018
groot is. Die warmte wordt ‘s nachts weer afgegeven. De afgestraalde warmte zal in de stad bovendien langer blijven hangen omdat ze wordt weerkaatst door de aanwezige gebouwen. Op het platteland zal die afgestraalde warmte sneller in de atmosfeer terechtkomen. Voor het hitte-eilandeffect zijn dus zowel verharding als ruimtelijke structuur bepalende factoren. Bovendien zijn ook de weersomstandigheden belangrijk: heb je een windstille nacht zonder wolken, dan zal je een veel groter verschil waarnemen tussen stad en platteland. Op een bewolkte nacht is er inhibitie door de wolken, en zal er ook op het platteland minder warmteverlies zijn. De wolken vormen als het ware een buffer, waardoor het verschil tussen stad en platteland kleiner is.
Jouw werk focust op zogenaamde Lokale Klimaatzones, kan je die eens toelichten?
Die lokale klimaatzones beschrijven bepaalde structurele kenmerken van de bebouwing. Niet alle steden zijn hetzelfde, maar je vindt er gelijkaardige types bebouwing terug. Een voorbeeld is ‘Compact Highrise’: compacte hoogbouw. Dit kennen we bij ons minder, maar zie je veel in bijvoorbeeld China en de VS. Het idee is dat elk van die zones een specifiek thermaal gedrag heeft: zo is compacte, hoge bebouwing warmer dan een meer open structuur met vegetatie. Voor mijn doctoraat heb ik de steden Brussel, Antwerpen en Gent in dergelijke zones opgedeeld. Als men spreekt over het hitte-eilandeffect
Wat zijn in Gent de warmste buurten?
Het oude, historische centrum is het warmst. De haven is ook heel warm: er is heel veel activiteit en het is er erg verhard. Er is wel veel water, maar het verkoelende effect daarvan spreidt zich niet ver uit. Er is in Gent ‘s nachts een
duidelijke temperatuurgradiënt van de binnenstad naar buiten toe. Hoe minder compact en lager de bebouwing, hoe koeler. Ik woon zelf in Sint-Amandsberg, in de richting van Lochristi. Als ik van Gent naar huis fiets passeer ik enkele apotheken met een thermometer. Op een warme zomeravond zie ik mooi de temperatuur dalen hoe verder ik van het centrum ben. Dat is natuurlijk geen perfecte meting, maar je ziet wel een temperatuurverschil van 3 of 4 graden. De dichtheid van de bebouwing wordt lager naarmate je de stad uitrijdt: de omgeving wordt opener en groener, waardoor warmte sneller ontsnapt. In Brussel is het centrum met compacte bebouwing nog groter, en worden er nog meer mensen blootgesteld aan die stedelijke hitte. We zitten in België met een oud gebouwenpatrimonium, dat in energetisch opzicht heel slecht is. Het is moeilijk om die oude woningen tot een goed energieniveau te brengen. Ik woon in een huis van de jaren 30. De enige manier om er een goed energiepeil te bereiken is een dure totaalrenovatie. De vraag is wat we moeten doen met die
Temperatuurverloop op 5 stedelijke locaties en 1 landelijke locatie (Melle), op 24 en 25 juli 2018. Tijd in UT: voor zomertijd moet je 2 uren bijtellen. © MOCCA netwerk, een initiatief van de vakgroep Fysica en Sterrenkunde van de UGent, in samenwerking met KMI en VITO. Livedata en meer info: www.observatory.ugent.
oude woningen. In het centrum heb je oude huizen met monumentale waarde, maar daarbuiten zit je met een gigantische stock aan eengezinswoningen die misschien wel klaar zijn voor de sloop. Je kan huis per huis gaan renoveren, maar eigenlijk moeten we op wijkniveau bekijken hoe we structurele aanpassingen kunnen uitvoeren met betrekking tot klimaatbestendigheid. We moeten met andere woorden hele wijken hertekenen in functie van de leefbaarheid.
Bedoel je dat we buurten moeten heropbouwen? Dat is nogal drastisch. We kunnen niet van vandaag op morgen alles platgooien, maar het is belangrijk om daar als overheid over na te denken. Elke stad zet in op klimaatadaptatie, maar meestal gaat het over water en
Lokale Klimaatzones: Voorbeelden van Lokale Klimaatzones. (A) Compact highrise. (B) Compact lowrise. (C) Open midrise. Aangepast van Stewart, I.D. and T.R. Oke, 2012: Local Climate Zones for Urban Temperature Studies. Bull. Amer. Meteor. Soc., 93, 1879–1900, https://doi.org/10.1175/BAMS-D-11-00019.1
17
vegetatie en te weinig over de structuur van de stad. Wat natuurlijk veel moeilijker is. We gaan het temperatuurverschil tussen stad en platteland nooit volledig kunnen wegwerken, maar we kunnen wel proberen om het verschil zo klein mogelijk te maken. Daarvoor zijn water en groen belangrijk, maar er moet ook aan de stedelijke inrichting gesleuteld worden. Een park geeft wel verkoeling, maar twee straten verder is dat effect al weg.
Kan Gent leren van andere steden?
De voorbeeldstad bij uitstek is Kopenhagen. Daar is men al sinds de jaren 60 heel planmatig met ruimtelijke ordening bezig. De problemen van Gent zijn dezelfde als die van Brussel en Antwerpen: hier waren geen plannen. In Kopenhagen begonnen ze al vroeg na te denken over hoe de stad moet groeien: centraal de kernstad, radiale toegangswegen met bebouwing, en daartussen groene en blauwe lobben. Zo zorg je ervoor dat de kernstad direct toegang heeft tot ecologische infrastructuur, te voet of met de fiets bereikbaar. Vele steden die met klimaat bezig zijn kijken naar dat lobbenmodel als voorbeeld, maar de implementatie ervan is heel moeilijk: dan moet je immers hele buurten neer gaan gooien.
Vers
Betaalbaar
100% Bio
Goede sfeer
Groenten & fruit, kaas, vlees, brood, noten, zaden, wijn,…
BattMobiel?
Hoe moet het verder met onze ruimtelijke planning?
Vlaanderen heeft een nieuwe visie rond ruimtelijk beleid met onder andere de betonstop - die er heel laat gekomen is. De visie is er, maar concreet staat er weinig uitgeschreven. Er staan zaken in die neigen naar drastische ingrepen op wijkniveau. Maar men kan ook inzetten op verdichting en kleinere woonunits. De vraag naar kleinere woningen groeit want gezinnen worden kleiner. Dat impliceert dat wat er nu is, eigenlijk moet worden afgebroken. Eens de betonstop van kracht is kan je ook geen bijkomende ruimte meer innemen. De tijd dringt om die ruimtelijke visie concreet te maken: de problemen dienen zich al aan, maar de oplossing is nog niet uitgewerkt. Wat we nu nauwelijks hebben in Vlaanderen is ‘open midrise’, gebouwen tot 10 verdiepingen hoog. Dat zou een alternatief kunnen zijn voor onze standaard rijhuizen, en tussen de appartementsgebouwen is er plaats voor veel groen. Dat is een goede optie voor de toekomst.
.
Kom langs! Adres Heilige-Geeststraat 6 9000 Gent
Tekst en foto’s: BattMobiel
Openingsuren woe - vrij | 10 tot 18u30 za | 10 tot 18u30 zo | 10 tot 16
Vragen? info@beo-markt.be 18
Frontaal // herfst 2018
Duurzame mobiliteit, een scherpe prijs, gebruiksgemak en een sterk buurtgevoel. Dat zijn de argumenten waarmee BattMobiel mensen wil overtuigen om over te stappen van private dieselwagens naar een elektrische deelwagenconcept.
C
hris de Guytenaer: Ik en mijn vrouw hebben onze auto’s verkocht toen we naar de Gentse binnenstad verhuisden en we verplaatsten ons met fiets, openbaar vervoer en autodelen. We zijn zelfstandig, hebben een groot gezin en hebben regelmatig een wagen nodig. Geen enkele organisatie kon me echter een duurzaam alternatief bieden voor al mijn vervoersbehoeften. Samen met onze buurt zijn we toen gaan nadenken over een systeem waarbij we voor al onze verplaatsingen het beste duurzame alternatief zouden aankopen om met elkaar te delen: de beste elektrische bakfiets & speedbike, een leuke tweezitter, een goed uitgeruste Renault Zoé, een EV Kangoo voor goederen en een Tesla voor de extra’s zoals reizen. Uit onze berekeningen bleek dat het systeem zeer goedkoop was (tussen €5 a € 25/dag all-in), goedkoper zelfs dan een dieselwagen. En dus hebben we hiervoor een vzw opgericht. Het systeem slaat heel erg aan en we bereiken ook de modale Vlaming omdat
we een beter alternatief hebben op duurzaamheid en prijs, maar ook op het sociale aspect (en de leuke wagens zijn ook een troef). We hebben ook een aanbod voor bedrijven waarmee ze kunnen delen met hun buurt. In oktober zullen we al 30 elektrische wagens ter beschikking hebben en breiden we uit naar alle wijken in Gent. We werken ook aan een waterstofwagen in ons aanbod. We zijn complementair aan dat van de andere organisaties waarmee we samenwerken om van Gent echt dè leefbare autodeelstad van Vlaanderen te maken. Dat gaat ons lukken ook, want iedereen die meedoet is tevreden. We zeggen wel eens“once you go elec, you never go back!”
.
Meer info www.battmobiel.be 19
20
Frontaal // herfst 2018 21 21
25. Vindt u dat de stad moet inzetten op verdichten en meer concreet op het verdichten van 20ste eeuwse verkavelingen?
24. Vindt u dat de fly over in Gent (B401) moet verdwijnen?
23. Vindt u dat de luchtkwaliteit in de stad drastisch moet verbeteren?
22. Vindt u dat de stad en haar inwoners dringend haar CO2 uitstoot drastisch moet beperken? (en nog sneller dan 2050 klimaatneutraal worden)
21. Vindt u dat er teveel wagens zijn in Gent en dat ze een te grote stempel (qua ruimtegebruik, verkeersveiligheid, luchtkwaliteit,...) drukken op de stad ?
Vijf ja/nee vragen
20. Een klimaatbarometer geeft vanaf 2020 aan hoe ver we verwijderd zijn van een klimaatneutraal Gent.
19. Tegen 2025 is Gent gestart met het materialenpaspoort voor gebouwen, minstens twee gebouwen in Gent hebben een materialenpaspoort.
18. Elk pensioenfonds of belegging van Stad Gent dat niet-duurzame energieproductie, financiert wordt herbestemd.
17. 1% van het budget van Ivago wordt voorbehouden voor afvalpreventie.
16. Op minstens één containerpark wordt geëxperimenteerd met de aanwezigheid van een kringloopwinkel om hergebruik en sociale economie te stimuleren.
15. Elke nieuwe wijk of ontwikkeling met meer dan 20 woningen wordt energie-onafhankelijk en hemelwaterneutraal ingericht.
14. Tegen 2025 wordt heel het grondgebied binnen de R4 een lage-emissiezone.
13. Elke wijk krijgt een hergebruik-, reparatie- en deelpunt (een kringwinkel in combinatie met een instrumentheek, repareerdienst en wijkcompostinstallatie).
12. In kader van klimaatadaptatie wordt een “stand still” ingevoerd van alle verharde openbare ruimte. Elk nieuw verhard oppervlak moet gecompenseerd worden met evenveel m² ontharding elders in nabije omgeving.
11. De betonstop wordt nu al concreet gemaakt door geen woonuitbreidingsgebied meer aan te snijden.
10. Elk gunstig georiënteerd dak in eigendom van stad Gent (stadsdiensten maar ook schoolgebouwen,…) wordt voorzien van zonnepanelen.
9. De stad financiert en legt tegen 2025 minstens 1 kilometer groene oever aan op de waterlopen in de stad.
8. Omgeving Sint-Jacobs is tegen 2025 autovrij, hier is enkel plaats voor openbaar vervoer, fietsers, voetgangers maar vooral ruimte voor het goede leven.
7. Het aantal Park & Ride-parkeerplaatsen op strategische locaties (op- en afritten van snelwegen) wordt exponentieel verhoogd.
6. Om autobezit te ontmoedigen wordt elke bewonerskaart voor parkeren betalend.
5. Het aanbod van parkeerplaatsen op openbaar domein binnen de R40 wordt afgebouwd.
4. Op goed bereikbare locaties met openbaar vervoer en de fiets experimenteert de stad in private ontwikkelingen met een parkeernorm 0.
3. Elke nieuw her aan te leggen straat krijgt indien mogelijk minimaal elke 150 meter één boom, één autodeelplaats, standaard geveltuinen, één fietsenrek, één bankje, één groenslinger en één infilitratiezone.
2. In 2020 worden voor nieuwe taxi’s enkel nog een taxivergunning verleend als die taxi elektrisch rijdt.
1. Elke wijk binnen de R4 (ook die buiten de R40) krijgt een circulatieplan dat een duurzaam verplaatsingsgedrag stimuleert.
Twintig concrete stellingen
Kieswijzer Gents MilieuFront
De gemeenteraadsverkiezingen zijn hét moment om te peilen naar de duurzame ambities van de politieke partijen. Daarom schotelde Gents MilieuFront alle democratische politieke partijen 20 concrete stellingen en 5 ja/nee vragen voor. De 20 stellingen zijn concrete beleidskeuzes die Gent volgens ons moet maken. We quoteerden de antwoorden van de partijen met een kleurcode al naargelang hun antwoord de stelling bevestigt (groen), een beetje bevestigt (oranje) of niet bevestigt (rood). Op gentsmilieufront.be/kieswijzer vind je alle antwoorden van alle partijen terug. Antwoorden van politieke partijen op stellingen en vragen van Gents MilieuFront
Kieswijzer Gents Milieufront
Leegstand boven winkels Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem ontwierpen een voorstel voor de Langemunt
Het contrast tussen dag en nacht in de Gentse winkelstraten is groot. Tijdens de week en nog meer in het weekend is het druk, levendig en vaak gezellig. Maar wanneer de winkels sluiten en de nacht valt verdwijnt de sfeer. ’s Avonds en ’s nachts staan de doorgaans prachtige gebouwen er verlaten en donker bij, lege ruimtes boven winkels en horecazaken blijven onbenut, worden nauwelijks onderhouden en takelen met de tijd significant af. Twee masterstudenten architectuur, Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem, zagen in deze leegstandproblematiek een prachtige kans om nieuwe leefruimte te creëren en de Gentse winkelstraten opnieuw tot leven te wekken. Voor hun masterthesis onderzochten ze de leegstaande ruimtes van een bouwblok in de Langemunt (nr. 33-63) en werkten aan een creatief plan om deze te benutten en waar mogelijk kwaliteitsvolle woningen in te plannen. Tekst: Aurora Geerts (in samenwerking met Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem) Illustraties: Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem
D
e Langemunt-bouwblok omvat karakteristieken van twee verschillende bouwblokken: de breedste zone heeft een open binnengebied, de smalste zone verderop is een bouwblok zonder binnengebied. Dit verschil liet een vergelijkend onderzoek van 2 types bouwblokken toe. Al van bij de aanvang van het onderzoek werden Ilja en Elias gegrepen door het schrille contrast tussen de ‘luxe’ die de winkelpanden op de benedenverdieping uitstralen en de erbarmelijke staat van de bovenliggende verdiepingen. Hoe kon een dergelijk bouwblok op een toplocatie met prachtig uitzicht over het water zo verloederd zijn? Tegelijkertijd waren ze aangenaam verrast van het potentieel voor het creëren van kwaliteitsvolle woonruimte in de Langemunt-bouwblok.
Grootste uitdaging
De grootste uitdaging voor het creëren van een kwaliteitsvolle woonruimte blijkt de bereikbaarheid van de verdiepingen boven de winkels. In hun thesis onderzochten ze daarom enerzijds mogelijkheden om de verschillende delen van dit blok vlotter toegankelijk te maken (zogenaamde ontsluitingsmethoden) en ontwierpen ze anderzijds de woonruimtes zelf. Uit de grote diversiteit aan ontsluitingsmethoden werden er twee het meest geschikt bevonden. Een eerste is het voorzien van toegang via een binnengebied (centrale ontsluiting, zie figuur 1), de tweede het voorzien van een galerij achter de raampartijen van de doorlopende panden (perifere Fig. 1. Schets van centrale ontsluiting van Langemunt nr. 33-63 © Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem
22
Frontaal // herfst 2018
Figuur 2a en b: Schets van perifere ontsluiting van Langemunt nr. 33-63
© Ilja De Pelsmaeker en Elias Verdegem
ontsluiting, zie figuren 2a-b). Een centrale ontsluiting verhoogt de interactie tussen de bewoners van de panden via gedeelde ruimtes, terwijl een perifere ontsluiting de interactie met de winkelstraat in de verf zet. Voor het ontwerp van de twee ontsluitingsmogelijkheden en de woonruimtes werd onder andere rekening gehouden met lichtinval in de woonruimtes, privacy van de bewoners, de leefkwaliteit van de woonentiteiten en de moeilijkheidsgraad van de ingrepen. Een klein aantal gerichte ingrepen kunnen al leiden tot aanzienlijke ontwikkelingsmogelijkheden. De uniciteit van de bouwblokken maakt deze projecten volgens Ilja en Elias uitdagend en is een uitstekende kans voor architecten om tot vernieuwende oplossingen te komen. Daar tegenover staat dat dit geen kant en klare hap is waar ontwikkelaars voor in de rij staan, voegen ze hieraan toe.
Resum voordelen
Er zijn volgens hen nochtans een resem niet te miskennen voordelen verbonden aan het creëren van woningen boven winkels. Het feit dat ze door hun centrale ligging moeilijker met de auto te bereiken zijn kan daarbij eerder als een plus- dan als een minpunt worden aanzien door een grote groep potentiële eigenaars/huurders die een bewuste keuze maken voor een woning in het
hart van de stad. Nadelen zoals lawaai, zijn volgens Ilja en Elias zaken die algemeen gelden bij wonen in een stad en niet perse aan de specifieke locatie van een winkelstraat (die ’s avonds stukken rustiger kan zijn dan reguliere woonstraten, een mogelijke aantrekkingspool voor een bepaald doelpubliek). Een bijkomend voordeel dat meespeelt door het ontwerp van deze woningen is sociale interactie: ze worden ontsloten via gemeenschappelijke toegangen, en in het geval van de perifere ontsluiting kunnen bewoners elkaar ontmoeten op de galerij op de eerste verdieping. Op sommige plaatsen is de galerij ook voldoende breed om een klein terrasje voor de woning in te kunnen inrichten.
Nieuwe ontwikkelingen en toekomst
Ilja en Elias raden aan om het de leegstandproblematiek op grote schaal aan te pakken, met aandacht voor het behoud van de bestaande infrastructuren. Een heft-in-eigen-handen-aanpak zonder overkoepelende visie zou volgens hen de situatie op korte termijn verbeteren, maar zou tot een versnipperd en kortstondig resultaat leiden en een grootschalige en duurzame oplossing in de weg staan. Ze stellen voor om ingrepen te stimuleren die tot meer leiden dan het louter ontsluiten van
verder compleet –door winkelruimtesgeïsoleerde woonentiteiten. Men moet op zoek naar ingrepen die ook voor de winkels en de horeca een meerwaarde betekenen. Passage rond en door een bouwblok geeft de winkels extra raakvlak met het openbaar domein. Er ontstaan terrasjes weg van de drukte, eventueel bereikbaar voor het publiek. Woningen kunnen hun anders onbestaande tuin of terras delen met buren of het bredere publiek. Zelf zijn Ilja en Elias deze oplossing genegen. Zij willen een eindresultaat bekomen waarbij kwalitatieve, unieke woningen gecreëerd worden die op een collectieve en inventieve manier toegankelijk gemaakt worden van op de openbare weg. Het eindwerk van Ilja en Elias werd zeer positief onthaald door de jury van de vakgroep architectuur. Het onderwerp vraagt echter om meer, voorlopig nog uitblijvende aandacht, voor het verder concretiseren van de uitgewerkte concepten, ook buiten de architecturale kringen. Ze stellen voor om bij stadsbouwmeester Peter Vanden Abeele aan te kloppen met inbreiding boven uitbreiding als agendapunt. Daar kunnen wij als GMF enkel achter staan! We raden aan om hun eindwerk zeker te bekijken via https://lib.ugent. be/fulltxt/RUG01/002/153/676/RUG01002153676_2014_0001_AC.pdf
.
23
Gezwam over de toekomst Mycelium, nuttige afbreker voor de opbouw van een bio-economie
Onbekend maakt onbemind, en dat gaat ook op voor mycelium. Al gehoord van mycelium? Het is een van de meest veelbelovende biomaterialen op basis van zwammen. Het is licht, sterk en volledig biologisch afbreekbaar. Bovendien voedt het zich met afval zoals koffiegruis. Ontwerpers en biologen gingen al met mycelium aan de slag om er stoelen, lampenkappen, tegels, zelfs schoenen mee te ontwikkelen. Het is ook een belangrijke biologische afbreker, onmisbaar voor de realisatie van een bioeconomie. Om het onbekende te leren beminnen bracht ondergetekende een bezoek aan de lopende tentoonstelling “Fungal Futures 03”, en stelde enkele vragen aan Winnie Poncelet van GLIMPS. Tekst: Nico Cuypers Foto: Winnie Poncelet/Jasper Van Der Linden
24
Frontaal // herfst 2018
Van mycofoob naar mycofiel
Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van een organisme bestaande uit zwamdraden. Samen vormen die de zwamvlok of het mycelium. Fungi is de verzamelnaam voor levende organismen die bestaan uit mycelium en vruchtlichamen. Vroeger hadden zwammen en paddenstoelen een negatieve bijklank. Ze werden geassocieerd met heksen, duivels en dodelijk gif. Gelukkig is vandaag het tij gekeerd: vergeet de verderfelijke paddenstoel, ontdek liever de vernieuwende positieve bijdragen van mycelium. Zonder saprofyten, de afbrekers onder de fungi, zou elk bos ten onder gaan aan het eigen afvalmateriaal. Mycelium groeit op plantaardig en houtig afval, breekt het af en verlijmt het tot een nieuw biomateriaal. Onder gecontroleerde omstandigheden worden zo materialen gecreëerd die qua sterkte, elasticiteit, dikte, homogeniteit, vuurvastheid en waterafstotendheid sterk variëren. Fungi gebruiken we al langer als medicijn, voedsel, pesticide, compost en fermentatiemiddel. Toch worden er bijna dagelijks nog nieuwe toepassingen op basis van mycelium ontdekt. Gekweekt in verschillende substraten komen daar zeer diverse resultaten uit. Zo ontwikkelden wetenschappers en kunstenaars al levende alternatieven voor textiel, leder, piepschuim en zelfs synthetische plastics. Andere experimenten met fungi transformeren toxisch afval tot veilig eetbaar voedsel. De grootste vooruitgang wordt echter elders geboekt: vele toepassingen laten myceliummateriaal in allerlei vormen en mallen groeien, om zo schoenzolen, bouw- en isolatiematerialen, lampen-
kappen, stoelen, verpakkingen en god-weet-wat-nog-allemaal te maken. Dit alles is nog maar het begin, want de onderzoek- en experimenteergolf met mycelium is nog lang niet over haar hoogtepunt heen.
Een GLIMPS van een nabije toekomst
GLIMPS is een kleinschalig Gents ontwerpbureau dat productontwikkeling en creatief onderzoek voert naar bioafbreekbare materialen, mycelium in het bijzonder. Niet toevallig zit het ingebed in het burgerwetenschappelijk labo
van ReaGent. GLIMPS streeft naar de overgang van een ‘fossil based’ economie naar een ‘bio based’economie, die draait op biomassa als grondstof voor non-food toepassingen. Om binnen de ecologische grenzen te blijven, kunnen fungi vooral ingezet worden bij het sluiten van kringlopen. Ze zijn de ultieme afbrekers en ombouwers in de natuur. Gaan we meer met bio-afbreekbare materialen werken, dan kunnen fungi deze op het einde van hun levenscyclus terug in iets bruikbaar omzetten. Eerder dan te proberen synthetische processen niet-toxisch, energie-efficiënt en zero-waste te maken, kunnen we het duurzaamheidsvraagstuk eenvoudiger
aanpakken door bestaande natuurlijke processen te verfijnen en scherp te stellen. Wel moet er volgens Winnie Poncelet van GLIMPS nog veel gebeuren op het vlak van mycelium. Voor het materiaal algemeen ingang zal vinden moet het eerst nog enkele hindernissen overwinnen. Bij GLIMPS vonden ze het ideale moment gekomen om er iets mee te doen en de uitdaging aan te gaan. Dat ze daarbij ook resultaten boeken wordt aangetoond door “De Groeiende Stad”, een installatie waarmee ze deelnamen aan de wedstrijd Gent Post-Fossiel. Daarin brachten ze biomaterialen en verhalen samen in een pashokje. Elke bezoeker kreeg de kans te ervaren, te passen, hoe deze visie geleefd kan worden. Ze werden tot winnaar gekroond: een duidelijk signaal dat hun toekomstvisie de burgers en de stad kan inspireren. Er zijn nog meer projecten nodig, speculatief en praktisch wil
zo’n toekomstvisie in Gent vorm krijgen en daar zetten ze graag verder hun schouders onder.
Zo klein als mogelijk, zo groot als noodzakelijk
Verdere vooruitgang zal nog heel wat onderzoek vergen. Dat onderzoek mag zich niet beperken tot universiteiten of bedrijven, maar er moet ook vrije onderzoeksruimte beschikbaar blijven voor groepen creatieve burgers, kleine ondernemingen, makers enzovoort. Transdisciplinair werk, ingebed in de samenleving, moet de voorkeur blijven genieten boven mogelijke monopolies op deze duurzame technologieën. Daarom moedigt Winnie alle initiatieven aan om zo klein als mogelijk en zo groot als noodzakelijk te zijn. De slogan die nu op de ufo van de UGent plakt, verwoordt het goed: “the next big thing will be a lot of small things.” Frunnik wat aan de parameters, en fungi kunnen zowat overal gekweekt worden. Daarom lenen ze zich uitstekend voor lokale productie. Ook in een stedelijke context, want ze groeien in leegstaande, donkere ruimtes zoals kelders. Een extra pluspunt is dat de bio-economie gemakkelijk aansluiting vindt bij de sociale economie, zoals PermaFungi in Brussel goed aantoont.
Handen uit de mouwen in de tuin
Wil je meer weten over dit fascinerend biomateriaal? De tentoonstelling “Fungal Futures 03” loopt nog tot 18 november in de tuin van Kina. Een tentoonstelling is niet jouw dada, je steekt
// Fungi (schimmels) zijn de ultieme afbrekers en ombouwers in de natuur.. // liever zelf de handen uit de mouwen? De mensen van GLIMPS helpen je graag verder je met al je zintuigen in dit onderwerp te verdiepen! Dit kan in hun Gentse uitvalsbasis bij ReaGent, of elders in Vlaanderen op een van de vele workshops. Daar maken ze mensen bewust en reiken ze de nodige tools aan om zelf iets te ondernemen. Ten slotte deze uitsmijter: mycofielen die zowel de tentoonstelling als de hands-on experience willen meemaken houden beter 9 oktober vrij in hun agenda. Die dag gaat er in de tuin van Kina een symposium door, getiteld “Mycelium en levende biomaterialen in design en onderwijs”, een samenwerking met GLIMPS en Bos+
.
Links https://glimps.bio http://wereldvankinatuin.doosg-001.openminds.be/fungal-futures www.permafungi.be
25
Foodsavers tegen voedselverspilling Voedselverspilling is een van de ziektes van onze tijd en ons land. Jaarlijks gooit een Belg gemiddeld 345 kg voedsel weg, terwijl het Europese gemiddelde rond 173 kg per persoon ligt. Toch kunnen voedseloverschotten op verschillende manieren gered worden van de vuilnisbak. Foodsavers, een project van Stad Gent en OCMW Gent, zorgt ervoor dat een deel van de overschotten terecht komt bij wie het minder breed heeft. Tekst en foto’s: Kaat Vander Beken
S
bio-ecologische materialen voor energiezuinige houtbouw en renovatie
GENTS MILIEUFRONT leden:
10%
ISOLATIEKORTING
Steico flex FSC® Houtwolisolatie
Steico top FSC® Zoldervloerisolatie
pro clima
Luchtdichting
www.eurabo.be/promoties
2015
isoleren voor meer natuur!
• •
gratis advies aan zelfbouwers! isolatie opleidingen
inds 2017 focust Foodsavers zich op betere toegang tot verse en gezonde voeding voor mensen in armoede. Ze halen voedseloverschotten op bij supermarkten en registreren, sorteren en herverdelen die gratis onder Gentse armoedeverenigingen, zoals sociale kruideniers of buurtrestaurants. Zo zorgen ze naast sociale tewerkstelling en maatschappelijke integratie ook voor een beperking van CO2-uitstoot. Ongebruikt voedsel betekent immers een verlies van schaarse grondstoffen, gebruikt om het voedsel te produceren. Foodsavers zorgt met andere woorden voor kwalitatief eten op basis van voedseloverschotten, met aandacht voor mens, milieu en maatschappij.
Foodsavers Gent heeft in haar eerste jaar al de vooropgestelde doelstellingen ruim overtroffen. Ze wisten 300 ton voedsel te recupereren, waarmee ze 726 ton CO2 bespaarden en 19 doelgroepmedewerkers konden tewerkstellen. Het succes van het project vertaalde zich in awards en interesse
uit binnen- en buitenland. Zo werd dit jaar de Food Waste Award 2018 in de categorie ‘lokale besturen’ aan hen uitgereikt. Goed bezig, Foodsavers!
.
Meer info www.foodsavers.be
bio-ecologische bouwpartner
meer info op: www.eurabo.be/opleidingen
Wij kiezen voor verantwoord bosbeheer. U ook? Beekstraat 32 9600 Ronse +32(0)55 23 51 40
Wiedauwkaai 87 9000 Gent +32(0)9 216 46 40
info@eurabo.be www.eurabo.be Twitter: @eurabo
27
À la saison: Tamme kastanje Lokale groenten in de kijker
Voor mij begint de herfst pas echt als ik met kouder wordend weer tussen de blaadjes op zoek kan gaan naar de donkerbruine vruchten van de kastanjebomen - als decoratie (wilde kastanje) of om lekkernijen van te bereiden (tamme kastanje). Tekst en foto’s: Britta Bolte
Een gezonde noot
De tamme kastanje wordt vaak verward met de wilde kastanje (paardenkastanje) maar ze behoren tot een ander plantenfamilie - de tamme kastanje tot de beukenfamilie en de wilde variant tot de aesculusfamilie. Alleen tamme kastanjes zijn eetbaar - ze hebben een bolster met vele fijne stekeltjes waarin soms meerdere vruchten zitten die niet helemaal rond zijn, met een platte kant en een puntje. Oorspronkelijk brachten de Romeinen de tamme kastanje samen met wijn naar de noordelijke landen. De oogsttijd is tussen eind september en november wanneer de vruchten op de grond vallen en openbarsten. Kastanjes hebben een licht zoetige nootachtige smaak, zijn glutenvrij en rijk aan koolhydraten, eiwitten en vezels. Ze bevatten naast vitamines (B, C, E) en foliumzuur ook kalium, magnesium en fosfor en zijn goed voor de weerstand. De vruchten hebben een hoog gehalte aan zetmeel en worden daarom vaak tot meel gemalen en voor brood en ander gebak gebruikt. 28
Frontaal // herfst 2018
… in de keuken
Tamme kastanjes kun je pellen en rauw eten maar nog lekkerder worden ze als je ze poft, roostert of kookt. Maak hiervoor een kruisvormige insnede aan de bovenkant van de schil. Pof ze gedurende ca. 15 min in een droge pan of in een voorverwarmde oven bij 200°C. Je kan ze ook gedurende 5-10 min koken of stomen. Je kan de kastanjes best pellen als ze nog warm zijn, dan gaat de schil en zaadhuid er gemakkelijk af. Verse tamme kastanjes bewaren hooguit een week op kamertemperatuur op een droge plek. Je kan testen of ze
nog vers zijn door ze in een kom met water te leggen - als ze bovendrijven zijn ze uitgedroogd, zinken ze zijn ze nog in orde. Heb je geen kastanjebomen in je buurt, dan vind je kastanjes ook van oktober tot december in de meeste groentewinkels. In gedroogde/gekookte vorm vind je ze hele jaar door in de winkels.
Recepten Hiernaast vind je twee heerlijke veganisti-
Gratin van kastanjes en aubergines met vegan kaassaus
4 porties
400 g geschilde en gekookte kastanjes (zie … in de keuken) 3 aubergines Zout naar smaak (Olijf)olie om te bakken 1 grote ajuin 1 el koudgeperst olijfolie 200 g champignons 1 klein gehakte teen look 1 bussel peterselie 1 takje tijm ¼ l bouillon 2 tomaten
Peper naar smaak ½ tl chilivlokken 2 el citroensap 1 scheutje balsamicoazijn Margarine voor de bakvorm Voor de kaassaus 4 el cashew- of amandelpasta 2 tl bouillon 1 tl citroensap 1 tl mosterd 4 el gistvlokken 100 ml sojamelk
Hak de gestoomde kastanjes klein. Snij de aubergines in 5 mm dikke sneetjes, bestrooi met zout en laat 30 min weken. Dan goed droogdeppen en van beide kanten in hete olie bakken. Snij de ui klein en bak aan in olie, doe de kleingesneden champignons erbij en breng met knoflook, peterselie, tijm, peper, chili, balsamicoazijn en citroensap op smaak. Doe de klein gehakte kastanjes erbij en tenslotte de bouillon. Laat even koken en breng op smaak met peper en zout. Meng voor de kaassaus alle ingrediënten tot een smeuïge massa. Als het nog te dik is kun je er nog een beetje sojamelk aan toevoegen. Verwarm de oven op 220°C. Vet een ovenschaal in met een beetje margarine. Nu leg je afwisselend een laag aubergines en een laag kastanjemassa in de ovenschaal. Bestrooi tussendoor telkens met een beetje peper en zout. Beginnen en eindigen met aubergineschijfjes. Dan de kaassaus erover heen gieten en met schijfjes tomaat afwerken. Laat 30 min in de oven bakken.
Kastanjegebraad 6 porties
2 uinen 100 g knolselder 100 g wortels 4 el olijfolie 800 g gestoomde kastanjes (zie … in de keuken) 100 g walnoten of cashews 15 ontpitte zwarte olijven Zout en peper naar smaak Citroensap naar smaak 15 g gedroogd eekhoorntjesbrood Optioneel: 1 tl rode peperkorrels Vet voor de vorm Week het eekhoorntjesbrood 15 min in kokend water, laat dan afdruipen en hak klein. Snij de ajuinen klein en rasp de wortels en knolselder klein. Verhit dan 1 el olijfolie en bak de ajuinen, selder, wortels en eekhoorntjesbrood. Hak de noten klein en snij de olijven in kleine stukjes. Duw de kastanjes met een vork plat en meng met de groenten, de noten en het resterende olijfolie tot een vaste massa. Breng op smaak met zout, peper en citroensap (optioneel: geplette rode peperkorrels). Verwarm de oven op 180° en vet een hoekige bakvorm in. Doe de massa in de ingevette bakvorm en bak 25 min in de oven. Haal het gebraad uit de vorm, leg op een ovenplaat en laat nog eens 10 min bakken. Smaakt heerlijk bij een veganistische feestmaaltijd.
sche recepten met kastanjes.
Inspiratiebronnen Schrot und Korn - www.schrotundkorn.de 29 29
Hoe zit het met het Gentse Zwin? Een stand van zaken
Sinds 2012 ijvert Natuurpunt Gent, samen met buurtgroep GeZwint en Gents MilieuFront, voor het behoud van eb en vloed in het stukje Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle. In de zomer van 2016 werd de tussenkomst van de provinciegouverneur gevraagd om uit de patstelling te geraken. Na meerdere vergaderingen met de gouverneur lijkt, na de laatste bijeenkomst van 15 juni 2018, een eindfase in zicht. Tekst: Natuurpunt Gent, GMF, GEzwiNT Foto: Servaas Schutyser
Partners zijn het eens, aanpak verschilt
Al van bij het begin waren alle partijen het eens over de volgende punten: - De huidige toestand is onhoudbaar. Op termijn krijgt het Gentse Zwin zelfs ‘verlanding’. Baggeren met het oog op aanleg en onderhoud is dus essentieel. - Veiligheid primeert. Als bescherming tegen overstroming wordt gekozen voor een constructie op Sigmahoogte bij Heusdenbrug, om bij hoogtij het water tegen te houden. - Dit stuk Zeeschelde is een waardevol stuk getijdennatuur. Natuurbehoud is bijgevolg de tweede doelstelling. Het verschil van mening gaat dus enkel over de aanpak. Natuurpunt Gent, GEzwiNT, GMF, de gemeente Destelbergen, de gemeente Melle en de Stad Gent kozen voor een jaarrond Gecontroleerd Gereduceerd Getijdengebied (GGG) met een dam, voorzien van in- en uitwateringssluizen. De Vlaamse Waterweg (voorheen W&Z) had als enige partij voorkeur voor een winter-GGG. Indien het een jaarrondGGG werd, moest het wel met een sluis (en geen dam).
Gecontroleerd gereduceerd getijdengebied
In een Gecontroleerd Gereduceerd Getijdengebied is er geen volledige werking van eb en vloed. De inwateringssluis zit hoog, waardoor enkel het hoogwater, dat weinig slib bevat, binnenstroomt. Bij eb kan een deel van het water en het slib weer weg via de ontwateringssluis onderaan. Zo krijg je een gereduceerde getijdenwerking, waardoor je wel het getijdengebied met slikken en schorren kunt behouden. Bij een winter-GGG heb je enkel in de winter getijdenwerking. In de zomer staat het water dan constant op het hoogste punt, om zo (plezier)vaart toe te laten. De verwachte gevolgen voor de natuur bij een winter-GGG zijn op basis van wetenschappelijke inzichten ronduit negatief te noemen.
Sluis of dam
Op 2 februari 2018 liet bevoegd minister Weyts al laten weten dat de pleziervaart geen prioriteit meer heeft. Dat werd in juni nog eens bevestigd door de aanwezige kabinetsmedewerker op het overleg. Vrij snel was duidelijk dat het jaarrond-GGG de enige optie was, waarbij De Vlaamse Waterweg koos voor een sluis, terwijl de andere partijen de voorkeur gaven aan een dam. De keuze voor een dam was zonneklaar: veel goedkoper en geen mogelijkheden voor pleziervaart, ook niet in de toekomst. Voor de vertegenwoordigers van De Vlaamse Waterweg was de optie van een sluis het vooruitzicht op economische bevaarbaarheid behouden. Maar via de Ringvaart is Gent al bereikbaar via het water. Dit leek de andere partijen voldoende. In september komen we weer samen. Ondertussen kreeg De Vlaamse Waterweg een opdracht mee van de provinciegouverneur. Het agentschap moeten bij de bevoegde minister Weyts polsen of het verantwoord is vele miljoenen uit te geven voor een sluis waarvan het de bedoeling is ze niet te gebruiken. Vandaag luidt de grote vraag in dit dossier: komt er een sluis zoals deze in Gentbrugge, nooit gebruikt en volledig dichtgeslibd? Zal de nieuwe sluis hetzelfde lot ondergaan zoals vele andere ongebruikte ‘kunstwerken’? Voor de zes andere partijen is het evident. Een jaarrond-GGG met een dam is de beste oplossing tegen de beste prijs. De onderhoudsbaggerwerken kunnen immers via de sluis in Gentbrugge gebeuren. Wordt vervolgd …
.
31
Het groen achter de oren Protectus cactus prospectus
D Tekst en foto: Lisa Marechal
e vrouw hield een glas onder de kraan en draaide hem open. De leidingen begonnen te kraken en te borrelen. Hoestend kwam er een guts water uit. Toen niets meer. Stilte. Het glas was half vol en dat was dat. Ze haalde haar hand van de kraan, hield het glas op ooghoogte en bestudeerde de inhoud ervan. Het water was bruingeel en er dwarrelden kleine stukjes in van iets onbestemds. Voorzichtig bracht ze het water in beweging, stak haar neus in het glas, sloot haar ogen en snoof diep. Even hield ze haar adem in, waarna ze het glas een eindje van haar gezicht hield en gelukzalig de ingeademde lucht weer liet ontsnappen. Die handeling herhaalde ze tot ze een drukkend gevoel kreeg in haar longen. Toen liep ze met het glas naar de eetkamer, zette het op tafel, ging op een stoel zitten en keek ernaar. Nee, de vrouw keek niet naar het glas. Ze staarde ernaar. Ze hield haar hoofd afwisselend schuin naar links en schuin naar rechts en af en toe ontsnapte haar een diepe zucht. Al die tijd hield ze haar ogen gefocust op het water in het glas. Minuten gingen voorbij. Plots stond ze met een ruk recht en beende met grote passen naar het raam aan de achterkant van het huis. De vrouw keek naar wat er overbleef van haar tuin. Hier en daar stak nog een dor stukje plant de lucht in. De klimop aan de zijmuur was bruin. Het gras was weg. De plantenbakken waren leeg. Aan de tomatenstokken hing hier
en daar nog een stukje uitgedroogde nachtschade te bengelen. Daar viel niets meer te redden. Op de vloer aan haar voeten stond een cactus. De cactus was meer dan een meter hoog en verkeerde in uitstekende gezondheid. De vrouw draaide haar hoofd in de richting van de cactus en zuchtte. Langzaam draaide ze zich om en slenterde naar het bureau. Daar schreef ze op een briefje: “Sorry”. Ze liep terug naar de cactus en prikte het briefje op een van zijn stekels. Daarna ging ze opnieuw aan tafel zitten, nam het glas water in haar hand en zette het aan haar lippen. Ze sloot haar ogen, liet haar schouders zakken en ademde uit. Even bleef ze in die houding bewegingloos zitten. Toen zette ze het glas voorzichtig weer neer en liep weer naar het bureau. Opnieuw schreef ze een briefje: “Liefste cactus, je was fijn gezelschap. Ik heb je altijd graag gezien. Echt. Vergeef me.” De scène herhaalde zich. De vrouw verving het eerste briefje aan de stekel van de cactus door het tweede, ging aan de tafel zitten en zette het glas aan haar lippen. Zodra het water haar lippen raakte liet ze het glas opnieuw zakken. Een traan liep langzaam over haar wang naar beneden. Ze stond recht, liep naar de cactus, goot het water in de pot, nam haar rugzak en liep langs de voordeur naar buiten.
.
ecologische geboortewinkel
FEESTWEEK 20 jarig bestaan 8 -12 oktober diverse workshops 10% korting op alle collecties
kiddybips.be Dampoortstraat 23 9000 Gent workshops gratis voor GMF-leden
THE FINE ART OF PRINTING Duurzaam drukwerk Graphius hanteert een duurzaam productieproces, waarbij we CO2-neutraal en zelfs alcoholvrij drukwerk aanbieden en bestellingen versturen onder biologisch afbreekbare folie. We houden onze ecologische voetafdruk zo laag mogelijk, zonder de focus op het einddoel, hoogkwalitatief drukwerk, uit het oog te verliezen. Omdat The fine art
of printing, de fijne drukkunst, ook milieuvriendelijk kan zijn.
uw drukpartner voor magazines Graphius Gent |
Eekhoutdriesstraat 67 |
|
catalogi
B-9041 Gent |
INFO@GRAPHIUS.COM |
|
boeken
Graphius Brussel
+32 9 218 08 41
|
|
|
brochures
Hemelstraat 2
| B-1651 Lot
WWW.GRAPHIUS.COM
Foto’s: Dennis Licht 32
Frontaal // herfst 2018
33
De vrijwilliger Amélie Rocquet werd in juni vorig jaar lid van en vrijwilliger bij het GMF. Het ideale moment om eens terug te kijken op een jaar lidmaatschap en activiteiten organiseren.
Naam: Amélie Rocquet Hoe lang bij GMF: 2017
Tekst: Karel Lauwers
Dag Amélie. Heb je goede herinneringen overgehouden aan je eerste jaar GMF?
Mijn persoonlijke ‘highlight’ is een door het GMF georganiseerde workshop die ik in november gevolgd heb over leven zonder afval. Daarna heb ik een reportage gezien op TV over het feit dat een groot deel van het Europese plasticafval naar Azië wordt geëxporteerd, waar mensen zonder bescherming ons plastiek moeten recycleren. Sindsdien heb ik mijn gedrag zeker aangepast. In juni heb ik als trotse GMF PlasticMaster aan de Plastic-Attack deelgenomen. Tweedehandsproducten nemen ook een steeds grotere plaats in in mijn leven.
Waarom ben je lid geworden bij GMF?
Ik was op zoek naar iets dat me voldoening gaf in mijn vrije tijd, om dingen te doen die ik bij mijn job niet kan doen. Veel bedrijven zouden 34
Frontaal // herfst 2018
interessante jobs kunnen aanbieden, maar hebben spijtig genoeg niet het geld om die job ook te creëren, dus nemen ze niemand aan. Als vrijwilliger doe ik eigenlijk dingen waar ik professioneel niet de kans toe krijg. Ik heb het GMF niet leren kennen via iemand anders, maar gewoon door te zoeken op internet naar organisaties en vzw’s die vrijwilligers zoeken. Het was moeilijk kiezen, maar de website van GMF sprak me wel aan. Het is altijd een beetje gokken, je vraagt je ook af of je echt iets zal kunnen doen. Uiteindelijk bleek het de juiste keuze, ik trof er veel leuke mensen die echt iets willen veranderen.
Zit je bij een specifieke werkgroep?
Ik ben begonnen met het schrijven van een artikel voor Frontaal. Maar de 3 werkgroepen spreken me aan en omdat ik op mijn job als technical writer met niet
veel mensen in contact kom, ben ik overgestapt naar de activiteitenwerkgroep. Maar het is best mogelijk dat ik later terug ga schrijven.
Voor welke activiteiten houden we best een gaatje vrij in onze agenda?
Ik werk nu mee aan een ‘Groen concert’, voorlopig gepland eind september. Binnenkort komen we met het programma naar buiten. Er staat ook een lezing op stapel over de luchtkwaliteit in Vlaanderen. En ik heb met veel plezier meegewerkt op de laatste GMF kwis. Persoonlijk ben ik ook heel erg bezig met mobiliteit. De picknick om de verjaardag van het circulatieplan te vieren was echt super.
Heb je nog een droomproject?
vrijwilliger wilde engageren. Ik blijf volgen wat zij doen en wil ooit eens deelnemen aan een fair fashion fest.
Was je in Rijsel, waar je je jeugd doorbracht, ook actief bij een vereniging? Nee, ik was te veel met mijn studie bezig toen. En ik ging regelmatig naar mijn vriend in Berlijn, dus was er niet veel tijd meer over.
Als je vriend straks in Gent komt wonen, moet hij dan lid worden van GMF?
Vrijwilliger zal moeilijk zijn, maar lid worden moet! Desnoods neem ik een lidmaatschap voor de familie!
.
Dat horen we graag. Bedankt voor de babbel!
Ik ben heel erg begaan met fair trade, ik heb zelfs getwijfeld tussen fair fashion en GMF toen ik mij als 35
Jumpen en schilderen voor betere waterkwaliteit en fietsinfrastructuur Jullie waren in het voorjaar terug geweldig. We sprongen ondermeer met een 150 tal Gentenaars het water in op de Big Jump!
Foto’s: Eveline De Reu, Koen Vander Vannet
...en we schilderden fietspaden in Oostakker waar het fietsen ronduit gevaarlijk is. Enkele fotografische indrukken om na te genieten. Foto’s: Heleen Lauwereyns
36
Frontaal // herfst 2018
37
A c t i v i t ei t e n Meer info over de activiteiten en de meest recente lijst op www.gentsmilieufront.be/kalender
GMF op Gent Autovrij
16.09.2018. Naar jaarlijkse gewoonte worden de auto’s voor 1 dag helemaal uit Gent geweerd. Kom ons bezoeken in het centrum van Gent, en geniet erna van de tientallen activiteiten. Je kan ook terug een wandelingetje placeren op de fly-over! Omdat het kan! Wanneer? Zondag 16 september Locatie? Emile Braunplein, centrum Gent
Muts op je huis: workshop dakisolatie
Vanier: online marktplaats voor korte keten
In Frontaal krijgt een Gentse vereniging of initiatief met een sociaal-ecologisch doel ruimte om zich voor te stellen of een oproep te doen. In deze Frontaal stellen we Vanier voor: een online marktplaats voor de korte keten. Tekst: Vanier
S
tad Gent kondigde in de week van de Korte Keten ‘Vanier‘ aan. Dat wordt een online marktplaats waar horeca, winkels en grootkeukens uit Gent rechtstreeks lokale producten kunnen aankopen bij boeren en andere producenten uit de omgeving. Het platform moet er voor zorgen dat meer verse en kwaliteitsvolle producten uit eigen streek op de Gentse borden terecht komen, zonder dat daarvoor te veel voedselkilometers worden gereden. Een groep van jonge ondernemers, verenigd in de coöperatieve Linked. Farm, gaat met de steun van de stad Gent aan de slag om dit platform uit te bouwen. Ook de leveranciers en de klanten zullen toetreden tot de coöperatie, waardoor ze samen verantwoordelijk zijn en ze samen beslissingen nemen, dat is bijzonder. Zo brengt Vanier producenten en afnemers bij elkaar zonder groothandels of andere tussenstappen. Daardoor krijgen boeren
een faire prijs, en weten de klanten precies van waar hun producten komen. Afnemers en aanbieders zullen door Vanier ondersteund worden om open te communiceren en duurzame keuzes te maken, en zullen elkaar kunnen ontmoeten en leren kennen dankzij events en workshops, want alleen zo schep je vertrouwen. Als Gentenaar kan je binnenkort op de website www.vanier.gent of op de facebookpagina “Vanier Gent” te weten komen in welke horecazaken je die faire, duurzame, en lekkere gerechten kan gaan eten.
.
Meer info www.vanier.be
22.09.2018. Heb jij (of ken jij iemand) met een slecht of niet-geïsoleerd, hellend dak? Schrijf dan nu in op deze workshop en leer hoe je zelf correct een dak kan isoleren! Wanneer? Zaterdag 22 september, 10u/11u/12u - 14u/15u/16u Locatie? Hubo Gent UZ,Ottergemsesteenweg 248, 9000 Gent Prijs? Gratis Inschrijven? Graag online.
Repair Café i.s.m. Zwerfgoed
23.09.2018. Is je lievelingstrui gescheurd, kraakt je fiets nogal onheilspellend of heb je een lamp die dienst weigert? Op zondag 23 september kan je terecht op ons Repair Café, deze keer in samenwerking met Zwerfgoed, een time-out project voor jongeren (met problemen) in Gent. Voor een vrije bijdrage kan je ten rade bij fietsherstellers, elektronische duizendpoten, textielherstellers,... Laat het ook een ideale gelegenheid zijn om kennis te maken met het permacultuur project van Zwerfgoed en een kijkje te nemen in hun serres en werkatelier. Je kan er ook genieten van een drankje en een stukje taart.
Wanneer? Zondag 23 september, 14u - 17.30u Locatie? Beekstraat 30, 9000 Mariakerke Prijs? Vrije bijdrage
Groene Loper: Ecologisch Filmfestival
Tomorrow Plant
Groene Loper: Docu Why we Cycle + nabespreking
29.09.2018. Wat is er leuker dan Tomorrowland? Tomorrowplant! Deze avond brengen sterke artiesten naast hun eigen werk, ook een eigen interpretatie van een protestsong. Paul -into the wild- Lamont brengt akoestische nummers met een aanzienlijk Eddie Vedder gehalte. Daarnaast passeren Knights By Bicycle. Deze rakkers brengen bekende en onbekende nummers. Om toch enige beschrijving te vermelden: vergelijk het met het muzikale achterkleinkind van Eels en Halve Neuro. Meer zin om zelf muziek te spelen dan te luisteren? Dat kan ook! We voorzien ook nog een jam. Breng je instrument mee en smijt jezelf. Geen verwachtingen, gene stress, gewoon gaan. Wanneer? Zaterdag 29 september, deuren 19.30u (eerste optreden 20u) Locatie? Land van Waaslaan 162 in Sint-Amandsberg Prijs? 5 euro
Closet Sale GMF - 2e editie
21.10.2018. Op deze closet sale van GMF, krijgen mensen de kans om hun kleren, schoenen, accessoires en zo veel meer een tweede leven te geven en te verkopen aan democratische prijs. Tegelijk laten we een Repair Café voor kledij doorgaan. Kom tussen pot en pint gezellig shoppen met vrienden en schaf je leuke 2de hands kledij aan! Wanneer? Zondag 21 oktober, 11.30u17.30u Locatie? Theaterzaal Dienstencentrum Ledeberg, Ledebergplein 30,9000 Gent
7/11/2018 tot 10/11/2018 Alle films binnenkort online: www.gentsmilieufront.be/groeneloper
9.11.2018. In deze docu rijd je mee met gewone fietsers en specialisten uit diverse disciplines. Ontdek doorheen de gesprekken de soms evidente, maar ook meer verborgen effecten van fietsen op mensen, maatschappijen en de organisatie van steden. We gaan achteraf in gesprek met experts mobiliteit! Wanneer? Vrijdag 9 november, 20u Locatie? Sphinx Cinéma, Sint-Michielshelling 3, 9000 Gent Prijs? €7.5 voor leden GMF, Fietsersbond, Masereelfonds, Climaxi,Oikos €9.5 niet-leden Inschrijven? Graag online - www. sphinx-cinema.be
Klimaatverandering: feiten, mythes en mistgordijnen
18.12.2018. Hoe groot is de menselijke bijdrage aan de totale uitstoot van broeikasgassen? Is de droogte van de voorbije zomer slechts een uitzondering? Klimaatverandering door menselijke broeikasgassen is een feit en één van de grootste toekomstige uitdagingen voor de mens. Toch zijn er nog veel hardnekkige en wijdverspreide mythes en misverstanden over klimaatverandering. Prof. Dirk Verschuren brengt ons op 18 december helemaal up-to-date. Wanneer? Dinsdag 18 december, deuren 19.30u Locatie? Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9 - 9000 Gent Prijs? Vrije bijdrage Inschrijven? Graag online. 39
Frontaal
DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET GENTS MILIEUFRONT – JAARGANG 21 – 3deTRIMESTER 2018
LIVE MUZIEK START OM 20u
DOORS 19u30 ADK € 5
LAND VAN WAASLAAN 162
@WAAS
The Delta Drones +Jam achteraf
Knights By Bycicle
Paul Lamont
VU: ELINA BENNETSEN, MARIA HENDRIKAPLEIN 5/201, 9000 GENT
Zaterdag 29 September 2018
V.U.: Elina Bennetsen, Maria Hendrikplein 5/201, 9000 Gent – Erkenningsnummer: p806132 – Afgiftekantoor: 9000 Gent 1