ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ - COSMOPOLIS: Εκςτγφπονίζονσαρ σην Διακτβέπνηςη και σην Διαφείπιςη Ενϋρ Μησποπολισικοό Κένσποτ Πολισική Ηγεςία – Όπαμα - σπασηγική Θεύπηςη – Επινοησικϋσησα – Επαγγελμασική Διαφείπιςη - Ποιϋσησα – Διαυάνεια και Εγγόσησα ςσον Πολίση – Κοτλσοόπα - τμμεσοφή σψν Πολισύν.
σαόπορ Κάσςιορ Αναπληπψσήρ Καθηγησήρ Ι.Π.- Δικηγόπορ
Σα γεψγπαυικά πλεονεκσήμασα έφοτν πάνσα δτνησικϋ φαπακσήπα και η αξιοποίηςη σοτρ εξαπσάσαι απϋ πλήθορ άλλψν κοινψνικο-οικονομικύν και κοινψνικοπολισικύν παπαγϋνσψν. Ατσϋ πποκόπσει και απϋ σην πεπίπσψςη σηρ Θεςςαλονίκηρ, σηρ οποίαρ η γεψγπαυική θέςη δεν ςσάθηκε απϋ μϋνη σηρ ικανή να σηρ δύςει ηγεσικϋ πϋλο σϋςο ςσα Βαλκάνια ϋςο και ςσην πεπιοφή σηρ Ν.Α. Ετπύπηρ, εξαςυαλίζονσάρ σηρ σην φαμένη “ενδοφύπα”. Η βαςική ιδέα σηρ επαναυοπάρ σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε ένα πϋλο ανάλογο με ατσϋν ποτ είφε κασά σην Βτζανσινή πεπίοδο ακμήρ σηρ αλλά και κασά σην σελετσαία πεπίοδο σηρ Οθψμανικήρ Ατσοκπασοπίαρ εκμεσαλλετϋμενη σην κπίςη σψν τπϋλοιπψν βαλκανικύν φψπύν η οποία έφει διαφπονικά ιδιαίσεπη διείςδτςη ςσο ελληνικϋ πολισικϋ ςόςσημα: (α) αγνοεί σην πποοπσική ομαλοποίηςηρ και ανάπστξηρ σψν τπολοίπψν βαλκανικύν κπασύν ϋπψρ ατσή σοτλάφιςσον τλοποιείσαι μεσά σην ειςδοφή σηρ Βοτλγαπίαρ και σηρ Ροτμανίαρ ςσην Ετπψπαωκή Ένψςη, (β) παπαγνψπίζει σο γεγονϋρ ϋσι η ειςδοφή σηρ Βοτλγαπίαρ και σηρ Ροτμανίαρ ςσην Ε.Ε. κασαπγεί ςσαδιακά σην έννοια και σα εθνο-πολισικά ςσοιφεία σψν Βαλκανίψν πεπιοπίζονσάρ σα ςσα λεγϋμενα “δτσικά Βαλκάνια”, (γ) πεπιοπίζει σιρ πποοπσικέρ ανάδειξηρ σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε ένα διεθνοόρ ακσινοβολίαρ οικονομικϋ και πνετμασικϋ κένσπο με μεςογειακέρ υιλοδοξίερ μέςψ σηρ εξαςυάλιςηρ ανσαγψνιςσικύν πλεονεκσημάσψν.
ΕΙΑΓΨΓΙΚΑ: Η ΗΜΑΙΑ ΣΨΝ ΜΗΣΡΟΠΟΛΙΣΙΚΨΝ ΚΕΝΣΡΨΝ (1) σο πλαίςιο σψν θεψπιύν και σψν πολισικύν φψπικήρ ανάπστξηρ σα αςσικά κένσπα κασέφοτν μία κενσπική θέςη. Η πποςέγγιςη αυοπά σιρ θεσικέρ και απνησικέρ οικονομικέρ παπαμέσποτρ σηρ ςτγκένσπψςηρ σοτ επγασικοό δτναμικοό και σηρ δετσεπογενοόρ ή σπισογενοόρ παπαγψγήρ ποτ έφοτν ψρ αποσέλεςμα ση δημιοτπγία σψν λεγϋμενψν “οικονομιών ςτγκένσπψςηρ” (“agglomeration economies”) καθύρ και “πόλψν ανάπστξηρ”. Tα αςσικά κένσπα μάλιςσα αποσελοόν σπϋπο οπγάνψςηρ σοτ εθνικοό και πεπιυεπειακοό φύποτ μέςψ ιεπαπφημένψν δικσόψν οικιςμύν και πεπιοφύν αγοπάρ, με βάςη σην ειδίκετςή σοτρ ςσην παποφή τπηπεςιύν (βλ. “θεψπία σψν κενσπικών σόπψν”).
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|2
(2) Οι αςσικέρ πεπιοφέρ πεπιλαμβάνοτν πλέον και ππύην αγποσικέρ πεπιοφέρ οι οποίερ μεσασπέπονσαι ςε φύποτρ κασοικίαρ και ςε φύποτρ πολλαπλύν οικονομικύν δπαςσηπιοσήσψν, ενςψμασοόμενερ ςε ετπόσεπερ “λεισοτπγικέρ αςσικέρ πεπιοφέρ” ή απλοόςσεπα ςε “μησποπολισικέρ πεπιοφέρ”. (3) Παπάλληλα παπασηπείσαι ςσιρ ςφέςειρ μεσαξό ατσύν σψν αςσικύν ςτγκενσπύςεψν ένα δισσϋ υαινϋμενο: i. αυενϋρ η ςσαδιακή ενςψμάσψςη σψν εθνικύν αςσικύν δικσόψν ςε ενιαία αςσικά ςτςσήμασα με παγκϋςμιο πϋλο και ακσινοβολία με άξονα σην αναδιάπθπψςη σοτ φψπικοό κασαμεπιςμοό επγαςίαρ μέςψ σηρ καθεσοποίηςηρ σψν επιφειπήςεψν και σοτ πολλαπλαςιαςμοό σψν ενδοκλαδικύν και διακλαδικύν ςτναλλαγύν και ανσαλλαγύν και ii. αυεσέποτ ο ανσαγψνιςμϋρ μεσαξό σψν πϋλεψν ςσον σομέα σψν πποωϋνσψν και σηρ ποιϋσησαρ σοτ κοινψνικοό κευαλαίοτ (οικονομία σηρ γνύςηρ-κοινψνική ςτγκπϋσηςη). Κασά ςτνέπεια η φψπική/αςσική ανσαγψνιςσικϋσησα ςτνδέεσαι με κενσπικά ζησήμασα σηρ θεψπίαρ σοτ διεθνοόρ εμποπίοτ (ενδεικσικά βλ. ςτγκπισικϋ και απϋλτσο πλεονέκσημα).
ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΣΗ ΕΠΙΣΤΦΙΑ Κπίςιμη ςημαςία για σο βαθμϋ επιστφίαρ σηρ Mησποπολισικήρ Θεςςαλονίκηρ έφει η διαπλοκή σηρ πεπιοφήρ με βαςικοόρ και κπίςιμοτρ παπάγονσερ ϋπψρ σιρ εξψσεπικέρ οικονομίερ, σιρ ομαδοποιήςειρ σψν επιφειπήςεψν, σιρ ςφέςειρ μεσαξό σοτρ και η δτνασϋσησα να καινοσομοόν. Με βάςη σα παπαπάνψ διακπίνονσαι πένσε κασηγοπίερ παπαγϋνσψν: (1) Οι σάςειρ ποτ φαπακσηπίζοτν σοτρ σομείρ οικονομικήρ δπαςσηπιϋσησαρ ςε μία πϋλη με βάςη σην παπάδοςη και σιρ εθνικοό και τπεπεθνικοό επιπέδοτ πολισικέρ ποτ σην αυοποόν. (2) Σα φαπακσηπιςσικά σψν τυιςσάμενψν ίδιψν επιφειπήςεψν (δτναμιςμϋρ, οικονομική ετπψςσία, φπημασοδϋσηςη). (3) Ετπόσεπο επιφειπημασικϋ πεπιβάλλον ποτ ςημασοδοσεί ση δτνασϋσησα σηρ πϋληρ να πποςελκόςει επενδόςειρ (ποιϋσησα πεπιβάλλονσορ, τπηπεςίερ, τπηπεςίερ εκπαίδετςηρ). (4) Σην ένσαξη μέςα ςε δίκστα διοπγάνψςηρ και διαφείπιςηρ διεθνοόρ ή παγκϋςμιαρ εμβέλειαρ πολισιςσικύν και αθλησικύν γεγονϋσψν με άμεςη ςφέςη με σην πολισιςσική παπάδοςη και σα γεψγπαυικά δεδομένα σηρ πϋληρ (ιςσοπία, παπάδοςη, θάλαςςα κλπ). (5) Σην καινοσομία και σην μάθηςη ποτ ενιςφόοτν ή πεπιοπίζοτν ση δτνασϋσησα και ικανϋσησα σψν επιφειπήςεψν να αναπσόςςοτν νέα πποωϋνσα και διαδικαςίερ. Οι ςτνθήκερ ατσέρ διαμοπυύνονσαι απϋ σιρ ίδιερ σιρ επιφειπήςειρ και σιρ εξψσεπικέρ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|3
επιδπάςειρ ϋπψρ ππϋςβαςη ςε δίκστα επιφειπήςεψν, διαθεςιμϋσησα τποςσήπιξηρ για έπετνα κλπ. τνολικά σα πεδία δπάςηρ σψν αςσικύν πολισικύν ππέπει να αυοποόν ςση βελσίψςη σοτ επιφειπημασικοό πεπιβάλλονσορ, σην εκμεσάλλετςη σψν ςόγφπονψν ανεκμεσάλλετσψν πεδίψν σηρ διεθνοόρ πολισιςσικήρ, σοτπιςσικήρ και αθλησικήρ αγοπάρ, σην ενίςφτςη σηρ καινοσομίαρ και σηρ μάθηςηρ και σέλορ ςσην εξαςυάλιςη κοινψνικήρ ςτνοφήρ.
ΠΕΡΙ ΑΝΣΑΓΨΝΙΣΙΚΟΣΗΣΑ Για να πποςεγγίςοτμε σον οπιςµϋ σηρ πεπιυεπειακήρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ είναι φπήςιµο να λάβοτμε τπϋχη σην ανσαγψνιςσικϋσησα ςε σπία διαυοπεσικά επίπεδα, έσςι ϋπψρ ςτναινεσικά έφει γίνει αποδεκσϋ, ςσην Εσήςια Έκθεςη για σην Ανσαγψνιςσικϋσησα (ΤΠΑΝ, 2003): ςε επίπεδο επιφείπηςηρ (µικπο επίπεδο), ςε επίπεδο κλάδοτ οικονοµικήρ δπαςσηπιϋσησαρ (µέςο επίπεδο), και ςε επίπεδο εθνικοό κπάσοτρ (εθνική ανσαγψνιςσικϋσησα, η οποία ςτµπεπιλαµβάνει και ση διάςσαςη σψν διεθνικύν επιφειπήςεψν καθύρ και σψν διεθνικύν επιφειπηµασικύν δπαςσηπιοσήσψν απϋ και ππορ σο εξψσεπικϋ). Ο ϋπορ πεπιυεπειακή ανσαγψνιςσικϋσησα µποπεί να πποςεγγιςσεί µε µεγαλόσεπη δτςκολία. όµυψνα µε σον οπιςµϋ σηρ ΕΕ, η ανσαγψνιςσικϋσησα οπίζεσαι ψρ: «η ικανϋσησα παπαγψγήρ αγαθύν και τπηπεςιύν ποτ ικανοποιοόν ση ζήσηςη σψν διεθνύν αγοπύν, διασηπύνσαρ παπάλληλα τχηλά και βιύςιµα επίπεδα ειςοδήµασορ, ή γενικϋσεπα, η ικανϋσησα (σψν πεπιυεπειύν) να δηµιοτπγήςοτν, ενύ βπίςκονσαι εκσεθειµένερ ςσο διεθνή ανσαγψνιςµϋ, ςτγκπισικά τχηλά ειςοδήµασα και θέςειρ απαςφϋληςηρ». Εuropean Commission (1999). τµπεπαίνεσαι ϋσι, ψρ οπιςµϋρ, η πεπιυεπειακή ανσαγψνιςσικϋσησα είναι ςτγγενήρ σηρ εθνικήρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ. Ψρ εκ σοόσοτ ςση διεθνή βιβλιογπαυία τπάπφοτν αναυοπέρ για φψπική ανσαγψνιςσικϋσησα (space competitiveness, Huggins, 2003). Ανσίθεσα ψρ πεπιεφϋµενο βπίςκεσαι κάποτ ανάµεςα και ςσα σπία επίπεδα αναυοπάρ (µίκπο µέςο και µάκπο). τγκεκπιµένα: Η ανσαγψνιςσικϋσησα µιαρ πεπιυέπειαρ ςτνδέεσαι µε σην ανσαγψνιςσικϋσησα σψν επιφειπήςεύν σηρ – φπειάζεσαι ένα ςηµανσικϋ απιθµϋ ανσαγψνιςσικύν επιφειπήςεψν. Η ανσαγψνιςσικϋσησα σψν επιφειπήςεψν µε ση ςειπά σηρ εξαπσάσαι σϋςο απϋ σιρ επιδϋςειρ σψν ίδιψν σψν επιφειπήςεψν ϋςο και απϋ σο άµεςο επιφειπηµασικϋ πεπιβάλλον µέςα ςσο οποίο λεισοτπγοόν και δπαςσηπιοποιοόνσαι. Ενύ ενσοπίζονσαι ανσαγψνιςσικέρ και λιγϋσεπερ επιφειπήςειρ ςε µια πεπιυέπεια είναι γενικϋσεπα αποδεκσϋ ϋσι τπάπφοτν κάποιοι πποςδιοπιςσικοί παπάγονσερ (σοπικοί θεςµοί, δοµέρ, σοπική κοινψνία) ςε κάθε πεπιυέπεια ποτ επηπεάζοτν καθολικά ϋλερ σιρ επιφειπήςειρ ποτ είναι εγκασεςσηµένερ ςε ατσήν – πεπιυεπειακϋ επιφειπηµασικϋ πεπιβάλλον.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|4
Οι κλάδοι οικονοµικήρ δπαςσηπιϋσησαρ µποπεί να είναι διαςκοππιςµένοι διαπεπιυεπειακά ςε µια φύπα, ενσοόσοιρ κάποιερ πεπιυέπειερ µποπεί να έφοτν σο ςσοιφείο σηρ εξειδίκετςηρ ή επιφειπηµασικήρ οπγάνψςηρ και ςσπασηγικήρ (πϋλοι καινοσοµίαρ, clusters, σοτπιςσικέρ, βιοµηφανικέρ πεπιοφέρ, κ.ά). ε απκεσέρ πεπιπσύςειρ λεισοτπγεί και σο ςσοιφείο σηρ διαςόνδεςηρ ή αλληλεξάπσηςηρ. Με βάςη σον πιο πάνψ οπιςµϋ η πεπιυεπειακή ανσαγψνιςσικϋσησα (ψρ ικανϋσησα διασήπηςηρ και βελσίψςηρ σηρ ετηµεπίαρ σψν πολισύν σηρ πεπιυέπειαρ τπϋ ςτνθήκερ εγφύπιοτ και διεθνοόρ ανσαγψνιςµοό) είναι µια ςόνθεση και διαπκήρ διαδικαςία η οποία αναυέπεσαι ςε ένα µεγάλο υάςµα πποςδιοπιςσικύν παπαγϋνσψν. Απκεσοί απϋ ατσοόρ, ϋπψρ η ποςϋσησα και η ποιϋσησα σψν παπαγψγικύν ςτνσελεςσύν, ο βαθµϋρ ςτςςύπετςηρ και η παπαγψγικϋσησα, σο άµεςο/πεπιυεπειακϋ πεπιβάλλον, η δοµή σψν αγοπύν και η ολοκλήπψςή σοτρ µε σιρ διεθνείρ αγοπέρ, οι επενδόςειρ ςε κοινψνικϋ, ανθπύπινο και τλικϋ κευάλαιο, έφοτν κασά καιποόρ πποβληθεί ψρ οι βαςικϋσεποι για σην εξέλιξη σηρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ. Όµψρ, καθέναρ απϋ ατσοόρ, φψπιςσά, εξηγεί µϋνο µέπορ σηρ διαδικαςίαρ, διϋσι ςσην ππαγµασικϋσησα η ανσαγψνιςσικϋσησα είναι πεπιςςϋσεπο ςόνθεση.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|5
ΠΡΟ∆ΙΟΡΙΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΣΗ ΠΕΡΙΥΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΣΑΓΨΝΙΣΙΚΟΣΗΣΑ ΠΡΟΒΑΗ ΚΑΙ ΤΠΟ∆ΟΜΕ
ΑΝΘΡΨΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ
Βαςικέρ τποδοµέρ • Οδικϋ δίκστο • ιδηποδποµικϋ δίκστο • Αεποδπϋµια • Ιδιοκσηςία (γη – ακίνησα)
∆ηµογπαυικέρ σάςειρ • Μεσανάςσετςη σηρ επγαςίαρ (ιδιαίσεπα σηρ ειδικετµένηρ επγαςίαρ) • Ηληκιακή πτπαµίδα
Σεφνολογικέρ τποδοµέρ • Σεφνολογίερ επικοινψνιύν και πληπουοπικήρ • ∆ικσόψςη (διαδίκστο, σηλεµασικέρ τπηπεςίερ) • Τποδοµέρ σηρ κοινψνίαρ σηρ πληπουοπίαρ
Εξειδικετµένο επγασικϋ δτναµικϋ • Ύπαπξη εξειδικετµένοτ επγασικοό δτναµικοό µε έµυαςη ςσιρ ειδικϋσησερ σηρ κοινψνίαρ σηρ γνύςηρ
Τποδοµέρ γνύςηρ (εκπαίδετςη – κασάπσιςη) • Εκπαιδετσικέρ τποδοµέρ • Κασάπσιςη Ποιϋσησα ζψήρ • Κασαςκετέρ – ανάπστξη real estate • Υτςικϋ πεπιβάλλον • Κοινψνικϋ πεπιβάλλον • Πολισιςµικϋ πεπιβάλλον • Αςυάλεια • Άλλοι παπάγονσερ ποιϋσησαρ ζψήρ
ΠΑΡΑΓΨΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Επιφειπηµασική κοτλσοόπα • Φαµηλά εµπϋδια ειςϋδοτ (έναπξηρ επιφειπηµασικήρ δπαςσηπιϋσησαρ) • Νοοσποπία ανάληχηρ επιφειπηµασικοό πίςκοτ απϋ σην κοινψνία και σοτρ εν δτνάµει επιφειπηµασίερ Κλαδική ςτγκένσπψςη • Ιςοζόγια / εξάπσηςη • τγκένσπψςη σηρ απαςφϋληςηρ • Κλάδοι παπαγψγήρ αγαθύν και τπηπεςιύν τχηλήρ πποςσιθέµενηρ αξίαρ ∆ιεθνοποίηςη • Εξαγψγέρ / διεθνή µεπίδια • Επενδόςειρ (FDI) • Επιφειπηµασική κοτλσοόπα και εξψςσπέυεια Καινοσοµία • Πασένσερ • Επίπεδα έπετναρ και ανάπστξηρ • Επετνησικά ινςσισοόσα/ κένσπα και πανεπιςσήµια • τνέπγιερ ανάµεςα ςε επιφειπήςειρ – επετνησικά κένσπα και πανεπιςσήµια Σοπική ατσοδιοίκηςη - Θεςµοί Πεπιυεπειακή εξειδίκετςη Υόςη σοτ ανσαγψνιςµοό
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|6
ΠΕΡΙΥΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΟΙ ΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΣΑΓΨΝΙΣΙΚΟΣΗΣΑ Η πολισική σηρ ενίςφτςηρ σηρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ σψν πεπιυεπειύν µέςψ σηρ ππούθηςηρ Πεπιυεπειακύν Πϋλψν Καινοσοµίαρ έφει ψρ επίκενσπο σην αόξηςη σηρ παπαγψγικϋσησαρ µέςψ σηρ ςτνέπγιαρ πανεπιςσηµιακύν/σεφνολογικύν ινςσισοόσψν, επιφειπήςεψν και δηµϋςιψν πεπιυεπειακύν υοπέψν. ε ατσϋ σο µονσέλο, η ποιϋσησα σψν διαςτνδέςεψν σψν διαυϋπψν οπγανιςµύν και οι εξψσεπικϋσησερ (externalities) ποτ δηµιοτπγοόνσαι µέςα ςε μία σέσοια μεγάλη ςτςπείπψςη (mega-cluster) ατσϋ, έφοτν µεγαλόσεπη ςηµαςία για σην αόξηςη σηρ παπαγψγικϋσησαρ, ενύ δεν ςφεσίζονσαι κασ’ ανάγκην άµεςα µε σο µέγεθορ σηρ επιφείπηςηρ. Απϋ ση διεθνή εµπειπία, η πολισική ποτ διαµοπυύνεσαι για κάθε mega-cluster λαµβάνει τπϋχη σηρ, και σο βαθµϋ ψπιµϋσησαρ και σο ςσάδιο ανάπστξηρ ποτ βπίςκεσαι σο κάθε mega-cluster, καθύρ οι πποσεπαιϋσησερ και οι ανάγκερ αλλάζοτν ϋςο ατσϋ αναπσόςςεσαι. Η πολισική τποςσήπιξηρ σψν mega-clusters είναι, επίςηρ, µακποππϋθεςµη, ππέπει να ανσαποκπίνεσαι ςσιρ ανάγκερ ϋλψν σψν κλάδψν και ππέπει να µποπεί να ‘µεσαυπαςσεί’ ϋφι µϋνο ςε εθνικϋ επίπεδο, αλλά και ςε πεπιυεπειακϋ, ακϋµα και ςε σοπικϋ, βαςιζϋµενη ςση µοναδικϋσησα και ςση διαυοπεσικϋσησα σηρ κάθε πεπιυέπειαρ. Η εξειδίκετςη ατσή δίνει ση δτνασϋσησα ςσιρ επιφειπήςειρ να καλόχοτν νέερ ανάγκερ και να επεκσείνοτν µε ατσϋ σον σπϋπο σην αγοπά. Οµαδοποιύνσαρ επιφειπήςειρ, πποµηθετσέρ, οµοειδείρ κλάδοτρ, παποφείρ τπηπεςιύν και δηµϋςιοτρ οπγανιςµοόρ, η δηµϋςια πολισική ενιςφόει σην ανσαγψνιςσικϋσησα σοτ πεπιυεπειακοό παπαγψγικοό ςτςσήµασορ. Σα mega-clusters πεπιλαµβάνοτν ςσπασηγικέρ ςτµµαφίερ µε πανεπιςσήµια, επετνησικά κένσπα, τπηπεςίερ ένσαςηρ γνύςηρ, ενδιάµεςοτρ υοπείρ (ςόµβοτλοτρ, brokers), και πελάσερ. Οι οπγανιςµοί ατσοί παπέφοτν ςσα mega-clusters εξειδικετµένο πποςψπικϋ και δεξιϋσησερ, σεφνογνψςία, επενδτσικά κευάλαια, πληπουϋπηςη και τποδοµέρ. ε σελικϋ ςσάδιο σα mega-clusters µποπεί να ςτµπεπιλαµβάνοτν κτβεπνησικέρ τπηπεςίερ και νοµοθεσικά ςύµασα ποτ επηπεάζοτν ςηµανσικά σοτρ ςτµµεσέφονσερ ςε ατσά. ηµανσικϋ για σον καθοπιςµϋ ενϋρ σέσοιοτ ςτνϋλοτ παικσύν είναι η όπαπξη ιςφτπύν διαςτνδέςεψν µεσαξό εσαιπειύν, κλάδψν και θεςµύν είσε ατσέρ είναι οπιζϋνσιερ, είσε κάθεσερ, είσε θεςµικέρ. Γεψγπαυικά ένα mega-cluster µποπεί να εκσείνεσαι ςε µία πϋλη, µία πεπιυέπεια ή φύπα, αλλά ακϋµα και να πεπιλαµβάνει ένα δίκστο απϋ φύπερ. Σα επιφειπηµασικά clusters ειδικύρ, µποποόν να φαπακσηπιςσοόν ψρ δίκστα παπαγψγήρ ποτ αποσελοόνσαι απϋ ςσενά ςτνδεδεµένερ και αλληλοεξαπσύµενερ επιφειπήςειρ (ςτµπεπιλαµβανοµένψν σψν πποµηθετσύν) ςε µία αλτςίδα παπαγψγήρ. Ένα επιφειπηµασικϋ πεπιυεπειακϋ cluster κασαπφήν µποπεί να αναγνψπιςσεί απϋ σην όπαπξη ενϋρ µεγάλοτ απιθµοό παπϋµοιψν επιφειπήςεψν. Σο επϋµενο βήµα είναι η αναγνύπιςη άλλψν κλάδψν ποτ φπηςιµοποιοόν κοινά κανάλια ή ποτ παπάγοτν ςτµπληπψµασικά πποωϋνσα και τπηπεςίερ. Άλλερ διαςτνδέςειρ µποποόν να αναγνψπιςσοόν απϋ ση φπηςιµοποίηςη παπϋµοιψν εξειδικετµένψν τλικύν, ή σεφνολογιύν ή άλλοτ είδοτρ διαςτνδέςειρ µέςψ σψν πποµηθετσύν.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|7
Σέλορ, η επικπάσηςη σψν mega-clusters ςσιρ εθνικέρ και πεπιυεπειακέρ κτπίψρ οικονοµίερ δίνει έµυαςη ςση ςηµαςία σηρ σοποθεςίαρ για σην απϋκσηςη ανσαγψνιςσικοό πλεονεκσήµασορ. Σα φαπακσηπιςσικά ενϋρ σέσοιοτ, ςτνολικοό ςτςσήµασορ καινοσοµίαρ ςτνδέονσαι άµεςα µε σοπικά φαπακσηπιςσικά ϋπψρ πολισιςµικά ζησήµασα, κανονιςµοί, νοµοθεςία κ.α., ποτ ψρ ένα βαθµϋ επµηνεόοτν και σον πεπιοπιςµένο βαθµϋ διεθνοποίηςηρ σψν καινοσοµικύν διεπγαςιύν ςε ςόγκπιςη µε σιρ τπϋλοιπερ δπαςσηπιϋσησερ σψν επιφειπήςεψν. τγκπίνονσαρ σα επιµέποτρ είδη σψν mega-clusters και σψν πϋλψν ανάπστξηρ διεθνύρ διακπίνεσαι µια ςειπά απϋ κοινά φαπακσηπιςσικά και σατσϋφπονα πποϊποθέςειρ επιστφίαρ, ϋπψρ: όπαπξη κπίςιµηρ µάζαρ ΜΜΕ, όπαπξη µίαρ ή πεπιςςϋσεπψν καλά πποςδιοπιςµένψν οικονοµικύν δπαςσηπιοσήσψν, όπαπξη τποδοµύν παπαγψγήρ γνύςηρ και παποφήρ σεφνολογικύν τπηπεςιύν (πανεπιςσήµια, επετνησικά κένσπα, επγαςσήπια, κλπ) ιςφτπέρ διαςτνδέςειρ και δίκστα ςτνεπγαςίαρ (κοινή έπετνα, ανσαλλαγέρ πποςψπικοό, κοινέρ πασένσερ, αγοπά εξοπλιςµοό και µηφανηµάσψν, ςφέςειρ πελάσηπποµηθετσή ή κανάλια άλλψν µοπυύν) σϋςο µεσαξό σψν επιφειπήςεψν, ϋςο και ανάµεςα ςσιρ επιφειπήςειρ απϋ ση µια πλετπά και σα πανεπιςσήµια και σοτρ σεφνολογικοόρ υοπείρ απϋ σην άλλη, όπαπξη ιςφτπήρ βάςηρ τπηπεςιύν ππορ σιρ επιφειπήςειρ όπαπξη επιφειπηµασικήρ, καινοσοµικήρ και ςτνεπγασικήρ κοτλσοόπαρ ϋφι µϋνο ςσιρ επιφειπήςειρ αλλά και ςσοτρ σεφνολογικοόρ υοπείρ και σα πανεπιςσήµια αναπστγµένο κοινψνικϋ κευάλαιο και διαδικαςίερ ςτλλογικήρ δπάςηρ. όπαπξη διάυοπψν µοπυύν επενδτσικοό κευαλαίοτ, νέα και καινοσϋμα φπηµασοοικονοµικά επγαλεία. Οι παπαπάνψ γενικοί άξονερ εξειδικεόονσαι διεθνύρ ςε επιµέποτρ µέσπα ϋπψρ: δηµιοτπγία εξειδικετµένψν εκπαιδετσικύν ππογπαµµάσψν (soft δπάςειρ) ςσιρ πεπιυέπειερ. δηµιοτπγία επετνησικύν ππογπαµµάσψν ςε σοπικά επετνησικά κένσπα και πανεπιςσήµια ποτ ςφεσίζονσαι άµεςα µε σιρ σεφνολογίερ ποτ φπηςιµοποιοόνσαι ςσα σοπικά/πεπιυεπειακά mega-clusters. Τποςσήπιξη ςση ςτλλογή και επεξεπγαςία πληπουοπιύν ποτ αυοποόν σοτρ οπγανιςµοόρ σοτ mega-cluster. Οι πληπουοπίερ ατσέρ µποπεί να έφοτν ςφέςη µε αγοπέρ, σεφνολογίερ, πποµηθετσέρ, πηγέρ φπηµασοδϋσηςηρ, κ.α. Επενδόςειρ ςε πποηγµένα και εξειδικετµένα δίκστα µεσαυοπύν, σηλεπικοινψνιύν και άλλερ γενικέρ soft τποδοµέρ. Εξάλειχη εµποδίψν ανσαγψνιςµοό και εξτπηπέσηςηρ καινοσοµικύν ππψσοβοτλιύν σψν επιφειπήςεψν, Αναδιοπγάνψςη δηµϋςιψν τπηπεςιύν µε βάςη σιρ ανάγκερ σψν mega-clusters Πποςπάθειερ πποςέλκτςηρ ξένψν επενδόςεψν µε soft δπάςειρ Ππούθηςη εξαγψγύν µε κοινοππαξίερ εσαιπειύν µάπκεσινγκ, έπετναρ αγοπάρ κσλ και µε άξονα σα clusters
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|8
Φπηµασοδϋσηςη ηµεπίδψν µε ςσϋφο σην καλόσεπη πληπουϋπηςη και επικοινψνία σψν µελύν σοτ mega-clusters µεσαξό σοτρ αλλά και ση διαυήµιςη σηρ "σατσϋσησαρ" σοτ "δικσόοτ" ςσο εξψσεπικϋ . Δηµιοτπγία και επέκσαςη βιοµηφανικύν και επιςσηµονικύν πάπκψν Φπηµασοδϋσηςη ανεξάπσησψν ελέγφψν, πιςσοποίηςηρ πποωϋνσψν και αποσίµηςηρ σηρ αξίαρ σψν τπηπεςιύν ποτ πποςυέπονσαι ςσα mega-clusters.
Ο ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΣΗ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ (ΚΠ ΚΑΙ ΠΕΠ) Ο πϋλορ ποτ πποοπίζεσαι για ση Θεςςαλονίκη ςσον αναπστξιακϋ ππογπαμμασιςμϋ για ση φύπα και σην πεπιυέπεια αποστπύνεσαι ςε μία ςειπά ππογπαμμασικύν κειμένψν, ςόμυψνα με σα οποία:
ΚΠ 1989-1993 σϋφορ η Θεςςαλονίκη ψρ τγκοινψνιακϋρ κϋμβορ Εμποπικϋ και πολισιςσικϋ κένσπο Κένσπο εγκασάςσαςηρ οικονομικύν δπαςσηπιοσήσψν Πποκλήςειρ Πεπιβαλλονσικά πποβλήμασα Ανάγκερ βελσίψςηρ σεφνικύν και κοινψνικύν τποδομύν
ΠΕΠ Κενσπικήρ Μακεδονίαρ 1989-1993 σϋφορ η Θεςςαλονίκη ψρ Δεόσεπο Μησποπολισικϋ Κένσπο σηρ φύπαρ Η ανάπστξή σηρ θα έφει ετεπγεσικέρ επιπσύςειρ ςση ςτνολική ανάπστξη σηρ Πεπιυέπειαρ Πποκλήςειρ Τπεπςτγκένσπψςη πληθτςμοό και δπαςσηπιοσήσψν ψρ αισία πποβλημάσψν και ανεπαπκειύν Βλ. κτκλουοπιακϋ Βλ. Ρόπανςη Βλ. Ποιϋσησα ζψήρ
ΚΠ / ΠΕΠ 1994-1999 σϋφορ η Θεςςαλονίκη ψρ Πϋλορ σοτ Νέοτ Ρϋλοτ σηρ πεπιυέπειαρ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
|9
Μονσέλο οικονομικήρ ανάπστξηρ με κένσπο ση Θεςςαλονίκη και με άξονα σον δετσεπογενή σομέα παπαγψγήρ “Θεςςαλονίκη-Μησποπολισικϋ Κένσπο σψν Βαλκανίψν” Σπίπστφο Ενδτνάμψςη σοτ πϋλοτ σηρ πεπιυέπειαρ και σηρ Θεςςαλονίκηρ ψρ μησποπολισικοό κένσποτ (σψν Βαλκανίψν) Ενίςφτςη σοτ παπαγψγικοό δτναμικοό σηρ πεπιυέπειαρ (βιομηφανία, ΜΜΕ, ανθπύπινο δτναμικϋ) Μείψςη σψν ενδοπεπιυεπειακύν ανιςοσήσψν σο παπαπάνψ πλαίςιο ενδεικσικϋ παπάδειγμα σηρ αδτναμίαρ τλοποίηςηρ ςσϋφψν αποσέλεςε η αποστφία σοτ εγφειπήμασορ “Πολισιςσική Ππψσεόοτςα σηρ Ετπύπηρ 1997” οπϋσε δεν αξιοποιήθηκαν σα διασεθένσα κονδόλια απϋ σον ΟΠΠΕΘ ’97 και η Θεςςαλονίκη δεν έγινε ελκτςσική ςε ετπψπαωκϋ επίπεδο.
ΠΕΠ 2000-2006 Η ανάληχη σψν παπακάσψ εγφειπημάσψν είναι ενδεικσική σηρ ςτνειδησοποίηςηρ σηρ ςποτδαιϋσησαρ ενϋρ ςτνολικοό ςσπασηγικοό ςφεδιαςμοό για ση Θεςςαλονίκη πέπα απϋ σην ανάπστξη σεφνικύν τποδομύν ππορ σην ενίςφτςη σηρ σεφνολογικήρ ανάπστξηρ, σηρ καινοσομίαρ και σηρ επιφειπημασικϋσησαρ. τγκεκπιμένα: Ανάδειξη σοτ μησποπολισικοό πϋλοτ σηρ Θεςςαλονίκηρ Ενθάππτνςη σηρ καινοσομίαρ και σηρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ σπασηγικϋ ςφέδιο βιύςιμηρ ανάπστξηρ σηρ Θεςςαλονίκηρ Πποβλήμασα Μη θεςμοθέσηςη διαδικαςιύν και ςσπασηγικοό ςφεδιαςμοό απϋ σον Οπγανιςμϋ Θεςςαλονίκηρ σοτ μοναδικοό υοπέα με απμοδιϋσησερ φψπικοό ςφεδιαςμοό για σην Ετπόσεπη Πεπιοφή σηρ Θεςςαλονίκηρ
Ππογπαμμασική Πεπίοδορ 2007-2013 Πποσεπαιϋσησα: Ενίςφτςη σοτ αναπστξιακοό πϋλοτ και πποοπσικύν σηρ Θεςςαλονίκηρ ψρ μοφλοό για ση γενικϋσεπη ανάπστξη σηρ ελληνικήρ πεπιυέπειαρ. Πποκλήςειρ: σπασηγικϋρ φεδιαςμϋρ Μησποπολισική διακτβέπνηςη
Η μησποπολισική διακτβέπνηςη είναι ςε μεγάλο βαθμϋ πποϊπϋθεςη σοτ επιστφημένοτ ςφεδιαςμοό και τλοποίηςηρ ενϋρ ςσπασηγικοό ςφεδίοτ για ση Μησποπολισική Πεπιοφή σηρ Θεςςαλονίκηρ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 10
Πποκειμένοτ να αξιοποιηθοόν ππορ ϋυελορ σηρ μησποπολισικήρ πεπιοφήρ σϋςο οι γενικϋσεπερ δημϋςιερ πολισικέρ ϋςο και ο ειδικϋσεπορ πεπιυεπειακϋρ ππογπαμμασιςμϋρ, η θεςμική ςτγκπϋσηςη σψν υοπέψν και σψν διαδικαςιύν ππογπαμμασιςμοό, ςφεδιαςμοό και τλοποίηςηρ σψν επιμέποτρ πολισικύν αποσελεί σο πλέον κπίςιμο ζήσημα. Κασά ςτνέπεια ςσο μησποπολισικϋ επίπεδο ζησοόμενο είναι η αόξηςη σηρ ςτνέπγιαρ σψν πολισικύν και σηρ ςτνεπγαςίαρ / ςτνσονιςμοό σψν υοπέψν. Η έλλειχη ςφεσικήρ θεςμικήρ πόθμιςηρ, η έλλειχη εμπειπίαρ διαφείπιςηρ διαυοπεσικύν μησποπολισικύν διοικησικύν επιπέδψν, η διοικησική ανεπάπκεια σψν δημοσικύν κ.α. τπηπεςιύν σηρ Θεςςαλονίκηρ (μηφανοπγάνψςη, ανθπύπινο κευάλαιο, κλπ.) και η έλλειχη μίαρ ςτςσημασοποιημένηρ θεςμικήρ ςτνεπγαςίαρ μεσαξό σψν σοπικύν υοπέψν θα αποσελέςει σο μεγαλόσεπο εμπϋδιο για σην αναγκαία μησποπολισική διακτβέπνηςη.
ΚΠ / ΠΕΠ ΚΕΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1994-1999, 2000-2006, 2007-2013 ΚΤΡΙΟΙ ΑΞΟΝΕ ΠΡΟΣΕΡΑΙΟΣΗΣΑ ΓΙΑ ΣΗ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Ππογπαμμασική Πεπίοδορ
Άξοναρ Πποσεπαιϋσησαρ (Τποππϋγπαμμα)
Μέσπα
1994-1999
Ενδτνάμψςη σοτ νέοτ πϋλοτ σηρ Πεπιυέπειαρ και σοτ Μησποπολισικοό φαπακσήπα σηρ Θεςςαλονίκηρ
1. Παπεμβάςειρ ςσον σομέα μεσαυοπύν 2. Λιμάνι Θεςςαλονίκηρ 3. Σπισοβάθμια Εκπαίδετςη 4. Αναβάθμιςη Κενσπικύν Τπηπεςιύν Τγείαρ 5. Πολισιςσική Αναβάθμιςη
2000-2006
Ανάδειξη σοτ μησποπολισικοό πϋλοτ σηρ Θεςςαλονίκηρ και ενθάππτνςη σηρ καινοσομίαρ και σηρ επιφειπημασικϋσησαρ
1. Η Θεςςαλονίκη Κένσπο Παπαγψγικύν Τπηπεςιύν. 2. Τποδομέρ Έπετναρ και Ανάπστξηρ 3. Τποςσήπιξη Καινοσομίαρ και Επιφειπημασικϋσησαρ 4. τνδταςμένη Ανάπστξη σηρ Καινοσομίαρ και σηρ Επιφειπημασικϋσησαρ 5. Ενίςφτςη Επενδόςεψν Καινοσομίαρ σοτ Αναπστξιακοό Νϋμοτ ςσον Σομέα σηρ Μεσαποίηςηρ 6. Διαμϋπυψςη σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε Διεθνή Μεσαυοπικϋ Κϋμβο και Θαλάςςια Πόλη σψν Βαλκανίψν
2007-2013
Θεςςαλονίκη ψρ μησποπολισικϋ κένσπο
1. Η Θεςςαλονίκη μοφλϋρ ανάπστξηρ σηρ ελληνικήρ πεπιυέπειαρ. 2. Ένσαςη τποδομύν. 3. Αςσική πολισική. 4. Φψπική ανσαγψνιςσικϋσησα. 5. Βιύςιμη ανάπστξη. 6. Διεθνοποίηςη.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 11
ΕΚΣΙΜΗΗ Σο ϋπαμα για μία Θεςςαλονίκη-μησποπολισικϋ κένσπο, ϋπψρ για ππύση υοπά διαστπύνεσαι ςση υάςη σοτ ππογπαμμασιςμοό 2007-2013 εξειδικετμένο με άξονερ πποσεπαιϋσησαρ και επιμέποτρ ςσϋφοτρ επιφειπεί να παπακολοτθήςει σιρ ςόγφπονερ κασετθόνςειρ σηρ αςσικήρ πολισικήρ για ανσαγψνιςσικϋσησα, βιύςιμη ανάπστξη και διεθνοποίηςη. Ππϋκεισαι ϋμψρ μϋνο για διασόπψςη ενϋρ οπάμασορ. Επιπλέον ππϋκεισαι για ένα ϋπαμα για σο οποίο δεν έφει γίνει η απαπαίσηση επγαςία δημοςιοποίηςηρ και ενημέπψςηρ με ςτνέπεια να μην σο έφοτν επεξεπγαςσεί και αυομοιύςει οι πολίσερ και οι οικονομικοί και κοινψνικοί υοπείρ σηρ Ετπόσεπηρ Πεπιοφήρ σηρ Θεςςαλονίκηρ. Αποσέλεςμα είναι η ελλειμμασική επίδειξη έμππακσηρ ςτναίνεςηρ ςσην τλοποίηςη σοτ. Η απλή και μάλλον ετκαιπιακή (πποεκλογικοό φαπακσήπα) διακήπτξη σηρ πποοπσικήρ σοτ μησποπολισικοό κένσποτ δεν απκεί. Σέλορ είναι φαπακσηπιςσικϋ ϋσι ςε ϋλερ σιρ δπάςειρ γίνεσαι ελάφιςση αναυοπά ςσην ενςψμάσψςη σηρ νεολαίαρ ςσον σπϋπο ανάπστξηρ σηρ πϋληρ καθύρ και ςσην ενςψμάσψςη σοτ παπαθαλάςςιοτ μεσύποτ σηρ πϋληρ μέςψ ήπιψν αναπστξιακύν ςφεδιαςμύν. Η μέφπι ςήμεπα τλοποίηςη σηρ δημϋςιαρ παπέμβαςηρ αλλά και η αδπάνεια σηρ σοπικήρ ατσοδιοίκηςηρ πεπιοπίζει σιρ διαςσάςειρ σψν οπαμάσψν, σψν ςσπασηγικύν και σψν ςσϋφψν. τγκεκπιμένα: Μϋνο μία πησή και ςτνεπή ππογπαμμασική δέςμετςη μποπεί να πποκαλέςει μία ςτνολική ςτναίνεςη. Η υοπμαλιςσική και πολλέρ υοπέρ εσεποφπονιςμένη επικένσπψςη ςσο Ππϋγπαμμα Δημϋςιψν Επενδόςεψν κασαδεικνόει έναν ατσοπεπιοπιςμϋ σοτ οπάμασορ ςσιρ Τποδομέρ και γενικά αποκλειςσικά ςε ςσαθεπά ππϋστπα σα οποία απέφοτν απϋ σα ςόγφπονα ππϋστπα σψν ανσίςσοιφψν λιγϋσεπο αναπστγμένψν ετπψπαωκύν πεπιυεπειύν. Εν πποκειμένψ ςοβαπϋ πϋλο παίζει σϋςο ο κλάδορ σψν κασαςκετύν και οι πιέςειρ ποτ αςκεί για σην κασανομή σψν δημϋςιψν φπημασοδοσήςεψν, ϋςο και η αδτναμία σοτ σοπικοό παπάγονσα (σοπική ατσοδιοίκηςη α και β βαθμοό, κοινψνικοί, οικονομικοί και πολισικοί υοπείρ και θεςμοί) για πποςαπμογή και αξιοποίηςη σψν νέψν δτνασοσήσψν. Σέλορ οι ππψσοβοτλίερ σηρ σελετσαίαρ δεκαεσίαρ δεν έφοτν μεσοτςιψθεί ςε τποςσήπιξη ςτγκεκπιμένψν πποσεπαιοσήσψν ςσην ππάξη και να αποκπτςσαλλψθοόν ςε ςτγκεκπιμένερ δεςμεόςειρ. Λϋγψ σηρ γενικϋσεπηρ ανεπάπκειαρ ενϋρ ςτςσήμασορ ςφεδιαςμοό και πόθμιςηρ και σηρ έλλειχηρ κάποιαρ ςσοιφειύδοτρ ςσπασηγικήρ θεύπηςηρ για σην ανάπστξη σηρ Θεςςαλονίκηρ σα σεφνικά έπγα αποκσοόν μία κασαλτσική νομιμοποιησική ιςφό και γίνονσαι ετπόσεπα αποδεκσά ψρ η μοναδική αποσελεςμασική λόςη. Παπά σον ανανσίππησα ςποτδαίο πϋλο σψν έπγψν τποδομήρ η επικένσπψςη ςε ατσά απομακπόνει σο ϋπαμα σηρ “Θεςςαλονίκηρ-μησπϋποληρ σψν Βαλκανίψν” (και ϋπψρ πποσείνεσαι παπακάσψ σο ϋπαμα “Θεςςαλονίκη-Κοςμϋπολιρ” ςσο απύσασο μέλλον, αποπποςανασολίζονσαρ σον ςφεδιαςμϋ απϋ αναγκαίερ παπεμβάςειρ ποτ θα
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 12
τποςσηπίξοτν σην πποςαπμογή σηρ πϋληρ ςση “νέα οικονομία σηρ γνύςηρ” και σην επιδίψξη μίαρ εξψςσπευοόρ πολό-επίπεδηρ “αςσικήρ διπλψμασίαρ”.
ΕΠΑΝΕΞΕΣΑΗ ΣΟΦΨΝ Η μεσάβαςη απϋ έναν αςσικϋ ςε έναν μησποπολισικϋ ςφεδιαςμϋ και η θεςμοθέσηςη σηρ Μησποπολισικήρ Πεπιοφήρ σηρ Θεςςαλονίκηρ (Metropolitan Area of Thessaloniki – MAT) ςημαίνει κασαπφήν: σην ςτγκεκπιμενοποίηςη μίαρ σατσϋσησαρ και μία διαδημοσική ςτμυψνία ςαν θεμέλιο σοτ μησποπολισικοό ςσπασηγικοό οπάμασορ. Οι παπάγονσερ και σα επψσήμασα ποτ καθιςσοόν επείγοτςα μία αναθεύπηςη σψν αξϋνψν πποσεπαιϋσησαρ για σην Θεςςαλονίκη είναι: Η παιδεία, εκπαίδετςη και πποεσοιμαςία σοτ ανθπύπινοτ κευαλαίοτ-όνδεςη μεσαξό έπετναρ σψν εκπαιδετσικύν ιδπτμάσψν και σψν παπαγψγικύν σομέψν Νέοι σπϋποι επιφειπημασικϋσησαρ. Η ππούθηςη νέψν σομέψν και σεφνολογιύν δεν απκεί. Παγκοςμιοποίηςη σοτ ανσαγψνιςμοό και σηρ επινοησικϋσησαρ. Η ατξανϋμενη φπήςη ςφεδίψν ςσπασηγικοό ςφεδιαςμοό απϋ σιρ πλέον δτναμικέρ μησποπϋλειρ ςτνοδετϋμενα με ςτνεπγαςιακά ςφήμασα ιδιψσικοό και δημϋςιοτ σομέα (ΔΙΣ), ηγεςία και πεπιυεπειακή κτβεπνηςιμϋσησα. τγκένσπψςη ςσπασηγικύν δημιοτπγικϋσησαρ – Παλαιϋσεπα η έμυαςη δινϋσαν ςε μεμονψμένοτρ σομείρ) Ππϋκεισαι να ςτνεφιςσεί ατσή η σάςη ςτγκένσπψςηρ ςσα παγκϋςμια μησποπολισικά κένσπα ή θα αναςσπαυεί; Με βάςη σα παπαπάνψ είναι αναγκαίο: (α) ένα νέο ςφέδιο ποτ θα λαμβάνει τπϋχη παπαμέσποτρ ϋπψρ σον φαπακσήπα σοτ αςσικοό πεπιβάλλονσορ, σιρ ςτγκεκπιμένερ δπαςσηπιϋσησερ ποτ τπάπφοτν και σον βαθμϋ κτβεπνηςιμϋσησαρ, δεδομένοτ ϋσι η Μησποπολισική Πεπιοφή σηρ Θεςςαλονίκηρ (ΜΑΣ) φαπακσηπίζεσαι απϋ πληθύπα κασαςκεταςσικύν ςφεδίψν για τποδομέρ φψπίρ να τπάγονσαι ςε ένα ενιαίο μησποπολισικϋ ϋπαμα. (β) η πιθανή επανεξέσαςη σοτ οπάμασορ να επικενσπψθεί ςε πιο ςτγκεκπιμένερ θεμασικέρ οι οποίερ είναι κασανοησέρ ςσοτρ πολίσερ. (γ) σο μεςοππϋθεςμο ϋπαμα να ςτμπληπύνεσαι απϋ εσήςια ςφέδια δπάςηρ. Η απλή παπάθεςη σοτ ςσϋφοτ “Θεςςαλονίκη σηρ καινοσομίαρ” με αναυοπά ςε νέοτρ θεςμοόρ διαφείπιςηρ κονδτλίψν κπίνονσαι τπεπαπλοτςσετσικέρ και κινοόνσαι μέςα ςσην αοπιςσία σψν πποηγοόμενψν ςφεδίψν για σην πϋλη και σην ετπόσεπη πεπιυέπεια βαςιζϋμενερ για ακϋμη μία υοπά ςσην κενσπική διαφείπιςη δημοςίψν πϋπψν φψπίρ να
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 13
ενσάςςεσαι ςε έναν ςτνολικϋ ςφεδιαςμϋ (βλ. θέςειρ σοτ βοτλετσή Α’ Θεςςαλονίκηρ σοτ ΠΑΟΚ κ. Ετάγγελοτ Βενιζέλοτ ςσο ππϋςυασο forum σηρ Θεςςαλονίκηρ) .
ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΣΟΦΟΙ Σο Μησποπολισικϋ σπασηγικϋ φέδιο Θεςςαλονίκηρ-ΜΘ (Metropolitan Strategic Plan of Thessaloniki-MSPT) βαςίζεσαι ςε γενικοόρ άξονερ και ςτγκεκπιμένοτρ αλληλοςτμπληποόμενοτρ ςσϋφοτρ: (1)
Άξονερ Μεςοππϋθεςμοι Άξονερ MSPT
(α)
Φπηςιμοποίηςη σηρ καινοσομίαρ, σηρ δημιοτπγικϋσησαρ και σηρ γνύςηρ ψρ βάςη για σην ανσαγψνιςσικϋσησα και σην ππϋοδο σηρ ΜΑΣ, εκσιμύνσαρ σο δεδομένο δτναμικϋ και βοηθύνσαρ ςσην ευαπμογή και διάφτςη νέαρ γνύςηρ η οποία παπάγεσαι και ενςψμασύνεσαι ςσαδιακά.
Μακποππϋθεςμοι Άξονερ MSPT Η Μησποπολισική Πεπιοφή Θεςςαλονίκηρ (ΜΑΣ) “Πεπιοφή Δημιοτπγικόσησαρ”
(β) Δπάςειρ με βάςη σα ςσοιφεία ποτ κπίνοτν σην “παπαγψγικϋσησα” σηρ πεπιοφήρ η οποία μποπεί να εγγτηθεί σην ασομική ππϋοδο σψν πολισύν ςε ένα πεπιβάλλον κοινψνικήρ και πεπιβαλλονσικήρ αειυϋποτ ανάπστξηρ. (γ) Να ενιςφτθοόν οι τπηπεςίερ σψν ασομικύν και λοιπύν επιφειπήςεψν, οπγανιςμύν, κτβεπνησικύν και ατσοδιοικησικύν θεςμύν με σοτρ αναγκαίοτρ μηφανιςμοόρ ποτ θα εγγτηθοόν σην αποσελεςμασική διαφείπιςη σηρ πεπιυέπειαρ.
Ε.Βενιζέλορ: Σην ανάγκη ανάδειξηρ σηρ Κενσπικήρ Μακεδονίαρ ςε ππύση -απϋ άποχη καινοσομίαρ- πεπιυέπεια σηρ Ελλάδαρ ψρ σο 2012, επεςήμανε ςσο υϋποτμ ο Βοτλετσήρ Α' Θεςςαλονίκηρ σοτ ΠΑΟΚ, Ετάγγελορ Βενιζέλορ, ενύ παπάλληλα ππϋσεινε να επαναςσοφοποιηθεί η "Θεςςαλονίκη σηρ Καινοσομίαρ". Ο κ. Βενιζέλορ πεπιέγπαχε σιρ δέκα απαπαίσησερ πποϊποθέςειρ, ποτ θα μποπέςοτν να οδηγήςοτν ςσην ανάδειξη σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε πϋλη καινοσομίαρ, σονίζονσαρ πψρ η ςτγκεκπιμένη πποςπάθεια βπίςκεσαι ανσιμέσψπη με σον κίνδτνο σοτ «πληθψπιςμοό θεςμύν». Αναλόονσαρ σιρ δέκα βαςικέρ πποϊποθέςειρ, ο κ. Βενιζέλορ ππϋσεινε: να ςτςσαθεί σο Πεπιυεπειακϋ Σαμείο Καινοσομίαρ με πϋποτρ 40 εκ. ετπύ, να οπιςσεί έναρ κόπιορ πολισικϋρ τπεόθτνορ για σον πολισικϋ ςτνσονιςμϋ σοτ εγφειπήμασορ (και ςτγκεκπιμένα ο τποτπγϋρ Οικονομίαρ), να τπάπξει έναρ υοπέαρ ςτνσονιςμοό, καθύρ και δικστακή ανσίληχη για σα ππάγμασα, να αξιοποιηθοόν σαφόσασα οι δομέρ ποτ διαφειπίζονσαι ή παπάγοτν διανοησικϋ κευάλαιο, να ςτζησηθοόν οι σπϋποι εμπλοκήρ σοτ σπαπεζικοό ςτςσήμασορ, να εμπλακοόν ςσο ςφήμα οι μεγάλερ εσαιπίερ σηλεπικοινψνιύν και πληπουοπικήρ, ο Οπγανιςμϋρ Βιομηφανικήρ Ιδιοκσηςίαρ να αποκσήςει καλόσεπη «επαυή» με σην Θεςςαλονίκη και να αξιοποιηθοόν σα διάυοπα ςτναυή ππογπάμμασα ποτ φάνονσαι γιασί δεν ςτνεπγοόν. Παπάλληλα, ο κ. Βενιζέλορ φαιπέσιςε ση δημιοτπγία σηρ Ζύνηρ Καινοσομίαρ, πποςθέσονσαρ, ψςσϋςο, πψρ έφει μεςολαβήςει ένα μεγάλο διάςσημα αδπάνειαρ απϋ σην χήυιςη σοτ νϋμοτ μέφπι σην ενεπγοποίηςη σοτ εγφειπήμασορ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 14
(2) σϋφοι
Μεςοππϋθεςμοι σϋφοι MSPT (1) Παπαγψγή, πποςέλκτςη και διασήπηςη σαλένσοτ. (2) Δημιοτπγία δεςμύν μεσαξό παπαγψγήρ και εκπαιδετσικοό ςτςσήμασορ (επανεξέσαςη σοτ πϋλοτ σψν Πανεπιςσημίψν ςσην αναπστξιακή ςσπασηγική σηρ ΜΑΣ). (3) Ενίςφτςη επιφειπημασικύν δεξιοσήσψν και ικανοσήσψν. (4) Πποςδιοπιςμϋρ ομάδψν ποτ δπαςσηπιοποιοόνσαι ςε νέοτρ σομείρ. (5) Εγγόηςη τχηλύν πποδιαγπαυύν ςε βαςικέρ ππομήθειερ. (6) Ππούθηςη θεςμικήρ ςτνεπγαςίαρ ςσην ανάπστξη μησποπολισικύν ςφεδίψν. (7) Εξαςυάλιςη τποδομύν ικανύν να εξαςυαλίςοτν σην ππϋςβαςη ςση ΜΑΣ. (8) Ένσαξη σηρ ΜΑΣ ςσο Ετπψπαωκϋ Δίκστο Μακποπεπιυεπειύν και C6. (9) Ενδτνάμψςη σοτ πϋλοτ σηρ ΜΑΣ ςσιρ ςφέςειρ μεσαξό σψν φψπύν σηρ Ανασολικήρ Μεςογείοτ και σψν φψπύν σοτ Ετξείνοτ Πϋνσοτ. (10) Ππούθηςη ςτγκεκπιμένψν ςσπασηγικύν για ενδτνάμψςη σψν ςφέςεψν με Αςιασικέρ Φύπερ (Κίνα, Ινδία κοκ.). (11) Διασήπηςη και ενδτνάμψςη σοτ οικιςσικοό δτναμικοό ςσον αςσικϋ ιςσϋ. (12) Ανσιμεσύπιςη σηρ σάςηρ διαφψπιςμοό (γκεσοποίηςηρ) σμημάσψν σοτ αςσικοό ιςσοό. (13) Αόξηςη σοτ ποςοςσοό σηρ οικιςσικήρ δπαςσηπιϋσησαρ μέςψ δημϋςιψν επενδόςεψν. (14) Επιμέποτρ ενςψμάσψςη σψν οικογενειύν σψν μεσαναςσύν για εξαςυάλιςη κοινψνικήρ ςτνοφήρ. (15) Ενςψμάσψςη σηρ σοπικήρ νεολαίαρ ςσην αςσική κοινψνική ζψή και ςσην σατσϋσησα σηρ πϋληρ και πποςέλκτςη νέψν απϋ άλλερ πεπιυέπειερ.
Μακποππϋθεςμοι σϋφοι MSPT (1) Επινϋηςη Γνύςηρ και Εξαςυάλιςη σηρ Διαθεςιμϋσησάρ σηρ (2) Νέοι Επιφειπημασικοί Σπϋποι και σιρ αναγκαίερ τποδομέρ (3) Οικονομική και Κοινψνική τνόπαπξη (4) Επισάφτνςη Μεσαππτθμίςεψν
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
(16) Εξαςυάλιςη σηρ αναγκαίαρ ποιϋσησαρ σψν Μέςψν Μαζικήρ Μεσαυοπάρ. (17) Εξαςυάλιςη ικανοό ςιδηποδπομικοό δικσόοτ με σο αεποδπϋμιο και σο λιμάνι. (18) Ευαπμογή ατσϋνομψν μονσέλψν διαφείπιςηρ ςσιρ τποδομέρ σοτ λιμανιοό και σοτ αεποδπομίοτ. (19) Εξαςυάλιςη ύςσε σο ςφέδιο πϋληρ λαμβάνει τπϋχη ση διανομή σψν αγαθύν (logistics) και τπηπεςιύν. (20) Εκςτγφπονιςμϋρ σοτ δετσεπεόονσορ οδικοό δικσόοτ. (21) Εξαςυάλιςη ικανοποιησικοό επιπέδοτ φψπικήρ ςτνοφήρ ςσο ςφέδιο πϋλεψρ. (22) Εξαςυάλιςη ιςοπποπίαρ μεσαξό σψν αναγκύν σηρ αςσικήρ ανάπστξηρ και σηρ πποςσαςίαρ σοτ υτςικοό πλοόσοτ και σηρ πολισιςσικήρ κληπονομιάρ (23) Καλλιέπγεια ςσοτρ πολίσερ και ιδιαίσεπα ςση νεολαία μίαρ κοτλσοόπαρ ανακόκλψςηρ και ππούθηςη σηρ ανάπστξηρ σηρ βιομηφανίαρ ανακόκλψςηρ. (24) Ππούθηςη μίαρ ςτγκεκπιμένηρ μησποπολισικήρ σατσϋσησαρ και υτςιογνψμίαρ. (25) όναχη μίαρ μησποπολισικήρ ςτμυψνίαρ για σιρ νέερ τποφπεύςειρ και σα δικαιύμασα σψν πολισύν και σηρ ατσοδιοίκηςηρ (δημιοτπγία ενϋρ μονσέλοτ παπασηπησηπίοτ για σην σήπηςη και σην τπεπάςπιςη σοτρ). (26) Δημιοτπγία μηφανιςμύν ςόνδεςηρ επγαςίαρ με σην οικογενειακή ζψή. (27) Διαμϋπυψςη μίαρ μησποπολισικήρ ςσπασηγικήρ ποτ θα εγγτάσαι ίςερ ετκαιπίερ και ποιϋσησα ςση δημϋςια εκπαίδετςη. (28) Ππούθηςη σοτ πολισιςμοό ψρ ςημείο αναυοπάρ σοτ δτναμιςμοό σηρ ΜΑΣ.
| 15
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 16
ΝΕΕ ΣΑΕΙ ΠΟΤ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΥΘΟΤΝ ΤΠΟΧΗ 1) Πεπιςςόσεπορ ανσαγψνιςμόρ, όμοιοι ςσόφοι Ενύ η μέθοδορ σοτ σπασηγικοό φεδιαςμοό φπηςιμοποιείσαι μεσά σην εμπειπία σοτ San Francisco (1984) και σηρ Βαπκελύνηρ (1987) απϋ ολοένα και πεπιςςϋσεπα μεγάλα αςσικά και μησποπολισικά κένσπα ςσον κϋςμο, φπηςιμοποιοόνσαι πλέον πολό πιο ςτγκεκπιμένερ και επικενσπψμένερ μέθοδοι και οπάμασα απϋ σα απφικά. Ενδεικσικά αναυέπεσαι μία ςειπά απϋ πϋλειρ με παπεμυεπείρ ςσϋφοτρ: Λονδίνο (ΗΒ) 2001: 1ο σπασηγικϋ φέδιο “σπασηγική Επιστφία μέςψ σηρ Διαυοπεσικϋσησαρ”. 2004: 2ο σπασηγικϋ φέδιο με ςσϋφο ση δημιοτπγία μίαρ αειυϋποτ παγκϋςμιαρ πϋληρ, με μακποππϋθεςμο οπίζονσα οικονομικήρ ανάπστξηρ, με κοινψνική ςτνοφή και βελσίψςη σοτ πεπιβάλλονσορ. Οι ςσπασηγικέρ κασηγοπιοποιοόνσαι ςε σέςςεπειρ επενδτσικοόρ σομείρ: Φύποι και τποδομέρ, Πολίσερ, Εσαιπίερ και μάπκεσιγκ και πποψθησικέρ ενέπγειερ. Για τποςσήπιξη ατσοό σοτ οπάμασορ δημιοτπγήθηκε η “Ένψςη Δημιοτπγικϋ Λονδίνο” (Creative London Association) ποτ λεισοτπγεί κάσψ απϋ σην εποπσεία σοτ Δημοσικοό τμβοτλίοτ σοτ Λονδίνοτ και η οποία αναυέπεσαι ςε ςτνεπγαςία με σα ϋπγανα σοτ ιδιψσικοό (ϋπψρ σο London First) και σοτ δημϋςιοτ σομέα (ϋπψρ σο Film London) απετθείαρ ςσον Δήμαπφο σοτ Μησποπολισικοό Λονδίνοτ. Υιλαδέλυεια (ΗΠΑ) 2002: Η πϋλη πποψθεί σιρ ςσπασηγικέρ σηρ “Υιλαδέλυεια Καινοσομία” με ςσϋφο να αναδειφθεί ςαν μία απϋ σιρ καλόσεπερ πϋλειρ παγκοςμίψρ για σην πποςέλκτςη σαλένσοτ και καινοσϋμψν επιφειπήςεψν. Ππϋκεισαι για μία ςτνεπγαςία δημϋςιοτ και ιδιψσικοό σομέα. αγκάη (ΛΔΚ) 2004: Σο Δημοσικϋ τμβοόλιο σηρ αγκάηρ ππϋσεινε σο ςφέδιο “Φσίζονσαρ ση δημιοτπγική αγκάη” (Building Creative Shangai). Πεπιςςϋσεποι απϋ 200 ειδικοί απϋ σο Πεκίνο, ση αγκάη, σο Γκοτάγκςοτ, σο Φογκ Κογκ και σην Σαωβάν ςτνεπγάςσηκαν για να μεσασπέχοτν ση αγκάη ςε ένα διεθνέρ μησποπολισικϋ κένσπο, ϋποτ οι δημιοτπγικέρ επιφειπήςειρ θα παίξοτν πϋλο κλειδί ςσην οικονομική ανάπστξη μέςψ σηρ δημιοτπγίαρ 18 Πάπκψν Δημιοτπγίαρ (Creative Parks). Austin / Texas (ΗΠΑ) Σο Δημοσικϋ τμβοόλιο Austin (Texas) ςε ςτνεπγαςία με σο Εμποπικϋ και Βιομηφανικϋ Επιμελησήπιο πποψθεί σο ςφέδιο “Austin-Ανθπύπινο Κευάλαιο” (Austin-Human Capital). Παπεμυεπή δπαςσηπιϋσησα έφοτν αναπσόξει η Ρύμη, σο Μιλάνο, σο Σοπίνο, σο Νσϋπσμοτνσ, η Βιέννη, η σοκφϋλμη, σο Βεπολίνο, σο Μπέπμπιγφαμ, σο Δοτβλίνο κλπ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 17
έφονσαρ πποσάξει σοτρ ανθπύπινοτρ πϋποτρ ψρ μηφανή για σην μησποπολισική ανσαγψνιςσικϋσησα. Σο ςόνολο σψν μεγάλψν πϋλεψν και μησποπολισικύν κένσπψν οπγανύνονσαι και επγάζονσαι με παπεμυεπείρ σπϋποτρ πάνψ ςσο μονσέλο τνεπγαςίαρ Δημοςίοτ και Ιδιψσικοό Σομέα αποςκοπύνσαρ ςσην μεσασποπή σηρ οικονομικήρ βάςηρ σοτρ και ςσην επισάφτνςη σηρ πποϋδοτ σοτρ μέςψ σηρ καινοσομίαρ και σηρ δημιοτπγικϋσησαρ.
Σπλεπψο ε πξνζπάζεηα απηή ηεο Θεζζαινλίθεο αθνξά ζπλνιηθά ηξία πεδία δξάζεο: 1.
Οηθνλνκία (δηαζεζηκφηεηα ππεξεζηψλ, πνιηηηθέο θαηλνηνκίαο, εθπαίδεπζε-παηδεία, θιπ. …).
2.
Κνηλσλία (κείσζε αληζνηήησλ, ειθπζηηθφηεηα κέζσ πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ, πνηφηεηα δσήο, δηαθνξεηηθφηεηα θαη αλνρή …).
3.
Αζηηθφο Σρεδηαζκφο (ππθλφηεηα, πνιχ-ρξεζηηθφηεηα, θπζηθέο θαη ςεθηαθέο ππνδνκέο, image, ελζσκάησζε πξναζηίσλ, …)
2) Επψσήμασα ππορ απάνσηςη Είναι δεδομένο ϋσι η παγκοςμιοποίηςη και η μείψςη σψν αποςσάςεψν και σψν άλλψν εμποδίψν ποτ ςτνεπάγεσαι ςε ςτνδταςμϋ με σην ομοιϋσησα σψν ςσϋφψν τποκαθιςσά σον παπαδοςιακϋ ανσαγψνιςμϋ μεσαξό κπασύν ςε άμεςο και διηπειπψσικϋ ανσαγψνιςμϋ μεσαξό πεπιυεπειύν και μεγάλψν αςσικύν κένσπψν. Σα βαςικά επψσήμασα ποτ ζησοόν απάνσηςη είναι: Γηα πνηνπο ιφγνπο κία εηαηξία απνθαζίδεη λα εγθαηαζηαζεί θαη λα παξάμεη πινχην θαη απαζρφιεζε ζε κία πεξηθέξεηα; Γηα πνηνπο ιφγνπο κία ήδε εγθαηεζηεκέλε εηαηξία απνθαζίδεη λα παξακείλεη; Γηα πνηνπο ιφγνπο απνθαζίδεη κία νηθνγέλεηα λα ζπλερίδεη λα θαηνηθεί θαη λα ζπλεηζθέξεη ζε κία πεξηθέξεηα/πφιε ή απνθαζίδεη λα κεηαθηλεζεί ζε άιιε;
3) Πεπιυεπειακή Στγκένσπψςη ή Αποκένσπψςη (;) ή Τι Πιθανόσησερ Έφει ςσο Μέλλον μία πόλη σψν Μεγεθών σηρ Θεςςαλονίκηρ; Για σο ζήσημα τπάπφοτν δόο ςφολέρ ςκέχηρ. Η ππύση κλαςική θεύπηςη σηρ κοινψνιολϋγοτ Saskia Sassen κασασάςςει σιρ πϋλειρ και σα μησποπολισικά κένσπα ςε σέςςεπειρ κασηγοπίερ: (α) 3-4 παγκϋςμια κένσπα σα οποία θεψποόνσαι οι ππαγμασικέρ γεννήσπιερ σηρ παγκϋςμιαρ οικονομίαρ (Λονδίνο, Νέα Τϋπκη, αγκάη και Σϋκτο
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 18
(β) 20 πεπιυεπειακέρ ππψσεόοτςερ με δημιοτπγικϋ σαλένσο, πεπιοφέρ ανάπστξηρ και τχηλοό βιοσικοό επιπέδοτ και σην σεφνογνψςία ςε θέμασα ςτγκένσπψςηρ δημιοτπγικύν και καινοσομικύν δπαςσηπιοσήσψν. Ατσέρ μποποόν να φαπακσηπιςσοόν ψρ κένσπα απιςσείαρ και εξειδίκετςηρ ςε ςτγκεκπιμένοτρ σομείρ (ςφέδιο, μϋδα, βιοσεφνολογία, γενεσική, σπϋυιμα, …). σην κασηγοπία ατσή σοποθεσοόνσαι πϋλειρ ϋπψρ σο Βεπολίνο, σο Μέξικο ίστ, σο Κάωπο, σο Λορ Άνσζελερ, η Μαδπίση, σο Μιλάνο, σο παπίςι, σο Πεκίνο, σο άο Πάολο, η ιγκαποόπη, … (γ) 100 πεπίποτ ππψσεόοτςερ σπίσοτ επιπέδοτ, οι οποίερ έφοτν μεν πεπιυεπειακή ςημαςία αλλά παίζοτν δετσεπεόονσα πϋλο ςσον παγκϋςμιο ανσαγψνιςμϋ. (δ) Λοιπά επαπφιακά κένσπα, δηλαδή πϋλειρ ποτ τπήπξαν ςημανσικέρ ςσην ανάπστξη μίαρ φύπαρ, αλλά δεν μπϋπεςαν να σοποθεσηθοόν δημιοτπγύνσαρ διεκδικύνσαρ για ατσέρ μία θέςη ςε έναν εξειδικετμένο πποςοδουϋπο μικπϋ σομέα σηρ παγκϋςμιαρ αγοπάρ (global niche). Οι πϋλειρ ατσέρ παπϋλο ϋσι δεν είναι σϋποι φαμηλήρ ποιϋσησαρ ζψήρ και είναι ςφεσικά πλοόςιερ παπαμένοτν πεπιθψπιοποιημένερ. Σην πιαίζην απηήο ηεο ζεψξεζεο, ε Θεζζαινλίθε αλήθεη αλακθηζβήηεηα ζηελ ηέηαξηε θαηεγνξία πφιεσλ/αζηηθψλ θέληξσλ.
H δεόσεπη και ςφεσικά νεϋσεπη θεύπηςη, θέσει ψρ δεδομένο σην διαπιςσοόμενη τποφύπηςη σηρ κτπιαπφίαρ σψν λεγϋμενψν παγκϋςμιψν πϋλεψν, ϋποτ παπασηπείσαι μία αποςτςπείπψςη σηρ οικονομικήρ ιςφόορ (declustering) σψν ςημανσικϋσεπψν αςσικύν κένσπψν, ππορ σα πποάςσια ή ππορ μικπϋσεπερ πϋλειρ. Παπά σο γεγονϋρ ϋσι μία σέσοια εξέλιξη βπίςκεσαι ακϋμη ςε απφική υάςη, είναι αναμυιςβήσησο ϋσι οι εσαιπίερ και οι επγαζϋμενοι σηρ γνύςηρ διαθέσοτν πλέον πολλέρ επιλογέρ εγκασάςσαςηρ παγκοςμίψρ. Η μεσακίνηςη απϋ σο αςσικϋ κένσπο ςσα πποάςσια μποπεί να ουείλεσαι ςσα ατξημένα κϋςση σοτ κένσποτ σηρ πϋληρ (μιςθύμασα, δημοσικά σέλη, μεσακίνηςη, ςσάθμετςη κοκ.). Ενύ σο 1970 μϋνο 11% σψν αμεπικάνικψν εσαιπιύν είφαν σην έδπα σοτρ ςε πποάςσια πϋλεψν, ςήμεπα σο ποςοςσϋ ανέπφεσαι ςσο 50%. Πϋλειρ ϋπψρ η Ν. Τϋπκη και σο ικάγο ανσιμεσψπίζοτν ςήμεπα μία μείψςη σψν εγκασεςσημένψν εσαιπιύν ςσο αςσικϋ κένσπο σοτρ κασά 2/3 πεπίποτ ςε ςφέςη με σο 1970 (ενδεικσικά βλέπε σιρ πεπιπσύςειρ σηρ Microsoft σηρ IBM και σηρ INTEL). Διαπιςσύνεσαι δε ςε κένσπα παποφήρ τπηπεςιύν ϋπψρ η Βοςσύνη, σο ικάγο και σο αν Υπανσςίςκο μία παγδαία μείψςη εσαιπιύν και παπεφϋμενψν τπηπεςιύν τχηλήρ πποςσιθέμενηρ αξίαρ. Απϋ σιρ εξελίξειρ ατσέρ αναδείφθηκαν νέερ πϋλειρ οι οποίερ ψυελήθηκαν βαςιζϋμενερ ςσα καλά δίκστα σηλεπικοινψνιύν, ςσο ςτγκοινψνιακϋ δίκστο και ςσο φαμηλϋ κϋςσορ σψν αεποποπικύν πσήςεψν ππορ ατσέρ. Οι παπάγονσερ ατσοί επέσπεχαν σην μεσακίνηςη απϋ σα κένσπα ςε πιο απομακπτςμένα πεπιυεπειακά κένσπα (λ.φ. ο μεγάλορ επενδτσικϋρ ϋμιλορ σοτ Warren Buffet μεσακινήθηκε ςσην Omaha/Nebraska,
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 19
ο μεγαλόσεπορ ϋμιλορ λιανικύν πψλήςεψν ςσον κϋςμο Wall-Mart έφει έδπα σο Bettonville/Arkansas). Πέπαν σψν ΗΠΑ, οι σάςειρ ατσέρ διαπιςσύνονσαι και ςσην Ετπύπη, ϋπψρ σο κένσπο σοτ Λονδίνοτ σοτ οποίοτ ο πληθτςμϋρ μειύνεσαι ςσαθεπά ππορ ϋυελορ σψν γεισονικύν πεπυεπειακύνκένσπψν (Κενσ, Κοπνοτάλλη, κλπ.), σο κένσπο σηρ Υπαγκυοόπσηρ, σοτ Αμβοόπγοτ, σηρ Μαδπίσηρ και σοτ Νσόςςελνσοπυ ϋποτ οι επγαζϋμενοι σψν εσαιπιύν σοτ κένσποτ σαξιδεόοτν καθημεπινά αποςσάςειρ 50-8φιλιομέσπψν. Άλλερ μεγάλερ εσαιπίερ ϋπψρ η Bertelsman, η Philips και η Volkswagen λεισοτπγοόν ήδη απϋ μικπϋσεπερ πϋλειρ. Σέλορ σο φαπακσηπιςσικϋσεπο παπάδειγμα ατσήρ σηρ σάςηρ είναι σο Βεπολίνο σο οποίο παπά σιρ πποςπάθειερ να μεσασπέχοτν σην πϋλη ςε μία ετπψπαωκή επιφειπημασική ππψσεόοτςα, είναι πλέον γνψςσϋ για σον σοτπιςμϋ και σην φαλαπή και άνεση διαβίψςη σψν κασοίκψν σοτ. ε ετπψπαωκϋ επίπεδο ατσή η σάςη θα ενιςφτθεί μεσά σην είςοδο σψν νέψν κπασύν μελύν. Άλλψςσε παπϋμοιερ σάςειρ είναι πλέον οπασέρ και ςε ανεπφϋμενερ οικονομίερ ϋπψρ ςσην Ινδία ϋποτ πποσιμοόνσαι οι Bangalore και Jaipur απϋ σην Βομβάη και σο Νέο Δελφί, ςσο Μεξικϋ ϋποτ πποσιμοόνσαι σο Chilango, η Guadalahara και σο Monterrey απϋ σο Mexico City και ςσην Μ. Ανασολή ϋποτ πποσιμάσαι σο Dubai και σο Abu Dhabi απϋ σο Κάωπο και σην Σεφεπάνη. σον 21ο αιύνα μικπέρ κοςμοπολίσικερ πϋλειρ ϋπψρ σο Λοτξεμβοόπγο, σο Σελ-Αβίβ και η ιγκαποόπη πποςυέποτν καλόσεπερ ςτνθήκερ απϋ σιρ μεγαλοτπϋλειρ σψν 10-15 εκασομμτπίψν κασοίκψν. Η Θεζζαινλίθε κπνξεί ππφ πξνυπνζέζεηο λα δηεθδηθήζεη κία ηέηνηα πξνηίκεζε έλαληη ηεο Αζήλαο θαη ησλ ινηπψλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Ν.Α. Δπξψπεο ηεο Α. Μεζνγείνπ θαη ηνπ Δχμεηλνπ Πφληνπ.
4) Η παγκοςμιοποίηςη σηρ καινοσομίαρ και η ειςαγψγή μίαρ νέαρ ανσίληχηρ για σην επιφειπημασική δπάςη Κάθε νέο πποωϋν ακολοτθεί μία ποπεία ποτ ξενικά απϋ ση βαςική έπετνα, ακολοτθεί η ευαπμοςμένη έπετνα, η επύαςη, η ανάπστξη, οι έλεγφοι, η παπαγψγή και η ςτνεφήρ σεφνική πποςπάθεια βελσίψςηρ ςσιρ διαδικαςίερ ή σον φειπιςμϋ. Σο γεγονϋρ ϋσι κάθε υάςη σηρ διαδικαςίαρ είναι ςτγκεκπιμένη και φαπακσηπίζεσαι απϋ μία μοναδικϋσησα οδηγεί ςσην ατξανϋμενη σάςη να κασανέμονσαι (outsourcing) μεπικέρ ςε άλλερ πεπιοφέρ ποτ πποςυέποτν καλόσεπερ λόςειρ (βλ. Κίνα, Ινδία, Λεσονία, κλπ.) .
Φαπακσηπιςσικϋ είναι σο παπάδειγμα σηρ Dalian, η οποία είναι μία μονσέπνα κινεζική πϋλη ςσο γεψγπαυικϋ σπίγψνο Κίναρ-Κοπέαρ-Ιαπψνίαρ. Η πϋλη είναι ιδιαίσεπα ελκτςσική ςσην ολοκλήπψςη οπιςμένψν υάςεψν σοτ κόκλοτ σψν πποωϋνσψν για εσαιπίερ και σψν σπιύν φψπύν. Πέπα απϋ άλλοτρ λϋγοτρ ατσϋ εξηγείσαι διϋσι η πϋλη έφει 22 πανεπιςσήμια με 200.000 υοισησέρ ςε σομείρ σψν θεσικύν επιςσημύν. Ακϋμα ϋμψρ και οι απϋυοισοι σηρ κασεόθτνςηρ σψν ανθπψπιςσικύν και κοινψνικύν ςποτδύν μαθαίνοτν για δόο εξάμηνα μεσά σην απουοίσηςη σοτρ σην Ιαπψνική γλύςςα και ςσοιφεία Ηλεκσπονικύν Τπολογιςσύν για να βελσιύςοτν ση θέςη σοτρ ςσην αγοπά επγαςίαρ).
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 20
Θα ππέπει να ληυθεί επιπλέον τπϋχη ϋσι η ειςαγψγή σέσοιψν ςσπασηγικύν πποςέλκτςηρ δεν μποπεί να πεπιοπίζεσαι ςσην ειςαγψγή νέψν σεφνολογιύν αυοό δεν απκοόν για σιρ επιδιψκϋμενερ αλλαγέρ. Ο εκςτγφπονιςμϋρ με ση μοπυή σεφνικύν τποδομύν (λ.φ. μηφανοπγάνψςη μέςψ Η/Τ) δεν απκεί απϋ μϋνορ σοτ φψπίρ παπάλληλα να ςτνοδεόεσαι απϋ οπιζϋνσιερ αλλαγέρ ςσα ςτςσήμασα οπγάνψςηρ. Κασά ςτνέπεια ατσϋ ποτ αναδεικνόεσαι ψρ ςημανσικϋσεπο ςσοιφείο είναι η επικένσπψςη ςση διαςόνδεςη σέσοιψν τποδομύν με σην οπιζϋνσια ςτνεπγαςία μεσαξό σψν επιμέποτρ δπύνσψν, δηλαδή δίνονσαρ ση δτνασϋσησα αποσελεςμασικήρ διαφείπιςηρ μεσαξό σηρ έδπαρ σηρ εσαιπίαρ και σψν σμημάσψν ποτ εγκαθίςσανσαι ςε φύπερ ανά σον κϋςμο. Ατσή είναι δτνασή μϋνο ϋσαν πποςυέπεσαι η επιφειπηςιακή δτνασϋσησα να γίνει εκμεσάλλετςη σοτ εξοπλιςμοό μέςψ σοτ διαδικσόοτ, δικσόοτ οπσικύν ινύν, κλπ. Η Θεζζαινλίθε πξέπεη λα εθζπγρξνλίζεη ηηο ηειεπηθνηλσληαθέο ππνδνκέο δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζε εηαηξίεο κίαο άκεζεο νξηδφληηαο δηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ ηνπο.
τμπληπψμασικά ςσον εκςτγφπονιςμϋ σψν σηλεπικοινψνιακύν τποδομύν πολλά μησποπολισικά κένσπα σηρ Ετπύπηρ έφοτν αναγνψπίςει ψρ πποσεπαιϋσησα σην ςτγκοινψνιακή διαςόνδεςη σοτρ. Λαμβάνονσαρ τπϋχη σα κπισήπια κϋςσοτρ, φπϋνοτ και πποςσαςίαρ σοτ πεπιβάλλονσορ, επιδιύκοτν σατσϋφπονα σην βελσίψςη σηρ διαφείπιςηρ σψν αεπολιμένψν σοτρ και σην διαςόνδεςη σοτρ ςσο τπϋ δημιοτπγία ετπψπαωκϋ δίκστο ςιδηποδπϋμψν τχηλύν σαφτσήσψν. Σο δίκστο ατσϋ ποτ έφει ήδη θεςμοθεσηθεί, αυοπά κασαπφήν σην Ιςπανία, ση Γαλλία σο ΗΒ, σιρ Κάσψ Φύπερ, ση Γεπμανία και σην Ισαλία και πποψθείσαι με ση ςτνεπγαςία σψν απφύν σψν μησποπολισικύν πεπιοφύν σψν φψπύν ατσύν και σψν εθνικύν εσαιπιύν ςιδηποδπϋμψν. Ππϋκεισαι για ένα ετπψπαωκϋ ςτγκοινψνιακϋ δίκστο δεόσεπηρ γενιάρ, σο οποίο ξεπεπνά σην παπαδοςιακή ανσίληχη σψν οδικύν αξϋνψν ψρ μέςοτ ενοποίηςηρ σψν ετπψπαωκύν πεπιυεπειύν δίνονσαρ πποσεπαιϋσησα ςσο ςιδηπϋδπομο και ϋςον αυοπά σοτρ κενσπικοόρ ςτγκοινψνιακοόρ άξονερ ςσο ςιδηπϋδπομο μεγάλψν σαφτσήσψν. Σατσϋφπονα πεπιοπίζει σην εξάπσηςη σψν αςσικύν κένσπψν απϋ σιρ πποσεπαιϋσησερ σψν αεποποπικύν εσαιπιύν. όμυψνα με σιρ εκσιμήςειρ, η ένσαξη ςσο τπϋ δημιοτπγία δίκστο ετπψπαωκύν ςιδηποδπϋμψν μεγάληρ σαφόσησαρ θα κπίνει ςε μεγάλο βαθμϋ και σην κασάσαξη σψν ετπψπαωκύν μησποπολισικύν κένσπψν ςε ςτςπειπύςειρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ. σην Ελλάδα δτςστφύρ ο ςφεδιαςμϋρ σψν νέψν οδικύν αξϋνψν σαφείαρ κτκλουοπίαρ (βλ. Εγνασία Οδϋρ, Ιϋνια Οδϋρ) δεν πποέβλεχε σην παπάλληλη λεισοτπγία ηλεκσποδοσοόμενοτ ςιδηποδπομικοό δικσόοτ σο οποίο θα μποποόςε να δύςει μία μακποππϋθεςμη λόςη ςσιρ εςψσεπικέρ μεσαυοπέρ και μεσακινήςειρ. Η κασάςσαςη σοτ ΟΕ ςε επίπεδο σεφνογνψςίαρ, τποδομύν, τλικοό και εκςτγφπονιςμοό είναι ενδεικσική. Σέλορ ο κενσπικϋρ ςιδηποδπομικϋρ άξοναρ Αθήναρ-Θεςςαλονίκηρ-Κήπψν τπολείπεσαι δπαμασικά ςε τποδομέρ έσςι ύςσε να μποπεί να ενσαφθεί ςσο ετπψπαωκϋ δίκστο ςιδηποδπϋμψν μεγάλψν σαφτσήσψν.
Όζνλ αθνξά ηε δηεζλή πξνζβαζηκφηεηά ηεο, ε Θεζζαινλίθε έρεη ιφγσ ηεο εγγχηεηαο ηεο κε ηα βφξεηα ζχλνξα ηε δπλαηφηεηα θαη πξέπεη λα επηδηψμεη ηε δηαζχλδεζε ηεο κε ηα ππφ δεκηνπξγία
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 21
επξσπατθά ζηδεξνδξνκηθά δίθηπα πςειψλ ηαρπηήησλ, πξνσζψληαο ηε δεκηνπξγία ηνπ άμνλα Βηέλλεο-Βειηγξαδίνπ-Σθνπίσλ-Θεζζαινλίθεο-Κσλζηαληηλνχπνιεο.
5) Η ατξανόμενη ςημαςία σηρ εκπαίδετςηρ, σηρ παιδείαρ και σοτ πολισιςμού για μία πεπιυέπεια “γνώςηρ” και η εξέλιξή σηρ ςε μία πεπιυέπεια “δημιοτπγίαρ. Ππϋκεισαι για μία απϋ σιρ πλέον ενδιαυέποτςερ εξελίξειρ και βπίςκεσαι ςε άμεςη ςτνάπσηςη με σα πποαναυεπθένσα. Έφει δε ιδιαίσεπη ςημαςία για σο ϋπαμα και σο μέλλον μίαρ Μησποπολισικήρ Πεπιοφήρ Θεςςαλονίκηρ.
5.1. Το Πανεπιςσήμιο ψρ πτπήναρ σηρ Μησποπολισικήρ Πεπιυέπειαρ “γνώςηρ” Θεςςαλονίκηρ Ανανσίππησα η εξέλιξη σηρ Μησποπολισικήρ Πεπιοφήρ Θεςςαλονίκηρ ςε πεπιυέπεια γνύςηρ, πποςελκόονσαρ ξένερ άμεςερ επενδόςειρ, επιφειπήςειρ και εξειδικετμένοτρ ειδικοόρ και επιςσήμονερ, ςσηπίζεσαι ςε μία αλληλεπίδπαςη παπαγϋνσψν. Πιο ςτγκεκπιμένα, η διαδικαςία ατσή αυοπά ένα υαινϋμενο ελικοειδοόρ διάδπαςηρ ποτ θα ςτγφπονίςει σα πανεπιςσήμια, σην ατσοδιοίκηςη και σιρ επιφειπήςειρ με ςσϋφο σον ςτνδταςμϋ σψν δτνασοσήσψν και σψν δπάςεψν σοτρ να δημιοτπγήςοτν ένα κοινϋ πλεονέκσημα, σο οποίο αδτνασοόν να επισόφοτν ο καθέναρ μϋνορ σοτ. Θα παπάγοτν γνύςη και ιδέερ ποτ θα ευαπμϋζοτν ςσιρ πποοπσικέρ και σα ςτμυέπονσα σψν τπολοίπψν ςσο πλαίςιο μίαρ κοινά αποδεκσήρ ςσπασηγικήρ για ση Θεςςαλονίκη. σο πλαίςιο ατσϋ είναι ιδιαίσεπα ςημανσική η ςτμμεσοφή σψν πολισύν ςσιρ δημϋςιερ διαδικαςίερ δημιοτπγίαρ ατσήρ σηρ πεπιυέπειαρ “γνύςηρ” με αποσέλεςμα να μην αναυεπϋμαςσε ςε μά σπιπλή αλλά ςε μία “σεσπαπλή ελικοειδή διάδπαςη”. Ποιορ ϋμψρ μποπεί να είναι ο πϋλορ σψν Πανεπιςσημίψν ςε μία σέσοιοτ σόποτ ανάπστξη σηρ ΜΑΣ, πψρ διαυοποποιοόνσαι απϋ σιρ επιφειπήςειρ γνύςηρ και ποιερ είναι οι πποκλήςειρ ποτ ανσιμεσψπίζοτν; Η ππύση λεισοτπγία σψν Πανεπιςσημίψν έγκεισαι ςσα ποιοσικά φαπακσηπιςσικά σοτ ακαδημαωκοό πποςψπικοό σοτρ, σα οποία σοτρ δίνοτν ση δτνασϋσησα να αναγνψπίζοτν και να ενσοπίζοτν σιρ νέερ ςημανσικέρ εξελίξειρ. Ατσϋ δεν αυοπά σϋςο ση ςσενή σεφνολογική ανάπστξη ςσην οποία άλλψςσε οι ίδιερ οι επιφειπήςειρ-γνύςηρ είναι ππψσοπϋπερ αλλά κτπίψρ σα κοινψνικά και πολισιςσικά υαινϋμενα ποτ οπιοθεσοόν ή πποςανασολίζοτν σιρ σεφνολογικέρ εξελίξειρ. Άλλψςσε ακϋμη και ατσή καθατσή η αναγνύπιςη, η μελέση και η εξήγηςη υαινομένψν ϋπψρ η ςτςπείπψςη οικονομικήρ ιςφόορ ςε πεπιυέπειερ ή μεγάλα αςσικά κένσπα τπήπξε σο αποσέλεςμα σηρ δπάςηρ σηρ ακαδημαωκήρ κοινϋσησαρ. Σα μέλη σηρ ακαδημαωκήρ κοινϋσησαρ είναι ατσά ποτ εκυπάζοτν σην ππψσοβοτλία μίαρ ςτνδταςμένηρ λεισοτπγίαρ σψν παπαπάνψ μεσϋφψν μίαρ πεπιυέπειαρ ή αςσικοό κένσποτ ενςψμασύνονσαρ ςε ένα κοινϋ ϋπαμα σιρ οικονομικέρ, πολισικέρ, κοινψνικέρ και πολισιςσικέρ διαςσάςειρ σηρ ζψήρ ςσην ΜΑΣ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 22
Η δεόσεπη και πλέον ςημανσική λεισοτπγία σψν Πανεπιςσημίψν είναι η μϋπυψςη και εκπαίδετςη σψν απουοίσψν για σην ανάπστξη ατσήρ σηρ πεπιυέπειαρ γνύςηρ. Παπά σο γεγονϋρ ϋσι σα Πανεπιςσήμια πποςυέποτν μία ετπεία γκάμα γνύςεψν και ικανοσήσψν για πάπα πολλά επαγγέλμασα, η ικανϋσησα πποςυοπάρ τχηλοό επιπέδοτ επιςσημϋνψν ικανύν να ςτνειςυέποτν ςση δημιοτπγία μίαρ πεπιυέπειαρ γνύςηρ μποπεί να εξαςυαλιςσεί μέςψ μίαρ ςτςσημασοποιημένηρ αλληλοενημέπψςηρ (feed-back). Με ατσϋ σον σπϋπο θα γίνει δτνασή μία αππϋςκοπση ποή πληπουοπιύν με αποδέκσερ κτπίψρ σοτρ υοισησέρ οι οποίοι θα είναι ςε θέςη να κάνοτν σην καλόσεπη δτνασή επιλογή εξειδίκετςηρ και καπιέπαρ. Η σπίση λεισοτπγία αυοπά σην επετνησική δπαςσηπιϋσησα σψν Πανεπιςσημίψν. Η ςτνειςυοπά σοτρ ςσην πεπιυεπειακή ππούθηςη σηρ επινοησικϋσησαρ έφει ςφέςη με: 1. σο επετνησικϋ δτναμικϋ, 2. σην ποιϋσησα σηρ έπετναρ, 3. σην ευαπμοςιμϋσησα σηρ έπετναρ, 4. σοτρ αποσελεςμασικοόρ μηφανιςμοόρ μεσαυοπάρ σηρ γνύςηρ και 5. ση δτνασϋσησα αποππϋυηςηρ σψν αποσελεςμάσψν σηρ απϋ σοτρ παπαπάνψ λοιποόρ μεσϋφοτρ σηρ πεπιυέπειαρ. Σα Πανεπιςσήμια μποποόν κασαπφήν να ςτνειςυέποτν ςσα σέςςεπα ππύσα πεδία. Θα ππέπει να εξανσλήςοτν σιρ δτνασϋσησερ σοτρ να εξανσλοόν σο επετνησικϋ δτναμικϋ σοτρ και να εξαςυαλίζοτν μία τχηλήρ ποιϋσησαρ ευαπμϋςιμη έπετνα ςσο βαθμϋ ποτ ςτνδτάζονσαι σα δόο φαπακσηπιςσικά. Σο σέσαπσο πεδίο εμυανίζει ππουανείρ δτςκολίερ δεδομένηρ σηρ έλλειχηρ εμπειπίαρ, σεφνογνψςίαρ και πποςψπικοό αλλά και λϋγψ σηρ διςσακσικϋσησαρ μέποτρ σηρ ακαδημαωκήρ κοινϋσησαρ. Είναι αναγκαίο να ανσιμεσψπιςσεί η ςτνσηπησική θεύπηςη σηρ μη-διάθεςηρ σηρ παπαγϋμενηρ γνύςηρ ςσον ιδιψσικϋ σομέα είσε ψρ πολίσερ είσε ψρ οικονομικέρ μονάδερ. Αλλά η μεσαυοπά και η αποππϋυηςη σψν αποσελεςμάσψν σηρ επιςσημονικήρ έπετναρ σψν Πανεπιςσημίψν δεν αυοπά μϋνο ση δτνησικά εμποπικά εκμεσαλλεόςιμη γνύςη αλλά και σην μεσαυοπά ή ανσαλλαγή γνύςηρ ποτ δεν αυοπά άμεςα εμποπική δπαςσηπιϋσησα. Ατσή μποπεί να έφει ςφέςη λ.φ. με σην ςτνεπγαςία μεσαξό Πανεπιςσημίψν και πολισιςσικύν ιδπτμάσψν (βλ. μοτςεία, κλπ.) για σην μϋπυψςη σψν πολισύν ςε ςημανσικά θέμασα ϋπψρ η πποςσαςία σοτ πεπιβάλλονσορ, η βιοσεφνολογία, ο διάλογορ μεσαξό σψν θπηςκειύν, η εγκλημασικϋσησα, η κασαπολέμηςη σψν ναπκψσικύν, κοκ. Με ατσϋ σον σπϋπο σα Πανεπιςσήμια μποποόν να ςτνειςυέποτν ϋφι μϋνο ςση μεσαυοπά γνύςηρ και ςση δημϋςια κασανϋηςη σηρ επιςσήμηρ και σηρ έπετναρ αλλά και ςση μεσαυοπά γνύςηρ η οποία θα αξιολογηθεί και θα εκσιμηθεί αναλϋγψρ απϋ σιρ σοπικέρ κοινψνίερ. τνεπύρ ο πϋλορ σψν Πανεπιςσημίψν αυοπά σϋςο ση μεσαυοπά ϋςο και σην ανάδειξη σηρ γνύςηρ ςσοτρ πολίσερ σηρ ΜΑΣ. Η σελετσαία λεισοτπγία σψν Πανεπιςσημίψν έφει ςφέςη με σον πϋλο σοτρ ςσην ανάπστξη σοτ ασϋμοτ και σψν ιδεύν σοτ. Η ασομική πνετμασική εξέλιξη και ανάπστξη θα ππέπει να παπαμένει πάνσα σο επίκενσπο σηρ πανεπιςσημιακήρ παιδείαρ και η ςτνεφήρ έπετνα πάνψ ςση δημιοτπγικϋσησα σοτ ασϋμοτ αποσελεί σην ασμομηφανή σηρ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 23
επιςσημονικήρ πποϋδοτ. σην κασεόθτνςη ατσή θα ππέπει να δπαςσηπιοποιηθοόν σα Πανεπιςσήμια ξαναβπίςκονσαρ πάλι σον ανθπψπιςσικϋ φαπακσήπα σοτρ. Η εξέλιξη μίαρ πεπιυέπειαρ ςε ένα πεπιβάλλον γνύςηρ και δημιοτπγικϋσησαρ απαισεί σην ενεπγή εμπλοκή Πανεπιςσημίψν ποτ θα κληθοόν να ανσιμεσψπίςοτν σην ππϋκληςη μίαρ κοινψνίαρ σηρ γνύςηρ, ανσαποκπινϋμενερ ςσιρ πεπιυεπειακέρ ανάγκερ, ςσα πποβλήμασα και ςσα οπάμασα: σον σπϋπο να ςφημασίζοτν δημιοτπγικέρ ακαδημαωκέρ μονάδερ/ ομάδερ και σον σπϋπο να επιλέγοτν επιςσήμονερ σψν οποίψν η δημιοτπγικϋσησα μποπεί να αναπστφθεί και να εκυπαςσεί μέςα ςε ατσέρ. Γηα ηελ αλάπηπμε κίαο Μεηξνπνιηηηθήο Θεζζαινλίθεο ηεο γλψζεο θαη ηεο δεκηνπξγίαο είλαη απαξαίηεηε ε ζχκπξαμε ηεζζάξσλ κεηφρσλ: (α) ηα Παλεπηζηήκηα πνπ ζα παξάγνπλ θαη ζα πξνζθέξνπλ γλψζε, (β) ε Κεληξηθή Γηνίθεζε θαη Απηνδηνίθεζε πνπ ζα θαζηζηνχλ δπλαηέο ηηο ζεζκηθέο αιιειεπηδξάζεηο, ζα πξνζθέξνπλ ηηο ειάρηζηεο απαξαίηεηεο ππνδνκέο θαη ζα αλαιακβάλνπλ ηηο πξνσζεηηθέο δξάζεηο, (γ) νη Δπηρεηξήζεηο πνπ ζα είλαη πξφζπκεο λα αληηκεησπίζνπλ ηελ πξφθιεζε ηεο αλάπηπμεο ηεο γλψζεο θαη ηεο επηλνεηηθφηεηαο γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, θαη (δ) νη Πνιίηεο νη νπνίνη ζα ζπκκεηάζρνπλ ζην φξακα ηεο δεκηνπξγίαο κίαο ηνπηθήο θνηλσλίαο γλψζεο θαη δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ζα ην δηαηεξήζνπλ κε ηελ ππνζηήξημε, ηελ θαληαζία θαη ηηο ηδέεο ηνπο. Σπλνιηθά ε εγγχεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηνπ κέιινληνο απαηηεί κία ζχγθιηζε θαη ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο (Παλεπηζηεκίσλ), ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ηεο ηερληθήο/επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη ησλ παξαγσγηθψλ ηάμεσλ.
5.2. Από ση οικονομία σηρ γνώςηρ ςση δημιοτπγική οικονομία Όπψρ διαπιςσύνεσαι η οικονομία σηρ γνύςηρ η οποία ήσαν ο πτπήναρ σηρ δτσικήρ επιφειπημασικήρ ςσπασηγικήρ μεσαυέπεσαι ςσαδιακά ςε εσαιπίερ σοποθεσημένερ ςε φύπερ φαμηλοό κϋςσοτρ παπαγψγήρ, ϋπψρ η Κίνα, η Ινδία, οι φύπερ σηρ Ινδοκίναρ, η Ρψςία, η Σςεφία, η Οτγγαπία. σαδιακά η δημιοτπγικϋσησα καθίςσασαι η βαςική ικανϋσησα σψν επιφειπήςεψν. Παπϋλο ϋσι πεπιμέναμε η οικονομία σηρ γνύςηρ να διασηπήςει για πάνσα σα ππψσεία σψν οικονομιύν σψν δτσικύν φψπύν, οι οποίερ διαθέσοτν καλά Πανεπιςσήμια, ιςφτπά επετνησικά επγαςσήπια και επιφειπημασική κοτλσοόπα, η παγκοςμιοποίηςη πποκάλεςε σεπάςσιερ ανακασασάξειρ ςε παπαγψγικοόρ σομείρ ϋπψρ σηρ ατσοκινησοβιομηφανίαρ και ηλεκσπονικύν ειδύν. Η παγκοςμιοποίηςη σψν δπαςσηπιοσήσψν ακϋμα και σψν ίδιψν σψν Πανεπιςσημίψν έφει κασαςσήςει ακϋμα και σην γνύςη εμποπεόςιμο αγαθϋ. Οι εσαιπίερ ανσιλαμβάνονσαι πλέον σην επινοησικϋσησα απϋ διαυοπεσικϋ ππίςμα, πάνψ ςση βάςη μίαρ εξασομικετμένηρ κασανϋηςηρ σηρ κοτλσοόπαρ σψν κασαναλψσύν, επικενσπύνονσαρ σιρ πποςπάθειερ σοτρ ςσον ενσοπιςμϋ σψν επιθτμιύν σψν κασαναλψσύν ππιν ατσέρ ςτγκεκπιμενοποιηθοόν και εκυπαςσοόν. Κασά ςτνέπεια η επινοησικϋσησα επικενσπύνεσαι ςσην κασανάλψςη ςτνδέονσάρ ση με σα αιςθήμασα και σο θτμικϋ σψν κασαναλψσύν. Ατσή η εξψςσπευήρ ςτλλογιςσική λαμβάνει τπϋχη σηρ σιρ εμπειπίερ σψν ίδιψν σψν κασαναλψσύν. Παπαδείγμασα ατσήρ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 24
σηρ σάςηρ είναι η μεσάβαςη απϋ σο ςτμβασικϋ καυέ ςσα Starbucks και απϋ σο παπαδοςιακϋ εςσιασϋπιο ςσιρ επύντμερ αλτςίδερ εςσιασοπίψν. Ενύ λοιπϋν η επινοησικϋσησα κασά ση διάπκεια σηρ δεκαεσίαρ σοτ ’90 ςήμαινε ανάπστξη νέψν σεφνολογιύν ςσα επετνησικά επγαςσήπια, σον ςφεδιαςμϋ νέψν πποωϋνσψν και σην διοφέσετςη σοτρ ςσοτρ κασαναλψσέρ η ςόγφπονη επινοησικϋσησα ςημαίνει σην παπασήπηςη σψν κασαναλψσύν, σην αναζήσηςη και διεπεόνηςη σψν επιθτμιύν σοτρ και σον ςφεδιαςμϋ πποωϋνσψν και τπηπεςιύν ποτ θα ανσαποκπίνονσαι ςσιρ ανάγκερ σοτρ ατσέρ. όμυψνα με σιρ παπαπάνψ σάςειρ, μία πεπιυέπεια για να διασηπήςει σην ανσαγψνιςσικϋσησα σηρ ουείλει να ενιςφόςει σην δημιοτπγική αξία σηρ. Όποτ τπάπφει δημιοτπγικϋσησα ςτγκενσπύνεσαι πλοόσορ, ενιςφόεσαι η απαςφϋληςη και βελσιύνεσαι η ποιϋσησα ζψήρ. Η αναυοπά ςσην δημιοτπγικϋσησα δεν πεπιοπίζεσαι ςσοτρ καλλισέφνερ ή ςσα διαυημιςσικά γπαυεία, αλλά αυοπά ϋλοτρ σοτρ πολίσερ ποτ η δημιοτπγικϋσησα αποσελεί μέπορ σοτ επαγγέλμασορ σοτρ, ϋπψρ οι επιςσήμονερ, οι μοτςικοί, οι απφισέκσονερ, οι οικονομολϋγοι, οι ςφεδιαςσέρ, οι δικηγϋποι, οι ςτγγπαυείρ κοκ., δηλαδή ϋλοτρ εκείνοτρ ποτ είναι ςε θέςη να παπάξοτν νέερ ιδέερ ξευεόγονσαρ απϋ σην ςτμβασικϋσησα. Με ατσϋ σον σπϋπο είναι δτνασή η διασήπηςη σηρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ μαρ. Για σοτρ λϋγοτρ ατσοόρ η κινησικϋσησα, η ποιϋσησα σηρ ζψήρ, η δημιοτπγία ενϋρ ςτγκεκπιμένοτ “κλίμασορ” κλπ. αποσελοόν παπάγονσερ ανάδειξηρ σοτ σϋποτ, οι οποίοι αποκσοόν ςτνεφύρ μεγαλόσεπη ςποτδαιϋσησα ςσον καθοπιςμϋ σηρ ςσπασηγικήρ σψν μησποπολισικύν κένσπψν.
Η Μεηξνπνιηηηθή Θεζζαινλίθε ζηελ πξνζπάζεηα ηεο λα θαηαθηήζεη κία ζέζε ζην δηεζλέο αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ νθείιεη λα επηθεληξσζεί ζηελ ελεξγνπνίεζε θαη ηελ αμηνπνίεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ησλ πνιηηψλ ηεο κε ζηφρν ηε δηαξθή παξαγσγή θαηλνηνκίαο κέζσ ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο. Καηλνηνκία είλαη θάζε δεκηνπξγηθή ηδέα κε απνηέιεζκα. Γηαξθήο ζηφρνο είλαη ινηπφλ ε εμαζθάιηζε κίαο Best Brand Value γηα ηε Θεζζαινλίθε. Τν φξακα κίαο δηεζλψο επψλπκεο Θεζζαινλίθεο, ε νπνία ζα ηαπηίδεηαη κε ηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ θαη πξντφλησλ κε δηεζλή απήρεζε θαη ηεο νπνίαο ην φλνκα ζα απνθηήζεη κία ζπγθεθξηκέλε νηθνλνκηθή, αξρηηεθηνληθή θαη πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα κε δηεζλή αλαγλσξηζηκφηεηα, απνηειεί ηνλ ελεξγνπνηφ ζηφρν ηεο ζηξαηεγηθήο καο. Η πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ ζηφρνπ πξνυπνζέηεη ηελ αλάπηπμε ελφο ηξφπνπ ζπλερνχο επηθνηλσλίαο κε ηνπο κεηφρνπο ηεο πξνζπάζεηαο, κία ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ θαη έλαλ ζνβαξφ δηάινγν απνβιέπνληαο ζηελ θνηλή παξαδνρή θαη αλαγλψξηζε ηνπ/ησλ πξνβιήκαηνο/ησλ θαη ζηελ πξνβνιή θηλήηξσλ γηα ηελ ζπζηξάηεπζε ηνπο.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 25
Η δεκηνπξγία σο πξνυπφζεζε ηεο θαηλνηνκίαο αθνξά ηε βέιηηζηε εθκεηάιιεπζε ησλ πθηζηάκελσλ νηθνλνκηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη αλζξψπηλσλ πφξσλ ηεο Θεζζαινλίθεο. Αλάγθε ζπγθεθξηκελνπνίεζεο ελφο κνληέινπ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Θεζζαινλίθεο.
5.3. Θεςςαλονίκη: μία Πόλη Φιλική ςση Νεολαία Μία απϋ σιρ μεγαλόσεπερ πποκλήςειρ ποτ ανσιμεσψπίζοτν σα ςόγφπονα αςσικά κένσπα αυοπά σην ελκτςσικϋσησα σοτρ ςση νεολαία και σην ανάληχη ενϋρ ενεπγοό πϋλοτ σψν νέψν ςση δημιοτπγία μίαρ σατσϋσησαρ σηρ πϋληρ. Λαμβάνονσαρ τπϋχη σιρ ςτγκεκπιμένερ δημογπαυικέρ και κοινψνικέρ ςτνθήκερ σηρ ΜΑΣ, η ςσπασηγική μαρ ουείλει να ξεπεπάςει σο δίλλημα ενςψμάσψςη ή απομϋνψςη σηρ νεολαίαρ αποςκοπύνσαρ ςσην αόξηςη σηρ ςτμμεσοφήρ και σηρ ςτνειςυοπάρ σψν νέψν ςση διακτβέπνηςη σοτ αςσικοό κένσποτ. Η πϋλη ποτ δεν πποςυέπει χτφαγψγία ςση νεολαία, αυαιπεί σην ελπίδα απϋ σοτρ νέοτρ και σοτρ αποξενύνει. Η υιλικϋσησα σηρ πϋληρ δεν πποϊποθέσει νέοτρ μηφανιςμοόρ κοινψνικοό ελέγφοτ αλλά σην ενίςφτςη σηρ αίςθηςηρ σοτ μέλοτρ ςε μία σοπική κοινψνία κοινύν ςτμυεπϋνσψν, η οποία αυενϋρ σοτρ πεπιβάλει με σην εμπιςσοςόνη σηρ και αυεσέποτ θεψπεί σα ενδιαυέπονσα σοτρ και ση διαυοπεσικϋσησά σοτρ ψρ αναπϋςπαςσο μέπορ σηρ σατσϋσησάρ σηρ και σηρ καθημεπινήρ σηρ ζψήρ. Μία σέσοια πολισική αποςκοπεί ςσην ενίςφτςη σηρ ατσονομίαρ και σηρ τπετθτνϋσησαρ σψν νέψν σηρ Θεςςαλονίκηρ. Η μέφπι ςήμεπα έλλειχη επίδειξηρ ενδιαυέπονσορ για σο νεανικϋ ιςσϋ σηρ σοπικήρ κοινψνίαρ έφει ςαν αποσέλεςμα σην αδιαυοπία, σην άπνηςη και σην αναςυάλεια σψν νέψν. Η εσήςια διοπγάνψςη μοτςικύν εκδηλύςεψν ςσην Πλασεία Απιςσοσέλοτρ δεν αποσελεί παπά μία κακέκστπη μεσαυοπά σοτ μονσέλοτ σψν κένσπψν ντκσεπινήρ διαςκέδαςηρ, ενιςφόονσαρ σην εικϋνα σέσοιψν “ενήλικψν” χτφαγψγικύν ενδιαυεπϋνσψν ψρ μοναδική λόςη ςσην ανάγκη ςτνεόπεςηρ και έκυπαςηρ σψν νέψν σηρ πϋληρ. Ο ςσϋφορ μίαρ νέαρ πολισικήρ ποτ ϋφι μϋνο θα ενςψμασύνει αλλά θα ενεπγοποιεί ση νεολαία πποςυέπονσαρ ετκαιπίερ δπαςσηπιοποίηςηρ, αυοπά μία γενικϋσεπη διακπισή ανσιμεσύπιςη σψν διαυοπεσικύν ομάδψν σοτ πληθτςμοό σηρ Θεςςαλονίκηρ. ε κάθε πεπίπσψςη σο ενδιαυέπον σηρ πϋληρ για ση νεολαία θα ππέπει να λεισοτπγεί τποςσηπικσικά ςσην επιμελησεία σηρ οικογένειαρ. Κασά ςτνέπεια καθίςσασαι αναγκαία η μεσασποπή σηρ Θεςςαλονίκηρ απϋ μία “Πϋλη για Ενηλίκοτρ” ςε μία “Πϋλη για Ανθπύποτρ”. Για σην επίσετξη σοτ ςσϋφοτ ατσοό είναι αναγκαία μία νέα θεύπηςη σοτ νέοτ σηρ Θεςςαλονίκηρ πποςυέπονσαρ διεξϋδοτρ ςσην καθημεπινϋσησά σοτ με ςτγκεκπιμένα μέσπα ϋπψρ:
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 26
Φαξηνγξάθεζε ηεο δψλεο δξαζηεξηνπνίεζεο/θίλεζεο ηεο λενιαίαο ηεο πφιεο. Πξνζπάζεηα εκπέδσζεο ηεο αληίιεςεο φηη ε ςπραγσγία ηεο λενιαίαο δελ ρξεηάδεηαη ρξήκαηα αιιά θαληαζία, κε επέθηαζε ηεο δψλεο δξαζηεξηνπνίεζεο ηεο λενιαίαο ζε ειεχζεξνπο ρψξνπο ηνπ αζηηθνχ θέληξνπ (βι. παξαιία-ρψξνη ΓΔΘ, αζιεηηθά θέληξα θιπ) φπνπ ζα πξνζθέξνληαη δπλαηφηεηεο έθθξαζεο (θάζε είδνπο θαιιηηερληθή δεκηνπξγία θαη έθθξαζε φπσο graffiti, κνπζηθή θιπ.) θαη δπλαηφηεηεο άζθεζεο (ι.ρ. skateboard). Θεζκνζέηεζε
ζε
ηαθηηθή
βάζε
δηαγσληζκψλ
θαη
επηδείμεσλ
ηθαλνηήησλ
κε
Βξαβεία/Υπνηξνθίεο. Δκπινθή ησλ καζεηψλ ηεο πφιεο ζηε κειέηε θαη δηαρείξηζε ησλ θαζεκεξηλψλ πξνβιεκάησλ ηεο. Τνπνζέηεζε πηλαθίδσλ γηα ηελ επίδεημε θαη ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο επαηζζεζίαο απέλαληη ζηε λενιαία ζηηο νπνίεο ζα απεηθνλίδνληαη λένη κε κνληέξλν ληχζηκν κε θεληξηθφ ζχλζεκα “Οι νέοι αξίζουν …” (π.ρ. “… κία ηίκηα κεηαρείξηζε”, “… ηελ πξνζνρή καο”, “… ηελ εκπηζηνζχλε καο”, “… ηνλ ζεβαζκφ καο”, “… κία θαζαξή πφιε”, “… ρψξνπο έθθξαζεο” θνθ.).
6) Διασήπηςη σηρ Πολισιςσικήρ Κληπονομιάρ ψρ πολισική επιλογή με Οικονομικέρ Πποεκσάςειρ: Η Πολισιςσική Κληπονομιά ςσον Πτπήνα σοτ Αναπστξιακού Σφεδιαςμού Η διασήπηςη σηρ πολισιςσικήρ κληπονομιάρ δεν μποπεί απϋ μϋνη σηρ να επιλόςει σα κοινψνικά και οικονομικά πποβλήμασα σψν αςσικύν κένσπψν αλλά μποπεί να εξελιφθεί ςε άξονα τποςσήπιξηρ μίαρ αςσικήρ αναπστξιακήρ πολισικήρ. Πολλά αςσικά κένσπα έφοτν ανσιληυθεί σα πολλαπλά ουέλη απϋ σην ανάδειξη σηρ πολισιςσικήρ σατσϋσησαρ σοτρ ςε διεθνέρ επίπεδο και επεξεπγάςσηκαν αναπστξιακά μονσέλα βαςιςμένα ςση διασήπηςη σηρ πολισιςσικήρ σατσϋσησαρ σοτρ και σην ανάδειξη σηρ διεθνοόρ αναγνψπιςιμϋσησαρ σοτρ. Σο Μπιλμπάο και σο Σοπίνο, αποσελοόν παπαδείγμασα πϋλεψν ποτ είφαν σατσιςσεί με σην αποβιομηφάνιςη. Ήδη και οι δόο πϋλειρ έφοτν ανανεύςει πλήπψρ σην εικϋνα σοτρ: σο Μπιλμπάο με ση δημιοτπγία μίαρ μεγάληρ πολισιςσικήρ ασπακςιϋν –σο νέο Μοτςείο Guggenheim, σο δε Σοπίνο αναπαλαιύνονσαρ σο ιςσοπικϋ κένσπο σοτ και σα θατμάςια παλάσια ποτ διαθέσει και καλύνσαρ ςόγφπονοτρ καλλισέφνερ και εκσελεςσέρ να εμπλοτσίςοτν σα μοτςεία δίνονσαρ ςσην πϋλη ένα νέο look. Η πϋλη Curitiba, ςσην ομϋςπονδη πολισεία Paranà σηρ Βπαζιλίαρ μποπεί να μην είναι γνψςσή για σο καλλισεφνικϋ σηρ ππουίλ αλλά η πποςεκσική και ςτνεπήρ πολισική ςτνσήπηςηρ και πποςσαςίαρ σοτ παπαδοςιακοό φαπακσήπα σηρ πϋληρ σην ανέδειξε ψρ ένα σϋπο τχηλήρ ποιϋσησαρ ("quality" place), ιδιαίσεπο ελκτςσικϋ ςσιρ επενδόςειρ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 27
Η Αγία Πεσποόπολη φπηςιμοποιύνσαρ σην 300η επέσειο σηρ πϋληρ παποτςίαςε ςσο παγκϋςμιο κοινϋ σα ανακαινιςμένα μνημεία σηρ παπάλληλα με σην νέα εικϋνα σηρ ψρ ένα ππύσηρ επιλογήρ σοτπιςσικϋ πποοπιςμϋ και ψρ μίαρ δτναμικήρ πϋληρ. Ατσή η ανσίληχη δεν αυοπά μϋνον σα αςσικά κένσπα αλλά επεκσείνεσαι ςε ολϋκληπερ πεπιυέπειερ. σιρ πεπιοφέρ σοτ δέλσα σοτ ποσαμοό Yang-Tse ςσην Κίνα, η οποία είναι μία απϋ σιρ σαφόσεπα αναπστςςϋμενερ πεπιοφέρ σοτ κϋςμοτ, πϋλειρ ϋπψρ η Suzhou κλ.π. ςσήπιξαν σην εικϋνα σηρ δτναμικϋσησαρ σοτρ ςσα ιςσοπικά μνημεία και σοτρ θατμάςιοτρ κήποτρ σοτρ. ση Γαλλία, ολϋκληπη η πεπιοφή σηρ κοιλάδαρ σοτ Loire οπγανύνει σον αναπστξιακϋ ςφεδιαςμϋ σηρ ςσο γεγονϋρ ϋσι ςτμπεπιλαμβάνεσαι ςσον κασάλογο σηρ ππϋςυασηρ Παγκϋςμιαρ Πολισιςσικήρ Κληπονομιάρ (World Heritage listing), δεδομένοτ ποτ κινησοποίηςε σα θεςμικά ϋπγανα, σιρ επιφειπήςειρ και σοτρ πολίσερ σηρ. Η αίςθηςη σηρ τπεπηυάνιαρ αποσελεί έναν ιςφτπϋ παπάγονσα ςσην ανάπστξη, ιςϋσιμο με σιρ τπϋλοιπερ απαπαίσησερ ειςποέρ: οι ικανϋσησερ, σο κευάλαιο, η σεφνική και διαφειπιςσική επινοησικϋσησα. Η τπεπηυάνια και η αίςθηςη σηρ ιδιαίσεπηρ σατσϋσησαρ μποποόν να πτποδοσήςοτν ιδιαίσεπα θεσικέρ εξελίξειρ. Μποποόν να ελκόοτν πολισικϋ ενδιαυέπον και δημϋςιερ επενδόςειρ, να παπάγοτν ένα πλέγμα ππψσοβοτλιύν ποτ θα πποςελκόςει επιςκέπσερ και σοτπίςσερ, εγκαινιάζονσαρ ένα αέναο κόκλο επενδόςεψν και παπαγψγήρ ειςοδήμασορ. Επιπλέον, η αίςθηςη μίαρ σατσϋσησαρ ςτνδέεσαι άμεςα με σην ποιϋσησα ζψήρ και είναι έναρ ολοένα και ςοβαπϋσεπορ παπάγονσαρ εγκασάςσαςηρ πολλύν νέψν παπαγψγικύν δομύν. Η αξιοποίηςη σοτ παπελθϋνσορ για ση διαςυάλιςη ενϋρ καλόσεποτ μέλλονσορ δεν είναι ϋμψρ μία εόκολη επιλογή. Η Θεςςαλονίκη αποσελεί ζψνσανϋ παπάδειγμα είσε ςτςσημασικήρ τποφύπηςηρ σηρ πολισιςσικήρ κληπονομιάρ ππορ ϋυελορ κασαςκεταςσικύν ςτμυεπϋνσψν είσε εγκασαλείπονσάρ σην ςσην επήμψςη. Παπά σην κασά γενική ομολογία δπαμασική επιδείνψςη σηρ κασάςσαςηρ σηρ ιςσοπικήρ κληπονομιάρ σηρ πϋληρ, η πποςπάθεια διασήπηςηρ σοτ παπελθϋνσορ και η μεσασποπή σοτ ςε παπάγονσα ανάπστξηρ αποσελεί επισακσική ανάγκη και άμεςη πποσεπαιϋσησα. Για σην επίσετξη ενϋρ σέσοιοτ ςσϋφοτ είναι αναγκαία μία πολισική εγπήγοπςη και μία ςτνεπή παπέμβαςη, αλλά και ςτγκεκπιμένο αςσικϋ ςφεδιαςμϋ και διαφείπιςη. Παπά σο γεγονϋρ ϋσι η επιδίψξη ατσύν σψν πποσεπαιοσήσψν εξαπσάσαι απϋ σιρ εκάςσοσε σοπικέρ ςτνθήκερ και παπαδϋςειρ, σα βαςικά ςσοιφεία για μία σέσοια αναπστξιακή ςσπασηγική μποποόν να ςτνοχιςσοόν ςσα εξήρ:
Σπληήξεζε, κία πξφθιεζε ησλ πνιηηηθψλ θέληξσλ απνθάζεσλ: εξγαιείν αληηκεηψπηζεο ηεο εμαθάληζεο ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηνπ ραξαθηήξα ηεο πφιεο. Η πξνζηαζία δελ αθνξά κεκνλσκέλα κλεκεία αιιά ηνλ ζπλνιηθφ παξαδνζηαθφ αζηηθφ ηζηφ κέζα εληαζζφκελν ζε έλα ζπλνιηθφ φξακα . Αμηνπνίεζε, κία πξφθιεζε γηα ηνλ δεκφζην θαη ηδησηηθφ ηνκέα: ζε κεζνπξφζεζκε πξννπηηθή ην θφζηνο εμηζνξξνπείηαη απφ ηηο ππεξαμίεο ζηνπο ηνκείο ηνπ ηνπξηζκνχ, ησλ εκπνξηθψλ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 28
ρξήζεσλ θαη ηεο αχμεζεο ηεο αμίαο ησλ αθηλήησλ σο απνηέιεζκα ηεο πνηφηεηαο δσήο. Αλαγθαία θξίλεηαη ε παξνρή ζνβαξψλ θηλήηξσλ. Δπηκφξθσζε, κία καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή: ε ζπληήξεζε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο έρεη αμία κφλν ζε καθξνπξφζεζκε βάζε. Αλαγθαία αθελφο ε ζπλαίλεζε ησλ ηνπηθψλ παξαγφλησλ θαη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηελ ράξαμε κίαο ζηξαηεγηθήο θαη αθεηέξνπ ε ελεκέξσζε θαη ε ζπζηξάηεπζε ηεο λενιαίαο, ε νπνία απνηειεί ηνλ βαζηθφηεξν ππιψλα γηα ηελ εθαξκνγή ηεο. Μία Θεζζαινλίθε πνπ αλαδεηθλχεη ηελ ηζηνξηθή θαη ηε ζχγρξνλε Ταπηφηεηά ηεο απνηειεί πφιε ζηελ νπνία νη λένη πνιίηεο ζέινπλ λα παξακείλνπλ, λα επελδχζνπλ θαη λα δεκηνπξγήζνπλ νηθνγέλεηεο, δειαδή κία πφιε ζηελ νπνία κπνξνχλ λα θαληαζηνχλ ην κέιινλ ηνπο. Η πξνβνιή κίαο δηαθξηηήο Ταπηφηεηαο θαη ε ππεξεθάληα ησλ δεκνηψλ ηεο γηα απηήλ απνηειεί ηελ πην απνηειεζκαηηθή επέλδπζε πνπ κπνξεί λα θάλεη ε Θεζζαινλίθε γηα ην κέιινλ ηεο.
ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΚΕ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΓΙΑ ΣΗ ΜΗΣΡΟΠΟΛΙΣΙΚΗ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Δημιοτπγικέρ πολισικέρ είναι εκείνερ ποτ τποςσηπίζοτν σοτρ δημιοτπγικοόρ σομείρ δπαςσηπιϋσησαρ και σην ανσαγψνιςσικϋσησα σηρ πϋληρ. Οι δημιοτπγικοί πολίσερ και οι δπαςσηπιϋσησερ σοτρ αποσελοόν σο κλειδί για σην πολισιςσική ανάπστξη σοτ αςσικοό κένσποτ σηρ Θεςςαλονίκηρ. Δημιοτπγικϋσησα ςημαίνει εν πποκειμένψ σην αναζήσηςη νέψν σπϋπψν επικοινψνίαρ, νέψν ιδεύν και νέψν αξιύν. Η δημιοτπγικϋσησα αποσελεί απαπαίσησο ςσοιφείο για σον σομέα πολισιςμοό, σιρ επιφειπήςειρ, σην εκπαίδετςη και σην παιδεία και για σην κοινψνική ανάπστξη σψν πϋλεψν αλλά και γενικϋσεπα σψν φψπύν. Πποσεπαιϋσησα για ση Θεςςαλονίκη είναι η επικένσπψςη σηρ αςσικήρ ανάπστξηρ σηρ ςσον πολισιςμϋ μέςψ πολισικύν ποτ θα διέπονσαι απϋ ςτγκεκπιμένερ απφέρ, θα φαπακσηπίζονσαι απϋ επινοησικϋσησα και δημιοτπγικϋσησα και ανοφή. σο πλαίςιο ατσϋ θα ππέπει να δοθεί η δτνασϋσησα έκυπαςηρ ϋλψν σψν δημιοτπγικύν δτνάμεψν σηρ πϋληρ οι οποίερ μέφπι ςήμεπα είσε αγνοοόνσαι είσε εξψθοόνσαι ςε μεσεγκασάςσαςη ςσην Αθήνα και ςε πϋλειρ σοτ εξψσεπικοό. Μία δημιοτπγική πολισική είναι ατσή ποτ πποψθεί σην ελετθεπία ψρ μέςο δημιοτπγίαρ ετκαιπιύν και ποτ ςτνεπάγεσαι πτκνϋσησα σοτ πολισιςσικοό κευαλαίοτ ψρ σην καλόσεπη εγγόηςη για σην επιστφία σψν δημϋςιψν πολισικύν ποτ ςσοφεόοτν ςσην πποςυοπά ετκαιπιύν για ϋλοτρ σοτρ πολίσερ. Μία σέσοια πολισική αναπσόςςει σην αίςθηςη αξιύν και σελικά εκυπάζει ση δτνασϋσησα σοτ πολισιςμοό να επισαφόνει σην ανάπστξη σηρ σοπικήρ κοινψνίαρ και σην κοινψνική σηρ ςτνοφή: πολισιςσική ποικιλϋσησα, εμπλοκή και η κασαςκετή μίαρ κοινήρ διακπισήρ σατσϋσησαρ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 29
Τα Επγαλεία Πολισιςμού Η ανάδειξη σοτ ςσπασηγικοό φαπακσήπα ςτγκεκπιμένψν σομέψν πολισιςμοό για σην ανάπστξη σηρ Θεςςαλονίκηρ. Η αόξηςη σηρ κασά κευαλή δαπάνηρ για σον σομέα σοτ πολισιςμοό (φύποι πολισιςμοό, εγκασαςσάςειρ, ενίςφτςη δημιοτπγικύν σομέψν ϋπψρ εκδϋςειρ, οπσικο-ακοτςσικά μέςα, ςφέδιο, μϋδα, κλπ.) και διάφτςη σοτρ ςσα δημοσικά διαμεπίςμασα σηρ πϋληρ δημιοτπγύνσαρ σο αναγκαίο πολισιςσικϋ και κοινψνικϋ κευάλαιο. Η υτςιογνψμία σηρ πϋληρ ππέπει να σατσιςσεί με εκείνη ενϋρ πολισιςσικοό πποωϋνσορ. Ατσϋ επιστγφάνεσαι μέςψ ςτγκεκπιμένψν ςφεδίψν (projects): Φπήςη παλιύν βιομηφανικύν εγκασαςσάςεψν και μεσασποπή σοτρ ςε φύποτρ μίαρ νέαρ γενεάρ εκπαιδετσικύν, δημιοτπγικύν και νεψσεπιςσικύν δπαςσηπιοσήσψν. Ένσαξη σοτρ ςε ένα ενιαίο δίκστο. Μέςψ σοτ τυιςσάμενοτ Υεςσιβάλ Κινημασογπάυοτ, η πποβολή σηρ ετπόσεπηρ πεπιοφήρ ψρ σϋποτ γτπίςμασορ σαινιύν. Η δημιοτπγία ενϋρ ενιαίοτ δικσόοτ για σα μοτςεία σηρ Θεςςαλονίκηρ και η φπήςη σψν μοτςείψν ςαν μέςο διεθνοόρ πποβολήρ σηρ πϋληρ. Δημιοτπγία μεγάλψν πολτφύπψν πολισιςμοό νέαρ γενιάρ σα οποία θα πποβάλοτν λ.φ. σην δημιοτπγικϋσησα και σην καλλισεφνική και επιφειπημασική δπαςσηπιϋσησα σψν κασοίκψν σηρ Μησποπολισικήρ Πεπιοφήρ σηρ Θεςςαλονίκηρ αλλά και ετπόσεπα σηρ Β. Ελλάδορ. Θεμασικά Έση ποτ θα ςτνειςυέποτν ςσην επανεκσίμηςη σηρ πολισιςσικήρ κληπονομιάρ και σηρ ςτλλογικήρ μνήμηρ. Σα Έση μποποόν να αυοποόν μεγάλοτρ υιλοςϋυοτρ, ςσοφαςσέρ, καλλισέφνερ, ςφεδιαςσέρ ποτ κασάγονσαι απϋ σην Β. Ελλάδα ϋπψρ Έσορ Απιςσοσέλη κλπ., ϋπψρ και σομείρ ποτ επιθτμοόμε να ενσάξοτμε ςσην ςτνολική κοτλσοόπα σηρ πϋληρ, ϋπψρ Έσορ Επιςσήμηρ, Έσορ Νέψν Καλλισεφνύν, Έσορ Απφισεκσονικοό φεδίοτ, Έσορ Αειυϋποτ Ανάπστξηρ και Πεπιβάλλονσορ, κλπ. Θεςμοθέσηςη νέψν καλλισεφνικύν εκδηλύςεψν με διεθνή απήφηςη ποτ θα δίνοτν ση δτνασϋσησα έκυπαςηρ νέψν καλλισεφνικύν σάςεψν ςση μονσέπνα σέφνη, σο θέασπο, ση μοτςική, και σην παιδική χτφαγψγία.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 30
Λεισοτπγία ενϋρ ιδπόμασορ για σην δημιοτπγία και διασήπηςη ςσενϋσεπψν ςφέςεψν μεσαξό σοτ επιφειπημασικοό κϋςμοτ και σηρ κοινψνικήρ διάςσαςηρ σοτ σομέα πολισιςμοό.
Οι Πποκλήςειρ σην πποςπάθεια ευαπμογήρ δημιοτπγικύν πολισικύν και κασ’ επέκσαςη ενίςφτςηρ σηρ διεθνοόρ ανσαγψνιςσικϋσησαρ σηρ Θεςςαλονίκηρ θα ππέπει να επικενσπψθοόμε ςσην επίλτςη ςτγκεκπιμένψν ζησημάσψν: Βελσίψςη σηρ εικϋναρ σψν πολισιςσικύν αγαθύν ψρ παπαγψγικϋ σομέα σεπάςσιοτ δτναμικοό για σην πϋλη. Ενδτνάμψςη σψν ςτνεπγαςιακύν ςσπασηγικύν μεσαξό δημϋςιψν και ιδιψσικύν ππψσοβοτλιύν, ιδιαίσεπα ςσα πεδία ποτ αυοποόν σοτρ δημιοτπγικοόρ οικονομικοόρ σομείρ, σα Πανεπιςσήμια κλπ. Δημιοτπγία μίαρ ετπόσεπηρ κοινψνικήρ αποδοφήρ για για σιρ νέερ δημιοτπγικέρ δπαςσηπιϋσησερ (ςφέδιο, απφισεκσονική, διαυήμιςη, οπσικοακοτςσικά μέςα, μϋδα κλπ.). Ενίςφτςη σψν ππψσοβοτλιύν (δημιοτπγικϋσησα, σαλένσο και επινοησικϋσησα), πποψθύνσαρ ση δημιοτπγία επγαςσηπίψν δημιοτπγίαρ και επινοησικϋσησαρ. Ενίςφτςη σηρ παπαγψγήρ και ππούθηςη σηρ διανομήρ σοτ πποωϋνσορ σψν δημιοτπγικύν σομέψν σηρ Θεςςαλονίκηρ ςσιρ διεθνείρ αγοπέρ. Ενίςφτςη και πποβολή σηρ ςφέςηρ σηρ Θεςςαλονίκηρ με ση θάλαςςα και σιρ ςφεσικέρ παγκϋςμιερ νατσαθλησικέρ διοπγανύςειρ. Βελσίψςη σηρ δημϋςιαρ εικϋναρ για σην ςποτδαιϋσησα σηρ σοπικήρ κοτλσοόπαρ και σοτ πολισιςμοό. Ενςψμάσψςη σηρ νεολαίαρ ςσιρ δημιοτπγικέρ δπαςσηπιϋσησερ σηρ πϋληρ. Ενςψμάσψςη σψν νέψν κασοίκψν ςε μία κοινή κοτλσοόπα πολισύν. Αόξηςη σηρ κασανάλψςηρ σοτ πολισιςσικοό αγαθοό απϋ σοτρ κασοίκοτρ, δηλαδή ςμίκπτνςη σοτ φάςμασορ μεσαξό σηρ πολισιςσικήρ δημιοτπγίαρ και σψν κοινψνικύν σηρ αποσελεςμάσψν.
Στνολικά
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS
| 31
Εμυανίζεσαι επισακσική η ανάγκη μεσαμϋπυψςηρ σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε μία δημιοτπγική πϋλη, ευαπμϋζονσαρ μησποπολισικέρ και δημϋςιερ πολισικέρ ποτ εμπλέκοτν άμεςα σοτρ πολίσερ, σα ιδπόμασα, σιρ επιφειπήςειρ, σα δημϋςια έπγα και σα εκπαιδετσικά ιδπόμασα. Πέπαν σψν αναγκαίψν παπεμβάςεψν ςσιρ τποδομέρ σηλεπικοινψνιύν, ςτγκοινψνιύν και σην επέκσαςη σοτ e-government, για ση μεσασποπή σηρ Θεςςαλονίκηρ ςε μία δημιοτπγική, εξψςσπευή και ανσαγψνιςσική πϋλη, οι πολισικέρ μαρ θα ππέπει: Να αποςκοποόν ςσην παπαγψγή καινοσϋμψν ππψσοβοτλιύν, ιδεύν καθύρ και αγαθύν και τπηπεςιύν με τχηλή πποςσιθέμενη αξία. Να δημιοτπγοόν ένα πεπιβάλλον δημιοτπγικϋσησαρ. Να πποψθοόν σοτρ δημιοτπγικοόρ σομείρ σηρ οικονομίαρ οι οποίοι αποσελοόν κλειδί για σην διεθνή ανσαγψνιςσικϋσησα σηρ πϋληρ. Να πποψθοόν μία επιφειπημασική κοτλσοόπα ανοιφσή ςσην επινοησικϋσησα και ςσο πίςκο. Να διαφψπίζονσαι οι πολισικέρ απϋ σιρ διαφειπιςσικέρ λεισοτπγίερ σηρ Μησποπολισικήρ Διοίκηςηρ. Να επιδιύκοτν ϋσι οι δημϋςιερ και δημοσικέρ τπηπεςίερ θα πποψθοόν σην αλλαγή και σην μεσαππόθμιςη. Να ενςψμασψθοόν οι ςσπασηγικέρ ςε ένα ενιαίο μονσέλο ανάπστξηρ σηρ Μησποπολισικήρ Θεςςαλονίκηρ.
σαόπορ Κάσςιορ Ιοόλιορ 2010