Μετά από τριάντα τόσα χρόνια
του Γιώργου Μιλτ. Σαλεμή
Πιάσαμε την ίδια κουβέντα. Από κει που την αφήσαμε πριν τριάντα τόσα χρόνια. Τι έγινε εκείνη την παραμονή της Αγίας Παρασκευής του '44 όταν μπήκαν οι Αντάρτες στο χωριό...τι είχε γίνει πριν....τι έγινε μετά... τι κάνανε οι “δικοί μας”...τι κάνανε οι “δικοί σας”...ποιοι οι θύτες...ποιοι τα εξιλαστήρια θύματα...ποιοι οι κακοί δαίμονες του χωριού... ποιος εκτελέστηκε και πού, ποιος σκοτώθηκε και πότε...κι άλλα σχετικά με τον τελευταίο (;) εμφύλιο πόλεμο των Ελλήνων. “Πάνε αυτά περάσανε” επισήμανε, με ανακούφιση κι αισιοδοξία, η καινούργια φίλη. “Τίποτα δεν πέρασε ακόμα” έσπευσα ν' αντιμιλήσω. “Όλα είναι εδώ μπροστά μας, ανοικτά”. Μα η κουβέντα γύρισε αλλού όπως συνήθως γίνεται σαν φίλοι αγαπημένοι ανταμώνουν μετά από πολύ καιρό και θέλουνε να τα πούνε όλα. Δεν απόσωσα τον λόγο μου.
Ναι, όλα είναι ανοικτά! Χαίνοντα! Όλα εδώ μπροστά μας! Έτοιμα να μας αφανίσουν ακόμα μια φορά! Οι ίδιοι φοβεροί εχθροί μας απειλούν και τώρα! Εκείνες οι απόψεις δηλαδή που όταν η κοινωνία βρίσκεται σε κίνδυνο προβάλλουν στην αγορά του καθ΄ ημάς τρόπου κι αγορεύουν: –
Να σώσει ο καθένας το τομάρι του! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!
–
Να σώσουμε ο ένας τον άλλον! Να σωθούμε όλοι μαζί!
Η μία πολύ ανθρώπινη. Η άλλη πολύ ουτοπική. Η μία ιδιοτελής, η άλλη εξωπραγματικά ανιδιοτελής. Η μία ατομικιστική, η άλλη πολύ συλλογική. Η μία για πρακτικούς ανθρώπους, η άλλη για “ιδεαλιστές”. Η μία της ανάγκης, η άλλη του θαύματος. Πώς να συνταιριάξει όλα αυτά μια κοινωνία που βρίσκεται μπροστά στον όλεθρο; Πού θα βρει τη συνταγή, το άριστο μέγεθος, τη σωστή αναλογία; Πώς θα σώσει το άτομο σώζοντας το σύνολο και πώς θα σώσει το σύνολο χωρίς
ν' αφανίσει το άτομο; Πώς η Αργώ θα περάσει τις Συμπληγάδες Πέτρες χωρίς να χαθεί κανένας; Και πώς θα βρει ο καθένας τον ρόλο του ώστε το καράβι να πλεύσει, ανάμεσώ τους, πάση δυνάμει; Σ' αυτά τα ερωτήματα, προφανώς, δεν απάντησαν, όσο απαιτείτο σωστά, και οι “δικοί σας” και οι “δικοί μας”. Έτσι έγινε το κακό. Και πολλαπλασιάστηκε γιατί η εμφύλια έρις, ο διχασμός, σοβούσε πολλά χρόνια πριν. Από συστάσεως του ελληνικού κράτους. Άλλοτε έπαιρνε τη μια μορφή και άλλοτε την άλλη. Άλλοτε ψυχρός εμφύλιος πόλεμος άλλοτε θερμός! Άλλοτε ένοπλος κι άλλοτε...οικονομικός πόλεμος...σαν τον εμφύλιο της σημερινής εποχής! Όσο δεν απαντούμε σωστά στα θεμελιώδη αυτά ερωτήματα τόσο θα είμαστε κι εμείς εκτεθειμένοι στους ίδιους εκείνους κινδύνους που συνέτριψαν την κοινωνία των παππούδων μας. Όσο δεν κατανοούμε τους μηχανισμούς με τους οποίους το Κακό πυροδοτείται τόσο θα ήμαστε στο χείλος της εμφύλιας αβύσσου. Όσο δεν αναζητούμε το “χαμένο κέντρο” της κοινωνίας μας τόσο η χοάνη του Χάους θα μας συμπαρασύρει όλους στο μηδέν! Το Χαμένο Κέντρο, τη Φωτιά που ζεσταίνει τις Ψυχές και φωτίζει τα Πρόσωπα! Οπού ο καθένας κουβαλάει “το δικό του” ξύλο, όπως κουβαλάγαμε κάποτε το δικό μας μερτικό στη σόμπα του Δημοτικού Σχολείου! Άλλος πιο μικρό, άλλος πιο μεγάλο. Άλλος ελιά που κάνει θράκα, άλλος πεύκο που βγάζει φλόγα... Η εστία μία και η θαλπωρή της κοινή! Για όλους! Ζώντες και τεθνεώτες!