Ζημιές από τους Γερμανούς στο Μουσείο Σχηματαρίου (Τανάγρας) Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
Όταν ψάχνεις βρίσκεις. Και όταν ζητάς σού δίδεται. Το ένα μετά το άλλο, τα στοιχεία, έρχονται μπροστά μας. Η μία μετά την άλλη, οι ψηφίδες, σχηματίζουν την εικόνα της μεγάλης ιστορίας της Μικρής μας Πατρίδας. Την εικόνα, λέμε, γιατί δεν φτάνει μόνο να ξέρουμε τι έγινε και πώς έγινε. Χρειάζεται να τοποθετήσουμε και τον εαυτό μας στο “ο γέγονεν”. Δύο διαστάσεις της α-λήθειας, η εικόνα του παρελθόντος, και μια τρίτη διάσταση της α-λήθειας, ο καθένας από μας, το παρόν. Η “αντίστροφη προοπτική” της Ρωμανίας έναντι της “προοπτικής” των Γότθων, Βησιγότθων τε και Οστρογότθων. Τα παρακάτω αποσπάσματα τα βρήκα στο βιβλίο Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής, Υπουργείον Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, Δ/σις Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων, Αθήναι 1946. Περιέχει όλες τις ζημιές και τις κλοπές που έγιναν από τα στρατεύματα κατοχής από τον Απρίλιο του 1941 έως τον Οκτώβριο του 1944, τακτοποιημένες κατά είδος: Τι εκλάπη, τι κατεστράφη, τι ζημιές γίνανε στα κτήρια και στις εγκαταστάσεις. “Τον Απρίλιο του 1941 Γερμανοί στρατιώται εισήλθον εις το Μουσείον Τανάγρας και αφήρεσαν πήλινους ίππους, τέσσαρα ειδώλια και τινά δακρυδόχα. Τον Μάιον του 1941 δύο Γερμανοί αξιωματικοί έθεσαν κατά μέρος διαφόρους αρχαιότητας, ας προτίθεντο να λάβουν μεθ' εαυτών. Επί τη διαμαρτυρία του φύλακος τας άφησαν εις μίαν γωνίαν και εξάβαλον τον φύλακα περί τα δέκα λεπτά έξω του Μουσείου, καθ' ο διάστημα είναι πιθανόν να έκλεψαν διαφόρους αρχαιότητας, δεδομένου ότι αυτή ήτο η πρόθεσίς της εκεί μεταβάσεώς των.” σελ 12 “Τον Απρίλιο του 1941 Γερμανοί Στρατιώται εγκαθίστανται βία εις το Μουσείον θραύσαντες διαφόρους αρχαιότητας. Εις την αυλή του Μουσείου ανάψαντες πυράς κατέστρεψαν και εμαύρισαν επιγραφάς. Οι Γερμανοί κατεδάφισαν τον παρά την Τανάγραν (χωρίον Σχηματάρι) σωζόμενον μεσαιωνικόν Πύργον, εκτισμένον εκ πολυτίμου αρχαίου υλικού (αναγλύφων, επιγραφών κλπ), το οποίον ούτω κατεστράφη επίσης.” σελ 50
“Όταν οι Γερμανοί έμειναν εις το Μουσείον Τανάγρας κατά τον Απρίλιον του 1941 επί δύο ημέρας έκαυσαν τας θύρας του Μουσείου, τα παράθυρα, καθώς και ξύλα της στέγης του φυλακίου.” σελ 89 “Τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν κατά πρώτον εις το Μουσείον Τανάγρας, τη επεμβάση όμως του φύλακος παρέμειναν μόνον εις την αυλήν ανάπτοντες πυράς. Τον Μάιον του αυτού έτους δύο αξιωματικοί θελήσαντες να κλέψουν εκ του Μουσείου εξέβαλον τον φύλακα του κτιρίου, όστις και μετά ταύτα εκρατήθη επ' ολίγον εις το εκεί στρατιωτικόν κατάστημα.” σελ 117
Νομίζω πως, αυτή πρέπει να θεωρήσουμε ως πρώτη πράξη αντίστασης στο Σχηματάρι. Η πρώτη πράξη που εναντιώνεται στην αυθαιρεσία του κατακτητή. Άμα τη εμφανίσει! Απλή, αυθόρμητη, πηγαία! Τι κι αν αυτοί έχουν όπλα και είναι κατακτητές; Ο φύλακας ήταν ο Αθανάσιος Βασιλείου (Τζιβάνης). Μνήσθητι Κύριε!
Σημείωση: Στη σελίδα 50 του ίδιου βιβλίου αναφέρεται επίσης: “Κατεστράφη τελείως και ο παρά τα Οινόφυτα Πύργος υπό των Γερμανών”.