ΤΕΥΧΟΣ 109 ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014
ETOΣ ΚΑ TEYXOΣ 109 ΜΑΪ. - ΙΟΥΝ. 2014
ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO
IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ
�
«ΕΝΑΡΞΗ Κ´ ΠΑΥΛΕΙΩΝ»
σελ 4
σελ 6
σελ 14 «ΠΑΥΛΕΙΕΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΨΗΦΙΔΕΣ»
σελ 16
«ΑΓ. ΓΡΑΦΗ, ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
«ΝΕΟΙ ΣΟΛΙΣΤΕΣ» ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΙ ΝΑΟΥΣΑΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ
Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων
ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA και ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. EKTYΠΩΣH TYΠOΓPAΦEIO: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης
σελ 8
σελ 10
«ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ»
«Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»
σελ 18
σελ 20
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«ΕΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ»
ΚΩΔΙΚΟΣ 2638
APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: imverias@gmail.com
σελ 12
«ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»
σελ 22
X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔHM OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPEΦONTAI Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Δ Ι Α Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY website:
www.imverias.gr 2
Παύλειος Λόγος
EΞΩΦYΛΛO Η επίσημη αφίσσα των Κ΄Παυλείων.
«ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»
σελ 28
σελ 32
σελ 34
σελ 36Α
σελ 36Β
σελ 37
σελ 38
«ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
«ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΚΟΙΤΙΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»
σελ 40
«ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
«ΝΟΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»
σελ 41
ΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ
σελ 42
ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ
«ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»
σελ 45
«Ω ΠΑΝΥΜΝΗΤΕ ΜΗΤΕΡ»
«ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ»
σελ 46
«ΠΑΔΙΑ & ΝΕΟΙ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ»
«Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠ. ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
«ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ»
«ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΘΕΟΦΟΡΟΣ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ»
σελ 48
σελ 58
σελ 60
ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ
www.imverias.gr
σελ 26
«ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΟΥΜΛΟΥΚΙΩΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ»
το επίσημο site της Ι. Μητροπόλεως
σελ 24
«ΚΟΣΜΑΣ ΜΑΔΥΤΙΝΟΣ: Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ»
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος προσκυνάει την Αγία Ζώνη. Παύλειος Λόγος
3
με αρχιερατική θ. Λειτουργία
Μ
έ πανηγυρική ἀρχιερατική θεία λειτουργία ἀπό τόν σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας κ. Παντελεήμονα στόν ἱερό χῶρο τοῦ Βήματος τοῦ ἀποστόλου Παύλου στή Βέροια ξεκίνησαν τά ἐπετειακά Κ΄ Παύλεια τήν Κυριακή 1η Ἰουνίου. Φέτος ὁ θεσμός τῶν Παυλείων συμπλήρωσε 20 χρόνια ζωῆς καί οἱ ἐκδηλώσεις πού περιλαμβάνονταν στό πρόγραμμα εἶχαν πανηγυρικό χαρακτήρα καί ἐπεκτάθηκαν σέ ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἔτους. Γενικό θέμα τῶν Κ´ Παυλειων ἦταν «Παύλεια καί Πολιτισμός». Στήν πανηγυρική θεία λειτουργία μετεῖχε μεγάλος ἀριθμός πιστῶν ὁ τ.
Ὑπουργός κ. Ἀνδρέας Λυκουρέντζος καί οἱ τοπικές πολιτικές καί στρατιωτικές ἀρχές.
Ἡ ὁμιλία τοῦ σεβασμιωτάτου:
«Ἀστέρες πολύφωτοι τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τῆς μυστικῆς Σιών οἱ ἀκαθαίρετοι πύργοι· τά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ παραδείσου· τά πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου». Σπανίως οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι χρησιμοποιοῦν τόσες λέξεις καί τόσες εἰκόνες προκειμένου νά ἐγκωμιάσουν κάποιο ἱερό πρόσωπο ὅσες ἐπιστρατεύουν στό δοξαστικό τῆς σημερινῆς Κυριακῆς τῶν ἁγίων Πατέρων γιά νά ἐξυμνήσουν τούς τριακοσίους δέκα καί ὀκτώ Πατέρες τῆς πρώτης ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Καί δικαίως· διότι ἐάν ὁ κάθε πιστός καλεῖται νά γίνει διά τῶν ἀγαθῶν του ἔργων λυχνία ἡ ὁποία νά λάμπει «πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ», εἶναι ἀπολύτως φυσικό ὅτι οἱ ἅγιοι καί θεοφόροι Πατέρες, οἱ ὁποῖοι μέ τήν ἁγία ζωή τους καί τή χριστομίμητη διακονία τους στήν Ἐκκλησία ἀνεδείχθησαν «ἀστέρες πολύφωτοι», ἐφόσον κατηύγασαν μέ τό φῶς τους, τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, τό φῶς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, τήν ὁποία ἐδίδαξαν καί τῆς ὁποίας ὑπερεμάχησαν, ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη. Καί ἄν ὁ κάθε πιστός καλεῖται νά ἀναλάβει τήν πανοπλία τοῦ πνεύματος καί νά γίνει μέ τόν προσωπικό του καί πνευματικό του ἀγώνα «καλός στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ», οἱ πατέρες τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου οἱ ὁποῖοι ἀνέλαβαν ἕνα τιτάνιο ἀγώνα ἐναντίον τοῦ Ἀρείου, ὥστε νά μήν ἐπικρατήσει ἡ αἱρετική Χοροστασία στο Βήμα του απ. Παύλου
4
Παύλειος Λόγος
Από την αρχ. θεία λειτουργία στο Βήμα του αποστόλου Παύλου στη Βέροια
του διδασκαλία πού ἀμφισβητοῦσε τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ, καί ἀπέκρουσαν μέ ἀκράδαντα ἐπιχειρήματα ἀλλά καί μέ θαύματα τίς ἐπιθέσεις τοῦ αἱρεσιάρχου καί τῶν ὀπαδῶν του, δικαίως ἐγκωμιάζονται ὡς «ἀκαθαίρετοι πύργοι τῆς μυστικῆς Σιών». Ὅμως οἱ ἅγιοι καί θεοφόροι πατέρες δέν ὑπεραμύνθηκαν μόνο τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, δέν ἀγωνίσθηκαν μόνο ὑπέρ τῆς ἀληθείας, ἔτερψαν καί ἐκάλλυναν τήν Ἐκκλησία μέ τήν ἁγία ζωή τους, μέ τά εὐώδη ἄνθη τῶν ἀρετῶν τους, μέ τή γλυκύτητα τῶν θεοπνεύστων λόγων τους, τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ πού μετέδιδαν, ὥστε ὄντως ἀνεδείχθησαν «μυρίπνοα ἄνθη τοῦ παραδείσου» καί «πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου». Γι᾽ αὐτό καί δικαίως τιμοῦμε τή μνήμη καί τήν προσφορά τους στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί τήν Οἰκουμένη ὁλόκληρη, διότι χωρίς τούς θεοφόρους Πατέρες ἡ Ἐκκλησία δέν θά εἶχε διατηρήσει ἀκαινοτόμητη τήν παρακαταθήκη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τήν παρακαταθήκη τῆς πίστεως καί τῆς ἀληθείας πού τῆς παρέ-
www.imverias.gr
«Έναρξη των Κ΄Παυλείων»
Από την αρχιερατική θεία λειτουργία στο Βήμα του αποστόλου Παύλου στη Βέροια
δωσαν μέ τό κήρυγμά τους οἱ ἀπόστολοι· χωρίς τούς θεοφόρους πατέρες δέν θά μπορούσαμε καί ἐμεῖς νά λατρεύουμε τόν τριαδικό Θεό ὀρθοδόξως, ὅπως δηλαδή μᾶς τόν δίδαξε, ἐδῶ στήν πόλη μας καί στό Βῆμα του ὁ πρωτοκορυφαῖος τῶν ἀποστόλων, ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Μαζί, λοιπόν, μέ τούς πατέρες τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τή μνήμη τῶν ὁποίων γεραίρει σήμερα ἡ κατ᾽ Ἀνατολάς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, τιμοῦμε καί τόν δικό μας ἀπόστολο καί διδάσκαλο, τόν οὐρανοβάμονα ἀπόστολο Παῦλο, ἐγκαινιάζοντας μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ τόν εἰκοστό κύκλο τῶν Παυλείων, τῶν πρός τιμήν του λατρευτικῶν καί πολιτιστικῶν ἐκδηλώσεων. Τόν τιμοῦμε ἐπαναλαμβάνοντας καί γι᾽ αὐτόν τούς ἐγκωμιαστικούς λόγους τοῦ δοξαστικοῦ τῶν ἁγίων πατέρων, γιατί ὡς ἀστήρ πολύφωτος ἐφώτισε διά τοῦ φωτός τοῦ Χριστοῦ πᾶσαν τήν οἰκουμένην καί ὡς ἀκαθαίρετος πύργος τῆς Ἐκκλησίας ὑπερασπίσθηκε τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον τῶν ἀρχόντων καί τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς, δίδοντας τήν ὁμολογία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί βαστάζοντας τά στίγματα του ἐν ὑπομονῇ στό σῶμα του ἀπό τούς διωγμούς, τίς φυλακίσεις, τούς ραβδισμούς καί τίς πολλές ταλαιπωρίες τίς ὁποῖες ὑπέστη χάρη τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου του. Τόν τιμοῦμε ὡς μυρίπνοο ἄνθος τοῦ παραδείσου, διότι ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ τόν
ἀξίωσε νά ἀνέλθει «μέχρι τρίτου οὐραπροσφέρουμε καί φέτος ὡς μυρίπνοα νοῦ» καί νά μᾶς μεταφέρει τήν ἀνέκφραἄνθη εὐλαβείας καί εὐγνωμοσύνης τόν στη καί ἄρρητη ἐμπειρία ὅσων ἤκουσε πνευματικό στέφανο τῆς εἰκοσαετίας καί εἶδε ἐκεῖ. Καί βεβαίως τόν τιμοῦμε τῶν Παυλείων, μέ τήν ἐλπίδα καί τήν ὡς πάγχρυσο στόμα τοῦ Λόγου, διότι εὐχή ὅτι θά τόν δεχθεῖ, ὅπως πάντοτε ὡς στόμα τοῦ Χριστοῦ τόν ἐγκωμιάζει μέ ἀγάπη, καί θά ἀντικαταπέμψει τήν καί ὁ μέγας ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστοεὐλογία του καί θά παραμένει διαρκῶς μος, καθώς ὁ λόγος του ἦταν λόγος τοῦ προστάτης καί φύλακας τῆς τοπικῆς Χριστοῦ, ἦταν ἀποκάλυψη τοῦ Ἰησοῦ μας Ἐκκλησίας τήν ὁποία ὄχι μόνο Χριστοῦ πού εἶχε κάνει ὁ ἴδιος στό ἐφύτευσε ἀλλά καί ἐπότισε καί συνεχίζει σκεῦος τῆς ἐκλογῆς του, στόν πρωτοκονά ποτίζει μέ τά ἀστείρευτα νάματα τῆς ρυφαῖο ἀπόστολο. διδασκαλίας του καί τῶν εὐχῶν του. Αὐτός ὁ λόγος, ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, θά ἀκουσθεῖ καί φέτος κατά τή διάρκεια τῶν ἐκδηλώσεων τῶν εἰκοστῶν Παυλείων πού θά πραγματοποιηθοῦν καί φέτος στήν Ἱερά Μητρόπολή μας ὑπό τόν γενικό τίτλο «Παύλεια καί πολιτισμός» καί εἶναι ἀφιερωμένα γιά μία ἀκόμη φορά στόν μεγάλο ἀπόστολο πρός τόν ὁποῖο θά Πλήθος πιστών μετείχε στην υπαίθρια θ. Λειτουργία στο Βήμα Παύλειος Λόγος
5
έναρξη καλλιτεχνικών εκδηλώσεων
Ο
λοι ἔδωσαν τόν καλύτερο ἐαυτό τους στήν παράσταση «Παύλειες μουσικές και ποιητικές ψηφίδες», ὅπως ἦταν καί ὁ τίτλος τῆς ἐναρκτήριας ἐκδήλωσης τῶν καλλιτεχνικῶν ἐκδηλώσεων τῶν ἐπετειακῶν Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ, τοῦ ἱστορικοῦ πλέον θεσμοῦ πού διοργανώνει ἡ Ἱερά Μητρόπολις Βεροίας,Ναούσης καί Καμπανίας. Γοήτευσε ὁ Γρηγόρης Βαλτινός. Ἐνθουσίασε ἡ Μαίρη Δούτση. Ἐκφραστικός, ὅπως πάντα, ὁ Κώστας Πατσιάς. Ἀποκαλυπτική ἡ Χορωδία τοῦ Ὡδείου Ναούσης. Οἱ μουσικές καί ποιητικές ψηφίδες, ἦταν ἀποσπάσματα κορυφαίων ἔργων τοῦ ποιητῆ Δημήτρη Ι. Μπρούχου, πού ὁ ἴδιος ἐμπνεύστηκε, συνέγραψε καί πρωτοπαρουσίασε στά ΠΑΥΛΕΙΑ. Ἀκούστηκαν ἀποσπάσματα ἀπό τό ὀρατόριο «Παῦλος, τό σκεῦος τῆς Ἐκλογῆς», ἀπό τή μονογραφία « Ἅγιες Μνῆμες», ἀπό τήν «Ἐλεγεία γιά τόν ξένο καί ἀδελφό», ἀπό τό πολυφωνικό δρώμενο «Ἀνέστιος σέ ξένη γῆ» καί ἀπό τή ραψωδία «Ὁ Χαλασμός τῆς Νάουσας-1822 μ.Χ.», σέ μουσικές Μίμη Πλέσσα, Δημήτρη
Παπαδημητρίου καί τοῦ ἰδίου τοῦ ποιητῆ, ὁ ὁποῖος παρουσίασε σέ πρώτη ἐκτέλεση τόν Ὕμνο τῶν Παυλείων, πού τοῦ ἐμπιστεύθηκε ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας, σέ στίχους, μουσική καί διεύθυνση Χορωδίας δική του. Ὁ Δημήτρης Παρόλας, στό πιάνο, ἔδωσε τό δικό του στίγμα στά μουσικά μέρη καί ἐπιμελήθηκε τίς παραλλαγές. Ἅπαντες καταχειροκροτήθηκαν. Στό τέλος τῆς ἐκδήλωσης, ὁ σεβασμιώτατος τίμησε τούς συντελεστές τῆς παράστασης. Ἰδιαιτέρως ἐτίμησε τόν ἐκλεκτό πρωταγωνιστή κ. Γρηγόρη Βαλτινό, μέ τό Χρυσό Μετάλλιο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, καθώς ὅλοι οἱ ἄλλοι συντελεστές τό ἔχουν ἐπίσης λάβει σέ παλαιότερες ἐκδηλώσεις.
Ὁ ἐναρκτήριος χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου.
Ἕνας νέος κύκλος ἄνοιξε σήμερα τό πρωί μέ τή θεία Λειτουργία στό Βῆμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ κύκλος τῶν Κ´ Παυλείων, τῶν λατρευτικῶν, πολιτιστικῶν καί καλλιτεχνικῶν ἐκδηλώσεων, πού κάθε χρόνο ἀφιερώνει εὐλαβῶς στόν ἀπόστολο καί διδάσκαλό της, στόν ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν καί ἀπόστολο τῆς Ἑλλάδος, ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας. Ὅταν πρίν ἀπό εἴκοσι χρόνια ἀποφασίσαμε νά ἀφιερώσουμε γιά πρώτη φορά στόν ἀπόστολο Παῦλο, τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, μία σειρά ἐκδηλώσεων πού θά πραγματοποιοῦντο κατά τόν μῆνα Ἰούνιο καί θά πλαισίωναν τίς λατρευτικές ἐκδηλώσεις ἐπί τῇ ἱερᾷ μνήμῃ του, δίδοντας εἰς αὐτή τό Ο ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός
6
Παύλειος Λόγος
Ο ποιητής Δημήτρης Μπρούχος
ὄνομα «Παύλεια», δέν μπορούσαμε νά φαντασθοῦμε ὅτι οἱ ἐκδηλώσεις αὐτές σύντομα θά γινόταν θεσμός, γνωστός καί προσφιλής ὄχι μόνο ἐντός τῶν ὁρίων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, ὄχι μόνο ἐντός τοῦ πλαισίου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀλλά καί σέ ὅλο τόν Ὀρθόδοξο κόσμο, ὁ ὁποῖος κατ᾽ ἔτος ἀποστέλλει τούς ἐκπροσώπους του εἰς τήν Ἱερά Μητρόπολή μας προκειμένου νά συμμετάσχουν στά «Παύλεια» καί νά τιμήσουν μαζί μας τόν ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν, τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο. Ἡ συμπλήρωση εἴκοσι ἐτῶν ἀπό τά πρῶτα «Παύλεια» μᾶς παρακίνησε νά τιμήσουμε αὐτή τή σημαντική γιά τήν τοπική μας Ἐκκλησία καί τήν Ἠμαθία ἐπέτειο ἀφιερώνοντας τά Κ´ Παύλεια σ᾽ αὐτήν ἀκριβῶς τήν εἰκοσαετία τῶν «Παυλείων», γιά νά τιμήσουμε καί μέ τόν τρόπο αὐτό τόν ἀπόστολο Παῦλο ὁ ὁποῖος ἐπί εἴκοσι χρόνια ἐμπνέει καί καθοδηγεῖ τήν προσπάθειά μας. Ὁ κύκλος τῶν εἰκοστῶν «Παυλείων» ἄνοιξε, λοιπόν, σήμερα τό πρωί μέ τή θεία Λειτουργία. Μέσα ὅμως σ᾽ αὐτόν τόν νέο κύκλο ἀνοίγει ἀπόψε καί ἕνας ἄλλος, ὁ κύκλος τῶν πολιτιστικῶν καί
www.imverias.gr
«Παύλειες μουσικές και ποιητικές ψηφίδες»
Η Μαίρη Δούτση
καλλιτεχνικῶν ἐκδηλώσεων, ὁ ὁποῖος ἔχει φέτος μία ἰδιαίτερη σημασία, καθώς τό θέμα τῶν φετινῶν εἰκοστῶν Παυλείων, πού συμπληρώνουν τόν πρῶτο εὐλαβῆ κύκλο τῆς προσφορᾶς μας πρός τόν οὐρανοβάμονα ἀπόστολο, εἶναι «Παύλεια καί πολιτισμός». Γι᾽ αὐτό καί ἀπόψε δέν θά περιορισθοῦμε, ὅπως ἄλλοτε, σέ ἕναν ἀπολογισμό τοῦ ἔργου τῆς διακονίας τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ κατά τό ἐκκλησιαστικό ἔτος πού ὁλοκληρώνεται, ἀλλά θά κάνουμε μιά ἀναδρομή στή διακονία τοῦ Παυλείου λόγου, ὅπως ἐκφράσθηκε μέσα ἀπό τήν ποιητική ἔμπνευση καί τή μουσική σύνθεση στίς ἐκδηλώσεις τῶν Παυλείων κατά τήν εἰκοσαετία πού συμπληρώνεται φέτος. Γιατί ὁ σεβασμός καί ἡ ἀγάπη μας πρός τόν μεγάλο ἀπόστολο δέν εἶναι «χαλκός ἠχῶν ἤ κύμβαλον ἀλαλάζον», εἶναι παιάνας δόξης καί τιμῆς πρός τήν εὔηχη σάλπιγγα τοῦ θείου Λόγου πού ἤχησε καί στήν πόλη μας, εἶναι αἶνος καί δοξολογία πρός τόν Θεό καί τόν
«κλητό» του ἀπόστολο, εἶναι ἱκεσία καί προσευχή πρός αὐτόν πού δέν ἔπαυσε ποτέ, εἴκοσι αἰῶνες τώρα, νά προσεύχεται διηνεκῶς στόν θρόνο τῆς Χάριτος πρός τόν Δομήτορα τῆς Ἐκκλησίας Χριστό καί Κύριο τοῦ ἀμπελῶνος γιά τήν ἄμπελο ταύτη, τήν ὁποία φύτευσε καί γεώργησε μέ τό κήρυγμά του. Σ᾽ αὐτόν, τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο, «τό στόμα τοῦ Χριστοῦ», τήν «κινύρα τοῦ» Ἁγίου «πνεύματος», ἀνήκει μετά τόν Θεό ἡ τιμή καί ὁ ἔπαινος, γιατί μᾶς ἀξίωσε νά τοῦ προσφέρουμε κάθε χρόνο, ἐπί εἴκοσι χρόνια, τά «Παύλεια». Νά τοῦ προσφέρουμε τά ψελλίσματα τῆς ψυχῆς μας καί τίς ψηφίδες τῆς ἀγάπης μας, τῆς ψυχῆς καί τῆς ἀγάπης ὅλων τῶν συντελεστῶν τῶν ἐκδηλώσεων πού ὀργανώθηκαν καί πραγματοποιήθηκαν κατά τήν διαρρεύσασα εἰκοσαετία καί ὅλων ὅσων μέ ποικίλους τρόπους ἐνίσχυσαν τήν προσπάθειά μας. «Παύλειες μουσικές καί ποιητικές ψηφίδες» εἶναι ὁ τίτλος τῆς ἀποψινῆς ἐκδηλώσεως πού θά μᾶς θυμίσει, ἄν καί δύσκολα μπορεῖ νά ξεχάσει κανείς ὅ,τι ἀποτυπώνεται στήν ψυχή καί ἀποτελεῖ ἀπόσταγμα ἀγάπης τῆς ψυχῆς τῶν δημιουργῶν του, κάποιες μόνο ἀπό τίς μουσικές καί τούς στίχους πού γράφθηκαν καί ἀκούσθηκαν στά «Παύλεια» τά προηγούμενα χρόνια. Θά μᾶς τά θυμίσει μέ τή βοήθεια καί τή συμμετοχή τοῦ διακεκριμένου ἠθοποιοῦ, κ. Γρηγόρη Βαλτινοῦ, τοῦ πολυβραβευμένου ποιητοῦ τῶν Ὁρατορίων πού δημιουργήθηκαν μέ πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας καί παρουσιάσθηκαν στά Παύλεια τά προηγούμενα χρόνια, κ. Δημήτρη Μπρούχου, καί τῶν ἐκλεκτῶν καλλιτεχνῶν κ. Μαίρης Δούτση καί κ. Κώστα Πατσιᾶ, ἀλλά καί
Ο Κώστας Πατσιάς μέ τή συμμετοχή τῆς Χορωδίας τοῦ Ὠδείου Ναούσης ὑπό τή Διεύθυνση τοῦ κ. Δημήτρη Παρόλα, πρός τούς ὁποίους καί ἐκφράζουμε τίς ὁλόθερμες εὐχαριστίες μας γιά τή συμβολή τους στήν ἀποψινή ἐναρκτήρια ἐκδήλωση τῶν Κ´ Παυλείων. Θερμές καί ἐγκάρδιες εὐχαριστίες ὀφείλουμε στόν μεγάλο Ἕλληνα συνθέτη, τόν κ. Μίμη Πλέσσα, πού τίμησε τόν ἀπόστολο Παῦλο καί τήν Ἱερά Μητρόπολή μας μέ τήν ἔμπνευση καί τήν ἀγάπη του, ἀλλά καί τόν ἐπίσης ἐξαίρετο συνθέτη κ. Δημήτρη Παπαδημητρίου, τόν συνθέτη τοῦ Ὁρατορίου «Ὁ χαλασμός τῆς Νάουσας», ἀποσπάσματα ἀπό τό ὁποῖο θά ἀκουσθοῦν ἀπόψε μαζί μέ τά ἀποσπάσματα ἀπό τά Ὁρατόρια πού συνέθεσε ὁ κ. Μίμης Πλέσσας. Ἡ εὐχαριστία μας ἀπευθύνεται καί πρός ὅλους ἐσᾶς πού τιμᾶτε ἀπόψε μέ τήν παρουσία σας τήν ἐκδήλωση καί τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο. Καλή ἀκρόαση!
Η Χορωδία του Ωδείου Ναούσης υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Παρόλα
Παύλειος Λόγος
7
βιβλιοπαρουσίαση στη Νάουσα
Σ
υνεχίστηκαν στό Δημοτικό Θέατρο Νάουσας τήν Τετάρτη 4 Ἰουνίου οἱ ἐκδηλώσεις τῶν Κ΄ Παυλείων μέ μία πετυχημένη ἐκδήλωση πού εἶχε τόν τίτλο «Πολιτιστικά» καί ἀφοροῦσε στήν παρουσίαση δύο νέων τόμων ἀπό τήν πετυχημένη σειρά βιβλίων ὑπό τόν τίτλο «Ψηφίδες» τοῦ συγγραφέα Ἄρχοντα Ἱερομνήμονα τῆς ΜΧΕ κ. Ἑμμανουήλ Βαλσαμίδη. Ἡ παρουσίαση ἔγινε μέ ἐπιτυχία ἀπό τρεῖς διακεκριμένους καί λογίους Ναουσαίους, τόν Φιλόλογο κ. Πέτρο Στοΐδη, πού εἶχε καί τήν εὐθύνη τῆς ἡλεκτρονικῆς παρουσιάσης, τόν Ἀρχιτέκτονα κ. Ἀλέξανδρο Οἰκονόμου καί τόν Πρωτοπρεσβύτερο π. Ἀθανάσιο Νίκου, Δρ. Θεολογίας. Νωρίτερα ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων ἀπηύθυνε χαιρετισμό, ἐνῶ τήν ἐκδήλωση παρουσίασε μέ ἐπιτυχία ὁ ἀρχιμ. π. Παῦλος Παπαδόπουλος, προϊστάμενος τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἁγίου Μηνᾶ Ναούσης. Οἱ δύο νέοι τόμοι εἶναι κατά σειράν ὁ 4ος καί ὁ 5ος τῆς σειρᾶς καί περιλαμβάνουν
8
ἐπίσης καί διάφορες ὁμιλίες, διαλέξεις, εἰσηγήσεις καί πραγματείες τοῦ ἀκούραστου καί ἀγαπητοῦ σέ ὅλους συγγραφέα.
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου:
Ο σεβασμιώτατος κατά τόν χαιρετσμό του συνολικά 11 ἑνότητες μέ σημειώματα καί δημοσιεύματα τοῦ συγγραφέα. Στίς ἑνότητες αὐτές περιλαβάνονται θέματα πού ἀφοροῦν: ἐπίκαιρα, κοινωνικά, ἐθνικά, λαογραφικά, ἐκκλησιαστικά, ἱστορικά, ἀρχαιολογικά, πολιτιστικά, φεστιβάλ, καθώς
Ο συγγραφέας κ. Εμμανουήλ Βαλσαμίδης Παύλειος Λόγος
«Μόλις προχθές ἐγκαινιάσαμε μέ τήν ἀρχιερατική θεία Λειτουργία καί τή μουσική ἐκδήλωση πού πραγματοποιήθηκε στόν Χῶρο Τεχνῶν τῆς Βεροίας (μέ τή συμμετοχή τῆς Χορωδίας τοῦ Ὠδείου τῆς Ναούσης) τά Κ´ Παύλεια, τόν κύκλο τῶν καθιερωμένων ἐκδηλώσεων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ καί διδασκάλου της, τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου, πού φέτος, λόγω τοῦ ἐπετειακοῦ χαρακτῆρος πού ἔχει ἡ διοργάνωση, εἶναι ἀφιερωμένα στήν εἰκοσαετία τῶν Παυλείων καί στήν προσφορά τους στόν πολιτισμό. Ὁρισμένοι νομίζουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία καί ὁ πολιτισμός δέν συνδέονται καί δέν σχετίζονται μεταξύ τους, καί ἄλλοι, προχωρῶντας λίγο περισσότερο, μπορεῖ νά θεωροῦν ὅτι βρίσκονται καί σέ ἀντίθεση. Ὅσοι ὅμως ἐκπροσωποῦν τέτοιες θέσεις καί ἀπόψεις δέν ἔχουν δώσει προφανῶς τήν ἀπαραίτητη προσοχή στό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας πού ἐπιτελεῖ πέραν τοῦ πνευματικοῦ της ἔργου καί ἕνα τεράστιο, θά μποροῦσα νά πῶ, πολιτιστικό ἔργο. Καί τό ἐπιτελεῖ διαχρονικά. Δέν θά ἀναφερθῶ, βεβαίως, ἀπόψε σ᾽ αὐτό τό ἔργο τοῦ πολιτισμοῦ πού δημιουργεῖται μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καί σχετίζεται μέ τήν ἀρχιτεκτονική καί τήν ἁγιογραφία, τή μικροτεχνία ἤ τή μουσική, γιατί θά μάκρυνε πολύ ὁ λόγος μου, καί γιατί νομίζω ὅτι δέν θά ἦταν ἀναγκαῖο νά ἀπαριθμήσω ὅλα τά σπουδαῖα ἔργα τέχνης καί πολιτισμοῦ πού εἶναι ἀδιάρρηκτα συνδεδεμένα μέ τήν Ἐκκλησία καί τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί ἀποτελοῦν ἀντικείμενο θαυμασμοῦ αἰῶνες τώρα παγκοσμίως. Θά περιορισθῶ μόνο στήν προσφορά τῶν «Παυλείων» στόν πολιτισμό. Εἴκοσι χρόνια τώρα πραγματοποιήθηκαν μέ ἀφορμή τά «Παύλεια» στήν Ἱερά Μητρόπολή μας δεκάδες ἐκδηλώσεις, ἐκδηλώσεις λόγου καί τέχνης, ἐπιστήμης καί πολιτισμοῦ. Ἀφοροῦσαν τόν μεγάλο ἀπόστολο, τόν οὐρανοβάμονα Παῦλο, ἦταν πρός τιμή του, ἔγιναν πρός τιμή του. Ἐκεῖνος ἔδωσε τό ἔναυσμα, ἐκεῖνος ἔδωσε
www.imverias.gr
«Πολιτιστικά»
τήν ἔμπνευση, καί πολλοί ἦταν αὐτοί πού ἀνταποκρίθηκαν εἴτε ἀτομικά εἴτε συλλογικά, ὁ καθένας ἀνάλογα μέ τίς δυνατότητες καί τά χαρίσματά του. Ἦταν ὅμως συγχρόνως καί ἔργα πολιτισμοῦ πού ἄφησαν τή σφραγίδα τους στήν ἐπαρχία μας, πού ἀνέδειξαν τόν πλοῦτο της, τήν ἱστορία της, τήν παράδοσή της, τόν πολιτισμό της καί πού ἔκαναν γνωστές τίς ἱκανότητες καί τίς δεξιότητες τῶν ἀνθρώπων της. Καί ἄν ἡ προχθεσινή ἐναρκτήρια ἐκδήλωση εἶχε ὡς τίτλο «Παύλειες μουσικές καί ποιητικές ψηφίδες», ἡ ἀποψινή ἐκδήλωση μᾶς παρουσιάζει κάποιες ἄλλες «Ψηφίδες». Καί ἄς μήν βιαστεῖ κανείς νά ὑποτιμήσει τόν ὅρο· γιατί ἀπό ψηφίδες ἔχουν δημιουργηθεῖ ὑπέροχα ἔργα τέχνης, μεγαλειώδη καλλιτεχνήματα, ὑπέροχα ψηφιδωτά πού θαυμάζει ὁλόκληρη ἡ οἰκουμένη. Γιατί οἱ ψηφίδες, οἱ μικρές, ἀπειροελάχιστες κουκίδες, θέλουν τέχνη γιά νά ἐπιλεγοῦν, θέλουν ὑπομονή γιά νά ἀναδειχθοῦν, θέλουν ἐπιδεξιότητα γιά νά τοποθετηθοῦν καί νά δημιουργήσουν ἕνα σύνολο, ἕνα ψηφιδωτό πού ἀξίζει νά θαυμάζει κανείς. Καί αὐτό συνέβη καί μέ τούς δύο τόμους τῶν «Ψηφίδων» (τόν 4ο καί τόν 5ο) πού παρουσιάζουμε ἀπόψε, πού περιλαμβάνουν κείμενα τοῦ γνωστοῦ καί διακεκριμένου ἱστορικοῦ καί λαογράφου τῆς πόλεώς μας, τοῦ ἄρχοντος Ἱερομνήμονος
Το πάνελ των ομιλητών
Απονομές αναμνηστικών μετά την ολοκλήρωση της βιβλιοπαρουσίασης τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, κ. Μανώλη Βαλσαμίδη, ὁ ὁποῖος μέ πολλή ἀγάπη γιά τή Νάουσα, τήν ἱστορία της, τόν πολιτισμό της, τήν Ἐκκλησία της, ἔψαξε καί συνεχίζει νά ψάχνει, νά ἐρευνᾶ, νά ἀναδιφεῖ καί νά συγγράφει, προσφέροντας μας πολύτιμες ψηφίδες πολιτισμοῦ. Τόν εὐχαριστοῦμε καί τόν συγχαίρουμε
ἀπό καρδιᾶς καί εὐχόμαστε νά συνεχίσει νά εἶναι δημιουργικός καί νά μᾶς πλουτίζει μέ ὄμορφα ψηφιδωτά πού θά ἀπεικονίζουν καί θά ἀντανακλοῦν τό κάλλος τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἡρωϊκῆς πόλεώς μας καί τῆς ἱστορίας της.
Παύλειος Λόγος
9
ημερίδα για τις πρεσβυτέρες
Π
ραγματοποιήθηκε τήν Πέμπτη 5 Ἰουνίου στή Μελίκη Ἠμαθίας ἡμερίδα γιά τίς πρεσβυτέρες καί τίς μητέρες τῶν κληρικῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας μέ θέμα: «Ἡ ἄλλη πλευρά τοῦ
Πολιτισμοῦ». Ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας κ. Παντελεήμων τέλεσε τό πρωί ἀρχιερατική θεία λειτουργία στόν ἱερό ναό ἁγίας Παρασκευῆς Μελίκης, ἐνῶ τό θεῖο λόγο κήρυξε ὁ αἰδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου π. Στυλιανός Μακρῆς. Τίς ἐργασίες τῆς ἡμερίδας ἄνοιξε ὁ σεβασμιώτατος μέ τήν καθιερωμένη προσευχή καί τόν χαιρετισμό πού ἀπηύθυνε. Στή συνέχεια μίλησαν ὁ π. Ἀπόστολος Χατζηδήμου καί ἡ πρεσβυτέρα του κ. Χρυσάνθη Κούκου- Χατζηδήμου οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν ἱερατικό καί ἰατρικό ζεῦγος ταυτόχρονα. Ἡ μεν πρεσβυτέρα
10
Παύλειος Λόγος
ἀνέπτυξε τό θέμα: «Τό χέρι στήν βυζαντινή τέχνη, στήν ὑμνογραφία καί τό δημοτικό τραγούδι», τονίζοντας κυρίως, πώς ἡ στάση καί ἡ κίνηση τοῦ χεριοῦ στήν ὀρθόδοξη ἁγιογραφία κατέχει ξεχωριστή θέση καί φανερώνει τήν ἔνταση τῶν συναισθημάτων τοῦ εἰκονιζομένου προσώπου πού ἄλλοτε εὐλογεῖ, ἀγκαλιάζει , σκεπάζει τόν κόσμο ἤ στήν ὑμνολογία ὅταν δείχνει τήν προσευχητική στάση τῶν ἁγίων καί τῶν πιστῶν. Ἀπό τήν ἄλλη ὁ π. Ἀπόστολος Χατζηδήμου μέ πολύ βιωματικό τρόπο ἀνέπτυξε τόν ρόλο τοῦ ἱερέα καί τῆς πρεσβυτέρας στήν μεταξύ τους σχέση καί τό γεγονός ὅτι τό ἅγιο παράδειγμά τους μιλάει περισσότερο καί ἀπό τά λόγια τους στά παιδιά. Ἐπίσης, παρέθεσε παραδείγματα εὐλογημένης οἰκογενειακῆς ζωῆς ἀπό τόν ἅγιο Λουκᾶ τόν ἰατρό , τόν ἅγιο Σιλουανό καί σύγχρονους Ρώσους Νεομάρτυρες. Τήν ἡμερίδα ἔκλεισε πάλι ὁ σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων μέ ἀπαντήσεις σέ ἐρωτήματα και δίνοντας πατρικές συμβουλές πρός τίς πρεσβυτέρες γιά τήν συνέχεια
τοῦ κοπιαστικοῦ, ἀλλά εὐλογημένου ἔργου τους. Τήν ἐκδήλωση καί τούς ὁμιλητές παρουσίασε ὁ πρωτοπρεσβύτερος π. Νεκτάριος Σαββίδης. Ἀκολούθησε γεῦμα πού παρέθεσε εὐγενικά τό ἐκκλησιαστικό συμβούλιο τῆς ἐνορίας ἁγίας Παρασκευῆς.
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου
«Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας διοργανώνει καί φέτος τίς καθιερωμένες πρός τιμήν τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἐκδηλώσεις τῶν «Παυλείων». Τά φετινά «Παύλεια» ἔχουν ἕνα ἐπετειακό χαρακτήρα, καθώς τό 2014 συμπληρώνονται εἴκοσι χρόνια ἀπό τήν καθιέρωση τῶν ἐκδηλώσεων αὐτῶν ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί γιά τόν λόγο αὐτό ἀποφασίσαμε νά τά ἀφιερώσουμε στόν θεσμό τῶν «Παυλείων» καί στήν πολιτιστική προσφορά τους. Ἔτσι τό γενικό θέμα τῶν φετινῶν εἰκοστῶν Παυλείων εἶναι «Παύ-
Αναμνηστική φωτογραφία με τους ομιλητές και όλους όσοι παρακολούθησαν την ημερίδα
www.imverias.gr
«Η άλλη πλευρά του πολιτισμού»
λεια καί πολιτισμός», καί ἐμπνευσμένο ἀπό αὐτό εἶναι καί τό θέμα τῆς Ἡμερίδος τῶν πρεσβυτερῶν καί τῶν μητέρων κληρικῶν, πού ἐγκαινιάζει καί φέτος, ὅπως καί κάθε χρόνο, τή σειρά τῶν Ἡμερίδων πού πραγματοποιοῦνται στό πλαίσιο τῶν «Παυλείων». Τό θέμα μας, λοιπόν, σήμερα εἶναι «Ἡ ἄλλη πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ». Θά μπορούσατε, βέβαια, νά μοῦ πεῖτε ποιά εἶναι ἡ σχέση μας μέ τόν πολιτισμό καί ποιά εἶναι ἡ ἄλλη πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ. Τά ἐρωτήματα αὐτά προκύπτουν δικαιολογημένα, γιατί συχνά περιορίζουμε τήν ἔννοια τοῦ πολιτισμοῦ στή μία του μόνο πλευρά, στήν πιό γνωστή, στήν πιό προφανῆ. Τήν περιορίζουμε στίς καλλιτεχνικές ἐκφάνσεις του, στά ἔργα τέχνης, στή λογοτεχνία ἤ στή μουσική, καί θεωροῦμε ὅτι ἡ εὐθύνη γιά αὐτή τήν πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ ἀνήκει μόνο σέ ἐξειδικευμένα στά πολιτιστικά αὐτά προϊόντα πρόσωπα. Αὐτή ἡ πλευρά εἶναι ἀσφαλῶς ἡ πιό γνωστή, ἀλλά ἄν πολιτισμός ἦταν μόνο αὐτή, τότε θά ἀφοροῦσε λίγους μόνο ἀνθρώπους καί οἱ περισσότεροι ἀπό ἐμᾶς δέν θά εἴχαμε οὔτε λόγο οὔτε ἀνάμιξη. Ὁ πολιτισμός ὅμως ἔχει ὄντως καί ἄλλη πλευρά, ἔχει καί ἄλλες πλευρές. Πολιτισμός εἶναι οἱ ἀρχές, εἶναι οἱ ἀξίες πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Πολιτισμός εἶναι ὁ σεβασμός στίς παραδόσεις καί στόν ἄνθρωπο. Πολιτισμός εἶναι ἡ στάση ζωῆς στήν οἰκογένεια καί στήν κοινωνία. Πολιτισμός εἶναι ὁ σεβασμός στό περιβάλλον καί τή φύση. Πολιτισμός εἶναι ὁ σεβασμός στά ἔργα τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου. Θά μποροῦσα νά συνεχίσω τήν ἀπαρίθμηση πλευρῶν τοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλά περιορίζομαι σ᾽ αὐτές γιατί, νομίζω, πώς εἶναι ἀρκετές, γιά νά δείξουν τί ἐννοοῦμε μέ αὐτό τό θέμα, καί γιατί θά ἔχετε τήν εὐκαιρία νά ἀκούσετε καί ἄλλες πολλές καί ἐνδιαφέρουσες στίς δύο εἰσηγήσεις πού ἀκολουθοῦν, τοῦ π. Ἀποστόλου Χατζηδήμου καί τῆς πρεσβυτέρας καί ἰατροῦ κ. Χρυσάνθης Κούκου-Χατζηδήμου. Θά ρωτήσετε ἐνδεχομένως ποιά εἶναι ἡ σχέση ὅλων αὐτῶν μέ σᾶς, τίς πρεσβυτέρες. Ἡ σχέση μπορεῖ νά μήν εἶναι προφανής, ἀλλά ὑφίσταται καί μποροῦμε εὔκολα νά τήν κατανοήσουμε, ἄν σκεφτοῦμε ὅλα αὐτά πού ἀνέφερα προηγουμένως ὡς πλευρές τοῦ πολιτισμοῦ. Ὅλες αὐτές, λοιπόν, οἱ ἀρχές, οἱ ἀξίες, ὁ σεβασμός στόν συνάνθρωπο καί τό περιβάλλον, ἡ πίστη, οἱ παραδόσεις, εἶναι στοιχεῖα τῆς προσωπικότητος καί τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι ἀναγκαῖο νά τά διδαχθεῖ, καί μάλιστα νά τά διδαχθεῖ ὄχι θεωρητικά ἀλλά βιωματικά, ἐμπειρικά. Πρέπει νά τά διδαχθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό μικρός, γιατί ὅλα αὐτά συμβάλλουν στή διαμόρφωση τοῦ χαρακτῆρος καί τῆς προσωπικότητός του, πού ὅταν πάρει ἕνα λανθασμένο δρόμο εἶναι δύσκολο νά ἐπιστρέψει στόν ὀρθό.
Γι᾽ αὐτό ἀκριβῶς τόν λόγο ἐκτός ἀπό τή διδασκαλία στό σχολεῖο εἶναι ἀπαραίτητη καί ἡ διδασκαλία στό σπίτι, μέσα στήν οἰκογένεια. Ἐκεῖ, μέσα στήν οἰκογένεια, μπορεῖ καί πρέπει τό παιδί νά διδαχθεῖ τίς ἀρχές καί τίς ἀξίες τῆς ζωῆς, πρέπει νά διδαχθεῖ τήν ἁρμονική συνύπαρξη μέ τούς ἄλλους καί τόν σεβασμό τοῦ ἄλλου. Πρέπει νά διδαχθεῖ πῶς ζεῖ καί πῶς κινεῖται στόν κόσμο μέ τόν σωστό τρόπο, ὥστε νά ἀποφευχθεῖ μιά λανθασμένη ἐξέλιξη πού μπορεῖ νά δημιουργήσει ἀνεπανόρθωτα προβλήματα. Καί ὅλα αὐτά εἶναι ἀναγκαῖα καί ἀπαραίτητα, γιατί δέν νοεῖται πολιτισμός, ἄν ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου δέν διέπεται ἀπό ἀρχές καί ἀξίες, ἄν δέν σέβεται ὁ ἄνθρωπος τόν διπλανό του, ἐάν δέν τιμᾶ τόν κόπο καί τήν προσπάθεια τῶν ἄλλων γιά ἕνα κοινό σκοπό. Αὐτά τά ἀναγκαῖα καί ἀπαραίτητα ἔχουν, δυστυχῶς, ἀτονίσει καί ξεθωρίσει στήν ἐποχή μας. Ὁ πνευματικός πολιτισμός, ὁ πολιτισμός τῆς ψυχῆς, ὁ πολιτισμός τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἐκλείψει. Βλέπουμε ἀνθρώπους πού μπορεῖ νά στέκονται ὧρες σιωπηλοί καί προσηλωμένοι ἀπέναντι σέ ἕνα ἔργο τέχνης, δέν μποροῦν ὅμως νά σταθοῦν ὅπως πρέπει ἀπέναντι σέ ἕναν συνάνθρωπό τους. Μπορεῖ νά στέκονται μέ σεβασμό ἀπέναντι στά πολιτισμικά ἀγαθά ἄλλων πολιτισμῶν πού μπορεῖ νά ἐκτίθενται σέ ἀρχαιολογικούς χώρους ἤ μουσεῖα, δέν μποροῦν νά σταθοῦν ὅμως μέ σεβασμό ἀπέναντι στίς δικές τους παραδόσεις, στίς ἀρχές καί τίς ἀξίες. Μπορεῖ νά γνωρίζουν πολλά, ἀγνοοῦν ὅμως βασικές ἀρχές τῆς πίστεώς μας, τοῦ ὀρθοδόξου ἑορτολογίου καί τῆς λειτουργικῆς ζωῆς, τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος, ὅλων αὐτῶν πού συνιστοῦν τόν πολιτισμό μας. Γιατί δέν εἶναι δυνατόν νά νοηθεῖ ἑλληνικός ἤ ἀκόμη καί δυτικός πολιτισμός χωρίς τή χριστιανική πίστη, χωρίς τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, χωρίς τίς χριστιανικές ἀρχές, μέ τίς ὁποῖες εἶναι ἀδιάρρηκτα συνδεδεμένος. Καί ἐάν ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ, πού θά μπορούσαμε νά ποῦμε ἀπαρτίζουν τήν ἄλλη πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ, ἔχουν ἀτονίσει στίς ἡμέρες μας, ἔχουν ὑποχωρήσει καί ξεθωριάσει στίς σύγχρονες κοινωνίες πού ζοῦμε, ὀφείλεται καί στό γεγονός ὅτι ἔχει ἀτονίσει τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο μποροῦν νά διδαχθοῦν, καί αὐτό εἶναι ἡ σωστή οἰκογένεια. Ἐδῶ ἔγκειται καί ἡ δική μας εὐθύνη. Διότι ἡ ἱερατική οἰκογένεια ἔχει διπλῆ εὐθύνη καί διπλό χρέος. Ἔχει εὐθύνη νά καλλιεργεῖ καί νά ὑποστηρίζει αὐτή τήν πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ ὡς οἰκογένεια. Νά λειτουργεῖ μέ σεβασμό στίς ἀρχές καί τίς ἀξίες, μέ σεβασμό στίς παραδόσεις καί τόν ἄνθρωπο, στό περιβάλλον καί τή φύση, ἔτσι ὥστε τά παιδιά νά ἀνατρέφονται καί νά μεγαλώνουν μέ αὐτές τίς ἀρχές. Καί εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό αὐτό, διότι τά παιδιά λειτουργοῦν πολλαπλασιαστικά μέσα στήν κοινωνία. Γιατί κάθε παιδί
ζεῖ καί κινεῖται σέ ἕνα δικό του κύκλο συνομιλήκων καί συμμαθητῶν του· καί ἔτσι τό κάθε παιδί μπορεῖ νά μεταδώσει μέ τή στάση καί τή συμπεριφορά του αὐτό τόν σεβασμό στούς συνομιλήκους καί τούς φίλους του, πού πιθανόν νά μήν ἔχουν ἀνάλογες ἐμπειρίες στό δικό τους οἰκογενειακό περιβάλλον. Ἔχει εὐθύνη ὅμως νά καλλιεργεῖ καί νά ὑποστηρίζει μέσα στό οἰκογενειακό περιβάλλον αὐτές τίς ἀρχές καί τίς ἀξίες, ὥστε νά λειτουργεῖ ὡς πρότυπο καί γιά τίς ἄλλες οἰκογένειες στήν ἐνορία, στήν κοινότητα, στήν πόλη, ὅπου ζεῖ ἡ κάθε οἰκογένεια. Τό γνωρίζετε, ἄλλωστε, πολύ καλά καί τό ἔχουμε συζητήσει καί σέ παλαιότερες εὐκαιρίες, ὅτι ἡ ἱερατική οἰκογένεια ἀποτελεῖ ἀπό τή θέση πού ἔχει στήν κοινωνία πρότυπο γιά ὅλες τίς οἰκογένειες καί ὀφείλει νά παρέχει ἕνα σωστό πρότυπο. Ὅλοι παρατηροῦν καί προσέχουν τήν οἰκογένεια τοῦ ἱερέως καί τή ζωή της, γιατί εἶναι μία ξεχωριστή οἰκογένεια, γιατί ἔχει μία διαφορετική θέση ἀνάμεσα στίς ἄλλες, εἶναι, ὅπως λέγει τό εὐαγγέλιο, σάν τή λυχνία τήν ἐπάνω ὄρους κειμένη. Ὅλοι τή βλέπουν, ὅλοι τήν παρατηροῦν καί πολλοί εἶναι πρόθυμοι καί νά τήν κρίνουν καί νά τήν κατακρίνουν, ἐάν δίδει ἀρνητικά παραδείγματα, ἀπαλλάσσοντας τόν ἑαυτό τους ἀπό τήν εὐθύνη μιᾶς λανθασμένης συμπεριφορᾶς. Ἔχει, λοιπόν, χρέος ἡ ἱερατική οἰκογένεια νά μή δίδει λανθασμένα πρότυπα, νά μή διαδίδει λάθος μηνύματα, ἀλλά ὀρθά καί ὠφέλιμα καί γιά τούς ἄλλους. Καί ἐπειδή μέσα στήν ἱερατική οἰκογένεια, ὅπως καί σέ κάθε οἰκογένεια, ὁ ρόλος τῆς γυναίκας, τῆς συζύγου, τῆς μητέρας εἶναι καθοριστικός γιά τήν κατεύθυνση καί τήν πορεία πού ἀκολουθεῖ ἡ οἰκογένεια, ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι καί στήν περίπτωση αὐτή ὁ ρόλος πού ἐπωμίζεσθε εἶναι σημαντικός, γιατί σεῖς μπορεῖτε διαχειριζόμενες μέ σωστό τρόπο τήν ἀνατροφή καί τή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν σας νά συμβάλλετε στήν ἀνάπτυξη καί τήν καλλιέργεια τῆς ἄλλης πλευρᾶς τοῦ πολιτισμοῦ. Αὐτῆς τῆς πλευρᾶς πού θά τολμοῦσα νά πῶ μᾶς εἶναι πιό ἀπαραίτητη, γιατί ἀφορᾶ τήν καθημερινότητά μας, ἀφορᾶ τή ζωή μας καί τήν ποιότητά της, καί γι᾽ αὐτό ἀξίζει νά τήν προσέχουμε καί νά τήν φροντίζουμε. Μέ αὐτές τίς λίγες σκέψεις σᾶς καλωσορίζω στήν φετινή Ἡμερίδα πού φιλοξενεῖται φέτος στήν ἐνορία τῆς ἁγίας Παρασκευῆς Μελίκης, τήν ὁποία καί εὐχαριστοῦμε, καί εὐχαριστῶ θερμά τούς δύο εἰσηγητές μας, πού μέ προθυμία καί ἀγάπη ἀνταποκρίθηκαν στήν πρόσκληση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, τόν π. Ἀπόστολο Χατζηδήμου καί τήν πρεσβυτέρα κ. Χρυσάνθη Κούκου-Χατζηδήμου, πού θά μᾶς ἀναπτύξουν ἀπό τήν δική τους ὀπτική γωνία τήν ἄλλη πλευρά τοῦ πολιτισμοῦ».
Παύλειος Λόγος
11
γερ. Γαβριήλ Διονυσιάτης
Μ
ὲ ἐξαιρετικὴ ἐπιτυχία πραγματοποιήθηκε τὴν Πέμπτη 5 Ἰουνίου τὸ ἀπόγευμα, στὸ Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο καὶ στὸ πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων, ἡ ἡμερίδα γιὰ τὸν μακαριστὸ γέροντα Γαβριὴλ Διονυσιάτη. Τὴν ἡμερίδα παρουσίασε ὁ πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης Παῦλος Σταματᾶς, προϊστάμενος τοῦ ἱ. ναοῦ ἁγίων Ἀναργύρων Βεροίας. Ὁ π. Παῦλος στὴν εἰσαγωγή του, μίλησε γιὰ τὴν φωτισμένη πρωτοβουλία τοῦ σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Παντελεήμονος νὰ προβάλλει στὶς ἐκδηλώσεις τῶν Παυλείων σύγχρονες μορφὲς τῆς Ἐκκλησίας μας, πού ἀναδείχθηκαν πνευματικὲς πυξίδες τῆς σύγχρονης κοινωνίας. Στὴ συνέχεια παρουσίασε συνοπτικὰ τὴν προσωπικότητα τοῦ γέροντος Γαβριήλ. Στὸν χαιρετισμὸ του ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας ἀνέφερε, ὅτι ἡ πρωτοβουλία τῆς παρουσίασης τῆς μορφῆς τοῦ γέροντος Γαβριὴλ στὰ Κ´ Παύλεια ὀφείλεται στὴν μεγάλη ἀγάπη ποὺ ἔτρεφε
12
Ο σεβασμιώτατος απευθύνει χαιρετισμό
ὁ μακαριστὸς πρὸς τὸν ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν, Παῦλο. «Τὸν Παῦλο ὅταν ἐνθυμούμεθα ραγίζεται ἡ καρδιά μας», ἔλεγε ὁ γέρων Γαβριήλ. Ὁ σεβασμιώτατος ἐπίσης ἀναφέρθηκε στὴν προσωπικὴ γνωριμία ποὺ εἶχε μὲ τὸν γέροντα ὅταν σὰν μαθητὴς τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς πήγαινε στὸ Μοναστήρι τοῦ Διονυσίου καὶ ἐκεῖνος λειτουργοῦσε γιὰ χάρη του στὸ παρεκκλήσι τοῦ Πύργου τῆς Μονῆς ἔχοντας γιὰ ψάλτη τὸν μακαριστὸ γέροντα Θεόκλητο Διονυσιάτη. Μὲ συγκίνηση μίλησε γιὰ τὴν πρωτοβουλία τοῦ μακαριστοῦ γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ Βήματος τοῦ ἀποστόλου Παύλου στὴν Θεσσαλονίκη καὶ στὴν Ο καθηγ. της Μονής Διονυσίου αρχιμ. π. Πέτρος
Παύλειος Λόγος
Ο αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος σχετικὴ ὁμιλία ποὺ ἐκφώνησε σὲ ἡλικία 93 ἐτῶν. Ὁ καθηγούμενος τῆς Μονῆς Διονυσίου Ἁγίου Ὅρους, ἀρχιμ. Πέτρος, ἀναφέρθηκε, ἀρχικά, σὲ βιογραφικὰ στοιχεῖα τοῦ γέροντος Γαβριήλ. Στὴ συνέχεια περιέγραψε τὴν μοναχικὴ πολιτεία τοῦ γέροντος ἀλλὰ καὶ τὴν πολύπλευρη προσωπικότητά του, τὸ ἀσκητικό του ἦθος, τὴν λιτότητα τῆς ζωῆς του, τὸ φιλακόλουθο καὶ τὸ φιλόπονο τοῦ χαρακτῆρος του καθὼς καὶ τὴν μεγάλη του ἀγάπη γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Ἐπισήμανε τὴν μεγάλη του προσφορὰ πρὸς τὰ κοινά του Ἁγίου Ὅρους ἀλλὰ καὶ τὸν μεγάλο σεβασμὸ πού ἔτρεφε πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ γέροντας Νικόδημος, ἐκπρόσωπος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παύλου Ἁγίου Ὅρους, ἀνέφερε στὴν ὁμιλία του τὴν ἐμπειρία τῆς προσωπικῆς του γνωριμίας μὲ τον γέροντα Γαβριὴλ καθὼς ἐπίσης καὶ μιὰ σειρὰ ἀπὸ σπουδαία γεγονότα ἀπὸ τὴν ζωὴ τοῦ μακαριστοῦ ποὺ καταδεικνύουν τὸ ὕψος τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ τὸ εὖρος τῆς προσωπικότητός του, ποὺ τὸν κατέταξαν, δικαίως, στὶς μεγάλες προσωπικότητες τοῦ Ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ τοῦ 20ου αἰῶνος. Ἐπίσης ἀνέφερε τὸν ἰδιαίτερο πνευματικὸ καὶ ἀδελφικὸ σύνδεσμο τοῦ Γέροντος Γαβριὴλ μὲ τὸν μακαριστὸ καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παύλου, ἀρχιμαν-
www.imverias.gr
«Σύγχρονες μορφές της Εκκλησίας»
δρίτη Σεραφείμ. Ὁ ἀρχιμ. Παῦλος Παπαδόπουλος, προϊστάμενος τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἁγίου Μηνᾶ Ναούσης, στὴν ὁμιλία του ἀναφέρθηκε στὸ σεβασμὸ ποὺ ἔτρεφε ὁ μακαριστὸς γέροντας γιὰ τὴν Μητέρα Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὶς ἰδιαίτερες πνευματικὲς σχέσεις ποὺ εἶχε μὲ τὸν Πατριάρχη Ἀθηναγόρα τὸν ὁποῖο, μάλιστα καὶ ἐξομολογοῦσε. Ἐπίσης ἀνέφερε τὰ συγκινητικὰ γεγονότα τῆς ἐπικοινωνίας τοῦ γέροντος μὲ τοὺς κρυπτοχριστιανοὺς τοῦ Πόντου. Ἡ ἔκφραση τοῦ γέροντα ὅτι «Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι ὁ ἱερότερος τόπος τῆς Εὐρώπης», ἀποκαλύπτει τὰ αἰσθήματα σεβασμοῦ καὶ ἀφοσιώσεως τοῦ μακαριστοῦ γέρο-
Άποψη του ακροατηρίου
ντος πρὸς τὸ Ἱερὸ Κέντρο τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ πρωτοπρεσβύτερος Αὐγουστῖνος Μπαϊρακτάρης, ἐπίκουρος καθηγητὴς τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης, μέσα ἀπὸ τὴν ὁμιλία του, ποὺ λόγω ἀπουσίας του ἀνέγνωσε ὁ αἰδεσ. π. Λάζαρος Μουρατίδης, παρουσίασε τὸν γέροντα Ο γέροντας Νικόδημος Αγιοπαυλίτης Γαβριὴλ ὡς ἕνα ἀγάπης. πρότυπο καθολικῆς πνευματικότητας. Μὲ τὰ στοιχεῖα Ἀκολούθησε ἕνα μικρὸ ἠχητικὸ ντοποὺ κατέθεσε ἀπέδειξε, ὅτι ὁ γέροντας κουμέντο ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ γέροντος ἦταν ἕνας σύγχρονος νηπτικὸς πατέρας Γαβριὴλ στὴ Θεσσαλονίκη τὸ 1979 γιὰ τῆς Ἐκκλησίας, φιλόπονος καὶ φίλερτὸ Βῆμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καὶ ἡ γος μὲ ἀκατάπαυστη δοξολογία πρὸς βράβευση τῶν ὁμιλητῶν μὲ τὸ ἐνθύμιό τὸν Θεό. Τὸν χαρακτήρισε ἄνθρωπο των Κ´ Παυλείων. τῆς καταλαγῆς, τῆς ταπεινώσεως, τῆς ὑπομονῆς τῆς συγχωρήσεως καὶ τῆς
Παύλειος Λόγος
13
εσπερίδα κατηχητών και κυκλαρχών
Τ
ὸ ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς 6 Ἰουνίου διοργανώθηκε στὸ Ξενοδοχεῖο «ΑΙΓΕΣ ΜΕΛΑΘΡΟΝ» ἀπὸ τὸ Γραφεῖο Νεότητας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας, ἑσπερίδα μὲ τίτλο «Ἁγία Γραφή - Κατήχηση καὶ Πολιτισμὸς» γιὰ τοὺς Κατηχητὲς (τριες) καὶ τοὺς Κυκλάρχες(ισσες) ποὺ διακονοῦν τὸ πνευματικὸ ἔργο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Την ἑσπερίδα παρουσίασε ὁ ὑπεύθυνος τοῦ Γραφείου Νεότητας ἀρχιμ. Διονύσιος Ἀνθόπουλος, ἐνῶ χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων. Στὸ τέλος τῆς ἑσπερίδας ἀπονεμήθηκαν τιμητικὲς διακρίσεις καὶ ἔπαινοι σὲ πρόσωπα καὶ ὁμάδες ποὺ μὲ τὸν τρόπο τους ξεχώρισαν βοηθώντας στὸ πνευματικὸ ἔργο τοῦ Γραφείου Νεότητας. ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ «Ἡ Ἁγία Γραφὴ στὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας» Τὴν πρώτη εἰσήγηση ἔκανε ἡ κ. Βασιλικὴ Μητροπούλου, ἐπικ. καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ μὲ θέμα: «Ἡ Ἁγία Γραφὴ στὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας». Μεταξὺ ἄλλων ἡ καθηγήτρια ἀνέφερε ὅτι τὸ κείμενο τῆς Ἁγίας Γραφῆς στὴν κατήχηση θεωρεῖται πολὺ σημαντικὸ καθὼς διασφαλίζει τόσο τὴν αὐθεντικότητα τῆς διδασκαλίας ὅσο καὶ τὸ κῦρος τοῦ κατηχητῆ. Τὰ παιδιὰ γνωρίζουν τὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ μέσα ἀπὸ τὰ ἱερὰ κείμενα. Ἡ πρώτη ἐπαφὴ μὲ τὸ ἁγιογραφικὸ κείμενο συνιστᾶται νὰ γίνεται μὲ ἀνάγνωση ἀπὸ τὸν κατηχητή. Ἀπαραίτητος βέβαια εἶναι ὁ ἐμπλουτισμὸς τοῦ κειμένου μὲ στοιχεῖα ποὺ συμβάλλουν στὴν οὐσιαστικὴ προσέγγισή του. Στὸ τέλος τοῦ μαθήματος νὰ παροτρύνονται τά παιδιά νὰ ἐξαγάγουν συμπεράσματα, τὰ ὁποῖα ὅμως νὰ ἀντλοῦν ἀπὸ τὸ ἱερὸ κείμενο καὶ νὰ τὰ συνδέουν μὲ τὴν ἐμπειρία τους καὶ τὴν καθημερινή τους ζωή.
14
Παύλειος Λόγος
Οι ομιλητές της εσπερίδας με τον σεβασμιώτατο μετά την ολοκλήρωσή της «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ Πολιτισμὸς καὶ ἡ Κατήχηση» Τὴν δεύτερη εἰσήγηση ἔκανε ὁ κ. Χαράλαμπος Ἀτματζίδης, ἐπικ. καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ μὲ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ Πολιτισμὸς καὶ ἡ Κατήχηση». Ὁ καθηγητὴς τόνισε ὅτι ὁ ἀπ. Παῦλος ὑπῆρξε ταυτόχρονα ἀποδέκτης καὶ πομπὸς τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐπίσης ὑπῆρξε ἐμπνευμένος θεολόγος καὶ «κατηχητής». Γνώριζε ἄριστα τὸν πολιτισμὸ τῆς ἐποχῆς του καὶ τὴν ψυχολογία τῶν ἀκροατῶν τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ ἀπ. Παῦλος ἀντιμετώπισε τοὺς πολιτισμοὺς μὲ τέσσερεις τρόπους. Ἄλλοτε τοὺς ἀποδέχτηκε, ἄλλοτε τοὺς σχετικοποίησε, ἄλλοτε συγχρώστηκε μὲ αὐτοὺς καὶ ἄλλοτε τοὺς μετασχημάτισε. Ἔτσι ὁ Παῦλος ἀναδείχθηκε πρότυπο πρὸς μίμηση γιὰ ὅλους καὶ εἰδικώτερα γιὰ τοὺς κατηχητὲς τῆς Ἐκκλησίας μας. «Ἡ πολιτιστικὴ κληρονομιὰ τοῦ χθές, στὴν κατήχηση τοῦ σήμερα» Τὴν τρίτη καὶ τελευταία εἰσήγηση τῆς
ἑσπερίδας ἔκανε ὁ πανοσ. ἀρχιμ. Ἰωαννίκιος Ζαμπέλης, διευθυντὴς τοῦ Κέντρου Νεότητας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λευκάδος καὶ Ἰθάκης μὲ θέμα: «Ἡ πολιτιστικὴ κληρονομιὰ τοῦ χθές, στὴν κατήχηση τοῦ σήμερα». Ὁ εἰσηγητὴς μεταξὺ ἄλλων τόνισε ὅτι πιστὴ στὴν προτροπὴ τοῦ ἀπ. Παύλου «ἃ ἤκουσας πάρ᾽ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις, οἵτινες ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι» (Β Τιμ. 2, 1-2), ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἀγωνίζεται μὲ τὴν κατηχητική της διακονία νὰ παραδώσει τὴν πνευματικὴ σκυτάλη τῆς Παράδοσης στὴ νέα γεννιά. Ὁ «Πολιτισμὸς τῆς ψυχῆς», ἡ πολιτισμικὴ κληρονομιὰ τῆς Ρωμιοσύνης (τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς) μόνο βιωματικὰ μπορεῖ νὰ μεταδοθεῖ μὲ τὴν μύηση καὶ τὴ συμμετοχὴ στὴν ὅλη ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ καὶ μὲ ὀργανωμένα ἐκπαιδευτικὰ προγράμματα γιὰ σχολικὲς ὁμάδες καὶ κατηχητικὲς συντροφιὲς ἢ κατασκηνωτικὲς ὁμάδες· μὲ προσκυνηματικὲς ὁδοιπορίες μέχρι τὰ ἱερὰ σεβάσματα κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας· μὲ τὴ βιωματικὴ
www.imverias.gr
«Αγ. Γραφή, κατήχηση και πολιτισμός»
μύηση στὴ λαϊκὴ παράδοση (πανηγύρια, ἔθιμα, γιορτινὰ καὶ νηστήσιμα μαγειρέματα) καὶ στὸν «ὑλικὸ πολιτισμὸ μας» (παλιὰ μοναστήρια, ἐνοριακοὶ ναοί, ἐξωκκλήσια, εἰκονοστάσια δρόμων κ.α.) Διοργανώσεις ὅπως ἡ «Κατασκήνωση στὴν Πόλη», θεματικὰ χωριὰ («Βηθλεὲμ», τὰ Χριστούγεννα καί «Ἱερουσαλήμ» τὸ Πάσχα), κρυμμένος θησαυρὸς στοὺς ναοὺς τῆς πόλης ἢ σὲ ἕνα παλιὸ μοναστήρι, project μὲ ἀφορμὴ μία εἰκόνα κ.α. μποροῦν νὰ βοηθήσουν στὴν κατεύθυνση αὐτή. Ο χαιρετισμός του σεβασμιωτάτου: «Ἡ συμπλήρωση φέτος εἴκοσι ἐτῶν ἀπό τήν καθιέρωση τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας μεγίστου ἀποστόλου Παύλου ἦταν ἡ ἀφορμή γιά νά ἐπιλέξουμε ὡς θέμα τῶν Κ´ Παυλείων τή σχέση τους μέ τόν πολιτισμό καί τή συμβολή τους σ᾽ αὐτόν. «Παύλεια καί πολιτισμός» εἶναι, λοιπόν, τό γενικό θέμα τῶν φετινῶν ἐκδηλώσεων, γύρω ἀπό τό ὁποῖο περιστρέφονται ὅλες οἱ ἐκδηλώσεις μας καί ἰδιαιτέρως οἱ Ἡμερίδες πού πραγματοποιοῦνται στό πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων. Ἡ ἔννοια τοῦ πολιτισμοῦ ἀποτελεῖ τόν ἕνα ἀπό τούς τρεῖς ἄξονες τοῦ θέματος τῆς σημερινῆς Ἡμερίδος τῶν κατηχητῶν καί τῶν κυκλαρχῶν, ὄχι χωρίς λόγο καί χωρίς σημασία. Διότι, παρότι ὁ πολιτισμός ὡς ὅρος εἶναι νεώτερος, καί σέ μιά πρόχειρη θεώρηση φαίνεται νά μή σχετίζεται ἤ νά μή συνδέεται μέ τήν Ἁγία Γραφή ἤ τήν κατήχηση, δέν ὑπάρχει ἀπολύτως καμία ἀμφιβολία, ἀκόμη καί σέ ἐκείνους πού στέκονται ἐπιφυλακτικά ἤ καί ἀρνητικά ἀπέναντι στήν χριστιανική πίστη καί τήν Ἐκκλησία, ὅτι ἡ Ἁγία Γρα-
Άποψη του ακροατηρίου της Εσπερίδας
φή, ἡ ὀρθόδοξη πίστη καί παράδοση, ὅλα ὅσα δηλαδή ἡ Ἐκκλησία μέ συνεργάτες ἐσᾶς, κατηχητές καί κυκλάρχες, προσπαθεῖ νά μεταδώσει στούς ἀνθρώπους μας, στά παιδιά καί τούς νέους μας ἀλλά καί τούς μεγαλύτερους σέ ἡλικία, εἶναι ἀπολύτως ἀλληλένδετα. Δέν ὑπάρχει καμία ἀμφιβολία ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή πού εἶναι τό βασικό «ἐγχειρίδιο», ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ὁ ὅρος, τῆς Κατηχήσεως, ὡς βασική καί θεμελιώδης πηγή τῆς πίστεώς μας, ἀποτελεῖ καί βάση καί θεμέλιο τοῦ πολιτισμοῦ μας. Διότι ἄν πολιτισμός θεωρεῖται τό σύνολο τῶν ἐπιτευγμάτων τοῦ πνεύματος, κινητήρια δύναμη τοῦ πνεύματος εἶναι ἡ ψυχή, ἡ ψυχή πού τροφοδοτεῖται καί ζεῖ μέσα ἀπό τήν κατήχηση, μέσα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, μέσα ἀπό τήν πίστη στόν Χριστό καί στόν λόγο του. Πόσα ἔργα πολιτισμοῦ θά στερεῖτο ὁ κόσμος, ἐάν δέν ὑπῆρχε ἡ πίστη, ἐάν δέν ὑπῆρχε ἡ Ἁγία Γραφή, ἐάν ἡ Ἐκκλησία δέν δίδασκε καί δέν κατηχοῦσε τόν λόγο ὄχι μόνο μέ τά ὑψηλά νοήματα τῆς θεολογίας ἀλλά καί μέ τά ἁπλά περιστατικά τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ καί τά θαύματα, μέ τή ζωή τῶν ἁγίων της. Ἀλλά καί πόσο μᾶς βοηθᾶ αὐτός ἀκριβῶς ὁ πολιτισμός πού στηρίχθηκε καί οἰκοδομήθηκε ἐπάνω στήν Ὀρθόδοξη πίστη μας, ἐπάνω στήν Ἁγία Γραφή, γιά νά ἐνισχύσουμε τήν κατήχησή μας, γιά νά τήν κάνουμε πιό προσιτή τόσο στά παιδιά ὅσο καί στούς μεγαλύτερους. Δέν εἶναι, ἄλλωστε, τυχαῖο ὅτι οἱ εἰκόνες, μία ἀπό τίς λαμπρότερες ἐκφάνσεις τοῦ πολιτισμοῦ καί τά πιό ἐξαίρετα δείγματα τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς, θεωροῦνται καί ὀνομάζονται ἀπό αἰῶνες «βιβλία τῶν ἀγραμμάτων», γεγονός πού ὑπογραμμίζει τή σημασία τους στήν
παιδευτική διαδικασία καί κατ᾽ ἐπέκταση καί στήν κατήχηση. «Ἁγία Γραφή, κατήχηση καί πολιτισμός» εἶναι τό θέμα τῆς ἀποψινῆς μας Ἡμερίδας στήν ὁποία θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία μέσα ἀπό τίς εἰσηγήσεις τῶν ἐπιλέκτων ὁμιλητῶν μας νά προβληματισθοῦμε γιά τόν ρόλο τους καί στή διακονία μας καί στό κατηχητικό μας ἔργο. Γι᾽ αὐτό θά ἤθελα νά καλωσορίσω ἀπόψε τούς τρεῖς εἰσηγητές μας, τήν κ. Βασιλική Μητροπούλου, ἐπίκουρη καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ, πού θά μᾶς ἀναπτύξει τό θέμα «Ἡ Ἁγία Γραφή στή διακονία τῆς Κατήχησης», τόν κ. Χαράλαμπο Ἀτματζίδη, ἐπίσης ἐπίκουρο καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ, πού θά μιλήσει μέ θέμα «Ἁγία Γραφή καί πολιτισμός», καί τόν πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Ἰωαννίκιο Ζαμπέλη, Διευθυντή τοῦ Κέντρου Νεότητος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λευκάδος, ὁ ὁποῖος θά μᾶς παρουσιάσει τό θέμα: «Ἡ πολιτιστική κληρονομιά τοῦ χθές στήν κατήχηση τοῦ σήμερα». Θά ἤθελα νά τούς εὐχαριστήσω καί τούς τρεῖς θερμά γιατί εἶχαν τήν καλωσύνη νά ἀνταποκριθοῦν μέ προθυμία στήν πρόσκλησή μας καί νά συμμετάσχουν ὡς ὁμιλητές στήν Ἡμερίδα τῶν κατηχητῶν καί κυκλαρχῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, ἰδιαιτέρως ὅμως τόν π. Ἰωαννίκιο πού ὑποβλήθηκε καί στόν κόπο τοῦ ταξιδιοῦ. Θά ἤθελα ἀκόμη νά ἐκφράσω τίς εὐχαριστίες μου καί τόν π. Διονύσιο Ἀνθόπουλο πού ἔχει τήν εὐθύνη τοῦ συντονισμοῦ καί τῆς παρουσιάσεως τῆς Ἡμερίδος μας καί ὅλους ἐσᾶς πού συμμετέχετε στήν ἐκδήλωση αὐτή καί ὑποστηρίζετε τό κατηχητικό ἔργο τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας».
Παύλειος Λόγος
15
εκδηλώσεις σε Βέροια και Νάουσα
Τ
ό Σάββατο 7 Ἰουνίου τό ἀπόγευμα πραγματοποιήθηκε στό Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βέροιας ἡ καθιερωμένη μαθητική ἐπίδειξη «Νέοι Σολίστες» τοῦ παραρτήματος Βεροίας τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας. Τήν ἐκδήλωση παρουσίασε ὁ πανοσ. ἀρχιμ. Ἀρσένιος Χαλδαιόπουλος, ἐνῶ τό καλλιτεχνικό μέρος ὁ καλλιτεχνικός Διευθυντής τῶν Παυλείων κ. Γεώργιος Ὀρδουλίδης. Στήν ἀρχή χαιρετισμό ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων. Ἐκτός ἀπό τούς μικρούς σολίστες πού ἐντυπωσίασαν τό κοινό μέ τήν ποιότητα καί τό ἐπίπεδο τῆς μουσικῆς τους παιδείας, παρουσίασαν τή δουλειά τους ἡ Χορωδία τῆς Σχολῆς ὑπό τή διεύθυνση του κ. Σωτηρίου Σερδαλῆ, καθώς καί ἡ Παιδική Χορωδία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ὑπό τή διεύθυνση τῆς κ. Δόξας Γουργουλιάτου. Ἀνάλογη ἐκδήλωση τοῦ τοπικοῦ παραρτήματος τῆς Σχολῆς Νάουσας πραγματοποιήθηκε στήν αἴθουσα τῆς Εὐξείνου Λέσχης τό Σάββατο 15 Ἰουνίου μέ μεγάλη συμμετοχή κοινοῦ.
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου στή Βέροια. Μετά τή μεγάλη μουσική ἐκδήλωση τῆς προηγουμένης Κυριακῆς μέ τήν ὁποία ἐγκαινιάσαμε τίς πολιτιστικές καί καλλιτεχνικές ἐκδηλώσεις τῶν Κ´ Παυλείων πού πραγματοποιοῦνται φέτος στήν Ἱερά Μητρόπολή μας ὑπό τόν γενικό τίτλο «Παύλεια καί πολιτισμός», ἀπόψε ἔχουμε τή χαρά νά παρακολουθήσουμε τήν πρώτη καλλιτεχνική ἐκδήλωση τῶν φετινῶν Παυλείων, τή μαθητική ἐπίδειξη τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί συγκεκριμένα τῶν μαθητῶν τοῦ Παραρτήματος τῆς Βεροίας, πού πραγματοποιεῖται καί φέτος, ὅπως καί κάθε χρόνο ὑπό τόν τίτλο «Νέοι σολίστες».
16
Παύλειος Λόγος
Η Χορωδία της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Οἱ νέοι σολίστες μας, τά παιδιά δηλαδή καί οἱ νέοι, πού ὅπως κάθε χρόνο ἔτσι καί φέτος ἄρχισαν ἤ συνέχισαν νά σπουδάζουν βυζαντινή καί παραδοσιακή μουσική στή Σχολή τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, μᾶς δείχνουν τούς θησαυρούς τοῦ πολιτισμοῦ πού δημιουργήθηκαν μέσα στήν Ἐκκλησία μας ὡς ἔκφραση τῆς πίστεως καί εὐλαβείας, ἀλλά καί τούς θησαυρούς τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς, πού δημιούργησαν οἱ πατέρες μας δίνοντας εἰκόνα καί ἦχο, μορφή καί φωνή στά συναισθήματά τους, στίς λαχτάρες καί τούς καημούς τους, στίς χαρές καί τίς λύπες τους. Καί αὐτούς τούς θησαυρούς τοῦ πολιτισμοῦ μας, τοῦ πολιτισμοῦ τῶν πατέρων μας, πού μᾶς παρέδωσαν ὡς πολύτιμη παρακαταθήκη, προσπαθοῦμε ἐδῶ στήν Ἱερά Μητρόπολή μας νά διατηροῦμε καί νά προάγουμε καί μέ τή Σχολή Βυζαντινῆς καί Παραδοσιακῆς Μουσικῆς καί μέ τά «Παύλεια» καί μέ ἄλλες πρωτοβουλίες καί δραστηριότητες πού ἀναλαμβάνουμε. Καί διατηροῦμε αὐτούς τούς
θησαυρούς μεταδίδοντάς τους στά παιδιά καί στούς νέους μας ὡς τόν ἐθνικό καί θρησκευτικό μας πλοῦτο πού καλοῦνται νά συντηρήσουν καί νά ἀνανεώσουν μέ τή δύναμη τῆς δικῆς τους νεανικῆς ψυχῆς. Ἕνα δεῖγμα αὐτῆς τῆς προσπαθείας τῶν μαθητῶν καί τῶν καθηγητῶν τῆς Σχολῆς μας θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά ἀπολαύσουμε ἀπόψε. Καί γι᾽ αὐτό θά ἤθελα νά συγχαρῶ ἐκ τῶν προτέρων ὅλους τούς μαθητές τῆς Σχολῆς πού συμμετέχουν στήν ἐκδήλωση καί τούς καθηγητές πού συνέβαλαν στήν προετοιμασία, ἰδιαιτέρως ὅμως τήν παιδική χορωδία ὑπό τή διεύθυνση τῆς κ. Δόξας Γουργουλιάτου, τήν ὁποία καί εὐχαριστῶ θερμά. Εὐχαριστίες ὀφείλουμε ἀκόμη στόν διευθυντή τῆς Σχολῆς μας, τόν κ. Γ. Ὀρδουλίδη καί τόν π. Ἀρσένιο Χαλδαιόπουλο γιά τήν παρουσίαση τῆς ἀποψινῆς ἐκδηλώσεως, τήν ὁποία καί σᾶς καλῶ νά ἀπολαύσετε, ὑποδεχόμενοι τούς νέους
www.imverias.gr
«Νέοι Σολίστες»
σολίστες μας μέ ἕνα θερμό χειροκρότημα.
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου στή Νάουσα Συνεχίζοντας τίς μουσικές ἐκδηλώσεις τῶν Κ´ Παυλείων ἔχουμε ἀπόψε τή χαρά νά παρακολουθήσουμε μία ἀκόμη ἐκδήλωση ὑπό τόν τίτλο «Νέοι σολίστες». Ἔχουμε τή χαρά νά ἀκούσουμε καί νά χειροκροτήσουμε τούς μαθητές τοῦ Παραρτήματος τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς καί παραδοσιακῆς μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας τῆς πόλεώς μας πού θά μᾶς παρουσιάσουν τό πρόγραμμα πού ἑτοίμασαν συμμετέχοντας μέ τόν τρόπο αὐτό στίς ἑορταστικές ἐκδηλώσεις τῶν «Παυλείων» πρός τιμήν τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου. Ἡ Νάουσα πού δικαιολογημένα καυχᾶται γιά τή μουσική της παράδοση ἔχει ἀπόψε τήν εὐκαιρία νά καμαρώσει τούς μικρούς καί νεαρούς σολίστες μας, τά παιδιά καί τούς νέους μας πού ἀγαποῦν τή μουσική, ἀλλά καί ἀναγνωρίζουν τόν πλοῦτο καί τήν ἀξία τῆς ἑλληνικῆς μουσικῆς, εἴτε αὐτή εἶναι ἡ βυζαντινή εἴτε ἡ παραδοσιακή, καί τόν διδάσκονται καί ἐμβαθύνουν σ᾽αὐτόν μέσα στή Σχολή τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας. Καί συγχρόνως τοῦ δίνουν καί καινούργια ζωή, γιατί ἡ μουσική καί τά τραγούδια ζοῦν ὅσο τά τραγουδοῦμε, ὅσα τά ἀκοῦμε, ὅσο περνοῦν ἀπό γενιά σέ γενιά. Καί τά παιδιά μας, οἱ νέοι σολίστες μας, μέ τή βοήθεια καί τήν καθοδήγηση τῶν καθηγητῶν τῆς Σχολῆς μας αὐτό ἀκριβῶς ἐπιτυγχάνουν. Διαφυλάττουν τόν πολιτισμό τῆς μουσικῆς πού μᾶς παρέδωσαν οἱ πατέρες μας καί τόν συνεχίζουν καί τόν ἀναζωογονοῦν καί
Η Παιδική Χορωδία της Ιεράς Μητροπόλεως μέσα ἀπό τά μαθήματα πού παρακολουθοῦν ὅλο τόν χρόνο, ἀλλά καί μέσα ἀπό τίς ἐκδηλώσεις αὐτές πού πραγματοποιοῦνται στά «Παύλεια» κάθε χρόνο καί ἰδιαιτέρως φέτος, στά εἰκοστά ἐπετειακά «Παύλεια», πού πραγματοποιοῦνται ὑπό τόν γενικό τίτλο «Παύλεια καί πολιτισμός». Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ὅλες αὐτές οἱ μαθητικές ἐπιδείξεις τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς καί Παραδοσιακῆς Μουσικῆς πού πραγματοποιοῦνται κάθε χρόνο στά Παύλεια παράγουν πολιτισμό, εἶναι πολιτισμός, καί αὐτό μᾶς δίνει μεγάλη χαρά καί ἀποτελεῖ ἰδιαίτερη ἱκανοποίηση
Από την εκδήλωση που έγινε στην Εύξεινο Λέσχη Ναούσης
γιά ὅλους μας. Γι᾽ αὐτό καί θά ἤθελα νά συγχαρῶ ὅσους τούς καθηγητές καί τόν διευθυντή τῆς Σχολῆς μας, τόν κ. Γ. Ὀρδουλίδη, γιά τήν προσπάθειά τους καί γιά τή διοργάνωση καί αὐτῆς τῆς συναυλίας· νά συγχαρῶ τούς γονεῖς πού στέλνουν τά παιδιά τους στή Σχολή Βυζαντινῆς καί Παραδοσιακῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, ἀλλά περισσότερο ἀπό ὅλους νά συγχαρῶ τά παιδιά καί τούς νέους μας, τούς νέους σολίστες πού ἀπόψε θά τραγουδήσουν καί θά παίξουν γιά μᾶς. Ἄς τούς χειροκροτήσουμε καί ἄς τούς ἀπολαύσουμε.
Παύλειος Λόγος
17
νεανικές δράσεις στην Αλεξάνδρεια
Τ
ήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στόν ἱερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀλεξάνδρειας. Μετά τό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας πραγματοποιήθηκε, στό πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων τῶν Κ´ Παυλείων, ὑπαίθρια θεματική σειρά δράσεων περιβαλλοντικοῦ χαρακτήρα μέ τίτλο «Περιβαλλοντικός Πολιτισμός». Ἡ δρᾶσις, σύμφωνα μέ τούς διοργανωτές, ἀφοροῦσε παιδιά, ἀλλά καί ὅσους αἰσθάνονται παιδιά. Ἔγινε μέ ἀφορμή τήν Παγκόσμια Ἡμέρα Περιβάλλοντος, σέ συνεργασία μέ τό Σῶμα Ἑλλήνων Προσκόπων Ἀλεξάνδρειας. Τό πρόγραμμα περιελάμβανε ποδηλατικό γῦρο τῆς πόλης καί στή συνέχεια διάφορες οἰκολογικές δράσεις καί παιγχνίδια. Σέ ὅλους τούς συμμετέχοντες μοιράστηκαν ἀναμνηστικά δώρα ἐνῶ ἕνας τυχερός κέρδισε ἕνα ὁλοκαίνουργιο ποδήλατο.
Στήν ὁμιλία του, κατά τή θεία λειτουργία ὁ σεβασμιώτατος τόνισε: «Τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἦν μέν ἀεί καί ἔστι καί ἔσται, οὔτε ἀρξάμενον οὔτε παυσόμενον». Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς σήμερα καὶ ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τή γενέθλιο ἡμέρα της καί πανηγυρίζει τήν ἐπιδημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς συνηγμένους εἰς τό ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Πανηγυρίζει τό παράδοξο καί παράξενο γεγονός τῆς βιαίας πνοῆς τοῦ ἀνέμου καί τῆς καθόδου τῶν πυρίνων γλωσσῶν ἐπί τούς ἀποστόλους, τό ὁποῖο σηματοδοτεῖ τήν ἐπιδημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Συγχρόνως ὅμως ἡ Ἐκκλησία μας σπεύδει νά διευκρινίσει μέ τήν ὑμνολογία της ὅτι τό Πανάγιο Πνεῦμα δέν ἦλθε στιγμιαῖα στή γῆ. Δέν ἦλθε τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς γιά νά φωτίσει τούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί στή συνέχεια ἐπέστρεψε στόν οὐρανό. Τό ἅγιο Πνεῦμα ὡς «πανταχοῦ παρόν» ὑπῆρχε ἀνέκαθεν
18
Παύλειος Λόγος
στή γῆ, ἤ μᾶλλον ὑπῆρχε ἀνέκαθεν στόν κόσμο πρίν ἀκόμη νά δημιουργηθεῖ. Εἶναι τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τό ὁποῖο, ὅπως ἀναφέρει ἡ Παλαιά Διαθήκη «ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος», ὅταν κυριαρχοῦσε σκότος καί ἄβυσσος στόν κόσμο. Εἶναι τό
πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τό ὁποῖο ἐμφανιζόταν σέ κρίσιμες στιγμές τῆς ἱστορίας γιά νά σηματοδοτήσει τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Δέν ἐμφανίζεται, λοιπόν, γιά πρώτη φορά στόν κόσμο οὔτε ἀπουσίαζε ἀπό αὐτόν μέχρι τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Τό ἅγιο Πνεῦμα ὑπῆρχε πάντοτε στόν κόσμο, διότι ὁ κόσμος δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει χωρίς αὐτό. Ἄν ὅμως ἡ ἐμφάνισή του τονίζεται τόσο κατά τή σημερινή ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, εἶναι διότι τό ἅγιο Πνεῦμα ἐπιδημεῖ στούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἔρχεται δηλαδή στόν καθένα ἀπό αὐτούς προσωπικά γιά νά τούς διδάξει, κατά τήν ὑπόσχεση τοῦ Χριστοῦ, καί νά τούς ἐξηγήσει ὅσα δέν εἶχαν μπορέσει λόγω τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας νά κατανοήσουν ἀπό τή διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ. Ἔρχεται γιά νά τούς ἐνισχύσει στήν πίστη καί νά τούς ἐνδυναμώσει στήν ἀποστολή πού εἶχαν ἀναλάβει, νά κηρύξουν τόν Χριστό στά πέρατα τοῦ κόσμου. Ἔρχεται γιά νά ἐνοικήσει στήν ψυχή καί τόν νοῦ τους καί νά μείνει ἐκεῖ, γιά νά τούς καθοδηγεῖ «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν».
Από την αρχιερατική θεία Λειτουργία της Πεντηκοστής στην Αλεξάνδρεια
www.imverias.gr
«Περιβαλλοντικός πολιτισμός»
Ο σεβασμιώτατος δίνει το σύνθημα για την έναρξη της ποδηλατοδρομίας Αὐτό εἶναι, ἀδελφοί μου, τό κρίσιμο σημεῖο, τό σημεῖο πού διαφοροποιεῖ τόν τρόπο τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν κόσμο μετά τήν Πεντηκοστή. Τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν ὑπάρχει ἁπλῶς στόν κόσμο, ἀλλά ἐνοικεῖ καί στούς ἀνθρώπους προσωπικά, ἀρχίζοντας ἀπό τούς ἀποστόλους καί μαθητές τοῦ Κυρίου καί συνεχίζοντας σέ ὅλους ὅσους δι᾽ αὐτῶν πίστευσαν στόν Χριστό. Καί αὐτό, ἀδελφοί μου, ἀποτελεῖ τή δωρεά τοῦ Χριστοῦ σέ μᾶς τούς ἀνθρώπους,
καί ἀποτελεῖ μέρος τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Διότι, ὅπως ὁ ὑλικός κόσμος δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει χωρίς τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἔτσι καί ὁ πνευματικός κόσμος δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει χωρίς αὐτόν. Ἡ παρουσία του εἶναι αὐτή πού συγκροτεῖ ὅλον τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ παρουσία του εἶναι αὐτή τήν ὁποία ἐπικαλούμεθα σέ κάθε μυστήριο, διότι δι᾽ αὐτοῦ τελειοῦνται τά μυστήρια καί ἀποδεικνύονται σωστικά, καί δι᾽ αὐτοῦ ἐπιτυγχάνουμε
Μικροί και μεγάλοι έτοιμοι για τον ποδηλατικό γύρο της πόλης
τή σωτηρία μας, ἐφόσον βεβαίως τό ἀποδεχόμαστε στή ζωή μας καί στήν ψυχή μας. Καί αὐτό ἐξαρτᾶται ἀποκλειστικά ἀπό ἐμᾶς καί ἀπό τίς ἐπιλογές τῆς ζωῆς μας. Ὁ Χριστός θά μποροῦσε νά στείλει στούς μαθητές τό Πανάγιο Πνεῦμα ἐκεῖ πού θά βρισκόταν ὁ καθένας, διότι τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν περιορίζεται οὔτε ἀπό τόν τόπο οὔτε ἀπό τόν χρόνο, ὅμως ζητᾶ ἀπό τούς μαθητές του νά περιμένουν ὅλοι μαζί τήν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι᾽ αὐτό καί οἱ μαθητές του μετά τήν Ἀνάληψή του παραμένουν στό ὑπερῶο καί περιμένουν τήν ἐκπλήρωση τῆς ὑποσχέσεως τοῦ διδασκάλου τους ὄχι συζητῶντας ἤ ἀσχολούμενοι μέ ἄλλα πράγματα, ἀλλά προσευχόμενοι καί προετοιμαζόμενοι διά τῆς προσευχῆς γιά τήν ἐπιφοίτησή του. Αὐτά ἀκριβῶς τά δύο στοιχεῖα πού προηγοῦνται τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δείχνουν καί σέ μᾶς τίς προϋποθέσεις ὑπό τίς ὁποῖες μποροῦμε νά δεχθοῦμε καί ἐμεῖς τό Πανάγιο Πνεῦμα. Κι ἄν οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ ἦταν συγκεντρωμένοι στό ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ προσευχόμενοι, ἐμεῖς ἔχουμε, ἀδελφοί μου, τό νοητό ὑπερῶο μας, τούς ναούς μας, μέσα στούς ὁποίους προσευχόμενοι μαζί μέ τούς ἀδελφούς μας, μποροῦμε νά δεχθοῦμε καί ἐμεῖς τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν ψυχή μας καί νά τό διατηρήσουμε, ὥστε νά μᾶς καθαρίζει ἀπό πάσης κηλίδος καί νά μᾶς ὁδηγεῖ στή σωτηρία μας.
Παύλειος Λόγος
19
αντιαιρετική εσπερίδα στην Αλεξάνδρεια
Τ
ὴν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὸ ἀπόγευμα διοργανώθηκε στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τῆς ἐνορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀλεξανδρειας, στὸ πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων, ἀντιαιρετικὴ ἑσπερίδα μὲ θέμα «Ἐν Πνεύματι καὶ Ἀληθεία». Χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ἐνῶ τοὺς εἰσηγητὲς καὶ τὴν ὅλη ἐκδήλωση παρουσίασε ὁ ἀρχιερατικὸς ἐπίτροπος Ἀλεξανδρείας καὶ διευθυντὴς τοῦ Γραφείου Νεότητας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἀρχιμ. Διονύσιος Ἀνθόπουλος.
«Ἀπαντήσεις σὲ βασικὲς πλάνες τῶν Πεντηκοστιανῶν» Δεύτερος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ πανοσ. ἀρχιμανδρίτης Αὐγουστῖνος Μύρου, Δρ. Θεολογίας καὶ ἡγούμενος τῆς ἱερᾶς Μονῆς ἁγίου Νεκταρίου Παλαιογρατσάνων, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα: «Ἀπαντήσεις σὲ βασικὲς πλάνες τῶν Πεντηκοστιανῶν». Ὁ εἰσηγητὴς τόνισε ὅτι οἱ Πεντηκοσταινοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι ἀποτελοῦν τὴν ἀληθινὴ
Ἀπορρίπτουν τὴν εἰδικὴ ἱερωσύνη, ἐνῶ ὑπάρχει στὴν Π.Δ. εἰδικὴ τάξη ἱερωσύνης γιὰ τὶς θυσίες καὶ στὴν Κ.Δ. ὁ Χριστὸς ἀναθέτει τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μόνο στοὺς Ἀποστόλους καὶ στοὺς Διαδόχους τους. Εἰσαγάγουν τὸ καινοφανὲς καὶ ἄγνωστο σὲ ὅλους τοὺς αἰῶνες δόγμα τῆς ἁρπαγῆς τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὁρίζουν συγκεκριμένους καιροὺς γιὰ τὴν ἁρπαγή, χωρὶς ὅμως αὐτὴ νὰ πραγματοποιεῖται τελικά… Αὐτὲς καὶ πολλὲς ἄλλες πλάνες εἶναι ἱκανὲς νὰ προβληματίσουν ἐκείνους ποὺ εἰλικρινὰ ἀναζητοῦν τὴν ἀλήθεια.
«Οἱ κακοδοξίες τῶν ψευδομαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ» Τρίτος καὶ τελευταῖος εἰσηγητὴς τῆς ἑσπερίδας ἦταν ὁ πανοσ. ἀρχιμανδρίτης Θεόφιλος Λεμοντζής, ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ Δρ. θεολογίας καὶ «Ὁ προσηλυτισμὸς ὑπεύθυνος τοῦ Ἀντιαικαὶ οἱ συνήθεις ρετικοῦ Γραφείου τῆς μεθοδεύσεις» Ἱερᾶς Μητρορπόλεως Πρῶτος εἰσηγηγτὴς Βεροίας, Ναούσης καὶ ἦταν ὁ πρωτοπρεβύΚαμπανίας, ὁ ὁποῖος τερος Βασίλειος Γεἀνέπτυξε τὸ θέμα: ωργόπουλος, ἐπίκου«Οἱ κακοδοξίες τῶν ρος καθηγητὴς τῆς ψευδομαρτύρων τοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Ἰεχωβᾶ». Ὁ εἰσηΟι ομιλητές της εσπερίδας με τον σεβασμιώτατο μετά την ολοκλήρωσή της ΑΠΘ καὶ ἐπιστημογητὴς ἀναφέρθηκε σὲ νικὸς συνεργάτης τῆς γενικὲς πληροφορίες γιὰ τὶς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς κακοδοξίες τῶν ψευδομαρἘκκλησία καὶ λατρεύουν τὸν Θεὸ ὅπως ἐπὶ τῶν αἱρέσων, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ τύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ ὅπως π.χ. τί ὑποστηρίἀκριβῶς καὶ οἱ ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ. θέμα: «Ὁ προσηλυτισμὸς καὶ οἱ συνήθεις ζουν γιὰ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τί διδάσκει ἡ Ὁ ἰσχυρισμός τους ἀποτελεῖ πλάνη, διότι μεθοδεύσεις». Ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι Ὀρθόδοξη Θεολογία. Παρομοίως γιὰ τὸν δὲν διατηροῦν τὴν ἑνότητα (μέσα σὲ ἕναν ὁ προσηλυτισμὸς εἶναι ἕνα φαινόμενο μὲ Τριαδικὸ Θεό, γιὰ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. γιὰ αἰώνα ἱστορίας τους ἔχουν χωρισθεῖ σὲ μεγάλη προϊστορία στὸν Ἑλλαδικὸ χῶρο. δεκάδες παρατάξεις καὶ δὲν ἔχουν ἀδιάκο- τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, Προσδιόρισε, ἀνέφερε καὶ τεκμηρίωσε μὲ γιὰ τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους, γιὰ τὸν πη ἀποστολικὴ διαδοχή). παραδείγματα ἀπὸ ἔντυπα τῶν διαφόρων Ἰσχυρίζονται ὅτι θεμέλιο τῆς πίστεώς τους Τίμιο Σταυρό. γιὰ τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώαἱρετικῶν κινήσεων τὶς διάφορες προπου, γιὰ τὴν δευτέρα Παρουσία, γιὰ τὸν εἶναι μόνο ἡ Ἁγία Γραφή, ἀλλὰ ἀγνοοῦν συλητιστικὲς μεθοδεύσεις ποὺ χρησιἈρμαγεδώνα, γιὰ τὸν πόλεμο καὶ τὴν σητὴ σχέση τῆς Ἁγίας Γραφῆς μὲ τὴν μία μοποιοῦν. Ὁρισμένες μάλιστα ἐξ αὐτῶν μαία, γιὰ τὴν αἱμοδοσία, γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἀληθινὴ Ἐκκλησία καὶ τὸ πραγματικὸ στοχεύουν στὴ δυσφήμιση τῆς Ὀρθόδοκαὶ τὰ Μυστήρια. Ἀφοῦ ἀναφέρθηκε στὶς νόημα τῆς θεοπνευστίας. Ὁμιλοῦν γιὰ ξης Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ κακοδοξίες τῶν αἱρετικῶν ἀντιπαράβαλε δύο βαπτίσματα, τὸ βάπτισμα στὸ νερὸ Κράτους τόσο στὸ ἐσωτερικὸ ὅσο καὶ στὸ τὴν ὀρθόδοξη θεολογικὴ διδασκαλία, καὶ βάπτισμα στὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἐνῶ εἶναι ἐξωτερικό, μὲ σκοπὸ τὴν κατάργηση τοῦ παραθέτοντας καὶ παραδείγματα. γνωστὸ ὅτι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ περὶ προσυλητισμοῦ Νόμου. ὁμιλεῖ γιὰ «ἕνα Βάπτισμα».
20
Παύλειος Λόγος
www.imverias.gr
«Εν πνεύματι και αληθεία»
Μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση τῶν εἰσηγήσεων οἱ ὁμιλητὲς εἶχαν τὴν εὐκαιρία νὰ ἀπαντήσουν σὲ διάφορα ἐρωτήματα ποὺ ἔθεσαν οἱ ἀκροατές.
Χαιρετισμός σεβασμιωτάτου Τή φράση τοῦ Χριστοῦ ἀπό τή συνομιλία του μέ τήν Σαμαρείτιδα στό φρέαρ τοῦ Ἰακώβ ἐπιλέξαμε ὡς τίτλο γιά τήν σημερινή ἐκδήλωση, τήν πρώτη ἀντιαιρετική Ἡμερίδα, τήν ὁποία ὀργάνωσε καί πραγματοποιεῖ ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας στήν Ἀλεξάνδρεια στό πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων. Ἡ διοργάνωσή της ὡς ἐκδήλωση τῶν Παυλείων δέν εἶναι καθόλου συμπτωματική, καθώς ὁ ἴδιος ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος προλέγει καί προειδοποιεῖ γιά τόν κίνδυνο τῶν αἱρετικῶν πού θά ἐμφανισθοῦν μέσα στήν Ἐκκλησία καί τόν κόσμο προκειμένου νά ἀποσπάσουν τούς πιστούς ἀπό τήν Ἐκκλησία καί κατά συνέπεια ἀπό τή σωτηρία. Καί τό κάνει μιλῶντας στήν Ἔφεσο ἐνώπιον τῶν πρεσβυτέρων τῆς Ἐκκλησίας πού εἶχε προσκαλέσει ἀπό ὅλες τίς γειτονικές πόλεις καί γνωρίζοντας ὅτι εἶναι ἡ τελευταία φορά πού τούς συναντᾶ. «Ἐγώ οἶδα», τούς λέγει, «ὅτι εἰσελεύσονται μετά τήν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μή φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου, καί ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τούς μαθητάς ὀπίσω αὐτῶν». Ὁ προσωπικός τόνος πού χρησιμοποιεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος δείχνει τή σημασία πού δίνει στόν κίνδυνο πού ἐλλοχεύει γιά τούς πιστούς. Γνωρίζω, λέγει, ὅτι μετά ἀπό ἐμένα θά ἔρθουν βαρεῖς λύκοι πού δέν θά ἐνδιαφέρονται γιά τό ποίμνιο καί ἀκόμη ὅτι θά ὑπάρξουν ἄνθρωποι ἀπό σᾶς πού θά παραποιήσουν τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ μέ σκοπό νά παρασύρουν τούς πιστούς καί νά τούς πάρουν μέ τό μέρος τους. Καί αὐτή ἡ ἀναφορά τοῦ ἀποστόλου Παύλου δέν εἶναι, βεβαίως, ἡ μοναδική ἀναφορά του στίς αἱρέσεις καί τούς αἱρετικούς. Ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος τό κάνει συχνά, γιατί θέλει νά προειδοποιήσει τούς πιστούς καί τήν Ἐκκλησία ὥστε νά προφυλαχθοῦν ἀπό τόν κίνδυνο τῶν αἱρέσεων, πού ὑφίστατο καί ὑφίσταται, διότι οἱ ἄνθρωποι συχνά δέν ἀκολουθοῦν τόν ὀρθό δρόμο τῆς πίστεως καί τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ. Ποιός εἶναι ὁ ὀρθός δρόμος; Εἶναι αὐτός τόν ὁποῖο ὑποδεικνύει ὁ Χριστός στή Σαμαρείτιδα καί θέσαμε ὡς τίτλο τῆς Ἡμερίδος μας. Ὅταν ἐκείνη τόν ρωτᾶ ἄν οἱ Σαμαρεῖτες ἤ οἱ Ἰουδαῖοι λατρεύουν ὀρθά τόν Θεό, ὁ Χριστός τῆς ἀπαντᾶ ὅτι ὁ σωστός τρόπος λατρείας τοῦ Θεοῦ εἶναι «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ». Ἡ ἀναφορά τοῦ Χριστοῦ στό πνεῦμα ἀφορᾶ στήν ἀντιδιαστολή μέ τήν ὕλη, ἐννοεῖ δηλαδή ὅτι ὁ Θεός δέν ἀρέσκεται σέ ὑλική λατρεία, σέ θυσίες ζώων καί ἄλλα παρόμοια, πού συνηθιζόταν τήν ἐποχή ἐκείνη, ἀλλά εὐαρεστεῖται μέ τήν
πνευματική λατρεία, προϋπόθεση καί θεμέλιο τῆς ὁποίας εἶναι ἡ ἀλήθεια. Διότι δέν μπορεῖ κανείς νά λατρεύει ὀρθά τόν Θεό, ἐάν δέν τόν πιστεύει ὀρθά. Καί δέν μπορεῖ νά τόν πιστεύει ὀρθά, ἐάν δέν τόν πιστεύει ἀληθινά. Ἐάν δέν πιστεύει, δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος στόν Θεό, ὅπως εἶναι, ἤ μᾶλλον ὅπως αὐτός μᾶς ἀποκάλυψε τόν ἑαυτό του διά Ἰησοῦ Χριστοῦ καί διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε σφάλλει καί παρεκκλίνει ἀπό τήν ἀλήθεια καί χωρίζεται ἀπό τήν Ἐκκλησία καί γίνεται αἱρετικός. Καί ὁ αἱρετικός δέν περιορίζει τήν πλάνη του μόνο στόν ἑαυτό του ἀλλά θέλει νά παρασύρει καί ἄλλους σ᾽ αὐτήν. Ἡ ἀλήθεια, λοιπόν, σχετικά μέ τόν Θεό δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖο μπορεῖ νά κατακτήσει ὁ ἄνθρωπος μόνος του, διότι ὁ Θεός καί ἡ γνώση του ὑπερβαίνει τίς ἀνθρώπινες δυνάμεις καί τήν ἀνθρώπινη λογική. Ἡ ἀλήθεια σχετικά μέ τόν Θεό εἶναι αὐτή πού μᾶς ἀποκάλυψε ὁ Χριστός· ἀλλά ἐπειδή καί ἡ κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀληθείας δέν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση γιά τόν ἄνθρωπο, γι᾽ αὐτό ὁ Θεός ἔστειλε τό Πανάγιο Πνεῦμα τό ὁποῖο παραμένει στούς αἰῶνες ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ γιά νά διερμηνεύει, γιά νά μᾶς ἐξηγεῖ, αὐτήν τήν ἀλήθεια γιά τόν Θεό πού μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός. Κατά συνέπεια ὁτιδήποτε δέν συμβαίνει μέσα στήν Ἐκκλησία, ὁτιδήποτε δέν ἔχει τή σύμφωνη γνώμη ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, δέν μπορεῖ νά ἀνταποκρίνεται στήν ἀλήθεια, δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀλήθεια, καί εἶναι πλάνη καί αἵρεση. Πολλοί εἶναι αὐτοί οἱ ὁποῖοι κατά τή διάρκεια τῶν εἴκοσι αἰώνων τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς μέχρι σήμερα, ἐπιχείρησαν νά ἑρμηνεύσουν μέ τόν δικό τους τρόπο τήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας. Πολλοί εἶναι αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίσθηκαν ὅτι διδάσκουν καί ἑρμηνεύουν μέ τή χάρη καί τόν φωτισμό τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὅπως τό κάνουν στίς ἡμέρες μας οἱ αἱρετικοί Πεντηκοστιανοί. Ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν δρᾶ ἐκτός Ἐκκλησίας, δέν φωτίζει καί δέν σοφίζει ἀνθρώπους πού ἀρνοῦνται τήν Ἐκκλησία, πού ἀποσχίζονται καί ἀπομακρύνονται ἀπό αὐτήν, καί νομίζουν ὅτι αὐτοί μποροῦν νά ἑρμηνεύσουν καλύτερα ἀπό τήν Ἐκκλησία τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶναι δέσμιοι τοῦ ἐγωισμοῦ τους. Ὁ ἐγωισμός εἶναι ἡ βασική αἰτία τῶν αἱρέσεων, διότι ὅποιος ἔχει ταπείνωση αὐτός ὑπακούει στήν Ἐκκλησία, καί ἀκόμη καί ἐάν κάποια φορά ὡς ἄνθρωπος πλανηθεῖ, μετανοεῖ καί ἐπιστρέφει στήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως συνέβη ἀκόμη καί μέ ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὅσοι ὅμως ἔχουν ἐγωισμό, αὐτοί καί ἐάν κατανοήσουν ὅτι πλανήθηκαν, ἐμμένουν στήν πλάνη καί ἀπομακρύνονται ἀπό τήν Ἐκκλησία καί τήν ἀλήθειά της καί γίνονται αἱρετικοί. Θέλοντας μάλιστα νά αὐτοεπιβεβαιωθοῦν προσπαθοῦν νά παρασύρουν καί ἄλλους γιά νά μήν εἶναι μόνοι τους στήν ἀπώλεια καί τήν κατα-
στροφή, ὅπως τό ἔκανε ὁ Ἑωσφόρος, ὁ ὁποῖος παρέσυρε ὁλόκληρο τάγμα ἀγγέλων στήν ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό καί τήν ἀπώλεια. Γι᾽ αὐτόν τόν λόγο καί οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱ αἱρετικοί, εἶναι ἐπικίνδυνοι, ὅπως μᾶς προειδοποίησε ὁ ἀπόστολος Παῦλος· καί γι᾽ αὐτό εἶναι ἀνάγκη νά τούς γνωρίζουμε, νά γνωρίζουμε τίς πλάνες πού ὑποστηρίζουν, νά γνωρίζουμε πῶς πρέπει νά τούς ἀντιμετωπίζουμε, ὥστε νά μήν θέτουμε τόν ἑαυτό μας στόν κίνδυνο νά μᾶς παρασύρουν. Διότι συχνά οἱ αἱρετικοί ἐμφανίζονται μέ τό προσωπεῖο τοῦ καλοῦ καί εὐσεβοῦς χριστιανοῦ, τό ὁποῖο μπορεῖ νά μᾶς ἐξαπατήσει, ἐάν δέν ξέρουμε τί πρεσβεύουν αὐτοί ἀλλά καί ποιά εἶναι ἡ δική μας ἀληθινή πίστη. Θά πρέπει νά γνωρίζουμε, λοιπόν, ἀλλά καί νά εἴμαστε προσεκτικοί. Νά μήν ἐμπιστευόμαστε κανένα πού μᾶς μιλᾶ δῆθεν γιά τόν Χριστό ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, νά μήν ἀκολουθοῦμε κανένα σέ χώρους πού δέν σχετίζονται μέ τούς χώρους τῆς Ἐκκλησίας μας, γιατί εἶναι εὔκολο νά παρασυρθοῦμε ἀλλά δύσκολο νά ἀπομακρυνθοῦμε στή συνέχεια ἀπό αὐτούς. Οἱ αἱρετικοί, ἀδελφοί μου, εἴτε εἶναι ἀνήκουν στούς Πεντηκοστιανούς εἴτε ἀνήκουν στούς Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, καί ἀναφέρομαι σ᾽ αὐτούς, διότι εἶναι δύο αἱρέσεις οἱ ὁποῖες δροῦν στήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί στήν πόλη καί τήν περιοχή σας, εἶναι «λύκοι βαρεῖς», ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, πού δέν θέλουν τό καλό τῶν πιστῶν, ἀλλά θέλουν νά συγκεντρώνουν κόσμο στήν αἵρεσή τους, γιά νά ὠφελοῦνται ἀπό αὐτούς. Καί ὅ,τι ἐνδεχομένως κατά καιρούς προσφέρουν, τό κάνουν μόνο γιά νά ἐντυπωσιάσουν καί νά παρασύρουν ὅσους δέν τούς γνωρίζουν στήν πλάνη τους. Μέ σκοπό, λοιπόν, τήν ἐνημέρωσή σας καί τήν προστασία σας ἀπό κάθε αἱρετικό, διοργανώσαμε τήν ἀποψινή ἀντιαιρετική ἐκδήλωση μέ ἐκλεκτούς ὁμιλητές πού θά μᾶς ἀναπτύξουν πολύ ἐνδιαφέροντα καί σημαντικά θέματα σχετικά μέ τίς αἱρέσεις καί τούς αἱρετικούς, ὥστε καί σεῖς νά γνωρίζετε καί νά μπορεῖτε νά προφυλάσσεσθε ἀλλά καί ἄλλους ἀδελφούς μας νά προστατεύετε.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ Παύλειος Λόγος
21
ημερίδα ιερέων στο Διαβατό
Τ
ὴν Παρασκευὴ 13 Ἰουνίου διοργανώθηκε στὸ πλαίσιο τῶν Κ’ Παυλείων ἡμερίδα γιὰ τοὺς ἱερεῖς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας στὸν ἱερὸ ναὸ ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης Διαβατοῦ καὶ εἶχε ὡς θέμα: «Ἡ ἐκκλησιαστικὴ τέχνη στὴν ποιμαντική τῆς Ἐκκλησίας». Νωρίτερα ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων τέλεσε ἀρχιερατικὴ θεία λειτουργία καὶ μνημόσυνο γιὰ τοὺς κεκοιμημένους ἱερεῖς. Τὸ θεῖο λόγο κήρυξε ὁ πανοσ. ἀρχιμ. Διονύσιος Ἀνθόπουλος ἀρχιερατικὸς ἐπίτροπος Ἀλεξανδρείας. Ἀκολούθησαν οἱ ἐργασίες τῆς ἡμερίδας, τὴν ὁποία παρουσίασε ὁ ἀρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγῆς, ἀρχιερατικὸς ἐπίτροπος Μελίκης καὶ Γραμματεὺς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ἀρχικὰ χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος καὶ στὴ συνέχεια ἀκολούθησαν οἱ εἰσηγήσεις. «Ἡ φροντίδα τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων στὴν ποιμαντική τῆς Ἐκκλησίας» Πρῶτος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ κ. Γεώργιος Φουστέρης, ἐπικ. καθηγητὴς βυζαντινῆς ἀρχαιολογίας στὴν Α.Ε.Α.Θ. μὲ θέμα: «ἡ φροντίδα τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων στὴν ποιμαντική τῆς Ἐκκλησίας». Ἀναφέρθηκε στὶς ἐπιπτώσεις τῶν ραγδιαίων ἐξελίξεων στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία μετὰ τὸν β΄παγκόσμιο πόλεμο. Οἱ ἐξελίξεις αὐτὲς ἐπηρέασαν δραματικὰ καὶ τὴν ἐκκλησία μὲ ἀποτέλεσμα μεταξὺ ἄλλων μεγάλες ἀπώλειες στὴν πολιτιστική μας κληρονομιά. Ὠστόσω ἡ Ἐκκλησία παραμένει ὁ πιὸ σημαντικὸς χῶρος διαφύλαξης ἑνὸς πολιτιστικοῦ ἀποθέματος ποὺ δὲν ἐκφράζει μόνο το ἐκκλησιαστικὸ βίωμα, ἀλλὰ καὶ τὴ γενικότερη συλλογικὴ μνήμη τοῦ λαοῦ μας. Ἑπομένως ὑποχρέωση τῆς Ἐκκλησίας, μὲ ποιμαντικὲς διαστάσεις, εἶναι νὰ προσανατολίζεται στὴ διάσωση ὄχι μόνο τῶν κειμηλίων, ἀλλὰ καὶ κάθε τεκμηρίου τῆς ἱστορικῆς μνήμης ποὺ συνδέεται ἄρρηκτα μὲ τὸ ἐσχατολογικὸ βίωμα τῆς Ἐκκλησίας. Γραπτὰ ἀρχεῖα, σχέδια, συμφωνητικά, φωτογραφίες κάθε εἴδους μποροῦν νὰ ἐνσω-
22
Παύλειος Λόγος
ματωθοῦν σὲ συλλογὲς τῶν ἱερῶν ναῶν, νὰ ψηφιοποιοῦνται γιὰ νὰ διευκολύνουν τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα καὶ τὴ διατήρηση τοῦ πολιτιστικοῦ ἀποθέματος. «Προστασία καὶ διαφύλαξη τῆς θρησκευτικῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς» Δεύτερη εἰσηγήτρια ἦταν ἡ κ. Μαίρη Χειμονοπούλου, ἀρχαιολόγος, μὲ θέμα: «Προστασία καὶ διαφύλαξη τῆς θρησκευτικῆς πολιτιστικῆς κληρονιμιᾶς». Ἡ εἰσηγήτρια παρουσίασε μὲ ἐπιγραμματικὸ τρόπο τοὺς νόμους γιὰ τὴν προστασία τῶν ἀρχαιοτήτων καὶ εἰδικότερα τῶν Μεσαιωνικῶν καὶ Χριστιανικῶν. Ἔγινε ἀναφορὰ σὲ διάφορες ἀποκαταστάσεις βυζαντινῶν μνημείων κατὰ τὸν 20ο αἰώνα. Τονίστηκε ὅτι ἡ ἀποκατάσταση καὶ συντήρηση μνημείων θρησκευτικοῦ χαρακτήρα χρειάζεται διεπιστημονικὴ συνεργασία κάτω ἀπὸ τὸν συντονισμὸ τῆς ἀρχιαολογικῆς ὑπηρεσίας. Στὸ τέλος τῆς Ἡμερίδας ἔγινε ἐνημέρωση γιὰ τὴν ἐθελοντικὴ αἱμοδοσία ἀπὸ τὸν ἰατρὸ κ. Θεόφιλο Κουπίδη.
Ο χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου Τό θέμα τῆς φετινῆς Ἡμερίδος τῶν ἱερέων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, πού ἐντάσσεται, ὅπως καί κάθε χρόνο, στόν κύκλο ἐκδηλώσεων τῶν «Παυλείων», συνδέεται μέ τό γενικό θέμα τῶν Κ´ ἐπετειακῶν Παυλείων πού πραγματοποιοῦνται αὐτόν τό μήνα στή Μητρόπολή μας, καί εἶναι «Ἐκκλησιαστικές τέχνες στήν ποιμαντική». Ἄν δεῖ κανείς τό θέμα αὐτό πρόχειρα, φαίνεται νά διαφέρει ἀπό τά θέματα πού συνήθως μᾶς ἀπασχολοῦν, φαίνεται ἴσως σέ κάποιους νά μήν εἶναι καί τόσο «πνευματικό». Ἄν τό δοῦμε ὅμως πιό προσεκτικά, θά μποροῦσα νά πῶ ὅτι ἴσως δέν ὑπάρχει πιό πνευματικό θέμα ἀπό αὐτό, ἀλλά καί πιό σπουδαῖο βοήθημα στήν ποιμαντική μας ἀπό τίς Ἐκκλησιαστικές τέχνες. Καί τό χαρακτηρίζω πνευματικό γιά μιά σειρά λόγων πού θά ἤθελα νά σᾶς ἐκθέσω μέ συντομία. Ὁ πρῶτος λόγος εἶναι ὅτι κάθε τι πού σχετίζεται μέ τίς Ἐκκλησιαστικές μας τέχνες εἶναι μέρος τοῦ πνευματικοῦ πολιτισμοῦ πού μᾶς κληροδότησαν οἱ πατέρες καί οἰ πρόγονοί μας. Εἶναι καρπός τοῦ Ἑλληνικοῦ
Ο αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής πνεύματος πού συνταιριάσθηκε ἁρμονικά μέ τό χριστιανικό καί ἔδωσε ἄφθαστα σέ τέχνη καί κάλλος δημιουργήματα τά ὁποῖα θαυμάζει ὅλος ὁ κόσμος καί τά ὁποῖα συγκινοῦν τίς ψυχές μας. Κατά συνέπεια τά ἀντικείμενα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τέχνης εἶναι ἔργα πνευματικά καί ὄχι ὑλικά, ἔστω κι ἄν εἶναι κατασκευασμένα ἀπό ὕλη. Ὁ δεύτερος λόγος εἶναι ὅτι τά ἔργα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τέχνης ἐκφράζουν τήν πνευματικότητα τῶν δημιουργῶν τους, τόσο τῶν ἐπωνύμων ὅσο καί τῶν ἀνωνύμων. Σέ πολλά ἔργα ἐκκλησιαστικῆς τέχνης τά ὀνόματα τῶν δημιουργῶν δέν μᾶς σώθηκαν, εἴτε οἱ ἴδιοι οἱ δημιουργοί τους θέλησαν γιά λόγους ταπεινοφροσύνης νά τά ἀποσιωπήσουν. Ὅμως σέ ὅσα ἔργα μᾶς σώθηκαν τά ὀνόματά τους, ὅπως σέ ἔργα τῆς Ὑμνογραφίας ἤ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, γιατί Ἐκκλησιαστικές τέχνες εἶναι καί αὐτές, τά περισσότερα ὀνόματα εἶναι ὀνόματα μεγάλων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ καί τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ, τοῦ ἁγίου Ἰωσήφ τοῦ ὑμνογράφου καί τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Κουκουζέλη καί τόσων ἄλλων, πού ἐξέφρασαν μέσα ἀπό τούς ὕμνους τους, εἴτε συνέθεσαν τούς στίχους εἴτε τή μουσική, τά πνευματικά τους βιώματα καί τίς ἐμπειρίες τους ἀπό τόν ἀγῶνα τους γιά νά πλησιάσουν τόν Θεό καί ἀκόμη συχνά καί τίς μυστικές ἐμπειρίες τῆς
www.imverias.gr
«Εκκλησιαστική τέχνη στην ποιμαντική της Εκκλησίας»
μέ τίς εἰκόνες, γιά νά μή διαιωνίζεται ἡ συναντήσεώς τους μαζί του ἤ τή θέα τοῦ Κάθε ἔργο τέχνης, καί φυσικά καί κάθε καταστροφή τους μέ κακῶς ἐννοούμενες ἀκτίστου φωτός. ἔργο Ἐκκλησιαστικῆς τέχνης, εἶναι εὐλαβεῖς συνήθειες, ὅπως τό νά γράφει Ἀλλά καί τά ἔργα τῶν ὁποίων δέν γνωἔργο μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο, πού κανείς ὀνόματα χαράσσοντας καί καταρίζουμε τούς δημιουργούς, ξέρουμε ὅτι ἔχουμε χρέος νά τό συντηροῦμε καί νά στρέφοντας τίς τοιχογραφίες, κάνοντας ἦταν ἔργα πού ἔγιναν μέ πολλή προσευχή τό διαφυλάττουμε. Δέν ἀντικαθίσταται μέ σταυρούς μέ τόν καπνό ἑνός κεριοῦ καί καί περισυλλογή, ἔργα πού ἔγιναν μέ κάτι νεώτερο, ἁπλῶς ὑποκαθίσταται. Γι᾽ εὐλάβεια καί ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό, ἄλλα παρόμοια. αὐτό καί θά πρέπει νά μεριμνοῦμε καί νά ἔργα πού ὑγράθηκαν ἀπό τά δάκρυα τῆς Θά πρέπει νά κατανοήσουμε πρῶτα ἐμεῖς φροντίζουμε ἰδιαιτέρως γιά τή διαφύλαξή προσευχῆς, ἔργα πού ἀποτελοῦν προϊόν καί στή συνέχεια νά μεταδώσουμε καί τους. Δέν εἶναι δικά μας: μᾶς τά κληροδόκόπου καί μόχθου καί ὑπομονῆς καί ἀποστούς ἀδελφούς μας τό νόημα καί τό πετησαν οἱ πατέρες μας καί ἔχουμε χρέος νά βλέπουν σέ ἕνα καί μόνο σκοπό, στή δόξα ριεχόμενο τῶν ὕμνων καί τῶν εὐχῶν τῆς τά παραδώσουμε στούς νεωτέρους. Εἴτε τοῦ Θεοῦ. πρόκειται γιά εἰκόνες, εἴτε πρόκειται γιά Ἐκκλησίας μας. Θά πρέπει νά συνηθίσουΓιατί σέ τί ἄλλο μπορεῖ νά ἀπέβλεπαν τοιχογραφίες εἴτε πρόκειται γιά ἱερά σκεύη με καί νά ἐπιμένουμε στήν ὀρθή ἀνάμοναχοί καί λαϊκοί ἁγιογράφοι πού ἡμέρες ἤ παλαιά λειτουργικά βιβλία, εἴτε πρόκειται γνωση ἤ ψαλμωδία τῶν ὕμνων, ὥστε οἱ γιά τήν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας, πιστοί νά καταλαβαίνουν τίς λέξεις καί νά καί μῆνες σκαρφαλωμένοι κάτω ἀπό δύπαρακολουθοῦν τό νόημά τους. Νά τούς σκολες συνθῆκες, καθώς δέν διέθεταν τίς θά πρέπει νά τά ἀντιμετωπίζουμε μέ τόν ἐξηγήσουμε ὅτι οἱ ὕμνοι δέν εἶναι ἀκατάσύγχρονες ἀνέσεις, ἱστοροῦσαν τή μορφή σεβασμό καί τήν προσοχή πού ἁρμόζει, τοῦ Παντοκράτορα στόν τροῦλο τῶν θά πρέπει νά φροντίζουμε γιά τή συντήληπτα γλωσσικά κείμενα γιά ἀνθρώπους κάποιας ἄλλης ἐποχῆς καί ἀκατάλληλα ἱερῶν ναῶν ἤ τῆς Παναγίας στήν κόγχη ρησή τους, πάντοτε σέ συνεργασία μέ εἰδικούς καί μέ ὑπευθύνους τούς ἀρχαιογιά ὅσους δέν ξέρουν ἀρχαῖα ἑλληνικά. τοῦ ἱεροῦ Βήματος; Σέ τί ἄλλο μπορεῖ νά ἀπέβλεπαν οἱ ἐπιδέξιοι ἐκεῖνοι τεχνίτες λόγους πού μποροῦν νά μᾶς βοηθήσουν Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀκριβῶς πού ὅλοι τους τή ζωή ἐπειδή ἐκφράζουν τήν πίστη καί τά αἰσθήμασμίλευαν τό μάρμαρο γιά νά δημιουργήσουν τα τῶν ὑμνογράφων, ἀγγίζουν τίς ψυχές τῶν περίτεχνα κιονόκρανα, ἤ δούλευαν τόν χρυσό, ἀνθρώπων, ἀκόμη καί τό ἀσήμι, τό ἐλεφαντόἐάν δέν καταλαβαίδοντο, τίς ψηφίδες, γιά νουν ὅλες τίς λέξεις, νά δημιουργήσουν ἔργα καί ἀποτελοῦν ἕνα ἀνυπέρβλητης τέχνης πολύτιμο βοήθημα καί εὐλαβείας; Σέ τί στήν ποιμαντική μας, ἄλλο μπορεῖ νά ἀπέβλεγιατί μεταδίδουν ὅ,τι παν εὐσεβεῖς μοναχές ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά καί ἄξιες γυναῖκες πού μεταδώσουμε ἀκόμη ἀφιέρωναν τή ζωή τους καί μέ τό καλύτερο γιά νά κεντοῦν μέ ὑποκήρυγμα. μονή καί ἀνυπέρβλητη Ζῶντας στήν ἐποχή τέχνη ἄμφια ἱερά καί τῶν εἰκόνων, θά πρέκαλύμματα, ἐπιταφίους πει ὅλοι νά μάθουμε καί ὅ,τι ἄλλο χρειαζόταν νά σεβόμαστε τίς στή λατρεία; Ἀναμφίεἰκόνες τῆς Ἐκκλησιβολα, λοιπόν, ὅλα αὐτά αστικῆς μας τέχνης, εἶναι ἔργα πνευματικά. φορητές καί ἐντοίχιες, Ὁ τρίτος λόγος εἶναι γιατί μᾶς διδάσκουν ὅτι ὅλα τά ἔργα τῆς τήν πίστη μας. Μᾶς ἐκκλησιατικῆς τέχνης κάνουν γνωστούς ἁγίΟι ομιλητές της ημερίδας με τον σεβασμιώτατο μετά την ολοκλήρωσή της δέν δημιουργήθηκαν ους πού μπορεῖ νά μήν μόνο ὡς ἔκφραση τῆς ἔχουμε διαβάσει ποτέ στήν ἀποτελεσματικότερη συντήρηση καί πνευματικότητος τῶν δημιουργῶν τους τόν βίο τους ἤ καί νά μήν γνωρίζουμε τό διατήρησή τους, ὥστε νά προστατεύονται ἀλλά καί μέ σκοπό νά βοηθήσουν τούς ὄνομά τους. Μᾶς βοηθοῦν βλέποντας τά καί νά ἀναδεικνύονται. πιστούς στήν πνευματική τους καλλιέργεια ἱερά τους πρόσωπα καί τά μαρτύρια τους Αὐτόν τόν σεβασμό θά πρέπει στό καί ἀνύψωση, δημιουργήθηκαν μέ σκοπό νά κατανοήσουμε τί σημαίνει μαρτύριο, τί πλαίσιο τοῦ ποιμαντικοῦ μας ἔργου νά νά διδάξουν ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, σημαίνει ἄσκηση καί σέ ποιούς ὀφείλουμε τόν μεταδώσουμε καί στούς πιστούς μας. πού δέν εἶναι εὔκολο νά κατανοήσουν οἱ ὅτι ἡ πίστη μας διατηρήθηκε καί δέν χάθηΝά τούς διδάξουμε πόσο σπουδαῖα εἶναι ἄνθρωποι πού δέν ἔχουν τήν ἀπαιτούμεκε τόσους αἰῶνες, ἀλλά καί ἐνισχυόμεθα ἡ πολιτιστική κληρονομιά τῆς ἐκκλησιανη μόρφωση, διδάσκοντας μέ ἕνα τρόπο ἀπό τήν προσπάθεια τῶν ἁγίων μας «ἵνα στιακῆς μας τέχνης. Πόσο σπουδαῖο εἶναι ἐποπτικό, σέ μιά ἐποχή πού ἡ ἐπιστήμη μεθ᾽ ὑπομονῆς τρέχωμεν τόν προκείμενον νά ἐκκλησιάζεσαι μέσα σέ ἕνα ναό πού τῆς διδακτικῆς καί τῆς παιδαγωγικῆς τόν ἡμῖν ἀγῶνα», ὅπως θά ἀκούσουμε τήν κτίσθηκε πρίν ἀπό 8 αἰῶνες, πού ἁγιογραἀγνοοῦσε. Κυριακή στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τῆς φήθηκε ἀπό σπουδαίους τεχνίτες, σέ ἕνα Θά πρέπει νά θεωροῦμε τούς ἑαυτούς ἑορτῆς τῶν Ἁγίων Πάντων. ναό πού λειτούργησαν ἅγιοι ἱεράρχες πού μας ἰδιαίτερα εὐτυχεῖς καί εὐνοημένους Ἀποτελεῖ ὄντως ἐξαιρετική εὐλογία ὅτι τιμοῦμε, ἀλλά καί πόσο σπουδαῖο εἶναι ἀπό τόν Θεό, γιατί ἡ Ἱερά μας Μητρόποἔχουμε ἕνα θησαυρό Ἐκκλησιαστικῆς νά ἔχουμε βιβλία λειτουργικά μέ ἐνθυμήλη, ὡς παλαιά καί ἱστορική Μητρόπολη, τέχνης στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ἔχουμε σεις πού καταγράφουν τήν ἱστορία τῆς ἔχει μακραίωνη παράδοση ἐκκλησιαστικῆς ναούς παλαιούς καί ἱστορικούς μέ σπουπεριοχῆς μας. Ἀλλά καί πόσο σπουδαῖο τέχνης καί κατέχει ἀναρίθμητους θησαυδαῖες εἰκόνες καί τοιχογραφίες, ἔχουμε εἶναι νά προσευχόμαστε μέ ὕμνους καί σπουδαία μουσική παράδοση. Καί ὅλα ρούς, παλαιότερους καί νεότερους, πού εὐχές πού ἔγραψαν αἰῶνες πρίν ἅγιοι καί βρίσκονται στή διάθεσή μας γιά τό ποιμααὐτά ἔχουμε χρέος νά τόν ἀξιοποιήσουμε πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί ὅμως εἶναι ντικό μας ἔργο. ὅπως ἁρμόζει. τόσο ἐπίκαιροι σάν νά γράφτηκαν γιά μᾶς Εἶναι ὅμως πρωτίστως σημαντικό νά γνωσήμερα. ρίζουμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι καί νά κατανοοῦμε Θά πρέπει ἀκόμη νά ἐξηγήσουμε τί σημαίτήν ἀξία καί τή σημασία τους. νει ὀρθός σεβασμός καί εὐλάβεια σχετικά Παύλειος Λόγος
23
προσφορά στον μουσικό πολιτισμό
Σ
τὸ πλαίσιο τῶν Κ΄ Παυλείων διοργανώθηκε στὸν ἱερὸ ναὸ ἁγίων Ἀναργύρων Βέροιας ἑσπερίδα ἱεροψαλτῶν μὲ τὸν τίτλο «Κοσμᾶς ὁ Μαδυτινός: προσφορὰ στὸν μουσικὸ πολιτισμό». Στὸ πρῶτο μέρος τῆς ἐκδήλωσης ἔγινε ἡ βιβλιοπαρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ κ. Ἑμμανουὴλ Ξυνάδα ὑπὸ τὸν τίτλο: «Ὁ Μητροπολίτης Κοσμᾶς Εὐμορφόπουλος (1860-1901)» ἀπὸ τὸν ἀν. καθηγητὴ ΑΠΘ κ. Βασίλειο Κουκουσᾶ, ὁ ὁποῖος παρουσίασε τὸ θέμα: «Ἱστορικὸ πλαίσιο δράσης τοῦ Μητροπολίτη Κοσμᾶ Εὐμορφόπουλου. Ἡ συμβολή του στὴ διατήρηση τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴν Ἤπειρο καὶ τὴ Μακεδονία», καὶ ἀπὸ τὸν ἐπίκουρο καθηγητὴ τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Βελλᾶ κ. Ἰωάννη Λιάκο, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα «Κλῆρος καὶ ψαλτικὴ τέχνη. Τὸ παράδειγμα τοῦ Μητροπολίτη Κοσμᾶ Εὐμορφόπουλου». Στὸ δεύτερο μέρος πραγματοποιήθηκε συναυλία βυζαντινῆς Μουσικῆς ἀπὸ τὴν Χορωδία Ἱεροψαλτῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικοπόλεως Chorus Nikopolitanus - Ψαλτικὸς Χορὸς Πρέβεζας, ποὺ ἀπέδωσε ἀριστοτεχνικῶς μέλη τοῦ Κοσμᾶ Μαδυτινοῦ μεταξύ τῶν ὁποίων: Κύριε ἐλέησον σὲ διαφόρους ἤχους, Καταβασίες Πεντηκοστῆς σὲ ἦχο βαρὺ πεντάφωνο, Χερουβικὸ ὕμνο σὲ τρίτο ἦχο, Τὶς Θεὸς μέγας, σὲ βαρὺ ἑπτάφωνο, μέσα ἀπὸ τὰ ὁποῖα φάνηκε τὸ συνθετικὸ τάλαντο τοῦ κυρ-Κοσμᾶ καὶ οἱ μελοποιητικὲς τάσεις τῆς ἐποχῆς τοῦ δευτέρου μισοῦ του 19ου αἱ. Στὸ πέρας τῆς ἐκδήλωσης ὁ Μητροπολίτης Βεροίας ἀπένειμε τὰ ἀναμνηστικά των Κ΄ Παυλείων στοὺς συμμετέχοντες ὁμιλητὲς καὶ στὸ Χοράρχη τοῦ Chorus Nikopolitanus κ. Νεκτάριο Θάνο καὶ στὸν συγγραφέα τοῦ βιβλίου. Ἀκολούθησε δεξίωση γιὰ τοὺς φιλοξενουμένους στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ ναοῦ. Τὴν ἐκδήλωση παρουσίασε μὲ ἐπιτυχία ὁ προϊστάμενος τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἁγίων Ἀναργύρων Βεροίας ἀρχιμ. Παῦλος Σταματᾶς, ὁ ὁποῖος μεταξὺ ἄλλων τόνισε: «Ὁ μητροπολίτης Κοσμᾶς ὑπῆρξε σημαντικὴ προσωπικότητα. Ἔζησε μέσα στὴ δίνη
24
Παύλειος Λόγος
Ο αρχιμ. Παύλος Σταματάς τῶν ἱστορικῶν ἀλλαγῶν στὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα, στὰ δύσκολα χρόνια μετὰ τὴν ἑλληνικὴ ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἕως καὶ τὴν ἀνατολὴ τοῦ 20ου αἰώνα, ὅπου ἀκόμα τὸ ἔθνος μας πάλευε γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία καὶ τὴν ἐλευθερία του. Δὲν ὑπῆρξε μόνο μία ἰσχυρὴ ἐκκλησιαστικὴ μορφὴ ὡς Μητροπολίτης, ἀναδείχθηκε καὶ ὡς σημαντικὴ ἱστορικὴ προσωπικότητα μὲ τὴν ἐν γένει ἐθνικὴ δράση του καὶ ἰδιαίτερα μὲ τὴν προσφορά του στὴν Ἐκπαιδευτικὴ Διαδικασία καὶ τὴν Ψαλτικὴ Τέχνη. Ὁ Κοσμᾶς ὁ Εὐμορφόπουλος, ὁ ἐκ Μαδύτου, προσέλκυσε τὸ ἱστορικὸ ἐνδιαφέρον τοῦ κ. Ἑμμανουὴλ Ξυνάδα, ὥστε νὰ ἐκπονήσει τὴν διδακτορική του διατριβὴ ἔχοντάς τον ὡς θέμα τῆς ἐπιστημονικῆς του μελέτης καὶ ἔρευνας. Τὸ βιβλίο ποὺ παρουσιάζουμε σήμερα εἶναι ὁ καρπὸς τῆς ἐργασίας του ποὺ βαθμολογήθηκε μὲ ἄριστα ἀποδίδοντάς του τὸν τίτλο τοῦ διδάκτορα τῆς Θεολογίας. Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, ποὺ εἶναι συνυφασμένη καὶ μὲ τὴν ἐθνική μας ἱστορία καὶ πολιτισμό, τὸν ὁποῖο διακονεῖ ἡ ἐκκλησία μας μὲ πολλὲς μορφές. Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι τὸ ἱερὸ ἀναλόγιο καὶ ἡ ψαλτικὴ τέχνη. Γὶ αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ στὴ σημερινή μας ἐκδήλωση συνεργάζονται καὶ τὴν προβάλουν δύο τοπικοί μας θεσμοί: Ἡ Ἑταιρεία μελετῶν Ἱστορίας καὶ Πολιτισμοῦ Ἠμαθίας, γνωστὴ ὡς Ε.Μ.Ι.Π.Η. καὶ ἡ Σχολὴ Βυζα-
Ο κ. Ιωάννης Λιάκος
Ο κ. Βασίλειος Κουκουσάς ντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, ποὺ φέρει ἄλλωστε καὶ τὸ ὄνομα «Κοσμᾶς Μαδυτινός». Γι αὐτὸ καὶ πραγματοποιεῖται ὄχι μόνο ὡς βιβλιοπαρουσίαση ἀλλὰ καὶ ὡς ἡμερίδα ἱεροψαλτῶν».
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου Ἄν εἶναι δύσκολο νά βρεθεῖ κάποιος ὁ ὁποῖος νά μπορεῖ νά ἰσχυρισθεῖ πώς ἡ μουσική δέν εἶναι πολιτισμός, εἶναι ἀκόμη δυσκολότερο νά βρεθεῖ κάποιος πού νά ὑποστηρίξει πώς ἡ βυζαντινή μας μουσική
www.imverias.gr
«Κοσμάς Μαδυτινός»
δέν ἀποτελεῖ ἕνα ἐξαιρετικά σημαντικό τμῆμα τοῦ οὕτως ἤ ἄλλως σπουδαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ. Εἶναι γνωστό σέ ὅλους καί πολύ περισσότερο σέ σᾶς, τούς ἱεροψάλτες, ὅτι ἡ βυζαντινή καί ἐκκλησιαστική μουσική εἶναι μιά ἔκφανση τοῦ πολιτισμοῦ μας πού διαθέτει μακραίωνη παράδοση καί ἀδιάσπαστη συνέχεια. Ἔχοντας τίς ρίζες της στήν ἀρχαία ἑλληνική μουσική καί ἀναδιαρθρώνοντας τούς μουσικούς της τόνους σέ ἤχους, ἡ ἐκκλησιαστική μουσική ὄχι μόνο ἐξελίχθηκε καί συστηματοποιήθηκε στό Βυζάντιο, ὄχι μόνο ἀπέκτησε ἕνα θεσπέσιο ἔνδυμα, αὐτό τῆς βυζαντινῆς ὑμνογραφίας, ἀλλά καί διασφάλισε μέσω τῆς διαρκοῦς χρήσεώς της στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας τήν ἀδιάκοπη συνέχεια καί ἀνανέωσή της. Ἔτσι ἡ ἐκκλησιαστική μας μουσική εἶναι ἡ πιό ζωντανή μορφή τέχνης καί πολιτισμοῦ πού διαθέτει τόσο μακραίωνα παράδοση καί ἱστορία μέχρι τίς ἡμέρες μας, καί ἀναδεικνύει ἐξέχουσες μορφές μελωδῶν καί διδασκάλων σέ κάθε ἐποχή. Ο σεβασμιώτατος δίνει το αναμνηστικό των Κ´ Παυλείων στον Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδα Ἡ περιοχή μας καί ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας δέν ὑστέρησε σέ προσφορά στόν ἀπόψε. Μάδυτο, ὁ ὁποῖος ἐποίμανε τήν Ἱερά τομέα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς καί Γιά τόν σκοπό αὐτό εἶναι μαζί μας δύο Μητρόπολή μας μεταξύ τῶν ἐτῶν 1892 τῆς ψαλτικῆς τέχνης. Ἀνάμεσά τους ξεχω- καί 1895. εἰδικοί ἐπιστήμονες: ὁ ἀναπληρωτής καρίζουν ἀπό τά μέσα τοῦ 17ου αἰῶνος καί Στή μορφή του καί τήν προσφορά του στό θηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριἑξῆς ὁ ἐκ Βεροίας καταγόμενος ἱερομόναστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μουσικό πολιτισμό εἶναι ἀφιερωμένη ἡ χος Μελέτιος ὁ Σιναΐτης, οἱ ἱερομόναχοι κ. Βασίλειος Κουκουσᾶς, ὁ ὁποῖος θά μᾶς σημερινή Ἡμερίδα. Τό ἔργο τοῦ ΜητροΜακάριος ὁ Βερροιαῖος καί Κύριλλος παρουσιάσει τό θέμα: «Ἱστορικό πλαίσιο πολίτου Κοσμᾶ, τόν ὁποῖο οἱ σύγχροὁ Ναουσαῖος, ὁ ἱερέας καί νομοφύλαξ δράσης τοῦ Μητροπολίτη Κοσμᾶ Εὐμορνοί του ἀναγνώριζαν ὡς σημαίνουσα Βεροίας Δημήτριος καί ἄλλοι. φόπουλου. Ἡ συμβολή του στή διατήρημουσική προσωπικότητα, ἀλλά καί οἱ Ξεχωριστή θέση ἀνάμεσα σέ ἐκείνους μεταγενέστεροι μελετητές τόν χαρακτηρίση τοῦ ἑλληνισμοῦ στήν Ἤπειρο καί τή πού τίμησαν μέ τή συμβολή τους καί τό ζουν ὡς «καλλιφωνότατο» καί «μουσικό Μακεδονία», καί ὁ ἐπίκουρος καθηγητής τάλαντό τους τήν ἐκκλησιαστική μουσική μανιώδη» μελετᾶ καί φωτίζει τό βιβλίο τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας καί τήν ψαλτική τέχνη ὁ ἀοίδιμος προτοῦ κ. Ἐμμανουήλ Ξυνάδα, γνωστοῦ καί Βελλᾶ κ. Ἰωάννης Λιάκος, ὁ ὁποῖος θά κάτοχός μου, Μητροπολίτης Βεροίας καί ἀπό ἄλλες μελέτες του γιά τήν ψαλτική μᾶς ἀναπτύξει τό θέμα «Κλῆρος καί ψαλΝαούσης Κοσμᾶς Εὐμορφόπουλος, γνωτέχνη καί τή βυζαντινή μουσική, μέ τίτλο τική τέχνη. Τό παράδειγμα τοῦ Μητροποστός περισσότερο μεταξύ τῶν ὁμοτέχνων «Μητροπολίτης Κοσμᾶς Εὐμορφόπουλος λίτη Κοσμᾶ Εὐμορφόπουλου». του στήν ψαλτική ὡς Κοσμᾶς Μαδυτινός, 1860-1901», πού θά παρουσιάσουμε λόγω τῆς καταγωγῆς του ἀπό τή θρακική
Αναμνηστική φωτογραφία με τη Χορωδία Chorus Nikopolitanus και τους ομιλητές της εσπερίδας .
Παύλειος Λόγος
25
περίπλους του Αγίου Όρους
Τ
ὸ Σάββατο 14 Ἰουνίου ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας, μὲ ἀφορμὴ τὴ λήξη τοῦ πνευματικοῦ ἔργου (κατηχητικὰ- συνάξεις μελέτης Ἁγίας Γραφῆς), ὀργάνωσε προσκυνηματικὴ ἡμερήσια
ἐκδρομή. Ἡ ἡμέρα ξεκίνησε μὲ ἀρχιερατικὴ θεία Λειτουργία στὸν ἱερὸ ναὸ ἁγίας Λυδίας, στὴν ὁμώνυμη ἀδελφότητα στὴν Ἀσπροβάλτα, ποὺ τέλεσε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βέροιας Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων ὁ ὁποῖος κήρυξε καὶ τὸν θεῖο λόγο τονίζοντας τὴν ἀνάγκη γιὰ ἱεραποστολικὸ ἔργο ἀπὸ κάθε χριστιανό, ἐπαινῶντας συγχρόνως τὴν θεάρεστη καὶ πρὸς μίμηση προσπάθεια τῆς Χριστιανικῆς Ἀδελφότητας «Λυδίας τῆς Φιλιππισίας», ἡ ὁποία ἀξιοποιῶντας τὰ σύγχρονα τεχνολογικὰ μέσα παράγει ἕνα τεράστιο ἱεραποστολικὸ ἔργο σὲ ὅλον τὸν κόσμο. Μετὰ τὴν θεία Λειτουργία οἱ 600 καὶ πλέον προσκυνητὲς ἀπὸ τὴν Ἠμαθία μετέβησαν στὴν Οὐρανούπολη ὅπου καὶ ἐπιβιβάστηκαν σὲ δύο πλοῖα τὰ ὁποῖα τοὺς μετέφεραν στὰ χωρικὰ ὕδατα τοῦ Ἁγίου Ὅρους.
26
Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ περίπλου τοῦ Ἁγίου Ὅρους οἱ πιστοὶ εἶχαν τὴν εὐκαιρία νὰ προσκυνήσουν χαριτόβρυτα λείψανα ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ξενοφῶντος τὰ ὁποῖα μεταφέρθηκαν ἀπὸ τὴν Μονὴ στὰ πλοῖα πρὸς εὐλογία τῶν πιστῶν, ἀλλὰ καὶ νὰ δοῦν ἀπὸ κοντά τα μοναστήρια καὶ τὶς σκῆτες τῆς Δυτικῆς πλευρᾶς τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ὁ σεβασμιώτατος κατά τή θεία λειτουργία μεταξύ ἄλλων τόνισε: «Ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῆς Πεντηκοστῆς» σήμερα καί ἀκούσαμε πρό ὀλίγου στό Κοινωνικό τήν ἐν εἴδει βεβαιότητος ἐπίκληση τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ νά μᾶς ὁδηγήσει εἰς γῆν εὐθεῖαν. Καί ὄντως τό Πανάγιο Πνεῦμα ὁδήγησε σήμερα τά διαβήματά μας καθ᾽ ὁδόν πρός τόν προσκυνηματικό περίπλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τόν ὁποῖο πραγματοποιοῦμε μέ τήν εὐκαιρία τῆς λήξεως τοῦ πνευματικοῦ ἔργου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας «εἰς γῆν εὐθεῖαν», εἰς τόν τόπον αὐτόν τῆς ἀσκήσεως καί τῆς δράσεως, τῆς προσευχῆς καί τῆς φιλανθρωπίας, τῆς ἱεραποστολῆς καί τῆς μαρτυρίας τοῦ Εὐαγγελίου. Μᾶς ὁδήγησε εἰς τόν ἱερόν ναόν τῆς Ἱεραποστολικῆς Ἀδελφότητος τῆς «Λυδίας», ἡ ὁποία μέ πολλή ἀγάπη μᾶς φιλοξενεῖ σήμερα, δίνοντάς μας συγχρόνως
Από τη θ. Λειτουργία στην Αγία Λυδία στην Ασπροβάλτα Παύλειος Λόγος
τήν εὐκαιρία νά δοῦμε ἐκ τοῦ σύνεγγυς τό ἔργο πού ἐπιτελεῖται ἐπί δεκαετίες ἀπό τήν Ἀδελφότητα τῆς «Λυδίας» μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σερρῶν καί Νιγρίτης κυρίου Θεολόγου, ὁ ὁποῖος μέ πολλή ἀγάπη μᾶς παραχώρησε τήν ἄδεια καί τήν εὐλογία του νά λειτουργήσουμε στόν ἱερό ναό τῆς Ἁγίας Λυδίας, καί γι᾽ αὐτό τοῦ ἐκφράζουμε τίς ὁλόθυμες εὐχαριστίες καί τήν εὐγνωμοσύνη μας. Καί καθώς σήμερα ἀποδίδουμε τήν ἑορτή τῆς Πεντηκοστῆς καί ἐνθυμούμεθα τήν ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν ἐπιδημία του στούς μαθητές καί ἀποστόλους τοῦ Κυρίου καί τή συνεχιζόμενη ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ παρουσία του καί διανομή τῶν χαρισμάτων κατά τή δύναμη ἑνός ἑκάστου πιστοῦ, ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά διαπιστώσουμε τούς ἀγαθούς καρπούς πού παράγει πρός δόξαν τοῦ Θεοῦ ἡ φίλεργη ἀξιοποίηση τῶν δωρεῶν καί τῶν χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Διότι ὅλο τό ἔργο, τό μεγάλο καί πολύπλευρο, πού συντελεῖται ἀπό τήν Ἀδελφότητα τῆς «Λυδίας», τό πνευματικό, τό κατηχητικό, τό κηρυκτικό, τό ἱεραποστολικό, τό φιλανθρωπικό, τό ἐκδοτικό, τό ἔργο τῆς μεταδόσεως τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καί τῆς λειτουργικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως καί τοῦ ἔργου καί τῶν δραστηριοτήτων τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῶν λοιπῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, εἶναι ἔργο πού ἐπιτελεῖται ἐν ἁγίῳ Πνεύματι καί ἀξιοποιεῖ τά χαρίσματα πού παρέχει τό Πανάγιο Πνεῦμα στούς πιστούς «ἵνα», ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος πρός τούς Θεσσαλονικεῖς, «ὁ λόγος τοῦ Κυρίου τρέχῃ καί δοξάζηται». Ὅλο ὅμως τό σημαντικό καί μεγάλο ἔργο πού πραγματοποιεῖται ἀπό τήν Ἀδελφότητα τῆς «Λυδίας» δέν εἶναι μόνο προσφορά στήν Ἐκκλησία καί στούς ἀνθρώπους, εἶναι συγχρόνως καί ἔργο πολιτισμοῦ. Διότι τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὄντως ἔργο πολιτισμοῦ, καί ἡ προσφορά της στόν πολιτισμό τόσο διαχρονικά ὅσο καί στίς ἡμέρες μας, ὅπως ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά διαπιστώσουμε μέσα ἀπό τίς ἐκδηλώσεις πού πραγματοποιοῦνται αὐτόν τό μήνα στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, στό πλαίσιο τῶν εἰκοστῶν ἐπετειακῶν Παυλείων ὑπό τόν γενικό τίτλο «Παύλεια καί πολιτισμός», εἶναι σημαντική καί ὑπερτερεῖ σέ σύγκριση
www.imverias.gr
«Προσεγγίζοντας μία κοιτίδα πολιτισμού»
μέ τήν προσφορά ὁποιουδήποτε ἄλλου θεσμοῦ ἤ φορέως. Καί σ᾽ αὐτόν τόν τομέα ἡ Ἀδελφότης τῆς Λυδίας πρωτοπορεῖ, γιατί συμβάλλει στήν ἀνάπτυξη τοῦ πολιτισμοῦ διακονῶντας συγχρόνως τόν ἄνθρωπο καί τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, μέσω τοῦ τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ καί τοῦ ραδιοφώνου, μέσω τῶν ἐκδόσεων καί τοῦ περιοδικοῦ της, μέσω τῶν κατασκηνώσεων καί τῶν ποικίλων δραστηριοτήτων της, μέσω τοῦ πνευματικοῦ ἔργου πού ἐπιτελεῖ. Τόν ἴδιο στόχο καί σκοπό ἔχει καί τό πνευματικό ἔργο πού ἐπιτελεῖται στήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί κλείνει σήμερα ἕναν ἀκόμη κύκλο. Τό γνωρίζετε, μετέχετε σ᾽ αὐτό, τόσο ἐσεῖς ὅσο καί ἄλλα μέλη τῶν οἰκογενειῶν σας, ζεῖτε μέσα σ᾽ αὐτό τή χαρά τῆς συνευρέσεως μέ τούς ἀδελφούς σας, μέ τή γνωριμία μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί τίς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, μέ τήν οἰκείωσή μας μέ τή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί τή βυζαντινή καί παραδοσιακή μουσική, τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες, τήν ἁγνή ψυχαγωγία. Ζεῖτε μέσα στό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας μας, ὠφελεῖσθε ἀπό αὐτό καί ἐνισχύεσθε ἀπό αὐτό στόν καθημερινό σας ἀγώνα. Καί μπορεῖ βεβαίως τό πνευματικό ἔργο νά φθάνει σήμερα στό τέλος του γι᾽ αὐτό τόν χρόνο, στήν πραγματικότητα ὅμως δέν τελειώνει ποτέ. Γιατί ἡ Ἐκκλησία δέν σταματᾶ ποτέ νά προσφέρει τή σωτηρία καί νά μᾶς καλεῖ σέ ἐγρήγορση καί μετάνοια, ἀλλά καί γιατί ὁ ἀντίδικος τῶν ψυχῶν μας δέν σταματᾶ ποτέ νά καιροφυλακτεῖ, προκειμένου νά δοκιμάσει τήν ἀντοχή μας. Γι᾽ αὐτό καί ἐμεῖς θά πρέπει νά μήν ἐγκαταλείπουμε τόν ἀγώνα μας, νά μήν ἀδιαφοροῦμε γιά τό πνευματικό ἔργο, πού μπορεῖ νά διακόπτεται λόγω τοῦ θέρους ἀλλά πρέπει νά συνεχίζεται πάντοτε μέσα στήν ψυχή μας.
Έτοιμοι για αναχώρηση από το λιμανάκι της Ουρανουπόλεως Αὐτή τήν ἀναγκαιότητα θά μᾶς ὑπενθυμίσει ἡ συνέχεια τοῦ σημερινοῦ προσκυνήματός μας πού περιλαμβάνει τόν περίπλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τό ὁποῖο δέν εἶναι ἁπλῶς μιά μοναδική καί ἀνεπανάληπτη κοιτίδα πολιτισμοῦ ἀλλά καί ὁ τόπος τῆς διαρκοῦς ἀσκήσεως καί προσπαθείας τῶν μοναχῶν διά νά ἐπιτύχουν «τό ἐφετόν» καί νά φθάσουν εἰς τόν στόχο καί προορισμό τῆς ζωῆς τους, τόν Θεό, ὁ ὁποῖος ὀφείλει νά εἶναι ὁ στόχος καί ὁ προορισμός τῆς ζωῆς κάθε πιστοῦ, καί τῆς δικῆς μας ζωῆς. Ὁ περίπλους τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τό εὐλαβικό προσκύνημά μας στό Περιβόλι τῆς Παναγίας, ὅπως ὁ ἀγώνας εἶναι καθημερινός καί ὁ τόπος εὐωδιάζει ὄχι μόνο ἀπό τά φυσικά ἀλλά καί τά πνευματικά ἄνθη, εὔχομαι νά ἀποτελέσει γιά ὅλους
ἔναυσμα καί προτροπή πρός συνέχιση τοῦ προσωπικοῦ μας πνευματικοῦ ἀγῶνος καί νά μᾶς κρατήσει μακριά ἀπό τήν ἐπικίνδυνη γιά τήν ψυχή μας θερινή ραστώνη, ὥστε νά μήν κινδυνεύσουμε νά γίνουμε καί ἐμεῖς «θηριάλωτοι ὑπὸ τοῦ νοεροῦ λύκου», ἀλλά νά συνεχίσουμε τήν πνευματική μας πορεία μέχρι τῆς συναντήσεώς μας μέ τόν Θεό. Κλείνοντας θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω ἀπό καρδιᾶς γιά μία ἀλκόμη φορά τήν Ἀδελφότητα τῆς «Λυδίας» γιά τήν ἐγκάρδια ὑποδοχή καί φιλοξενία καί τόν Σεβασμιώτατο Ἅγιο Σερρῶν γιά τήν πρόφρονα ἀνταπόκρισή του στό αἴτημά μας, καί νά εὐχηθῶ ταπεινῶς τό Πανάγιο Πνεῦμα νά ὁδηγεῖ καί νά κατευθύνει πάντοτε τά διαβήματά τους.
Αναμνηστική φωτογραφία από τον περίπλου του Άγίου Όρους, στο βάθος η Μονή Αγ. Παντελεήμονος
Παύλειος Λόγος
27
μοναχικό συνέδριο
Π
ραγματοποιήθηκε τὴν Τρίτη 17 Ἰουνίου, στὴν γυναικεία ἱερὰ μονὴ ἁγίας Κυριακῆς Ἀλεξανδρείας καὶ στὸ πλαίσιο τῶν Κ ἐπετειακῶν Παυλείων, ἡ 5η Μοναχικὴ Σύναξη μὲ τὴν συμμετοχὴ ἐκπροσώπων ἀπὸ 45 ἱερὲς μονὲς τῆς κεντρικῆς καὶ βορείου Ἑλλάδος, καθὼς καὶ ἀπὸ τὴν Κρήτη, μὲ κεντρικὸ θέμα «Μοναχικὴ πολιτεία καὶ πολιτισμός». Τὸ πρωὶ τελέσθηκε πολυαρχιερατικὴ θεία Λειτουργία στὸ Καθολικό τῆς μονῆς. Τὸ θεῖο Λόγο κήρυξε ἐμπνευσμένα ὁ πανοσιολογιώτατος ἀρχιμ. Ἰουστῖνος Μπαρδάκας, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φλωρίνης. Τή Μοναχικὴ Σύναξη τίμησαν μὲ τὴν παρουσία καὶ τὴν συμμετοχὴ τους οἱ Μητροπολίτες Σάο Πάολο κ. Δαμασκηνός, Ἐδέσσης τῆς Συρίας κ. Ρωμανός, Ἀτλάντας (ΗΠΑ) κ. Ἀλέξιος, Φλωρίνης κ. Θεοκλητός, Ἐδέσσης κ. Ἰωήλ, Κοζάνης κ. Παῦλος, Σιατίστης κ. Παῦλος, καὶ Κίτρους καὶ Κατερίνης κ. Γεώργιος, ὁ ὁποῖος προήδρευσε τῆς Συνάξεως. Τὴν Μοναχικὴ Σύναξη παρουσίασε ὁ ἀρχιμ. Παῦλος Σταματᾶς, ὁ ὁποῖος στὴν προσλαλιὰ του ἔκανε μιὰ σύντομη ἱστορικὴ ἀναδρομὴ στὶς τέσσερις Μοναχικὲς Συνάξεις, τὶς ὁποῖες πραγματοποίησε ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη, μὲ τὴν ἐμπνευσμένη πρωτοβουλία τοῦ σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος. Ἐπίσης, ἀναφέρθηκε στὴν ἀνάγκη τῆς ἑνότητος τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ καὶ στὴν ἀρχαία συνήθεια τῶν συνάξεων τῶν μοναχῶν, πρὸς πνευματικὴ ὠφέλεια, μέσα ἀπὸ διηγήσεις τοῦ Γεροντικοῦ. Στὴ συνέχεια τὸν λόγο ἔλαβε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, ὁ ὁποῖος καλωσόρισε τοὺς συνέδρους καὶ κήρυξε τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Μοναχικῆς Συνάξεως. Στὸν χαιρετισμὸ του περιέγραψε τὸν ἀσκητικὸ χαρακτήρα τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ, πού εἶναι μιὰ πορεία πρὸς τὸν θεῖο κάλλος. Ἀνέφερε ὅτι ἡ πορεία αὐτὴ δημιουργεῖ καὶ ἔργα πολιτισμοῦ ποὺ χαρακτηρίζουν τὴν μοναχικὴ πολιτεία.
28
Παύλειος Λόγος
Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στην ι. μονή αγίας Κυριακής.
«Ἡ προσφορὰ τοῦ μοναχισμοῦ στὸν σύγχρονο κόσμο» Ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἐδέσσης κ. Ἰωὴλ πραγματοποίησε τὴν πρώτη εἰσήγηση μὲ θέμα: «Ἡ προσφορὰ τοῦ μοναχισμοῦ στὸν σύγχρονο κόσμο». Χαρακτήρισε τὸν Μοναχισμό, Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καὶ στὴ συνέχεια περιέγραψε τὴν μοναχικὴ πολιτεία ἀλλὰ καὶ τὶς προβληματικὲς καταστάσεις ποὺ δημιουργοῦνται στὸν μοναχικὸ βίο. Μίλησε γιὰ τὸ κοσμικὸ πνεῦμα ποὺ μάχεται τὴν μοναχικὴ φιλοσοφία, ἀφοῦ ὁ μοναχισμὸς πορεύεται πρὸς τὴν ἐπερχόμενη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ τὸ κοσμικὸ πνεῦμα κατατείνει πρὸς τὴν ἁμαρτία. Οἱ ἄνθρωποι, ὅμως, ποὺ ἀγωνίζονται κατὰ Χριστὸν ἐμπιστεύονται τὴν προσευχὴ καὶ τὴν συμβουλὴ τῶν μοναχῶν, ποὺ εἶναι στήριγμα καὶ ὁδηγὸς στὴν ζωή τους. «Μοναχισμός, ὁ οὐσιώδης πολιτισμὸς» Δεύτερος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σιατίστης κ. Παῦλος μὲ θέμα: «Μοναχισμός, ὁ οὐσιώδης πολιτι-
σμός». Ὁ σεβασμιώτατος ἀνέφερε ὅτι ἡ ἐν Χριστῷ καλλιέργεια τῆς ψυχῆς εἶναι ὁ ἀληθινὸς πολιτισμὸς καὶ ὅτι ἡ Φιλοκαλία εἶναι στάση ζωῆς. Ἔκανε δὲ ἀναφορὰ στὶς τρεῖς μοναχικὲς ὑποσχέσεις καὶ ἀρετὲς λέγοντας ὅτι, ἡ ὑπακοὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ ὁδὸς τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἀκτημοσύνη εἶναι ἡ ἐλευθερία ἀπὸ τὴν σκλαβιὰ τοῦ περιττοῦ καὶ ἡ παρθενία ἡ ἀπόδειξη τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης καὶ πίστεως πρὸς τὸν Θεό. Ὁ μοναχισμὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἀνθρωπισμὸς ἀφοῦ γνωρίζει πραγματικὰ καὶ θεραπεύει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν σκλαβιὰ τῶν παθῶν.
«Τὴν μέλουσαν ἐπιζητοῦμεν πόλιν» Ἡ καθηγουμένη τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Χρυσοπηγῆς τῶν Χανίων γερόντισσα Θεοξένη, πραγματοποίησε τὴν τρίτη εἰσήγηση μὲ θέμα: «Τὴν μέλουσαν ἐπιζητοῦμεν πόλιν». Ἀρχικὰ μετέφερε τὶς εὐχὲς τοῦ σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Τιμοθέου καὶ τοῦ Μητροπολίτου Κυδωνίας κ. Δαμασκηνοῦ. Ἡ γερόντισσα ἀναφέρθηκε στὸν Ὀρθόδοξο Μοναχισμὸ ποὺ ἐπόλισε τὴν
www.imverias.gr
«Μοναχική πολιτεία και Πολιτισμός»
ἔρημο, ὡς πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι ὡς ἰδεολογία τοῦ παρόντος κόσμου. Μίλησε γιὰ τὴν ἀσκητικὴ καὶ νηπτικὴ παράδοση ποὺ δίνει νόημα ζωῆς στὸν κόσμο καὶ χαρακτήρισε τὸν σταυρικὸ καὶ εὐχαριστιακὸ τρόπος ζωῆς τῶν μοναχῶν ὡς πρόταση πολιτισμοῦ καὶ σωτηρίας τῆς ἀνθρωπότητος. «Μοναχισμὸς καὶ πολιτισμὸς στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας». Τελευταῖος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας, ἀρχιμ. Πορφύριος ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα: «Μοναχισμὸς καὶ πολιτισμὸς στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας». Ὁ π. Πορφύριος, ἀφοῦ ἔδωσε ὁρισμένες ἑρμηνεῖες τῆς ἔννοιας πολιτισμός, ἀνέφερε πὼς οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀπέναντι σ’ αὐτὸ τὸν ὄρο θέτουν τὴν ἔννοια τῆς φιλοκαλίας. Ὁ μοναχισμὸς εἶναι ἡ δημιουργικὴ ἀγάπη ποὺ ἀποκαλύπτεται μέσα ἀπὸ τὴν τήρηση τῶν τριῶν μοναχικῶν ὑποσχέσεων. Στὴν συνέχεια κατέδειξε τὴν οὐσιαστικὴ σχέση τοῦ ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ μὲ τὸν μοναχισμὸ τῆς Ἠμαθίας καὶ ἀνέφερε, ἐνδεικτικά, σημαντικοὺς ἁγίους τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἐπόλισαν ἔρημους τόπους τῆς περιοχῆς καὶ δημιούργησαν σημαντικὰ μοναστικὰ καθιδρύματα. Ἀκολούθησε ἡ ἀπονομὴ τῶν ἀναμνηστικῶν τῶν Κ´ Παυλείων στοὺς εἰσηγητὲς τῆς Μοναχικῆς Συνάξεως καὶ ἐν συνεχεία παρετέθη τράπεζα γιὰ ὅλους τούς συνέδρους στὴν αὐλὴ τῆς Μονῆς.
Ὁ χαιρετισμὸς τοῦ σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος, κατὰ τὴν ἔναρξη. Στό πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων ἡ Ἱερά Μη-
Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Εδέσσης κ. Ιωήλ κατά την εισήγησή του. τρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας διοργάνωσε τό Ε´ Μοναχικό Συνέδριο πού πραγματοποιεῖται σήμερα καί πάλι ἐδῶ, στούς φιλόξενους χώρους τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Κυριακῆς, μέ τή συμμετοχή πολλῶν μοναχῶν καί μοναζουσῶν ἀπό διάφορες Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀλλά καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τοῦ πατριαρχείου Ἀντιοχείας. Τό γεγονός αὐτό μᾶς χαροποιεῖ ἰδιαίτερα, γιατί μᾶς προσφέρει μία πολύ ὡραία εὐκαιρία πνευματικῆς συναναστροφῆς καί ἐπικοινωνίας πρός ὠφέλεια ὅλων μας. Μέ πολλή, λοιπόν, χαρά καί τιμή σᾶς καλωσορίζω ὅλους στήν Ἱερά Μητρόπολή
Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σισανίου κ. Παύλος κατά την εισήγησή του.
μας καί στήν Ε´ Μοναχική Σύναξη, τούς Σεβασμιωτάτους ἀδελφούς, Μητροπολίτες Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ.κ. Ἰωήλ καί Σισανίου καί Σιατίστης κ.κ. Παῦλο, τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σάο Πάολο κ.κ. Δαμασκηνό, ὁ ὁποῖος ὡς φοιτητής διακόνησε στήν Θεσσαλονίκη, καί τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Ἐδέσσης τῆς Συρίας κ.κ. Ρωμανό, πνευματικό τέκνο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χαλεπίου κ.κ. Παύλου, ἀπό τό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας, καί βεβαίως ὅλους τούς μοναχούς καί τίς μοναχές. Ἰδιαιτέρως ἐκφράζω τίς εὐχαριστίες μου πρός τούς κατά τόπους Σεβα-σμιωτάτους Μητροπολίτες καί στούς Καθηγουμένους καί Καθηγουμένες τῶν Ἱερῶν Μονῶν πού ἀνταποκρίθηκαν στήν πρόσκλησή μας καί ἔδωσαν τήν εὐλογία τους γιά τήν παρουσία σας καί τή συμμετοχή σας στό Μοναχικό μας Συνέδριο. Τό γενικό θέμα τῶν «Παυλείων», πού φέτος μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ συμπληρώνουν εἴκοσι χρόνια, εἶναι «Παύλεια καί πολιτισμός». Μέ αὐτό τό θέμα θελήσαμε νά συνδέεται καί τό θέμα τοῦ Μοναχικοῦ μας Συνεδρίου πού εἶναι «Μοναχική πολιτεία καί πολιτισμός». Ὁ ἀκριβής προσδιορισμός τῆς ἐννοίας τοῦ πολιτισμοῦ δέν εἶναι εὔκολος, καθώς ἡ λέξη ἐμφανίσθηκε στόν 18ο αἰῶνα μέ σκοπό τήν ἀπόδοση στά ἑλληνικά τῆς γαλλικῆς λέξεως civilisation, κατά κοινή ὅμως συμφωνία περιγράφει τό σύνολο τῶν τεχνικῶν καί πνευματικῶν ἐπιτευγμάτων τῶν ἀνθρώπων πού ζοῦν συγκεντρωμένοι στίς πόλεις. Ἡ ἔννοια τοῦ πολιτισμοῦ συνδέεται, δηλαδή, μέ τίς ἀνθρώπινες πόλεις καί τούς ἀνθρώπους τῶν πόλεων καί τά ἔργα τους. Ἕνας τέτοιος προσδιορισμός τοῦ πολιτισμοῦ βρίσκεται διαμετρικά ἀντίθετα πρός τήν ἔννοια τοῦ μοναχισμοῦ ὁ ὁποῖος προϋποθέτει τή φυγή τῶν ἀνθρώπων Παύλειος Λόγος
29
Η γερόντισσα Θεοξένη κατά την εισήγησή της ἀπό τήν πόλη στήν ἔρημο καί τήν ἄρνηση τοῦ κόσμου καί τῶν ἐν τῷ κόσμῳ καί τήν ἀπόρριψη κάθε κοσμικῆς προσπαθείας καί ἐπιδιώξεως. Ὁ μοναχός δέν μεριμνᾶ γιά τά ὑλικά, δέν ἀσχολεῖται μέ τά πρόσκαιρα, δέν ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἄνεση καί τήν ἀνάπαυση τοῦ σώματος, γιατί στόχος τῆς ζωῆς του δέν εἶναι ἡ κατάκτηση τῆς γῆς ἀλλά τοῦ οὐρανοῦ. Δέν εἶναι ἡ ἐπίτευξη τῆς διακρίσεως καί τῆς δόξης τοῦ κόσμου καί τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι ἡ ἀνάπαυση τοῦ σώματος ἀλλά τῆς ψυχῆς κοντά στόν Θεό. Δέν τόν ἀπασχολεῖ ἡ διάρκεια τῶν πραγμάτων ἀλλά ἡ αἰωνιότητα τῆς ψυχῆς. Δέν τόν ἀφορᾶ ὁ ἔξω ἄν-θρωπος καί ὅ,τι σχετίζεται μέ αὐτόν ἀλλά ὁ ἔσω ἄνθρωπος τόν ὁποῖο καί ἀφιερώνει ἐν προσευχῇ, νηστείᾳ καί ἀσκήσει ἀπολύτως πρός τόν Θεό. Δέν ἐπιδιώκει καί δέν ἑλκύεται ἀπό τό κάλλος τῆς μορφῆς ἀλλά ἀπό τό κάλλος τῆς ψυχῆς, διότι αὐτήν ἔχει προσφέρει στόν Νυμφίο Χριστό καί σ᾽ Αὐτόν μόνο ἐνδιαφέρεται νά ἀρέσει. Μέ αὐτές τίς θέσεις ὁ μοναχισμός φαίνεται νά ἀποποιεῖται τόν πολιτισμό καί νά τόν θεωρεῖ ὡς ἐμπόδιο στήν πορεία τοῦ μοναχοῦ πρός τήν ἐπίτευξη τοῦ δικοῦ του στόχου καί ἐνδεχομένως νά ἀντιπαρατίθεται ἐνεργητικά πρός αὐτόν. Ἀνταποκρίνεται ὅμως αὐτό στήν πραγματικότητα; Οἱ μοναχοί ἐπιζητοῦν, ἐντατικότερα ἀπό κάθε ἄλλο πιστό, ὅπως θά ἀκούσουμε καί στή συνέχεια ἀπό τή Γερόντισσα Θεοξένη, «τήν μέλλουσαν πόλιν», ἔχουν ἀπό-λυτη συναίσθηση ὅτι «τό πολίτευμα» αὐτῶν «ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει», καί γι᾽ αὐτό στόχος καί σκοπός τῆς ζωῆς τους καί τοῦ καθημερινοῦ τους ἀγῶνος εἶναι νά πολιτεύονται ἐν τῇ γῇ ὡς ἐν τῷ οὐρανῷ, νά ὑπωπιάζουν καί νά δουλαγωγοῦν τό σῶμα τους, ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, προκειμένου νά μήν ἀποδειχθοῦν ἀδόκιμοι γιά τόν Θεό. Πῶς τό ἐπιτυγχάνουν ὅμως αὐτό; Μέ τόν ἀγῶνα καί τήν ἄσκηση νά ἀπομακρύνουν
30
Παύλειος Λόγος
καί νά ἀφαιρέσουν κάθε κηλίδα καί ρύπο πού συσκοτίζει τήν ψυχή τους, κάθε πάθος καί ἀδυναμία πού παραμορφώνει τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού ἔχουν μέσα τους. Στόχος καί σκοπός τῆς ζωῆς καί τῆς ἀσκήσεώς τους εἶναι σέ πρῶτο ἐπίπεδο ἡ ἀποκατάσταση τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, τῆς ψυχῆς, ἀπό κάθε τι πού τήν ἀλλοιώνει καί τήν καταστρέφει, ἀπό κάθε τι πού τήν διαβρώνει καί τήν ὁδηγεῖ στή σήψη. Ὁ μοναχός καί ἡ μοναχή σκύβει καθημερινά μέ τήν ἐπιμέλεια τοῦ εὐσυνείδητου τεχνίτου στήν ψυχή του γιά νά ἀνακαλύψει τί εἶναι αὐτό πού ἀλλοιώνει τήν εἰκόνα καί χρησιμοποιεῖ ὡς μεγεθυντικό φακό γιά νά διακρίνει καλύτερα τή μελέτη τοῦ βίου τῶν ἁγίων καί τήν ἐξαγόρευση ἐνώπιον τοῦ Γέροντος καί τοῦ πνευματικοῦ ὅλων τῶν εὑρημάτων. Δέν ἀρκεῖται ὅμως στόν ἐντοπισμό τῶν προβλημάτων καί τῶν στιγμάτων τῆς θείας εἰκόνος τῆς ψυχῆς του. Χρησιμοποιεῖ τήν ταπείνωση καί τήν ὑπακοή ὡς τά ἐργαλεῖα μέ τά ὁποῖα μπορεῖ νά τά ἀφαιρέσει, ἐργαζόμενος μέ ὑπομονή καί πάντοτε ὑπό τήν καθοδήγηση τοῦ ἐμπείρου πνευματικοῦ του πατρός προκειμένου νά ἐπιτύχει τό βέλτιστο ἀποτέλεσμα, τήν ὁλοκληρωτική ἀποκατάσταση τῆς προσωπικῆς του εἰκόνος τοῦ Θεοῦ. Ἡ προσπάθεια ὅμως τοῦ μοναχοῦ δέν σταματᾶ στήν ἀποκατάσταση τῆς εἰκόνος, γιατί στόχος του εἶναι νά περάσει ἀπό τήν εἰκόνα στήν ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ, καί ὁ στόχος αὐτός προϋποθέτει τή συνεχῆ ἄσκηση, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν ἐν ἡσυχίᾳ μελέτῃ, τήν ἐπίσκεψη τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Δι᾽ αὐτῶν ὅμως ὁ μοναχός δέν προάγεται μόνο πνευματικά ἀλλά εἰρηνεύει καί συμφιλιώνεται μέ τήν κτίση καί τόν κόσμο. Τά ὑλικά καί φυσικά στοιχεῖα καί ὄντα ἀντιμε-τωπίζονται στό πλαίσιο τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ πού «συνωδίνουν» ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ μοναχός μεριμνᾶ γι᾽ αὐτά ἐν ἀγάπῃ ὄχι πρός ἴδιον ὄφελος καί συμφέρον, καθώς προοδεύοντας στήν πνευματική ζωή ἀπεξαρτητοποιεῖται ἀπό τήν ἐγωιστική ἰδιοτέλεια καί τήν ἐπιδίωξη τοῦ ἰδίου συμφέροντος. Διά τῆς ἀσκήσεως καί τῆς πνευματικῆς καθάρσεως ὁ μοναχός κατανοεῖ τήν ἀληθινή ἔννοια τοῦ κάλλους τό ὁποῖο ἀντιστοιχεῖ στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο δημι-ούργησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο καί αὐτό τό κάλλος ἐπιδιώκει νά ἀποκαταστήσει γύρω του, στό φυσικό καί τό οἰκιστικό του περιβάλλον. Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού ἐν ἀσκήσει καί προσευχῇ φιλοτεχνεῖ στήν ψυχή του ἐπεκτείνεται καί στόν ἐξωτερικό κόσμο τόν ὁποῖο προσπαθεῖ νά καταστήσει εἰκόνα τοῦ οὐρανοῦ, εἰκόνα τῆς οὐρανίου Ἱερουσαλήμ πρός τήν ὁποία ἀποβλέπει καί πρός τήν ὁποία ἐπείγεται. Γι᾽ αὐτό καί ὅ,τι δημιουργεῖ ἔχει αὐτή τήν προοπτική: δημιουργεῖται ἐν ὑπομονῇ, διότι θεωρεῖται ὡς ἄσκηση, ὡς ἀφιέρωση διακονίας στόν τά πάντα καλά λίαν δημιουργήσαντα Θεό, ὡς προσευχή καί ὄχι ὡς ἔκφραση φιλοδοξίας καί φιλαρεσκείας ἤ πρός ἀπο-
Ο αρχιμ. Πορφύριος Προδρομίτης κατά την εισήγησή του κόμιση ὁποιουδήποτε ὑλικοῦ ὀφέλους, ὅπως συμβαίνει στόν κόσμο. Γι᾽ αὐτό καί ὅ,τι δημιουργεῖ εἶναι εἰκόνα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὁ ναός, ὁ τόπος τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, πού ἀπεικονίζεται στόν τροῦλο του ὡς παντοκράτωρ. Ἐκεῖ βρίσκεται ἡ Παρθένος καί Θεοτόκος ὡς Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν. Ἐκεῖ εἶναι ὁ τῶν μοναζόντων καθηγητής, ὁ Τίμιος Πρόδρομος. Ἐκεῖ εἶναι καί οἱ ἅγιοι μάρτυρες, «οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καί τελειωθέντες», οἱ ὅσιοι καί θεοφόροι πατέρες, «οἱ ἐν ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς», οἱ ἱεράρχες ὡς συλλειτουργοῦντες στό ἐπουράνιο θυσιαστήριο. Γιά τούς μοναχούς ὅλοι αὐτοί δέν εἶναι ἁπλῶς εἰκόνες, εἶναι ὁ κόσμος τους, οἱ συναγωνιστές καί συμπαραστάτες τους, αὐτοί μέ τούς ὁποίους συνομιλοῦν, αὐτοί τούς ὁποίους βλέπουν καί ἐν σώματι, αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἐπεμβαίνουν θαυματουργικά στή ζωή τους γιά νά τούς ἐνισχύσουν καί νά τούς στηρίξουν, αὐτοί οἱ ὁποῖοι μεταφέρουν τίς ἱκεσίες τους στόν Θεό, αὐτοί στή συνάντηση τῶν ὁποίων προσβλέπουν. Εἶναι τά μέλη τῆς ἐν οὐρανοῖς Ἐκκλησίας τῶν πρωτοτόκων πού ἀντανακλοῦν στίς μορφές τους τό κάλλος τῆς θείας εἰκόνας. Ἀκόμη καί ὅταν ἔχουν τή σκληρότητα τῆς μακροχρόνιας ἀσκήσεως ἀποτυπωμένη στή μορφή τους, ὅπως ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἤ ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ἀποπνέουν τή γλυκύτητα καί τήν ἠρεμία τῆς ψυχῆς πού ἔχει ὑπερβεῖ τή φθορά τῆς ἁμαρτίας καί ἔχει φθάσει στήν ἀπάθεια. Κάθε προσπάθεια τοῦ μοναχοῦ ἐξαγιάζεται, γιατί πραγματοποιεῖται ἐν προσευχῇ καί ἐν ὑπακοῇ. Κάθε ὑλικό ἀντικείμενο πού χρησιμοποιεῖ ἐξαγνίζεται, γιατί τίθεται στή διακονία τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀδελφοῦ. Κάθε δημιούργημά του μεταποιεῖται εἰς δόξαν καί αἶνον τοῦ Θεοῦ. Διά τῆς ἀσκήσεως καί καθάρσεως ὁ μοναχός ἐπιστρέφει ἀπό τήν ἔρημο καί πάλι στόν κόσμο ὄχι γιά νά ἀναμιχθεῖ καί νά
συμφυρθεῖ στά τοῦ κόσμου καί τῆς ἁμαρτίας ἀλλά γιά νά προσευχηθεῖ γι᾽ αὐτόν, γιά τίς ἀνάγκες του καί τή σωτηρία του. Ἀντιμετωπίζει τόν ἄνθρωπο ἀγαπητικά καί ὄχι ἀνταγωνιστικά καί προσεύχεται γι᾽ αὐτόν «στεναγμοῖς ἀλαλήτοις». Στηρίζει τίς προσπάθειές του καί ἐμπιστεύεται τήν ἐπιτυχία τους στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Προσπαθεῖ νά μεταδώσει τήν ἐσωτερική του ἁρμονία στόν κόσμο καί νά τόν στρέψει καί αὐτόν «εἰς τά ἄνω», διότι μόνο διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ θά μπορέσει νά ἀπολαύσει τήν ἠρεμία καί τή γαλήνη τῆς ψυχῆς ἀκόμη καί μέσα στήν τρικυμισμένη θάλασσα τοῦ κόσμου, καί νά δώσει τήν πραγματική διάσταση στά ἀνθρώπινα ἐπιτεύγματά του. Ἄν, λοιπόν, πολιτισμός εἶναι τό σύνολο τῶν ἐπιτευγμάτων, τεχνικῶν καί πνευματικῶν, τοῦ ἀνθρώπου, οἱ μοναχοί κατορθώνουν τό μεγαλύτερο καί ὑψηλότερο ἐπίτευγμα τοῦ ἀνθρώπου, τήν διά τῆς ἀγάπης ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ τους καί τοῦ κόσμου, καί τήν ἕνωσή τους μέ τόν Θεό. Αὐτή ἡ ὑπέρβαση, πού δέν εἶναι βεβαίως κατάσταση στατική ἀλλά διαρκῶς διεκδικούμενη, δίδει στά ἔργα τῶν χειρῶν τους μιά διάσταση μοναδική πού ὑπερβαίνει τήν καθημερινότητα, πού ξεπερνᾶ τό τετριμμένο καί ἐπιδιώκει τό τέλειο, ἐφόσον ἀφιερώνεται στόν Θεό. Ἔτσι τά ἔργα τῶν μοναχῶν καί ἡ μοναχική πολιτεία στό σύνολό της ὑπερβαίνον-τας τίς συμβάσεις τοῦ κόσμου, ἀποβλέποντας στόν Θεό καί ἀντανακλῶντας τήν τελειότητα τῆς θείας δημιουργίας ἀποτελοῦν τήν ὡραιότερη ἔκφραση τοῦ ἀνθρω-πίνου πολιτισμοῦ, διότι ἀποτελοῦν ἐπιτεύγματα τοῦ συνόλου ἀνθρώπου, χειρῶν, νοῦ
Από τις εργασίες της μοναχικής ημερίδας καί ψυχῆς, ἀπαλλαγμένα ἀπό ταπεινά κίνητρα καί ἐγωιστική ἰδιοτέλεια πού προάγουν τόν κόσμο φέρνοντας σ᾽ αὐτόν τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Διότι δέν ὑπάρχει, ἀσφαλῶς, ὑψηλότερο ἐπίτευγμα γιά τόν ἄνθρωπο ἀπό τό νά φθάσει στόν ἀληθινό στόχο τῆς ζωῆς του καί νά κατακτήσει τή θέση γιά τήν ὁποία τόν ἔπλασε ὁ Θεός, δημιουργῶντας ἔτσι τόν ἀληθινό πολιτισμό. Μέ αὐτές τίς λίγες σκέψεις, θά ἤθελα νά σᾶς καλωσορίσω καί πάλι μέ πολλή χαρά καί πολλή ἀγάπη καί νά εὐχαριστήσω θερμά τούς ἐκλεκτούς εἰσηγητές
Αναμνηστική φωτογραφία μπροστά στο καθολικό της ιεράς μονής αγίας Κυριακής
μας, τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ.κ. Ἰωήλ, τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σισανίου καί Σιατίστης κ.κ. Παῦλο, τήν ὁσιωτάτη Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοπηγῆς, Γερόντισσα Θεοξένη, καί τόν πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας, ἀρχιμανδρίτη π. Πορφύριο, γιά ὅσα θά μᾶς ἀναπτύξουν στή συνέχεια, καί ὅλους τούς παρισταμένους Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς, κληρικούς, μοναχούς καί μοναχές, καί νά εὐχηθῶ καλή ἐπιτυχία στό Συνέδριό μας.
Παύλειος Λόγος
31
32
Παύλειος Λόγος
Παύλειος Λόγος
33
ημερίδα θεολόγων Ημαθίας
Τ
ὴν Πέμπτη 19 Ἰουνίου, στὸ Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο Βεροίας καὶ στὸ πλαίσιο τῶν ἐπετειακῶν Κ´ Παυλείων, πραγματοποιήθηκε ἡ 7η ἐπιστημονικὴ ἡμερίδα θεολόγων καθηγητῶν Δευτεροβάθμιας ἐκπαίδευσης μὲ θέμα: «Σύμβολα καὶ Συμβολισμοὶ στὴ ζωὴ καὶ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας». Ὁ ὑπεύθυνος παρουσίασης τῆς ἡμερίδος, Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, π. Στυλιανὸς Μακρής, ἀνέφερε στὴν εἰσαγωγική του ὁμιλία, ὅτι ὁ συμβολισμὸς ἀποδίδει τὸ βαθύτερο νόημα τῆς θεολογίας καὶ ἐκφράζει, ἐν τῷ κόσμω, τὴν ἀλήθεια τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἔχει σύμβολα καὶ συμβολισμούς, σύμβολα πίστεως, ὅπου ὄροι θεολογικοὶ ἀποκαλύπτουν τὸ μυστήριο τῆς σαρκωμένης θεότητος. Ἐν συνεχεία ἔκανε μιὰ σύντομη περιγραφὴ τῶν πρωτοχριστιανικῶν συμβόλων ὅπως τῆς ἄγκυρας, τῆς ἀμπέλου, τοῦ ἰχθύος κ.α. «Συμβολισμὸς καὶ ρεαλισμὸς στὴν γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας».
34
Ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Καλλιακμάνης ἀνέπτυξε, ἐμπεριστατωμένα, τὶς ἑξῆς θεματικὲς ἑνότητες: α)Ἡ συμβολικὴ γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας. Β) Ὁ συμβολικὸς λόγος τοῦ Χριστοῦ. γ) Ὁ συμβολικὸς λόγος στὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου. δ) Συμβολισμοὶ γιὰ τὸν Χριστό. ε) Καταφατικὴ καὶ ἀποφατικὴ θεολογία. στ) Ὁ συμβολισμὸς στὴν Ἐκκλησιαστικὴ τέχνη. Συμπερασματικὰ ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι τὰ σύμβολα στὴν θεία λατρεία ἔχουν ἀναγωγικό, παιδαγωγικὸ καὶ μυσταγωγικὸ χαρακτήρα. «Σύμβολα στὴν τέχνη τῆς Ἐκκλησίας». Ὁ κ. Τρύφων Τσομπάνης, ἐπίκουρος καθηγητὴς Τμήματος Ποιμαντικῆς καὶ Κοινωνικῆς Θεολογίας τοῦ ΑΠΘ ἀναφέρθηκε στὸν ἱστορικὸ καὶ συμβολικὸ χαρακτήρα τῶν εἰκόνων, στοὺς ποικίλους συμβολισμοὺς ποὺ βοήθησαν τοὺς προσερχομένους στὴν Ἐκκλησία ἐκ τῆς εἰδωλολατρείας καὶ στὴν καθιέρωση, ἀπὸ τὸν 3ο αἰώνα, τῶν εἰκονιστικῶν θεμάτων στοὺς ναούς. Ἐν συνεχεία ἔκανε μιὰ σύντομη ἱστορικὴ ἀναδρομὴ στὴν καθιέρωση τῶν διαφόρων συμβόλων στὴν ἐκκλησιαστικὴ τέχνη παρουσιάζοντας καὶ ἐνδεικτικὰ
Ο σεβασμιώτατος κατά τον χαιρετισμό του Παύλειος Λόγος
Ο π. Στυλιανός Μακρής διάφορα ἐκκλησιαστικὰ ἔργα. Ἀκολούθησε γόνιμη συζήτηση καὶ πραγματοποιήθηκε ἡ ἀπονομὴ τῶν ἀναμνηστικῶν των Κ Παυλείων στοὺς εἰσηγητὲς τῆς ἡμερίδος. Ὁ χαιρετισμὸς τοῦ σεβασμιωτάτου. Ἀποτελεῖ ξεχωριστή χαρά γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας πού καί φέτος στό πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων τῶν Κ´ Παυλείων ὀργανώθηκε καί πραγματοποιεῖται σέ συνεργασία μέ τή Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Ἐκπαιδεύσεως τοῦ Νομοῦ Ἠμαθίας καί τή Σχολική Σύμβουλο Θεολόγων κ. Μαρία Συργιάννη, ἡ Ἡμερίδα τῶν θεολόγων καθηγητῶν τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαιδεύσεως μέ θέμα: «Σύμβολα καί συμβολισμοί στή ζωή καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας». Ἡ ἀντιληπτική ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη καί τοῦ εὐφυεστέρου, βασίζεται, ὡς γνωστόν στήν παρατήρηση καί τήν ἐμπειρία. Ὁ ἄνθρωπος κατανοεῖ εὐκολότερα ὅ,τι μπορεῖ νά συσχετισθεῖ μέ κάτι τό ὁποῖο γνωρίζει ἤ τοῦ εἶναι οἰκεῖο, καί μέ τόν τρόπο αὐτό μπορεῖ νά προσεγγίσει καί νά ἀντιληφθεῖ ἀκόμη καί ἔννοιες οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν ὑλική ὑπόσταση καί κατά συνέπεια δέν μποροῦν νά περιγραφοῦν ἤ νά ἀπεικονισθοῦν. Μέ βάση αὐτή τήν ἀρχή ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τό κήρυγμα τῆς ὁποίας εἶναι
www.imverias.gr
«Σύμβολα και συμβολισμοί στη ζωή της Εκκλησίας»
κατ᾽ ἐξοχήν πνευματικό, ἀναφέρεται ὅμως στόν ἄνθρωπο πού εἶναι ὄν ὑλικό καί πνευματικό συγχρόνως, καθώς ἀποτελεῖται καί ἀπό σῶμα καί ἀπό ψυχή, χρησιμοποίησε ὑλικά καί αἰσθητά στοιχεῖα, τά σύμβολα, προκειμένου νά περιγράψει πνευματικά στοιχεῖα καί ἔννοιες καί νά τά καταστήσει οἰκεῖα στούς πιστούς. Στούς πρώτους αἰῶνες ἡ χρήση τῶν συμβόλων λειτουργοῦσε καί προστατευτικά ἔναντι τῶν ἀμυήτων στήν πίστη, ἔτσι ὥστε νά μήν ἐκτίθεται τόσο αὐτή ὅσο καί οἱ πιστοί της στίς βέβηλες διαθέσεις τῶν διωκτῶν τους, ὅπως π.χ. συνέβαινε μέ τό σύμβολο τοῦ «Ἰχθύος» πού ἀπεικονίζετο ἀντί τοῦ Χριστοῦ. Στή συνέχεια ὅμως τά σύμβολα διατηρήθηκαν καί ἐπεκτάθηκαν, διότι ἐξυπηρετοῦσαν ὄχι μόνο στήν καλύτερη κατανόηση τῶν ἐννοιῶν τῆς πίστεως καί τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τούς πιστούς ἀδιακρίτως μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, ἀλλά καί γιατί ἡ χρήση τῶν συμβόλων συμβάδιζε μέ τό ἑλληνικό πνεῦμα πού εὐνοοῦσε τήν ἀπεικόνιση, εἴτε πραγματική εἴτε λεκτική, πρός διευκρίνιση πνευματικῶν ἐννοιῶν. Ἔτσι τά σύμβολα ἐπεκτάθηκαν καί ὁ συμβολισμός χρησιμοποιήθηκε ὄχι μόνο στόν θεολογικό λόγο ἀλλά καί στήν Ἐκκλησιαστική πράξη καί παράδοση. Ἡ χρήση τους ἀποτέλεσε καί ἀποτελεῖ πλοῦτο Ἐκκλησιαστικό ἀλλά καί γλωσσικό, λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό καί πολιτιστικό, πού διδάσκει καί συγκινεῖ ὅλους μας, πού κάνει τόν ἀόρατο κόσμο τοῦ Θεοῦ ὁρατό στόν χοϊκό ἄνθρωπο, πού κάνει τόν ἀπρόσιτο στήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία Δημιουργό προσιτό, πού μᾶς ἐπιτρέπει νά βλέπουμε τά ἐπέκεινα δι᾽ ἐσόπτρου, μέχρι τήν ἡμέρα πού ἐλπίζουμε καί εὐχόμεθα ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ νά μᾶς
Αναμνηστικά των Κ´ Παυλείων στους εισηγητές της ημερίδας ἀξιώσει νά τά ἀπολαύσουμε ἀποκεκαλυμμένα. Μέ αὐτές τίς ἁπλές σκέψεις σχετικά μέ τό θέμα πού θά ἀπασχολήσει τή σημερινή Ἡμερίδα σᾶς καλωσορίζω ὅλους μέ πολλή ἀγάπη καί τιμή καί σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν παρουσία σας καί τή συμμετοχή σας. Ὅλως ἰδιαιτέρως καλωσορίζω καί εὐχαριστῶ τούς δύο εἰσηγητές, τόν αἰδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο π. Βασίλειο Καλλιακμάνη, καθηγητή τοῦ Τμήματος Θεολογίας τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πού θά ἀναπτύξει τό θέμα: «Συμβολισμός καί ρεαλισμός στή γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας» καί τόν ἐπίκουρο καθηγητή τοῦ Τμήμα-
Αναμνηστική φωτογραφία μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της ημερίδας
τος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Τρύφωνα Τσομπάνη πού θά μᾶς μιλήσει γιά «Τά σύμβολα στήν τέχνη τῆς Ἐκκλησίας», καί βεβαίως εὐχαριστῶ θερμά τή Σχολική Σύμβουλο τῶν Θεολόγων τοῦ Νομοῦ Ἠμαθίας, κ. Μαρία Συργιάννη γιά τήν ὡραία καί ἀποδοτική συνεργασία μας. Εὔχομαι ὅσα θά ἀκούσουμε νά ἀποτελέσουν ἀφορμή γιά ἕνα γόνιμο καί ἐποικοδομητικό διάλογο πού θά πλουτίσει τίς γνώσεις καί θά μᾶς ὠφελήσει πνευματικά, καί μέ αὐτή τήν εὐχή κηρύσσω τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἡμερίδος.
Παύλειος Λόγος
35
διάλεξη για τα οφέλη της νηστείας
www.imverias.gr
«Νηστεία και διατροφή»
Τ
ὴν Τετάρτη 18 Ἰουνίου στὸ Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο πραγματοποιήθηκε διάλεξη μὲ θέμα: «Νηστεία καὶ διατροφή». Ὁ π. Λάζαρος Μουρατίδης, ὑπεύθυνος παρουσίασης, στὴν εἰσαγωγική του ὁμιλία ἀναφέρθηκε στὴν δύναμη καὶ στὴν ἀξία τῆς νηστείας ποὺ προσφέρει τὴ δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ γίνει πολίτης τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Στή συνέχεια ὁ σεβασμιώτατος ἀναφέρθηκε στὴ μεγάλη δοκιμασία τῆς πείνας ποὺ μαστίζει ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ ἀνθρώπινου πληθυσμοῦ, στὴν ὑπερκατανάλωση ποὺ χαρακτηρίζει τὶς δυτικές, κυρίως, κοινωνίες καὶ στὴν ὑγεία, πνευματικὴ καὶ σωματική, πού προσφέρει στὸν ἀγωνιζόμενο χριστιανὸ ἡ νηστεία.
«Οἱ πνευματικοὶ καρποὶ τῆς νηστείας».
Ὁ πανοσ. ἀρχιμ. Ἱερεμίας Γεωργαλής, ἀρχιερατικὸς ἐπίτροπος Βεργίνας, στὴν ὁμιλία του κατέδειξε τὴν θεοσύστατη καθιέρωση τοῦ θεσμοῦ τῆς νηστείας καὶ ἐν συνεχεία ἀναφέρθηκε στὴν ἱστορικὴ ἐξέλιξη καὶ στοὺς πολλοὺς πνευματικοὺς καρπούς της.
«Τὰ βιολογικὰ ὀφέλη τῆς νηστείας».
Οι εισηγηττές της ημερίδας με τον σεβασμιώτατο
«Ενώπιον των προκλήσεων του σύγχρονου πολιτισμού» σύναξη πνευματικών
Π
ραγματοποιήθηκε τὴν Παρασκευὴ 20 Ἰουνίου στὸ καθολικό της ἱερᾶς μονῆς Παναγίας Δοβρά Σύναξη Πνευματικῶν της Ἱερᾶς Μητροπόλεως μὲ κεντρικὸ θέμα: «Ὁ Πνευματικὸς Πατέρας ἐνώπιον τῶν προκλήσεων τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ». Στήν εἰσαγωγική του ὁμιλία ὁ ὑπεύθυνος παρουσίασης τῆς Συνάξεως ἀρχιμ. Ἱερεμίας Γεωργαλής, ἀνέφερε ὅτι ἡ Ἐκκλησία, σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη θεολογία, εἶναι τὸ ἰατρεῖο ποὺ θεραπεύει Χάριτι Θεοῦ καὶ συνεργία τοῦ πιστοῦ, τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τῆς ἀσθένειας τῆς ἁμαρτίας, τὸ δηλητήριο τοῦ θανάτου καὶ τὶς θανάσιμες προσβολὲς τοῦ διαβόλου. Ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων στὸν χαιρετισμὸ του ἀναφέρθηκε στὴν σπουδαιότητα τοῦ διακονήματος τῆς Πνευματικῆς Πατρότητας σ’ ἕνα συνεχῶς μεταβαλόμενο κόσμο, στὶς συνακόλουθες δυσκολίες καὶ στὴν κατάλληλη πνευματικὴ προετοιμασία τοῦ Πνευματικοῦ Πατέρα γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἀνταπεξέλθει στὴν τεράστια εὐθύνη ποὺ τοῦ ἀναθέτει ἡ Ἐκκλησία, αὐτῆς τῆς σωτηρίας τῶν πιστῶν. Εἰσηγητές ἦταν ὁ πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, μέ θέμα: «Ὁ σύγχρονος κόσμος ὡς ἀγρὸς τῆς ποιμαντικῆς μας διακονίας» καί ὁ ἀρχιμ. Σεβαστιανὸς Σωμαράκης, Δρ τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου, μέ θέμα: «Ὁ θεσμὸς τῆς οἰκονομίας καὶ ἡ ἐφαρμογή του στὸ μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως».
36
Παύλειος Λόγος
Οι εισηγηττές της ημερίδας με τον σεβασμιώτατο.
www.imverias.gr
Ὁ διαιτολόγος - διατροφολόγος κ. Ἀθανάσιος Τόπης μὲ μιὰ ἐμπεριστατωμένη εἰσήγηση παρουσίασε τὰ βιολογικὰ ὀφέλη ποὺ προξενεῖ ἡ νηστεία τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ τὴν τηροῦν μὲ συνέπεια.
Α´συνέδριο βυζαντινών τεχνών
Τ
www.imverias.gr
«Βυζαντινή τέχνη και τεχνική»
ὸ Σάββατο 21 Ἰουνίου διοργανώθηκε στὸ Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο Βέροιας τὸ πρῶτο Συνέδριο Βυζαντινῶν Τεχνῶν τῆς Σχολῆς Βυζαντινῶν Τεχνῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μέ θέμα: «Βυζαντινὴ Τέχνη καὶ Τεχνική».
Τὸ συνέδριο παρουσίασε ὁ ἀρχιμ. Ἀρσένιος Χαλδαιόπουλος, ἐνῶ χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων. Τὴν προεδρία τοῦ Συνεδρίου ἀνέλαβε ὁ κ. Μ. Τσιτούρας ὁ ὁποῖος παρουσίασε καὶ τοὺς δύο εἰσηγητὲς α) τὸν κ. Γεώργιο Φουστέρη ἐπικ. καθηγητὴ τοῦ τμήματος βυζαντινῆς ἀρχιαολογίας ΑΕΑΘ, ὁ ὀποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα: «Ἡ μετάβαση ἀπὸ τὴν ἑλληνιστικὴ στὴν χριστιανικὴ ζωγραφικὴ» καὶ β) τὸν κ. Ἰωάννη Καραπαναγιώτη, ἐπικ. καθηγητὴ τοῦ τμήματος Χημείας Συντήρησης τῆς ΑΕΑΘ, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα: «Ἡ συμβολὴ τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν στὴ μελέτη καὶ συντήρηση τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ παλέτα τῶν ζωγράφων τῆς Κρητικῆς Σχολῆς».
«Ἡ μετάβαση ἀπὸ τὴν ἑλληνιστικὴ στὴν χριστιανικὴ ζωγραφικὴ» Στὴν Ἱστορία τῆς Τέχνης κυριαρχεῖ ἕνα ἑρμηνευτικὸ μοντέλο ποὺ θεωρεῖ ὅτι ἡ ἀρχαία εἰκαστικὴ παράδοση δὲν ἐπηρέασε ἀποφασιστικὰ τὴν διαμόρφωση τῆς βυζαντινῆς τέχνης. Μὲ ἐξαίρεση κάποιες μικρὲς ἀναλαμπὲς κλασικισμοῦ, τὸ Βυζάντιο ἀπομακρύνθηκε σταδιακὰ ἀπὸ τὴν κλασικὴ ἀρχαιότητα καὶ ἔγινε περισσότερο «ἀνατολικὸ» ἐνστερνιζόμενο διαφορετικὲς εἰκαστικὲς ἀξίες. Ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὰ πρῶτα τὴ βήματα δὲν εἶχε τὸ σύνδρομο τῆς εἰκαστικῆς διαφοροποίησης, οὔτε ἐπιδίωξε νὰ δημιουργήσει ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο ἔκφρασης «ἐπινοώντας» καινούργια ἐκφραστικὰ μέσα. Χρησιμοποίησε τὴν τέχνη καὶ τοὺς καλλιτέχνες τῆς ἐποχῆς, μεταμορφώνοντας ἕναν κόσμο ὁλόκληρο ὡς πρὸς τὴν οὐσία καὶ τὸ βαθύτερό του ἦθος. Ἡ τέχνη τοῦ Βυζαντίου διατήρησε ὅλα ἐκεῖνα τὰ χαρακτηριστικὰ ποὺ μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ τὴν θεωροῦμε μετουσίωση τῆς μακρᾶς εἰκαστικῆς παράδοσης τοῦ ἀρχαίου κόσμου.
Ο κ. Μαν. Τσιτούρας προήδρευσε του συνεδρίου
Ο κ. Γεώργιος Φουστέρης κατά την εισήγησή του
«Ἡ συμβολὴ τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν στὴ μελέτη καὶ συντήρηση τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ παλέτα τῶν ζωγράφων τῆς Κρητικῆς Σχολῆς» Στὸ κύριο μέρος τῆς ὁμιλίας παρουσιάστηκε τὸ γενικὸ περίγραμμα τῆς συμβολῆς τῆς τεχνολογίας καὶ γενικότερα τῶν θετικῶν καὶ ἐφαρμοσμένων ἐπιστημῶν στὴ μελέτη καὶ συντήρηση τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Πιὸ συγκεκριμένα, ὑπὸ τὸ πρίσμα τῶν σύγχρονων διεθνῶν ἐξελίξεων, παρουσιάστηκαν παραδείγματα: (1) Καταγραφῆς καὶ ψηφιοποίησης τῆς πολιτισμικῆς κληρονομιᾶς (2) Ταυτοποίησης ὑλικῶν & τεκμηρίωσης τῆς πολιτισμικῆς κληρονομιᾶς (3) Ἀναβίωσης τῆς πολιτισμικῆς κληρονομιᾶς (4) Συντήρησης τῆς πολιτισμικῆς κληρονομιᾶς Στὴ συνέχεια (δευτερεύων μέρος) περιγράφηκαν τὰ ἀποτελέσματα μίας ἐκτενοῦς φυσικοχημικῆς μελέτης ποὺ πραγματοποιήθηκε σὲ εἰκόνες τῆς Κρητικῆς Σχολῆς Ἁγιογραφίας μὲ σκοπὸ τὴν ταυτοποίηση τῶν ἀνόργανων καὶ ὀργανικῶν χρωστικῶν ποὺ ἔχουν χρησιμοποιηθεῖ σὲ αὐτές.
Ο κ. Ιωάννης Καραπαναγιώτης κατά την εισήγησή του Παύλειος Λόγος
37
εσπερίδα στην Αλεξάνδρεια
Α
πὸ τὸν Ρουμλουκιώτικο πολιτισμὸ» ἦταν τὸ θέμα τῆς ἑσπερίδας τοπικῆς ἱστορίας καὶ λαογραφίας, ποὺ πραγματοποιήθηκε τό Σάββατο 21 Ἰουνίου, γιὰ 6η χρονιὰ ἀπὸ τὴν Ἀρχιερατικὴ Περιφέρεια Ἀλεξανδρείας, στὴν αἴθουσα τοῦ ἐπισκοπείου Ἀλεξάνδρειας. Ἐπρόκειτο γιὰ τὴν πέμπτη κατὰ σειρὰ ἐκδήλωση ποὺ πραγματοποιήθηκε τὸν μήνα αὐτὸ στὴν πόλη τῆς Ἀλεξάνδρειας, στὰ πλαίσια τῶν φετινῶν ἐπετειακῶν Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ. Εἶχε προηγηθεῖ ἡ πρώτη φάση τοῦ 1ου Διενοριακοῦ Πρωταθλήματος Σκάκι, ἡ ἀφιερωμένη στοὺς μικρούς μας φίλους ἐκδήλωση στὸ περιβάλλον μὲ τὴν καθιερωμένη ποδηλατοδρομία καὶ ἄλλα οἰκολογικὰ παιχνίδια καὶ δράσεις μὲ ἀφορμὴ τὴν παγκόσμια ἡμέρα περιβάλλοντος, ἡ πρώτη ἀντιαιρετικὴ ἡμερίδα ποὺ διοργανώθηκε μὲ ἀφορμὴ τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἡ συναυλία βυζαντινῆς καὶ παραδοσιακῆς μουσικῆς τοῦ τοπικοῦ παραρτήματος τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.
εἰσηγήσεών τους καὶ εὐχαρίστησε τοὺς διοργανωτὲς της καθὼς καὶ ὅλους τους συμμετέχοντες.
Ο αρχιμ. π. Διονύσιος Ανθόπουλος γενικότερο θέμα τῶν φετινῶν ΠΑΥΛΕΙΩΝ καὶ στὴ σχέση τοῦ γενικοῦ τους θέματός τους μὲ αὐτὸ τῆς ἑσπερίδας τοπικῆς ἱστορίας καὶ λαογραφίας, παρουσίασε τοὺς εἰσηγητὲς καὶ τοὺς τίτλους τῶν
Ἔπειτα τὴν προεδρία τῆς συνεδρίας ἀνέλαβε ὁ κ. Ἀθανάσιος Καραντζίκος, Ἀντιστράτηγος ἐ.α., ὁ ὁποῖος ἀφοῦ εἰσαγωγικὰ ἀναφέρθηκε στὸν πολιτισμὸ μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση στὴ λαογραφία, κάλεσε στὸ βῆμα τὸν πρῶτο ὁμιλητὴ ἀφοῦ διάβασε πρῶτα σύντομο βιογραφικό του. Ὁ πρῶτος ὁμιλητής ἦταν ὁ συνταξιοῦχος ἐκπαιδευτικὸς κ. Δημήτριος Δελιόπουλος (λόγω προβλήματος ὑγείας τὴν εἰσήγηση ἀνέγνωσε ἡ φιλόλογος Εὐαγγελία Πολυμένου) τὸ θέμα τῆς εἰσήγησης τοῦ ὁποίου ἦταν: «Γνωριμία μὲ τὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα τοῦ Ρουμλουκιοῦ». Στὴν πολὺ ὡραία εἰσήγησή του ἀφοῦ ἀναφέρθηκε στὶς ἀπαρχὲς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ ἐξέτασε τὰ βασικὰ γλωσσικά της ἰδιώματα στὴ συνέχεια παρουσίασε τὸ τοπικὸ ρουμλουκιώτικο ἰδίωμα μὲ ὅλα ἐκεῖνα τὰ ἰδιαίτερα στοιχεῖα -γλωσσικά, γραμματικά, ἐκφραστικὰ- ποὺ τὸ χαρακτηρίζουν. Στὸ τέλος τῆς εἰσήγησης ὁ ἴδιος ὁ κ. Δελιόπουλος ἀνέγνωσε στοὺς ἀκροατὲς ἕνα μικρὸ κείμενο μὲ τὴ
Ἡ ἑσπερίδα τοπικῆς ἱστορίας καὶ λαογραφίας, ποὺ ὡς σκοπὸ ἔχει τὴ διάσωση ἀπὸ τὴ λήθη τοῦ παρελθόντος καὶ τὴ διάδοση στὶς νέες γενιὲς τοῦ πλούτου τῆς τοπικῆς ἱστορίας, τῆς λαογραφίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ Ρουμλουκιοῦ, εἶχε φέτος θέμα: «ἀπὸ τὸ Ρουμλουκιώτικο πολιτισμό», παίρνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ τὸ γενικότερο θέμα τῶν φετινῶν ΠΑΥΛΕΙΩΝ «Ἀπόστολος Παῦλος καὶ πολιτισμός». Ἡ ἔναρξη τῆς ἑσπερίδας ἔφερε στὸ βῆμα τὸν ἀρχιερατικὸ ἐπίτροπο Ἀλεξανδρείας ἀρχιμανδρίτη Διονύσιο Ἀνθόπουλο ὁ ὁποῖος ἀφοῦ καλωσόρισε τοὺς ὁμιλητὲς καὶ τοὺς συμμετέχοντες καὶ παρουσίασε συνοπτικὰ τὴν παρουσία καὶ συμμετοχὴ τῆς Ἀρχιερατικῆς Περιφέρειας Ἀλεξανδρείας στὰ φετινὰ Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΑ ἀναφερόμενος σὲ ὅλες τὶς προηγηθεῖσες ἐκδηλώσεις, κάλεσε στὸ βῆμα τὸν σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα γιὰ νὰ κηρύξει τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν. Ὁ σεβασμιωτάτος ἀφοῦ ἀναφέρθηκε στὸ
38
Παύλειος Λόγος
Ο πρόεδρος της εσπερίδας κ. Αθανάσιος Καραντζίκος
www.imverias.gr
«Από τον Ρουμλουκιώτικο πολιτισμό»
Ο αυτοδίδακτος μουσικός Μερκούριος Πιτσικόπουλος παίζει τοπικούς σκοπούς χαρακτηριστικὴ ντοπιολαλιά. Ἑπόμενος κλήθηκε στὸ βῆμα ὁ ἐκπαιδευτικὸς καὶ ἱστορικὸς ἐρευνητὴς κ. Γρηγόριος Γιοβανόπουλος, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε λεπτομερέστατα τὸ θέμα: «ἡ βασικὴ ἐκπαίδευση στὸ Ρουμλούκι κατὰ τὴν Τουρκοκρατία». Ὁ εἰσηγητὴς ἀφοῦ προσέγγισε ἱστορικὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας καὶ ἀναφέρθηκε διεξοδικὰ στὸ γενικότερο κλίμα ποὺ ἐπικράτησε στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο μετὰ τὴν ὀθωμανικὴ κατάκτηση, ἐρεύνησε στὴ συνέχεια τά πράγματα ποὺ ἀφοροῦσαν τὴν παιδεία τοῦ ὑπόδουλου Γένους τονίζοντας ἰδιαίτερα τὴν ἀδιαμφισβήτητη προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὸν τομέα αὐτό. Ἔπειτα παρουσίασε σημαντικὰ ἱστορικὰ ντοκουμέντα στὴν ὀργάνωση τῆς βασικῆς ἐκπαίδευσης τῶν χωριῶν τοῦ Ρουμλουκιοῦ ἰδιαίτερα κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἀρχιερατείας τοῦ λογιώτατου Ἐπισκόπου Καμπανίας Θεοφίλου. Τρίτος κατὰ σειρὰ ὁμιλητὴς ἦταν ὁ νομικὸς καὶ ἱστορικός τῆς περιοχῆς κ. Ἰωάννης Μοσχόπουλος ὁ ὁποῖος μὲ ζωντάνια σαφήνεια καὶ γλαφυρότητα παρουσίασε τὸ θέμα: «μορφὲς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης στὸ Ρουμ-
λούκι». Ὁ ὁμιλητὴς ἀφοῦ ἀναφέρθηκε συνοπτικὰ στὸ ἱστορικὸ περίγραμμα τῆς ἐποχῆς παρουσίασε μορφὲς ἐκκλησιαστικῶν τεχνῶν (ναοδομία, εἰκονογραφία, τοιχογραφία, λιθογλυπτική, ξυλογλυπτική, ἀργυροχοΐα) μέσα ἀπὸ ἔργα καὶ κειμήλια ποὺ σώζονται ὡς τὶς μέρες μας σὲ παλαιοὺς καὶ νεότερους ἱεροὺς ναοὺς τῶν χωριῶν τῆς περιοχῆς τοῦ Ρουμλουκιοῦ. Ἰδιαίτερα ἀναφέρθηκε στὴ συντεχνία τῶν ἁγιογράφων τῆς Κουλιακιᾶς ποὺ προσέφερε πάρα πολλὰ ἀξιολογότατα ἔργα ἁγιογραφίας στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς κεντρικῆς Μακεδονίας. Ἡ εἰσήγηση πλαισιώθηκε ἀπὸ τὴν προβολὴ ἐντυπωσιακοῦ φωτογραφικοῦ ὑλικοῦ.
Τελευταῖος ὁμιλητὴς ἦταν ὁ κ. Δημήτριος Πανταζόπουλος, θεολόγος καὶ δημοσιογράφος, ὁ ὁποῖος παρουσίασε μὲ σαφήνεια καὶ παραστατικότητα τὸ θέμα: «τὸ δημοτικὸ τραγούδι στὸ Ρουμλούκι». Ὁ ὁμιλητὴς ἀφοῦ ἀναφέρθηκε στὶς συμαντικότερες προσπάθειες καταγραφῆς τοῦ Ρουμλουκιώτικου δημοτικοῦ τραγουδιοῦ -μεταξύ των ὁποίων καὶ ὅσες ὁ ἴδιος ἔχει πραγματοποιήσει στὸ παρελθὸν μέσα ἀπὸ συνεντεύξεις καὶ ἠχογραφήσεις ἑκατοντάδων ἑρμηνευτῶν στὰ χωριὰ τῆς περιοχῆς- στὴ συνέχεια παρουσίασε τὴ θεματολογία τῶν δημοτικῶν μας τραγουδιῶν, τὶς κατηγορίες στὶς ὁποῖες θὰ μποροῦσαν νὰ χωριστοῦν, τὸ ὕφος τους, τοὺς αὐτοδίδακτους ἀλλὰ χαρισματικοὺς ἑρμηνευτές τους, τὸν τρόπο καὶ τὶς περιστάσεις τῆς ἑρμηνείας τους, τὶς ἐπιρροές του ἀπὸ ἀνάλογα ἀκούσματα ἄλλων περιοχῶν. Κλείνοντας τὴν ὄμορφη εἰσήγησή του κάλεσε στὸ βῆμα τὸν κ. Μερκούριο Πιτσικόπουλο ἀπὸ τὸ Παλαιοχώρι Ἠμαθίας, αὐτοδίδακτο μουσικὸ καὶ παραδοσιακότατο ἑρμηνευτὴ ὁ ὁποῖος ἔπαιξε μὲ στὴ φλογέρα του καὶ στὴ συνέχεια τραγούδησε τὸ γνωστὸ στὴν περιοχὴ δημοτικὸ τραγούδι «τοῦ Κατσάμπα». Μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση τῶν εἰσηγήσεων ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας ἀφοῦ εὐχαρίστησε ξανὰ ὅλους τους ὁμιλητὲς καὶ τοὺς συνεργάτες τους, τὸν προεδρεύοντα τῆς συνεδρίας καὶ ὅλους τους παρισταμένους, προσέφερε τὰ ἀναμνηστικὰ τῶν Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ καὶ τῆς Ἀρχιερατικῆς Περιφέρειας Ἀλεξανδρείας στοὺς συντελεστές.
Οι συντελεστές της εσπερίδας μετά την ολοκλήρωσή της Παύλειος Λόγος
39
συναυλία βυζαντινής μουσικής
Τ
ὴν Κυριακὴ 16 Ἰουνίου διοργανώθηκε μὲ ἐπιτυχία μουσικὴ ἐκδήλωση στὴν αἴθουσα τοῦ Δημαρχείου Ἀλεξάνδρειας μὲ τὸν τίτλο «Μουσικὸς Ἑλληνικὸς Πολιτισμός». Ἡ ἐκδήλωση περιελάμβανε πλούσιο καλλιτεχνικὸ πρόγραμμα ἀπὸ μαθητὲς καὶ καθηγητὲς τῆς Σχολῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας, καθὼς ἐπίσης καὶ πρόγραμμα ἀπὸ Χορωδίες τῆς Σχολῆς. Παρουσίασε μὲ ἐπιτυχία ὁ πανοσ. ἀρχιμ. Ἀρσένιος Χαλδαιόπουλος, ἐνῶ τὸ καλλιτεχνικὸ μέρος ὁ κ. Γεώργιος Ὀρδουλίδης.
Ὁ χαιρετισμὸς τοῦ σεβασμιωτάτου.
Ἕνα ἀπό τά χαρίσματα πού εἶναι σύμφυτα μέ τήν ἰδιοπροσωπία τοῦ Γένους μας εἶναι ὁ ρυθμός, τό μέτρο καί ἡ μελωδία. Δέν εἶναι βέβαιο ἄν ὀφείλεται στούς φυσικούς ἤχους τῆς θάλασσας, τῶν πουλιῶν καί τοῦ ἀνέμου, πού πλημμυρίζουν μέ τή μελωδία τους τόν ἀέρα τῆς πατρίδας μας καί ἐμπνέουν τούς ποιητές καί τούς μελωδούς της ἤ ὀφείλεται στά ἀναρίθμητα συναισθήματα πού δημιουργεῖ στόν κάθε ἄνθρωπο αὐτή ἡ ὄμορφη γωνία τῆς γῆς πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός γιά πατρίδα ἤ ἄν
40
Ο αρχιμ. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος πρόκειται γιά ἕνα ξεχωριστό καί ἰδιαίτερο τάλαντο μέ τό ὁποῖο μᾶς προίκισε ὁ Δημιουργός-Θεός, ὅμως εἶναι ἐλάχιστοι οἱ λαοί στόν κόσμο πού διαθέτουν μιά τόσο πλούσια μουσική παράδοση, ἕνα τόσο σπουδαῖο καί ἀστείρευτο μουσικό πολιτισμό, πού ξεκινάει ἀπό τόν μυθικό Ὀρφέα καί φθάνει μέχρι τίς ἡμέρες μας.
Από την εκδήλωση στην Αλεξάνδρεια Παύλειος Λόγος
Σέ ὅλη αὐτή τή μουσική διαδρομή διά μέσου τῶν αἰώνων, ἡ ἑλληνική μουσική ἐμπλουτίσθηκε ἀπό νέες ἐμπειρίες καί ἰδέες, μεταμορφώθηκε ἀντλῶντας ἀπό τήν χριστιανική πίστη καί ἐξέφρασε καινούργια συναισθήματα, ἀλλά δέν παρασύρθηκε ποτέ ἀπό τόν ἦχο τῶν Σειρήνων σέ δρόμους σκοτεινούς. Ἀντίθετα διέθετε πάντοτε μιά καθάρια ἁρμονία πού καί ὅταν ἐξέφραζε τή λύπη τή συνόδευε μέ τήν ἐλπίδα· κι ὅταν πανηγύριζε γιά τόν θρίαμβο δέν τή διέκρινε ἴχνος ὑπεροψίας· κι ὅταν θρηνοῦσε γιά τήν καταστροφή, ὁ πόνος της ἔκρυβε τήν προσδοκία μιᾶς καλύτερης ἡμέρας· κι ὅταν παρακαλοῦσε καί ἱκέτευε γιά τή σωτηρία, ἄφηνε τή βεβαιότητα τῆς πίστεως νά φανεῖ. Γιά ὅλα αὐτά ἡ ἑλληνική μουσική, κοσμική καί θρησκευτική, παραδοσιακή καί βυζαντινή, δέν εἶναι μία εὐκαιριακή μουσική πού τήν ὑπερβαίνουν γρήγορα οἱ ἐξελίξεις καί δέν ἔχει νά πεῖ τίποτε σέ ὅσους τήν ἀκοῦν. Εἶναι μιά μουσική διαχρονική, πάντοτε ἐπίκαιρη, πού ξεπερνᾶ ἀκόμη καί τά ὅρια τοῦ κλασικοῦ, πού ἔχει δημιουργήσει πολιτισμό καί ἀποτελεῖ πολιτισμό. Γι᾽ αὐτό καί δέν εἶναι τυχαῖος ὁ τίτλος τῆς ἀποψινῆς μας ἐκδηλώσεως «Μουσικός ἑλληνικός πολιτισμός», καθώς θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά ἀπολαύσουμε μία συναυλία βυζαντινῆς καί παραδοσιακῆς ἑλληνικῆς μουσικῆς ἀπό τούς καθηγητές καί τούς μαθητές τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς καί παραδοσιακῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας. Μιά συναυλία πού ἀποτελεῖ ἕνα ἐξαίρετο δεῖγμα πολιτισμοῦ, ὅπως αὐτός συνδιαμορφώνεται μέσα ἀπό τίς δραστηριότητες τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως ἀλλά καί ἐκφράζεται κάθε χρόνο μέσα ἀπό τά «Παύλεια». Καί φέτος, καθώς συμπληρώνεται ἕνας κύκλος εἴκοσι ἐτῶν Παυλείων, στά εἰκοστά «Παύλεια» ὑπό τόν γενικό τίτλο «Παύλεια καί πολιτισμός», ἔχουμε ἀπόψε τή χαρά νά παρακολουθήσουμε αὐτή τήν ὡραία συναυλία, γιά τήν ὁποία θά ἤθελα προκαταβολικά νά συγχαρῶ καί νά εὐχαριστήσω ὅλους τούς συντελεστές της μέ πρῶτο τόν Διευθυντή τῆς Σχολῆς μας, τόν κ. Γεώργιο Ὀρδουλίδη,
www.imverias.gr
«Μουσικός Ελληνικός Πολιτισμός»
συνάντηση χορωδιών στη Χαλάστρα
Τ
ὴν Κυριακὴ 22 Ἰουνίου στὶς 8 μ.μ. στὴ Χαλάστρα ἔλαβαν χώρα οἱ τοπικὲς πανηγυρικὲς ἐκδηλώσεις τῶν Κ΄ Παυλείων στὸ κλειστὸ Γυμναστήριο τῆς πόλης μὲ τὴν παρουσία τοῦ σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμονος. Τὴν ἐκδήλωση παρουσίασε ὁ ἀρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής, ἀρχιερατικὸς ἐπίτροπος Καμπανίας, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ ἔκανε μία ἀναδρομὴ στὰ 20 χρόνια τῶν Παυλείων κάλεσε τὸν σεβασμιώτατο να ἀπευθύνει χαιρετισμό. Τὸ πρόγραμμα περιελάμβανε πρόγραμμα ἀπὸ τὴ Χορωδία τοῦ παραρτήματος Χαλάστρας τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ κ. Ἀντωνίου Μεσιάρη, τὴ Χορωδία τοῦ παραρτήματος Ναούσης, ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ κ. Γεωργίου Ὀρδουλίδη. Στὸ τέλος παραδοσιακοὺς χοροὺς χόρεψε τὸ Κέντρο Νεότητας Χαλάστρας.
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου.
Mία ἀπό τίς ἐκφραστικότερες μορφές πολιτισμοῦ εἶναι χωρίς ἀμφιβολία ἡ μουσική. Ἀγγίζει τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων καί γίνεται κατανοητή ἀνεξάρτητα ἀπό τή γλώσσα καί τήν καταγωγή τῶν ἀκροατῶν της. Ἐπενδύει μέ μοναδικό τρόπο τά συναισθήματα καί ὑψώνει τόν νοῦ καί τήν ψυχή πάνω ἀπό τήν καθημερινότητα, πάνω ἀπό τή γῆ καί μπορεῖ νά τή φθάσει καί μέχρι τόν Θεό. Ἡ μουσική δέν εἶναι ἀποκλειστικά ἀνθρώπινη δημιούργημα· εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο γιά νά τόν ξεκουράζει καί νά τόν ψυχαγωγεῖ, ὄχι μέ τή συνήθη ἔννοια τοῦ ὅρου ἀλλά μέ τήν πραγματική, τήν οὐσιαστική, γιά νά ὁδηγεῖ δηλαδή τήν ψυχή του σέ ὑψηλότερες σφαῖρες, σφαῖρες πνευματικές. Καί τό ὑπογραμμίζω αὐτό, γιατί συχνά στίς ἡμέρες μας ἡ μουσική εἶναι μόνο διασκέδαση, εἶναι ἕνας τρόπος νά διασκορπίζεται ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου χωρίς καμία ὠφέλεια, χωρίς καμία ἀνάπαυση, χωρίς καμία ἀνάταση, χωρίς μελωδία. Ὅμως οἱ μουσικές αὐτές δέν μᾶς ἀφοροῦν, γιατί οἱ μουσικές πού θά ἀκούσουμε
Ο αρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής ἀπόψε εἶναι, ὅπως τό λέει καί ὁ τίτλος τῆς ἐκδηλώσεώς μας, πού πραγματοποιεῖται στό πλαίσιο τῶν Κ´ Παυλείων, τά ὁποῖα εἶναι ἀφιερωμένα, ὅπως κάθε χρόνο στόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, τόν ἀπόστολο Παῦλο, «Νότες πολιτισμοῦ». Εἶναι μουσικές καί μελωδίες ἀπό τόν πλοῦτο τῆς μουσικῆς μας παραδόσεως, ἀπό τόν θησαυρό τῆς βυζαντινῆς καί
Από την εκδήλωση στη Χαλάστρα
ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, ἀλλά καί ἀπό τόν θησαυρό τῆς παραδοσιακῆς ἑλληνικῆς μουσικῆς, πού διδάσκονται στή Σχολή Βυζαντινῆς καί Παραδοσιακῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως. Καί καθώς τά φετινά Παύλεια εἶναι ἀφιερωμένα καί στόν πολιτισμό, ἀπόψε θά ἔχουμε τή χαρά καί τήν τιμή νά παρακολουθήσουμε μία ὡραία μουσική συνάντηση. Νά ἀπολαύσουμε τή Μικτή Χορωδία ἐνηλίκων τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς καί παραδοσιακῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας τοῦ Παραρτήματος τῆς Ναούσης, καί τόν Βυζαντινό χορό τοῦ Παραρτήματος τῆς Χαλάστρας σέ μιά πανδαισία ἤχων καί μελωδιῶν. Εὐχαριστοῦμε θερμά καί συγχαίρουμε ἐκ τῶν προτέρων τούς καθηγητές τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς καί Παραδοσιακῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, τῶν Παραρτημάτων τόσο τῆς Ναούσης ὅσο καί τῆς Χαλάστρας, τά μέλη καί τῶν δύο χορωδιῶν καί τούς χοράρχες τους καί ὅλους ἐσᾶς πού τιμᾶτε μέ τήν παρουσία σας τήν ἀποψινή ἐκδήλωση τῶν Κ´ ἐπετειακῶν Παυλείων καί μέσω αὐτῆς τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο.
Παύλειος Λόγος
41
www.imverias.gr
«Νότες Πολιτισμού»
από την Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου
Τ
ὴν Τρίτη 24 Ἰουνίου 2014 τὸ ἀπόγευμα ἡ Βέροια ὑποδέχτηκε τὴν Ἁγία Ζώνη τῆς Θεοτόκου ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους τήν ὁποία μετέφερε ὁ καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἀρχιμ. Ἐφραίμ.
Ἡ μεγαλειώδης ὑποδοχὴ πραγματοποιήθηκε μπροστὰ στὸ Δημαρχεῖο τῆς Βέροιας μὲ τὸν ἱερὸ κλῆρο τῆς μητροπόλεως Βεροίας, τὶς τοπικὲς πολιτικὲς καὶ στρατιωτικὲς ἀρχές, ἀλλὰ καὶ πλῆθος πιστῶν ποὺ προσῆλθαν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴν Ἁγία Ζώνη. Χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ἡ Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρούλα Οὐσουλτζόγλου. Μετὰ τὴν ὑποδοχὴ ἡ ἱερὴ πομπὴ κατευθύνθηκε στὸν ἱερὸ μητροπολιτικὸ ναὸ ἁγίων Πέτρου καὶ Παύλου Βεροίας, ὅπου τελέστηκε Δοξολογία, παρουσία τῶν σεβασμιωτάτων Νεαπόλεως καὶ Σαμαρείας κ. Ἀμβροσίου, Λεμεσοῦ κ. Ἀθανασίου καὶ Σούπρασλ κ. Γρηγορίου (Πολωνία). Μετὰ τὸ πέρας τῆς σύντομης ἀκολουθίας ἀπηύθυνε προσφώνηση ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων ὁ ὁποῖος εὐχαρίστησε τὸν καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου ποὺ δέχτηκε νὰ φέρει τὸν μέγα αὐτὸ ἱερὸ κειμήλιο τῆς Ἁγίας Ζώνης πρὸς εὐλογία τοῦ πιστοῦ λαοῦ τῆς Ἠμαθίας. Ἐν συνεχεία ὁ γέροντας Ἐφραὶμ εὐχαρίστησε τὸν ποιμενάρχη τῶν Βεροιέων γιὰ τὴν πρόσκληση τονίζοντας μεταξὺ ἄλλων: «Σεβασμιώτατε κύριε Παντελεήμων, ἤλθαμε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου, γιὰ νὰ φέρουμε στὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐλάβειά σας, τὸν πολυτιμότερο θησαυρὸ τῆς Μονῆς μας, τὴν Τιμία Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, γιὰ νὰ εὐλογηθοῦν οἱ ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις τῶν Παυλείων, ποὺ φέτος ἔχουν τὴν 20η ἐπέτειο καὶ συμπίπτουν καὶ μὲ τὴν δική σας ἐπέτειο ἀρχιερατείας. Ἡ Ἁγία Ζώνη εἶχε ξαναέρθει στὴν Βέροια τὸ 1998 ἀκριβῶς πρὶν ἀπὸ 16 χρόνια. Ἡ Ἁγία Ζώνη ἔχει ἰδιαίτερη Χάρη νὰ θεραπεύει τὴν στειρότητα τῶν γυναικῶν καὶ τὸν καρκίνο. Ὑπάρχει ἡ παράδοση οἱ ἀσθενεῖς καὶ οἱ στεῖρες γυναῖκες νὰ ζώνονται μὲ κορδέλα ἡ ὁποία ἔχει προηγουμένως
42
Παύλειος Λόγος
εὐλογηθεῖ μὲ τὴν Ἁγία Ζώνη καὶ τὰ θαύματα ποὺ πραγματοποιοῦνται εἶναι ἀναρίθμητα μέχρι καὶ σήμερα. Εἴμαστε καὶ ἐμεῖς μάρτυρες πολλῶν τέτοιων θαυμαστῶν γεγονότων. Πολλὰ παιδιὰ ἔχουν γεννηθεῖ ἀπὸ στεῖρες γυναῖκες καὶ πολλοὶ θεραπεύτηκαν ἀπὸ δύσκολες καὶ ἀνίατες ἀσθένειες μὲ τὴ Χάρη τῆς Τιμίας Ζώνης». Ἐν συνεχεία ὁ καθηγούμενος τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου ἀνέφερε μερικὰ θαύματα ποὺ ἔγιναν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παραμονῆς τῆς Τιμίας Ζώνης τὴν Ὀρθόδοξη Ρωσία ὅπου σε διάστημα 40 ἡμερῶν οἱ προσκυνητὲς τῆς Τιμίας Ζώνης ἔφθαΟ καθηγούμενος της Ι. Μ.Μ. Βατοπεδίου π. Εφραίμ σαν τὸν ἀπίστευτο ἀριθμὸ κατά την άφιξή της Αγίας Ζώνης στη Βέροια τῶν 4 ἑκατομμυρίων. Ὁ λόγος τοῦ γέροντα Ἐφραὶμ κατέληξε ὡς Χάρη καὶ τὴν σκέπη τῆς Ἁγίας Ζώνης νὰ ἑξῆς: «Εὐχόμεθα ἡ Κυρία Θεοτόκος μὲ τὴν παρασκευάσει καθέδρες καὶ οἰκητήρια τοῦ
Υποδοχή της Αγίας Ζώνης από τον σεβασμιώτατο μπροστά στο Δημαρχείο
www.imverias.gr
«Υποδοχή της Αγίας Ζώνης στη Βέροια»
Αμέσως μετά την πάνδημη υποδοχή της Αγίας Ζώνης τελέστηκε δέηση επί της οδού Μητροπόλεως και ακολούθησε λιτανεία Υἱοῦ της καὶ Θεοῦ μας τὶς καρδιὲς ὅλων ὅσων θὰ συμμετάσχουν στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις τῶν Παυλείων καὶ θὰ προσκυνήσουν τὴν Τιμία Ζώνη. Ἀμήν». Ἡ προσφώνηση τοῦ σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος. Αἶνο καί τιμή καί δόξα ἀποδίδουμε στήν «παγκόσμιον δόξαν», τήν Κυρία Θεοτόκο, ἡ ὁποία ἐπεφύλαξε ἀπόψε στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, στόν θεοφιλῆ κλῆρο καί τόν εὐσεβῆ λαό της τήν ἐξαίρετη τιμή νά
μᾶς ἐπισκεφθεῖ διά τῆς Τιμίας της Ζώνης, τοῦ μοναδικοῦ αἰσθητοῦ προσωπικοῦ της ἀντικειμένου, τό ὁποῖο ἔφερε κατά τή διάρκεια τῆς ἐπιγείου ζωῆς της στό σῶμα της καί τό ὁποῖο κατέλιπε στούς μαθητές τοῦ Υἱοῦ της μετά τήν εἰς οὐρανούς μετάστασή της, ὅπως ἄλλοτε ὁ προφήτης Ἠλίας κατέλιπε στόν προφήτη Ἐλισσαῖο τή μηλωτή του, ὡς ὁρατό σημεῖο τῆς διαρκοῦς παρουσίας της στή γῆ, ὡς ὁρατό σημεῖο τῆς προστασίας της πρός πάντας τούς πιστεύοντας στόν Υἱό της. Μέ βαθύτατη συγκίνηση καί κατάνυξη τήν
Άφιξη της Αγίας Ζώνης στον μητροπολιτικό ιερό ναό αγ. αποστόλων Πέτρου και Παύλου Βεροίας
ὑποδεχθήκαμε, μέ ἄπειρο σεβασμό καί ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη τήν προσκυνήσαμε, μέ εἰλικρινῆ ἀγάπη καί υἱική ἀφοσίωση τήν δοξολογήσαμε καί τήν εὐχαριστήσαμε γιά τήν οὐράνια δωρεά τῆς ὁποίας ἀξίωσε ἡ Χάρη της ἐμᾶς τούς ταπεινούς καί ἀναξίους ἱκέτες της, πού παρά τήν ἀδυναμία μας τήν ἀγαποῦμε περιπαθῶς καί ἐπιζητοῦμε διακαῶς νά εὑρισκόμεθα ὑπό τή σκέπη τῆς μητρικῆς της ἀγάπης. Καί καθώς ὁμολογεῖ καί ὁ ἱερός ὑμνογράφος, «οὐδείς προστρέχων» πρός τήν Παναγία μας, «κατῃσχυμμένος ἐκπορεύεται, ἀλλ᾽ αἰτεῖται τήν χάριν καί λαμβάνει τό δώρημα», ἔτσι καί ἐμεῖς «ὁμολογοῦμεν τήν χάριν, κηρύττομεν τόν ἔλεον, οὐ κρύπτομεν τήν εὐεργεσίαν» τῆς Παναγίας Παρθένου, ἡ ὁποία ἠγαθύνθη καί μᾶς ἀξίωσε γιά μία ἀκόμη φορά νά λάβουμε τήν εὐλογία τῆς τιμίας της Ζώνης· νά αἰσθανθοῦμε τήν εὐωδία τῆς ἁγιότητός της· νά ψηλαφήσουμε τό ἱερό ἔνδυμά της, τό ὁποῖο, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Γερμανός, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, περιέσφιγγε τό πανάγιο σῶμα της καί περιέβαλλε τόν ἐν τῇ κοιλίᾳ της κρυπτόμενον Θεό· νά ἀσπασθοῦμε τήν τιμία Ζώνη Ἐκείνης, ἡ ὁποία κοσμοῦσε, ὅπως συνεχίζει ὁ ἴδιος ἱερός ἐγκωμιαστής, «τήν τοῦ Θεοῦ κιβωτόν ὡραίως καί σεμνοτάτως»· νά δεχθοῦμε ὡς μύρο νοητό τή χάρη τῆς παρουσίας της, διότι, ὅπως ἕνα ἀγγεῖο μύρου συνεχίζει νά εὐωδιάζει, ἀκόμη καί ὅταν δέν ὑπάρχει πλέον μέσα σ᾽ αὐτό τό μύρο, κατά μείζονα λόγο ἡ τιμία Ζώνη τῆς Θεομήτορος, ἡ ὁποία περιέβαλε τό ὄντως ἀκένωτο καί θεῖο μῦρο, τό καθαρώτατο καί Παύλειος Λόγος
43
Δοξολογία στον μητροπολιτικό ιερό ναό Βεροίας παναμώμητο σῶμα τῆς Παναγίας συνεχίζει, κατά τόν ἱερό πατέρα, νά μεταγγίζει τήν Χάρη καί νά μεταδίδει τήν εὐλογία τῆς πανυπερευλογημένης Θεοτόκου. Τῆς ἀποδίδουμε ταπεινῶς υἱικό ἀσπασμό εὐλαβείας καί ἀφοσιώσεως, καί συγκινημένοι στρέφουμε τά ὄμματα τῆς ψυχῆς μας καί πρός τούς φιλοξένους οἰκοδεσπότας τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ καί θείου δόμου, τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῶν πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, διότι ἐνδόμυχα γνωρίζουμε ὅτι ἦταν καί ἡ δική τους συνηγορία πού ἔφερε τήν τιμία Ζώνη τῆς Θεοτόκου στήν πόλη τῆς Βεροίας καί στήν ἐπαρχία μας. Ἦταν καί ἡ δική τους παράκληση πρός τήν Παναγία, στήν Κοίμηση τῆς ὁποίας «θεαρχίῳ νεύματι» συνέδραμον οἱ ἀπόστολοι ἀπό τῶν περάτων τῆς γῆς γιά νά συνοδεύσουν τήν ἔξοδό της ἀπό τόν κόσμο, στήν ὁποία ἀνταποκρίθηκε ἡ φιλεύσπλαγχνος Μητέρα μας, καί ἔσπευσε ἐδῶ, στή μικρή Ἱερουσαλήμ, στόν ναό τους, στόν οἶκο τους, ὅπως τότε καί ἐκεῖνοι ἔσπευσαν ἐναέριοι στόν δικό της οἶκο, στήν Ἱερουσαλήμ, γιά νά τούς ἀνταποδώσει μέ ἀγάπη τήν τιμή καί γιά νά συνεορτάσει μαζί μας τή λαμπρά μνήμη τῶν πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων καί ἰδιαιτέρως τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας οὐρανοβάμονος ἀποστόλου Παύλου, τόν ὁποῖο ἐξαιρέτως τιμοῦμε φέτος, καθώς συμπληρώνονται εἴκοσι ἔτη ἀπό τῆς καθιερώσεως τῶν πρός τιμήν του ἐτησίων ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων τῶν «Παυλείων». Χρεῶστες γιά μία ἀκόμη
44
Παύλειος Λόγος
φορά στήν ἀγάπη τους καί στήν φιλόστοργη μέριμνα τοῦ ἀποστόλου τῆς Βεροίας γιά τά πνευματικά του τέκνα, γιά τήν πνευματική αὐτή ἄμπελο, τήν ὁποία ὁ ἴδιος ἐφύτευσε καί ἐπότισε καί συνεχίζει νά ποτίζει μέ τά ἱερά νάματα τῆς διδασκαλίας του, ἀποδίδουμε τό δίκαιο ὄφλημα τῆς εὐγνωμοσύνης. Καί ἐάν τούς ἀποστόλους, ἐπειγομένους νά φθάσουν στόν οἶκο τῆς Θεομήτορος, συνόδευαν ἄγγελοι, σήμερα συνοδεύει τήν τιμία Ζώνη της στόν οἶκο τῶν πρωτοκορυφαίων, ἐκεῖνος τόν ὁποῖο ἡ ἴδια ἡ Κυρία καί Ἔφορος τοῦ Ἁγιωνύμου Ὄρους ἐπέλεξε ἀπό ἐτῶν ὡς διαρκῆ καί παραμόνιμο συνοδό της, ὁ πανοσιολογιώτατος καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Βατο-
πεδίου, ἀρχιμανδρίτης π. Ἐφραίμ, πρός τόν ὁποῖο καί ἐκφράζουμε τήν ὁλόθυμη εὐχαριστία τῆς ψυχῆς μας, διότι μέ πολλή ἀγάπη συγκατένευσε στήν παράκλησή μας καί μετέφερε στήν πόλη μας τήν οὐράνια αὐτή εὐλογία. Ἀδελφοί μου, ἡ τιμία Ζώνη τῆς Παναγίας εὑρίσκεται ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν. Ἄς σπεύσουμε, ἄς τρέξουμε, ἄς προσπέσουμε, ἄς ἀγρυπνήσουμε κοντά της καί ἀπόψε καί τίς ἡμέρες πού ἀκολουθοῦν. Ἄς τήν συντροφεύσουμε μέ τίς προσευχές μας, ἄς τήν ἀναπαύσουμε μέ τούς ὕμνους μας καί ἄς τῆς ζητήσουμε τήν κάθαρση τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματός μας. Ἄς τῆς ἐμπιστευθοῦμε «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν». Ἄς τῆς ζητήσουμε «πάντα τά πρός σωτηρίαν αἰτήματα». Ἄς τῆς μιλήσουμε, ὅπως μᾶς καλεῖ καί μᾶς προτρέπει ὁ ἅγιος Γερμανός Κωνσταντινουπόλεως, σάν νά εἶναι ζῶσα γιά ὅλα ὅσα μᾶς ἀπασχολοῦν, γιά τήν κρίση πού μᾶς ταλανίζει, τήν οἰκονομική ἀλλά καί τήν πνευματική. Ἄς τήν παρακαλέσουμε νά σκέπει καί νά προστατεύει στή μητρική της ἀγκάλη τά παιδιά καί τούς νέους πού κινδυνεύουν ἀπό ὁρατούς καί ἀοράτους ἐχθρούς. Καί ἄς τήν ἱκετεύσουμε νά περισφίγγει τήν ἀσθένεια τῆς φύσεώς μας, νά στηρίζει τίς ψυχές μας, νά μᾶς περικρατεῖ καί νά μᾶς ἐνισχύει στόν καθημερινό ἀγῶνα περιζωννύουσα «τάς ὀσφῦς ἡμῶν ἀλήθειαν, δικαιοσύνην καί πραότητα», καί νά προστατεύει ὅλους ὅσους ἐπικαλοῦνται τό Πανάγιο ὄνομά της καί τή θερμή μεσιτεία της.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
Ο καθηγούμενος της Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου π. Εφραίμ κατά την αντιφώνησή του στον μητροπολιτκό ναό
www.imverias.gr
«Ω Πανύμνητε Μήτερ» βιβλιοπαρουσίαση τόμου
αφιερωμένου στην Παναγία
Π
ραγματοποιήθηκε στὸ Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο Βεροίας τὸ βράδυ τῆς Τρίτης 24 Ἰουνίου, ἀμέσως μετὰ τὴ Δοξολογία γιὰ τὴν ἔλευση τῆς Ἁγίας Ζώνης στὸν μητροπολιτικὸ ναό, ἡ παρουσίαση τοῦ τόμου «Ὦ Πανύμνητε Μῆτερ». Στὸν τόμο αὐτὸ ποὺ εἶναι ἀφιερωμένος στὴν Παναγία περιλαμβάνονται ὁμιλίες, κηρύγματα, ἄρθρα, ἐγκύκλιοι κλπ τοῦ σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμονος καὶ ἀφοροῦν ὅλη τὴν περίοδο τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας του. Ὁ καλαίσθητος αὐτὸς τόμος εἶναι δερματόδετος μὲ χρυσοτυπία καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ 780 περίπου σελίδες. Ἡ παρουσίασή του ἔγινε ἀπὸ τὸν ἐπιμελητὴ τῆς ἔκδοσης κ. Βασίλειο Δερμετζόγλου, Δρ. Θεολογίας, τὸν πανοσ. ἀρχμ. Ἐφραίμ, καθηγούμενο τῆς Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου καὶ τὸν σεβασιώτατο Μητροπολίτη Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιο. Στὸ τέλος τῆς ἐκδήλωσης τὸ λόγο πῆρε ὁ συγγραφεὺς, ὁ ὁποῖος μὲ πολὺ συγκίνηση τόνισε: «Δέν ἀποτελεῖ σχῆμα λόγου ἐάν πῶ ὅτι εἶναι δύσκολο ἤ μᾶλλον ἀδύνατο νά προσθέσω ὁτιδήποτε αὐτή τήν ὥρα παρά μόνο λόγους εὐχαριστίας καί εὐγνωμοσύνης. Ὄχι μόνο γιατί οἱ προλαλήσαντες, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λεμεσοῦ κ.κ. Ἀθανάσιος, ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός καί φίλος παλαιόθεν, ἀπό τήν ἐποχή τῆς κοινῆς μας διακονίας εἰς τήν Ἱερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, καί ὁ πανοσιολογιώτατος καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπεδίου π. Ἐφραίμ, ἐξήντλησαν τήν ἀγάπη τους γιά τήν ἐλαχιστότητά μου παρουσιάζοντας μέ ἐπιείκεια ἀλλά καί διεξοδικότητα τό ταπεινό πόνημά μου, ἀλλά καί γιατί οἱ δικές μου λέξεις αὐτή τή στιγμή, κατά τήν ὁποία αἰσθάνομαι τόσο βαθειά συγκινημένος, δέν ἔχουν καμιά σημασία. Καί ἡ συγκίνησή μου ὀφείλεται στή μεγάλη εὐλογία πού ζήσαμε πρίν ἀπό λίγο κατά τήν ὑποδοχή τῆς τιμίας Ζώνης, ἀλλά καί στήν εὐλογία ἡ παρουσίαση αὐτοῦ τοῦ βιβλίου νά πραγματοποιηθεῖ αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἡμέρα. Στή μεγάλη εὐγνωμοσύνη πού ὀφείλω στήν Παναγία μας γιά ὅλες τίς δωρεές πού ἐπεδαψίλευσε στή ζωή μου θά ἤθελα νά προσθέσω
καί τήν ὁλοκάρδια εὐχαριστία μου γιά τήν ἀποψινή εὐλογία, θά ἤθελα νά τῆς προσφέρω αὐτό τό ἐργόχειρο τῆς ἀγάπης μου ὡς ἐλάχιστο ἀντίδωρο γιά τή μεγάλη αὐτή εὐλογία. Ἡ εὐγνωμοσύνη μου πρός Αὐτή, τήν εὐσπλαγχνική μητέρα μας καί μητέρα μου, ἦταν ὁ λόγος πού μέ ὤθησε νά συγκεντρώσω αὐτά τά ταπεινά ψελλίσματα τῆς ψυχῆς μου πού ἐκφράζουν τήν ἀγάπη μου γιά τήν Παναγία μας, καθώς φέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια ἀπό τήν ἡμέρα πού ὡς μαθητής τῆς Ἀθωνιάδος μέ ἀνέλαβε ὑπό τήν προστασία της, καί καθώς φέτος συμπληρώνονται εἴκοσι χρόνια ἀπό τότε πού μέ κάλεσε νά διακονήσω τήν Ἐκκλησία στήν ἐπαρχία
Οι ομιλητές της βιβλιοπαρουσίασης αὐτή, στήν ὁποία ἡ παρουσία της εἶναι τόσο ζωντανή, μέ τά προσκυνήματα, μέ τούς ναούς καί μέ τίς θαυματουργές εἰκόνες της μέ τά τόσα ὀνόματα καί ἐπίθετα, πού τῆς χάρισαν οἱ εὐσεβεῖς λάτρεις της αἰῶνες τώρα σ᾽ αὐτόν τόν τόπο, ὥστε τήν αἰσθάνεσαι δίπλα σου. Ἔτσι τήν αἰσθάνομαι καί ἐγώ. Σάν πραγματική Μητέρα πρός τήν ὁποία διαρκῶς ἀναφέρομαι, πρός τήν ὁποία ἀπευθύνομαι καί συνομιλῶ γιά ὅσα θέματα καί προβλήματα μέ ἀπασχολοῦν καί τῆς ζητῶ καθοδήγηση καί λύσεις, καί τῆς ζητῶ τή βοήθειά της γιά τή διακονία μου καί γιά τό ποίμνιό μου. Εἶναι ἡ πρώτη στήν ὁποία ἀπευθύνομαι κάθε πρωί καί αὐτή πρός τήν ὁποία στρέφομαι τελευταία κάθε βράδυ. Αὐτή εἶναι ἡ σχέση μου μέ τήν Παναγία μας. Καί γι᾽ αὐτό ἀπετόλμησα νά συγκεντρώσω σ᾽ αὐτόν τόν τόμο ὅσα τῆς εἶχα ἐκφράσει δημόσια στά χρόνια τῆς διακονίας μου στή
Θεσσαλονίκη, ἀλλά κυρίως ἐδῶ στή Βέροια, ὡς ἔνδειξη βαθειᾶς εὐγνωμοσύνης γιά ὅλα ὅσα μοῦ προσέφερε καί μοῦ προσφέρει. Τά συγκέντρωσα, ὄχι μέ τήν ψευδαίσθηση ὅτι προσφέρω κάτι σημαντικό σέ Ἐκείνη ἐνώπιον τῆς ὁποίας «ρήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν» ἤ μέ τήν ἐντύπωση ὅτι προσθέτω τό ἐλάχιστο στό πνευματικό της μεγαλεῖο ἐγκωμιάζοντάς την, ἀλλά μέ τή συναίσθηση ὅτι καταθέτω τά αἰσθήματα καί τίς σκέψεις τῆς ψυχῆς μου πρός τήν ἀγάπη της, σκέψεις καί αἰσθήματα ἀφοσιωμένου τέκνου πρός τή μητέρα, ταπεινοῦ δούλου πρός τή Δέσποινα τοῦ κόσμου, χωρίς θεολογικές ἤ λογοτεχνικές φιλοδοξίες, διότι εἶναι ἀδύνατο καί νά μιμηθεῖ ἀκόμη κανείς ὅσα οἱ πνευματοκίνητες γραφίδες τῶν θεοφόρων πατέρων καί τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας ἔγραψαν ἐγκωμιάζοντάς την καί ἀναλύοντας κατά τό ἀνθρώπινο τήν ἁγιότητα τῆς ἱερῆς μορφῆς της καί τή δόξα πού ἀπολαμβάνει παρά τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι κατέθεσα μέσα σ᾽ αὐτόν τόν τόμο ἀποτελεῖ τήν ταπεινή μου ἱκεσία πρός Αὐτή πού νυχθημερόν ἱκετεύει ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Υἱοῦ της ὑπέρ τῶν τέκνων της, ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας. Καί τήν κατέθεσα μέ τήν ἐλπίδα ὅτι μπορεῖ νά βοηθήσει κάποιους ἀδελφούς μας νά πλησιάσουν περισσότερο τήν Παναγία μας, νά πάρουν τό θάρρος νά τῆς μιλήσουν καί ἐκεῖνοι· νά τῆς ἀναθέσουν ὅσα ἀπασχολοῦν τήν ψυχή τους καί τή ζωή τους· νά τούς βοηθήσει νά τήν αἰσθανθοῦν δίπλα τους, προστάτιδα καί συμπαραστάτιδα στή ζωή τους, κραταιά προστασία καί σκέπη, ἀπλανῆ ὁδηγό πρός τόν Υἱό της· νά τούς παρακινήσει γιά νά προσεύχονται στήν Χάρη της καί νά εὔχονται καί γιά τόν ταπεινό ἀλλά ἀπόλυτα ἀφοσιωμένο στήν ἀγάπη της λάτρη της.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
Παύλειος Λόγος
45
βραβεύσεις εκδηλώσεων Γρ. Νεότητας
Τ
ὴν Τετάρτη 25 Ἰουνίου πραγματοποιήθηκε, στὸ κατάμεστο ἀπὸ νέους καὶ παιδιά, δημοτικὸ θέατρο τῆς Νάουσας, ἡ γιορτὴ λήξης τοῦ φετινοῦ κατηχητικοῦ ἔργου ποὺ διοργάνωσε τὸ Γραφεῖο Νεότητος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Τὸ πρόγραμμα τῆς γιορτῆς, ξεκίνησε μὲ τὴν τελικὴ φάση τοῦ 2ου Παύλειου παιδικοῦ μουσικοῦ διαγωνισμοῦ «Μὲ τὰ φτερὰ τῆς μουσικῆς», ποὺ συνδιοργάνωσε τὸ Γραφεῖο Νεότητος, μὲ τὴν Σχολὴ Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, «Κοσμᾶς ὁ Μαδυτινός». Μετὰ τὸ μουσικὸ ταξίδι ποὺ μᾶς χάρισαν τὰ παιδιὰ ποὺ συμμετεῖχαν καὶ ἐνῶ ἡ κριτικὴ ἐπιτροπὴ τοῦ μουσικοῦ διαγωνισμοῦ, μὲ πρόεδρο τὸν διευθυντὴ τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς κ. Γεώργιο Ὀρδουλίδη, ἀποσύρθηκε γιὰ νὰ συσκεφθεῖ καὶ νὰ ἀνακοινώσει τοὺς νικητές, ὁ παρουσιαστὴς τῆς ἐκδήλωσης καὶ ὑπεύθυνος τοῦ Γραφείου Νεότητος, ἀρχιμ. Διονύσιος Ἀνθόπουλος, ἀφοῦ εὐχαρίστησε ὅλους ὅσοι συμμετεῖχαν καὶ βοήθησαν μὲ τὴν προσφορά τους, στὶς διάφορες δραστηριότητες τοῦ Γραφείου Νεότητος, κάλεσε στὴν σκηνὴ τὸν σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Παντελεήμονα, ὥστε νὰ ἀρχίσει τὸ δεύτερο μέρος τῆς ἐκδήλωσης μὲ τὶς ἀπονομές. Πρῶτα δόθηκαν οἱ βεβαιώσεις σὲ ὅλους ὅσοι συμμετεῖχαν στὸ σεμινάριο πρώτων βοηθειῶν, ποὺ διοργανώθηκε ἀπὸ τὸ Γραφεῖο Νεότητος, σὲ συνεργασία μὲ τὸ τοπικὸ παράρτημα τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ τῆς Βέροιας καὶ τὴν ὑπεύθυνή του κ. Λιούλια Χρυσούλα. Κατόπιν ἦρθε ἡ στιγμὴ ποὺ μὲ πολὺ ἐνθουσιασμὸ περίμεναν ὅλοι ὅσοι συμμετεῖχαν στὴν «9η διοργάνωση ἀθλητικῶν ἐκδηλώσεων «Δημήτριος Βικέλας», ἡ ἀπονομὴ τῶν μεταλλίων καὶ τῶν τροπαίων. Ἀκολούθησαν οἱ βραβεύσεις γιὰ τὰ παιδιὰ δημοτικοῦ καὶ γυμνασίου τὰ ὁποῖα συμμετεῖχαν στὸ διενοριακὸ πρωτάθλημα σκάκι, τὸ ὁποῖο γιὰ πρώτη φορὰ διοργανώθηκε, σὲ συνεργασία μὲ τὸν Σκακιστικὸ
46
Παύλειος Λόγος
Κατάμεστη η αίθουσα του δημοτικού θεάτρου Νάουσας
Από το διαγωνιστικό μέρος του μουσικού διαγωνισμού.
www.imverias.gr
«Παιδιά και νέοι στη μουσική και τον αθλητισμό»
Απονομές επάθλων για τις αθλητικές εκδηλώσεις
Ὅμιλο Βεροίας. Ἡ ἐκδήλωση ὁλοκληρώθηκε μὲ τὴν ἀνακοίνωση τῶν νικητῶν καὶ τὴν ἀπονομὴ βραβείων τοῦ 2ου μουσικοῦ διαγωνισμοῦ «Μὲ τὰ φτερὰ τῆς μουσικῆς»
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου.
Ὅπως κάθε χρόνο ἔτσι καί φέτος ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας θέλοντας νά ἐνισχύσει καί νά ἐνθαρρύνει τή συμμετοχή ὅσο τό δυνατό περισσότερων παιδιῶν καί νέων, μαθητῶν καί μαθητριῶν, στά Κ´
Παύλεια, τίς ἑορταστικές ἐκδηλώσεις τῆς Μητροπόλεώς μας πρός τιμήν τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου, τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ὥστε νά τόν γνωρίσουν καί νά τόν τιμήσουν μέ τόν δικό τους τρόπο, διοργάνωσε σέ ὅλη τή Μητροπολιτική περιφέρεια τρεῖς διαγωνιστικές ἐκδηλώσεις: τόν δεύτερο Παύλειο Μουσικό Διαγωνισμό, τήν ἔνατη Διοργάνωση ἀθλητικῶν ἐκδηλώσεων «Δημήτριος Βικέλας 2014» καί τό πρῶτο Διενοριακό Πρωτάθλημα Σκάκι. Ἡ συμμετοχή τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων μας ἦταν καί στίς τρεῖς ἐκδηλώσεις
ἀθρόα, γεγονός πού μᾶς χαροποιεῖ ἰδιαίτερα, γιατί ἀποδεικνύει τήν ἀγάπη καί τόν σεβασμό τῶν παιδιῶν, τῶν ἐφήβων καί τῶν νέων μας στόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο, ἀλλά καί τήν ἀγάπη καί τό ἐνδιαφέρον τους γιά τόν πολιτισμό καί τόν ἀθλητισμό, γιά τήν ὁμαδικότητα καί τή συνεργασία σέ πνεῦμα εὐγενοῦς ἁμίλλης καί συναγωνισμοῦ. Ἡ διαπίστωση αὐτή εἶναι ἰδιαίτερα ἐλπιδοφόρα, γιατί σέ μία ἐποχή πού τά παιδιά καί οἱ νέοι, οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες τῶν σχολείων, ἀντιμετωπίζουν ἐπικίνδυνες προκλήσεις καί προσκλήσεις, δεκάδες παιδιά, ἑκατοντάδες παιδιά βρίσκονται κοντά στήν Ἐκκλησία, κοντά στόν ἀπόστολο Παῦλο καί ἀσχολοῦνται μέ τόν πολιτισμό καί τόν ἀθλητισμό, καλλιεργῶντας μαζί μέ τό σῶμα καί τόν νοῦ καί τήν ψυχή τους. Ὅσοι συμμετεῖχαν στούς διαγωνισμούς κέρδισαν ἀσφαλῶς τή χαρά τῆς συμμετοχῆς, τήν ἀπόλαυση τῆς προσπαθείας καί τῆς συντροφικότητος. Ἀνάμεσά τους κάποιοι διακρίθηκαν. Καί αὐτούς βραβεύουμε σήμερα, γιατί ἀγωνίσθηκαν καί κέρδισαν, γιατί προσπάθησαν καί ἐπέτυχαν. Τούς ἀξίζει ὁ ἔπαινός μας, τούς ἀξίζει τό βραβεῖο τῆς νίκης τους. Τούς συγχαίρουμε καί τούς χειροκροτοῦμε καί εὐχόμεθα ὁ ἀπόστολος Παῦλος νά τούς εὐλογεῖ καί νά τούς καθοδηγεῖ στή ζωή τους. Εὐχόμεθα νά εὐλογεῖ καί ὅλους ὅσους συμμετεῖχαν στούς τρεῖς διαγωνισμούς πρός τιμήν του καί ὅλους ὅσους συνεργάσθηκαν γιά τήν ἐπιτυχῆ διεξαγωγή τους καί γιά τήν ἀποψινή ἐκδήλωση.
Αναμνηστική φωτογραφία με τους βραβευθέντες και συμμετέχοντες στον 2ο μουσικό διαγωνισμό «Με τα φτερά της μουσικής» Παύλειος Λόγος
47
20ο Διεθνές Επισ
«Απόστολος Παύ
Ο
λοκληρώθηκαν μὲ ἐπιτυχία στὴ Βέροια οἱ ἐργασίες τοῦ 20ου τριήμερου Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου ποὺ διοργάνωσε ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας στὸ πλαίσιο τῶν ἐπετειακῶν Κ΄ Παυλείων. Τὸ θέμα τοῦ συνεδρίου ἦταν «ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ὁ Πολιτισμὸς» καὶ τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν του κήρυξε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος, ποὺ τίμησε μὲ τὴν παρουσία του τὶς φετινὲς ἐπετειακὲς ἐκδηλώσεις τῶν Κ΄ Παυλείων. Νωρίτερα χαιρετισμοὺς ἀπηύθυναν ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βελγίου κ. Ἀθηναγόρας, ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὁ ὁποῖος ἀνέγνωσε καὶ τὸ μήνυμα τῆς ΑΘΠ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης Ἠμαθίας κ. Κωνσταντῖνος Καραπαναγιωτίδης, ἡ Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρούλα Οὐσουλτζόγλου, ὁ Κοσμήτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ κ. Μιχαὴλ Τρίτος, ὁ πρόεδρος τῆς ἐπιστημονικῆς ἐπιτροπῆς τῶν Παυλείων κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος καὶ ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ εἰσήγαγε τοὺς συνέδρους στὸ κλίμα τοῦ φετινοῦ θέματος κάλεσε τὸν Μακαριώτατο νὰ κηρύξει τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου. Ἐκπρόσωποι τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων καὶ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν Φέτος στὶς ἐκδηλώσεις τῶν Παυλείων καὶ στὶς λατρευτικὲς ἐκδηλώσεις συμμετέχουν ὡς ἐκπρόσωποι τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων καὶ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν οἱ Σεβασμιώτατοι / Θεοφιλέστατοι: ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ Μητροπολίτης Βελγίου κ. Ἀθηναγόρας ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀνθηδῶνος κ. Νεκτάριος ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΡΩΣΙΑΣ Επίσκοπος Τσελιάμπνισκ κ. Θεοφάνης ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΣΕΡΒΙΑΣ Ἐπίσκοπος Ρεμεζιανὴς κ. Ἀνδρέας ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ Ἐπίσκοπος Οὐγγαρίας κ. Σιλουανὸς ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Μητροπολίτης Ροῦσσε κ. Ναοὺμ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΥΠΡΟΥ Μητροπολίτης Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιος ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
48
Παύλειος Λόγος
Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑΣ Μητροπολίτης Σούπρασλ κ. Γρηγόριος Κήρυξη ἔναρξης ἀπὸ Μακ. Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο. Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος κηρύσσοντας τὴν ἔναρξη ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου τόνισε: «Ἰδιαίτερη χαρὰ μᾶς δίνει κάθε χρόνο ἡ εἴδηση τῆς συγκλήσεως τῶν Παυλείων καὶ μείζονα ἀκόμη ἐφέτος ποὺ συμπληρώνονται 20 χρόνια ἀπὸ τὴν εὐλογητὴ καθιέρωση αὐτοῦ τοῦ πολὺ σημαντικοῦ ἐτήσιου θεσμοῦ. Πρέπει νὰ εὐχαριστοῦμε τὸν «πρῶτον μετὰ τὸν Ἕνα», ὅπως τὸν χαρακτηρίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, καὶ νὰ τιμοῦμε τὴν σεπτή του μνήμη. Ἅπαντες ἔχουμε χρέος νὰ προσφεύγουμε μὲ πνεῦμα μαθητείας πρὸς τὸν λόγο καὶ τὴν μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου τῶν ἐθνῶν. Εἶναι ὁ διδάσκαλος τῶν Βεροιέων, τῶν Ἀθηναίων, τῶν Ἑλλήνων, τῶν Εὐρωπαίων καὶ ὅλων τῶν ἐθνῶν ἀνὰ τὴν οἰκουμένη. Ὁ Παῦλος ἀγαπήθηκε σὲ ὅλον τὸν κόσμο καὶ σὲ ὅλους τοὺς καιροὺς γιὰ τὴν μεγάλη σοφία του. Ἔφερε τὸ μήνυμα τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία δὲν περιορίζεται μόνο στοὺς πιστούς, ἀλλὰ ἀπευθύνεται πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἔδωσε νέα ὤθηση καὶ πραγματοποίησε νέα μεγάλα ἅλματα στὴν πορεία τῆς σκέψεως. Ὑπῆρξε κορυφαῖο πνευματικὸ ἀνάστημα, ποὺ ἀποτέλεσε πραγματικὸ ὁρόσημο τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τῶν γραμμάτων μὲ παγκόσμια ἀκτινοβολία. Ἔθεσε τὰ θεμέλια τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐν μέσῳ τῶν ἐθνῶν καὶ μᾶς κληροδότησε ἕναν ἀδαπάνητο πνευματικὸ θησαυρό. Ὁ λόγος του ἀποτελεῖ κληρονομιὰ ὅλου τοῦ κόσμου. Οἱ ἐπιστολὲς του εἶναι ἀπὸ τὰ γνωστότερα κείμενα τῆς παγκόσμιας γραμματείας. Ὑπῆρξε ὁ πρωτοπόρος ἐκεῖνος ποὺ γεφύρωσε τὸν πρώιμο χριστιανισμὸ μὲ τὸν ἑλληνικὸ κόσμο. Ὑπῆρξε αὐτὸς ποὺ κήρυξε μὲ σοφία στὴν Ἀθήνα καὶ τὶς μεγαλύτερες μητροπόλεις τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Ὑπῆρξε ὁ ἐκχριστιανιστὴς τῆς Εὐρώπης· ὁ ἐκλεκτός τοῦ Κυρίου· αὐτὸς ποὺ προέβαλε τὸ πρωτάκουστο κήρυγμα τῆς συναδέλφωσης τῶν λαῶν καὶ τῆς ἰσότητας τῶν ἀνθρώπων. Ὑπῆρξε ἐκεῖνος ποὺ ἔγραψε τὰ συγκλονιστικὰ λόγια: «Ἡ ἀγάπη ὅλα τα ὑπομένει, ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει». Εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀναλογιστοῦμε τὸ μεγαλεῖο αὐτοῦ τοῦ ταπεινοῦ σκηνοποιοῦ, ποὺ ἔγινε ἀπὸ τοὺς σοφότερους ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του χωρὶς νὰ ἔχει ἰδιοτελεῖς προσωπικὲς ἐπιδιώξεις, χωρὶς νὰ κερδίσει μέσα ἀπὸ τὴ θαυμαστή του πορεία καμμία τιμὴ τοῦ κόσμου τούτου, οὔτε δόξα, οὔτε σπουδαῖες θέσεις - ἀντιθέτως ὑπέστη
ύλος και ο Πολιτισμός»
Προσευχή πριν από την έναρξη της τελευταίας πανηγυρικής συνεδρίας
www.imverias.gr
στημονικό Συνέδριο
Παύλειος Λόγος
49
τρομερὲς κακουχίες, διώξεις καὶ τελικὰ τὸ μαρτύριο. Στὸ πρόσωπό του συναντήθηκαν ἡ κοσμικὴ σοφία μὲ τὴν ἄνωθεν σοφία καὶ τοῦτο εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ἀναδειχθεῖ ἕνας ἀληθινὰ χαρισματικὸς ἄνθρωπος. Αὐτὸν τὸν πνευματικὸ θησαυρὸ ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νὰ τὸν διαφυλάττει καὶ νὰ τὸν καλλιεργεῖ μέσα ἀκριβῶς ἀπὸ τέτοιες ἐκδηλώσεις καὶ συνάξεις. Θὰ ἤθελα νὰ συγχαρῶ τὸν ἀγαπητὸ ἀδελφὸ καὶ συλλειτουργὸ ἐν Κυρίω, Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμονα γιὰ τὴν μέριμνα καὶ τὴν ἀφοσίωσή του στὴ διοργάνωση τοῦ ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου καὶ τῶν συναφῶν ἐκδηλώσεων. Εἶμαι βέβαιος ὅτι πολύτιμες σκέψεις θὰ κατατεθοῦν καὶ πάλι κατὰ τὴ διάρκειά τους. Εὔχομαι τὴν πλήρη εὐόδωσή τους καί, μὲ τὴν εὐλογία καὶ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ τὰ «Παύλεια» νὰ ἐξακολουθήσουν νὰ μᾶς συντροφεύουν πνευματικῶς καὶ ἀδιαλείπτως ἐπὶ πλεῖστα ἔτη. Μὲ τὶς σκέψεις αὐτὲς κηρύσσω τὴν ἔναρξη τοῦ φετινοῦ ἐπετειακοῦ 20ου Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου».
τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν στόν πολιτισμό μέσω τῆς συγκεκριμενοποιήσεως ὁρισμένων θεμελιωδῶν ἀρχῶν τῆς διδασκαλίας τοῦ Εὐαγγελίου. Ἔτσι ἡ εὐαγγελική θεώρηση τῆς σχέσεως τῶν ἀνθρώπων μέ τόν Θεό ὡς σχέση τέκνων πρός πατέρα καί πατρός πρός τέκνα ἐξειδικεύεται ἀπό τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο καί διασαφηνίζεται ὡς σχέση ἰσότητος μεταξύ τῶν δύο φύλων, μεταξύ τῶν ἀνθρώπων διαφορετικῆς καταγωγῆς καί ἐθνικότητος, ἀλλά καί μεταξύ τῶν ἀνθρώπων διαφορετικῆς κοινωνικῆς θέσεως. Ἡ διακήρυξη του «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος ἤ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ, πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3.28) ἀποτελεῖ τό θεμέλιο κάθε πολιτισμένης κοινωνίας ἀλλά καί τή βάση ἐπάνω στήν ὁποία στηρίζεται ὁ πολιτισμός. Διότι ὁ πολιτισμός προϋποθέτει ἀνθρώπους ἐλευθέρους καί ἀνθρώπους σεβόμενους ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Χωρίς τήν ἐλευθερία, τήν πνευματική ἐλευθερία, ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά δημιουργήσει ἔργα ὑψηλά καί μεγάλα, ὅπως ἀποδεικνύει ἡ
Χαιρετισμὸς τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος «Οὐ γάρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν ἀλλά τήν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν» (Ἑβρ. 13.14) Σαφής καί θαρραλέα ἡ ὁμολογία τοῦ ἀποστόλου Παύλου μέ τήν ὁποία σχεδόν κατακλείει τήν τελευταία του ἐπιστολή πρός τούς Ἑβραίους, κλείνοντας μέ αὐτήν ἕνα νοητό κύκλο πού ἄνοιξε, ὅταν ἐγκαταλείποντας τήν «ἀναστροφήν» αὐτοῦ «ἐν τῷ Ἰουδαϊσμῷ» (Γαλ. 1.13) ἐπέλεξε νά ἀκολουθήσει τήν κλήση τοῦ καλέσαντος αὐτόν «κλήσει ἁγίᾳ» (2 Τιμ. 1.9) στόν δρόμο πρός τήν Δαμασκό καί νά γίνει μαθητής καί ἀπόστολός του. Ὁ ρωμαῖος πολίτης πού δέν διστάζει νά διεκδικήσει τά δικαιώματά του, ὅταν διώκεται χάριν τοῦ Ο Μακαριώτατος κηρύσσει την έναρξη εργασιών του Χριστοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου του, καί καυχᾶται ὡς «οὐκ ἀσήμου πόλεως ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος. πολίτης» (Πράξ. 21.39), διαβεβαιοῖ τούς ὁμοΤό δεύτερο στοιχεῖο τῆς εὐαγγελικῆς εθνεῖς του ἀλλά καί ὅλους τούς εἰς Χριστόν διδασκαλίας τό ὁποῖο ἐξειδικεύει ὁ ἀπόστολος πιστεύοντας ὅτι πατρίδα μας δέν εἶναι ἡ πόλις Παῦλος εἶναι αὐτό τῆς μακροθυμίας τοῦ Θεοῦ τῆς καταγωγῆς ἤ τῆς διαμονῆς μας ἀλλά ἡ πρός τόν ἄνθρωπο. μέλλουσα καί οὐράνια πόλις, «ἧς τεχνίτης καί Ἄν ὁ Θεός μακροθυμεῖ ἔναντι τοῦ πλάδημιουργός ὁ Θεός» (Ἑβρ. 11.10). σματός του, ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νά ἀνέχεται Αὐτές τίς δύο πόλεις προσπαθεῖ νά τόν συνάνθρωπό του, ὀφείλει νά ἀνέχεται συνδέσει ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος «ἡδέως καί τῶν ἀφρόνων» (2 Κορ. 11.19), μεταποιῶντας μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τό κήνά ἀνέχεται καί αὐτούς πού πρεσβεύουν ρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου τούς ἀνθρώπους ἀπό διαφορετικές πίστεις καί νά συνομιλεῖ μαζί πολίτες τῆς γῆς σέ μελλοντικούς οὐρανοποτους, ὅπως τό ἔπραξε καί ὁ ἴδιος στήν Ἀθήνα, λίτες, σέ «συμπολίτες τῶν ἁγίων καί οἰκείους ἀπευθυνόμενος στούς «κατά πάντα δεισιδαιτοῦ Θεοῦ» (Ἐφεσ. 2.19), συμβάλλοντας καταμονεστέρους» λάτρεις τῶν ποικίλων θεῶν λυτικά στόν πολιτισμό, ὡς τήν ἔκφραση τῶν πολίτες της. Ἐπί τῆς ἐν ἀγάπῃ ἀνοχῆς ὅλων ἐπιτευγμάτων τοῦ ἀνθρώπου ὡς συνόλου καί τῶν ἀνθρώπων, τήν ὁποία συστήνει ἐπανειδίδοντάς του μία ἄλλη διάσταση, πνευματική λημμένως ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ἐφεσ. 4.2 καί οὐράνια. «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ», Κολ. 3.13 Διότι ἐφόσον πολιτισμός θεωρεῖται τό «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων») μπορεῖ μόνο νά θεσύνολο τῶν ἐπιτευγμάτων τοῦ ἀνθρώπου ὄχι μελιωθεῖ ἡ ἁρμονική συνεργασία μεταξύ τῶν ὡς μονάδα, παρότι οἱ ἐπιτυχίες τῶν ἐπιμέἀνθρώπων, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ προϋπόθεση ρους προσώπων συνεισφέρουν ἀσφαλῶς γιά τή δημιουργία ἔργων πολιτισμοῦ. στή διαμόρφωση τοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλ᾽ ὡς Τό τρίτο στοιχεῖο εἶναι ἡ ἐντολή τῆς ὁμάδα καί ὡς κοινωνία, ἀντιλαμβάνεται εὔκοἀγάπης πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο. Ὁ λα κανείς πόσο καθοριστική εἶναι ἡ συμβολή
50
Παύλειος Λόγος
οὐρανοβάμων ἀπόστολος δέν ἀναδεικνύει ἁπλῶς τή σπουδαιότητα καί τήν ἀναγκαιότητά της μέ τόν ὑπέροχο ὕμνο τῆς ἀγάπης, ἀλλά καί προσδιορίζει τήν μέν ἀγάπη πρός τόν Θεό ὡς ἀπόλυτη ταύτιση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Χριστό ὁμολογῶντας γιά τόν ἑαυτό του «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. 2.20), τήν δέ ἀγάπη πρός τόν ἄνθρωπο ὡς τήν ἀπόλυτη ἔξοδο ἀπό τήν ἐγωιστική ἰδιοτέλεια, παροτρύνοντας τούς ἀκροατές του «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου» (1 Κορ. 10.24) καί δηλώνοντας ὅτι ὁ ἴδιος δέν ζητᾶ τό «ἑαυτοῦ σύμφορον ἀλλά τό τῶν πολλῶν» (1 Κορ. 10.33), ἐπιδίωξη ἡ ὁποία καταλήγει στή θυσιαστική προσφορά τοῦ ἑαυτοῦ μας γιά τή σωτηρία τοῦ ἀδελφοῦ μας. Αὐτό ἀκριβῶς ἐκφράζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγοντας «τίς ἀσθενεῖ καί οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται καί οὐκ ἐγώ πυροῦμαι;» (2 Κορ. 11. 29) ἀλλά καί νά γίνει ὁ ἴδιος ἀνάθεμα προκειμένου νά σωθοῦν οἱ ἀδελφοί του: «ηὐχόμην ἀνάθεμα εἶναι αὐτός ἐγώ ἀπό τοῦ Χριστοῦ ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν μου» (Ρωμ. 9.3). Ἡ ὑπέρβαση τῆς ἀγάπης τήν ὁποία ὑποδεικνύει ὁ μέγας ἀπόστολος ὡς τρόπο ζωῆς καί συμπορεύσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν συνάνθρωπό του ἀποτελεῖ χωρίς ἀμφιβολία πηγή ἐμπνεύσεως γιά τόν πολιτισμό. Ὄχι μόνο γιατί δέν ὑπάρχει ἀνώτερος πολιτισμός ἀπό αὐτόν μιᾶς κοινωνίας ἀλληγγεύης καί προσφορᾶς τοῦ ἑνός μέλους της πρός τό ἄλλο, ἀλλά καί διότι δέν ὑπάρχει ὑψηλότερο κίνητρο ἀπό αὐτό τῆς ἀγάπης, τό ὁποῖο μεταμορφώνει καί τόν πιό ταπεινό καί εὐτελῆ ἄνθρωπο σέ ἕναν ἀσυναγώνιστο τεχνίτη ἔργων ἀληθινοῦ πολιτισμοῦ. Γιατί πολιτισμός, ὅπως εἴπαμε, δέν εἶναι τά ἐπιτεύγματα τῶν μεμονωμένων ἀνθρώπων ἀλλά τό οἰκοδόμημα τῆς συνολικῆς συνεδρίου καί κοινῆς προσπαθείας τῶν ἀνθρώπων πού γίνεται ἐφικτή μόνο μέ τόν σεβασμό στό ἀνθρώπινο πρόσωπο, τήν ἀνεκτικότητα ἔναντι τῆς ἰδιοπροσωπίας τοῦ ἄλλου καί τήν ἀλληλοπεριχώρηση τῆς ἀγάπης. Καί αὐτά τά τρία βασικά καί θεμελιώδη στοιχεῖα τά ὁποῖα δέν συμβάλλουν ἁπλῶς στήν πρόοδο τοῦ πολιτισμοῦ μας, ἀλλά συμβάλλουν στή δημιουργία ἑνός πολιτισμοῦ μέ ἐπίκεντρο τόν ἄνθρωπο πού δέν ἐνδιαφέρεται μόνο γιά τό σήμερα ἀγνοῶντας τό χθές καί τό αὔριο, ἀγνοῶντας τή «μέλλουσα» καί μένουσα πόλη, γιά τήν ὁποία τόν δημιούργησε ὁ Θεός καί τῆς ὁποίας ἀπείκασμα ὀφείλει νά εἶναι ὁ κόσμος μέσα στόν ὁποῖο ζοῦμε, τά ὀφείλουμε στό κήρυγμα καί τή διδασκαλία τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου, πού τιμοῦμε καί φέτος μέ αὐτό τό συνέδριο καί μέ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῶν Κ´ Παυλείων πού προηγήθηκαν καί ἕπονται μέχρι τόν Διορθόδοξο ἑσπερινό στό Βῆμα του κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του. Τά ὀφείλουμε στόν μεγάλο Ἀπόστολο πού ὡς καλός παιδαγωγός καί στοργικός πνευματικός πατέρας δέν ἔπαυσε ποτέ νά μᾶς διδάσκει καί νά μᾶς καθοδηγεῖ μέ ποικίλους
τρόπους ἀλλά καί μέ τά συνέδρια πού μᾶς ἀξίωσε νά ὀργανώνουμε εἴκοσι χρόνια τώρα πρός τιμήν του, διδάσκοντάς μας τί εἶναι πραγματικά πολιτισμός. Κατακλείοντας τόν σύντομο αὐτόν χαιρετισμό θά ἤθελα νά καλωσορίσω μέ πολλή τιμή καί σεβασμό τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμο, καί νά τόν εὐχαριστήσω θερμότατα γιατί παρά τό ἐξαιρετικά βεβαρυμένο πρόγραμμά του αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, τιμᾶ τά Κ´ Παύλεια καί τό Συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας μέ τήν πα ρουσία του. Εὐχαριστῶ καί καλωσορίζω τούς Σεβασμιωτάτους ἐκπροσώπους τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί τῶν αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν οἱ ὁποῖοι μεταφέρουν τίς εὐχές καί τήν εὐλογία τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου καί τῶν Μακαριωτάτων Πατριαρχῶν καί Ἀρχιεπισκόπων πρός τό Συνέδριό μας, καί νά τούς εὐχαριστήσω θερμά γιά τήν παρουσία τους καί τή συμμετοχή τους στό Συνέδριό μας. Καλωσορίζω ἐπίσης καί εὐχαριστῶ τούς τίς πολιτικές καί στρατιωτικές ἀρχές τῆς πόλεως καί τοῦ Νομοῦ μας, τούς ἐκπροσώπους τῆς τοπικῆς καί περιφερειακῆς αὐτοδιοικήσεως, τόν εὐαγῆ κλῆρο καί τόν φιλόθεο λαό τῆς ἐπαρχίας μας καί ὅλους τούς ἀγαπητούς παρόντες, πού ἐκφράζουν μέ τή συμμετοχή τους τήν ἀγάπη καί τήν τιμή τους στόν ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν καί ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ἀπόστολο Παῦλο. Θερμές εὐχαριστίες ἀνήκουν στά μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς καί Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου, καί ὅλους τούς διαπρεπεῖς εἰσηγητές, ἀρχιερεῖς, κληρικούς καί πανεπιστημιακούς καθηγητές, οἱ ὁποῖοι συμμετέχουν καί φέτος στό Συνέδριό μας, τιμῶντας τόν μεγάλο ἀπόστολο, πρός τόν ὁποῖο καί ἐκφράζω τήν εὐγνωμοσύνη μας, γιατί μᾶς ἀξίωσε νά συμπληρώσουμε αὐτόν τόν κύκλο τῶν εἴκοσι ἐτῶν «Παυλείων» καί νά τοῦ τόν προσφέρουμε «εἰς ἀγάπης ἀντέκτισιν». Παρακαλῶ θερμά τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος νά λάβει τόν λόγο καί νά κηρύξει τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Κ´ Συνεδρίου μας πρός τιμήν τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου, τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ 1η πανηγυρικὴ Συνεδρία. «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τὰ Παύλεια καὶ ὁ Πολιτισμὸς» Στὴν πρώτη πανηγυρικὴ συνεδρία κατὰ τὴν ὁποία προήδρευσε ὁ Κοσμήτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ κ. Μιχαὴλ Τρίτος. Τὴν ἐναρκτήρια εἰσήγηση ἔκανε ὁ ὁμ. Καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος μὲ θέμα «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τὰ Παύλεια καὶ ὁ Πολιτισμός». Ὁ ὁμιλητὴς ἀφοῦ διευκρίνησε τὸν ὅρο «πολιτισμὸς» ἀναφέρθηκε στὴ δημιουργικὴ ὄσμωση χριστιανισμοῦ καὶ πολιτισμοῦ τῆς ἐποχῆς τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τόνισε ὅτι ὁ χριστιανισμὸς μορφοποίησε τὸ Δυτικὸ πολιτισμό, ἐνῶ νωρίτερα ἀφομοίωσε τὰ ἀγαθά τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ. Τέλος, ὁ ὁμιλητὴς ἀναφέρθηκε στὴ συνεισφορὰ τῶν Παυλείων στὸν παγκόσμιο πολιτισμό. Παρουσίαση τιμητικοῦ τόμου. Μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ πρώτου μέρους ἔγινε ἡ παρουσίαση τοῦ ἐπετειακοῦ τόμου «Παύλεια» ἀπὸ τὸν σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους κ. Γεώργιο καὶ τὸν Καθηγητὴ κ. Χαράλαμπο Ἀτματζίδη, ἐνῶ μίλησε καὶ ὁ ἐπιμελητὴς τῆς ἔκδοσης κ. Εὐστάθιος Λιανὸς Λιάντης. Ὁ τόμος ἐξεδώθη μὲ τὴν εὐκαιρία συμπληρώσεως 20 χρόνων Παυλείων καὶ περιλαμβάνει μηνύματα προκαθημένων καὶ προτότυπες ἐπιστημονικές μελέτες στὶς 600 σελίδες του.
Ο σεβ. Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας διαβάζει το μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου
Από την παρουσίαση τιμητικού τόμου για την επέτειο των 2οων Παυλείων
Ο σεβ. τιμά τον Μακαριώτατο με το χρυσό σταυρό των Κ´ Παυλείων Παύλειος Λόγος
51
Τιμητικὲς διακρίσεις. Στὸ τέλος τῆς πρώτης συνεδρίας ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων τίμησε τὸν Μακαριώτατο μὲ τὸ παράσημο τῶν Παυλείων, ποὺ κυκλοφόρησε γιὰ τὴν ἐπέτειο τῶν 20 χρόνων, ἐνῶ στὴ συνέχεια ὁ Μακαριώτατος ἐπέδωσε τὸ αὐτὸ παράσημο στὸν σεβ. Μητροπολίτη Κίτρους κ. Γεώργιο, γιὰ τὴν πολύχρονη συνεισφορά του στὰ Παύλεια, καθὼς καὶ σὲ ὅλα τα μέλη τῆς ἐπιστημονικῆς ἐπιτροπῆς τῶν Παυλείων. Ἡ 2η Συνεδρία. Ἀρχικὰ ἔγινε καὶ ἡ ἀνάγνωση μηνυμάτων ἀπὸ τοὺς ἐκπροσώπους τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων καὶ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Στὴν 2η συνεδρία προήδρευσε ὁ Καθηγητὴς κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου ὁ ὁποῖος παρουσίασε τοὺς εἰσηγητές:
Ο κ. Κωνσταντίνος Χρήστου κατά την εισήγησή του
Ο κ. Κωνσταντίνος Ζάρας κατά την εισήγησή του
Η κ. Βελουδία Παπαδοπούλου κατά την εισήγησή της
52
Παύλειος Λόγος
α) Κωνσταντῖνο Χρήστου, Καθηγητὴ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα:«Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ἡ στωικὴ φιλοσοφία». Μεταξὺ ἄλλων τόνισε ὅτι ὁ ἀπ. Παῦλος ζεῖ σὲ μιὰ ἐποχὴ ὅπου ἡ ἐπίδραση τῆς στωικῆς φιλοσοφίας εἶναι ἔκδηλη. Ἡ Στοὰ (μέση καὶ νεότερη) ἄσκησε ἐπίδραση στὴ χριστιανικὴ σκέψη λόγω τῆς ἠθικῆς της διδασκαλίας, ἤδη ἀπὸ τὴν ἀποστολικὴ περίοδο. Τόσο ὁ Παναίτιος ὁ Ρόδιος, ὅσο καὶ ὁ μαθητὴς του Ποσειδώνιος συνέδεσαν τὴ θρησκεία μὲ τὴ φιλοσοφία, τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ θεϊκὸ Λόγο. Ὁ ἀπ. Παῦλος γνώστης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, ἴσως μελέτησε ἔργα Στωικῶν κατὰ τὴν παραμονή του στὴν Ἑλλάδα. Ὁ ἴδιος δὲν ἦταν Στωικός, ἀλλὰ στὸ περιβάλλον του ὑπῆρχε ἐκτίμηση γιὰ τὴ «φιλοσοφία τῆς ζωῆς», ὅπως χαρακτηρίστηκε ὁ στωικισμός. Λεκτικὰ δάνεια ἀπὸ τὸ στωικισμὸ μποροῦν νὰ ἐντοπιστοῦν στὶς ἐπιστολὲς τοῦ ἀπ. Παύλου. Τὸ «ζῆν κατὰ φύσιν», σύνθημα τῶν στωικῶν, ἡ «ἀρχὴ τῆς συμπάθειας» καὶ ὅροι ὅπως συνείδηση, πνευματικός, ψυχικός, νοῦς, φύσις, μορφὴ – σχῆμα, μεταμορφοῦσθαι κ.α., οἱ ὁποῖοι συναντῶνται στὸ στωικισμό, ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν σὲ κοινὴ χρήση καὶ ἀπὸ τοὺς Ο΄. Ὑπάρχει ἡ τάση στὴν ἔρευνα ποὺ δέχεται ὅτι ὁ ἀπ. Παῦλος ἐπηρεάστηκε ἀπὸ ἕναν πλατωνίζοντα στωικισμό. Τὸ θέμα τῆς σχέσης ἀπ. Παύλου μὲ τὸ στωικισμὸ καὶ μὲ τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία παραμένει ἀνεξάντλητο. β) Κωνσταντῖνο Ζάρα, Ἐπ. Καθηγητὴ Θεολογικῆς Σχολῆς Ε.Κ.Π.Α. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ὁ Ἰουδαϊκὸς πολιτισμὸς τῆς ἐποχῆς του». Ὁ Καθηγητὴς στὴν εἰσήγησή του ἀνέφερε ὅτι γιὰ νὰ κατανοήσουμε ὀρθά το ἔργο τοῦ ἀπ. Παύλου θὰ πρέπει νὰ γνωρίσουμε τὸν Ἰουδαϊσμὸ τῆς ἐποχῆς του. Πέρα ἀπὸ τὶς ἀδιαμφισβήτητες ἐπιρροὲς τοῦ Ἑλληνορωμαϊκοῦ περιβάλλοντος, ἡ σκέψη του ὀφείλει πολλὰ στὶς ἰουδαϊκές του ρίζες. Τὸ ἴδιο πρόσωπο ἔχει δύο ὄψεις. Στὴν ταυτότητα τοῦ Σαύλου κρύβεται τὸ μυστικὸ γιὰ τὴν οὐσιαστικότερη προσέγγιση τοῦ Παύλου. Ὁ ἀπ. Παῦλος συναντᾶται μὲ τὸν ἀναστημένο Χριστό, ὅπως στὴν Π.Δ. ὁ Ἰακὼβ μὲ τὸν ἄγγελο ἢ τὸ Θεό. «Ὅταν ὁ Παῦλος δὲν ἔρχεται στὸν Κύριο, ἔρχεται ὁ Κύριος στὸν Παῦλο» καὶ ἡ συνάντηση αὐτὴ παίζει καθοριστικὸ ρόλο στὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Παῦλος σέβεται τὶς ἰουδαϊκὲς ἀξίες, ἀλλὰ τὶς ἐμβαπτίζει στὸ εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Μὲ τὴν «ἀπόδραση» τοῦ Παύλου γίνεται μετάβαση ἀπὸ τὸν ἰουδαϊσμὸ σὲ ἕναν θεολογικὸ οἰκουμενισμό, σὲ ἕναν μετανομικὸ Χριστιανισμό. Ἔχοντας ὡς καμβὰ τὸν Ἰουδαϊκὸ κόσμο τῆς περιόδου αὐτῆς, μπορεῖ νὰ ἀναγνωστεῖ ἡ προσωπικότητα τοῦ Παύλου μέσα ἀπὸ εἰκόνες, ἀξίες καὶ σύμβολα καὶ τῶν συμπατριωτῶν του.
Ἡ 3η Συνεδρία. Στὴν 3η συνεδρία προήδρευσε ὁ ὁμ. Καθηγητὴς κ. Δημήτριος Καϊμάκης ὁ ὁποῖος παρουσίασε τοὺς εἰσηγητές: α) Βελουδία Παπαδοπούλου - Σιδέρη, Καθηγήτρια Θεολογικῆς Σχολῆς Ε.Κ.Π.Α., ἡ ὁποία εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ἡ Παλαιὰ Διαθήκη». Ἡ Καθηγήτρια στὴν εἰσήγησή της τόνισε ὅτι τὸ πρόβλημα τῆς σχέσης Παλαιᾶς μὲ τὴν Καινὴ Διαθήκη εἶναι παλαιὸ ὅσο καὶ ὁ Χριστιανισμός. Ὁ Χριστὸς τονίζει ὅτι τὸ ἔργο του δὲν εἶναι νὰ καταλύσει τὸ Νόμο, ἀλλὰ νὰ τὸν «πληρώσει». Στὴν ἴδια γραμμὴ κινεῖται καὶ ὁ ἀπ. Παῦλος. Στὶς ἐπιστολὲς τοῦ ἀπ. Παύλου βρίσκονται πολλὰ χωρία καὶ ὅροι τῆς Π.Δ. Ἄλλα ἀπὸ αὐτὰ εἶναι παρμένα ἀπὸ τὴ μετάφραση τῶν Ο΄, ἄλλα ἀπὸ τὸ Μασωριτικὸ κείμενο καὶ ἄλλα μεταφράζονται ἀπὸ τὸν ἴδιο. Συγκεκριμένα στὴν εἰσήγηση παρουσιάστηκε τὸ χωρίο Αββ 2 4 σὲ σχέση μὲ τὸ Ρῶ 1,17. Ἡ φράση αὐτὴ στὴν Π.Δ. ἀποτελεῖ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ στὸ σχετικὸ μὲ τὴ θεοδικία ἐρώτημα τοῦ προφήτη Ἀββακούμ. Ὁ ἀπ. Παῦλος σκοπίμως διαμορφώνει τὸ προφητικὸ κείμενο γιὰ νὰ τονίσει τὴ «δικαιοσύνη» ἐκ πίστεως, θέμα βασικό τῆς ἐπιστολῆς πρὸς Ρωμαίους. β) Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος , Κοσμήτωρ τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς Ναϊρόμπι (Κένυας), ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἡ ἱεραποστολὴ καὶ ὁ πολιτισμός». Ὁ σεβασμιώτατος ἀνέφερε ὅτι μέσα ἀπὸ τὴν ἀλληλογραφία δύο ρωμαίων ἀξιωματούχων τοῦ α αἱ. ξεδιπλώνεται ἡ ἀναζήτηση τῆς πορείας καὶ τοῦ ἔργου τοῦ ἀπ. Παύλου. Σκιαγραφήθηκε τὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο τοῦ Παύλου καὶ ἡ πορεία του ἀπὸ τὴν Ταρσὸ ἕως πιθανὸν καὶ τὴν Ἱσπανία. Μὲ ἐφόδια τὶς ἰουδαϊκὲς καταβολές του, τὴν ἑλληνιστική του παιδεία καὶ σύνθημά του τὸ «οὐαὶ ἐμοὶ ἐὰν μὴ εὐαγγελίζομαι» ὁ Παῦλος, ὡς ἱεραπόστολος, προβάλει τὴν παγκοσμιότητα τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἰησοῦ. Τὰ ἀγαθά τοῦ οἰκουμενικοῦ κηρύγματος δὲν εἶναι μόνον θρησκευτικά, ἀλλὰ καὶ πολιτισμικά. Ὁ ἀπόστολος χωρὶς νὰ ἀπορρίπτει τὶς ἰουδαϊκές του καταβολές, εὐαγγελίζεται ἕνα νέο ἦθος, σεβόμενος τὴν πολιτιστικὴ ταυτότητα κάθε λαοῦ. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς εἰσήγησης προβλήθηκαν στιγμιότυπα τῆς λατρευτικῆς ζωῆς ἀφρικανῶν τῆς ἱεραποστολικῆς ἐκκλησίας τῆς Κένυας. Ἡ 4η Συνεδρία. Στὴν 4η συνεδρία προήδρευσε ὁ ὁμ. Καθηγητὴς κ. Βασίλειος Γιούλτσης, ὁ ὁποῖος παρουσίασε τοὺς εἰσηγητές: α) Kristic Darko, Δρ. Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ἡ αὐτοκρατορικὴ λατρεία στὴν ἐπιστολὴ πρὸς Γαλάτας». Ὁ εἰσηγητὴς τόνισε ὅτι τὰ τελευταῖα χρόνια παρατηρεῖται μιὰ καινούρια προσέγγιση στὸ πρόβλημα τῆς θεολογίας τῆς ἐπιστολῆς πρὸς Γαλάτας. Πρόκειται γιὰ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ θέματος τῆς αὐτοκρατορικῆς λατρείας στὴ θεολογικὴ ἑρμηνεία τῆς ἐπιστολῆς. Τὸ φαινόμενο τῆς αὐτοκρατορικῆς λατρείας δὲν μπορεῖ νὰ περιοριστεῖ μόνο στὴν πολιτικὴ της διάσταση, ἀλλὰ εἶχε ἔντονο θρησκευτικὸ χαρακτήρα καὶ ἦταν ὀργανικὰ συνδεδεμένη μὲ τὶς παραδοσιακὲς θρησκευτικὲς λατρεῖες, κυρίως στὴν περιοχὴ τῆς Μ. Ἀσίας. Ἀναφέρονται τὰ πορίσματα τῆς σύγχρονης ἔρευνας γιὰ τὸ ἐν λόγω θέμα καὶ στὴ συνέχεια τίθενται ἐρωτήσεις γιὰ τὸ ἂν πολλὲς ἀναφορὲς καὶ ἔννοιες τῆς ἐπιστολῆς μποροῦν νὰ κατανοηθοῦν καὶ στὸ πλαίσιο τῆς αὐτοκρατορικῆς λατρείας. β) Ἰωάννης Κουκίδης, ὑπ. Διδάκτωρ Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σὲ παροιμίες τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ». Ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀρκετὲς φορὲς χρησιμοποιοῦσε στὸ λόγο του παροιμίες ὡς ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα ποὺ τοῦ ἔθεταν. Παροιμίες ὑπάρχουν σὲ
Ο σεβ. Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος κατά την εισήγησή του
Ο κ.Krictic Darko κατά την εισήγησή του
Ο κ. Ιωάννης Κουκίδης κατά την εισήγησή του Παύλειος Λόγος
53
ὅλους τοὺς λαούς. Ὁ λαὸς γνωρίζει ἄμεσα καὶ ἔμμεσα τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ χρησιμοποιεῖ τὸ βιβλικὸ λόγο γιὰ νὰ δώσει κῦρος στὰ λεγόμενά του. Τὸ σύνολο σχεδὸν τῶν παροιμιῶν μὲ τὴ σημερινή τους μορφὴ διαμορφώθηκε στὰ χρόνια τῆς ὀθωμανικῆς κυριαρχίας. Στὶς ἐπιστολὲς τοῦ ἀπ. Παύλου ἐντοπίστηκαν ἐνδεικτικά, συγκεκριμένα χωρία στὰ ὁποῖα μπορεῖ κανεὶς νὰ διαπιστώσει ὅτι ἀποτέλεσαν τὴ βάση γιὰ τὴ δημιουργία παροιμιῶν. Στὶς παροιμίες αὐτὲς διαπιστώνεται εἴτε ἡ κατανόηση, εἴτε ἡ παρανόηση τῶν βιβλικῶν λέξεων ἢ φράσεων. Οἱ παροιμίες ἀποτελοῦν ἕνα κομμάτι τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ στὸν ὁποῖο διαπιστώνεται ἡ ἐπίδραση τοῦ Παύλειου λόγου.
Ο κ. Βασίλειος Γιούλτσης κατά την εισήγησή του
Ο κ. Γεώργιος Σκιαδαρέσης κατά την εισήγησή του
Ο κ. Γεώργιος Φουστέρης κατά την εισήγησή του
54
Παύλειος Λόγος
Ἡ 5η Συνεδρία. Στὴν 5η συνεδρία προήδρευσε ὁ Καθηγητὴς κ. Χρυσόστομος Σταμούλης, πρόεδρος τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. ὁ ὁποῖος παρουσίασε τοὺς εἰσηγητές: α) Βασίλειος Γιούλτσης, ὁμ. καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Σύγχρονες πολυπολιτισμικὲς κοινωνίες ὑπὸ τὸ φῶς τῆς Παύλειας θεολογίας». Ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι οἱ πολυπολιτισμικὲς κοινωνίες προϋποθέτουν τὴν ὕπαρξη πολλῶν κοινωνικῶν ὁμάδων μὲ διαφορετικὰ στοιχεῖα. Ἡ ἀνάγκη ἐπιβίωσης καὶ οἱ τοπικὲς διώξεις δημιουργοῦν κύματα μεταναστῶν ποὺ ζητοῦν ὅραμα γιὰ μιὰ καλύτερη ζωή. Οἱ δυσκολίες ἀποδοχῆς τῶν μεταναστῶν ἀπὸ τὶς χῶρες ὑποδοχῆς ὁδηγοῦν σὲ φαινόμενα ξενοφοβίας καὶ περιθωριοποίησης τοῦ «ἄλλου». Ὁ «ἄλλος» ἀποτελεῖ ἀντικείμενο μελέτης τῶν κοινωνικῶν ἐπιστημῶν. Στὸν ἀπ. Παῦλο ὁ «ἄλλος» ἀποκτᾶ ἄλλη θέαση, ὀνομάζεται πλησίον, ἀδελφός, συστρατιώτης, υἱὸς Θεοῦ. Στὴ νέα πραγματικότητα γεφυρώνονται οἱ ὁποιεσδήποτε ἀποστάσεις μεταξύ τῶν ἀνθρώπων.Τὰ φαινόμενα τῆς ἐθνοφοβίας καὶ τῆς φυλετικῆς ἱεράρχησης δὲν ἔχουν θέση στὴν πραγματικότητα αὐτή. Ἡ ἔξοδος τῆς Ἐκκλησίας στὸν κόσμο ὁδηγεῖ στὴν ὑπέρβαση κάθε εἴδους προκαταλήψεων καὶ ἀποτελεῖ θρίαμβο τῆς ἀγάπης. β) Γεώργιος Σκιαδαρέσης, Ἀρχαιολόγος τῆς 11ης Ε.Β.Α. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Οἱ κορυφαῖοι Ἀπόστολοι Πέτρος καὶ Παῦλος στὴν Παλαιὰ Μητρόπολη τῆς Βέροιας». Ὁ εἰσηγητὴς τόνισε ὅτι ὁ ναὸς τῆς παλαιᾶς Μητρόπολης ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα μνημεῖα τῆς Βυζαντινῆς Βέροιας. Εἶναι τρίκλιτη Βασιλικὴ μὲ ἐγκάρσιο κλίτος πιθανὸν τοῦ 11ου αἰ. χτισμένη πάνω σὲ παλαιότερο ναό. Οἱ τοιχογραφίες εἶναι δείγματα ὑψηλῆς τέχνης καὶ καλύπτουν τοὺς ἐσωτερικοὺς τοίχους τοῦ ναοῦ. Οἱ κορυφαῖοι ἀπόστολοι εἰκονίζονται σὲ μετάλλια καὶ προεξάρχουν τῶν ἄλλων ἀποστόλων. Στὸ ναὸ ὑπάρχουν πολλὲς παραστάσεις ποὺ παριστάνουν τοὺς δυὸ κορυφαίους ἀποστόλους, ὅπως ἡ βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸ Χριστὸ εὐλογοῦντα στὸ μέσον κ.α. Στὴν εἰκονογραφία τοῦ ναοῦ ὑπερτονίζεται τὸ πρόσωπο τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Θὰ μποροῦσε νὰ ὑποστηριχθεῖ τελικά, ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἀφιερωμένος στὸν ἀπ. Παῦλο καὶ Πέτρο γ) Γεώργιος Φουστέρης, Ἐπ. Καθηγητὴς Α.Ε.Α.Θ. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν Τέχνη Ἀνατολῆς καὶ Δύσης». Ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι τὸ πρόσωπο τοῦ ἀπ. Παύλου ἔχει σταθερὰ προσωπογραφικᾶ χαρακτηριστικά, ἀποτελεῖ ἱστορικὴ πηγὴ καὶ τεκμήριο. Ὁ ἀπ. Παῦλος δὲν εἰκονίζεται μόνος, ἀλλὰ συνήθως μαζὶ μὲ τὸν ἀπ. Πέτρο ἢ μὲ ἄλλους ἀποστόλους καὶ σὲ ἰδιαίτερα προβεβλημένους χώρους τοῦ ναοῦ. Ὁ ἀπ. Παῦλος εἰκονίζεται σὲ γεγονότα τὰ ὁποῖα χρονικὰ ἦταν προγενέστερα τῆς μεταστροφῆς του, ὅπως στὶς ἐμφανίσεις τοῦ ἀναστημένου Ἰησοῦ, στὴν Ἀνάληψη, Πεντηκοστή, «πορευθέντες» κ.α. Στὴν Δυτικὴ εἰκονογραφία εἰκονίζεται νὰ κρατᾶ ρομφαία, τὴ ρομφαία τοῦ λόγου. Ἰδιαίτερα σκηνὲς ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ ἀπ. Παύλου εἶναι λίαν δημοφιλεῖς. Μὲ τὴν ἵδρυση τοῦ
νεοελληνικοῦ κράτους ἡ εἰκονογραφικὴ παράσταση τοῦ ἀπ. Παύλου ποὺ κηρύττει στὴν Πνύκα ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα συνάντησης ἑλληνισμοῦ – χριστιανισμοῦ, στοιχεῖο τῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους. Ἡ 6η Συνεδρία. Στὴν 6η συνεδρία προήδρευσε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος, ὁ ὁποῖος παρουσίασε τοὺς εἰσηγητές: α) Κωνσταντῖνος Κορναράκης, Ἀν. Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Ε.Κ.Π.Α. ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Πολιτισμὸς καὶ πνευματικὴ ζωή: Ἡ ὁμιλία «εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῶ» τοῦ Μεγ. Βασιλείου καὶ τὸ παύλειο ὑπόβαθρό της». Ὁ εἰσηγητὴς ἀνέφερε ὅτι μὲ ἀφετηρία τὴ διδασκαλία τοῦ ἀπ. Παύλου, ὁ Μ. Βασίλειος ἀντιμετωπίζει τὰ προβλήματα τῆς ἐποχῆς του. Χρησιμοποιεῖ παύλεια μοντέλα, τὴν εἰκόνα τοῦ ἀθλητῆ καὶ τοῦ στρατιώτη ὡς πρότυπα στὴν ὁμιλία τοῦ «Εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῶ». Ὁ ἄνθρωπος διδάσκεται ἀπὸ τὴν κτίση, ἀπὸ τὶς ὑπαρξιακές περιπέτειες τοῦ συλλογικοῦ ὑποκειμένου, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀπόδειξη τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ. Ἡ ποιότητα τῆς πνευματικῆς του ζωῆς ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν διηνεκῆ ἔλεγχο τῶν ἐπιλογῶν του, προσδιορίζει τὸν αὐτοσεβασμό του καὶ τὴν ἐλευθερία ἀπὸ ψυχολογικὲς καὶ συναισθηματικὲς ἐξαρτήσεις καὶ εἶναι στρατευμένος στὴ διακονία τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου. Ἔχοντας διαυγῆ θεώρηση τοῦ ἐαυτοῦ του καὶ τῶν κοινωνικῶν ἀναγκῶν ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ παρεμβαίνει κριτικὰ στὸ ἑκάστοτε σύγχρονο πολιτισμικὸ ἰδεῶδες. β) Εὐάγγελος Ζαχαρῆς, Εἰσαγγελέας Ἐφετῶν, ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα». Ὁ διακεκριμένος Νομικὸς τόνισε ὅτι ὁ καθορισμὸς καὶ ἡ προστασία τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου προσδιορίζει τὸ ἐπίπεδο τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἑκάστοτε ἐποχῆς. Κορυφαῖο νομοθέτημα τῆς νεότερης ἐποχῆς ἀποτελεῖ ἡ Εὐρωπαϊκὴ Σύμβαση Δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου. Γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ ὁ Θεὸς δὲν εἶναι μόνο Δημιουργὸς ἀλλὰ καὶ Πατέρας. Ἔτσι ἐξασφαλίζεται ἡ ἑνότητα τῆς ἀνθρωπότητας μὲ κέντρο τὸν Τριαδικὸ Θεό. Ἡ ἐποχὴ τοῦ Παύλου ἔχει πολλὰ κοινὰ χαρακτηριστικὰ μὲ τὴν σύγχρονη ἐποχή. Ἔξαρση τῆς βίας, ἐγκλήματα λόγω καταπίεσης, φυλετικὲς διακρίσεις, ἔκλυση τῶν ἠθῶν ἀποτελοῦν κοινὸ πλαίσιο τῶν δύο ἐποχῶν. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος πρωτοπορεῖ στὴν ἀνάδειξη τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων καὶ στὸν τρόπο ἀντιμετώπισής τους. Μὲ ἀφετηρία τὴ θέση τῆς γυναίκας καὶ τὴν σχέση της μὲ τὸν ἄνδρα μέσα στὸν γάμο ὁ ἀπόστολος δίνει νέα προοπτικὴ καὶ τὴ σχέση αὐτὴ τὴν ἀναγάγει στὴ σχέση Χριστοῦ καὶ Ἐκκλησίας. Ἡ πρόκληση τῆς ἐτερότηττας καὶ ἡ σχέση κυρίων - δούλων εἶναι κάποια ἀπὸ τὰ θέματα ποὺ ἐπικεντρώθηκε ἡ εἰσήγηση. Ἀποκορύφωμα τῆς παύλειας θεολογίας εἶναι ἡ διδασκαλία περὶ τῆς ἀγάπης ὅπως ἀποτυπώνεται στὴν Α΄ Κορ. Ἡ ἀγάπη, ὅπως περιγράφεται στὸν ὕμνο τῆς ἀγάπης, εἶναι ἡ πλέον ἀσφαλέστερη κατεύθυνση γιὰ τὴν διασφάλιση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Ὅποιος δὲν ἔχει νοιώσει ἀγάπη δὲν εἶναι ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος. Ἡ 7η Συνεδρία. Στὴν 7η καὶ τελευταία συνεδρία προήδρευσε ὁ ὁμ. Καθηγητὴς κ. Ἰωάννης Γαλάνης, ὁ ὁποῖος παρουσίασε τὸν εἰσηγητή: Νικόλαος Λυγερός, Στρατηγικὸς Σύβουλος, Δρ. Μαθηματικός, ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα «Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ἡ διαχείριση κρίσεων». Ὁ εἰσηγητὴς τόνισε ἀρχικὰ ὄτι παρουσιάζει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον ὁ τρόπος καὶ ὁ χρόνος τῆς κλήσεως τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Στὴ συνέχεια ἀνέφερε ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος κινεῖται σὲ μία ἐποχὴ καὶ περιοχὴ ὅπου γεωπολιτικὰ ὑπάρχει καθεστὼς Ρωμαϊκῆς κατοχῆς καὶ ἡ νέα πίστη ἀντιμετωπίζεται ὡς ὑπαρκτὸς κίνδυνος κατὰ τοῦ καθεστῶτος αὐτοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος γνωρίζει καλά τα πράγματα
Ο κ. Κωνσταντίνος Κορναράκης κατά την εισήγησή του
Ο κ. Ευάγγελος Ζαχαρής κατά την εισήγησή του
Ο κ. Νικόλαος Λυγερός κατά την εισήγησή του Παύλειος Λόγος
55
καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς ἀφοῦ ὁ ἴδιος πρὶν τὴ θαυμαστὴ μεταστροφὴ του ἦταν διώκτης τῶν χριστιανῶν. Ἡ προσφορὰ τοῦ ἀποστόλου Παύλου στὴν πορεία τῆς Ἐκκλησίας ἦταν καθοριστική. Στὸν Χριστὸ ὀφείλεται ἡ πίστη μας καὶ στὸν ἀπόστολο Παῦλο ἡ ὕπαρξη τῆς Ἐκκλησίας σὲ ὅλα τα μήκη καὶ πλάτη τοῦ κόσμου. Ὁ Χριστὸς δὲν μετακινεῖται εἶναι τοῦ «χρόνου», ἐνῶ ὁ ἀπόστολος ταξιδεύει διαρκῶς διαδίδοντας τὴν πίστη, εἶναι τοῦ «χώρου». Ὁ εἰσηγητὴς χαρακτήρισε στὴ συνέχεια τὴν ἀπειλὴ τῆς νέας θρησκείας γιὰ τὸ καθεστὼς τῆς Ρωμαϊκῆς κατοχῆς καὶ ὡς μία σημαντικὴ «κρίση» τὴν ὁποία κλήθηκε νὰ διαχειριστεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Αὐτὸς ἐπέλεξε τὴ στρατηγική τῶν διαρκῶν μετακινήσεων, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ στοχοποιηθεῖ καὶ ἐξοντωθεῖ ἀπὸ τοὺς ἀντιπάλους του εὔκολα, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ διασπίρει σὲ πολλοὺς τόπους τὴ νέα πίστη δημιουργώντας κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο πολλὰ μέτωπα. Τελικὰ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, κινούμενος ἀσφαλῶς ἀπὸ τὸν ἴδιο θεῖο ζῆλο καὶ τῶν λοιπῶν ἀποστόλων, ποὺ ἄκουσαν ἀπὸ τὰ χείλη τοῦ Ἰησοῦ τὴν ἐντολὴ νὰ πορευθοῦν καὶ νὰ μαθητεύσουν στὰ ἔθνη, μεταφέρει καὶ ἁπλώνει μὲ τὰ ταξίδια του τὴ νέα πίστη στὸν «χῶρο» διασφαλίζοντας στὴ συνέχεια μὲ τὴν ἐπαφή του μὲ τοὺς ἀνθρώπους, μὲ τὶς ἐπιστολές του καὶ τὴ διδασκαλία του τὴν διάδοση καὶ διάσωσή της στὸ «χρόνο». Τὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου τῶν ΚΑ΄Παυλείων Στὸ τέλος τῆς συνεδρίας, ὅπως κάθε χρόνο, ὁ πρόεδρος τῆς ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος ἀνακοίνωσε τὸ θέμα ποὺ ἐπέλεξε ἡ ἐπιτροπὴ γιὰ τὸ ἑπόμενο συνέδριο τὸν Ἰούνιο του 2015 καὶ τὸ ὁποῖο θὰ εἶναι «Ὑπομονὴ καὶ καρτερία στὴ σύγχρονη ἐποχή, κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο». Ὁ κ. Καραβιδόπουλος τόνισε ὅτι οἱ ἔννοιες τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς καρτερίας δὲν εἶναι ἀναγκαστικὰ παθητικὲς ἀλλὰ ἀντιθέτως περικλείουν μία θαυμαστὴ δυναμικὴ τὴν ὁποία φυσικὰ θὰ παρουσιάσουν καὶ ἀναλύσουν οἱ εἰσηγητὲς τοῦ ἑπόμενου συνεδρίου. Χαιρετισμὸς ἀπὸ τὸν Ὑπουργὸ Μακεδονίας - Θράκης κ. Γ. Ὀρφανὸ Στὴν καταληκτήρια συνεδρία παρευρέθη καὶ ὁ νέος Ὑπουργὸς Μακεδονίας - Θράκης κ. Γ. Ὀρφανὸς ὁ ὁποῖος ἀπηύθυνε σύντομο ἀλλὰ ἰδιαίτερα σημαντικὸ καὶ θεολογικὰ τεκμηριωμένο χαιρετισμὸ ἀναφερόμενος στὸ ἔργο τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ χαρακτηρίζοντας τὰ «Παύλεια» ποὺ κλείνουν 20 χρόνια ζωῆς, ὡς τὴ συνέχιση καὶ ἐπέκταση τοῦ ἔργου τοῦ μεγάλου ἀποστόλου στὶς μέρες μας. Παρουσίαση τόμου πρακτικῶν καί λήξη Συνεδρίου. Μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση ὅλων των εἰσηγήσεων καὶ τῶν βραβεύσεων ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας κ. Παντελεήμων ἔκανε μία ἀνασκόπιση τοῦ συνεδρίου καὶ παρουσίασε τὸν τόμο πρακτικῶν των ΙΘ΄Παυλείων. Ὁ σεβασμιώτατος τόνισε:«Παῦλος ὁ τῶν οὐρανῶν πολίτης, ὁ τοῦ παραδείσου θεατής, ὁ τοῦ Χριστοῦ διάπυρος ἐραστής, ὁ τῶν ἀλαλήτων μυστηρίων ἀκροατής» μᾶς
56
Παύλειος Λόγος
Ο Σεβασμιώτατος παρουσιάζει τον τόμο πρακτικών του 2013 και κηρύσσει τη λήξη του συνεδρίου συνεκάλεσε καί φέτος στό τριήμερο αὐτό συνέδριο, τό εἰκοστό συνέδριο πού ἡ χάρη του μᾶς ἀξίωσε νά πραγματοποιήσουμε πρός τιμήν του, ὡς δῶρο εὐγνωμοσύνης καί ἀντίδωρο ἐκ τῶν πλουσίων δωρεῶν του. Εἴκοσι χρόνια «Παύλεια», εἴκοσι θεολογικά καί ἐπιστημονικά συνέδρια, ἀλλά ὁ θησαυρός τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου δέν ἐξαντλεῖται· συνεχίζει νά μᾶς πλουτίζει μέ τούς πολυτίμους ἀδάμαντας τῆς θεογνωσίας καί τῆς πίστεως. Εἴκοσι χρόνια «Παύλεια», εἴκοσι θεολογικά καί ἐπιστημονικά συνέδρια, ἀλλά τά θέματα δέν ἐξαντλοῦνται, οἱ εἰσηγήσεις δέν τελειώνουν, οἱ ὁμιλητές δέν λείπουν. Πῶς, ἄλλωστε, νά συμβεῖ αὐτό, ἀφοῦ θέμα τῶν συνεδρίων καί πηγή ἐμπνεύσεως εἶναι τό «στόμα τοῦ Χριστοῦ», ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος; Πῶς νά συμβεῖ, ἀφοῦ ἡ χάρη τοῦ ἀποστόλου κινεῖ τόν κάλαμο τῶν εἰσηγητῶν, ἡ διδασκαλία του καθοδηγεῖ τόν νοῦ τους, ὁ λόγος του γίνεται λόγος τους; Τόν εὐχαριστοῦμε καί τόν εὐγνωμονοῦμε καί πάλιν καί πολλάκις, γιατί δέχθηκε τήν ταπεινή προσφορά μας καί ἀντικατέπεμψε πλούσια τήν εὐλογία του. Τό εἰκοστό συνέδριο τῶν «Παυλείων» ὁλοκληρώθηκε ἤδη, φωτίζοντας μία ἄλλη πτυχή τοῦ πολυπλεύρου ἀδάμαντος, τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου, τή σχέση τοῦ ἀποστόλου Παύλου μέ τόν πολιτισμό. Καί καθώς ὁ πολιτισμός δέν εἶναι κάτι ἑνιαῖο καί συμπαγές, ἐκφράζει ποικίλες ἐκφάνσεις τῆς πνευματικῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, ἐπηρεάζει καί ἐπηρεάζεται ἀπό αὐτές. Πολιτισμός εἶναι τό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο ζεῖ καί ἀναπτύσσει τίς δραστηριότητές του ὁ κάθε ἄνθρωπος· εἶναι τό πνευματικό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο κήρυξε ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος, ἀλλά καί τό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο συνεχίζει νά ἀκούεται ὁ λόγος του ἀνά τούς αἰῶνες. Αὐτό τό πνευματικό περιβάλλον τοῦ
χθές καί τοῦ σήμερα ἀνέδειξαν οἱ δεκατρεῖς συνολικά εἰσηγήσεις πού εἴχαμε τήν εὐκαιρία νά παρακολουθήσουμε κατά τή διάρκεια τοῦ τριημέρου συνεδρίου μας. Τό γενικό πλαίσιο τῆς σχέσεως τοῦ ἀποστόλου Παύλου μέ τόν πολιτισμό ἀλλά καί τῶν «Παυλείων» μέ αὐτόν ἔθεσε μέ ἐξαιρετική εὐστοχία ἡ εἰσαγωγική εἰσήγηση. Ἀκολούθησαν δύο ὁμάδες εἰσηγήσεων: ἡ πρώτη παρουσίασε τή σχέση τοῦ ἀποστόλου Παύλου μέ τή φιλοσοφία καί τήν εἰδωλολατρική παράδοση καί συγκεκριμένα μέ τή στωϊκή φιλοσοφία καί μέ τήν αὐτοκρατορική λατρείας τῆς ρωμαϊκῆς ἐποχῆς. Ἡ δεύτερη τή σχέση του μέ τήν Παλαιά Διαθήκη καί τή διδασκαλία της, μέ τήν Ἰουδαϊκή παράδοση καί τόν Ἰουδαϊκό πολιτισμό τοῦ 1ου μετά Χριστόν αἰῶνος. Στή συνέχεια περάσαμε στούς ἑπόμενους αἰῶνες, μετά τόν ἀπόστολο Παῦλο, καί ἀκούσαμε σχετικά μέ τήν ἐπίδραση τῆς θεολογίας του στήν ὁμιλία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου «Εἰς τό Πρόσεχε σεαυτῷ» καί τή σχέση της μέ τόν πολιτισμό καί τήν πνευματική ζωή, ὅπως ἀναδεικνύεται μέσα ἀπό αὐτή τήν ὁμιλία. Διαπιστώσαμε πόσο ἔχει ἐπηρεάσει ὁ λόγος τοῦ ἀποστόλου Παύλου τόν ἑλληνικό παροιμιακό λόγο, ἀλλά καί εἴδαμε τήν παρουσία τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου στή ζωγραφική καί τίς τέχνες γενικότερα, καί συγκεκριμένα στήν εἰκονογράφηση τῆς Παλαιᾶς Μητροπόλεως τῆς Βεροίας καί στήν τέχνη Ἀνατολῆς καί Δύσεως. Ἡ τελευταία ἑνότητα εἰσηγήσεων ἀνέδειξε τή σχέση καί τήν ἐπίδραση τοῦ ἀποστόλου καί τῆς διδασκαλίας του στόν σύγχρονο κόσμο καί τόν πολιτισμό του. Οἱ τέσσερις εἰσηγητές μας φώτισαν τέσσερις διαφορετικές πλευρές: τή σχέση του μέ τόν πολιτισμό καί τήν ἱεραποστολή, τή θεώρηση τῶν συγχρόνων πολυπολιτισμικῶν κοινωνιῶν ὑπό τό φῶς τῆς διδασκαλίας τοῦ ἀποστόλου
Παύλου, τή θέση τοῦ ἀποστόλου σέ σχέση μέ ἕνα ζήτημα πού ἀπασχολεῖ ἰδιαιτέρως τήν ἐποχή μας, αὐτό τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, ἀλλά καί τή συμβολή του ἀποστόλου Παύλου καί τῆς διδασκαλίας του στή διαχείριση τῶν κρίσεων πού ταλανίζουν τίς ἀνθρώπινες κοινωνίες καί τόν κόσμο. Τό συνέδριό μας, τήν ἔναρξη τοῦ ὁποίου τίμησε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος, ἔχει ἤδη φθάσει στό τέλος του. Καί ἄν τήν πρώτη ἡμέρα εἴχαμε τή χαρά νά παρουσιάσουμε τόν ἐπετειακό τόμο τῶν «Παυλείων» μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως εἴκοσι ἐτῶν ἀπό τήν καθιέρωσή τους, σήμερα, ὅπως κάθε χρόνο αὐτή τήν ἡμέρα, ἔχουμε τή χαρά νά σᾶς παρουσιάζουμε τόν τόμο τῶν Πρακτικῶν του ΙΘ´ Συνεδρίου μέ θέμα: «Ἐξουσία καί διακονία κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο». Ἡ ἐπιτυχία κάθε συνεδρίου ὀφείλεται σέ πολλούς. Γι᾽ αὐτό καί οἱ εὐχαριστίες αὐτή τήν ὥρα εἶναι πολλές. Εὐγνωμοσύνη καί εὐχαριστία ἐκφράζουμε στόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, γιατί παρά τό βεβαρυμένο πρόγραμμά του, ἦταν παρών στήν πολύ σημαντική γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἐπέτειο τῶν Κ´ Παυλείων καί κήρυξε τήν ἔναρξη τοῦ Συνεδρίου μας. Ἡ εὐχαριστία καί ἡ εὐγνωμοσύνη μας ἀνήκει πρός τούς Σεβασμιωτάτους ἐκπροσώπους τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί τῶν Μακαριωτάτων Πατριαρχῶν τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, οἱ ὁποῖοι μᾶς τίμησαν μέ τήν παρουσία τους καί μᾶς μετέφεραν τίς εὐχές τῶν Προκαθημένων τῶν Ἐκκλησιῶν τίς ὁποῖες ἐκπροσωποῦν. Ἐγκάρδιες εὐχαριστίες ὀφείλουμε στά
μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς καί ᾽Οργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου μας, καί ἰδιαιτέρως στούς καθηγητές κ. Ἰωάννη Γαλάνη καί Ἰωάννη Καραβιδόπουλο, οἱ ὁποῖοι εἴκοσι χρόνια τώρα συμβάλλουν μέ τίς γνώσεις καί τήν ἐμπειρία τους, ἀλλά καί μέ τίς εἰσηγήσεις τους, στήν ἐπιτυχία τῶν Συνεδρίων μας, καί βεβαίως καί αὐτοῦ, τοῦ εἰκοστοῦ Συνεδρίου. Θερμές εὐχαριστίες ἀνήκουν καί στούς ἐκλεκτούς εἰσηγητές μας, στούς προέδρους Ο Υπουργός Μακεδονίας κ. Γ. Ορφανός χαιρετίζει το Συνέδριο τῶν συνεδριῶν, καί σέ ὅλους ὅσους ἡ ἀφορμή καί ἡ αἰτία, ὁ ἐμπνευστής καί ὁ συνέβαλαν μέ ποικίλους τρόπους στήν καθοδηγητής ὄχι μόνο αὐτοῦ ἀλλά καί ὅλων ἐπιτυχῆ διοργάνωση καί πραγματοποίηση τῶν Συνεδρίων, ὄχι μόνο τῶν «Παυλείων» τοῦ Συνεδρίου μας. ἀλλά καί ὅλου τοῦ πνευματικοῦ ἔργου πού Εὐχαριστῶ, τέλος, θερμά τούς ἄρχοσυντελεῖται στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ντες τῆς πόλεως καί τοῦ νομοῦ μας, τόν ἰδιαιτέρως τά τελευταῖα εἴκοσι χρόνια, τόν ἱερό κλῆρο, τούς μοναχούς καί τίς μοναχές πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο. Τοῦ ἀνήκαί ὅσους παρακολούθησαν τό Συνέδριο κει ἡ εὐγνωμοσύνη μας, ἡ εὐχαριστία μας, ὁ τιμῶντας μέ τήν παρουσία τους τόν πρωσεβασμός μας καί ἡ τιμή μας. Τόν παρακατοκορυφαῖο ἀπόστολο καί διδάσκαλό μας λοῦμε γιά τήν εὐλογία του. Τόν ἱκετεύουμε ἀπόστολο Παῦλο καί τίς ἐκδηλώσεις τῶν Κ´ γιά τίς πρεσβεῖες του. Καί εὐχόμεθα ταΠαυλείων. πεινῶς νά κατευθύνει τά διαβήματα πάντων Δέν θά μποροῦσα, βεβαίως, νά ὁλοκληἡμῶν εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν καί εὐάρεστον ρώσω αὐτή τή σύντομη ἐπισκόπηση τοῦ τῷ Κυρίῳ πάντοτε. Συνεδρίου, χωρίς νά ἀναφερθῶ εὐγνωμόνως σ᾽ αὐτόν πού εἶναι ἡ ἀρχή καί τό τέλος,
Από τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας και έντυπου υλικού από τα 20 χρόνια ζωής των Παυλείων (φουαγιέ Συνεδρίου) Παύλειος Λόγος
57
μουσική παράσταση «ψυχή & σώμα»
Τ
ό βράδυ τῆς Πέμπτης 26 Ἰουνίου διοργανώθηκε στόν κατάμεστο «Χῶρο Τεχνῶν» τοῦ Δήμου Βέροιας, μέ τήν παρουσία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, καί τῶν ἐκπροσώπων τῶν ὀρθοδόξων Πατριαρχείων καί Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, πού μετεῖχαν στό Διεθνές Συνέδριο, ἡ κεντρική καλλιτεχνική ἐκδήλωση τῶν ἐπετειακῶν 20ων Παυλείων. Ἐπρόκειτο γιά μία προσαρμοσμένη γιά τήν περίπτωση μουσική παράσταση τοῦ «Ψυχή και Σῶμα» τῶν ἀδελφῶν Ματθαίου καί Κώστα Τσαχουρίδη πού παρουσίασαν μέ μεγάλη ἐπιτυχία μέ τή συνοδία τῶν μουσικῶν τους καί κατάφεραν νά ἐνθουσιάσουν το κοινό μέ τίς μελωδικές διαβάσεις τους ἀπό τά μέρη πού πέρασε και ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Τήν ἐκδήλωση παρουσίασε ὁ ἀρχιμ. Ἀρσένιος Χαλδαιόπουλος, ἐνῶ χαιρετισμό ἀπηύθυνε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ὁ ὁποῖος στό τέλος τῆς παράστασης ἀπένειμε στούς ἀδελφούς Τσαχουρίδη τό χρυσό σταυρό τῶν ἐπετειακῶν Κ΄ Παυλείων καί στούς ὑπόλοιπους συντελεστές τό ἀναμνηστικό τῶν Παυλείων.
58
Παύλειος Λόγος
Το αδιαχώρητο στο Χώρο Τεχνών για το «Ψυχή και Σώμα»
Οι αδελφοί Ματθαίος και Κώστας Τσαχουρίδης
www.imverias.gr
«Παύλεια και Πολιτισμός»
Ὁ χαιρετισμός τοῦ σεβασμιωτάτου.
«Αὐτός δέ ὁ Θεός τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καί ὁλόκληρον ὑμῶν τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη», εὔχεται ὁ ἀπόστολος Παῦλος πρός τούς ἀγαπητούς του Θεσσαλονικεῖς. Ψυχή καί σῶμα εἶναι, ἄλλωστε, δύο ἔννοιες οἱ ὁποῖες ἐπανέρχονται πολύ συχνά στόν λόγο καί τίς ἐπιστολές τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου, γιατί εἶναι ἔννοιες πού συνδέονται ἀδιάρρηκτα. Ψυχή εἶναι ἡ πνευματική ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου πού ἐκφράζεται μέσα ἀπό τό σῶμα, τό ὁποῖο ὅμως δέν θεωρεῖται καθόλου ὑποδεέστερο, ἐφόσον εἶναι «ναός τοῦ ἐν ἡμῖν ἁγίου Πνεύματος», εἶναι αὐτό τό ὁποῖο δοξάσθηκε μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί αὐτό μέσω τοῦ ὁποίου δοξάζεται ὁ Χριστός. Ψυχή καί σῶμα εἶναι γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο ἔννοιες ἀλληλένδετες, καθώς ἡ ψυχή ἁγιαζομένη ἁγιάζει καί τό σῶμα, ἐνῶ τό σῶμα φέροντας «τήν νέκρωσιν τοῦ Ἰησοῦ», φανερώνει καί τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ψυχή καί σῶμα: τίς δύο αὐτές θεμελιώδεις γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο ἀλλά καί γιά τήν χριστιανική πίστη καί γιά τόν κάθε ἄνθρωπο, συνδυάζει καί συναρμόζει ἡ μουσική ἐκδήλωση πού ἔχουμε τή χαρά νά παρακολουθήσουμε ἀπόψε, στήν ἐπίσημη ἑόρτιο μουσική ἐκδήλωση τῶν Κ´ Παυλείων. Πρόκειται γιά μιά μουσική πανδαισία ψυχῆς καί σώματος, γιατί ὅλοι οἱ μουσικοί καί κυρίως οἱ δύο σολίστες της, ὁ Ματθαῖος καί ὁ Κωνσταντίνος Τσαχουρίδης, δέν παίζουν μόνο μέ τό σῶμα ἀλλά καί μέ τήν ψυχή, συναρμόζοντας τή δεξιότητα
τῶν χεριῶν τους καί τῆς φωνῆς τους μέ τήν ἔκφραση τῆς ψυχῆς τους. «Ψυχή καί σῶμα»: γιατί οἱ δύο ἐκλεκτοί καί διακεκριμένοι καλλιτέχνες εἶναι μέρος τοῦ σώματος τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, παιδιά πού ἀναδείχθηκαν μέσα ἀπό αὐτήν τίς δύο σχεδόν τελευταῖες δεκαετίες καί ἀνέδειξαν τό ταλέντο τους μέσα ἀπό πολλές μουσικές ἐκδηλώσεις τῶν «Παυλείων». Εἶναι μέρος τῆς ψυχῆς μας, γιατί ἀγαποῦν καί τιμοῦν αὐτόν τόν τόπο, τόν τόπο τους, ὅπου καί ἐάν ἐμφανίζονται, ὅσο καί ἐάν διαπρέπουν στό ἐξωτερικό, καί ἐκφράζουν μέ τίς μουσικές τους τήν ψυχή του. Εἶναι μέρος τῆς ψυχῆς μας, γιατί καί ἡ Βέροια καί ἡ τοπική της Ἐκκλησία εἶναι μέρος τῆς δικῆς τους ψυχῆς. Τούς συγχαίρω καί τούς εὐχαριστῶ θερμά
γιά τή λαμπρή αὐτή συμμετοχή τους στά «Παύλεια» πού φέτος συμπληρώνουν εἴκοσι χρόνια καί στήν ἀποψινή ἐκδήλωση τιμῆς στόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο. Τό πρόγραμμα τῆς ἐκδηλώσεως, πού παρουσιάσθηκε μέ πολύ μεγάλη ἐπιτυχία τόν περασμένο Μάιο στό Μέγαρο Μουσικῆς Θεσσαλονίκης, ἀφιερώνεται ἀπόψε ἀπό τούς μουσικούς καί ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, ψυχῇ καί σώματι στόν ἀπόστολο τῶν Βεροιέων, στόν ἔνδοξο ἀπόστολο Παῦλο. Ἄς τιμήσουμε, λοιπόν, καί ἐμεῖς τόν μεγάλο Ἀπόστολο μέ τούς ἤχους τῆς μουσικῆς πανδαισίας πού θά ἀκολουθήσει
Με τους συντελεστές μετά την παράσταση
Παύλειος Λόγος
59
Τ
ελέστηκε μέ λαμπρότητα καί ἐπισημότητα ἡ μνήμη τοῦ ἀποστόλου Παύλου στόν μητροπολιτικό ἱερό ναό τῶν ἁγίων πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, ἐνῶ τά Κ΄ Παύλεια ὁλοκληρώθηκαν μέ τόν πανηγυρικό ὑπαίθριο διορθόδοξο ἑσπερινό στό «Βῆμα». Στόν πανηγυρικό πολυαρχιερατικό ἑσπερινό χοροστάτησε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος, ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐνῶ τό θεῖο λόγο κήρυξε ὁ πανοσιολ. καθηγούμενος τῆς Ἱ. Μονῆς Βατοπεδίου ἀρχιμ. π. Ἐφραίμ. Τήν κυριώνυμο ἡμέρα στό πολυαρχιερατικό συλλείτουργο προεξῆρχε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βελγίου κ. Ἀθηναγόρας. Μετά τό πέρας τῆς θείας Λειτουργίας πραγματοποιήθηκε ἐπίσκεψη στό ἐργοτάξιο τῆς Παλαιᾶς Μητροπόλεως Βεροίας. Στόν ἑσπερινό τοῦ «Βήματος» χοροστάτησε ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων ὁ ὁποῖος καί ἐξεφώνησε τόν πανηγυρικό λόγο, ἐνῶ ἐκ μέρους τῶν ξένων ἐκπροσώπων ἀπηύθυνε χαιρετισμό ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος.
Ο καθ. της Μονής Βατοπεδίου π. Εφραίμ κηρύττει στον Εσπερινό
Αρτοκλασία κατά τον εσπερινό της εορτής του Απ. Παύλου. Xοροστατεί o σεβ. Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος
60
Παύλειος Λόγος
www.imverias.gr
Λατρευτικές εκδηλώσεις
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ κ. ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΣΤΟ «ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ» Σεβασμιώτατε Ἐκπρόσωπε τῆς Αὐτοῦ ΘΣεβασμιώτατε Ἐκπρόσωπε τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, Σεβασμιώτατοι Ἐκπρόσωποι τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, Ἐξοχώτατοι κύριοι Βουλευτές, ἀξιότιμε κ. Ἀντιπεριφερειάρχα, ἀξιότιμη κ. Δήμαρχε, Ἐλλογιμώτατοι κύριοι καθηγητές, ἀγαπητοί πατέρες, ἀγαπητοί ἀδελφοί, «Ἡμῶν γάρ τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει» (Φιλ. 3.20). Ὁ λόγος αὐτός τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου ὁ ὁποῖος ἀκούεται καί πάλι ἐδῶ, στό Βῆμα του, ὅπως πρίν ἀπό εἴκοσι αἰῶνες, ἀγγίζει τήν ψυχή μας καί τήν κάνει νά ὑψώνεται μαζί του ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό. Δέν ἦταν αἰθεροβάμων ὁ ἀπόστολος, δέν ἦταν ἕνας ρομαντικός ἰδεολόγος πού προσπαθοῦσε νά ἑλκύσει τούς ἀνθρώπους μέ ὑποσχέσεις γιά μία ἄλλη, ἄγνωστη, ζωή. Ἦταν ἀπόλυτα ρεαλιστής. Ἦταν ἀπόλυτα προσγειωμένος στήν ἀνθρώπινη πραγματικότητα. Ἦταν ἕνας ἄνθρωπος πού ζοῦσε μέσα στόν κόσμο καί δέν δίσταζε νά διακηρύττει ὅτι «ταῖς χρείαις» του «καί τοῖς οὖσιν μετ᾽» αὐτοῦ «ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες» του (Πράξ. 20.34). Ὅμως αὐτή ἡ σχέση του μέ τόν κόσμο δέν τόν ἐμπόδιζε νά ἀντιλαμβάνεται τήν ἀλήθεια γιά τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο,
γιά τό παρόν καί τό μέλλον, τήν ὁποία τοῦ εἶχε κάνει τήν τιμή ὁ ἴδιος ὁ Χριστός νά τοῦ ἀποκαλύψει. Πῶς ἀλλιῶς θά μποροῦσε νά ἐγκαταλείψει τήν «ἀναστροφή» του ἐν τῷ Ἰουδαϊσμῷ (Γαλ. 1.13), γιά νά ἀκολουθήσει τήν κλήση τοῦ Χριστοῦ, ὅταν τοῦ ἐμφανίσθηκε στόν δρόμο πρός τή Δαμασκό; Πῶς ἀλλιῶς θά μποροῦσε νά ἐγκαταλείψει τήν ἄνεση μιᾶς ἥσυχης ζωῆς στά Ἱεροσόλυμα ἤ στή μεγαλούπολη τῆς Ἀντιοχείας ἤ καί στήν πατρίδα του τήν Ταρσό, γιά μία ζωή γεμάτη περιπέτειες, γεμάτη δυσκολίες, γεμάτη διώξεις καί φυλακίσεις καί βασανιστήρια; Πῶς ἀλλιῶς, ἄν δέν πίστευε ὅτι ὁ τρόπος γιά νά ζοῦμε στή γῆ εἶναι νά ἀτενίζουμε στόν οὐρανό. Ὁ τρόπος νά πολιτευόμεθα ὡς ἄνθρωποι εἶναι νά ζοῦμε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ὁ τρόπος νά κινούμεθα Ο Σεβ. Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας στόν κόσμο εἶναι νά κινούχοροστατεί στον Όρθρο της εορτής του Απ. Παύλου μεθα ἐν τῷ Θεῷ. Πῶς ἀλλιῶς θά μποᾧδε μένουσαν πόλιν ἀλλά τήν μέλλουσαν ροῦσε νά χαίρει ἐν Κυρίῳ γιά τά παθήἐπιζητοῦμεν» (Ἑβρ. 13.14), γιατί ἐκεῖ ματά του (Κολ. 1.24), γιά τά στίγματα τοῦ ὑπάρχει τό πολίτευμά μας, στόν οὐρανό. Χριστοῦ πού ἔφερε στό σῶμα του (Γαλ. Ἐκεῖ εἶναι οἱ ἅγιοι συμπολίτες μας (Ἐφεσ. 6.17), ἐάν δέν πίστευε ὅτι «οὐκ ἔχομεν 2.19), ἐκεῖ εἶναι ὁ Θεός πού μᾶς ἀξίωσε νά
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
Από το πολυαρχιερατικὀ συλλείτουργο της εορτής του Αποστόλου Παύλου
Παύλειος Λόγος
61
Από την λιτανευτική πομπή από το «Βήμα» του αποστόλου Παύλου γίνουμε κληρονόμοι του (Ρωμ. 8.17), ἐκεῖ καί ἡ δόξα πού θά μᾶς ἀποκαλυφθεῖ καί σέ σύγκριση μέ τήν ὁποία δέν ἔχουν καμία σημασία καί ἀξία τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ (Ρωμ. 8.18). «Ἡμῶν γάρ τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει». Ὑπό αὐτή τήν προοπτική ἀντιμετωπίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος τήν ἐπί γῆς ζωή, καί αὐτή συστήνει καί στούς ἀκροατές του. Δέν συστήνει μία ἀόριστη ἀντιμετώπιση τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου ὑπό τό πρίσμα τῆς αἰωνιότητος, ἀλλά μία ἀντιμετώπιση «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Γι᾽ αὐτό καί διαβεβαιώνει τούς ἀκροατές του ὅτι «τό πολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρ-
Λιτάνευση της Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου
62
Παύλειος Λόγος
χει». Ὁ τρόπος, δηλαδή, νά ζοῦμε κατά τήν ἐπίγεια ζωή μας εἶναι νά ζοῦμε ὅπως θά ζοῦμε καί στόν οὐρανό. Καί ὁ τρόπος αὐτός περνᾶ μέσα ἀπό τήν ἑκούσια νέκρωση τῶν μελῶν τῶν ἐπί τῆς γῆς, τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶν μας (Κολ. 3.5)· περνᾶ μέσα ἀπό τή σταύρωση τοῦ ἰδίου θελήματός μας χάριν τοῦ θελήματος τοῦ Χριστοῦ· περνᾶ μέσα ἀπό τήν μίμηση τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ ἴδιου τοῦ ἀποστόλου (1 Κορ. 11.1). Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ χοϊκός ἄνθρωπος μετασχηματίζεται σέ οὐράνιο, μεταποιεῖται σέ σύμμορφο τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ (Ρωμ. 8.29). Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ ἄνθρωπος δέν ἀναζητεῖ τίς ἐπίγειες ἀπολαύσεις ἀλλά ζηλοῖ «τά χαρίσματα τά κρείττονα» (1 Κορ. 12.31)· δέν ἐπιδιώκει τό συμφέρον τοῦ ἑαυτοῦ του, ἀλλά ἐπιζητεῖ τό συμφέρον τό τοῦ ἑτέρου (1 Κορ. 10.24)· δέν ἐνδιαφέρεται νά λαλεῖ τίς γλῶσσες τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ἀγγέλων (1 Κορ. 13.1), ἀλλά ἐπιδιώκει νά ὁμιλεῖ τή γλῶσσα τοῦ Θεοῦ, τήν ἀγάπη. Ἐπιδιώκει νά ζεῖ τήν ἀγάπη καί μέσα στήν ἀγάπη. Ὄχι
ὅμως μία ἀγάπη κατ᾽ ἄνθρωπον, ἰδιοτελῆ καί ἐφήμερη, ἀλλά τήν κατά Θεόν ἀγάπη· ἀγάπη ἀνιδιοτελῆ καί θυσιαστική, πού ἀνυψώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά εὐτελῆ τοῦ κόσμου καί τόν κάνει νά μένει ἐν τῇ ἀγάπῃ (Ἰωαν. 15.10), διότι αὐτή μόνο μένει καί ὅταν τά πάντα ἔχουν παρέλθει. Ἀδελφοί μου, σέ ἕνα κόσμο ὁ ὁποῖος ἀναζητᾶ ἐναγωνίως τήν ἀνάπαυση στά τερπνά καί ἡδέα τοῦ κόσμου· σέ ἕνα κόσμο ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται μόνο μέ τά ἐφήμερα καί τά χοϊκά ἀδιαφορῶντας γιά τό μέλλον· σέ ἕνα κόσμο ὁ ὁποῖος θεωρεῖ ὅτι ὁ πολιτισμός ἐξαντλεῖται στήν ἐξέλιξη καί τήν πρόοδο τῆς τεχνολογίας καί δέν διστάζει καί αὐτόν τόν πολιτισμό νά τόν χρησιμοποιήσει γιά τήν καταστροφή τοῦ κόσμου, ὁ λόγος τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος καθορίζει τό στίγμα τῆς ζωῆς τῶν εἰς Χριστόν πιστευόντων, μᾶς δίνει μία ἄλλη προοπτική. «Ἡμῶν τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει», ὄχι γιά νά ξεχνοῦμε τή γῆ, ἀλλά γιά νά ἀγωνιζόμαστε νά τήν κάνουμε σάν τόν οὐρανό. Ὄχι γιά νά ἀδιαφοροῦμε γιά τό σήμερα, ἀλλά γιά νά ἀγωνιζόμαστε νά γίνει τό σκαλοπάτι πού θά μᾶς ὁδηγήσει στό αὔριο. Ὄχι γιά νά ἀγνοοῦμε τόν ἀδελφό μας, ἀλλά γιά νά τόν ἀγκαλιάζουμε προκειμένου νά ζήσουμε μαζί τό οὐράνιο πολίτευμά μας καί στή γῆ. Γιά νά μήν εἶναι ὁ πολιτισμός μας ἕνα ἄψυχο δημιούργημα, ἀλλά γιά νά ἔχει μέσα του τήν πνοή τοῦ Θεοῦ, τήν ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο, τήν προοπτική τοῦ ούρανοῦ. Ἀδελφοί μου, τιμῶντας καί φέτος τόν
Διορθόδοξος Εσπερινός στο «Βήμα» του Απ. Παύλου χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος οὐρανοπολίτη ἀπόστολο Παῦλο, τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ἄς ἀκούσουμε τόν λόγο του ὡς πρόσκληση γιά νά ἀναθεωρήσουμε τή ζωή μας, γιά νά ἐπανατοποθετήσουμε τίς προτεραιότητές μας, γιά νά ἐπαναπροσδιορίσουμε τήν κατεύθυνση πρός τήν ὁποία βαδίζουμε. «Ἡμῶν τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει». Καί ἐκεῖ βρίσκεται ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ τιμία Ζώνη τῆς ὁποίας ἔχουμε τήν εὐλογία νά μᾶς ἐπισκέπτεται αὐτές τίς ἡμέρες γιά νά συνεορτάσει μαζί μας τή λαμπρά μνήμη τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου καί ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας. Ἐκεῖ βρίσκεται αὐτός ὁ ὁποῖος πρίν ἀπό εἴκοσι αἰῶνες μᾶς δίδαξε γιά πρώτη φορά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτός ὁ ὁποῖος μέχρι καί σήμερα ἀγωνιᾶ καί προσεύχεται γιά νά μορφωθεῖ ὁ Χριστός στίς ψυχές μας. Αὐτός ὁ ὁποῖος δέν θά παύσει ποτέ νά ἐπιβλέπει ἐπί τήν ἄμπελον ταύτην καί νά μεριμνᾶ «ἵνα καρπόν πολύν φέρῃ», ὁ πρωτοκορυφαῖος καί μέγας Παῦλος. Σ᾽ αὐτόν ἀνήκει ἡ εὐγνωμοσύνη μας. Σ᾽ αὐτόν ἀνήκει ὁ σεβασμός καί ἡ ἀγάπη μας. Σ᾽ αὐτόν ὀφείλονται καί ὅσα ταπεινά καί ἐλάχιστα κατορθώσαμε νά τοῦ προσφέρουμε τά εἴκοσι αὐτά χρόνια τῶν «Παυλείων» πού συμπληρώνονται ἐφέτος. Σ᾽αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα καί ὁ ἔπαινος καί τοῦ τόν ἀποδίδουμε μέ βαθειά συναίσθηση τῆς ἀποστάσεως πού μᾶς χωρίζει ἀλλά καί μέ τή βεβαιότητα ὅτι θά δεχθεῖ τήν εὐχαριστία καί τήν εὐγνωμοσύνη μας ὡς στοργικός γεννήτορας καί πνευματικός
εὐκαιρίᾳ τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων μας πατέρας καί δέν θά παύσει νά μᾶς τῶν Κ´ Παυλείων, τήν τιμία Ζώνη τῆς συνοδεύει μέ τίς πρεσβεῖες του καί νά μᾶς χαρίζει τίς οὐράνιες εὐλογίες του. Παναγίας μας. Ἐπιτρέψατέ μου νά ἐκφράσω καί τίς Καί καθώς μέ τόν Διορθόδοξο παεὐχαριστίες μου πρός τά μέλη τῆς Ἐπινηγυρικό ἑσπερινό ὁλοκληρώνονται οἱ στημονικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Κ´ Διεθνοῦς ἐκδηλώσεις τῶν εἰκοστῶν ἐπετειακῶν «Παυλείων», ἐπιτρέψατέ μου νά ἐκφράσω Συνεδρίου μας, ἡ ὁποία παρίσταται καί στόν πανηγυρικό αὐτό ἑσπερινό, πρός τόν τίς εὐχαριστίες καί τήν εὐγνωμοσύνη μου ὅλους, κληρικούς καί λαϊκούς, ἄρχοντες γιά ἄλλη μία φορά πρός τούς Σεβασμιωκαί ἀρχομένους, καί ὅλους τούς εὐλαβεῖς τάτους καί Θεοφιλεστάτους ἀρχιερεῖς, προσκυνητές πού τίμησαν μαζί μας τόν ἐκροσώπους τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί τῶν Μακαριωτάτων μεγάλο ἀπόστολο Παῦλο. Εὔχομαι διά πρεσβειῶν του «ὁ Κύριος προκαθημένων τῶν πρεσβυγενῶν καί ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός κατευθύναι τήν νεωτέρων πατριαρχείων καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, γιά τήν παρουσία τους ὁδόν ὑμῶν» (1 Θεσ. 3.11) εἰς πᾶν ἔργον καί τή συμμετοχή τους καί εἰς τό Διεθνές ἀγαθόν. Ἐπιστημονικό Συνέδριό μας καί εἰς τίς λατρευτικές ἐκδηλώσεις ἐπί τῇ μνήμῃ τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου. Ἐπιτρέψατέ μου νά ἐκφράσω τίς ὁλόθυμες εὐχαριστίες μου πρός τόν πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπεδίου, πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Ἐφραίμ, γιά τή μεγάλη εὐλογία πού μᾶς μετέφερε, κομίζοντας στήν πόλη μας ἐπ᾽ Χορός ιεροψαλτών στο «Βήμα» Παύλειος Λόγος
63