Πεπλάνηται ο πλάνος ο πλανηθείς λυτρούται (Σκέψεις με αφορμή την διάλεξη του Μ.Δανέζη “Η πλάνη των αισθήσεων”)
Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
Ο Μάνος Δανέζης διδάσκει τη σύγχρονη φυσική φιλοσοφώντας. Για τον λόγο αυτό ο λόγος του γίνεται ξεχωριστός. Έρχεται να πάρει τη θέση του δίπλα στον λόγο του άλλου μεγάλου και ακούραστου δάσκαλου της φυσικής, του Γ. Γραμματικάκη. Το Αντίφωνο, πριν μερικές μέρες, ανάρτησε διάλεξη που έκανε σε Πειραιώτικο βιβλιοπωλείο και είχε θέμα την πλάνη των αισθήσεων. Εκεί, με πολύ απλό και σαφή τρόπο, ο καθηγητής δείχνει “γιατί” και “πως” οι αισθήσεις λειτουργούν αφαιρετικά, λειτουργούν εικονίζοντας την υλική πραγματικότητα. Δημιουργούν έτσι την προϋπόθεση της αντεπίδρασης του ανθρώπου σ' αυτή. Αν αντιλαμβανόμασταν όλα εκείνα τα οποία υπάρχουν γύρω μας, όλη εκείνη την “ενεργειακή σούπα”, δεν θα μπορούσαμε να επενεργήσουμε στο περιβάλλον μας αφού τίποτα δεν θα ξεχώριζε από το σύνολο...εφόσον τα πάντα-όλα είναι συνηρημένα, είναι αλληλένδετα και αλληλοπεριχωρούμενα. Δεν σταματά εκεί, η ανάλυση του Μ. Δανέζη. Πηγαίνει και στο παρακάτω, ή παραπάνω αν προτιμάτε. Στο ότι δηλαδή ο κάθε ανθρώπινος εγκέφαλος, πάντα στα πλαίσια της κοινωνίας που τον περιβάλλει, κάνει “συμφωνίες”, κάνει “συμβάσεις” με τους άλλους εγκέφαλους- και ανεγκέφαλους - της ομάδας. Στα πλαίσια αυτών των “συμβάσεων” της ομάδας-κοινωνίας “συμφωνείται” να ονομάζονται τα τάδε ερεθίσματα των αισθήσεων έτσι και τα δείνα ερεθίσματα των αισθήσεων αλλιώς. Παραδείγματος χάριν, “συμφωνείται” αδιοράτως να...ζωγραφίζουμε στο νου μας με κόκκινο χρώμα, όλοι μαζί, το συγκεκριμένο μήκος κύματος του φωτός που προέρχεται από τις παπαρούνες! Κάνοντας αυτή τη σημαντική διάκριση, ο Δανέζης, πηγαίνει στην επόμενη βαθμίδα του συλλογισμού και τολμηρά διατυπώνει την άποψη ότι η πραγματικότητα απεικονίζεται στο μυαλό μας σαν ένα...μάτριξ, σαν μια εικονική πραγματικότητα!!! Δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μ' ενθουσιασμό, και γιατί μια τέτοια διαπίστωση μας προχωράει πολύ τη σκέψη αλλά και γιατί η διαπίστωση αυτή φτάνει σε μας, στους απλούς ανθρώπους, με έναν απλό και παραστατικό τρόπο πυροδοτώντας άλλες σημαντικές, πιστεύω, συζητήσεις. Όσο ο Μ. Δανέζης είναι στα...χωρικά ύδατα του χωροχρονικού συνεχούς ακούμε
με προσοχή τις διδαχές του εφόσον εκείνος είναι ο ειδικός. Όταν όμως αρχίζει να φιλοσοφεί, όταν βγαίνει στον άχωρο και άχρονο “χώρο” του πνεύματος τότε νομίζω ότι μας επιτρέπεται να τολμήσουμε κι εμείς, οι απλοί άνθρωποι, κάποιες παρεμβάσεις στη συζήτηση. Προσεκτικά και με άκρα ταπείνωση, πάντα στηριζόμενοι στις εμπειρίες μας και στις παρατηρήσεις μας που τις έχουμε ελέγξει ξανά και ξανά. Σ' αυτά τα πλαίσια θα ήθελα να σημειώσω ότι όντως είναι μια εικόνα της πραγματικότητας ό, τι σχηματίζεται μέσα στους εγκεφάλους μας αλλά δεν θα πρέπει να την ονομάσουμε “εικονική πραγματικότητα”. Αντιθέτως πρέπει να την ονομάσουμε “πραγματική εικονικότητα”! Η σημαντική, κατά τη γνώμη μας, διαφορά έγκειται στο εξής. Η “εικονική πραγματικότητα” είναι μια κατασκευή και είναι “εκεί” και “τότε”. Ο Νίο “μπαίνει” σ' αυτή, στο χώρο της και στο χρόνο της. “Πηγαίνει” σ' εκείνη και δρα στα πλαίσιά της. Αντίθετα, η “πραγματική εικονικότητα” που έχουμε στο μυαλό μας αφενός μεν δεν είναι κατασκευή αλλά...ποίηση (ποιηθείσα μαζί με τον ουρανό τη γη, τα ορατά πάντα και τα αόρατα) αφετέρου δε είναι “εδώ” και “τώρα”! Δεν “μπαίνουμε” εμείς μέσα σ' αυτή αλλά εκείνη μπαίνει μέσα στα μυαλά μας! “Έρχεται” σε μας “εδώ” χωρίς εμείς να “πάμε” “εκεί”. Και όχι μόνον αυτό. Έρχεται σε μας αλλά έρχεται και στους άλλους! Υπάρχει ένα κοινό, ενιαίο, υπόβαθρο το οποίο κοινωνείται από όλους μας! Αυτό θα το ονομάσουμε “ Πραγματική Εικονικότητα Υποβάθρου” ή (ΠΕΥ). Υπάρχει όμως και ένα μη κοινό, μη ενιαίο, διαφορετικό και παραλλασσόμενο “κομμάτι” της πραγματικής εικονικότητας, τελείως προσωπικό, τελείως εξατομικευμένο. Είναι αυτό που καθορίζεται, στον κάθε έναν άνθρωπο, από τη φυσιολογία του αλλά και τις τελείως ανόμοιες περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες που ζει και βασιλεύει!( άλλος ακούει - λέει ο Δανέζης - πιο πολύ, άλλος πιο λίγο κλπ) Αυτό το μη κοινό και εξατομικευμένο “τμήμα” της “πραγματικής εικονικότητας” θα το ονομάσουμε “ Πραγματική Εικονικότητα Εκμαγείου” ή (ΠΕΕ). Τις περισσότερες φορές δεν είναι δυνατόν να περιγράψουμε στους άλλους την ιδιαιτερότητα αυτής της Εικονικότητας! Δεν μπορούμε πχ να πούμε πόσο ζωντανά βλέπουμε, ή δεν βλέπουμε, τα χρώματα. Δεν μπορούμε να πούμε πόσο δυνατά ακούμε τους ήχους που οι άλλοι ίσως δεν ακούν. Κοντά στο νου ότι οι δύο...υποστάσεις αυτές της “πραγματικής εικονικότητας”, το υπόβαθρο που είναι κοινό και το εκμαγείο που είναι προσωπικό, μας δίνουν έναν..δισυπόστατο τ(Ρ)όπο ν' αντιλαμβανόμαστε τη ζωή. Από τη μια μεριά μπορούμε να συν-εννοούμεθα με τους άλλους και από την άλλη μεριά να έχουμε τις δικές μας ιδιαιτερότητες σ' αυτή τη συν-εννόηση. Είναι σαν να έχουμε το δικό μας τερματικό, παραμετροποιημένο μ' έναν και μοναδικό τρόπο, να μετέχουμε, έτσι, ενός κοινού προγράμματος κάνοντας κάποια πράγματα αλλά και να έχουμε κι άλλες προσωπικές δραστηριότητες, λιγότερο κοινωνικές, καθόλου κοινωνικές ακόμα και άκρως ιδιωτικές.
Η παροντοποίηση
Ο όρος “πραγματική εικονικότητα” δεν βγήκε, φυσικά, από το μυαλό μου. Ήταν τέτοια εποχή το 2007, σε μια διάλεξη του Γιώργου Κόρδη, του σπουδαίου αγιογράφου και ζωγράφου, όπου έχοντας διάφορες απορίες για την βυζαντινή αγιογραφία, τον ρώτησα αν συμφωνεί ότι εμείς εδώ, στην καθ' ημάς ανατολή, έχουμε ανακαλύψει την “εικονική πραγματικότητα” ίσα με δώδεκα αιώνες πριν. Εκείνος αντέστρεψε την φράση και μου απάντησε σαφώς: - δεν πρόκειται απλώς για “εικονική πραγματικότητα” αλλά για “πραγματική εικονικότητα”!!! Από κει και ύστερα άρχισε να μας αναλύει την φιλοσοφία της βυζαντινής αγιογραφίας η οποία εδράζεται στην έννοια της “παροντοποίησης”. Είναι, δηλαδή, έτσι φτιαγμένη η εικόνα ώστε οι δύο διαστάσεις του “κάμπου” της και η “αντίστροφη προοπτική” της να την “φέρνουν” στο δικό μας “τώρα”!!! Το εκάστοτε και εκασταχού, στους αιώνες, δικό μας “τώρα”! Δεν “πάμε” εμείς “εκεί” όπως πάμε στη δυτικότροπη ζωγραφική με την προοπτική που διαθέτει. Έρχεται το δρώμενο της εικόνας “εδώ” και μεις μετέχουμε ως η τρίτη διάσταση στην “αντίστροφη προοπτική” της!!! Στα επόμενα χρόνια, μετά την αποκαλυπτική για μένα διάλεξη του Γ. Κόρδη, πειραματιζόμενος σε διάφορα πεδία, κατανόησα ότι αυτή η ουσία διαπερνάει όλη την τέχνη και τη ζωή του βυζαντινού πολιτισμού. Και ότι αυτή η ουσία υποστασιάζεται τόσο στην τέχνη των εικόνων όσο και στην Θεία Λειτουργία, στην περιφορά του Επιταφίου, στον αγιασμό των υδάτων, στις πανηγύρεις της υπαίθρου, στις ιεροπραξίες όλων των ειδών στις οποίες ο Στέλιος Ράμφος μας κατηγορεί ότι επιδιδόμαστε μανιωδώς. (μακάρι να το κάναμε κι ας μας κατηγορούσε)
Το τρεπτό και το άτρεπτο του μεταβλητού μεταβάλλοντος Ο Μ. Δανέζης στην εν λόγω διάλεξη, φωτίζει ακόμα κάτι που είναι είναι πολύ σημαντικό. Δείχνει αδρά και καθαρά ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου μεταβάλλεται από τις αισθήσεις και εκείνος μεταβάλλει αφενός μεν το περιβάλλον του (έτσι κι αλλιώς) αφετέρου δε τον εαυτό του! Αν το θελήσει βέβαια κι αν είναι σε θέση να ακολουθήσει τις διαθέσιμες τεχνικές μιας τέτοιας μεταβολής. Φέρνει παραδείγματα διάφορα. Πιο χαρακτηριστικά είναι δύο. Το ένα αφορά ένα πείραμα. Φόρεσαν, σε μια ομάδα ανθρώπων, γυαλιά που αντέστρεφαν το είδωλο. Σε λίγες ώρες ο εγκέφαλος ξανά αντέστρεψε το είδωλο κι έβλεπε την εικόνα κανονικά.
Το άλλο είναι ένα περιστατικό που αναφέρει ο Έριχ Φρομ. Μια φυλή πρωτόγονη της Αφρικής δεν αντιλαμβανόταν τις εικόνες δύο διαστάσεων...συνεπώς δεν έβλεπε την εικόνα του κινηματογράφου! Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι σαφές. Ο εγκέφαλος του ανθρώπου που μεταβάλλει το περιβάλλον του είναι μεταβλητός. Κάποιο τμήμα του έχει την ικανότητα να είναι τρεπτό μέσα στο άτρεπτο των φυσικών και κοινωνικών προκαθορισμών. Εκτός από τα παραδείγματα που αναλύει κάνει λόγο για το φαινόμενο της συναισθησίας όπου κάποιοι άνθρωποι “ακούνε” χρώματα, “βλέπουν” μουσικές και γενικώς η μία αίσθηση προκαλεί ερεθίσματα άλλης. Γεύσεις, ευωδιές, αφές, ήχοι, εικόνες, είναι σε θέση να παίξουν, κάτω από όρους, τον ρόλο του κωδικού (“σουσάμι άνοιξε”) και να μας οδηγήσουν σε έναν “χώρο” μάλλον “άχρονο” που είναι “θεσμισμένος” από άτομα ή ομάδες χωρίς να είναι κατ' ανάγκην “θεσμισμένος” από όλη την ανθρωπότητα.
Παρέκβαση: Ο μηχανισμός του λάθους, του ονείρου και του στίχου (ένα κείμενο από το 2006)
Σκέπτομαι, πολλές φορές, τι είναι αυτό που με οδηγεί σε τόσο τρομακτικά ορθογραφικά λάθη. Τι είναι αυτό που κόβει τις λέξεις και τις ανακατέβει φτιάχνοντας ...υβριδικές σαν ένα σαρδάμ της γραφής. Που αντί κάποιας λέξης χρησιμοποιεί κάποια άλλη ομόηχή της. Που αντί ενός διφθόγγου χρησιμοποιεί άλλον, αντί ενός γιώτα χρησιμοποιεί ένα ήτα. Χθες, που περιπλανιόμουν στην πάμφωτη Ερμούπολη, σκέφτηκα - ομολογώ για πρώτη φορά - το εξής: Τα λάθη μου σχηματίζονται όπως τα όνειρα! Όπως στα όνειρα όλα είναι δυνατά, όλα είναι χύμα, όλα είναι εύκολα να συμβούν, έτσι και όταν γράφω με κέφι και έμπνευση ο νους αντιμεταθέτει, πολλές φορές αυθαιρέτως, λέξεις, συλλαβές, γράμματα, νοήματα! Φαίνεται ότι υπάρχει ένας μηχανισμός "αρχών"- μπορεί και "άρχων"- του νου που βάζει τα πράγματα σε φόρμες, σε καλούπια. Κάθε φορά μας λέει και μας επιβάλλει τι είναι δυνατόν να γίνει και τι όχι. Αυτός ο μηχανισμός του νου, κοιμάται πρώτος και ξυπνάει τελευταίος. Όσο κοιμάται-αυτός ο μηχανισμός με τα καφέ ρούχατα παιδιά του νου, κάνουν όλων των ειδών τις σκανταλιές. Τρέχουν πάνω-κάτω, σπρώχνονται, πλακώνονται, γελάνε, χαχανίζουν, αλλάζουν ρούχα, αλλάζουν ρόλους, βγάζουν τη γλώσσα, αυθαδιάζουν, ανακατεύουν χρώματα και μπογιές, ήχους και νότες....δημιουργούν! Τότε είναι που γράφονται και οι στίχοι! Μέσα στον ύπνο και μόλις ξυπνήσουμε το πρωί και ενώ ο μηχανισμός κοιμάται ακόμα. Γι' αυτό και ο Σεφέρης έλεγε ότι μια κουρασμένη σκέψη το βράδυ είναι ένας έτοιμος στίχος το πρωί. Κάτι τέτοιο είναι και το τραγούδι που έχεις στο μυαλό σου όταν ξυπνάς.
Συμπέρασμα: ο μηχανισμός του λάθους και του ονείρου είναι ο ίδιος! Και αν αναρωτιέσαι μήπως ονειρευόμαστε λάθος ή μήπως είναι λάθος που ονειρευόμαστε, σου απαντώ: Κάνε όνειρα κι ας έχουν λάθη!Το πρωί θα τα διορθώσεις! Κάνε λάθη γιατί μπορεί να γίνουν όνειρα! Από λάθος έστω!
Στα άκρα Θαρρώ πριν έναν χρόνο, στην εκπομπή “Στα Άκρα” της υπεροχοτερότερης κ. Β. Φλέσσα, η εξίσου υπεροχοτερότερη κ. Μαχά-Ευαγγελοπούλου μας χάρισε πολλά σπουδαία πράγματα για να σκεφτόμαστε! Μεταξύ άλλων ήταν και εκείνο το διάγραμμα όπου παρουσιάζονταν τα τμήματα εκείνα των συχνοτήτων του ήχου μέσα στα οποία κινείται η κάθε γλώσσα: τα ελληνικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά και τα λοιπά. Επειδή η ΕΡΤ δεν είναι διαδραστική όπως το Αντίφωνο έμεινα με πολλές απορίες τις οποίες προσπάθησα να απαντήσω κάνοντας διάφορες καινούργιες σκέψεις και αξιοποιώντας παλιές. Πριν από τριάντα περίπου χρόνια, ο Χάρη Κλιν το είχε πει. Όταν τον ρωτήσανε “πώς μπορείς και μιμείσαι τόσες ομιλίες εκείνος απάντησε ότι δεν είναι “το λαρύγγι”, όπως νομίζουν όλοι, αλλά το “αυτί”. Δεν είναι οι φωνητικές χορδές αλλά το τι ακούς. Και για του λόγου το αληθές έπιασε ν' αναλύει τη γνωστή φράση του γέροΚαραμανλή “ δεν μου αρέσει να ομιλώ δια τον εαυτό μου”. Εκεί έδειξε ότι η προφορά του ανθρώπου συνίσταται σε συγκεκριμένα πράγματα...παύσεις, συνέχειες, ήχους άσχετους (πχ πλατάγισμα της γλώσσα “σαν να έχεις φάει βύσσινο γλυκό και ταγκίζει”), “φθορές” φωνιέντων και συμφώνων κλπ. Αν κάποιος ακολουθούσε πιστά την ανάλυση του Χάρη Κλιν, έφτανε περίπου στην εξομοίωση της προφοράς του Καραμανλή. Τόσο η κ. Μαχά με την μέθοδο Τοματίς όσο και ο Χάρη Κλιν με την μέθοδο της μιμητικής επιμαρτυρούν σ' εκείνο που εξηγεί ο Δανέζης: ο εγκέφαλος με συγκεκριμένους τρόπους μαθαίνει να αναδιατάσσεται, να προσαρμόζει τη λειτουργία του ώστε να κάνει πράγματα που πριν δεν μπορούσε αλλά κυρίως να “βλέπει”, ν' “ακούει”, να αισθάνεται πράγματα που πριν δεν φανταζόταν καν ότι υπάρχουν και ότι οι άλλοι τα βλέπουν, τα ακούνε, τα αισθάνονται! Μπορεί δηλαδή ο εγκέφαλος να “μπαίνει στη θέση του άλλου”, να συν-χωρεί μαζί με τον άλλον, και στο χώρο της ύλης, των αισθήσεων και όχι μόνο στο χώρο των συναισθημάτων. Να συγχωρεί συντονίζοντας τις αισθήσεις του μ' εκείνες του άλλου κι επομένως να μετά-νοεί αφού τώρα έχει επιπλέον υλικό για τη νόηση.
Πραγματικότητα υποβάθρου και πραγματικότητα εκμαγείου
Ακολουθώντας το διάγραμμα των γλωσσών της κ. Μαχά και την ξεκαρδιστική ανάλυση του Χ. Κλιν (αν έχει κανείς εκείνον τον παλιό δίσκο ας μας στείλει το σχετικό κομμάτι σε ψηφιακό αρχείο να το επισυνάψουμε στη βιβλιογραφία) πρέπει να οδηγηθούμε με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι οι γλώσσες διαφοροποιούνται ακριβώς γιατί ο κάθε λαός που τις ομιλεί ακούει με διαφορετικό τρόπο! Ακούγοντας με διαφορετικό τρόπο, μιλάει και με διαφορετικό τρόπο, φτιάχνει διαφορετική μουσική, τραγούδια, ποίηση, λογοτεχνία. Φτιάχνει μια ζωή διαφορετική, έναν τρόπο ύπαρξης διαφορετικό, επειδή ακριβώς οι αισθήσεις λειτουργούν αλλιώς στον τόπο που κατοικεί, στην δική του Πατρίδα!!! Φαίνεται ότι τότε που διαφοροποιήθηκαν οι γλώσσες και όχι μόνο, οι ήχοι υποβάθρου, οι ήχοι δηλαδή που παρήγαγε η φύση από μόνη της και χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπου ο οποίος τότε ήταν μέρος της και εκείνη ήταν σώμα του, ήταν αλλιώτικοι στην “Ελλάδα” και αλλιώτικοι στη “Γερμανία”. Είχαν κάποιον τόπο κοινό και γι' αυτό οι συχνότητες κάποιων γλωσσών αλληλοεπικαλύπτονται κατά ένα μέρος. Είχαν κάποιον τόπο μη κοινό ο οποίος ήταν αρκετός για να προκαλέσει την ετερότητα. Ανάλογα μπορούμε και πρέπει να σκεφτούμε και για τις λοιπές αισθήσεις. Και αυτό πρέπει να το κάνουμε όχι για να οδηγηθούμε σε μία φυσιοκρατική και ντετερμινιστική εξήγηση του πολιτισμικού φαινομένου αλλά ακριβώς αντίθετα στην παραδοχή ενός υποβάθρου πραγματικότητας πάνω στο οποίο οικοδομείται ένα εκμαγείο μια άλλης πραγματικότητας που έχει μεν “κάτι” από το σχήμα του υποβάθρου αλλά αναπτύσσεται στον ελεύθερο τ(Ρ)όπο του – στον “αέρα” όπως θα λέγαμε στη νεοελληνική του πανωσηκώματος - από ανθρώπους που ναι μεν έχουν διαμορφωθεί από το υπόβαθρο πραγματικότητας αλλά έχουν την ικανότητα να αναδιατάσσουν τον εγκέφαλό τους- και όλα τα σχετικά- με τρεις τρόπους: α) να αναδιατάσσουν τους εγκεφάλους τους...συντασσόμενοι με το παγιωμένο υπόβαθρο. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την...ταράτσα, τον “αέρα”, για ραχάτι! β) να αναδιατάσσουν τους εγκεφάλους τους τυχαία (το “κατά τύχην ζην” Θ.Ι.Ζ). Είναι εκείνοι οι οποίοι χτίζουν στον “αέρα” ό,τι λάχει. γ) να αναδιατάσσουν τους εγκεφάλους τους σκοπίμως και προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Είναι οι άνθρωποι που χτίζουν με σχέδια και μελέτες σαν καλοί μαστόροι.
Αναδιατάσσοντας και ανακατευθύνοντας
Στις δύο πρώτες κατηγορίες δεν χωρεί κουβέντα. Τι να προσθέσεις όταν οι δρόμοι είναι...αδιάβατοι από το “πριν” ή όταν οι διαβάτες είναι έρμαια της συγκυρίας; Στην τρίτη όμως περίπτωση χωρεί συζήτηση και παραχωρεί και θέτει ερωτήματα: Προς τα που μπορεί να κατευθυνθεί μια σκόπιμη αναδιάταξη του εγκεφάλου; Με ποιους τρόπους μπορούν να φτιαχτούν σχέδια και πώς μπορεί να χτιστεί η πραγματικότητα του εκμαγείου; Πολλά μπορούμε να πούμε είτε φιλοσοφώντας είτε επιστημολογώντας. Μπορεί πχ με την μέθοδο Τοματίς να αναδιατάξει κάποιος τον εγκέφαλό του έτσι ώστε να τραγουδάει καλύτερα, να μαθαίνει γλώσσες πιο εύκολα κλπ. Επειδή όμως εμάς εδώ μας ενδιαφέρει η κοινωνική διάσταση του ζητήματος, από εκείνη τη σκοπιά θα “δούμε” την αναδιάταξη. Συνεπώς στο ανωτέρω ερώτημα απαντάμε ως εξής. Τα “πού” της κίνησης του εγκεφάλου, οι τρόποι, δηλαδή, αναδιάταξής του είναι τρεις:
α) Ο Κολεκτιβιστικός τ(ρ)όπος ήγουν ο εγκέφαλος να δομηθεί πάνω σε κανόνες (αρχές), σε “μάνιουαλ”, όπου “προβλέπεται” τι κάνεις όταν συμβαίνει εκείνο και τι κάνεις όταν συμβαίνει το άλλο. Είναι σύστημα έτοιμων συνταγών που φτιάχνει ένας συγκεκριμένος τύπος πολιτισμών, εξοπλίζει μ' αυτόν τα μέλη του και τα αφήνει “ελεύθερα” να τον αναπαράξουν(!) και να αναπαραχθούν. Ό,τι νέο γεννάει η ζωή, ό,τι νέο γεννιέται στο χώρο της πραγματικότητας του εκμαγείου, είτε χωράει και ενσωματώνεται είτε δεν χωράει και απορρίπτεται! Αν και έχουμε μία, για κάθε κοινωνία, Πραγματική Εικονικότητα Υποβάθρου έχουμε “άπειρο” αριθμό προσωπικών Πραγματικών Εικονικοτήτων Εκμαγείου!!! Φανταστείτε τι πράμα απορρίπτεται και πάει χαμένο....πράμα από τις ζωές του καθενός...από τις επιθυμίες, τις σκέψεις, τα αισθήματα όλων των ανθρώπων μηδενός εξαιρουμένου! Ο άνθρωπος πορεύεται προεξάρχοντος του παρελθόντος.
β) Ο Ατομοκεντρικός τ(ρ)όπος ήγουν ο εγκέφαλος να δομηθεί πάνω στο “έτσι θέλω” του καθενός ήγουν στον προσωπικό και εξατομικευμένο χώρο της Πραγματικής Εικονικότητας Υποβάθρου και στον προσωπικό και εξατομικευμένο
χώρο της Πραγματικής Εικονικότητας Εκμαγείου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα τμήματα εκείνα και των δύο τα οποία τέμνονται με εκείνα της κοινωνίας. Το άτομο τραβάει μπροστά, στους “στόχους” του κι ό,τι αφορά τους άλλους, την κοινωνία, περισσεύει κι απορρίπτεται. Ο άνθρωπος πορεύεται προεξάρχοντος του μέλλοντος.
γ) Ο Προσωπικός τ(Ρ)όπος ήγουν ο εγκέφαλος να δομηθεί πάνω στον ενιαίο χώρο και χρόνο των δύο Πραγματικών Εικονικοτήτων, του Υποβάθρου και του Εκμαγείου. Ο χώρος και ο χρόνος αυτός της αλληλοπεριχωρούμενης κι αλληλοτροφοδοτούμενης Πραγματικής Εικονικότητας δεν είναι χώρος και χρόνος σαν τους άλλους, είναι μετα-χώρος και μετα-χρόνος, είναι “κάτι” που κινείται ενώ στέκεται και στέκεται ενώ κινείται. Είναι και το “πριν” και το “μετά” μέσα στο “Νυν και στο Αεί”. Έχει τρεπτά και άτρεπτα μέρη (όπως λέμε κλιτά και άκλιτα μέρη του λόγου). Έχει στάση (αιωνιότητα) έχει και κίνηση (χρόνος). Ο άνθρωπος πορεύεται προεξάρχοντος του παρόντος.
Η ταυτότητα της ετερότητας του Ατομοκεντρικού και του Προσωπικού τρόπου. Και ο Ατομοκεντρικός τρόπος και ο Προσωπικός τρόπος δομούν τον εγκέφαλο ξεκινώντας από το μέρος και καταλήγοντας στο όλον. Ξεκινώντας από το άτομο και καταλήγοντας στην κοινωνία, στο συλλογικό. Αφετηρία και των δύο τρόπων είναι η βούληση του ατόμου την οποία και οι δύο τρόποι θέλουν να θεωρούν ελεύθερη έναντι του συλλογικού, έναντι της κοινωνίας. Σ' αυτή την περιοχή, την περιοχή των προθέσεων, την περιοχή της προαίρεσης, και οι δύο τύποι ταυτίζονται. Θέλουν και οι δύο, ορέγονται τουλάχιστον, η ελευθερία του ατόμου να καθορίζει τη ζωή του χωρίς προκαθορισμένες διαδρομές, χωρίς καλούπια. Ο Ατομοκεντρικός όμως φέρει εγγενώς μιαν ανεπάρκεια, ένα κουσούρι, που δεν μπορεί να το υπερβεί αν δεν πάψει να είναι αυτό που είναι, αν δεν αναζητήσει την υπέρβασή του μετά-νοώντας, συν-χωρώντας στο κοινωνικό ήγουν στην Πραγματική Εικονικότητα Υποβάθρου. Ο Ατομοκεντρικός τύπος, καθώς κινείται ενώ κοιτάζει μέσα του δεν αντιλαμβάνεται την κίνηση και το είδος της, όπως δεν αντιλαμβανόμαστε την κίνηση και το είδος της όταν το καράβι είναι στο λιμάνι κι εμείς έχουμε κατέβει στ' αμπάρι για να μπούμε στο αυτοκίνητο. Ο Ατομοκεντρικός τύπος κατευθυνόμενος απ' ό,τι βρίσκει μέσα του, απ' ό,τι τού κατεβάζει η κούτρα, δεν είναι πιθανό να φτάσει πουθενά. Έρμαιο των ατελειών του τρισσού της σωματοψυχής, του ελλειπώς αναπτυγμένου αυτού τριγωνικού γυροσκοπίου – της λογικής, του συναισθήματος και των επιθυμιών – παύει, ευθείς αμέσως, να είναι πραγματικά ελεύθερος, όντως ελεύθερος, και φαντασιώνεται ελευθερίες και επαναστάσεις κι άλλα διάφορα όνειρα...ατομοκεντρικής νυκτός. Η ελευθερία γι' αυτόν τον τρόπο είναι στα πλαίσια του δυνητικού, στα πλαίσια των καλών προθέσεων! Λέγοντας “ναι σε όλα” παραμένει ένα τίποτα.(Θ.Ι.Ζιάκας)
Αντίθετα, στον Προσωπικό τρόπο, και ακριβώς επειδή η ίδια του η ουσία του το προαπαιτεί, ο ανθρωπολογικός τύπος κινείται ανάμεσα στο ατομικό και στο συλλογικό, κινείται λαμβάνοντας υπόψη και τα δύο, δεν μαθαίνει να αγνοεί τον έναν εκ των δύο θεμελιωδών παραγόντων. Υπολογίζει και την Πραγματική Εικονικότητα Υποβάθρου και την Πραγματική Εικονικότητα Εκμαγείου, αντιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα αποχρώσεων στις καταστάσεις, οξύνει περαιτέρω την ικανότητά του να “βλέπει” πέρα απ' ότι είναι μαθημένος να “βλέπει”, δεν χάνεται όμως και μέσα στο χάος της “ενεργειακής σούπας” που τον περιβάλλει. Χαράσσει γραμμή κοιτώντας και μέσα του και έξω του και πάνω του, συνεπώς εξελίσσει το τρισσόν της σωματοψυχής του – τη λογική, τα συναισθήματα και τις επιθυμίες – έτσι που “και τούτο ποιείν κακείνο μη αφιέναι”! (Εδώ ταιριάζουν μια σειρά πράγματα που είπαμε στο προηγούμενο άρθρο για το “GPS” που είναι απαραίτητο κλπ βλ. “Φυγή ή σωτηρία”)
Το “σωματίδιο του θεού” και το Περιβόλι της Παναγίας Όταν μας λένε ότι χιλιάδες επιστήμονες μαζεμένοι σε μια περιοχή της γης όπου επενδύθηκαν τόσα δισεκατομμύρια ευρώ, κάνουν πειράματα για να εντοπίσουν το “σωματίδιο του θεού” (το μποζόνιο του Χιγκς) που ενδεχομένως είναι εκείνο το οποίο δίνει τη μάζα στην ύλη, εντυπωσιαζόμαστε - και καλά κάνουμε. Όταν όμως μας λένε, ότι χιλιάδες άνθρωποι είναι μαζεμένοι επί χίλια χρόνια τουλάχιστον, σε μια περιοχή της γης όπου επενδύθηκαν, άγνωστο πόσα δισεκατομμύρια ευρώ, για να εντ(Ρ)οπίσουν το Πνεύμα που δίνει λόγο στην ύλη, μάλλον δυσπιστούμε και από μέσα μας λέμε... “τι μας λέει τούτος τώρα;” Ήταν δεκαπενταύγουστος του 2005. Μεσημέρι, κατάκοπος, έφτασα στη Ι.Μ. Ιβήρων. Ήταν η πρώτη και η μοναδική (έως τώρα) επίσκεψη στο Άγιον Όρος. Αφού, οι δυο τρεις αργοπορημένοι επισκέπτες κολατσίσαμε στοιχειωδώς στο μαγειρείο, αφού δροσιστήκαμε λιγάκι, αποσυρθήκαμε στους κοιτώνες. Όλα ήταν άψογα. Μέχρι και σαγιονάρες στο κάθε κρεβάτι υπήρχαν! Τακτικά, συγυρισμένα, δεν θύμιζε στρατώνα το μεγάλο δωμάτιο με τα πολλά κρεβάτια αλλά...ξενοδοχείο! Αν και κατάκοπος μού ήταν αδύνατον να κλείσω, λίγα έστω λεπτά, τα μάτια μου. Βγήκα από το φωτισμένο παράθυρο στο μπαλκόνι και χάζεψα την αυλή που περιβάλλει το καθολικό της μονής. Δεν μου έφτανε αυτό και κατέβηκα κάτω. Άρχισα να περιφέρομαι στους καθαρούς, λιτούς και συγυρισμένους χώρους της αυλής. Μια εικόνα, ή μάλλον μια αίσθηση, μου ήρθε στο μυαλό: ότι κάπου εκεί δίπλα στην τεράστια ορτανσία θα ξεπροβάλλει κάποια θεία, κάποια γιαγιά μου! Παραξενεύτηκα για την τόσο δυνατή εντύπωση, για τον ζωντανό σχεδόν χειροπιαστό αυτό συνειρμό, όχι μόνο γιατί εκείνες είχαν πεθάνει από καιρό αλλά και γιατί καμία γυναίκα δεν έχει φτάσει στο Όρος εδώ και χίλια χρόνια και ότι όλα αυτά είναι έργα μόνον ανδρικών χεριών!!! Από κει και ύστερα έχοντας αυτή την αίσθηση του τ(Ρ)όπου δεν μου ήταν δύσκολο πια ν' αρχίσω να υποψιάζομαι γιατί τον Άθω τον λένε “Περιβόλι της Παναγίας”! Λίγο αργότερα, εννόησα ότι μπορεί να μην υπάρχουν γυναικείες υποστάσεις στο Όρος αλλά υπάρχουν οι ενέργειες και η ουσία, εκείνο που
κάνει έναν τ(Ρ)όπο Πατρίδα...ή καλύτερα Μητρίδα (Κ.Ζουράρις). Μητρίδα όχι μόνο του Έλληνα, αλλά όλων των ανθρώπων της γης! Το σούρουπο, με την παρέα του μονόφθαλμου σκύλου, χάζεψα κάμποσο στον αρσανά της μονής. Θαύμασα ιδιαίτερα μια μεγάλη στοίβα κορμών καστανιάς περισσότερο ίσως και απ' ότι θα καμάρωνε ο τετράποδος φίλος μου μιαν αρμαθιά κόκαλα! Κάποια στιγμή πέρασαν και με πήραν με το αυτοκίνητο δυο γέροντες, για να με φιλοξενήσουν το βράδυ στο Ιερό Κάθισμα του Αγίου Ευσταθίου. Φτάσαμε και με ξενάγησαν στα κτήρια και στο οινοποιείο μέχρι να βασιλέψει ο ήλιος. Μέχρι να συγυριστώ το σκοτάδι σκέπασε στο Όρος. Βγήκα στην αυλή και εξόν από ένα μικρό καντηλάκι στην κληματαριά, τίποτα άλλο δεν έφεγγε. Βαθύ, πυκνό σκοτάδι και απουσία κάθε μη φυσικού ήχου! Παραδόξως, αν και κανένας δεν σε ακούει, κανέναν δεν ενοχλείς, σου έρχεται η διάθεση να μην κάνεις κιχ, να κρατήσεις την αναπνοή σου, να μην διαταράξεις τίποτα, να μην αγγίξεις, να μη πατήσεις καν, να γίνεις αέρας, πνοή και να σταθείς εκεί να δεις τη νύχτα των Περσίδων,(=βροχή διατόντων) που λέγανε από μέρες τα ραδιόφωνα!
Για να δεις τ' αστέρια του ουρανού πρέπει να πας στο πιο σκοτεινό σημείο της γης Το Όρος είναι η αντίστιξη στον τρόπο τη ζωής μας. Όσο εκείνη μπορεί να λέγεται τρόπος και ζωή ζώσα. Είναι το άκρο αντίθετο στις ταχύτατες αλλαγές που συντελούνται στον χώρο μας, στις συνήθειές μας, στις σχέσεις μας, στις εντυπώσεις μας, στα συναισθήματά μας. Το Άγιον, το Πανάγιον Όρος, είναι η παροντοποίηση – και μια καθαρή λάμπουσα ποίηση – ενός παρελθόντος δέκα και πλέον αιώνων στο θλιβερό “τώρα” της χαμωζωής μας. Στάσιμο αυτό (στην αιωνιότητα), άτρεπτο, άκλιτο, άφθαρτο σχεδόν, περιμένει να υποδεχτεί στον “κάμπο” των δύο διαστάσεων, εμάς, την τρίτη διάσταση, το θλιβερό συνονθύλευμα των προσκυνητών, που μακάρι να ξέραμε τι περίπου προσκυνούμε. Είναι αδιανόητο τι ανόητες ερωτήσεις κάνει, τι αδέξιες συμπεριφορές έχει, πόσο αλλιώτικα εννοεί τα συμβαίνοντα, ένας άνθρωπος που όντας μαθημένος σε μια άλλη Πραγματική Εικονικότητα, βρίσκεται ξαφνικά μέσα στο νου του εκείνη του Όρους! Σκέφτομαι τις γκάφες μου κι ακόμα ντρέπομαι!
Ο ανθρωπολογικός τύπος του Α. Όρους και η φυσιολογία του εγκεφάλου του
“Μοναχός εστί ο πάντων χωρισθείς και ο πάσι συνηρμοσμένος” μας θυμίζουν οι γέροντες του Όρους! Ρήση του Ευάγριου του Ποντικού, μάς σημειώνει ο Theo. Καθίστε και σκεφτείτε τί σημαίνει αυτό το “πάντων χωρισθείς” το οποίο εκεί δεν είναι σχήμα λόγου που καμιά φορά χρησιμοποιούμε -αδοκίμως ίσως- στους λόγους μας. Σκεφτείτε, έναν άνθρωπο, να είναι για δεκάδες χρόνια σε έναν τόπο όπου τίποτα δεν αλλάζει βίαια, τίποτα δεν αλλάζει πέρα από την φυσική φθορά των υλικών, όπου ελάχιστα πράγματα προστίθενται, πράγματα παράταιρα, εύκολα αναγνωρίσιμα και απομονώσιμα. Σκεφτείτε έναν άνθρωπο που έχει να δει πολλά χρόνια... το “άλλο μισό του ουρανού”, τη γυναίκα δηλαδή, ή το παιδί, τον πατέρα, τη μητέρα, τους φίλους και τους χωριανούς, στους συγγενείς, το σπίτι το πατρικό, την πόλη ή το χωριό που μεγάλωσε, την κοινωνία και την “πρόοδο”, την τεχνολογική εξέλιξη!!! Σκεφτείτε: δεν έχει δει την πατρότητα, την υιότητα, τη μητρότητα, τον έρωτα, τη φιλία στις συγκεκριμένες υποστάσεις τους αλλά στην καθολικότητά τους ως θείες ενέργειες. Η πατρότητα του Θεού Πατέρα, η υιότητα του Υιού, η μητρότητα της Μητέρας του Θεανθρώπου, ο Έρωτας στη θεία του μορφή, η φιλία ως φιλία με τον Θεό και τους αδελφούς του κοινοβίου. Αν και το Όρος αποτελεί την παροντοποίηση δέκα αιώνων για μας, για κείνους που εγκαταβιούν εκεί είναι σαν να μην υπάρχει το παρόν το δικό μας! Τίποτα απ' ό,τι συγκροτεί το δικό μας παρόν ως σύνολο δεν υπάρχει στο Όρος! Τα ελάχιστα αυτοκίνητα, τα τηλέφωνα, οι υπολογιστές και οτιδήποτε άλλο δεν αποτελούν σύνολο, σύστημα, αλλά στοιχεία διάσπαρτα που δεν αλλάζουν τον τ(Ρ)όπο, τον ρυθμό. Επομένως, κανείς δεν μπορεί να φανταστεί, πολύ περισσότερο να περιγράψει, πως είναι δομημένος ο εγκέφαλος ενός ανθρώπου που ζει επί χρόνια σε μια τέτοια Πραγματική Εικονικότητα! Κανείς δεν μπορεί ν' αποφανθεί για το πως λειτουργούν οι αισθήσεις του, πως οικοδομείται το Εκμαγείο της Πραγματικής Εικονικότητας πάνω στο Υπόβαθρο του Περιβολιού. Και αυτό ισχύει και για τα πρόσωπα και για την κοινωνία, την Ιερή Κοινότητα του Άθου! Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι “βλέπουν”, τι “μυρίζουν”, τι “γεύονται”, τι φαντάζονται, τι “αγγίζουνε”, τι “ακούνε”! Βάζω τις λέξεις σε εισαγωγικά γιατί προφανώς δεν εννοούμε τα ίδια πράγματα με τις ίδιες λέξεις. Κανείς από μας δεν μπορεί να μιλήσει για όλα αυτά. Μόνον εκείνοι μπορούν
αν, βέβαια, το θέλουν. Και είναι αμφίβολο αν εμείς θα καταλάβουμε κάτι! Πώς μπορεί να σου δείξει κάποιος τι ευωδίες ευφραίνεται στο Περιβόλι όταν εσύ δεν είσαι κηπουρός του; Πηγαίνοντας ακόμα πάρα πέρα, κανείς από μας δεν μπορεί να μιλήσει για την αλλαγή που επιφέρει στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι γέροντες μια σειρά πράγματα όπως το καλό, το κακό, το όμορφο, το άσχημο, το πονηρό, το αθώο κλπ. Πώς σκέφτεται ένας άνθρωπος το κακό όταν είναι χρόνια απομονωμένος από τους ανταγωνισμούς, το φθόνο, τις έχθρες, τις έριδες και όλα αυτά που μας μαυρίζουν την ψυχή; Συνεπώς εξεγείρομαι σε όσους με αλαζονική αυτάρκεια μας μεταφέρουν εικόνες από το Όρος που δεν λένε ουσιαστικά τίποτα απ' ό, τι μπορεί να σημαίνουν. Τι σημαίνει πχ η εικόνα όπου ένας γέροντας κυματίζει τη σημαία με το δικέφαλο αετό και το F16 ακροβατεί στη θέα της;;; Τι μπορεί να είναι αυτή η σχέση του “τεχνολογικού τώρα” με το “πνευματικό πάντα” καθώς το ένα ίσταται έναντι του άλλου; Τι νιώθει ο γέροντας όταν αυτό το θηρίο υποκλίνεται μπροστά του; Τι νιώθει, τι αισθάνεται, τι σκέπτεται; Και ό,τι νιώθει, ό, τι αισθάνεται, ό,τι σκέπτεται, μπορεί να διατυπωθεί με λέξεις, σχήματα, αριθμούς, προκειμένου να γίνει αντιληπτό από τον δικό μας εγκέφαλο; Εμείς λέμε “σ' αγαπώ” και σκεφτόμαστε ποσότητα... “πόσο σ' αγαπώ” ... “πόσο μ' αγαπάς” κλπ Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι με αυτόν το τρόπο αντιλαμβάνονται όλοι οι άνθρωποι τα πάντα; Και αν ο γέροντας κάνει τελικά την αποκοτιά κι αρχίσει την προσπάθεια της εξήγησης του τι αισθάνεται, νιώθει, σκέπτεται, χρησιμοποιώντας “υλικά” και εκφραστικά μέσα από το “περιβάλλον” του, δηλαδή φράσεις, λέξεις, εικόνες, παραβολές από εκείνον τον Κόσμο που βρίσκεται γύρω του κι εντός του, εμείς τι θα κατανοήσουμε αν δεν ερμηνεύσουμε τους λόγους όπως ερμηνεύουμε την ποίηση; Και τι τελικά είναι ο λεγόμενος “ποιητής”;
Συμπέρασμα: 1) Υπάρχει μία πραγματική εικονικότητα κοινή, το υπόβαθρο. Όλοι μετέχουμε σ' αυτή και όλοι την αντιλαμβανόμαστε με τον ίδιο, περίπου, αφαιρετικό κι απλουστευμένο τρόπο. Αυτή είναι η αλήθεια! Περιλαμβάνει όλα εκείνα για τα οποία οι πάντες ομοδοξούν κι έκαστος επιμαρτυρεί. 2) Υπάρχει και άλλη μια πραγματική εικονικότητα, εκείνη του εκμαγείου. Προέρχεται από το υπόβαθρο, στηρίζεται σ' αυτό κι εν μέρει είναι καθορισμένη από εκείνο. Εν μέρει όμως, και για ένα μόνο λεπτό στρώμα, ή αν θέλετε, για μία μόνο πλευρά, για την πλευρά της μεσοτοιχίας, για την πλευρά που στρέφεται το “τώρα” του εκμαγείου και “κοιτάει” το “πριν” του υποβάθρου. 3)
Όσο κι αν είναι ιδιαίτερη, υποκειμενική, εικονική, αυτή η δεύτερη
πραγματικότητα του εκμαγείου, είναι όντως πραγματικότητα υπό την έννοια ότι άπαξ και έγινε αντιληπτή έχει κι αυτή την ίδια επίδραση, στον εγκέφαλο, με την άλλη. Δέστε πως χτυπάει η καρδιά μας όταν ξυπνήσουμε από έναν εφιάλτη. 4) Προσοχή! Καμία από τις δύο πραγματικές εικονικότητες δεν είναι πραγματικότητα χωρίς την άλλη! Χρειάζονται και οι δύο πραγματικές εικονικότητες, και αυτή του υποβάθρου και εκείνη του εκμαγείου, για να δημιουργηθεί μια κάπως πληρέστερη αντίληψη του κόσμου. Και οι δύο μαζί έχουν...άπειρο χώρο να εξελιχθούν και να “αντιληφθούν”. 5) Ανάλογα με την επίδραση αυτή, που δέχεται, το μυαλό μας διαμορφώνεται. Υπάρχουν κοινωνίες που κατευθύνουν προς την μια επίδραση (εκείνη του υποβάθρου), υπάρχουν και κοινωνίες που κατευθύνουν προς την άλλη επίδραση (εκείνης του εκμαγείου). Συνεπώς υπάρχουν και οι αντίστοιχοι τύποι ανθρώπου. 6) Αν και μιλάμε για τύπους ανθρώπου δεν εννοούμε “καθαρούς” τύπους ανθρώπου της μιας ή της άλλης κατηγορίας. Όλοι οι άνθρωποι έχουν στοιχεία και από τη μια και από την άλλη. Το “ακατοίκητο”, που έλεγε η μακαρίτισσα η Μαλβίνα, μπορεί να μην οικοδομηθεί καθόλου και να μείνει ακατοίκητο ή να οικοδομηθεί με δύο συν έναν τρόπους. Είτε για πολλούς είτε για έναν. Αλλά και για πολλούς και για έναν. 7) Εκείνο που χαρακτηρίζει τον κάθε ανθρωπολογικό τύπο είναι το τι κυριαρχεί, το πώς ιεραρχεί, τα μέγιστα της ζωής του ήγουν τι πολιτισμό δημιουργεί. Δημιουργεί έναν πολιτισμό όπου το άτομο συνθλίβεται στις δομές και στους στόχους εγκεφαλικών κατασκευών κάποιων λίγων “σοφών”, “αρίστων”, “ειδικών”, “καθοδηγητών”, “τεχνοκρατών”; Δημιουργεί έναν πολιτισμό όπου το άτομο “ψήνεται” ότι είναι τάχα ελεύθερο να γίνει...Ομπάμα, Μπιλ Γκέιτς, Βγενόπουλος κλπ αρκεί να κοιτάζει τη δουλειά του, την καριέρα του, το συμφέρον του; Ή, τελικά, δημιουργεί έναν πολιτισμό προσώπων, φίλων, συντρόφων εν Χριστώ και αλλάζει άρδην τη σχέση του με την εξουσία, τη φύση, και την κοινωνία; 8) Ο εγκέφαλος μπορεί να αλλάζει. Αυτό το ξέρουν οι άνθρωποι από παλιά. Αν όχι όλοι, πάντως κάποιοι το ξέρουν. Κι όχι μόνο το ξέρουν αλλά έχουν αναπτύξει και μεθόδους αλλαγής του, αναδόμησής του...πέστε το όπως θέλετε. Ανάλογα με τη μέθοδο έχουμε το ανάλογο αποτέλεσμα. Η χημικές μέθοδοι είναι οι πιο γνωστές και οι πιο διαδεδομένες. Οι “ουσίες”, κάθε μορφής, επιδρούν στο κέντρο εκείνο του εγκεφάλου που ο Δανέζης λέει ότι κανονίζει το “πολιτικά ορθό”. Αναστέλλουν τη δράση του και τότε έχουμε...παραστάσεις....σκέψεις...αισθήσεις κλπ. Το αψέντι πχ ήταν για πολλά χρόνια απαγορευμένο γιατί, προπολεμικά, το έπιναν οι καλλιτέχνες για να δημιουργούν! Θεωρήθηκε ότι προκαλούσε παραισθήσεις που οδήγησαν πολλούς στην αυτοκτονία. Πρόσφατα η άποψη αυτή αναθεωρήθηκε. Αυτά τα κόλπα, άλλοτε πετυχαίνουν άλλοτε όχι. Αλλά κι αν πετυχαίνουν για το άτομο αυτό δεν έχει καμία ιδιαίτερη σημασία. Το ζήτημα είναι πώς όλοι μαζί οδηγούμαστε στην έμπνευση και στη δημιουργία. Πώς η καλοσύνη και η ομορφιά λειτουργούν αναστέλλοντας την εκάστοτε “πολιτική ορθότητα” του εγκεφάλου. Πώς αναδιατάσσουμε την
αντιληπτική μας ικανότητα ούτως ώστε να συνδυάζεται το προσωπικό με το κοινωνικό και αντιστρόφως. Γιατί καλό είναι ο καθένα μας να γίνεται καλύτερος αλλά τι να τον κάνεις το παράδεισο αν είσαι μόνος σου; Η Ανάσταση και όχι μόνο, λέει ο Γ. Κόρδης, αγιογραφείται, στην ορθόδοξη ανατολή, πάντα με τον ίδιο τρόπο. Είναι στη μέση ο Χριστός, πάνω από τον Άδη, δίπλα του είναι ο Αδάμ και η Εύα. Τους κρατάει γερά από τα χέρια και τους τραβάει να σηκωθούν. Αυτό είναι το άτρεπτο της πραγματικής εικονικότητας. Από κει και πέρα όλα είναι τρεπτά! Και είναι στο χέρι του κάθε αγιογράφου, αν όντως είναι καλλιτέχνης, να ζωγραφίσει με τον δικό του τρόπο και ρυθμό όλα εκείνα που ζωγραφίζουν όλοι! Αυτό που κάνει τη διαφορά και αυτό που προσδίδει ελευθερία είναι να “δέσεις” αρμονικά το “δικό σου” μαζί με το “δικό τους” και να λάβεις κι εσύ μέρος στην Αναστάσιμη Πραγματική Εικονικότητα καθιστώντας τον εαυτό σου “τρίτη” διάσταση αυτής!!!
8 Μαΐου 2011 Θησείο