Οδηγός Πόλης των Γιαννιτσών by GIORGOS TSISLIANIS

Περιεχόμενα / Contents Η Ιστορία της πόλης / The History of town

Τα Γιαννιτσά / The Town of Giannitsa

Οι Αγώνες / The Struggle

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία των Γιαννιτσών / Touring the Sights - Monuments of Giannitsa

Διαδρομές εκτός πόλης / Excursions Outside the Town

Αθλητισμός - Πολιτισμός / Sports - Culture

Τοπικά Προϊόντα / Local Products

117

Φαγητό και Διασκέδαση / Food and Entertainment

121

Χρήσιμες Πληροφορίες / Accommodation

129

Συνεργάτες Έκδοσης Συγγραφή ιστορικών κειμένων: Πάνος Θεοδωρίδης, συγγραφέας Μετάφραση: Σοφία Αβτζόγλου, Καθηγήτρια Αγγλικής γλώσσας - Μεταφράστρια Σχεδίαση Εντύπου: LEMON communication This publication was prepared by: Compilation of historical texts: Panos Theodoridis, author Τranslation: Sofia Avtzoglou, EFL teacher-Translator Layout: LEMON communication

Φίλες και Φίλοι Γιαννιτσιώτες, Με ιδιαίτερη ικανοποίηση πληροφορήθηκα τις προθέσεις της ΔΕΠΑΓ για την έκδοση ενός «Οδηγού» με πληροφορίες για την πόλη των Γιαννιτσών, όντας βέβαιος ότι αυτή η έκδοση θα αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα όχι μόνο για τους κατοίκους της πόλης, αλλά κυρίως για τους επισκέπτες της και γενικότερα για τον κάθε ενδιαφερόμενο. Νομίζω ότι είναι πια παραδεκτό από όλους το γεγονός ότι η πόλη των Γιαννιτσών αποτελεί το σημαντικότερο οικονομικό πνεύμονα του Νομού μας και πιστεύω ότι οι ποικίλες δραστηριότητες των φιλόπονων κατοίκων της σε όλους του τομείς, θα αποτυπωθούν κατάλληλα στον «Οδηγό», ώστε να αποτελέσει αυτός, παράλληλα με τη χρηστικότητά του και ένα γραπτό ενθύμιο της εποχής μας για τους μετέπειτα. Ο Νομός Πέλλας, με το πλούσιο παρελθόν του, που εκτείνεται σε χιλιάδες χρόνια, με τις εκπληκτικές φυσικές του ομορφιές, με τη μεγάλη πολιτιστική του κληρονομιά, με τους σημαντικότατους πλουτοπαραγωγικούς πόρους που διαθέτει και με το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό του, πρέπει επί τέλους να ανακαλύψει τρόπους αξιοποίησης των παραπάνω και να ξεφύγει από τη μιζέρια και τη στρεβλή ανάπτυξη, ώστε να καταλάβει τη θέση, που πραγματικά του αξίζει. Απαιτείται όμως μεγαλύτερη προσπάθεια, αλλαγή νοοτροπίας, περισσότερες πρωτοβουλίες από τους ίδιους τους κατοίκους του. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτή ακριβώς η πρωτοβουλία, για την έκδοση του «Οδηγού», κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και οι εμπνευστές του, όσο και οι συντελεστές του, είναι άξιοι συγχαρητηρίων. Εύχομαι αυτή η έκδοση να βρει και άλλους μιμητές. Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ ΠΕΛΛΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ

My friends, the citizens of Giannitsa, It is with great pleasure that I have been informed of the intention of the Municipal Corporation to issue a “Guide” about the town of Giannitsa. I am confident that this publication will be proven a helpful tool, not only for the local people, but mostly for the visitors and all those who have an interest in the town. I would think that by now it has been accepted by all that the town of Giannitsa constitutes the most important economic centre of our prefecture and I believe that the various actions taken by its creative inhabitants will be properly described in the “Guide”, which, apart from its present usefulness, will become a memoir of our era for the next generations. The county of Pella - having a rich historical past of thousands of years, astounding natural beauty, a great cultural heritage, significant natural resources and a dynamic population - should finally discover ways in which to exploit all the above, so as to renounce all misery, abandon all tortuous paths and rise to the place it rightfully deserves. However, and for the attainment of this goal, a greater effort and a change in perspective on the part of the people are needed. It is my conviction that this initiative, regarding the publication of a “Guide”, is a step in the right direction and all those who conceived the idea or worked for its completion deserve our praises. I hope and wish that more similar efforts will follow. The Prefect of the County of Pella, Michalis Karamanis.

Μια σύγχρονη πόλη, μια πλούσια ιστορία, μια δυνατή προσδοκία, είναι οι λέξεις που δίνουν το στίγμα των Γιαννιτσών σήμερα. Η πόλη μας, τόπος μεγάλων ιστορικών γεγονότων μιας εποχής δύσκολης και εθνικά σημαντικής, έχει καταγραφεί στο χάρτη της χώρας μας ως πόλη σύμβολο του απελευθερωτικού μετώπου κατά των Τούρκων, κομβικό σημείο των μαχών στο Μακεδονικό Αγώνα. Σήμερα τα Γιαννιτσά πόλη αναφοράς στο νομό, για το εμπορικό της κέντρο, τις υπηρεσίες και την ταχύτητα του ρυθμού μιας μοντέρνας οικιστικής ανάπτυξης, πόλη μιας αγροτικής οικονομίας, που παρά τις δοκιμασίες αντέχει και προχωρά σε νέους δρόμους προόδου, πόλη έντονης πολιτιστικής και αθλητικής δράσης διεκδικεί κυρίαρχο ρόλο ως μεγάλο αστικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή. Οι φυσικές ομορφιές που την περιβάλλουν, με την χαρακτηριστική αντίθεση της ορεινής περιοχής του Παϊκου και της πεδινής περιοχής του ποταμού Λουδία, σε συνδυασμό με τα ιστορικά μνημεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, αποτελούν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για τον τόπο μας, ελκυστικό για κάθε επισκέπτη. Η εικόνα της πόλης αλλάζει και ο δήμος Γιαννιτσών αναβαθμίζεται. Οι οικισμοί αναπτύσσονται και οι υποδομές διευρύνονται. Οι προσδοκίες για το μέλλον, μας υπαγορεύουν το χρέος και την ευθύνη που φέρουμε για το σήμερα αλλά και το αύριο του τόπου μας. Γι’ αυτές τις προσδοκίες της μεγαλούπολης με το ανθρώπινο πρόσωπο, η τοπική κοινωνία είναι αρωγός και συμμέτοχος στις μεγάλες επιλογές. Γνωρίζοντας το χθες, ζώντας το σήμερα και αισιοδοξώντας για το μέλλον του τόπου μας σας καλούμε σε μια ευχάριστη και θελκτική διαδρομή, που αισιοδοξούμε ότι θα σας μείνει αξέχαστη. Καλώς ορίσατε

A modern town of rich historical past and great expectations for the future are the words that define the current town of Giannitsa. The town, where great historical events took place in a difficult and crucial for the nation period of time, has been recorded in the map of the country as a town symbol of the freedom fights against the Turks, as a definitive location of the Macedonian Struggle. At present, Giannitsa is a main centre of the county, because of its commerce, its public services and the fast pace of its residential development, its agricultural economy, which progresses despite the difficulties, its intense cultural and athletic activity, and claims for herself a dominant role as an urban centre of the greater region. The natural beauty of the surrounding countryside, with the contrast of the mountainous Paikon area and the flat land of the Loudias river, together with the historical monuments and the archaeological finds, constitute the unique merits of our area, which make it attractive for the visitor. The image of the town is changing and the municipality of Giannitsa is constantly improving. The residential districts develop and the infrastructure expands. Our expectations for the future remind us of our duties and responsibilities for the present. As we work for the realisation of these expectations, for the development of an urban centre friendly to the needs of the individual, the local community supports and participates in the choices made. Knowing our past, living in the present and having the best of hopes for our future, we would like to invite you to a pleasant, exciting and unforgettable tour in our town. Welcome to all.

Νικόλαος Παπανικολάου Δήμαρχος Γιαννιτσών

Nikolaos Papanikolaou The Mayor of Giannitsa

Τα Γιαννιτσά, μια σύγχρονη φιλόξενη πόλη, βρίσκονται κοντά στην Πέλλα, την πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κι έχουν πάντα ανοιχτή την αγκαλιά τους σε όσους επιθυμούν να γνωρίσουν καινούριες εμπειρίες. Ο τόπος μας είναι ευλογημένος από τη φύση, γι΄ αυτό άλλωστε κατοικείται εδώ και 8.500 χρόνια. Στα ιστορικά χρόνια γνώρισε λαούς και πληθυσμούς με διαφορετική κουλτούρα, που διαμόρφωσαν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του. Οι σημερινοί άνθρωποί του, δραστήριοι και ανήσυχοι, δημιουργούν το δικό τους πολιτισμό, σεβόμενοι τη μακραίωνη παράδοση και ανοίγοντας νέες προοπτικές ανάπτυξης σε όλους τους τομείς. Ο οδηγός που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί μια εκδοτική προσπάθεια της Δημοτικής Επιχείρησης Πολύπλευρης Ανάπτυξης Γιαννιτσών (Δ.Ε.Π.Α.Γ.), που καταγράφει την ιστορία και τη σύγχρονη παρουσία του Δήμου Γιαννιτσών. Επιχειρήσαμε να αποφύγουμε τον κλασσικό τύπο ενός τουριστικού οδηγού, προκειμένου η έκδοση να αποτελέσει ένα σημαντικό εγχειρίδιο όχι μόνο για το βιαστικό επισκέπτη αλλά για όλους όσοι ενδιαφέρονται να γνωρίσουν από κοντά τον τόπο μας και την πορεία του μέσα στο χρόνο. Επειδή το σήμερα είναι συνέχεια του χθες και προάγγελος του αύριο, το ιστορικό κείμενο που συνέγραψε ο συγγραφέας Πάνος Θεοδωρίδης δεν αποτελεί μια απλή παράθεση γεγονότων και χρονολογιών αλλά αναδεικνύει το συνεχή αγώνα των κατοίκων για επιβίωση καθώς και τη συμβολή τους στην εξέλιξη του τόπου. Σας καλωσορίζουμε λοιπόν με τον οδηγό μας, ελπίζοντας ότι θα σας συντροφεύει ευχάριστα στην περιήγησή σας στα Γιαννιτσά. Η Πρόεδρος της Δ.Ε.Π.Α.Γ. Ελένη Πισμίση

Giannitsa is a modern hospitable town, situated in the vicinity of Pella, Alexander the Great’s birthplace, and it is always ready to welcome those who wish to have new experiences. Our region is blessed by nature and as a result it has been inhabited for the last 8,500 years. During historical times, people of various cultures have lived here and have shaped the area’s particular character. Its current inhabitants, active and restless, are creating their own civilisation, showing respect to their rich tradition and opening new horizons of advancement in every field. The guide you are now holding has been compiled by the Municipal Corporation for Multilateral Development of Giannitsa (DEPAG). We have attempted to avoid the form of a classical tourist guide book, aiming to make this publication a useful tool not only for the hurried visitor, but also for those who are interested in taking a closer look into our home town and its advancement in the course of time. Because the present is a continuation of the past and a precursor of the future, the historical text, written by the author Panos Theodoridis, does not simply recount the events and chronologies, but it highlights the people’s perpetual efforts for survival and their contribution to the development of the region. So, we welcome you to our guide book, hoping that it will be proven to be your pleasant companion, as you explore the town of Giannitsa. The president of DEPAG Eleni Pismisi

GIANNITSA

ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ

Τα Γιαννιτσά είναι χτισμένα στις λοφώδεις υπώρειες

του Πάικου όρους, ανάμεσα σε δύο χαμηλές κοιλάδες. Απέχουν 50 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη και είναι η πρώτη πόλη, που συναντά ο ταξιδιώτης στη διαδρομή του επί της ιστορικής Εγνατίας Οδού. Είναι Δήμος, που περιλαμβάνει και τα χωριά Αρχοντικό, Ασβεσταριό, Δαμιανό, Ελευθεροχώρι, Λεπτοκαρυά, Μεσιανό, Παραλίμνη και Πενταπλάτανο, ενώ δημοτικά του διαμερίσματα είναι οι Αμπελιές και το Μελίσσι.

Κεντρικός πεζόδρομος - Οδός Βενιζέλου The central walk-way - Venizelou Street.

The town of Giannitsa is situated between two lowly

valleys, on hilly land at the foot of Mount Paikon. About 50 kilometers away from Thessaloniki, it is the first town that the traveller meets following the route of the historical Via Egnatia. It constitutes a municipality, which also includes the villages of Archontiko, Asvestario, Damiano, Eleftherohori, Leptokarya, Messiano, Paralimni and Pentaplatanos, whereas Ampelies and Melissi have become its boroughs.

12 - 29

Η Ιστορία της πόλης The History of town

Η Ιστορία της πόλης The History of town Προϊστορία / Prehistory 14-18 Η παράδοση / The Historical Tradition 18-19 Η Πελλαία χώρα / The Pellaian Land 20-23 Ρωμαϊκή Εποχή - Εγνατία Οδός / The Roman Era - Via Egnatia 24-26 Βυζάντιο / Byzantium 26-28 Βαρδάρι και Βαρδαριώτες / Vardari and Vardariotes 28-29

Η Ιστορία της πόλης

The History of town

Προϊστορία

Prehistory Προϊστορία Η περιοχή, όπου αργότερα αναπτύχθηκαν τα Γιαννιτσά, βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του όρους Πάικου, πάνω σε μία πανάρχαιη φυσική δίοδο, που συνέδεε την ακτή του Θερμαϊκού κόλπου με την ορεινή χώρα της δύσης. Σήμερα, η πόλη φαίνεται να καταλαμβάνει τα πρώτα χαμηλά υψώματα αυτής της διόδου, ενώ μπροστά της απλώνεται ο μεγάλος κάμπος της Κεντρικής Μακεδονίας, που λέγεται και κάμπος των Γιαννιτσών. Στην προϊστορική περίοδο, εδώ ήταν μια περιοχή χωρίς σταθερές ακτές και με ποικιλία φυσικών διαμορφώσεων. Καθώς το φυσικό ανάγλυφο του τόπου είναι ένα φυσικό στεφάνι από βουνά, απ΄όπου έρχονται ποταμοί που ενώνονται μεταξύ τους, η μεγάλη φυσική κοιλότητα, που σήμερα είναι μια εύφορη πεδιάδα, υπήρξε κατά καιρούς θάλασσα, λιμνοθάλασσα, λίμνη και βάλτος.

Prehistory The area where Giannitsa was developed in later times is located south of Mount Paikon, on the course of an ancient natural passage, which connected the coast of the Gulf of Thermaikos with the western mountainous land. Today, the town seems to occupy the lower edges of that passage, facing the vast flatland of Central Macedonia, which is also called the plain of Giannitsa. In Prehistoric times, this was an area of an unstable coastal line and a variety of natural formations. The relief of the land forms a natural wreath of massifs, where a number of torrents originate and are united together. The extended natural valley, which nowadays is a fertile farmland, was probably part of the sea, a lagoon, a lake or a swamp, at different periods in the past.

Νεκρική μάσκα, νεκροταφείο Εποχής Σιδήρου, Αρχοντικό Γιαννιτσών. Death mask, Iron Age cemetery of Archontiko.

Η Ιστορία της πόλης

Η αρχαιολογική έρευνα έχει φωτίσει σε μεγάλο βαθμό τις πρώτες εγκαταστάσεις ανθρώπων στην περιοχή, για την ώρα από τη νεολιθική περίοδο και εφεξής. Στη νότια παρυφή των Γιαννιτσών, στην παλιά αγορά, έχει εντοπιστεί και ερευνηθεί εν μέρει ένας συνοικισμός της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου, της 7ης π.Χ. χιλιετίας. Μαζί με τον οικισμό στην Αξό και τον πολύ μεγαλύτερο, που ανασκάπτεται συστηματικά στο Αρχοντικό, αποτελούν τις πιο γνωστές αρχαιολογικές θέσεις του τόπου. Υπάρχουν και πολλοί ακόμη εντοπισμένοι, από τα νεολιθικά χρόνια, ακόμη και ένας δεύτερος στα Γιαννιτσά, έως και την εποχή του χαλκού. Οι κάτοικοι έμεναν σε πασαλόπηκτα οικήματα, κυριολεκτικά “υφασμένα” με πλέγματα από λεπτά κλαδιά ή καλάμια και επιχρι-

The History of town

The archaeological research has shed enough light into the first human settlements of the district, which date back to the Neolithic times, as findings thus far indicate. In the south brink of Giannitsa, the area of the Old Market, a settlement of the Earlier Neolithic Age, 7th millennium B.C., was discovered and has been partially studied. Together with the settlement of Axos and the much larger one of Archontiko, which is being systematically excavated, they constitute the most well-known archaeological sites of the region. A significant number of such settlements, dating from the Neolithic to the Bronze Age, have already been located, with even a second one within the borders of the town itself. The inhabitants lived in timber-post framed dwellings, which were literally “woven” with truss-

Αγγεία από τον προϊστορικό οικισμό της τούμπας του Αρχοντικού. Vases from the prehistoric settlement of the Archontiko mound.

σμένα με πηλό. Βρέθηκαν πολλά αντικείμενα από κόκκαλο και πέτρα, καθώς και αγγεία. Ζούσαν από καλλιέργειες σιταριού, άγρια φρούτα, διατηρούσαν πρόβατα και χοίρους, ενώ δεν έλειπε και το κυνήγι. Κατανάλωναν επίσης θαλασσινά και ψάρια-η θάλασσα δεν ήταν μακριά.Το περιβάλλον τους διέθετε μεγάλα δάση με βαλανιδιές, ενώ τα νερά αφθονούσαν.

es of straw or thin branches and coated with clay. Many bone and stone tools, as well as vases, have been unearthed. The people lived by cultivating wheat, gathering wild fruit, keeping sheep and pigs, as well as hunting. They also consumed fish and seafood – the sea was not too far away. Their natural environment comprised oak tree forests and ample water reserves.

Η Ιστορία της πόλης

Ως την αυγή των ιστορικών χρόνων, υπήρχαν εποχές όπου οι οικισμοί αυτοί, ιδίως οι πεδινοί, παρουσιάζουν διακοπές στην ανάπτυξή τους, κυρίως επειδή άλλαζαν οι συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος. Η παράδοση Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες συνδέονται με τους Βοττιαίους, ένα λαό που συνάντησαν οι Αργεάδες Μακεδόνες κατά την κάθοδό τους από τα Πιέρια όρη. Οι Βοττιαίοι κατοικούσαν τη λοφώδη και πεδινή ζώνη μεταξύ Αλιάκμονα και Αξιού, σε μία έκταση σχήματος πετάλου γύρω από τη λίμνη. Στα νότια γειτόνευαν με τους Πίερες, στα δυτικά με τους λεγόμενους Φρύγες, στα βόρεια με τους Άλμωπες, ενώ ψηλότερα στον Αξιό βρισκόταν οι Παίονες, που μαρτυρούνται ως σύμμαχοι των Τρώων στην Ιλιάδα. Μετά τον Αξιό, υπήρχαν θρακικές φυλές. Γύρω από τη θέση των σημερινών Γιαννιτσών, υπήρχαν οι πόλεις Κύρρος, Τύρισσα, Βούνομος (αργότερα Πέλλα),

The History of town

Up until the dawn of the Historic Era, there were periods when these settlements showed a cessation in their development, mainly due to changes in their natural environment. The Historical Tradition The first historic evidence is connected with the Votieans, a nation that the Argean Macedonians met during their descent from the mountains of Pieria. The Votieans were inhabiting the hilly and flat area between the rivers Aliakmon and Axios, a horseshoe-shaped piece of land that expanded around the lake. In the south, they shared borders with the Pieres, in the west with the so-called Phryges, in the north with the Almopes, whereas further north of the Axios there were the Paeones, a nation that is mentioned in Ilias as an ally of the Trojans. The land beyond the Axios was inhabited by the Thracean tribes. All around the location where modern Giannitsa is situated, there existed a number of other towns, such as Kyr-

Ίχνες, Αταλάντη. Για τους Βοττιαίους, πίστευαν ότι πήραν το όνομα από το Βόττωνα, που ήταν Κρητικός και συντηρούσαν μια παράδοση πως προέρχονταν είτε από Μινωίτες που διασώθηκαν από μία εκστρατεία κατά της Σικελίας είτε πως ήταν απόγονοι των παιδιών της Αθήνας που γλύτωσαν από το Μινώταυρο, γι΄ αυτό και είχαν ένα τραγούδι, το “ίωμεν εις Αθήνας”. Η παράδοση απηχεί τις στενές επαφές του τόπου με τον κρητομυκηναϊκό πολιτισμό. Εκείνο τον καιρό, η πιο σημαντική κώμη του τόπου ήταν η τούμπα έξω από το σημερινό Αρχοντικό, έξι χιλιόμετρα ανατολικά των Γιαννιτσών. Οι Μακεδόνες, στα χρόνια του Αρχελάου, στον 5ο π.Χ. αιώνα, μετέφεραν την πρωτεύουσα του κράτους τους από τις Αιγές στην Πέλλα, η οποία υπήρξε πρωτεύον σημείο αναφοράς για όλο τον κλασικό και ελληνιστικό κόσμο. Ήταν το κέντρο των διπλωματικών και στρατιωτικών επιχειρήσεων του Φιλίππου και η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

ros, Tyrissa, Vounomos (the later Pella), Ichnes, Atalanti. As for the Votieans, it was believed that they were named after Votton, a Cretan. They fostered a legend of their originating either from Minoan survivors of a campaign against Cicely or from young Atheneans who had escaped from the Minotaur, and because of this they had a song saying, “Let us go to Athens”. This legendry indicates the existence of a close connection between those people and the Creto-Mycenaean civilization. In that era, the most notable settlement was situated on the tumba (the mound) outside modern Archontiko, six kilometers east of Giannitsa. During the reign of Archelaos, in the 5th century B.C., the Macedonians moved their capital from Aegae to Pella, which would turn into a focal point for the entire classical and Hellenistic world. Pella became the epicenter of Philip’s diplomatic and military campaigns and it was Alexander the Great’s birthplace.

Η Ιστορία της πόλης

The History of town

Η Πελλαία χώρα

The Pellaian Land

Η Πελλαία χώρα Η ανάπτυξη της Πέλλας ήταν εντυπωσιακή μετά την επιλογή της ως πρωτεύουσας της Μακεδονίας, παρ’ όλο που η χώρα έως το Φίλιππο πέρασε περιόδους αστάθειας. Μετακλήθηκαν μεγάλοι καλλιτέχνες και δημιουργοί, ενώ λειτουργούσαν σπουδαία τοπικά εργαστήρια επεξεργασίας μετάλλου και αγγειοπλαστικής. Σημαντικοί ναοί συγκέντρωναν το ενδιαφέρον, ενώ στο θέατρο της Πέλλας ακούστηκαν πρώτη φορά οι “Βάκχες” και ο “Αρχέλαος” του Ευριπίδη. Την εποχή της μεγάλης πολιτικής διαμάχης των Αθηνών με την Πέλλα, οι αναφορές είναι συχνές και σχετίζονται με τη διπλωματική ιστορία και την ύπαρξη της λίμνης, που ήταν πλέον διαμορφωμένη. Στον περίπλου του Σκύλακος του Νεότερου (περί το 360 π.Χ.) η Πέλλα αναφέρεται ως πόλη με ανάκτορα και συνδεδεμένη με πλωτό ποτάμι, το Λουδία, με τη θάλασσα (ανάπλους). Γύρω από τη μεγάλη πολι-

The Pellaian Land After it was chosen as the capital of Macedonia, Pella underwent remarkable development, even though there were periods of instability until the reign of Philip. Great artists and craftsmen were called in, while excellent local workshops for the processing of metals and clay were established and operated. Important temples were attracting the people’s interest and it was in the theatre of Pella that Euripides’ “Vackhes” and “Archelaos” were first presented before an audience. An amplitude of recordings, concerning the diplomatic activity at the time of the fierce political conflict between Athens and Pella, have survived to the present and contain references to the lake, which had already been formed. Scylax the younger (circa 360 B.C.), in his work the Periplous (Circumnavigation), describes Pella as a city with a palace and a market, connected to the sea via the floatable river Lou-

Ελληνιστική οικία Πέλλας. Hellenistic mansion in Pella.

Η Ιστορία της πόλης

τεία, που ήταν οργανωμένη γύρω από το ανάκτορο και την αγορά με ιπποδάμεια οικοδομικά τετράγωνα, υπήρχαν συνοικισμοί, υποστατικά και μικρότερες κώμες ενώ οι μακεδονικοί τάφοι, που είχαν τη μορφή τούμπας-σήματος, άρχισαν να χαρακτηρίζουν το τοπίο, ιδίως κατά μήκος του μεγάλου δρόμου, που αργότερα θα γινόταν γνωστός ως “Εγνατία οδός”. Δύο από αυτούς τους τάφους, βρίσκονται σήμερα μέσα στα διοικητικά όρια των Γιαννιτσών. Αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα (με επιφανέστερη την κεφαλή του Αλέξανδρου του μουσείου της Πέλλας) βρέθηκαν στην περιοχή των Γιαννιτσών. Στα ελ-

The History of town

dias. In the periphery of the big city, which was organized around the palace and the market with Hippodamean rectangular building blocks, there were settlements, farmsteads and smaller villages. At the same time, the Macedonian tombs, having the shape of a tumulus-milestone, were beginning to mark the landscape, especially on the sides of the long road that would later become the well-known “Via Egnatia”. Two of these tombs are now found within the administrative boundaries of the modern town of Giannitsa, whereas, many more archaeological finds, (of which the most significant is

Alexander’s head, now exhibited in the museum of Pella), were discovered in the broader district of Giannitsa. The ληνιστικά χρόνια, η Πέλλα και η περι- region of Pella reached a remarkable οχή της γνώρισαν εντυπωσιακή ακμή. peak during the Hellenistic era. After Μετά τη μάχη της Πύδνας, ο τόπος πε- the battle in Pydna, the land fell into ριήλθε στους Ρωμαίους. the hands of the Romans.

Η Ιστορία της πόλης

The History of town

Ρωμαϊκή Εποχή - Εγνατία Οδός

The Roman Era - Via Egnatia Ρωμαϊκή Εποχή - Εγνατία Οδός Στο τέλος του 2ου πΧ αιώνα η Πέλλα παρήκμασε απότομα, μάλλον μετά από σεισμό. Η πόλη μεταφέρθηκε δυτικότερα, στην περιοχή όπου διασώζονται τα λεγόμενα “Λουτρά του Μεγάλου Αλεξάνδρου”, τα οποία είναι μία μεγάλη υδροδεξαμενή, που εξυπηρετούσε ένα ρωμαϊκό νερόμυλο. Είχε ισχυρά τείχη και λειτουργούσε ως colonia, δηλαδή ως εγκατάσταση παλαιμάχων του ρωμαϊκού στρατού. Μεταξύ 146 και 120 π.Χ., πέρασε από την περιοχή των μετέπειτα Γιαννιτσών, ενώνοντας την Εδεσσα με τη Θεσσαλονίκη, η Εγνατία οδός, που συνέδεε τις πόλεις της Αδριατικής Δυρράχιο και Απολλωνία με τα Κύψελα, πόλη κοντά στον Εβρο και στην Προποντίδα. Αυτός ο πλακοστρωμένος δρόμος, με σταθμούς, οδόσημα και αλλαγές ίππων συνέβαλε αποφασιστικά στην αλλαγή της χωροταξίας των πόλεων της Μακεδονίας. Το οδικό δίκτυο της περιοχής προϋπήρχε (απόδειξη, οι πολυά-

The Roman Era - Via Egnatia Towards the end of the 2nd century B.C., Pella showed an abrupt decline, probably due to an earthquake. The city was moved westwards, in the area where the so-called “Alexander the Great’s Baths” are found today, which is a large cistern that served the function of a Roman watermill. The city had strong walls and was used as a colonia, a place of settlement for Roman veteran soldiers. Between 146 and 120 B.C., the Via Egnatia traversed the vicinity of Giannitsa, connecting Edessa to Thessaloniki, on its route from Dyrrachium and Apollonia, the cities on the Adriatic coast, to Kypsela, a town near Evros and Propontis (the Sea of Marmara). This cobblestone highway, with stopping points, milestones and changing of horses facilities, contributed significantly to the alteration of the regional planning. The road network preexisted (this is proven by the numerous Macedonian tombs around

Εγνατία Οδός. Via Egnatia.

Παλαιοχριστιανική βασιλική Νέας Πέλλας. Early Christian basilica in Nea Pella.

Η Ιστορία της πόλης

The History of town

ριθμοι μακεδονικοί τάφοι της περιοχής Γιαννιτσών και Πέλλας, που σηματοδοτούν το τοπίο και ανήκουν στην ελληνιστική περίοδο) αλλά πρώτη φορά σημειώθηκε η απότομη ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, ενώ η ρωμαϊκή Πέλλα και η Κύρρος (στο Παλαιόκαστρο, νότια της Αραβησσού) ήκμασαν ως σταθμοί της Εγνατίας. Στο εξής, όλη η ιστορία των Γιαννιτσών, εξαρτάται από την Εγνατία Οδό. Η περιοχή δε λειτουργεί πια ως επίκεντρο μιας στατικής οικονομίας. Βρίσκεται πάνω σε έναν ακμαίο οδικό άξονα, όπου κινούνται με ασφάλεια και ταχύτητα άνθρωποι και προϊόντα. Μαζί με στρατούς, βεβαίως. Από την Εγνατία οδό πέρασαν ο Κικέρων, ο Κάσσιος και ο Βρούτος, και όλοι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές των ρωμαϊκών χρόνων. Η ζωή συνεχίζει να αναπτύσσεται και μετά την εμφάνιση του Χριστιανισμού. Η Πέλλα έχει επίσκοπο που συμμετέχει σε Οικουμενική Σύνοδο, ενώ έχει βρεθεί και μία παλαιοχριστιανική βασιλική. Το κλίμα αλλάζει δραματικά στο τέλος της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Η πολιτική αστάθεια, η παροδική στρατιωτική αδυναμία του Βυζαντίου και μια σειρά φυσικών καταστροφών, οδήγησαν σε αλλαγή του σκηνικού.

Giannitsa and Pella, which mark the landscape and belong to the Hellenistic era). However, this is the first time that Thessaloniki undergoes such sudden development, while Roman Pella and Kyrros (at Palaiokastro, south of Aravyssos), flourished as stopping points of the Via Egnatia. From then on, the course of the history of Giannitsa depends on the Via Egnatia. The area ceases to constitute the epicentre of a static economy. Henceforth, it is situated on an active transportation axis, on which people and goods are carried with speed and safety. And, of course, so are the armies. Cicero, Cassius, Brutus and all the great protagonists of the Roman times travelled on Via Egnatia. The development continues uninterrupted after the advent of Christianity as well. Pella has an episcopal see and the local bishop participates in the Ecumenical Synods. An Early Christian basilica is among the archaeological finds. However, the situation changes drastically at the end of the Early Christian times. The political instability, the temporary military weakness of the Byzantine Empire and a series of natural disasters will combine to alter the overall scene.

Βυζάντιο Στην περιοχή, τον 7o μ.Χ. αιώνα, εμφανίζονται νέοι κάτοικοι, με διαφορετικό τρόπο ζωής. Στις αρχές του 10ου αιώνα, γνωρίζουμε τα ονόματά τους: λέγονται Δραγουβίτες και Σαγουδάτοι. Προέρχονται από πληθυσμούς που κατέβηκαν από το βορρά, είναι ικανοί χειριστές μονοξύλων και είναι οργανωμένοι σε ρηγάτα. Οι περιοχές

Byzantium In the 7th century A.D., new inhabitants, who follow a different mode of life, appear in the area. At the beginning of the 10th century their names become known, they are the Dragouvites and the Sagoudatoi. Their origins are traced in populations that descended from the North. They are skillful users of dugouts and they are

όπου ζουν λέγονται Σκλαβηνίες. Αν και υποτελείς του Βυζαντίου, εξεγείρονται συχνά. Θεωρούνται σλαβικής καταγωγής αλλά και απόγονοι μικτών γάμων μεταξύ αιχμαλώτων ρωμαϊκών περιοχών και τοπικών φυλών του Δούναβη. Καθώς η Εγνατία οδός δε λειτουργεί πλέον ως διαπεριφερειακός οδικός άξονας και η κοινωνία μετασχηματίζεται δραματικά, η περιοχή των μετέπειτα Γιαννιτσών μετατρέπεται σε έναν τυπικό, αγροτικό χώρο, που είναι γεμάτος αγροτικούς οικισμούς, που αποτελούν τον οικιστικό πυρήνα των περισσοτέρων σημερινών οικισμών και δημοτικών διαμερισμάτων. Υπάρ-

organized in kingdoms. The places they settled in are called Sklavenies. Even though they are subjugated to the Byzantines, they often rebel. They are considered to have been Slavs and offspring of mixed marriages between captives from different Roman territories and local tribes of the Danube. As the Via Egnatia ceases to function as an interterritorial route, the community changes dramatically. The area where Giannitsa would later develop is transformed into a typical rural district, filled with agricultural settlements that have become the habitation kernels of the majority of the current villages and municipal

Η Ιστορία της πόλης

χει πολυγλωσσία, όπου συνυπάρχουν τα ελληνικά, τα λατινικά σε ολοένα πιο παρεφθαρμένη μορφή και τα σλαβικά. Αρχικά, ο έλεγχος της βυζαντινής αρχής ήταν αποτελεσματικός. Η ίδρυση και η επέκταση του Βουλγαρικού κράτους της Πρεσθλάβας, φέρνει σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή μια μορφή πολιτικού διχασμού. Μια περίοδος αστάθειας, που διαρκεί δύο αιώνες, λήγει με την οριστική επικράτηση της βυζαντινής αρχής, χάρη στις μεγάλες εκστρατείες του Βασιλείου του Β, μεταξύ 1002 και 1018. Ωστόσο, ο κοινωνικός μετασχηματισμός έχει ολοκληρωθεί. Βαρδάρι και Βαρδαριώτες Στην υστεροβυζαντινή περίοδο οι πόλεις όλες είχαν κάστρα και γύρω τους αναπτύσσονταν οικισμοί κατοικημένοι από χωρικούς, κυρίως αγρότες και κτηνοτρόφους, που πλήρωναν φόρους είτε σε στρατιωτικούς και πολιτικούς

The History of town

districts. It is a multilingual environment with the coexistence of the Greek language, the Latin, in an increasingly corrupted form, and the Slavic language. The control of the Byzantine authorities in the territory was initially effective, but the founding and the expansion of the Bulgarian state of Presthlava causes a certain amount of political division in the broader district. A successive period of two centuries of instability came to a close with the final prevalence of Byzantine rule, as a result of the two great military campaigns organized by emperor Vassilios II, between 1002 and 1018. Nevertheless, social change had already been established. Vardari and Vardariotes In the Late Byzantine era, all the cities were surrounded by fortification walls (castles) and rural settlements were developed around those castles.

αξιωματούχους, είτε σε εκκλησιαστικές και μοναστικές αρχές. Από τότε έχουν διασωθεί πολλά τοπωνύμια γειτονικών με τα Γιαννιτσά περιοχών (Σκυλίτζη, Καβάσιλα, Μακροχώριο στη Βέροια, Χώστιανες (Φούστανη), Πρόδρομος στην Αλμωπία, Βάρδαινα (Βάρδινο) και Βαρδαρειώται (Βαρδαρόφτσα) στον Αξιό. Αυτοί οι Βαρδαριώτες, που έδωσαν και το όνομα στον Αξιό ποταμό, έχουν ενδιαφέρον. Προέρχονται από Πέρσες χριστιανούς, είχαν δική τους επισκοπή και από αυτούς οι βυζαντινοί αυτοκράτορες στρατολογούσαν τους προσωπικούς τους φρουρούς, τους μαγκλαβίτες. Επειδή ο Βασίλειος ο Β οδήγησε στη μετοικεσία πληθυσμούς από την Αλμωπία, η μετέπειτα διοίκηση εγκατέστησε εκεί συμμάχους της από το βορρά, κυρίως Κομάνους, αλλά και ηττημένους εισβολείς, όπως τους Πατσινακίτες. Στους ιστορικούς της εποχής των Κομνηνών και εφεξής, εμφανίζεται το τοπωνύμιο “Βαρδάρι” που συσχετίζεται με στρατοπεδεύσεις στρατών. Κι όταν επικρατούν οι Οθωμανοί, οι οποίοι εξαπλώνονται ραγδαία στη Θράκη και στη Μακεδονία, μεταξύ 1362 και 1390, οι πηγές τους μνημονεύουν την κατάληψη “του Βαρδαρίου”. Ακόμη και τρεις αιώνες μετά από αυτά τα γεγονότα, ο περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή, αναθυμάται ότι στην περιοχή των Γιαννιτσών “ήταν δυο κάστρα”. Η αρχαιολογική έρευνα, απέδειξε σωστή την υπόθεση: στην ανατολική είσοδο της σημερινής πόλης των Γιαννιτσών, βρέθηκαν πολλά στοιχεία ενός υστεροβυζαντινού οικισμού.Τα Γιαννιτσά υπήρχαν αποδεδειγμένα πριν την τουρκική κατάκτηση.

Those settlements were inhabited by peasants, mainly farmers and livestock keepers, who paid taxes to either military and political officials or to church and monastic authorities. A lot of neighbouring to Giannitsa locations have maintained to the present their names of that period, such as Skylitzi, Kavassila, Makrohorio in Veroia, Hostianes (Foustani), Prodromos in Almopia, Vardaina (Vardino) and Vardariotes (Vardaroftsa) at Axios. The Vardariotes (Vardarians), who gave Axios river its name (Vardar), are of particular interest. They originated from Persian Christians, they had their own episcopate and the Byzantine emperors used to draft from among them their personal guard, the baglavites. Because emperor Vassilios II had moved great numbers of people away from Almopia and had relocated them, the succeeding rulers brought to the area allies from the North, mainly Komans and defeated invaders, such as the Patsinakites. In the years of the emperors Komnenoi and onwards, the place name “Vardar” appears in connection with army camps. When, in the years 1362 to 1390, the Ottomans occupy Thrace and Macedonia with remarkable speed, in their records they refer to the occupation of “Vardar”. Even three centuries later, the traveller Evlia Tselembi reminisces that “there were two castles” on the grounds of Giannitsa. The archaeological research has proven the accuracy of his recording: at the eastern entrance of the modern town, the traces of a Late Byzantine habitation have been found. It has been confirmed that Giannitsa existed before the Ottoman occupation.

30 - 51

Τα Γι α ν ν ι τ σ ά The Town of Giannitsa

Τα Γιαννιτσά The Town of Giannitsa Τα Γιαννιτσά / The Town of Giannitsa 32-35 Το όνομα / The Name 36-38 Η απαρχή της νέας περιόδου / The Beginning of a New Era 38-41 Η περιγραφή του Εβλιά Τσελεμπή / Evlia Tselembi’s Description 41-45 Η πνευματική ακτινοβολία / The Spiritual Radiance 45-46 Παζάρ / The Bazaar 46-48 Η άνοδος του χριστιανικού στοιχείου / The Rise of the Christian Population 48-51

Τα Γιαννιτσά

The Town of Giannitsa

Τα Γιαννιτσά

The Town of Giannitsa

Τα Γιαννιτσά Οι περισσότεροι ερευνητές τοποθετούν την κατάληψη της περιοχής των Γιαννιτσών στη δεκαετία του 1380. Και τη συναρτούν με έναν σημαντικό ηγέτη των Τούρκων, το Γαζή Εβρενός, που θεωρείται ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην επικράτηση των Οθωμανών στη Μακεδονία και αλλού. Πολέμησε στις μάχες του Κοσσυφοπεδίου (1389) και της Νικόπολης(1396), ενώ κατέλαβε την Κόρινθο. Ο θρύλος αναφέρει ότι έζησε 129 χρόνια! Καταγόταν από το Μπαλικεσίρ (Παλαιόκαστρο) μεταξύ Περγάμου και Προύσας και η παράδοση τον θέλει γιο ενός χριστιανού εξωμότη, του Ornos (Ουρανού), κυβερνήτη της Προύσας. Πέθανε στα Γιαννιτσά και ετάφη το 1417. Οι σουλ-

The Town of Giannitsa Most researchers agree on the estimation that the broader region of Giannitsa was occupied by the Ottomans in the 1380s. They couple the event with Gazi Evrenos, an important Turkish leader, who is considered to have contributed significantly to the dominance of the Ottomans in Macedonia and elsewhere. He fought in the battles of Kossovo (1389) and Nikopolis (1396) and he conquered Corinth. The legend goes that he lived to be 129! He came from Balikesir (Palaiokastro), between Pergamos (Pergamon) and Prussa, and according to the tradition he was the son of Ornos (Uranus), the governor of Prussa, a Christian who had renounced his faith. He died in Giannitsa and was buried there. The

Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός, αρχές 20ου αιώνα. Gazi Evrenos’ mausoleum, at the beginning of the 20th century.

Τα Γιαννιτσά

τάνοι του χάρισαν τεράστιες εδαφικές εκτάσεις, από τις οποίες η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη ήταν η περιοχή των Γιαννιτσών, που ορίστηκε ως “βακούφι” (θρησκευτικό-φιλανθρωπικό μουσουλμανικό ίδρυμα). Καθώς η οθωμανική ιστοριογραφία δεν έχει πολλές ομοιότητες με την ευρωπαϊκή, εμφιλοχωρούν σ’ αυτήν πολλές, γοητευτικές (και αναπόδεικτες) ιστορίες, όπως η θανάτωση του γιου του Εβρενός από τον ίδιο, επειδή αυθαδίασε στο Σουλτάνο σε ένα κυνήγι στα λουτρά της Πέλλας, αλλά και ο τρόπος, που η αχανής κτηματική έκταση των Γιαννιτσών δόθηκε στον Εβρενός: Είτε ότι του είπαν ότι η γη, που μπορεί να περικλείσει σε μια μέρα

The Town of Giannitsa

sultans had rewarded him with large pieces of land, of which the district of Giannitsa was the largest and most important and was characterized as a “Vakuf” (a religious-charitable Muslim institution). The Ottoman historiography differs from the European and it includes a lot of enchanting (and equally unsubstantiated) stories, such as the story of the assassination of Evrenos’ son by his own father, because he had shown disrespect to the sultan, or the story of how the large, fertile plain of Giannitsa was awarded to Evrenos. According to the first version, he was told he would be given all the territory he could encircle riding on a horse. Making the provision to have horses waiting for

τρέχοντας με ένα άλογο είναι δική του, οπότε φρόντισε να έχει διαθέσιμα άλογα σε κάθε χωριό και μπόρεσε να διατρέξει με φρενήρη καλπασμό το σύνολο του κάμπου των Γιαννιτσών, είτε ότι του είπαν ότι δικαιούται γη, που μπορεί να περικλεισθεί στο τομάρι μιας αγελάδας, οπότε δημιούργησε μια λεπτή κλωστή με ειδική επεξεργασία και κατάφερε το ίδιο. Τα αρχεία του ιεροδικείου της Θεσσαλονίκης μαρτυρούν ότι η “ηγεμονία” του Εβρενός έφτανε στο χωριό Άδενδρο της Θεσσαλονίκης και κάλυπτε πρακτικά μεγαλύτερο χώρο από την επαρχία Γιαννιτσών. Τα Γιαννιτσά ήταν η πρωτεύουσα αυτής της παραγωγικής και στρατηγικής χώρας.

him in all the villages of the area, he managed, by changing horses and galloping fiercely, to run the sum total of the plain of Giannitsa. According to the second version, he was told he would be awarded all the land he could enclose in the skin of a cow. Through a special processing of the skin, he managed to create a very thin thread that allowed him to encircle the vast flat land. The records of the religious court of Thessaloniki testify that Evrenos’ landholdings, (his “hegemony”) extended up to the village Adendro of Thessaloniki and it practically covered the greatest part of the modern county of Giannitsa. The town of Giannitsa was the capital of this productive and strategic piece of land.

Τα Γιαννιτσά

Το όνομα Η ονομασία Γενητζέ-Βαρντάρ επικρατεί μετά τον 16ο αιώνα. Καθώς μια άλλη κωμόπολη στο Νέστο, ονομάζεται κι αυτή Γενητζέ Καρασού (σήμερα Γενισαία, το τουρκικό όνομα του Νέστου είναι Καρασού=Μαυρονέρι) θεωρήθηκε ότι οι δύο οικισμοί ήταν συνώνυμοι και έφεραν την προσηγορία του πλησιέστερου, μεγάλου ποταμού της περιοχής, για να διαφοροποιούνται. Προηγουμένως, το όνομα Γενητζέ εμφανίζεται και μόνο του. Ενα χωριό κοντά στα Γιαννιτσά, η Αξός (Παλαιόν) και το Ποντοχώρι, λεγόταν Εσκητζέ, δηλαδή “παλιά πόλη”. Σε μεταπολεμικούς χάρτες μάλιστα υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο “Παλαιόν Παλαιόν”(Βετπαζάρ=παλιά αγορά=Ποντοχώρι) και στο “Νέον Παλαιόν” (Αξός). Αν αναλογιστούμε ότι και η Ξάνθη, κατά την εποχή της ανάπτυξης της Γενισαίας λεγόταν επίσης Εσκετζέ, δεν είναι καθόλου παράξενο ότι οι Οθωμανοί ονόμασαν

The Town of Giannitsa

The Name The name “Genitze-Vardar” prevails after the 16th century. Since another town near the river Nestos bore the same name, “Genitze-Karassou”, (the modern Genisea of Xanthi – Karassou, meaning “black water”, was the Turkish name of the river Nestos), it was considered appropriate that, in order to be distinguished from each other, the two places should add to the name Genitze (New Town) the names of their neighbouring big rivers. Previously, the name Genitze was used with no additions. Two villages near Giannitsa, Axos and Pontohori, were both called Eskitze (Old Town). In post-war maps there is even a distinction between “Palaion Palaion” (Older Old Town), or else (Vetpazar=Old Market=Pontohori), and “Neon Palaion” (New Old Town=Axos). If we take into account that during the rise of Genisea, the neighbouring Xanthi was also called Eskitze (Old Town), we can logically assume that the Ottomans used

“Νεαπόλεις”(Γενητζέ) δύο οικισμούς, στους οποίους έδωσαν μεγάλη σημασία, ενώ οι παλαιότεροι οικισμοί ονομάστηκαν “Παλαιοπόλεις” (Εσκητζέ). Σ’ αυτή την ισχυρή θεωρία, αντιτάχτηκε από την αρχή μια διαφορετική εκδοχή, σύμφωνα με την οποία το όνομα προέρχεται από το ανθρωπωνυμικό

the name “Genitze” (Neapolis=New Town) to call the two urban centres (Genisea and Giannitsa) they considered important, while at the same time they called the older nearby towns “Eskitze” (Palaiopolis=Old Town). The above theory was contradicted by a different claim, according to which the

Τα Γιαννιτσά

“Γιαννιτσάς”(τα δίκαια του Γιαννιτσά), από έναν υποθετικό βυζαντινό προνοιάριο (ιδιοκτήτη) σύμφωνα και με πολυάριθμα παραδείγματα (Λαγκαδά, Μεσημέρη, Σκυλίζη, Καβάσιλα), που αφθονούν στη Μακεδονία. Η Γενισαία πάντως συνδράμει στην πρώτη εκδοχή. Η απαρχή της νέας περιόδου Η πόλη, ιδίως μετά το θάνατο και την ταφή του Εβρενός, θεωρήθηκε ιερή από τους Μουσουλμάνους. Συνετέλεσαν σ’ αυτό η μεγάλη φήμη των Σπαχήδων του Εβρενός (που είχε και την προσηγορία του Γαζή=νικητή), η πληθώρα θρησκευτικών ιδρυμάτων και

The Town of Giannitsa

place name Giannitsa is derived from the human name Giannitsas. It signifies the property of a Byzantine land owner (Giannitsas), as it happens in numerous other towns (Langadas, Mesimeri, Skylizi, Kavasila), all over Macedonia. However, the case of Genisea supports the validity of the first theory. The Beginning of a New Era The town, especially after Evrenos’ death and burial, was recognized as a sacred place by the Muslims. The factors that had greatly contributed to this recognition were the excellent fame of the Spahis (the cavalry) of Evrenos’, who was also given the title of Gazi (victor), the presence of numerous religious institutions and religious schools, and the close connection of Giannitsa with another glorious conqueror, Seih Liani, the captor of Naoussa, whose tomb was also built in Giannitsa. As a Vakuf it differed a lot from the ordinary estates of that period. The administration was stable (Evrenos’ descend-

ιεροδιδασκαλείων, αλλά και η μεγάλη σχέση των Γιαννιτσών με έναν άλλο ένδοξο αποικιστή, το Σεϊχ Λιάνη, τον κατακτητή της Νάουσας, του οποίου ο τάφος υπήρχε στα Γιαννιτσά. Ενα βακούφι, διέφερε σε πολλά από τα τιμάρια της εποχής. Η διοίκηση ήταν σταθερή (οι απόγονοι του Εβρενός ήταν οι μόνιμοι διαχειριστές του βακουφίου) και η φορολογία σημαντικά χαμηλότερη (τα βακούφια πληρωναν μόνον τη δεκάτη). Υπήρξε λοιπόν πόλος προσέλκυσης φτωχών αγροτών και τεχνιτών από πολλές περιοχές της Ρούμελης (του ευρωπαϊκού τμήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας). Μετά από έναν περίπου αιώνα, το 1520, έχουμε μια απογραφή της πόλης. Δεν είναι ακριβής, επειδή φορολογούνται “χανέδες” και όχι σπίτια, δηλαδή μια φορολογική μονάδα πολύ εύπλαστη και με πολλές διαχρονικές αυξομειώσεις. Η πόλη λοιπόν διέθετε τότε 800 μουσουλμανικούς χανέδες, 25 χριστιανικούς και 25 εβραϊκούς. Η

ants were the permanent rulers of the Vakuf), and the amount of taxes paid was significantly lower (a Vakuf paid only the tithe). As a result, it attracted large numbers of poor peasants and craftsmen from many areas of Rumeli (the European part of the Ottoman empire). After almost a century, in 1520, a census was taken in the town. It cannot be considered accurate, though, because the census did not count the houses, it only counted the “hanes”, which were versatile fiscal units that underwent significant population changes in the course of time. In those days, the town had 800 Muslim hanes, 25 Christian and 25 Jewish ones. Thus, it

Τα Γιαννιτσά

εκτίμηση είναι ότι επρόκειτο για μια πόλη που προσέγγιζε τους 5 χιλιάδες κατοίκους. Φυσικά, ο αριθμός των κατοίκων της υπαίθρου ήταν πολλαπλάσιος. Η στρατιωτική προέλευση των Τούρκων εποίκων είχε ένα χαρακτηριστικό: μόνο στα Γιαννιτσά και σε μερικά χωριά γειτονικά μνημονεύονται μαζικές εγκαταστάσεις ομάδων παλαιών ατάκτων (Γιαγιάδων). Η ύπαιθρος κατοικούνταν από χριστιανούς παροίκους. Συχνά στο κέντρο των χωριών υπήρ-

The Town of Giannitsa

can be estimated that the population of the town approximated the number of 5,000 people. Of course, the rural population was even greater. The military origin of the Turkish settlers had one particular characteristic: records indicate massive placements of veteran irregular, mercenary soldiers (Yayas) in Giannitsa and some of the neighbouring villages. The surrounding country was inhabited by Christian population. In the centre of the villages there was, often, an assigned Aga or

χε η εγκατάσταση ενός Αγά ή Μπέη, που διαχειριζόταν τις τύχες του χωριού. Στο βακούφι υπήρχε θρησκευτική ανοχή, γι΄αυτό και διασώζονται λίγες αρχικά και από τον 18ο αιώνα πολύ περισσότερες εκκλησίες. Οι πλησιέστερες στα Γιαννιτσά, εξυπηρετούσαν και τον εκκλησιασμό των χριστιανών κατοίκων.

Bey (a ruler), who controlled the fate of the villagers. Within the Vakuf, religious tolerance was practised, which is why Christian churches from that period have survived, a few from earlier times and many more from the 18th century. The ones closer to Giannitsa served the religious needs of the Christian inhabitants.

Η περιγραφή του Εβλιά Τσελεμπή Ο γνωστός προσκυνητής- περιηγητής επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά σε δύο τα-

Evlia Tselembi’s Description The famous pilgrim-traveller visited Giannitsa twice, in the middle of the 17th

Τα Γιαννιτσά

ξίδια του, στα μέσα του 17ου αιώνα. Η κυριότερη περιγραφή του αναφέρεται στις δραστηριότητες του βακουφίου των Εβρενός, που βρισκόταν στη θέση που αργότερα χτίστηκε το 3ο Δημοτικό Σχολείο, από την περιοχή του Αγίου Γεωργίου και έως το λουτρό κοντά στον τάφο του Γαζή Εβρενός. Σ’ αυτή τη μεγάλη έκταση, που ήταν περιφραγμένη και γεμάτη κτίσματα, που χωριζόταν από αυλές, τάφους και κήπους, ήταν χτισμένα τα πιο επιφανή μνημεία της πόλης. Η πόλη διέθετε στα χρόνια του 1500 χανέδες μοιρασμένους σε 17 συνοικίες. Κάθε συνοικία είχε το τζαμί της. Τα τρία πιο σημαντικά ήταν το τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη στην αγορά, απογόνου του Εβρενός, ο τάφος του Γαζή Εβρενός και του Σεϊχ Λιάνη. Μέσα στο βακούφι υπήρχε ένας Μεντρεσές, επτά ιεροδιδασκαλεία και τρία πτωχοκομεία, που εξυπηρετούσαν κάθε θρήσκευμα. Η αγορά ήταν εντυπωσιακή μ’ ένα μεγάλο μολυβδοσκέπαστο μπεζεστένι στο κέντρο της,

The Town of Giannitsa

century. He described extensively the activities within Evrenos’ Vakuf, which stood in the area where the 3rd Primary School was later erected, in the parish of the church of St George, extending up to the spot where Evrenos’ bath and tomb were built. In this big, enclosed piece of land, there was a large number of buildings, including the most magnificent monuments of the town, separated by yards, tombs and gardens. In its peak years, the town had 1,500 hanes, divided in 17 districts and each district had its own mosque. The three most important of them were the mosque of Iskender Bey (one of Evrenos’ descendants), which was in the Old Market, Gazi Evrenos’ tomb and Seih Liani’s tomb. Within the Vakuf there was a Mentreses (Ottoman religious seminary), seven religious schools and three poor-houses, which served the people of all religions. The market was particularly impressive, having in the centre a huge bezesteni (a covered

market) with a lead roof, and including a big open market and more than 700 shops. In addition, the city had three public baths and seventy private ones. Commercial activity was thriving. Evlia mentions the existence of nine hania (inns) and a huge caravan-serai (an inn for travelling merchants or pilgrims),

ένα σημαντικό παζάρι και πάνω από 700 μαγαζιά. Η πόλη είχε επίσης τρία δημόσια λουτρά και 70 ιδιωτικά. Ιδιαίτερα υψηλή ήταν η αγοραστική κίνηση. Ο Εβλιά αναφέρει εννέα χάνια και ένα μεγάλο καραβάν σεράι, περιουσία του βακουφίου, που μπορούσε να φιλοξενήσει πεντακόσιους ανθρώπους με τα υποζύγια ή τα άλογά τους. Με δεδομένο το γεγονός ότι το φορολογικό σύστημα των “χανέδων” δεν ήταν ποτέ επικαιροποιημένο, και τη χωρητικότητα των τζαμιών, η έρευνα οδηγείται στο συμπέρασμα ότι τα Γιαννιτσά της μεγάλης αυτής ακμής είχαν πληθυσμό που προσέγγιζε τα 15 χιλιάδες άτομα, χωρίς να συνυπολογιστούν οι καθημερινοί επισκέπτες από άλλες περιοχές, που φαίνεται πως ήταν πολλοί. Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι στα μέσα του 17ου αιώνα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η πόλη διατήρησε έως σήμερα τη διπλή αστική της λειτουργία. Πρώτα, αναδεικνύεται η λειτουργία

which was a property of the Vakuf and could accommodate 500 people and their horses or other beasts of burden. Taking into account that the taxation system based on the “hanes” was never updated and judging from the size of the mosques, researchers conclude that, in the period of this great peak, Giannitsa had a population of approximately 15 thousand people, not counting the occasional visitors from other areas, who were apparently numerous. What is of particular importance is the assumption that can be drawn about the role of the town in the mid-17th century, a role that has been retained to the present. Giannitsa was an urban centre with a dual function. First, it is evident that it functioned as a transportation and commercial centre. Topographically, the town is literally seated on prehistoric, ancient and medieval remnants, particularly in the area of the Old Market and the “Foros”(Tax payment point), on the ancient Via Eg-

Τα Γιαννιτσά

The Town of Giannitsa

του διαμετακομιστικού και εμπορικού κέντρου. Τοπογραφικά, βρίσκεται κυριολεκτικά επάνω στις προϊστορικές, αρχαίες και μεσαιωνικές κατασκευές, στην περιοχή της Παλιάς Αγοράς και του “Φόρου”, δηλαδή πάνω στην αρχαία Εγνατία Οδό. Εδώ πρέπει να αναζητηθούν το καραβανσαράι, πολλά καταστήματα που έχουν σχέση με εξυπηρέτηση επισκεπτών και περαστικών,

natia. That should be the place where the caravan-serai, many shops that catered for the needs of visitors and travellers, and various warehouses were standing. In the same area, there was also the traditional open space for the animal market, the trade fair, the weekly open air market and the commercial shops. Further north, there was the lower town, dominated by Evrenos’

αποθήκες προϊόντων και τα συναφή. Εδώ υπήρχε ο παραδοσιακός χώρος της εμποροπανήγυρης και ζωοπανήγυρης, το εβδομαδιαίο παζάρι και καταστήματα. Ακολουθούσε προς βορρά η κάτω πόλη, όπου κυριαρχούσε το βακούφι του Εβρενός και τα μεγάλα δημόσια κτίρια και προσκυνήματα, αλλά και οι πολυσύχναστες γειτονιές, όπου κατοικούσαν οι Τούρκοι. Τέλος, στα βόρεια, που κατέληγαν στο Βαρόσι, ήταν η λοφώδης χριστιανική συνοικία, εκατέρωθεν της πλατείας Μάγγου, που τότε ήταν πολύ λιγότερο κατοικημένος

Vakuf, the big public buildings, the sacred places and the crowded Turkish quarters. Finally, in the north and as far as Varosi, on the hilly ground on either side of Mangou square, there was the Christian district. It was a rather sparsely populated area that included farming fields and vegetable gardens, as well as a few shops. The rare surviving relics of the town’s past confirm this overall picture. The development of Giannitsa at a time when cannons were already used in warfare and its proximity with the fortified city of

τόπος, διακόπτονταν από χωράφια και περιβόλια, αν και υπήρχαν αρκετά καταστήματα. Τα σημερινά ελάχιστα σωζόμενα λείψανα του παρελθόντος της πόλης, επιβεβαιώνουν αυτή τη γενική εικόνα. Η ανάπτυξη των Γιαννιτσών σε εποχή όπου είχε ξεκινήσει ο πόλεμος των πυροβόλων και η γειτνίαση της πόλης με την ασφαλή Θεσσαλονίκη, ερμηνεύουν γιατί η περιοχή δεν είχε

οχυρώσεις ή αμυντικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο συχνά αναφέρεται εγκατάσταση στρατιωτικής φρουράς στα Γιαννιτσά, που μάλιστα βοηθούσε στην καταστολή εξεγέρσεων άλλων περιοχών, στα μεταγενέστερα χρόνια. Η πνευματική ακτινοβολία Τα Γιαννιτσά, σε μία περίοδο δύο αιώνων, υπήρξαν λόγω του θρησκευτικού χαρακτήρα τους, ιδιαίτερο κέντρο μελέτης του Κορανίου και ανάπτυξης της ποίησης και της φιλοσοφίας των δερβίσηδων και των τσελεμπήδων, σ’ ένα

Thessaloniki can adequately explain the absence of any fortification walls or other defence installations around the town. However, there are frequent recordings of the presence of a military guard, which, in later years, was also sent to suppress uprisings and rebellions breaking out in other areas. The Spiritual Radiance Due to its religious character, the town of Giannitsa became, for a period of two centuries, a special centre for the study of the Koran and the develop-

Τα Γιαννιτσά

ιδιότυπο κλίμα μυστικισμού, που χαρακτηρίζει την εποχή και τη συγκεκριμένη λατρεία. Αναφέρονται ως γενέτειρα ή ως χώρος δράσης πολλών προσωπικοτήτων με ποιητικές και μαθηματικές επιδόσεις. Κατά τον ερευνητή της περιόδου Kiel, πρωτουργός υπήρξε ο Σεΐχης Ιλλαχή, που ήταν πολυταξιδεμένος και δημιούργησε στα χρόνια του πρώτου γιου του Εβρενός, μια πνευματική κίνηση. Ακολούθησαν ο Ουσουλί, ο Μανσούρ Τσελεμπή, ο Σινετσάκ και ο Χαγιαλή, οι οποίοι έγιναν ονομαστοί κυρίως από τη δράση τους σε πόλεις και προσκυνήματα της Ανατολής. Παζάρ Τα Γιαννιτσά στα χρόνια των Οθωμανών, υπήρξαν ένας από τους πιο αξιόλογους οικονομικούς πόλους της Μακεδονίας. Αυτό το σημαντικό ρόλο παίζουν και σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών. Γι΄ αυτό και έχει σημασία η αναδρομή στην παραγωγική και αναπτυξιακή πλευρά της πόλης. Η οι-

The Town of Giannitsa

ment of the dervishes’ and the tselembeys’ poetry and philosophy, amidst a singularly mystical atmosphere, which was characteristic of those particular times and that way of worship. Records mention the town as the birthplace or the place of action of many important men who excelled in poetry and mathematics. According to Kiel, a researcher of the era, the prime contributor to this spiritual awakening was Sheikh Illahi, a man who had travelled extensively and initiated a spiritual movement in the years of the rule of Evrenos’ first son. He was followed by Ursuli, Mansur, Tselembi, Sinetsak and Hayiali, who made a name for themselves through their activity in cities and holy places of the East. The Bazaar During the years of the Ottoman occupation, Giannitsa was one of the most significant centres of financial activity in the region of Macedonia. Though on

κονομική ιστορία των Γιαννιτσών περιλαμβάνει την αγροτική παραγωγή, το εμπόριο, και τη μεταποίηση. Σύμφωνα με πηγές του 15ου αιώνα, στην πόλη παράγονται μαντίλια, ενώ τα κάρα τους είναι αρχαϊκού, ρωμαϊκού τύπου χωρίς ακτίνες στους τροχούς. Αργότερα, μαθαίνουμε ότι οι κάτοικοι ήταν επιδέξιοι στην κατασκευή περίτεχνων καπνοσυρίγγων, ενώ ολόκληρη μανιφατούρα είχε στηθεί γιά την παραγωγή προϊόντων καλαθοπλεκτικής από ιτιά, λυγαριά και σάζι, πράγμα, που συμφωνεί με το οικοσύστημα της παραλίμνιας περιοχής. Τα βασικά προϊόντα ήταν το βαμβάκι και ο καπνός. Ο καπνός των Γιαννιτσών ήταν τόσο διάσημος, ώστε ένα από τα μεγαλύτερα γερμανικά εργοστάσια του 19ου αιώνα, στη Δρέσδη, σήμερα σε άλλη χρήση, ονομάζεται ακόμη “Γενιτζέ”. Καπνός και βαμβάκι ήταν αντικείμενο συναλλαγών με πολλούς εμπόρους, ιδίως της Θεσσαλονίκης, κάθε καταγωγής και θρησκεύματος. Αναφέρονται συχνά στις εκθέσεις των προξένων, και μεταφέρονταν δια θαλάσσης σε λιμάνια της Ευρώπης, ιδίως στη Μασσαλία, αλλά και στην Ανατολή. Άλλα πρωτογενή προϊόντα ήταν τα ψάρια (έως την αποξήρανση της λίμνης στο μεσοπόλεμο) αλλά και οι βδέλλες, που ήταν απαραίτητες στα φαρμακεία της Ευρώπης ως αφαιμακτικό μέσο. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν τα δημητριακά, που τα καλλιεργούσαν στις μη αρδευόμενες λοφώδεις περιοχές, αλλά και το κρασί, που μαζί με άλλα παράγωγα της αμπέλου ήταν δημοφιλές προϊόν της οικόσιτης οικονομίας. Πολλά αμπέλια καταγράφονται στη γειτονία των Γιαννιτσών, σε χάρτες των αρχών του 20ου αιώνα. Η εξαιρετικά δυναμική συναλλακτική

a different scale, the town still plays the same important role, and therefore, a look into the history of its economic development and the production of goods will be of particular value. The

history of the economy of Giannitsa comprises the agricultural production, the trading activity and the alteration of products. According to 15th century sources, the town was known for the production of scarves. The people used carts of the ancient Roman type, with no spokes in their wheels. In later times, we are informed that the inhabitants were skillful makers of elaborately decorated tobacco pipes, while at the same time, there existed an organised industry for the production of basketry goods made of willow, osier and bulrush, which abounded in that lakeside ecosystem. Cotton and tobacco were the basic farming products. The tobacco of Giannitsa was so famous that one of the biggest German tobacco factories in 19th century Dresden, which nowadays has a different use, is still called “Genitze”. Cotton and tobacco were the main commercial products, and were

Τα Γιαννιτσά

δραστηριότητα, που χαρακτηρίζει την εμπορική κίνηση στα Γιαννιτσά, εκφράζεται από την πληθώρα των καταστημάτων, αλλά και από την τέλεση του παζαριού, που συγκέντρωνε και συγκεντρώνει ακόμη, εθιμικά, πολλούς κατοίκους των πλησιόχωρων οικισμών, έστω και χωρίς την παλαιά επίδοση. Ήταν απολύτως τεκμηριωμένη η οικονομική κυριαρχία της πόλης στα τελευταία πεντακόσια χρόνια πάνω στις γειτονικές πόλεις, όπως η Εδεσσα και η Γουμένισσα.

Η άνοδος του χριστιανικού στοιχείου Η περιγραφή του Εβλιά Τσελεμπή είναι η τελευταία που παρουσιάζει μια ειδυλλιακή εικόνα των μουσουλμάνων των Γιαννιτσών. Στους δύο αιώνες που ακολούθησαν, το χριστιανικό στοιχείο πληθαίνει και ενώ τηρούνται οι απαγορεύσεις, που ισχύουν μέσα στην πόλη σε ζητήματα λατρείας, στα χρόνια του περιηγητή Leake, αρχές του 19ου αιώνα, η παρακμή της πόλης είναι φανερή. Διαθέτει τώρα μόνο οκτώ τζαμιά, που λειτουργούν. Η κατάσταση στην περιοχή είναι σχετικά ασταθής, τόσο από τη ληστεία, όσο και από καταστροφές. Έως το κομβικό γεγονός ενός φοβερού λοιμού του 1839, είχαν προηγηθεί μεγάλοι σεισμοί, αρρώστειες και

The Town of Giannitsa

sold to tradesmen of every ethnic origin and religion, though the majority of them were Thessalonian. These products were often mentioned in foreign ambassadors’ reports and they were carried by sea to European ports, especially Marseilles, as well as to destinations in the East. Other primary products were fish (until the time the lake was drained) and leeches, which were used as a means for causing blood letting and were in great demand in all the European pharmacies. To this list, we must add the cereals that were cultivated on the dry, elevated plains, and the wine, which, together with the rest of vine products, was a very popular commodity of the family economy of that era. A great number of vineyards in the surrounding areas of Giannitsa are indicated in maps of the early 20th century. The dynamic trading activity that characterized the commercial life of Giannitsa was evident by the great number of the existing shops and the central role of the big bazaar (open market), which attracted and continues to attract great numbers of people from all the surrounding villages, who traditionally do their weekly shopping there, even though it has lost its old vigour. There is absolutely no doubt that in the last five hundred years, Giannitsa has financially dominated over its neighbouring towns, such as Edessa and Goumenissa. The Rise of the Christian Population Evlia Tselembi’s description is the last one that gives an idyllic depiction of the Muslim inhabitants of Giannitsa. During the two centuries that followed, the Christian population constantly in-

σιτοδείες. Η επανάσταση του 1821 έφερε μεγάλο κύμα αστυνόμευσης και φυλακίσεων. Όσο προχωρούμε στο 19ο αιώνα και μετά το λοιμό, οι χριστιανοί αποτελούν ήδη πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού. Και ζητούν ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1850 να χτίσουν ναό μέσα στην πόλη. Η άδεια δίνεται και ο ναός χτίζεται το 1867 και αποτελεί τη μητρόπολη της πόλης. Οι περιηγητές περιγράφουν μια μάλλον παρατημένη νότια πόλη

creased in number and despite the fact that laws restricting religious practices were still valid, at the beginning of the 19th century, the decline of the town is obvious, as traveller Leake comments in his writings. Now, there are only eight mosques in use. The situation in the district is unstable and people live under the fear of robbers and natural disasters. Even until the turning point with the great plague of 1839, there were big earthquakes, epidemics and

Τα Γιαννιτσά

με ερειπωμένα πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα, ενώ οι περιοχές των χριστιανών είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Από τους 1300 περίπου χανέδες, που αναφέρονται στη δεκαετία του 1870, οι Τούρκοι κατέχουν τα 800 και οι χριστιανοί τα 500. Έχουν ήδη πέντε συνοικίες, τον Κάτω Μαχαλά, τη Τζουμρά, το Πορόι, το Βαρόσι και την Μπουτσάβα. Η αστική ανάπτυξη έφερε και αναπόδραστες συνέπειες. Η εποχή μεταξύ 1870 και 1910 χαρακτηρίζεται από βαλκανική αστάθεια, που προκαλούσαν όχι μόνο η αδυναμία της αυτοκρατορίας για εκσυγχρονισμό, αλλά και οι πεποιθήσεις των πολιτών, που οραματίζονταν νέα εθνικά κράτη, κατά το πρότυπο της Ελλάδας, που προηγήθηκε χρονολογικά αυτών των κινημάτων. Με τη βοήθεια και την

The Town of Giannitsa

crop shortages. The 1821 revolution causes an outbreak of police patrolling and imprisonments. As the 19th century progresses and after the plague has faded, the Christian population constitutes more than one third of the total number of the inhabitants. By the end of the 1850s the Christians ask for permission to build a church within the town itself. Permission is granted and in 1867 they build the church which nowadays serves as the cathedral of the town. The travellers describe a rather neglected south quarter of the town, with many dilapidated public and private buildings, whereas the Christian neighbourhoods are in much better condition. Out of the almost 1,300 hanes that are mentioned in records of the 1870s, 800 belong to the Muslims and 500 to the Christians, who already occupy five districts, the lower district (Kato Mahala), Tzoumra, Poroi, Varosi

υποκίνηση των μεγάλων δυνάμεων, αλλά και την εσωτερική δύναμη, που έδινε ο αλυτρωτισμός, τα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θεωρήθηκαν τόποι, όπου θα αναπτύσσονταν οι ιδιαίτερες εθνικές συνειδήσεις. Η θρυαλλίδα σ’ αυτά ήταν η δημιουργία

του βουλγαρικού κράτους αλλά και της Εξαρχίας, ως κινήματος αποσχιστικού του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έως τότε, ο μόνος διαχωρισμός που υπήρχε απέναντι στη διοίκηση, ήταν ο θρησκευτικός. Ακολούθησε μια μακρά περίοδος αστάθειας στη Μακεδονία, με κύριο γνώρισμα τη διαπάλη περί τα χριστιανικά καθιδρύματα, το κοινοτικό χριστιανικό εκπαιδευτικό σύστημα και αλλεπάλληλα “θερμά” επεισόδια, κυρίως μεταξύ Ελλήνων, Βουλγάρων και Τούρκων. Στην υπόθεση περιπλέχθηκαν και άλλες δυνάμεις. Οι Ρουμάνοι, που επεδίωκαν πολιτιστική αυτονόμηση των λατινοφώνων περιοχών, οι Σέρβοι, οι ξένες ετερόδοξες αποστολές, που δημιουργούσαν εκπαιδευτική και θρησκευτική δραστηριότητα κυρίως στο χώρο των Προτεσταντών και των Ουνιτών.

and Boutsava. The urban growth brought about certain inevitable consequences. The years from 1870 to 1910 were characterized by instability in the Balkans. That instability was caused not only by the failure of the Ottoman empire to modernize itself, but also by the aspirations of the Balkan peoples, who envisioned the establishment of their national states, following the example of the Greek state, since the Greek liberation movement had preceded all other similar struggles in the Balkan peninsula. With the help and support of the Great Powers and the people’s inner strength that was built up by their desire for freedom, the occupied lands of the Ottoman empire became the cradles where national consciences were fostered. The fuse that triggered the events was the founding of the Bulgarian state and the Bulgarian Exarchate (independent Church) that was established after a breaking away from the Ecumenical Patriarchate. Until then, the citizens of the empire were only distinguished on the basis of their religious faith. These developments were followed by a long period of upheavals in Macedonia. That period was characterized by controversies over issues such as the control of the Christian institutions and the Christian educational system, and by repeated “hot” incidents among the Greeks, the Bulgarians and the Turks. Soon, other forces were involved in the struggle. The Romanians, who were aiming at the cultural autonomy of the Latinspeaking regions, the Serbs and the foreign missions, mainly Protestants and Uniat(e)s, who were activated in the educational and religious fields.

52 - 69

The

Οι Αγώνες Struggle

Οι Αγώνες The Struggle

Ο Μακεδονικός αγώνας / The Macedonian Struggle 54-57 Η μάχη των Γιαννιτσών / The Battle of Giannitsa 57-59 Έως τη νέα πόλη / Until the Modern Town is Formed 59-61 Ο Μεσοπόλεμος / The Mid-War Times 62-63 Πόλεμος, Κατοχή και Εμφύλιος / World War II, the Occupation and the Civil War 63-66 Η μεταπολεμική περίοδος / The Post-War Era 66-68 Στο μέλλον / In the Future 69-69

Οι Αγώνας

The Struggle

Ο Μακεδονικός αγώνας

The Macedonian Struggle

Ο Μακεδονικός αγώνας Έντονα ιδεολογικός στην αρχή, και με διαφορετικές κατευθύνσεις, “Μακεδονικός Αγώνας” είθισται να λέγεται η διαμάχη για τα εδάφη της Μακεδονίας στο πλαίσιο των εθνικών ανταγωνισμών της εποχής. Τα κράτη τότε έτειναν στο σχήμα «ένας λαός, μία θρησκεία, μία γλώσσα», σε πλήρη αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό και την πολιτική συνύπαρξης, που έστω και με πισωγυρίσματα, ίσχυε σε όλες τις μεγάλες ανατολικές αυτοκρατορίες που έως τότε κυριαρχούσαν στα Βαλκάνια. Τα Γιαννιτσά, έδρα ισχυρής φρουράς και ενός σώματος «αβτζήδων» (κυνηγών), που ήταν επίλεκτες δυνάμεις πολυεθνικές, οργανώθηκαν χάριν των Τούρκων από Ευρωπαίους, ως συνέπεια της συνθή-

The Macedonian Struggle Highly ideological at the beginning and directed at a variety of issues, the term “The Macedonian Struggle” refers to the fights over the dominance of the Macedonian land, within the framework of the national antagonisms of the period. The national states of that era converged to the pattern “one nation, one religion, one language”. This was in total opposition to the cosmopolitan character and the policy of coexistence that was applied , with the occasional drawbacks, by all the eastern empires, which had ruled over the Balkans until that time. Giannitsa was the basis of a powerful guard and a corps of “avcis” (hunters), a body of select multinational forces that was organized for the Turks by the Europe-

κης της Μυστέργης και υπέστησαν τις συνέπειες πολιτικών δολοφονιών και συγκρούσεων για εκπαιδευτικά και θρησκευτικά ζητήματα. Αλλά ο κυρίως αγώνας στην περιοχή έγινε στο Βάλτο των Γιαννιτσών και στα γύρω χωριά. Ο αγώνας στο Βάλτο ήταν ένα ιδιότυπο μέτωπο υγρών χαρακωμάτων, όπου βουλγαρικά και ελληνικά σώματα, οχυρωμένα σε αγκυρωμένες ιδιοκατασκευές (πατώματα), που στεγάζονταν με καλύβες, επιχειρούσαν επιδρομές στα γειτονικά χωριά και πολεμούσαν μεταξύ τους. Η πιο λα-

ans, as a result of the Mürsteg treaty. The town itself suffered the consequences of political assassinations and conflicts on educational and religious issues, but in the military field, the main battles were conducted in the area of the Swamp of Giannitsa and the surrounding villages. The Swamp constituted a unique battlefield of wet trenches, where Greek and Bulgarian units took cover in anchored, wooden constructions and lived in huts, fighting each other and raiding the neighbouring villages. Gonos Giotas was the most prominent figure of this war. He was a native of Giannitsa, who knew very well the morphology of the Swamp, and his large guerilla army was completely adjusted to the harshness of the hostile environment. After a series of clashes, battles and conflicts, which continued even after the Macedonian Struggle had practically come to an end, as a consequence of the Revolution of the Young Turks in 1908 and the treaty

Οι Αγώνας

μπρή μορφή αυτού του αγώνα υπήρξε ο Γκόνος Γιώτας, εντόπιος Γιαννιτσιώτης, που ήξερε το βάλτο απόλυτα και η πολυάριθμη αντάρτικη του ομάδα είχε εγκλιματιστεί πλήρως στο άξενο περιβάλλον. Μετά από πολλές συμπλοκές, μάχες και συρράξεις, κι ενώ τυπικά ο μακεδονικός αγώνας είχε λήξει με το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908 και τη συνθήκη που ακολούθησε, ο ίδιος συνέχισε την αντίσταση, ώσπου δολοφονήθηκε το 1911. Είναι μία εμβληματική μορφή των Γιαννιτσών. Μεταξύ 1904 και 1909 δολοφονήθηκαν πολλοί κάτοικοι των Γιαννιτσών.

Ο αγώνας αυτός δημιούργησε πολλές εσωτερικές αντιθέσεις και επηρέασε πολύ την κοινωνική ιστορία της πόλης στα χρόνια που ακολούθησαν. Ήδη το 1907 υπήρχε στο Βάλτο και στην

The Struggle

that followed, Giotas was killed in 1911. He has become an emblem figure of Giannitsa. From 1904 to 1909, many were the natives of Giannitsa who sacrificed their lives in the fight for independence. This struggle gave rise to various internal controversies and influenced greatly the social life of the town, in the years that followed. Already in 1907, the area of the Swamp and the land around it were under the status of a neutral territory and each side, with the support of their national centres, was struggling towards a final solution. That solution

περιοχή ένα είδος ουδέτερης ζώνης και κάθε πλευρά επεδίωκε την τελική λύση μέσα από τη βοήθεια των εθνικών του κέντρων. Κι έτσι έγινε. Στο καθαρά στρατιωτικό πεδίο, η υπόθεση λύθηκε εκ των πραγμάτων στον πρώτο βαλκανικό πόλεμο, τον Οκτώβριο του 1912. Η μάχη των Γιαννιτσών Ο τουρκικός στρατός στο ελληνικό μέτωπο, αφού δε συγκράτησε τις δυνάμεις του στα στενά του Σαρανταπόρου και κατάφερε μόνο να δημιουργήσει προβλήματα προέλασης στους

was attained by military action and the case was de facto solved by the First Balkan War in 1912. The Battle of Giannitsa The Turkish army at the Greek front, failing to keep its forces at the Sarantaporos straits, managed to create only minor problems to the Greek army, which advanced in western Macedonia. Finally, the Turks were gathered in Giannitsa and they entrenched themselves there, knowing that they could not defend Thessaloniki effectively outside its walls. The strategic position

Οι Αγώνας

Έλληνες στη Δυτική Μακεδονία, συγκεντρώθηκε στα Γιαννιτσά, όπου και οχυρώθηκε, θεωρώντας και σωστά, ότι η Θεσσαλονίκη δεν ήταν δυνατόν να κρατηθεί έξω από τα τείχη της. Η στρατηγική θέση των Γιαννιτσών, οι χαμηλοί λόφοι, που λειτουργούν ως άριστα έμπεδα άμυνας ενώ η παρακείμενη λίμνη έκανε υποχρεωτική την πορεία των αντιπάλων σε ένα στενό σχετικά χώρο, ενισχύθηκε περισσότερο με μονάδες πυροβολικού. 25.000 τουρκικού στρατού και 30 πυροβόλα, περίμεναν τους Έλληνες (με δύναμη πέντε μεραρχιών, από τις οποίες έλαβαν μέρος στη μάχη οι τέσσερις), που προήλαυναν από τη Βέροια. Η μάχη ξεκίνησε την 19η Οκτωβρίου και διήρκεσε δυο ημέρες. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να περάσουν μία γέφυρα στο ρέμμα της Μπάλιτζας, που ήταν ήδη στοχοποιημένη από τον αντίπαλο. Υπό

The Struggle

of Giannitsa, with the low hills that served as natural defence positions and the nearby lake, which compelled the adversaries to move in a relatively confined space, was reinforced by artillery troops. 25,000 Turkish soldiers and 30 canons were lined to wait for the Greeks who were advancing from Veroia with a force of five divisions, four of which engaged in the battle. The battle started on 19th October and lasted for two days. The Greek military forces were obliged to cross a bridge over the Balitza stream, which their enemies had already targeted. Under torrential rain, the Greek troops suffered great losses and found it difficult to deploy. By the fall of the night, they had managed to set their canons and take positions on the north-western hills, over the town of Giannitsa. The attack of the Greek army was fierce and by the morning of

καταρρακτώδη βροχή, τα ελληνικά συντάγματα είχαν πολλές απώλειες και δυσκολίες στην ανάπτυξη. Έως το βράδυ, που αναγκάστηκαν να το περάσουν επί τόπου, συμπληρώθηκε η ανάπτυξη του πυροβολικού και έγιναν διορθωτικές κινήσεις υπερκέρασης από την πλευρά των βορειοδυτικών λόφων πάνω από τα Γιαννιτσά. Η έφοδος του ελληνικού στρατού ήταν ορμητική και μέσα στο πρωί της 20ης, η νίκη ήταν γεγονός. Οι απώλειες ήταν βαρειές. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν τριπλάσιες. Στην πόλη είχε ξεσπάσει πυρκαγιά. Όμως, ο δρόμος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ήταν πλέον ανοιχτός. Έως τη νέα πόλη Τα Γιαννιτσά υπό την ελληνική σημαία, έζησαν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ταραγμένη εποχή που ακολούθησε. Έχοντας τη διοίκηση μιας κοινότητας έως το 1917, έγιναν για δύο μήνες πρωτεύουσα του νεοσύστατου

the 20th October 1912 they had secured their victory. Their losses were grave. The Turks, on the other side, had lost three times as many men. To make matters worse, a huge fire erupted in the town, but despite all that, the road that lead to the liberation of Thessaloniki had been opened. Until the Modern Town is Formed Under the Greek flag, Giannitsa went through the turmoil of World War I and the troubled times that followed. As a village, until 1917, it became the capital of the county of Pella for a period of two months, and later, in 1918, it acquired the administrative status of a municipality, which it has retained ever since. The population has experienced a lot of changes and displacements, especially after 1915, when allied military forces were settled there. However, the town was “measured” for the first time against its future. The first statistics indicate that its Muslim residents

Οι Αγώνας

Νομού Πέλλας και έκτοτε παρέμεινε ο δήμος (από το 1918) ως διοικητική αρχή. Ο πληθυσμός γνώρισε μεγάλες μεταμορφώσεις και μετακινήσεις, ειδικά μετά το 1915, όταν εγκαταστάθηκαν μονάδες του συμμαχικού στρατού. Ωστόσο, η πόλη «μετρήθηκε» πρώτη φορά με το μέλλον της. Οι πρώτες στατιστικές δείχνουν ότι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι ήταν λιγότεροι από τους μισούς, ενώ το ένα δέκατο που πληθυσμού της περιφέρειας Γιαννιτσών θεωρούνταν «εξαρχικοί». Αυτά άρχισαν να αλλάζουν. Μεταξύ 1914 /1915, περίπου τρεις χιλιάδες ψυχές ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην πόλη από τα μέρη της Στράντζας και της Μαδύτου, στην περιοχή της σημερινής οδού Στράντζης, γύρω από τον υποτυπώδη ακόμη ναό του Αγίου Γεωργίου. Η απογραφή του 1920 δείχνει λιγότερους από 8 χιλιάδες κατοίκους μέσα στην πόλη. Ακολουθεί μια αργή εξέλιξη σ’ ολόκληρο το Μεσοπόλεμο: το 1940 ο πληθυσμός θα φτάσει τους 13 χιλιάδες κατοίκους.

The Struggle

constituted less than the half of its total population, whereas a tenth of the population were considered to belong to the Exarchate. These numbers were soon to change. In the years 19141915, about 3,000 people of Greek origin came as refugees from Strantza and Madytos (in Thrace) and settled in the area where Stranzis street is found today, around the then humble church of St George. The 1920 census registered less than 8,000 inhabitants in the town. The growth during the midwar years was slow: in 1940, the population reached the 13,000 people. This picture is rather inaccurate. After the national disaster of 1922 and during the following three years, the Muslim population and the Bulgarianspeaking people evacuate the town and the broader area, in conformance with treaties for the exchange of populations. At the same time, more refugees arrive and are added to those from Strantza. They include a large

Πρόκειται για μια εικόνα που δεν είναι ακριβής. Μετά την εθνική καταστροφή του 1922, και στα τρία χρόνια που ακολουθούν, φεύγουν από την πόλη και την περιφέρεια οι μουσουλμάνοι και οι «βουλγαρόφρονες» με βάση συμφωνίες για ανταλλαγή πληθυσμών και έρχονται να προστεθούν στους πρόσφυγες της Στράντζας, πολλοί από τους 4 χιλιάδες κατοίκους των Καρυών του Καβακλή της ανατολικής Ρωμυλίας, πολλές οικογένειες από την Αρσού του Αθύρα (Τσεκμετζέ) της Προποντίδας, εκατοντάδες οικογένειες από τις επισκοπές Χαλδίας(Αργυρούπολης) και Τραπεζούντας, και πολλοί Μπαφραλήδες, από το δυτικό Πόντο. Σ’ αυτούς προστέθηκαν ικανός αριθμός Ποντίων μεταναστών από περιοχές της Ρωσίας και πολλοί Καππαδόκες από την περιοχή Καισάρειας και Νίγδης (Καραμανλήδες) αλλά και από άλλα μέρη της Μικρασίας, τη Σμύρνη, την Κιλικία και τη Μαλακοπή. Η συγχώνευση αυτών των οικογενειών σε ένα ενιαίο «εργαστήριο πολιτών» πέρασε από πολλά στάδια, όχι όλα ανώδυνα. Προερχόμενοι από διαφορετικές φάσεις κοινωνικής εξέλιξης, μαθημένοι σε τοπικές δικαιοπραξίες, οι νέοι κάτοικοι προσαρμόστηκαν σε εργασίες, λειτουργήματα και επαγγέλματα στα οποία αισθάνονταν μεγαλύτερη δεξιότητα. Αν σ’ αυτά προστεθεί και η ταραχώδης πολιτική κατάσταση, αλλά και η ταχύτατη εξάπλωση των σοσιαλιστικών ιδεών ιδίως στους νέους ανθρώπους της εποχής, συνοδευόμενη από μία έξαρση της προσοχής προς τα αυταρχικά πολιτεύματα της Ευρώπης, που είχαν αρχίσει να επικρατούν, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι τα Γιαννιτσά, πέρασαν επιτυχώς αυτή την κρίση.

proportion of the 4,000 Greek residents of Karyes, in Kavakli of Eastern Rumelia, many families from Arsos of Athyra (Çekmece) in Propontis, hundreds of families from Chaldia (Argyroupolis) and Trapezounta, as well as many from Bafra, in western Pontus. To them, there was added a significant

number of Pontian refugees from Russia territories, Cappadocians from Caesarea and Nigde (the Karamanlides), as well as Greeks from other places of Asia Minor, such as Smyrna, Cilicia and Malakopi. The integration of all these families into a unified community of citizens went through many stages, often very painful. Originating from environments that varied in social development and legal systems, the new inhabitants adapted to their new reality by choosing the profession, the job and the social role that fitted them best. Considering also, the political unrest, the fast spreading of the socialistic ideas, especially among the young people, and the simultaneous turn to the totalitarian regimes that were on the rise throughout Europe, it should be accepted that Giannitsa went through those turbulent times with undeniable success.

Οι Αγώνας

Ο Μεσοπόλεμος Το πώς μία οθωμανική κατά βάση κωμόπολη, με έντονο φονταμενταλισμό, μετατράπηκε σε δύο δεκαετίες σε μια σφύζουσα από ζωή ελληνική πόλη, οφείλεται λιγότερο στις προσπάθειες του κράτους, που ήταν εξαιρετικά φτωχό και αδύναμο να υλοποιήσει σοβαρή κοινωνική πολιτική και περισσότερο στους ίδιους τους κατοίκους, που δημιούργησαν μια μεγάλη παραγωγική βάση, κι ενώ τους θέριζαν η ελονοσία και η κακή υγιεινή, μπόρεσαν και αναπτύχθηκαν μέσα από τα σπίτια του εποικισμού, ή μέσα από τις παραδοσιακές κατοικίες τους, ενωμένοι, αρχικά υπό την κοινή καταγωγή και αγρότερα ως “Γιαννιτσιώτες”. Συνετέλεσαν σ΄ αυτή τη μεταβολή δύο παράγοντες: Η αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών από τη Foundation Company στα χρόνια του Μεσοπολέμου, που

The Struggle

The Mid-War Times The fact that in less than two decades, an Ottoman provincial town of expressed fundamentalism, was turned into a bustling Greek town, should not be attributed to the efforts of the Greek state, which in those years was extremely poor and incapable of applying a serious social policy. It is an accomplishment attained almost exclusively by the residents themselves, who managed to establish a productive basis and, despite having been decimated by malaria and bad sanitary conditions, they were able to build up their lives in their poor refugee houses and their traditional local dwellings. And despite the fact that the people were at first separated in groups according to their particular origin, they finally succeeded in developing their strong collective conscience as “Gian-

εξακόντισε το γεωργικό κλήρο στα 30 στρέμματα ανά οικογένεια, στρέμματα μιας πραγματικά εύφορης γης και η επίμονη εκπαιδευτική προσπάθεια μέσα από σχολεία, συλλόγους, ιδρύματα και κοινές επιδιώξεις. Η στοιχειώδης και η δευτεροβάθμια παιδεία στα Γιαννιτσά, ακολούθησε ανοδική πορεία. Οι δάσκαλοι του Μεσοπολέμου ήταν κάτι παραπάνω από διδάσκοντες. Συμμετείχαν στην καθημερινή ζωή και συνέβαλαν στη μείωση πολλών προβλημάτων στην πόλη και στα χωριά. Προς το τέλος του Μεσοπολέμου, όταν οι πολιτικές αντιθέσεις ήταν εξαιρετικά οξείες, η πόλη λειτούργησε υπό το δικτατορικό καθεστώς, όπως οποιαδήποτε άλλη πόλη. Πάντως, χωρίς να επιτευχθεί η ομογενοποίηση του πληθυσμού, υπήρχαν κοινές συνισταμένες που αποτυπώνονται τόσο στη φιλανθρωπική δράση, όσο και στα έργα υπέρ του κοινωνικού συνόλου. Οι σπάνιες εκδόσεις της εποχής, που αποτυπώνουν εκπαιδευτικά, κοινωνικά και οικονομικά στοιχεία, δείχνουν ότι η μεγάλη κρίση είχε περάσει. Πόλεμος, Κατοχή και Εμφύλιος Οι κάτοικοι των Γιαννιτσών επιστρατεύτηκαν με ενθουσιασμό και πολέμη-

nitsiotes” (the residents of Giannitsa). Two factors contributed to this development: The drainage of the lake of Giannitsa by the Foundation Company, in the mid-war years, which allowed each family to receive a lot of 8 acres of fertile farming land and the consistent work in the educational field, which was carried out by the schools, the associations, the institutions and by the communal efforts for the attainment of common objectives. The elementary and secondary education in Giannitsa steadily improved. The teachers of the mid-war era were more than educators. They actively intervened in their students’ everyday life and they contributed greatly to the elimination of the many problems which the residents of Giannitsa and the neighbouring villages were struggling with. At the end of mid-war times, when political controversies were severe, the town was following the same pattern of life under a dictatorial regime, as the rest of the urban centres. And although homogeneity of the population had not been fully attained, there were common causes that united the people, as it is revealed by the rich charitable activity and communal work. The rare publications of those days, which inform us about educational, social and financial matters, show clearly that the big crisis had been overcome. World War II, the Occupation and the Civil War The residents of Giannitsa enthusiastically joined the Greek army forces and fought the invading armies on the

Οι Αγώνας

σαν στον πόλεμο της Αλβανίας. Όταν το μέτωπο κατέρρευσε, οι Γερμανοί κατέλαβαν την πόλη την 8η Απριλίου 1941 και στο πρώτο διάστημα διατηρούσαν εκεί σημαντική φρουρά. Ο αγροτικός χαρακτήρας της περιοχής δεν έφερε μεγάλες στερήσεις αλλά η αντίσταση εναντίον του κατακτητή φούντωσε, ιδίως μετά το 1943. Οι περισσότεροι οργανώθηκαν στο ΕΑΜ αλλά υπήρχαν και άλλες ομάδες που έδρασαν παροδικά. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε το 1944, όταν η Γερμανία βρισκόταν στα πρόθυρα της αποχώρησης, και επιχειρούσαν, σε συνεργασία με Τάγματα Ασφαλείας και άλλες φιλοναζιστικές οργανώσεις να “εκκαθαρίσουν” την αντίσταση, κυρίως στο Πάικο, που έθετε σε κίνδυνο την ενδεχόμενη αποχώρησή τους. Έφτασαν να κάψουν το Ελευθεροχώρι στις 23 Μαρτίου 1944 και να εκτελέσουν πολλούς κατοίκους

The Struggle

Albanian front. When the battlefront collapsed, the Germans occupied the town, on the 8th April 1941, and initially they established a strong guard there. The agricultural character of the region prevented it from serious famine problems, but resistance to the Nazis was growing stronger, especially after 1943. Most people joined the EAM (National Liberation Front) partisan army, but there were also some other resistance forces, which were organized and took action for shorter periods of time. The situation worsened in 1944, when the Germans were preparing to leave and tried to purge Paikon from all resistance forces that could obstruct their withdrawal, aided by local Nazi friendly organizations, such as the Security Battalions. They even burned down the village Eleftherohori on 23rd March 1944 and murdered

many of its citizens. The gravest incident was the execution of 114 villagers, the Mayor Mangriotis first among them. This cruel act was carried out by the occupation authorities and their collaborators on 14th September 1944, on the location where the 1st Elementary School of Giannitsa stands

Οι Αγώνας

του. Κορυφαίο και θλιβερό γεγονός, υπήρξε η εκτέλεση 114 κατοίκων, με επικεφαλής το Δήμαρχο της πόλης Θωμά Μαγκριώτη, από τους κατακτητές και τους συνεργάτες τους στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 στο χώρο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Γιαννιτσών. Η ομαδική αυτή θυσία συντάραξε την κοινωνία των Γιαννιτσών. Η σκοτεινή περίοδος που ακολούθησε και οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο, υπήρξε εποχή μεγάλης σύγχυσης και συγκρούσεων. Οι πληγές της Κατοχής και του Εμφυλίου άργησαν να κλείσουν. Στην ουσία, μόνο στα πρόσφατα χρόνια και αρκετά μετά τη μεταπολίτευση, οι νεότερες γενιές αποφασίζουν για τις τύχες τους με πολιτικά και κοινωνικά, κι όχι εθνωτικά κριτήρια. Η μεταπολεμική περίοδος Η πληγωμένη πόλη του 1950, που είχε ξεκινήσει αργά την ανασυγκρότησή

The Struggle

today. Such a mass sacrifice caused a deep shock in the local community. The dark period that followed and lead to the outbreak of the Civil War was a time of great turmoil and conflicts, and the scars inflicted by the German occupation and the Civil War took a long time to heal. Practically, it is only in recent years, and after the restitution of democracy in the country (1974), that the younger generations managed to set themselves free from nationalistic antagonisms and are now able to make decisions for the fate of their town with political and social criteria only. The Post-War Era The wounded town of the 1950s, which had begun so late the process of its restitution, has gradually turned into the dynamic provincial town of the present, with triple the population, a considerable infrastructure and many

της, μετά από μισό αιώνα μεταβλήθηκε σε μία δυναμική πόλη με τριπλάσιο πληθυσμό, αξιόλογη υποδομή, πολλούς επιστήμονες και δημιουργούς, με ιδιαίτερο οικονομικό βάρος, παρά το ότι η έως πρόσφατα κακή κατάσταση του οδικού δικτύου και των υποδομών μεταφοράς, αλλά και η γειτνίαση με τη

Θεσσαλονίκη, δεν επέτρεπε μεγαλύτερη ακόμη ανάπτυξη. Ας σημειωθεί εδώ ότι τα Γιαννιτσά, δεν είχαν την προβλεπόμενη εμπορική ανάπτυξη στο δέκατο ένατο αιώνα, επειδή η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου, πέρασε από τα νότια της λίμνης. Πρόσφατα, η χάραξη της Νέας Εγνατίας μέσω Βεροίας, οδήγησε σε ανάλογη αδυναμία τις οδικές υποδομές της περιοχής. Η πόλη ρυμοτομήθηκε στην αρχή χωρίς να δοθεί σημασία στην πλούσια οικιστική της παράδοση. Πολλά μνημεία που ήταν ερειπωμένα, κατεδαφίστηκαν. Μόνο κατά τις πρόσφατες δεκαετίες φροντίστηκε η πολιτιστική κληρονομιά, χάρη στη συνεργασία των γενεών και στη δυναμική των δημοτικών αρχών και των συλλόγων. Ένας από τους πρώτους πεζόδρομους της χώρας, εγκαινιάστηκε στις αρχές της

competent scientists and significant artists. It plays an important economic role, despite the fact that its further development has been hindered by an, until recently, poor transportation network and its proximity to the city of Thessaloniki. It should be noted here, that Giannitsa failed to achieve the standard of the 19th century commercial development because the railway that connected Thessaloniki to Monastir passed from the south bank of the lake. Something similar is happening nowadays with the New Egnatia road, which passes through Veroia and has degraded the importance of the local road network.

When the modern town was planned, its rich architectural tradition was ignored and a lot of its deserted monuments were demolished. Only in recent decades has its cultural heritage received proper care, thanks to the cooperation of the generations and the new dynamic of the local authorities and the cultural organizations. At the beginning of the 1980s the town acquired its first foot-walk. A big, new hospital was built and a significant number of educational institutions have been es-

Οι Αγώνας

δεκαετίας του 1980. Η πόλη απέκτησε πολλά εκπαιδευτικά κτίρια, ένα μεγάλο ναυταθλητικό κέντρο, ενώ μετά από 30 ολόκληρα χρόνια λειτουργεί το Πνευματικό της Κέντρο, καθώς και ένα ανοιχτό θέατρο. Στον οικονομικό τομέα, η πόλη προχώρησε ακόμη περισσότερο. Η αιμορραγία της μετανάστευσης και της αστυφιλίας, έφερε μετά από ένα δύσκολο διάστημα, την εμφάνιση νέων επιχειρηματιών, που επένδυσαν στον τόπο τους. Οι παλιές αντιθέσεις και αδυναμίες ξεπεράστηκαν από την ίδια την ανάπτυξη. Εκατοντάδες καταστήματα και δέκα βιομηχανίες, πλαισιώνουν μια μεγάλη αγροτική παραγωγή, που υπέστη αρκετές μεταβολές, όπως τη βαθμιαία εγκατάλειψη του καπνού και την κυριαρχία του βαμβακιού, και των οπωροφόρων. Αλλά υπάρχει ήδη καλλιέργεια αμπελιών, βιολογική συνείδη-

The Struggle

tablished. The town has also acquired a big Watersports Centre, a Cultural Centre (after 30 years of efforts) and an open theatre. In the economic field, the town has made even greater progress. As a result of immigration and urbanization, new businessmen appeared and invested in their home town. The old disputes and weaknesses have been overcome by

ση σε πολλούς νέους αγρότες, ενώ η συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό γίγεσθαι είναι δεδομένη. Στο μέλλον Κανένας δεν μπορεί να γίνει προφήτης στην πατρίδα του, αλλά τα Γιαννιτσά είναι μια πόλη με λαμπρό μέλλον, παρά τις αδυναμίες σε ουσιώδεις υποδομές, που υπερβαίνουν τις τοπικές ανάγκες. Ωστόσο, με τον καιρό, η απόστασή της από τη Θεσσαλονίκη, μειώνεται σε πραγματικό χρόνο, διαμορφώνοντας μια “προαστειακή” αντίληψη ως προς ένα μελλοντικό μητροπολιτικό βαρύκεντρο. Η βαρύνουσα σημασία της δυτικής εισόδου της Θεσσαλονίκης, με τη βαθμιαία απαξίωση των μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, που βρίσκονται

σε απόσταση αναπνοής γύρω από το Γαλικό ποταμό, δίνει πολλές ευκαιρίες οικιστικής ανάπτυξης στην περιοχή των Γιαννιτσών, αρκεί η πόλη να συνδεθεί και με δίκτυα σταθερής τροχιάς με τη συμπρωτεύουσα. Με δυο λόγια, η Πελλαία χώρα και ένας προαστιακός σιδηρόδρομος, θα μπορούσαν να γίνουν ισχυροί πόλοι τοπικής ανάπτυξης.

the new progress. Hundreds of shops and ten industrial plants support the economic activity, which is based on the significant agricultural production that has gradually turned from the cultivation of tobacco to the production of cotton and fruit. There are also a lot of vineyards, whereas a significant number of young farmers have understood the value of biological farming. In addition, the town and its people eagerly participate in various European actions. In the Future No one can be a prophet in his own home town, but all the same, Giannitsa is a town with a bright future, despite certain weaknesses in basic infrastructures, which extend beyond local needs. However, as the distance from Thessaloniki gradually shortens in time, it gives the town a “suburban”identity towards a future metropolitan mega centre. The increasing significance of the western gateway of Thessaloniki, together with the progressive downgrading of the big industrial units around the river Galikos, create ample opportunities for the residential development in the region of Giannitsa, provided that the town will be connected by fixed transportation networks with the second largest Greek city. In short, the Pellaian land and a suburban railway could become two very strong pivotal points for the local development.

70 - 85

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία των Γιαννιτσών Touring the Sights-Monuments of Giannitsa

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία των Γιαννιτσών Touring the Sights - Monuments of Giannitsa

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία των Γιαννιτσών 72-85 Touring the Sights-Monuments of Giannitsa

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

Touring the Sights-Monuments

Περιήγηση στα αξιοθέατα μνημεία των Γιαννιτσών

Touring the Sights Monuments of Giannitsa Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία των Γιαννιτσών Τα Γιαννιτσά, αν και έχουν συμπληρώσει μια ιστορική πορεία 8.500 χρόνων, έχουν την όψη μιας σύγχρονης, γοργά αναπτυσσόμενης πόλης, στην οποία ελάχιστα δείγματα θυμίζουν κομμάτια από το παρελθόν της. Από αυτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα οθωμανικά μνημεία, που αντιστάθηκαν στο χρόνο και δείχνουν τη σημασία της πόλης στη νεότερη εποχή. Το σημαντικότερο είναι το τέμενος του Γαζή Εβρενός, στη συμβολή των οδών Στράντζης, Ταβουλάρη και Καραολή-Δημητρίου. Πρόκειται για το μαυσωλείο που χτίστηκε μετά το θάνατο του Γαζή Εβρενός (1417), πάνω από τον τάφο του. Επειδή του αποδόθηκαν ιδιότητες αγιοσύνης, με σουλτανική διαταγή το μνημείο ορίστηκε ως τόπος προσκυνήματος και προσευχής για όλους τους Οθωμανούς και λειτουργούσε ως μαυσωλείο και τέμενος. Στην αυλή του ήταν θαμμένοι οι γιοι του Γαζή, Ισά και Αλή, και πιθανόν και

Touring the Sights - Monuments of Giannitsa Even though it has a history of 8.500 hundred years, Giannitsa is a modern fast developing town with very few relics reminiscent of its long past. Of these, the Ottoman monuments that have resisted time are of particular interest and bear witness of the importance of the town in modern times. The most prominent sight is Gazi Evrenos’ mosque at the junction of the streets Tavoulari, Stranzis and KaraoliDemetriou. It is a mausoleum that was built on Gazi Evrenos’ tomb after his

άλλα μέλη της οικογένειας Εβρενός. Το κτίριο στη σημερινή του μορφή έχει έκταση 240 τ.μ. και σχήμα ανεστραμμένου Τ. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα υπέστη μια δραστική ανακατασκευή και διακοσμήθηκε με πολλά νεοκλασσικιστικά στοιχεία, με αποτέλεσμα να αλλοιωθούν όχι μόνο η αρχική του όψη αλλά και το σχέδιό του. Πολλά τμήματά του χάθηκαν πριν και μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, καθώς λειτουργούσε ως εκκοκκιστήριο βάμβακος. Από την αρχική φάση του μνημείου σώζεται η ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη, η οποία φυλάσσεται στις αποθήκες της 9ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη. Οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου, που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, ανέδειξαν ένα αξιόλογο κτίσμα, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει τη διαχρονική συλλογή της ιστορίας των Γιαννιτσών. Στην άλλη άκρη του αλλοτινού βακουφίου, επί της οδού Στράντζης, την

death in 1417. Due to the fact that he had been considered a holy man, the monument was decreed by the sultan as a shrine and a place of prayer for the Ottomans, thus becoming both a mausoleum and a mosque. Evrenos’ sons, Gazi, Isa and Ali were buried in the yard and probably some other members of his family were buried there as well. In its present form, the building has an area of 240 square metres and the shape of a inverted T. During the 19th century, it was reconstructed and had suffered radical changes. Neoclassical elements were added to its decoration,

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

περιοχή σηματοδοτεί ο πύργος του ρολογιού. Ο ερευνητής Kiel θεωρεί ότι είναι ο παλιότερος σωζόμενος πύργος, που βρίσκεται σε ελληνικό έδαφος. Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται πάνω σε δυο μαρμάρινες πλάκες στην ανατολική του πλευρά, χτίστηκε το έτος Εγίρας 1167, δηλαδή στα 1754 από το Σερίφ Αχμέτ, απόγονο του Γαζή Εβρενός. Πρόκειται για ένα μονοπύργιο, στην κάτω πλευρά λίθινο, ενώ ψηλότερα είναι κατασκευασμένο με λεπτές ειδικές πλίνθους, υλικό δομής που εξασφαλίζει συνεκτικότητα και αντοχή. Στην οροφή του υπήρχε ένας πυργίσκος, όπου βρίσκονταν τα ρολόγια. Αυτός καταστράφηκε από βλήμα-

τα όλμου το 1946. Ο πύργος εξυπηρετούσε και στρατιωτικούς σκοπούς, καθώς από τα παράθυρά του μπορούσαν οι Τούρκοι να ελέγχουν όλη την περιοχή. Η επιγραφή του πύργου λέει: “Ο Σερίφ Αχμέτ, απόγονος του δοξασμένου αρχηγού, έκανε πάντα το καλύτερο που μπορούσε στη μνήμη του προγόνου του. Τώρα έκανε ένα ρολόι, για να δείχνει την ώρα. Το κατασκεύασε όμως, για να είναι ένα ενθύμιο του πεντάπτυχου Ισλάμ. Η ανταμοιβή του ήταν να το παρουσιάσει με αγνές προθέσεις ως δώρο στον πατέρα του, στη μητέρα

Touring the Sights-Monuments

altering not only its original appearance but its design as well. Large portions of the building were demolished before and after the 2nd World War, when it was used as a ginning house. The only thing that has survived of the original building is the inscribed sepulchral stele, which is kept by the 9th Byzantine Ephorate, in Thessaloniki. The restoration works that were recently completed, have revealed a fine edifice, which could house the collection of the historical exhibits of the town of Giannitsa. At the other end of the former Vakuf, on Stranzis street, there is the clock tower, a dominant landmark of the area. Researcher Kiel believes that it is the oldest surviving tower in Greece. According to an inscription on two marble tablets, positioned on the eastern side of the construction, it was built by Serif Ahmet, one of Evrenos’ descendants, in the year 1167 of the Hegira, in 1754 AD. It is a single tower, whose lower part is made of stone and its upper part of thin clay bricks, materials that secure the durability and the tenacity of the building. At the top of the tower, there was a small turret with the clocks. That turret was destroyed by mortar shells in 1946. The tower also served military purposes, as the Turks could survey the surrounding area through its windows. The inscription on the tower says: “Serif Ahmet, the descendant of the glorious leader, has always done his best to honour the memory of his ancestor. Now, he has made a clock to show the time. He has made it, though, to be a reminder of the fivefold Islam. His reward was to present it with good inten-

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

του και στην ψυχή των Γαζήδων…Βλέπετε δεν υπάρχουν λέξεις γι’ αυτό το πανέμορφο, υπέροχο ρολόι”. Ο τουρμπές του Αχμέτ Μπέη Εβρενόσογλου, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στέγασε τον τάφο του Αχμέτ Μπέη, απόγονου του Γαζή Εβρενός. Είναι ένα κυβόσχημο μονόχωρο κτίσμα, με διάσταση ακμής 8,80 μ. Οι δομικές λεπτομέρειες στην τοιχοδομή τονίζουν ιδιαίτερα την αισθητική του. Χρονολογείται στο β΄ μισό του 15ου αιώνα, και σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση. Πολύ κοντά στο τέμενος του Γαζή Εβρενός, στην οδό Καραολή-Δημητρίου, βρίσκεται ένα λουτρικό συγκρότημα, που ταυτίζεται με το ομώνυμο λουτρό που αναφέρει ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή. Χρονολογείται γύρω στο 15ο αιώνα και υπήρξε το αξιολογότερο λουτρό της πόλης. Σήμερα δε σώζεται ολόκληρο και δεν είναι προσβάσιμο στο εσωτερικό του. Είναι γνωστό ως λουτρά “Καϊάφα” και όχι λουτρά Εβρενός, από το όνομα του ιδιοκτήτη τους μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Στην ίδια περιοχή (στην οδό Βενιζέλου) χτίστηκε το τέμενος του Αχμέτ Μπέη γύρω στα 1490 από απόγονο του Γαζή Εβρενός. Σύμφωνα με τον Kiel ήταν το επιβλητικότερο κτίσμα της πόλης και των Βαλκανίων με αξιόλογο σχέδιο, περίτεχνη εσωτερική διακόσμηση και επιμελημένη τοιχοδομία. Ο ιδιότυπος συνδυασμός θόλων και ημιθολίων, η ενοποιημένη, πολύ ενδιαφέρουσα εσωτερική κάλυψη και η μοναδική διαίρεση των τοίχων του το καθιστούσαν ιδιαίτερα μεγαλοπρεπές. Δυστυχώς το κτίριο υπέστη εκτεταμένες ζημιές κατά τους βαλκανικούς

Touring the Sights-Monuments

tions as a gift to his father, his mother and the souls of all the Gazis... You see there are no words for this gorgeous, wonderful clock”. Ahmet Bey Evrenosoglu’s turbe (a small Ottoman mausoleum). It is located opposite the church of St George and it was the burial place of Ahmet Bey, one of Gazi Evrenos’ descendants. It is a cubical, single-spaced building, whose edges are 8.80 m long. The details of its masonry mark the particular style of the monument. It is dated to the second half of the 15th century and it is preserved in very good condition. Very close to Gazi Evrenos’ mosque, on Karaoli-Demetriou street, there is a complex of public baths, which is identified with the one mentioned by the

traveller Evlia Tselembi. It is dated to the 15th century and was the town’s most prominent bath. Today a part of the building is still standing, but its interior is not accessible to the public. It is not known as Evrenos’ baths, but as “Caiapha’s baths”, named after its owner after the 2nd World War. In the same area (on Venizelou street), Ahmet Bey’s mosque was erected, circa 1490, by one of Gazi Evrenos’ descendants. According to Kiel, it was the most magnificent construction in the town and in the whole of the Balkans, having a remarkable design, exquisite interior decoration and excellent masonry. The unique combination of domes and semi domes, the unified, and very interesting, interior coverage and spatial layout make the building particularly impressive. Sadly, the building suffered extensive damages during the Balkan wars and the situation got even worse during its use as a ginning house (Dina’s ginning house). The changes were so serious that its original form has been permanently altered. On the premises of the Kapsali army camp, a small-sized mosque is found. It was constructed by Ahmet Bey Evrenosoglu, in honour of poet Sheikh Illahi, in the 15th century. Its minaret has been preserved in very good condition, and so is part of its baths, with its meticulously worked masonry. Illahi, who belonged in the class of the dervishes, was a distinguished teacher and had formed a circle of disciples around him, who contributed significantly to the creation of the town’s spiritual heritage. At the eastern gateway of the town, south of Via Egnatia, there are the re-

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

πολέμους, οι οποίες επιδεινώθηκαν από τη χρήση του ως εκκοκκιστήριο βάμβακος(εκκοκκιστήριο Δίνα). Η φυσιογνωμία του παρουσιάζεται σήμερα ανεπανόρθωτα αλλοιωμένη. Στο χώρο του στρατοπέδου Καψάλη βρίσκεται ένα μικρών διαστάσεων τζαμί, του οποίου ο μιναρές σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και ένα τμήμα λουτρών με επιμελημένη τοιχοδομία, που χτίστηκαν το 15ο αιώνα από τον Αχμέτ Μπέη Εβρενόσογλου προς τιμή του ποιητή Σεϊχη Ιλαχή. Ο Ιλαχή, που ανήκε στις τάξεις των δερβίσηδων, υπήρξε διακεκριμένος δάσκαλος και ως άνθρωπος των γραμμάτων σχημάτισε γύρω του ένα κύκλο μαθητών που συνέβαλε στη δημιουργία της πνευματικής παράδοσης της πόλης. Επίσης, στην ανατολική είσοδο της πόλης και νότια από την Εγνατία οδό, σώζεται ένα ιπποφορβείο του 18ου αιώνα. Πρόκειται για ένα “ταχυδρομικό” οίκημα που φιλοξενούσε παχνιά για ταχυδρομικά άλογα και εξυπηρετούσε τις ανάγκες αλλαγής ίππων, γνωστής τακτικής από τα ρωμαϊκά ακόμη χρόνια. Τέλος στα βόρεια του ίδιου δρόμου και κάτω από το τέμενος του Αχμέτ Μπέη διακρίνονται δύο περίτεχνα κατασκευασμένες αποθήκες προϊόντων με ωραίες απολήξεις στέγασης. Από την τοιχοποιία, μπορούν να χρονολογηθούν στα τέλη του 18ου αιώνα. Αναζητώντας δείγματα της παλαιότερης χριστιανικής συνοικίας των Γιαννιτσών, περιηγούμαστε στο βόρειο τμήμα της πόλης, όπου δεσπόζει η Μητρόπολη, ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο ναός χτίστηκε το 1865 ύστερα από την έκδοση ειδικού μουσουλμανικού φιρμανιού (1858) το

Touring the Sights-Monuments

mains of a 18th century stud farm. It is a building that belonged to the mail service and incorporated stalls for mail horses. It served the need of changing horses, a practice that was already known from the Roman times. Finally, at the northern part of the same street, a little further down of Ahmet Bey’s mosque, there are two finely built warehouses, with elaborate rooftops. The quality of their masonry dates them to the end of the 18th century. Searching for traces of the old Christian quarter of the town, we are lead to its northern part, which is dominated by the presence of the Cathedral, a church that is dedicated to the commemoration of the Dormition of the Virgin Mother of God. The church was erected in 1865, with a special Muslim decree (issued in 1858), which gave the permission for its construction. According to tradition, the Christian inhabitants of Giannitsa, due to water shortage, used wine to build its walls. The bell tower dates back to 1880 and the bell itself was brought here from Odessa, Russia. Its is a three-naved basilica, which has been declared as a protected

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

Touring the Sights-Monuments

monument by the Ministry of Culture, while at the same time it has never stopped functioning fully and hosting all the important religious ceremonies

οποίο επέτρεψε την ανέγερσή του. Η παράδοση μαρτυρεί ότι για την τοιχοποιία οι πιστοί κάτοικοι των Γιαννιτσών χρησιμοποίησαν κρασί, λόγω έλλειψης νερού. Το καμπαναριό χρονολογείται στα 1880 ενώ η καμπάνα μεταφέρθηκε από την Οδησσό της Ρωσίας. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική, που έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο μνημείο ενώ παράλληλα λειτουργεί αδιάλειπτα, φιλοξενώντας μέχρι σήμερα όλες τις επίσημες θρησκευτικές τελετές της πόλης. Η γειτονιά της Μητρόπολης, διαθέτει ενδιαφέρουσα παλιά ρυμοτομία ενώ υπάρχουν ακόμη κατοικίες που αποτυπώνουν την οικογενειακή ζωή και

that are held in the town. The neighbourhood of the Cathedral has a very interesting layout and among its buildings there still can found houses

that bear witness to the 19th century family life and its needs. Behind the Cathedral there stands the building of the oldest Elementary School of Giannitsa, which today houses the 4th Kindergarten. In the same neighbourhood there is the Bosku mansion, a characteristic specimen of the Macedonian architecture. Also, in this old part of the town, a little further to the south, one can still see remaining refugee

τις ανάγκες της κατά το 19ο αιώνα. Πίσω από τη Μητρόπολη βρίσκεται το παλαιότερο δημοτικό σχολείο των Γιαννιτσών που στεγάζει σήμερα το 4ο Νηπιαγωγείο. Στην ίδια γειτονιά βρίσκεται και η οικία Μπόσκου, χαρακτηριστικό δείγμα μακεδονικής αρχιτεκτονικής. Σημειώνουμε ότι στην ίδια περιοχή αλλά και νοτιότερα μπορεί να συναντήσει κανείς σπίτια του εποικισμού ενώ σε πολλά σημεία της πόλης

houses of the period of the arrival of the settlers from the East. Whereas, in other parts of the town, fine specimens of the typical bourgeois architecture of the 1950-60 have survived. Following the route of Hatzidemetriou street, going from the Cathedral down to the centre of town, the visitor comes across Philippion, the largest and the most beautiful park of the town. On the forested hill of Phillipion, there is

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

σώζονται καλά δείγματα μικροαστικής αρχιτεκτονικής του 1950-60. Κατηφορίζοντας στην οδό Χατζηδημητρίου από τη Μητρόπολη προς το κέντρο της πόλης, ο επισκέπτης συναντά το μεγαλύτερο και ωραιότερο πάρκο της πόλης, το Φιλίππειο. Μέσα στο δασωμένο λόφο του Φιλίππειου λειτουργεί το τουριστικό περίπτερο του δήμου, διαμορφωμένο κατάλληλα για την υποδοχή και αναψυχή όσων αναζητούν ξεκούραση μέσα σε φυσικό και δροσερό περιβάλλον. Το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής της πόλης αναμφίβολα βρίσκεται στον πεζόδρομο των Γιαννιτσών. Εδώ και στα παράπλευρα στενά η πόλη ζει καθημερινά σε έντονους ρυθμούς, καθώς συγκεντρώνει τον κύριο όγκο των επισκεπτών και όσων γενικά επιθυμούν να γευματίσουν, να δειπνήσουν ή απλά να απολαύσουν τον καφέ ή το ποτό τους. Τα βράδια η δυναμική του χώρου αυξάνεται από τα πολλά στέκια νεολαίας.

Touring the Sights-Monuments

the tourist pavilion of the municipality, a place that is specially designed to offer recreation and relaxation to all those who seek rest in a natural and cool environment. The centre of the town’s social life is undoubtedly the walk-way, in the heart of Giannitsa. Along the walk-way and in the nearby narrow streets, the town

Στο κέντρο περίπου του πεζόδρομου, ξεχωρίζει ένα νεοκλασικό κτίριο, το Πολύκεντρο των Γιαννιτσών. Το κτίσμα κατά την τουρκοκρατία αποτελούσε σπίτι Τούρκου Μπέη ενώ από τις αρχές του 1930 και για εξήντα χρόνια στέγασε το Νοσοκομείο Γιαννιτσών. Δίπλα στο Πολύκεντρο, στην οδό Πλαστήρα 35, βρίσκεται το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, όπου, μέσα από τα εκθέματα, παρουσιάζεται η ιστορική πορεία της πόλης καθώς και στοιχεία λαογραφίας του πρόσφατου παρελ-

lives in vibrant rhythms. It is here that most of the visitors will end up, together with everyone who wishes to dine, to have a quick meal or to simply enjoy a cup of coffee or a drink. At night time, the area acquires an extra dynamic from the presence of the young people who visit their numerous hang-outs. Somewhere in the middle of the walkway, a neoclassical edifice stands out. It is the Polykentro of Giannitsa. During the Ottoman occupation it was the mansion of a Turkish Bey, whereas in 1930 and for the following sixty years it was turned into the Hospital of Giannitsa. Near the Polykentro, at 35 Plastera street, there is the History and Folk Museum. Through its exhibits, the history of the town and folklore elements of its recent past are presented. The Museum was opened and functions under the care of the Historical and Folkloric Society “Philippos”, and it constitutes a remarkable example of the contribution of private initiative to

Περιήγηση στα αξιοθέατα - μνημεία

θόντος της. Το Μουσείο ιδρύθηκε και λειτουργεί με την ευθύνη της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας “Ο Φίλιππος” και αποτελεί ένα αξιόλογο δείγμα της συμμετοχής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην πολιτιστική ζωή της πόλης. Αξίζει τέλος να θαυμάσει ο επισκέπτης από κοντά το Ηρώο, που βρίσκεται κοντά στην κεντρική είσοδο της πόλης, παράπλευρα της Εγνατίας Οδού και σηματοδοτεί τις απαρχές του ελεύθερου νεοελληνικού βίου της. Πρόκειται για μια ορειχάλκινη σύνθεση τριών τρισδιάστατων μορφών που φιλοτεχνήθηκε από το Γρηγόρη Ζευγώλη και ανεγέρθηκε το 1925 προς τιμή των πεσόντων στη μάχη των Γιαννιτσών της 20ης Οκτωβρίου 1912. Στους κατοίκους είναι γνωστό με την ονομασία “μαύρο άγαλμα”. Η μοναδικότητα της σύνθεσης και ο συμβολισμός του συνετέλεσαν στην απόφαση να χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια η εικόνα του ως λογότυπο των Γιαννιτσών.

Touring the Sights-Monuments

the cultural life of the town. Finally, it would be worth the while for the visitor to take a close look at the Heroon. It is located near the central entrance to the town, on the side of the Via Egnatia, and marks the beginning of the life of freedom, within the newborn Greek state. It is a bronze complex statue of three persons, sculpted by Grigoris Zeugolis and inaugurated in 1925 in honour of all those who fell in the battle of Giannitsa, on 20th October 1912. To the citizens it is known as the “Black Statue”. The uniqueness of its theme and its symbolism were the reasons why it was chosen, a few years ago, and has been used ever since as the symbol-icon of the town of Giannitsa.

86 - 93

Διαδρομές εκτός πόλης Excursions Outside the Town

O Ποταμός Λουδίας / The River Loudias 88-89 Το Βουνό Πάικο / Mount Paikon 90-93

Διαδρομές εκτός πόλης

Excursions Outside the Town

Ο Ποταμός Λουδίας

The River Loudias

Ο Ποταμός Λουδίας Στα νότια των Γιαννιτσών, σε απόσταση επτά χιλιομέτρων, συναντούμε τον ποταμό Λουδία, και τις εγκαταστάσεις του ναυταθλητικού κέντρου, που αποτελούν σημαντικό έργο αθλητικής και τουριστικής υποδομής. Στη θέση “μηδέν” βρίσκεται το Δημοτικό Κωπηλατοδρόμιο όπου δραστηριοποιείται ο Ναυτικός Όμιλος Γιαννιτσών στα αθλήματα του κανόε - καγιάκ και της κωπηλασίας. Λόγω του μηδενικού υψομέτρου, η περιοχή είναι απάνεμη, γεγονός που ευνοεί την απρόσκοπτη προπόνηση των αθλητών. Το Κωπηλατοδρόμιο εντάχθηκε στον Προπονητικό Οδηγό της Ελλάδας ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 καθώς και στο πρόγραμμα των αθλητικών υποδομών “Ελλάδα 2004” και έχουν ολοκληρωθεί υποδομές όπως λεμβαρχείο, γυμναστήριο, αποδυτήρια, σκάφη, όργανα ενδυνάμωσης. Η λειτουργία ξενώνων και εστιατορίου και ο εξωραϊσμός του περιβάλλοντα χώρου με τη δημιουργία χώρων αναψυχής, με δενδροφυτεύσεις και εικαστικές παρεμβάσεις καθιστούν την περιοχή κατάλληλη για τη διοργάνωση ετήσιων προγραμμάτων άθλησης για όλους καθώς και για τη φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων.

The River Loudias South of Giannitsa, at a distance of 7 km, there is the river Loudias with the facilities of the Watersports centre, an important work of sports and tourist infrastructure. At the position “miden” (zero) there is the Municipal Rowing Centre, where the members of the Marine Club of Giannitsa train in sports such as sailing, canoeing and kayaking. At zero altitude and without strong winds, the area is ideal for athletic training. The Rowing Centre was listed in the Official Greek Training Guide, compiled in view of the Olympic Games 2004 and in the “Greece 2004” programme for athletic facilities. The facilities include a boathouse, a gym, changing rooms, boats and strengthening exercise equipment. The premises are also suitable for hosting cultural events or annual athletic training programmes, since there are guest houses and recreation rooms, whereas certain interventions in the surrounding area, such as the planting of trees, have created a pleasant environment.

Ο ποταμός Λουδίας. The river Loudias.

Διαδρομές εκτός πόλης

Το Βουνό Πάικο Στα βόρεια των Γιαννιτσών απλώνεται το βουνό Πάϊκο, με ψηλότερη κορυφή τη Γκόλα Τσούκα (υψόμετρο 1657μ). Με τα πυκνά υπέροχα δάση του, τις ρεματιές, τα γάργαρα νερά και τα λιβάδια του είναι προσιτό, ειρηνικό και πανέμορφο. Το υψόμετρο, η μορφολογία, οι διαδρομές του προσφέρουν θαυμάσια ευκαιρία για απόλαυση της φύσης καθώς και μιας καταπληκτικής θέας της λεκάνης του Αξιού, της μεγάλης πεδιάδας και των ορεινών συστημάτων στα βορειοδυτικά. Θεωρείται ιδανικό για πεζοπορία και ορειβασία χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες.

Mount Paikon To the north of Giannitsa, Mount Paikon stretches out, with its highest peak being Gola Tsouka (elevation 1,657 metres). With its gorgeous thick forests, its ravines, its springs and brooks of fresh water and its grasslands, it is easily accessible, peaceful and truly beautiful. Its mild altitude, its topical relief and trails offer the excursionists the opportunity to enjoy the beauty of nature and the breathtaking view of the basin of the river Axios, the vast plain and the massifs in the north. It is considered ideal for hiking and easy climbing.

Excursions Outside the Town

Το Βουνό Πάικο

Mount Paikon

Διαδρομές εκτός πόλης

Ενδεικτικά προτείνουμε τις ακόλουθες διαδρομές για τους επισκέπτες: Ξεκινώντας από το Ελευθεροχώρι (10 χιλιόμετρα βόρεια από τα Γιαννιτσά), η πιο συνηθισμένη διαδρομή οδηγεί μετά από 45 λεπτά στη θέση Αλώνι (υψόμετρο 830 μέτρα). Από ‘δω ξεκινά το λεγόμενο Ρωμαϊκό μονοπάτι, το οποίο διασχίζουμε για να αντικρίσουμε σε μία ώρα και 45 λεπτά το οροπέδιο του Γερμανού και να απολαύσουμε τη θέα ως το Θερμαϊκό κόλπο. Αν συνεχίσουμε προς τα δυτικά, ακολουθώντας τη σήμανση, και αφού έχουμε συμπληρώσει μία διαδρομή δυόμισι ωρών, φτάνουμε στο καταφύγιο του ΒΑΟ, όπου μπορούμε

Excursions Outside the Town

As an example, we would suggest the following of the many possible routes a visitor can take: Setting off from Eleftherohori (10 km north of Giannitsa), the most common route that hikers take leads to a spot called Aloni (at an altitude of 830 m). There, the socalled Roman pathway starts and after an hour and 45 minutes’ walk it leads to the plateau of Germanos, which has a magnificent view that extends up to the Gulf of Thermaikos. If we continue westwards, following the signs and after two and a half hours’ walk, we shall get to the BAO refuge, where we can rest and drink of the cold fresh water of the mountain. From there, we can enjoy the view of Gola Tsouka (the bald summit), which can be reached af-

να ξαποστάσουμε και να πιούμε το παγωμένο νερό του βουνού. Από ΄δω φαίνεται και η κορυφή Γκόλα Τσούκα (γυμνή κορυφή), στην οποία μπορούν να φτάσουν όσοι επιθυμούν να περπατήσουν ακόμη μισή ώρα και να νιώσουν την αίσθηση της κατάκτησης μιας ακόμη κορυφής! Ακολουθώντας από το Ελευθεροχώρι άλλα μονοπάτια προς τα δυτικά, μπορούμε σε απόσταση μιάμισης ώρας να συναντήσουμε δροσερές πηγές (τοποθεσία Μπέλα Βόντα [άσπρο νερό]) ή αφού διασχίσουμε τον παλιό δρόμο να φτάσουμε στη Γραμμόσκα ή στο εγκαταλειμμένο χωριό Κρώμνη (απόσταση μιάμισης ώρας).

ter another half an hour’s walk, by all those who wish to experience the excitement of conquering a summit! By following other pathways from Eleftherohori, walking westwards, we can arrive at the cold water springs of Bela Vonta (White Water), or we can take the old road and get to Grammoska or the abandoned village of Kromni (after one and a half hours’ walk).

94 - 115

Αθλητισμός - Πολιτισμός Sports - Culture

Αθλητισμός - Πολιτισμός Sports - Culture Ο Αθλητισμός στα Γιαννιτσά 96-97 / Sports in the town of Giannitsa Καλεντάρι Αθλητικών Εκδηλώσεων Δήμου Γιαννιτσών 098-103 / Calendar of the Athletic Events of the Municipality of Giannitsa Υποδομές στον Πολιτισμό του Δήμου Γιαννιτσών 104-107 / Cultural Facilities of the Municipality of Giannitsa Καλεντάρι Επετείων και Πολιτιστικών Εκδηλώσεων 108-115 / Calendar of Remembrance Days and Cultural Events

Αθλητισμός - Πολιτισμός

Sports - Culture

Ο Αθλητισμός στα Γιαννιτσά

Sports in the town of Giannitsa 1. Αθλητικές Εγκαταστάσεις Δήμου Γιαννιτσών

1. Athletic facilities of the Municipality of Giannitsa

• Δημοτικό Στάδιο και Κλειστό Γυμναστήριο “Έλλη Μυστακίδου” Μ. Αλεξάνδρου 3, Γιαννιτσά Τηλ.: 23820 23875 Fax: 23820 82774

• Municipal Stadium and Gymnasium “Elli Mystakidou” M. Alexandrou 3, Giannitsa Tel: 23820 23875 Fax: 23820 82774

• Διεθνές Κωπηλατοδρόμιο Λουδία “Μηδέν” ΛΟΥΔΙΑ, Τηλ. & fax: 2382025785

• International Rowing Centre of Loudias “Miden” Loudias Tel. & Fax: 23820 25785

• Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Περιοχή Πλατανότοπου Γιαννιτσών

• Municipal Athletic Centre Address: Platanotopos, Giannitsa

2. Ιδιωτικές Αθλητικές Εγκαταστάσεις

2. Private Sports Facilities

• “Άθλον Bowling” Αφοι Αμοιρίδη Κωνσταντινουπόλεως & Σουμελά(γωνία) Τηλ. & fax 23820 81440 - 81449 www. athlon-bowling.gr info@athlon-bowling.gr

• “Athlon Bowling”, Amoiridis Bros Konstantinoupoleos & Soumela Tel & Fax: 23820 81440 - 81449 www. athlon-bowling.gr info@athlon-bowling.gr

• “Αθλόπολις” Αθλητικό Κέντρο 3o χλμ Γιαννιτσών - Αξού Τηλ.: 23820 26930

• “Athlopolis” Athletic Centre 3rd km Giannitsa - Axos Tel: 23820 26930

• Κέντρο Ιππικής Τέχνης Γιαννιτσών Πλατανάκια Πενταπλατάνου Γιαννιτσών Τηλ.: 23820 82170 και 6976977763

• Equestrian Centre of Giannitsa Platanakia, Pentaplatanos, Giannitsa Tel: 23820 82170 and 6976977763

Αθλητισμός - Πολιτισμός

Sports - Culture

Καλεντάρι Αθλητικών Εκδηλώσεων Δήμου Γιαννιτσών

Calendar of the Athletic Events of the Municipality of Giannitsa

Ιανουάριος

•

Τελετή Βράβευσης Αθλητών και Βετεράνων στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών Μάρτιος

January

•

Ceremony in honour of the athletes and veterans, at the Cultural Centre of Giannitsa. March

• Πανελλήνιοι Αγώνες MOTO CROSS • National MOTO CROSS Races, held

σε συνεργασία με τον Όμιλο Φίλων Μοτοσικλέτας Γιαννιτσών στη Δημοτική Πίστα MOTO CROSS Γιαννιτσών Απρίλιος

•

Βαλκανικό Πρωτάθλημα MOTO CROSS σε συνεργασία με τον Όμιλο Φίλων Μοτοσικλέτας Γιαννιτσών στη Δημοτική Πίστα MOTO CROSS Γιαννιτσών

on the Municipal MOTO CROSS circuit, organised in cooperation with the Association of the Motorbike Friends of Giannitsa. April

•

Balkan MOTO CROSS Championship, held on the Municipal MOTO CROSS circuit, organised in cooperation with the Association of the Motorbike Friends of Giannitsa.

• Τουρνουά Ποδοσφαίρου “ΖΩΟΔΟ- • Football tournament “Zoodohia ΧΕΙΑ 2008” σε συνεργασία με τον Εθνικό Γιαννιτσών

2008”, in cooperation with Ethnikos of Giannitsa.

Αθλητισμός - Πολιτισμός

100

Μάιος

•

Αγώνες Μπάσκετ “3 με 3” στον Πεζόδρομο Γιαννιτσών, σε συνεργασία με την ΕΚΑΣΚΕΜ

•

“ΑΓΑΘΟΒΟΥΛΕΙΑ 2008” Αθλητικοί Αγώνες των Δημοτικών Σχολείων Γιαννιτσών και Λάρνακας Κύπρου, σε συνεργασία με το 3ο Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσών και γραφείο Α/βάθμιας Εκπαίδευσης Γιαννιτσών στο Δημοτικό Στάδιο Γιαννιτσών Ιούνιος

•

Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα ΠΙΝΓΚ ΠΟΝΓΚ για Παιδιά και Ενήλικες σε συνεργασία με το 5ο Δημοτικό Σχολείο

•

“Γιορτή Χελιδονιών” με τους Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς Γιαννιτσών στο Πλαίσιο του Προγράμματος “Αθλητισμός για Όλους” στον Πεζόδρομο Γιαννιτσών

•

“Ευ Αγωνίζεσθαι” Τουρνουά Ποδοσφαίρου Ακαδημιών σε συνεργασία με την Αθλητική Ακαδημία

Sports - Culture

May

•

“3x3” Basketball matches held on the walk-way of Giannitsa, in cooperation with EKASKEM.

•

“Agathovoulia 2008” Athletic games, held at the Municipal Stadium of Giannitsa, between the Elementary Schools of Giannitsa and Larnaka of Cyprus, in cooperation with the 3rd Elementary School of Giannitsa and the Office of Primary Education of Giannitsa. June

•

Table Tennis Amateur Championship for children and adults, in cooperation with the 5th Elementary School.

•

“Festival of the Swallows”, held on the town’s foot-walk, with the participation of the municipal child care centres and nurseries, within the framework of the programme “Sports for all”.

•

“Fair Play” Tournament of Football Academies, in cooperation with the Athletic Academy

Γιαννιτσών και συμμετοχές από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Ιούλιος

of Giannitsa and participants from all over Greece and Cyprus; July

• Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα • “Amateur

Βόλεϊ στην Άμμο. Ελεύθερη συμμετοχή σε μικτές ομάδες 3 ατόμων στο Αθλητικό Κέντρο Πλατανότοπου

•

“ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΤΕΝΙΣ” σε συνεργασία με τον Όμιλο Αντισφαίρισης Γιαννιτσών. Ελεύθερη συμμετοχή για μικρούς και μεγάλους στο Αθλητικό Κέντρο Πλατανότοπου. Αύγουστος

Beach-Volley Championship”. Open participation to mixed group of 3 players, at the Athletic Centre of Platanotopos.

•

“Amateur Tennis Championship” in cooperation with the Tennis Club of Giannisa. Open participation to children and adults, at the Athletic Centre of Platanotopos. August

• Διασυλλογικοί Αγώνες Κωπηλασίας • Interclub Rowing Races, in cooperaσε συνεργασία με τον Ναυτικό Όμιλο Γιαννιτσών. Συμμετοχές Συλλόγων από όλη την Ελλάδα στο Διεθνές Ναυταθλητικό Κέντρο Λουδία

tion with the Marine Club of Giannitsa. The races are held at the Loudias International Watersports Centre with the participation of clubs from all over Greece.

Αθλητισμός - Πολιτισμός

102

Σεπτέμβριος

•

Διασυλλογικό Φεστιβάλ Σκακιού “Χρήστος Βογιατζής” σε συνεργασία με το Σύλλογο Σκακιστών Γιαννιτσών στον Πολυχώρο του pοταμού Λουδία

•

Δρόμος Θυσίας 15 Χιλιομέτρων με τη Συνεργασία με την Ομάδα Μαραθωνίου Γιαννιτσών 14η Σεπτεμβρίου - Ημέρα Μνήμης

•

Κύπελο Δήμου Γιαννιτσών με τη Συμμετοχή των Ομάδων Ποδοσφαίρου των Γιαννιτσών Όλων των Κατηγοριών σε Συνεργασία με την Ε.Π.Σ. Ν.Πέλλας

•

Ερασιτεχνικό και Παιδικό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου στην Άμμο στο Αθλητικό Κέντρο Πλατανότοπου

•

Διεθνής Ρεγκάτα Κανόε-Καγιάκ σε συνεργασία με το Ναυτικό Όμιλο Γιαννιτσών και συμμετοχές συλλόγων από όλη την Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, FYROM

Sports - Culture

September

•

“Christos Vogiat�is” Interclub Chess Festival in cooperation with Chess Players’ Club of Giannitsa, held at the premises of the Loudias Sports Centre.

•

Sacri��ce Run of 15 kms in cooperation with the Marathon Squad of Giannitsa on the 14th September – Memorial Day.

•

The Cup of the Municipality of Giannitsa with the participation of the local football of all divisions, in cooperation with the E.P.S. of the county of Pella.

•

The 5th Amateur and 3rd Children’s Football Championship on the sand, at the Athletic Centre of Platanotopos.

•

International Canoe-Kayak Regatta, in cooperation with the Marine Club of Giannitsa with the participation of clubs from all over Greece, Bulgaria, Serbia and FYROM.

• Παγκόσμια Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο • International Car Free Day in coopσε συνεργασία με τα Σχολεία Γιαννιτσών. Ποδηλατοδρομία, με ελεύθερη συμμετοχή στις 22 Σεπτεμβρίου

eration with the local schools. Cycling race, with open participation on 22nd September.

Νοέμβριος

•

Πρωτάθλημα Βορείου Ελλάδας MOTO CROSS με τον Όμιλο Φίλων Μοτοσικλέτας Γιαννιτσών στη Δημοτική Πίστα MOTO CROSS Γιαννιτσών

November

•

MOTO CROSS Championship of Northern Greece held on the Municipal MOTO CROSS circuit and organised in cooperation with the Association of the Motorbike Friends of Giannitsa.

Υποδομές στον Πολιτισμό

του Δήμου Γιαννιτσών

Cultural Facilities of the Municipality of Giannitsa

• Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών

• The Cultural Centre of Giannitsa.

• Δημοτική Βιβλιοθήκη

• Municipal Library.

• Κλειστό Θέατρο 550 θέσεων

• Indoor Theatre of 550 seats.

• Ανοιχτό Θέατρο 2.500 θέσεων

• Open Theatre of 2.500 seats.

• Καλλιτεχνικά Εργαστήρια Δημοτικής

• Art Workshops of the Municipal Corporation

Επιχείρησης Πολύπλευρης Ανάπτυξης Γιαννιτσών • Βιβλιοθήκη Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας “Φίλιππος”

for Multilateral Development of Giannitsa. • Library of the Historical and Folkloric Society “Philippos”.

• Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο “Φίλιππος”

• History and Folk Museum “Philippos”.

• Αλεξάνδρειο Ωδείο της ΔΕΠΑ Γιαννιτσών

• Alexandrio Conservatory of DEPA Giannitsa

108

Αθλητισμός - Πολιτισμός

Sports - Culture

Καλεντάρι Επετείων και Πολιτιστικών Εκδηλώσεων Δήμου Γιαννιτσών Calendar of Remembrance Days and Cultural Events of the Municipality of Giannitsa

Ιανουάριος / January

30 Ιανουαρίου: Τελετή βράβευσης επιτυχόντων Α.Ε.Ι. - Τ.Ε.Ι. - Γιορτή γραμμάτων / 30th January: Ceremony honouring the local students who succeeded in entering University and Technological Schools - literature festival

Φεβρουάριος / February

11-14 Φεβρουαρίου: Εκδηλώσεις μνήμης Γκόνου Γιώτα / 11th -14th February: Events in the memory of Gonos Giotas.

Μάρτιος / March

“Κούλουμα” στο Ελευθεροχώρι / “Koulouma” (Opening of the Lent) in Eleftherohori.

Απρίλιος - Μάιος / April - May

Κατά τους εαρινούς και καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιούνται οι ακόλουθες λαογραφικού περιεχομένου, εκδηλώσεις: / During the spring and summer months the following folklore events are organised: • Αμπελιώτικα / Ampeliotika • Κουνιές / Kounies • Ζωοδόχου πηγής Μελισσίου / Zoodohou pigis Melissi • Ζωοδόχεια / Zoodohia • Παραλίμνια / Paralimnia • Ασβεσταριώτικα / Asvestariotika

Αθλητισμός - Πολιτισμός

110

Sports - Culture

Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος / June - July - August

Εκδηλώσεις Πολιτιστικού Καλοκαιριού στο Ανοιχτό Θέατρο του Δήμου Γιαννιτσών Cultural Summer events held at the Open Theatre of the Municipality of Giannitsa. Αρχοντικά / Arhontika Ακρίτεια / Akritia Νικοδήμεια / Nikodimia Πυρρίχεια / Pyrihia Σωτήρια / Sotiria

112

Αθλητισμός - Πολιτισμός

Sports - Culture

Σεπτέμβριος / September

• 6-13 Εμποροπανήγυρη Γιαννιτσών / 6 -13 September: The Trade Fair of Giannitsa th

• 6-13 Εκδηλώσεις Πολύμορφης Έκφρασης στο Ανοιχτό Θέατρο Γιαννιτσών / 6th -13th September: Events of Polymorphic Expression, at the Open Theatre of Giannitsa. • 14 Σεπτεμβρίου: Ημέρα μνήμης στους 114 εκτελεσθέντες από το γερμανικό στρατό Κατοχής και τους συνεργάτες τους στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 / 14th September: Memorial Day of the 114 martyrs, executed by the German occupation forces and their collaborators on 14th September 1944.

Οκτώβριος - Νοέμβριος / �ct�ber - ��ember

• 20 Οκτωβρίου: Επέτειος απελευθέρωσης των Γιαννιτσών (1912). Τοπική αργία και παρέλαση / 20th October: Anniversary of the Liberation of Giannitsa (1912). Local holiday and parade. • Χορωδιακή Συνάντηση Γιαννιτσών / Choral Societies Meeting • Δημήτρια / Dimitria

Χορωδιακή συνάντηση στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών. Choral Festival in the Cultural Centre of Giannitsa.

114

Αθλητισμός - Πολιτισμός

Sports - Culture

Δεκέμβριος / December

• “Προμήνυμα Χριστουγέννων”. Άναμμα δέντρου και φωταγώγηση της πόλης / “The Advent of Christmas”. Lighting of the Christmas tree and illumination of the town. • 23 Δεκεμβρίου: Λαϊκό έθιμο ανάμματος φωτιών “Κόλιντα” / 23rd December: “Kolinda”, a folk custom of lighting fires. • 29 Δεκεμβρίου: Παραδοσιακά δρώμενα του δωδεκαημέρου / 29th December: Cristmas fulk customs

117

116 - 119

Το π ι κ ά Π ρ ο ϊ ό ν τ α Local Products

Τοπικά Προϊόντα Local Products

Τοπικά Προϊόντα / Local Products 118-119

Τοπικά Προΐόντα

Local Products

1. Κτήμα Λίγας - Οινοποιεία 1ο χλμ. Γιαννιτσών-Αρχοντικού 1. Ligas Vineyards – Winery 1st km of Giannitsa-Archontiko T. 2382024421, F: 2382024421 E-mail: wines@ligas.gr www.ligas.gr

2. Φυτώρια Τριανταφυλλιών Αβράμη Τριανταφυλλιές Αβράμη Ο.Ε. Περιοχή Μηδέν Λουδία 2. A�ramis R�se �urseries A�ramis R�ses C� Miden Loudias PO Box 134, 581 00 Giannitsa T. 2382022220, F. 2382026901 E-mail: info@avramis.gr www.avramis.gr

3. Παραδοσιακά Γλυκά “Ρώμα” Γιαννάρου 12, 581 00 Γιαννιτσά 3. “R�ma” Traditi�nal C�nfecti�nery Giannarou 12, 581 00 Giannitsa T: 2382022413

4. Χαλβαδοποιία Γιαννιτσών Γ. Παπασταύρου & ΣΙΑ Ο.Ε. Εργοστάσιο: 2ο χιλιόμετρο Γιαννιτσών-Εδέσσης, Κατάστημα: Χατζηδημητρίου 8, Γιαννιτσά, 4. G. Papasta�r�s & C�, Hal�a Fact�ry �f Giannitsa Factory: 2nd km of Giannitsa-Edessa Retail shop: Hatzidimitriou 8, Giannitsa, T. 2382083752 - T. 2382022286 - F. 2382083762 www.agnoshalvas.gr - info@agnoshalvas.gr

121

120 - 127

Φαγητό και Διασκέδαση Food and Entertainment

Φαγητό και Διασκέδαση Dining out and Entertainment Ταβέρνες Εστιατόρια / Taverns Restaurants 123 Γρήγορο Φαγητό / Fast Food 125 Πιτσαρίες / Pizzeria 125 Φαγητό Μέχρι Το Πρωί / Restaurants with Late Night or 24 Hours Service 125 Κέντρα Διασκέδασης & Συνεστιάσεων / Food and Entertainment 125 Καφέ - Μπαρ / Cafeterias Bars 127

122

Φαγητό και Διασκέδαση

Dining out and Entertainment

Φαγητό / Dining out

Ταβέρνες Εστιατόρια

SILVER� ��L��E �� STR�UZZI �� ΑΘΑΝΑΤΟΙ �� αστή�α �� 4 Α��ΘΥΣΤΟΣ �� αστή�α �� 5�� ΑΝΔΡ�ΟΥΤΣΗΣ �� Ταγμ�� Η��π�ύ�� ΑΡΙΣΤΟ�ΑΧΟΣ �� απ��γ�� 5�5 ΒΑΓΓΟΣ �� Ζαμίδη �� 5�� ΓΑΡΔ�ΝΙΑ �� ζόδ��μ�ς �� 56� ΓΡΑΔΟ �� Κααμπέ�η �� 5�� Δ�Β�ΤΖΗΣ �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� 5�� ΔΗ�ΤΣΗΣ �� Φ��ππ��πό��ως �� 6�4� ΔΙΑΤΗΡΗΤ�Ο �� αστή�α & �� 6�44�5�6�� ΛΑΙΩΝΑΣ �� Ιππ�δύναμ��ς ��ς �� αταν��κ��α �� ΚΑΛΥΒΑ ΤΟΥ ��ΑΡ��Α ΓΙΑΝΝΗ �� Κα�αμπατ��κη �� ΚΑ�ΗΛ�ΙΟ �� ακα�ί�� ΚΑΦ� ΟΥΖ�ΡΙ Α��ΑΡΛΗΣ ��ζόδ��μ�ς ��6� ΚΑΦ� ΑΛΦΑ �� ζόδ��μ�ς �� Κ�ΛΑΡΙ �� Σβ��ν�� ΚΛΗ�ΑΤΑΡΙΑ �� νταπ��ταν�ς �� 4 ΚΥΚΝΟΣ �� νταπ��ταν�ς �� 5�� ΚΟΤΟ�ΟΥΛΑ ΛΑΪΤ �� ης Οκτωβ�ί�� 5�65 ΚΟΝΑΚΙ �� Γ�� Ρ�ύσση �� 6� ΛΙΘΙΝΟ �� νταπ��ταν�ς �� 64�4 ΛΩΞΑΝΔΡΑ �� αδύτ�� 6�� ΒΟΥΛΙΩΤΗ �� ζόδ��μ�ς �� 6555 ��ΘΥΣΤΑΝ�Σ �� ζόδ��μ�ς �� 5�4� ��ΑΡ��Α ΘΩ�ΑΣ �� ζόδ��μ�ς �� 5�� ΝΤΑΛΙΚ�Σ �� Τ�� Η��π�ύ�� Ο ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ �� Κωνσταντ��νίδη �� 46� Ο Λ�ΥΤ�ΡΗΣ �� Τ�απ�ζ�ύντ�ς �� 55 Ο ΝΑΚΟΣ �� Έναντ�� Δημ�� Σ��ί�� 4�5� Ο ΤΟΚΛΗΣ �� Αντ��στ��σ�ως �� 5 �ΑΝΟΡΑ�Α �� νταπ��ταν�ς �� 46�� ΟΤΑ�ΟΣ �� ηδέν Λ��δίας �� ΥΛΩΡΥΓΙ �� νταπ��ταν�ς �� ΣΤ�ΚΙ �� Σβ��ν�� 446 ΤΑΣΟΣ �� ζόδ��μ�ς �� 5� ΤΑ ΣΟΥΒΛΑΚΙΑ ΤΟΥ ��ΑΡ��ΑΓΙΑΝΝΗ �� Λ�� Κατσ�νη �� ΤΖΙΑΝΑΣ �� Τσα�ί �� ΤΟ �ΑΡΚΑΚΙ �� κ� Αγ�� Γ�ω�γί�� 4�5� ΤΟ ΚΑΪΚΙ �� ζόδ��μ�ς �� 6�4�4��6� ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ �� Δημ�� Κωσταντ��νίδη �� 65�� ΤΟ �ΡΟΞ�Ν�ΙΟ �� αστή�α �� 4�4 TO� ΞΗΡΟ��ΡΟ �� Α��νδ�� 6 ΤΟΥΣΗΣ �� ητ��πό��ως �� 4 Υ�ΟΒΡΥΧΙΟ �� ζόδ��μ�ς �� 44 ΦΙΛΙ��ΙΟ �� Λόφ�ς Φ��ππ�ί�� ΧΑΓΙΑΤΙ �� ΨΑΡΟ�ΟΥΛΑ �ΗΤΣΑΚΗ �� ητ��πό��ως ��6��6

Taverns Restaurants

SILVER� ��L��E �� Mela �� STR�UZZI �� Eleftherohori �� TH�N�TI �� lastira �� 6��5�� Α��THISTO�S �� lastira �� 5�� ΑΝDR�EO�UTSIS �� Ταgm�� Iliopoulou �� ΑR�ISTO�M�HO�S �� apagou �� 5�5 V�GO�S �� Ζamidi �� 5�� G�R�DENI� �� ezodromos �� 56� GR��DO� �� Κapsampeli �� 5�� DEVENTZIS �� D&�� apadopoulou �� 5�� DIMTSIS �� Filipoupoleos �� 6�4� DI�TIR�ITEO� �� lastira �� 6�44�5�6�� ELEO�N�S �� Eleftherohori �� Ι��O�DIN�MIS �O�LIHO�R�O�S �� latanakia �� ΚΑLIV� B�R�B�GI�NNI �� Karampataki �� K��ILIO� �� akariou �� F� ΟΥΖO� �B�R�LIS �� ezodromos �� 6� ��FÉ �LF� �� ezodromos �� KEL�R�I �� Svoronou �� ΚLIM�T�R�I� �� entaplatanos �� 4 ΚIKNO�S �� entaplatanos �� 5�� ΚΟΤΟ�ΟULΑ LΑΪΤ �� th O�ktovriou �� 5�65 ΚΟΝΑΚΙ �� G�� R�oussi �� 6� LITHINO� �� entaplatanos �� 64�4 LO�X�NDR�� Maditou �� 6�� ΒΟULIO�TIS �� ezodromos �� 6555 ��THIST�NES �� ezodromos �� 5�4� B�R�B� THO�M�S �� ezodromos �� 5�� D�LIKES �� Ταgm�� Iliopoulou �� Ο ΑDO�N�KIS �� Kostantinidi �� 46� Ο LEFTER�IS �� Trapezoudos �� 55 Ο ΝΑΚΟΣ �� Έναντ�� Δημ�� Σ��ί�� 4�5� Ο ΤΟΚLIΣ �� Eth�� ntistasis �� 5 �ΑΝΟR�Α�Α �� entaplatanos �� 46�� ΟΤΑ�ΟΣ �� Miden Loudias �� ILO�R�IGI �� entaplatanos �� SΤ�ΚΙ �� Svoronou �� 446 ΤΑSΟS �� ezodromos �� 5� ΤΑ SO�UVL�ΚΙΑ ΤΟU B�R�B�GI�NNI �� L�� Katsoni �� ΤΖΙΑΝΑΣ �� Tsali �� ΤΟ ��R�K�KI �� arko �giou Georgiou �� 4�5� ΤΟ ΚΑIΚΙ �� ezodromos �� 6�4�4��6� ΤΟ ΚΑΤΑFIGΙΟ �� Dim�� Kostadinidi �� 65�� ΤΟ �R�O�XENIO� �� lastira �� 4�4 TO� XIR�O�MER�O� �� M�� lexandrou �� 6 ΤΟUSIS �� itropoleos �� 4 I�O�VR�IHIO� �� ezodromos �� 44 FILI��IO� �� Lofos �hilipiou �� H�GI�TI �� Eleftherohori �� S�R�O��O�UL� MITS�KI �� Mitropoleos �� 6��6

124

Φαγητό και Διασκέδαση

Dining out and Entertainment

Φαγητό / Dining out

Γρήγορο Φαγητό

Fast Food

FO�O�D L�ND �� αστή�α�απ��γ�� Fresco �� 5�� Goody��s �� ζόδ��μ�ς �� 6 GR�ILL 44 �� γνατίας 44 �� 44 YUMMYYUMMI YUMMI �� ζόδ��μ�ς �� 4��4 Α�ΟΛΑΥΣΗ �� Β�ν��ζέ�� ΙΛΗΣ ΤΑ ��Τ�ΩΡΑ �� αναγ��ωτ��κη �� 4�� ΑΤΗ ΝΤΑ�ΑΡΑΣ �� π��φ�ας �� ΚΑ�ΤΣΗΣ �� Ν��κηφό�� 6 ΚΟΤΟ�ΟΥΛΑ LIGHT �� ης Οκτωβ�ί�� 6564 ΝΟΣΤΙ�Ο �� αστή�α �� 6�55 ��ΑΡ��Α ΘΩ�ΑΣ �� ζόδ��μ�ς �� 5�� ΤΟ �ΙΚΑΝΤΙΚΟ �� Γκ�� Γ��τα �� 66� �ΝΤΙΟΥΔΗΣ �� Γκ�� Γ��τα �� 4 ΝΤΟΝΑΛΤ �� Κ��γ��μτζίδη �� 6��4 ΤΑΖ �� Χατζηδημητ�ί�� 6�� ΙΤΑΔΙΚΟ �� 6� ΣΟΥΒΛΑΚ�ΡΙ �� αστή�α �� 6�55 ΤΟ ΣΟΥΤΖΟΥΚΑΚΙ �� Ζαμίδη �� ΤΟΥΪΤΙ �� αστή�α �� 6�� ΦΟΡΙΣ �O�R�NER� �� Κα�αμαν�ή �� 5��6 ΦΑΓΟ�ΟΤ�ΙΟ �� 6565 ΧΩΡΙΑΤΙΚΟ �� Αφ�ν �απαϊω��ν�� 4�5�

FO�O�D L�ND �� lastira �apagou �� Fresco �� Mela �� 5�� Goody�s �� ezodromos �� 6 GR�ILL 44 �� gnatias 44 �� 44 YUMMY YUMMY �� ezodromos �� 4��4 Α�O�L�FSI �� ezodromos �� BILIS THE METEO�R�Α �� anagiotaki �� 4�� B�TI D�M�R��S �� Bafras �� ΚΑ�ΤSIΣ �� Nikiforou �� 6 ΚΟΤΟ�ΟULΑ LIGHT �� th O�ktovriou �� 6564 ΝΟSΤΙ�Ο �� lastira �� 6�55 B�R�B� THO�M�S �� ezodromos �� 5�� ΤΟ �IK�NTIKO� �� l�� Gonou Giota �� 66� DIO�UDIS �� l�� Gonou Giota �� 4 DO�N�LT �� Kougioumtzidi �� 6��4 ΤΑΖ �� Hatzidimitriou �� 6�� IT�DIKO� �� Mela �� 6� SO�UVL�KER�I �� lastira �� 6�55 ΤΟ SO�UTZO�UK�KI �� Ζamidi �� ΤO�UITΙ �� lastira �� 6�� FO�R�IS �O�R�NER� �� Κaramanli �� 5��6 F�GO��O�TIO� �� Mela �� 6565 HO�R�I�TIKO� �� Αfon �apaioannou �� 4�5�

Πιτσαρίες

Pizzeria

��Z� DI �IZZ� �� αστή�α �� I�O� �� ζόδ��μ�ς �� R�E�� IZZ� �� αδύτ��Σ�φ�ύ�η �� GIO�V�NNI �SS �� απ��γ�� EL METR�O� �� αστή�α �� 5��4 GIO�V�NNI�S �SS �� απ��γ�� GR�E�� αδύτ�� JO�R�D�NI �� αδύτ�� 5� �IZZ� L� R�O��O� �� Κ�� Β��δα �� IZZ� ��R�M� �� π��φ�ας Φ��ίππ�� 656 �IZZ� �ER�FETTO� �� Κωσταντ��νίδη �� IZZ� �I� �� ζόδ��μ�ς �� IZZ� ��ZZ� �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� IZZ� SIEN� �� ης ης Οκτωβ�ί�� R�O�M� �IZZ� �� ζόδ��μ�ς �� S�HER�ZO� �� απαϊω��νν�� 4�� SILVER� ��L��E �� ΛΑΦΙΚΟ �� ν�� Αντίστασης �� 6�� ΡΟΥΤΖΙΑ �� Αφ�ν �απαϊω��νν�� ΤΡΙΝΟ �� Χατζηδημητ�ί�� 5�5 ΦΙΛΙ��ΙΟ �� Λόφ�ς Φ��ίππ��

��Z� DI �IZZ� �� lastira �� I�O� �� ezodromos �� R�E�� IZZ� �� Maditou – Sofouli �� GIO�V�NNI �S �� apagou �� EL METR�O� �� lastira �� 5��4 GIO�V�NNI�S �� apagou �� GR�E�� Maditou �� JO�R�D�NI �� Maditou �� 5� �IZZ� L� R�O��O� �� Κ�� Βarda �� IZZ� ��R�M� �� Bafras Filipou �� 656 �IZZ� �ER�FETTO� �� Κostantinidi �� IZZ� �I� �� ezodromos �� IZZ� ��ZZ� �� D & M �apadopoulou �� IZZ� SIEN� �� th O�ktovriou �� R�O�M� �IZZ� �� ezodromos �� S�HER�ZO� �� apaioannou �� 4�� SILVER� ��L��E �� Mela �� L�FIKO� �� th��ntistasis �� 6�� ER�O�UTZI� �� Αfon �apaioannou �� ETR�INO� �� Hatzidimitriou �� 5�5 FILI��IO� �� Lofos Filippiou ��

Φαγητό Μέχρι Το Πρωί

Restaurants with Late Night or 24 Hours Service

Κέντρα Διασκέδασης & Συνεστιάσεων

Dining out and Entertainment

Ο Ξ�ΝΙΤ��ΝΟΣ �� αστή�α �� 5�� ΩΫΣΙΑΔΗΣ �� αδύτ�� 6�64 ΣΟΥ�Α �ΟΥ��Σ �� Κ��γ��μτζίδη �απαίω��νν�� 4� G�LL� IN �� Γ��ανν��τσ�ν Θ�σ �� ν��κης �� Α�ΟΛΛΩΝ �� Γ��ανν��τσ�ν Έδ�σσας �� 4�4� ΑΙΝΙΓ�Α �� γνατίας �� 4 ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ �� νταπ��ταν�ς �� ΔΙΟΝΥΣΟΣ �� Γ��ανν��τσ�ν Θ�σ �� ν��κης �� 5��5 �ΑΝΤΑΤΟ �� Λόφ�ς Φ��ππ�ί�� ΟΝ�ΙΡΩΝ Ζ�ΥΞΗ �� Γ��ανν��τσ�ν - Α��νδ��ας �� 6�4�� ΣΟΥΣΟΥΡΟ �� 6�444445�� ΤΟ ΣΥ��ΟΣΙΟ �� Ταγμ�� Η��π�ύ��

XENITEMENO�S �� lastira �� 5�� MO�ISI�DIS �� Maditou �� 6�64 SO�U�� - MO�U�ES �� Kougioumtzidi �apaioannou �� 4� Α�O�LLO�N �� km�� Giannitsa Edessa �� 4�4� ENIGM� �� gnatias �� 4 ΑΤL�DITH� �� entaplatanos �� DIO�NISO�S �� km�� Giannitsa Thes��niki �� 5��5 G�LL� IN �� km�� Giannitsa Thes��niki �� ΑDΑΤΟ �� Lofos Filippiou �� ΟΝIR�O�N Ζ�FXIS �� km�� Giannitsa Αlexandria �� 6�4�� SΟΥSΟΥR�Ο �� Mela �� 6�444445�� ΤΟ SIM�ΟSΙΟ �� Ταgm�� Iliopoulou ��

126

Φαγητό και Διασκέδαση

Dining out and Entertainment

Καφέ - Μπαρ / Cafeterias Bars

Καφέ - Μπαρ

4 ��ΟΧ�Σ �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� R�IO�R�I �� ζόδ��μ�ς �� BEL �IR� �� αστή�α �� BO�O�� 46 �ENTR��L �� ζόδ��μ�ς �� O�FFEE STO�R�E �� Χατζηδημητ�ί�� O�ZZY �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� 55�� D� ELIO� �� 4�55 DE�O� �� απαϊω��νν�� 56 DESTIJL �� DUO�MO� �� 5 E��EI �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� EL �E��DO� �� 555� �ΤIGUETTE IGUETTE �� αστή�α �� 4�� FIO�R�INO� �� ζόδ��μ�ς �� 6�� FR�EDDO� �� Αγα��β�ύ�� 55�� G�LL� �� MO�N� LIZ� �� Αγα��β�ύ�� 5��5 MO�STR�� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� MUST �� MY ��FE �� στ�α �� EO��LE �� Αγα��β�ύ�� 66� �L�Z� �� Αγα��β�ύ�� L�NET ��FE �� Αγα��β�ύ�� απαϊω��νν�� 5� �R�ESTIZ �� αστή�α �� R�IMO� �� Στ��ντζηςΤαβ��η �� R�IVE �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� 5 R�E�UBLI� ��FE �� Δ�� & �� απαδ�π�ύ�� 4 �� 5 SKY - NET �� π��φ�ας �� SM�R�T ��FE �� S�O�R�T ��FE �� Αγα��β�ύ�� S�O�R�T ��FÉTE�M É TE�M ��Ταβ��η �� Ταβ��η �� 6�6 STR�UZZI �� 6��6�6�� FEVER� �� 6�� FR�EEDO�M �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� 4�6� FIO�R�INO� �� ζόδ��μ�ς �� 6�� VER�SUS �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� 4 VEZZO� �� Αγα��β�ύ�� 4�� VI�V�I �� 454 XTR�EME �� ζόδ��μ�ς �� ZER�O� �� K��Ρ�ύμπα �� 4�� ΑΣΤΡΟΝ �� Β�ν��ζέ�� 555� ΓΑΛΑΞΙΑΣ �� 5� Γ�ΥΣΤΙΚΟ �� ζόδ��μ�ς �� 4 ΓΡΑΝΑΖΙ �� αστή�α �� 5�55 ��ΟΡΙΚΟ �� Χατζηδημητ�ί�� ΤΟΥΑΛ �� ζόδ��μ�ς �� 44 ΚΑ�Α Γ�ΥΣΗΣ �� Γκ��Γ��τα �� 6�� K�R�M� �� Αγα��β�ύ��αστή�α �� 5�� ΚΑΦ�Ν�ΙΟΝ �� ακα�ί�� ΚΑΦ�Ν�Σ �� Κ�� Ρ�ύμπα �� 4� ΚΑΦ� ΤΣΑΛΙ �� Η��π�ύ�� 6��56 ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ �� ζόδ��μ�ς �� 6�5 �ΟΤΙΟΝ �� ζόδ��μ�ς �� 4�� ΥΘΟΣ �� Δ��&�� απαδ�π�ύ�� Ν�ΤΚΑΦ� �� Κ�� Ρ�ύμπα �� 6�4 ΟΞΥΓΟΝΟ �� π��φ�ας �� 5�� ΑΛΙΟ ΡΟΛΟΪ �� Στ��ντζης �� 6�� ΗΓΑΣΟΣ �� ατσαβ�ύδη �� 5 �ΗΝ�ΛΟ�Η �� Β�ν��ζέ�� 6 �ΙΚΟΛΟ �� Κ�� Ρ�ύμπα �� 6�� ΦΙΛΙ��ΙΟ �� Λόφ�ς Φ��ίππ�� ΧΑΝΟΣ �� ζόδ��μ�ς ��

Cafeterias - Bars

4 ��O�HES �� D�� & M�� apadopoulou �� R�IO�R�I �� ezodromos �� BEL �IR� �� lastira �� BO�O�� Mela �� 46 �ENTR��L �� ezodromos �� O�FFEE STO�R�E �� Hatzidimitriou �� O�ZZY �� D�� & M�� apadopoulou �� 55�� D� ELIO� �� Mela �� 4�55 DE�O� �� Mela – �apaioannou �� 56 DESTIJL �� Mela �� DUO�MO� �� Mela �� 5 E��EI �� D�� & M�� apadopoulou �� EL �E��DO� �� Mela �� 555� �ΤIGUETTE �� lastira �� 4�� FIO�R�INO� �� ezodromos �� 6�� FR�EDDO� �� gathovoulou �� 55�� G�LL� �� Mela �� MO�M� LIZ� �� gathovoulou �� 5��5 MO�STR�� D�� & M�� apadopoulou �� MUST �� Mela MY ��FÉ �� lastira �� EO��LE �� gathovoulou �� 66� �L�Z� �� gathovoulou �� L�NET ��FE �� gathovoulou �apaioannou �� 5� �R�ESTIZ �� lastira �� R�IMO� �� StrantzisΤavoulari �� R�IVE �� D�� & M�� apadopoulou �� 5 R�E�UBLI� ��FE �� D�� & �� apadopoulou 4 �� 5 SKY – NET �� Bafras �� SM�R�T ��FE �� Mela �� S�O�R�T ��FE �� gathovoulou �� S�O�R�T ��FÉ TE�M �� Tavoulari �� 6�6 STR�UZZI �� Eleftherohori �� 6��6�6�� FEVER� �� 6�� FR�EEDO�M �� D�� & M�� apadopoulou �� 4�6� FIO�R�INO� �� ezodromos �� 6�� VER�SUS �� D�� & M�� apadopoulou �� 4 VEZZO� �� gathovoulou �� 4�� VI�V�I �� Mela �� 454 XTR�EME �� ezodromos �� ZER�O� �� K��R�ouba �� 4�� ΑSTR�ΟΝ �� Β�ν��ζέ�� 555� G�L�XI�S �� Mela �� 5� GEFSTIKO� �� ezodromos �� 4 GR�ΑΝΑΖΙ �� lastira �� 5�55 �M�O�R�IKO� �� Hatzidimitriou �� ΤΟUΑL �� ezodromos �� 44 ΚΑ�Α GEFSIS �� l�� Gkonou Giota �� 6�� K�R�M� �� gathovoulou �lastira �� 5�� ΚΑFENIO�N �� Makariou �� ΑF�Ν�Σ �� Κ�� ouba �� 4� �ΑF� ΤSΑΛΙ �� Iliopoulou �� 6��56 ΚΟUΤΟUDIΣ �� ezodromos �� 6�5 �ΟΤΙΟΝ �� ezodromos �� 4�� ΥTHO�S �� D�� & M�� apadopoulou �� Ν�Τ�ΑF� �� Κ�� R�ouba �� 6�4 ΟXIGO�NΟ �� Bafras �� 5�� LIO� R�O�LO�I �� Strantzis �� 6�� IG�SO�S �� atzavoudi �� 5 �INELO��I �� l�� Venizelou �� 6 �ΙΚΟΛΟ �� Κ��R�ouba �� 6�� FILI��IO� �� Lofos Filipiou �� HΑΝΟΣ �� ezodromos ��

Χρήσιμες Πληροφορίες

Useful Information

Διαμονή Ξενοδοχείο Αλέξανδρος (2 Αστέρων) Κουγιουμτζίδη 5, Γιαννιτσά Τηλ.: 23820 24700 και 23820 26700 Fax: 23820 26800

Accommodation Hotel Alexandros (2 stars) Kougioumt�idi 5, Giannitsa Tel.: 23820 24700 and 23820 26700 Fax: 23820 26800

Ξενοδοχείο Istron (3 Αστέρων) 5ο χλμ. Γιαννιτσών-Θεσσαλονίκης Τηλ.: 23820 33070-1 Fax: 23820 33072 www.istronhotel.gr E-mail: info@istronhotel.gr

Hotel Istron (3 stars) 5th km of Giannita-Thessaloniki Tel.: 23820 33070-1 Fax: 23820 33072 www.istronhotel.gr E-mail: info@istronhotel.gr

Ξενοδοχείο Πέλλα (3 Αστέρων) Μητροπόλεως 3, Γιαννιτσά Τηλ.: 23820 81433-6 Fax: 23820 81437 www.hotelpella.gr E-mail: hpella@otenet.gr

Hotel Pella (3 stars) Mitropoleos 3, Giannitsa Tel.: 23820 81433-6 Fax: 23820 81437 www.hotelpella.gr E-mail: hpella@otenet.gr

ΚΤΕΛ Γιαννιτσών Πίκπα 6, Τηλ.:2382022317

Shuttle Bus Station of Giannitsa (KTEL Giannitson) Pikpa 6, Tel.: 23820 22317

Στάσεις ΤΑΞΙ Πλαστήρα (Πολύκεντρο) Τηλ.:2382022919 Μαδύτου (Ταχυδρομείο) Τηλ.:2382022663 Πλατεία Γκόνου Γιώτα Τηλ.:2382022969

Taxi Stations Plastera (Polykentro)Tel.: 23820 22919 Madytou (Post Office)Tel.: 23820 22663 Gionou Giota squareTel.: 23820 22969

Αστικές συγκοινωνίες Τηλ.: 2382022848

Local Buses Tel.: 23820 22848

Αστυνομία Τηλ.: 23820 84230 και 23820 84255

Police Station Tel.: 23820 84230 and 23820 84255

Πυροσβεστική Τηλ.: 23820 20824 και 23820 27556

Fire Brigate Tel.: 23820 20824 and 23820 27556

Νοσοκομείο Γιαννιτσών Τηλ.: 23820 56200 και 23820 56300

The Hospital of Giannitsa Tel.: 23820 56200 and 23820 56300

Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών Τηλ.: 23820 84371 και 23820 84382

The Cultural Centre of Giannitsa Tel.: 23820 84371 and 23820 84382

Η έκδοση χρηματοδοτήθηκε από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πέλλας και τη Δημοτική Επιχείρηση Πολύπλευρης Ανάπτυξης Γιαννιτσών. The edition was funded by The Greek National Tourism Organization, The Prefecture of Pella and The Municipal Corporation for Multilateral Development of Giannitsa.