psychomotorische therapie
voorjaar/zomer 2012
De kracht van
>>
‘In de groep leerde ik over mijn gevoel praten’
nummer 1
Sander:
>>
doorbreken barrières
jaargang 4
Ervaringsdeskundigen
Inhoud 12 20
De kracht van psychomotorische therapie Hypochondrie - ziektevrees
Wandelen helpt bij behandeling depressie
6
18
Gratis uitjes in Friesland
En verder Nieuws 3 Ervaringsdeskundingen doorbreken barrières 9 Vraag het ons panel 14 Patiëntverhaal 16 Familieraad 22 Kinderpagina's 26
Colofon Breinpower, jaargang 4, nummer 1, voorjaar/zomer 2012
Redactieadres Afdeling Communicatie GGZ Friesland, Postbus 932, 8901 BS Leeuwarden, telefoon 058-284 87 15, e-mail: pr@ggzfriesland.nl Redactie Marco Boonstra, Akke Draaijer, Ester Mijnheer en Nynke van der Zee Hoofdredactie Louwra Weisfelt Vormgeving Groot Haar + Orth, Leeuwarden Fotografie Fotobureau Hoge Noorden Drukwerk Grafisch Bedrijf Hellinga, Leeuwarden Oplage 3000 exemplaren
COLUMN
HET IS WEER TIJD VOOR ACTIE! Na een lange winter, die weliswaar voor een groot deel druilerig bleef, vind ik de lente en zomer een verademing! De avonden blijven lekker lang licht en ik merk meteen dat ik veel meer energie heb. Het is tijd om de lange winter en herfstige start van de lente van ons af te schudden en weer leuke dingen te gaan doen. Tijd voor actie! Gewoon, een lekker lange wandeling maken, een flink stuk op de fiets weg of weer eens een kop koffie halen en bijkletsen bij de buren. Of wat dacht u van een nuttige bezigheid als grasmaaien? Uit onderzoek blijkt dat bewegen en erop uit gaan helpt om weer lekkerder in je vel te zitten. En eigenlijk weten we dat ook allemaal wel. Na een wandeling, uurtje sportschool of gezellige
avond bij vrienden en familie voelen we ons vaak een stuk beter. Niet voor niets wordt bewegen veel gebruikt in de behandelingen die GGZ Friesland biedt, zoals bijvoorbeeld running therapie of psychomotorische therapie. In deze editie van Breinpower staat een artikel over deze laatste therapie, waarin een psychomotorische therapeut vertelt hoe de behandeling werkt en een patiënte haar ervaringen deelt. En om het erop uit gaan gemakkelijker te maken, hebben we in een artikel op pagina 20 een selectie gemaakt van gratis bezienswaardigheden in Friesland.
Krachtig
Maar wat doet bewegen eigenlijk met ons? In de nieuwe rubriek Vraag het ons panel
Nieuws GGZ Friesland wint prijs voor haar familiebeleid
schrijft sociaal psychiatrisch verpleegkundige Harold Wenning dat we onze draagkracht kunnen vergroten door te sporten. Daar zit het woordje kracht in. Weer krachtig worden. Dat is wat bewegen dus met ons kan doen. Als we krachtig zijn, staan we sterker in onze schoenen en kunnen we beter omgaan met tegenslag. En dat is weer nodig om het beste uit het leven te halen. Een mooi streven dus. Maar, er moet natuurlijk altijd tijd zijn om even te relaxen. Bijvoorbeeld om even een magazine als de Breinpower te lezen. Veel leesplezier! Louwra Weisfelt, hoofdredacteur
GGZ Friesland is door het Landelijk Platform GGZ (LPGGz) uitgeroepen tot één van de drie winnaars van de Ster Familiebeleid 2012. LPGGz directeur Marjan ter Avest zei het volgende over de prijs: ‘Voor mensen met een psychische aandoening bieden familie en naastbetrokkenen veel ondersteuning. Steeds meer ggz-instellingen zien het belang van deze ondersteuning en ontwikkelen familiebeleid zoals het hebben van een familieraad en een familievertrouwenspersoon. GGZ Friesland en de twee andere prijswinnaars (GGZ InGeest en Altrecht) werken actief aan een goed familiebeleid. Van de 40 instellingen die een vragenlijst hebben ingevuld, komen zij als winnaars uit de bus.'
GGZ Friesland onderscheidt zich van andere instellingen doordat de organisatie het familiebeleid al een paar jaar hoog op de agenda heeft staan en op alle onderdelen van het onderzoek hoog scoort. De scores van alle instellingen zijn te zien op de nieuwe website www.lpggzsterren.nl. Met deze site wil de LPGGz zorgaanbieders, zorgverzekeraars en gemeenten stimuleren om vanuit cliënten- en familieperspectief de beste zorg te bieden. Hoe meer sterren op de scorekaart, hoe beter! Het Landelijk Platform GGz is de koepelorganisatie van 20 cliënten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg en vertegenwoordigt ruim één miljoen Nederlanders die jaarlijks een beroep moeten doen op geestelijke gezondheidszorg.
Wat vindt u van Breinpower? Het gratis magazine Breinpower is al weer drie jaar te vinden in de wachtkamers van de verschillende locaties van GGZ Friesland. In dit magazine vindt u interessante nieuwtjes, persoonlijke verhalen van patiënten, informatie over behandelingen en andere artikelen over psyche en lifestyle. Met Breinpower hopen we het wachten in de wachtkamer wat prettiger te maken. Graag horen we van u wat u van de Breinpower vindt. Vindt u de informatie nuttig? En leest u dit magazine graag? Heeft u tips of ideeën voor een artikel? U kunt uw mening en tips aan de redactie doorgeven door een mail te sturen naar pr@ggzfriesland.nl
3
INLOOPMIDDAG ERVARINGSDESKUNDIGEN BIJ AFDELING EETSTOORNISSEN
4
De afdeling Eetstoornissen van GGZ Friesland en zelfhulporganisatie Ixta Noa slaan de handen ineen om de zorg voor eetstoornissen zo goed mogelijk te kunnen vormgeven. Ixta Noa verzorgt sinds mei in het pand van GGZ Friesland op locatie Noordvliet in Leeuwarden iedere woensdag een inloopmiddag van 15.00 uur tot 17.00 uur. Er is dan de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen en vragen te stellen aan ervaringsdeskundigen. Dit zorgt voor (h)erkenning en opluchting omdat er op een zeer laagdrempelige wijze over de problemen gepraat kan worden. Familie en kennissen (betrokkenen) zijn hierbij ook van harte welkom. Ixta Noa (op 1 januari 2012 ontstaan uit een fusie tussen Stichting Ziezo, Stichting Eventus en Stichting TEN) gaat zich in Friesland inzetten voor mensen met een eetstoornis. Mensen die
zelf een eetstoornis hebben gehad (ervaringsdeskundigen) staan klaar voor mensen die nog dagelijks kampen met eetproblemen. Dinsdag 1 mei 2012 opende Ixta Noa haar nieuwe locatie in Leeuwarden voor de eerste inloop. Het hebben van een eetstoornis heeft grote impact op iemands leven. Of men nu stoeit met te weinig of te veel eten, het is vaak een hele strijd. De stap naar de hulpverlening is vaak spannend om te nemen. Het kan daarom erg prettig en behulpzaam zijn om eerst in contact te komen met mensen die ook stoeien met hun eten of gewicht, voor de stap naar behandeling te zetten. Gesprekken met Ixta Noa kunnen verbonden worden met een behandeling bij GGZ Friesland. Zowel voor, tijdens als na een behandeling op de afdeling Eetstoornissen van GGZ Friesland, is de steun van Ixta Noa in te schakelen.
GGZ Friesland eigen
In de vorige editie van Breinpower stond een inter view met Tineke Schipper, de penningmeester van de CliĂŤntenra ad. Helaas is hierin een foutje geslopen in de schrijfwijze van de achte rnaam. We schreven Tineke Schippers, in plaats van Schipper. Graag willen we de naam in deze editie alsnog even goed vermelden. Hierbij!
g
b
d
n
Nieuws geeft helft bijdrage terug BEGIN DIT JAAR KONDIGDE HET MINISTERIE VAN VWS AAN DAT PATIĂ‹NTEN DIE ZORG ONTVANGEN VAN EEN GGZ-INSTELLING EEN EIGEN BIJDRAGE GAAN BETALEN VAN
MINDUP: VOOR VERBLIJF,WERK EN DAGBESTEDING MindUp is sinds kort als label van GGZ Friesland verantwoordelijk voor zorg en begeleiding op het gebied van verblijf, werk en dagbesteding. Dat betekent dat cliĂŤnten nu terecht kunnen bij MindUp voor wonen, werken, leren en activiteiten.
200 EURO. GGZ FRIESLAND VINDT DAT EEN KWALIJKE ZAAK EN HEEFT BESLOTEN HAAR PATIĂ‹NTEN DE HELFT VAN DIT BEDRAG TERUG TE GEVEN.
U betaalt dus geen 200 euro maar 100 euro voor een behandeling bij GGZ Friesland. Als u al in 2011 patiĂŤnt bent geworden van GGZ Friesland, hoeft u voor behandeling voorlopig nog geen eigen bijdrage te betalen. Pas wanneer er in 2012 of daarna een nieuwe (vervolg)behandeling voor u ingaat, krijgt u met de eigen bijdrage te maken.
Hoe krijg ik 100 euro retour?
Op het moment dat GGZ Friesland de factuur voor uw behandeling indient bij uw zorgverzekeraar gaat de verzekeraar bij u de eigen bijdrage van â‚Ź200,- innen. Dit is meestal nadat de behandeling wordt afgesloten. De zorgverzekeraar brengt dit bedrag via een
automatische incasso of een factuur bij u in rekening. Deze maakt u over aan de verzekeraar. Op het moment dat u deze factuur betaald heeft aan de zorgverzekeraar, kunt u de helft van dit bedrag, dus 100 euro, terugvragen. Om in aanmerking te komen voor de vergoeding verzoeken wij u twee zaken naar ons op te sturen, namelijk: t %F GBDUVVS PG CFXJKT WBO BVUPNBUJTDIF JODBTTP van de Zorgverzekeraar (of een kopie daarvan) t 'PSNVMJFS WFSHPFEJOH FJHFO CJKESBHF %JU formulier kunt u krijgen via uw behandelaar, de afsprakenbalie of downloaden via www.ggzfriesland.nl/eigenbijdrage.
Op de vernieuwde website www.mind-up.nl is meer informatie te vinden.
Verschil tussen eigen bijdrage en eigen risico
5
Iedereen in Nederland betaalt in 2012 de eerste â‚Ź 220,- die hij per jaar aan zorgkosten maakt aan de zorgverzekeraar terug. Dit bedrag betaalt u pas wanneer u zorg gebruikt die vergoed wordt uit de basisverzekering. Daar bovenop komt de eigen bijdrage van â‚Ź 100,voor uw behandeling bij GGZ Friesland. Uw zorgverzekeraar brengt dus met ingang van 2012 zowel het eigen risico als de eigen bijdrage voor de geestelijke gezondheidszorg bij u in rekening. Kijk voor meer informatie op www.ggzfriesland.nl/eigenbijdrage
LUISTEREN NAAR JE LICHAAM
DE KRACHT VAN PSYCHOMOTORISCHE THERAPIE 6
PSYCHOMOTORISCHE THERAPIE, PMT. STEEDS MEER MENSEN HEBBEN WEL EENS GEHOORD VAN DEZE POPULAIRE VORM VAN BEHANDELING, MAAR WAT IS HET EIGENLIJK? PSYCHOMOTORISCH THERAPEUT ERIK IZAKS GEEFT ONS GRAAG EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN.
Enthousiast loopt Erik door de grote sportzaal in Heerenveen. Als psychomotorisch therapeut (pmt-er) is hij dagelijks in de zaal te vinden. ‘Het lijkt op de gymzaal van de middelbare school’, glimlacht hij. ‘Maar in plaats van de salto of de handstand, leer je hier te luisteren naar de signalen van je lichaam en te zoeken naar een nieuwe balans tussen lichaam en geest.’ Psychomotorische therapie is een non-verbale therapie waarin het bewegen en de lichamelijkheid middelen zijn om mensen met psychische problemen te helpen. Via het bewegen probeer je invloed uit te oefenen op gevoel, gedrag en gedachten. Iedere dag krijgt de therapeut een erg uiteenlopende groep mensen in zijn zaal. Van depressieve patiënten die het liefst de hele dag in bed zouden blijven, tot manische patiënten die juist niet stil kunnen zitten. ‘Daar stem ik de bewegingssituatie en mijn bejegening op af’, legt Erik uit. ‘Wanneer je depressief bent, kan in beweging komen al een doel op zich zijn. Het bewegen helpt om de draagkracht weer te vergroten, je stemming te verbeteren en weer positiever naar jezelf te kijken. Manische patiënten krijgen de mogelijkheid om hun energie in het bewegen kwijt te kunnen en kunnen leren om weer meer controle over hun gedrag en emoties te krijgen.’
Inzicht in jezelf
De kracht van psychomotorische therapie is dat deelnemers aan den lijve ervaren hoe ze met zichzelf en hun omgeving omgaan. ‘Je kunt je uiten in het bewegen en het biedt je de mogelijkheid om in een veilige omgeving te oefenen met ander gedrag. Regelmatig geven mensen aan dat ze beter voor zichzelf willen leren opkomen. In de therapie oefenen we hiermee en staan we stil bij de achterliggende oorzaak van het gedrag. In beweging komen, contact maken met en luisteren naar je lichaam om zo inzicht in jezelf te krijgen.’ >>
7
‘PMT maakte mij bewust van mijn gevoelens en emoties’
>>
8
Marieke: ‘Door traumatische gebeurtenissen uit mijn verleden heb ik altijd moeite gehad met het omgaan met mijn (heftige) gevoelens en emoties. Ik drukte ze weg door afleiding te zoeken in muziek en sport, veel alcohol te drinken, veel te eten, of dwangmatig mijn huis schoon te maken. Deze manieren hielpen mij op de korte termijn om met mijn gevoelens en emoties om te gaan, maar op de lange termijn merkte ik dat ze meer schade aanrichtten, dan dat het mij hielp.’
Bewust van emoties
‘In de Dagbehandeling vormde PMT een belangrijk onderdeel van mijn behandeling. In het begin vond ik het één van de lastigste onderdelen, omdat het leek alsof ik geen controle had over wat ik wilde laten zien aan de therapeut en mijn groepsgenoten. Dit gevoel kwam vooral naar boven als de therapeut of mijn groepsgenoten bepaalde dingen in mijn bewegen en gedrag zagen waar ik (nog) niet bewust van was.’ ‘Naarmate ik langer in de groep zat, lukte het mij bewuster te worden van mijn gevoelens en emoties en lukte het mij ook beter deze met anderen te delen. Hierdoor heb ik de manieren die ik mezelf heb aangeleerd niet meer nodig, maar durf ik mijn gevoelens serieus te nemen, ze meer te uiten en te kijken wat ík nodig heb, in plaats van wat ik denk dat de ander nodig heeft. Vooral dit laatste heeft mij meer ruimte gegeven om me in het leven te ‘bewegen’.’
Wat kun je zelf doen?
Bewegen is belangrijk voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Weinig bewegen brengt niet alleen gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals hart- en vaatziekten en Diabetes type II. Uit bevolkingsonderzoek blijkt ook dat bewegen de kans op depressies en angststoornissen vermindert.
Tip van Erik:
‘Kies een bewegingsactiviteit die je leuk vindt om te doen. Dat kan individueel of in groepsverband en probeer dat twee keer in de week te doen. Bewegen zorgt onder andere voor afleiding, ontspanning, conditieverbetering of ontlading. Geef bewegen een plek in je leven en blijf goed naar je lichaam luisteren.’
ERVARINGSDESKUNDIGEN DOORBREKEN BARRIĂˆRES
9
Ervaringsdeskundigen Hilda van der Eems en Annelies van der Wal brengen eigen deskundigheid mee in hun werk voor de zogenoemde FACT-teams, Functie Assertive Community Treatment. Deze teams bieden op een intensieve manier zorg en behandeling aan mensen met complexe problemen op meerdere terreinen. PatiĂŤnten herkennen zich in de ervaringen van Hilda en Annelies, waardoor er minder schaamte is en ze hoop krijgen voor de toekomst.
De FACT-teams van GGZ Friesland zijn uitgebreid met twee toegewijde ervaringsdeskundige collega’s. Annelies van der Wal werkt in het team in Leeuwarden. Hilda van der Eems werkt in Sneek/Franeker. ‘Onze rol in het team is de patiënten stimuleren om hun leven op een positieve manier te herpakken’, legt Annelies uit. ‘Iedereen in ons team werkt vanuit zijn eigen expertise hard voor de patiënt. Dat is elke dag weer mooi om te zien.’
De twee pioniers
Hilda van der Eems
10
Annelies van der Wal
Annelies en Hilda begonnen samen in hun functie als ervaringsdeskundige in Leeuwarden. Een nieuwe functie binnen de teams. ‘In het begin was het lastig, er was nog geen duidelijke functiebeschrijving’, legt Hilda uit. De twee hulpverleners, die niet meer weg zijn te denken in hun teams, hebben de functie zelf voor een groot deel vormgegeven. ‘We zijn gewoon op pad gegaan.’ Annelies en Hilda krijgen in hun werk te maken met complexe meervoudige problematiek. Ook drank- en drugsgebruik komen ze tegen. Een hoop patiënten lijden aan verlies en denken dat de toekomst uitzichtloos is. ‘Toch kijken wij als ervaringsdeskundigen minder naar diagnoses. We steken in op beperkingen en zoeken met de patiënt naar herstellende activiteiten en ondersteuningsmogelijkheden’, licht Hilda toe.
Van terugval tot ervaringsdeskundige
Annelies werd ziek tijdens haar studie pedagogiek. ‘Tijdens de drie jaar na mijn terugval, heb ik een hoop aan mijn behandeling gehad. Patiënten zien aan me
dat het nu goed gaat en putten daar hoop uit.’ Naast haar baan bij GGZ Friesland volgt Annelies een studie Intensieve Ambulante Gezinsondersteuning. In dit kader begeleidt ze vanuit het FACT-team een gezin waarvan de moeder een suïcidepoging deed. De moeder neemt ze regelmatig mee voor een wandeling in het bos, maar ze praat ook met de man en haar kinderen die heel wat te verwerken hebben. ‘Een goed gesprek in de boslucht doet het vaak goed. Een andere patiënt van me die erg in zichzelf gekeerd is, haal ik wekelijks op uit de kliniek om samen naar het bos te gaan. Van haar begeleiders hoor ik dat ze na de wandeling vaak veel opener en fleuriger is.’
Herstel en ondersteuning
Hilda van der Eems heeft als verpleegkundige gewerkt. Ze versterkte tot maart het Spoed team in Heerenveen en vervolgt haar functie nu in de regio Sneek en Franeker. ‘Het contact met de patiënt leg je op basis van herkenning en erkenning. Mensen vragen naar herstel en ondersteuningsmogelijkheden. ‘Daarmee beginnen we gelijk als de patiënt in zorg komt. Ik vertel in grote lijnen laagdrempelig over mijn eigen psychische tegenslag en leg uit waardoor ik ben hersteld en aan welke ondersteuning ik het meest heb gehad. “Maar ik ben hier nu voor jou”, zeg ik er gelijk achteraan.’ Hilda gaat samen met de patiënt op zoek naar activerende en ondersteunende activiteiten.‘Onze rol is motiverend. We zoeken samen naar dingen die energie en voldoening geven. Mensen kunnen echter door psychoses cognitief zo beschadigd raken, dat juist de motivatie te veel druk geeft. Dan steek je meer in op beleving van de ziekte en de beperkingen van het verlies van bepaalde rollen.’
Hilda begeleidt een jongeman die vast zat in een drugsleven en vaak in aanraking kwam met de politie. ‘Toen ik voor het eerst bij hem op bezoek ging, zag ik dat zijn vader constant negatief was over zijn gedrag. Toen ik het vertrouwen van de patiënt en zijn ouders had gewonnen, werd hij op medicatie gezet en hij ging steeds minder gebruiken. Inmiddels woont hij in een begeleid wonen project. Heeft hij twee keer per week dagbesteding en is het contact met zijn ouders verbeterd. Hij herkent zichzelf in groepsgenoten en zegt weer hoop te hebben voor de toekomst’, vertelt Hilda met een glimlach. ‘Door de dagbesteding bij MindUp zie ik mensen opbloeien. De structuur doet ze goed en eenzaamheid wordt doorbroken’, vult Annelies aan.
Annelies en Hilda zijn via het Landelijk Platform van ervaringsdeskundigen van GGZ in contact gekomen met collega’s van GGZ Noord-Holland Noord. ‘Daar hebben ze maar liefst negentien professionele ervaringsdeskundigen in dienst’, vertelt Hilda enthousiast. ‘Ik hoop dat we met GGZ Friesland toe kunnen werken naar een zelfde situatie.’
11 Noorderbreedte biedt (complexe) zorg aan vooral ouderen in Fryslân. Samen met cliënten en hun familie spant Noorderbreedte zich in om het beste van de zorg te bieden. Zij kunnen rekenen op deskundigheid, eigentijdse zorg en warme aandacht.
Meer weten? Kijk op www.noorderbreedte.eu
het beste van de zorg
N 53° 11’ 24.5’’ O 5° 48’ 5.8’’
Hypochondrie - ziektevrees
Ongezonde zorgen over je gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen over zijn gezondheid. Is mijn bloeddruk niet te hoog? Krijg ik wel voldoende rust? Eet ik wel gezond? Vragen die best nuttig zijn om goed voor je lichaam te zorgen. Maar wat als je gezondheid een obsessie wordt
12
en je voortdurend bezorgd bent een ernstige ziekte te krijgen? In dat geval spreken we van hypochondrie, ook wel ziektevrees genoemd. Wat is dat precies? En belangrijker nog, wat kan eraan worden gedaan? ‘We spreken van hypochondrie als je voortdurend bang bent een ernstige ziekte te hebben of op te lopen’, legt Henk Brink uit. Als klinisch psycholoog en cognitief gedragstherapeut behandelt hij regelmatig mensen met ziektevrees. ‘In je lichaam gebeurt van alles. Bijna altijd zijn dat onbelangrijke, natuurlijke processen die je bijna niet opmerkt. Mensen met ziektevrees leggen er echter een vergrootglas op. Zij zien onschuldige verschijnselen in hun lichaam als aanwijzing dat er iets ernstigs met ze aan de hand is. Ongezonde zorgen over je gezondheid dus.’
Controle over je leven
In de praktijk ziet de psycholoog hoe groot de invloed van ziektevrees op iemands leven is. ‘Ziektevrees bepaalt je dag van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Immers, de bron van de angst zit in je eigen lichaam. Er zijn weinig mogelijkheden om het te ontlopen.’ Om toch enige geruststelling te krijgen, ontwikkelen mensen een eigen manier om hun gezondheid te controleren. ‘Je hartslag meten, jezelf aandachtig in de spiegel bekijken of het bevoelen van lichaamsdelen. Het zijn voorbeelden van wat we veiligheidsgedrag noemen’, vertelt hij. Op zoek naar geruststelling komen mensen echter ook zaken tegen die juist weer nieuwe vragen oproepen. ‘De zoektocht naar antwoorden versterkt de angst alleen maar’, concludeert Henk. ‘Vandaar dat veel mensen er voor kiezen bepaalde zaken uit de weg te gaan, zoals medische televisieprogramma’s, bepaald voedsel, lichamelijke inspanning of zelfs emoties. Ziektevrees krijgt uiteindelijk controle over je leven.’
Verandering in denken en doen
Op de vraag waar deze angst vandaan komt, kan de psycholoog geen eenduidig antwoord geven. ‘Soms ontstaat hypochondrie nadat iemand daadwerkelijk ernstig ziek is geweest of
ziekte heeft meegemaakt in zijn directe omgeving. De angst en alertheid is daardoor logischerwijs groter. Het komt ook voor dat iemand altijd al overmatig bang is geweest voor ziekte, doordat dit in de opvoeding veel werd benadrukt. De overeenkomst is dat deze mensen allemaal een mate van angst hebben die niet reëel is met wat er aan de hand is.’ Verandering in denken en doen, daar ligt dan ook de nadruk op tijdens de behandeling van ziektevrees. Want er is wel degelijk iets te doen aan hypochondrie, benadrukt Henk. ‘Tijdens de behandeling leer je op een andere manier te kijken naar je denkgewoontes. Ook gaan we aan de slag met het benoemen van je gevoelens. Bij gedragstherapie werk je bijvoorbeeld aan het aangaan van situaties of activiteiten die vanwege de ziektevrees uit de weg worden gegaan en het afbouwen van de controlemaatregelen. De combinatie van denken en doen, daarin ligt de kracht van deze behandeling.’
Genieten van het leven
Honderd procent zekerheid over je gezondheid zul je ook na je behandeling niet hebben, geeft hij toe. ‘Maar het geeft je wel houvast hoe je om kunt gaan met deze onzekerheid. Zo ontstaat er weer ruimte om van je familie, gezin en het leven te genieten.’
13
Vanaf nu vindt u in de Breinpower een nieuwe rubriek: vraag het ons panel. In deze rubriek zullen sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) Harold Wenning en seksuoloog/ SPV Gea Bijzitter antwoord geven op vragen die lezers anoniem kunnen stellen. Heeft u een vraag voor ons panel? En wilt u graag tips van een professional? U kunt uw vraag per mail sturen naar pr@ggzfriesland.nl. De redactie zal uw vraag vertrouwelijk behandelen en doorsturen naar ons panel. De namen Ellen en Johan zijn om privacyredenen verzonnen.
14
Beste Gea,
Mijn vriend en ik hebben 2 jaar een relatie en wonen daarvan 1,5 jaar samen. De laatste maanden merk ik dat ik veel minder zin heb in seks met hem. We hebben hier steeds vaker ruzie over. Mijn vriend zegt nu bang te zijn dat ik een ander heb of hem niet aantrekkelijk vind. Dat is beide niet het geval. Ik snap het zelf ook niet, want we zitten in de bloei van ons leven, hebben nog geen kinderen en houden erg van elkaar. Wat is er toch met mij aan de hand? En heeft onze relatie wel toekomstperspectief als ik nu al geen zin meer heb in seks met hem? Ellen
Beste Ellen, Veel mensen leven in de
dat op dit moment ruimte
veronderstelling dat zin in
gecreĂŤerd wordt voor
seks iets is wat spontaan
ontspanning en lichamelijk
moet komen. In de praktijk
contact, zonder allerlei
is dat vaak alleen het geval
afleidende factoren. Jullie
aan het begin van een relatie
zouden elkaar om beurten
wanneer alles nog nieuw en
kunnen masseren en bespreken
spannend is aan elkaar. Na
wat goed voelt. Ga ook eens
verloop van tijd neemt de
bij jezelf na wat je prettig
spanning en spontane zin in
en prikkelend vindt. Als
seks vaak wat af. Wanneer
je dit van jezelf weet, kun
een stel gaat wachten totdat
je dit met elkaar bespreken
beide partners tegelijk
zodat jullie hier gebruik
spontaan zin krijgen in
van kunnen maken -in de
seks, gebeurt er nog maar
voorbereiding- op jullie
weinig. Als beide partners
moment.
hier tevreden mee zijn, is
Tot slot komt een verschil
er geen probleem. Bij jullie
in verlangen in de beste
heeft het echter een negatief
relaties voor. De kunst is
effect op de relatie. Het
niet om de verschillen weg
gaat het er nu om in hoeverre
te nemen, maar een manier
je bereid bent om zin te
te vinden om naar beider
krijgen in seks in deze fase
tevredenheid om te gaan met
waarin het bij jou niet
de verschillen.
spontaan komt. Mochten jullie er samen toch Hiervoor is een eerste
niet uitkomen, dan kan een
logische stap om tijd te
seksuologische behandeling
maken om intiem te zijn met
wellicht uitkomst bieden.
elkaar. Spreek een vast
De huisarts kan voor een
moment in de week af die voor
verwijzing zorgen.
jullie samen is. Hoe jullie deze invullen is aan jullie,
Veel geluk samen,
maar het belangrijkste is
Gea Bijzitter
Gea Bijzitter Seksuoloog NVVS, Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige, Cognitief Gedragstherapeutisch Werker, Systeemtherapeut i.o.
Beste Johan,
Harold Wenning
Sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Goed dat je mailt, want ik
allerlei alarmsignalen die je
kan me voorstellen dat jij je
zeker niet moet negeren! Wees
zorgen maakt. Als je dergelijke
blij dat je alarmbellen
klachten hebt, voelt dat niet
goed functioneren. Het vergt wat
fijn en als ze te lang aanhouden
meer onderzoek om de diagnose
kan dat leiden tot ernstigere
burnout te stellen maar alertheid
problemen. Bij een burnout is
is zeker geboden.
de balans tussen draaglast en draagkracht verstoord. Het
Tijd voor actie. Het is nu van
kan zijn dat je te zwaar wordt
belang dat je goed bij jezelf
belast. Bijvoorbeeld door een
nagaat of je de draaglast
hoge werkdruk in combinatie met
kunt aanpassen (bijvoorbeeld
spanningen/zorgen thuis. Of dat
een gesprek op je werk of
je draagkracht is afgenomen door
met de bedrijfsarts) of je
bijvoorbeeld een lichamelijke
draagkracht kunt vergroten
aandoening of onvoldoende
(bijvoorbeeld sporten, yoga,
nachtrust. Je hebt als het ware
assertiviteitstraining).
chronische stress en kunt je
Je kunt vast beginnen met het
onvoldoende aanpassen aan de
oppakken van activiteiten die
veranderende omstandigheden. Als
je eerder ook ontspanning gaven
deze balans te lang verstoord
en het schrappen van activiteiten
is, kan dat leiden tot een
die je energie kosten. Probeer
gevoel van extreme vermoeidheid,
te bedenken dat je niet alles
een veranderende houding ten
tegelijk en perfect hoeft te
opzichte van anderen (vaak
doen. Praten met je omgeving kan
ik slechter. Heb ik een burnout? En wat kan ik doen om me weer prettig te
negatief of minderwaardig) en
je hierbij helpen. Voor meer
het gevoel minder te presteren
handige tips kun je kijken op de
ten opzichte van eerder.
website van Denk: www.denk.nl of
voelen?’
In je vraag geef je al aan dat
nl. Als de klachten aanhouden of
het erg druk is op je werk.
in ernst toenemen is het goed om
Het lukt je niet om goed om te
ze te bespreken met je huisarts,
gaan met deze druk waardoor je
maar kijk als eerste kritisch
blijft piekeren en daardoor ga je
naar jezelf en neem het heft in
weer slechter slapen. Door een
handen voor je eigen gezondheid.
Hallo panel, ‘De laatste tijd is het erg druk op het werk en ik merk dat mijn hoofd vol
blijft zitten als ik thuis kom. Daardoor kan ik moeilijk ontspannen, reageer ik snel geïrriteerd op anderen en slaap
Johan
15
op de site www.mentaalvitaal.
verminderde nachtrust reageer je geïrriteerd op anderen. Je
Succes,
lichaam en geest geven je
Harold Wenning
16‘IN DE
GROEP LEERDE IK OVER MIJN GEVOEL PRATEN’
Deze foto is in scène gezet.
Sander (27) volgt een intensief behandelprogramma bij het zorgprogramma Persoonlijkheidsproblematiek. Hier leert hij omgaan met een diepe wond uit het verleden. Iets waar hij zich uit zelfbescherming jarenlang voor afsloot.
‘Na mijn geboorte ging mijn vader er vandoor’, vertelt Sander. ‘Als we afspraken kwam hij vaak niet opdagen of hij belde af met een slechte smoes. Op mijn twaalfde stierf hij aan kanker. Ik weet nog wel dat ik op zijn begrafenis speelde, ik was van hem vervreemd.’
Niemand die iets merkte
Voor zijn omgeving was Sander een stoere en populaire jongen. Hij doorliep zijn schoolcarrière en een HBO-opleiding op sloffen. 'Ik had mezelf aangeleerd me af te sluiten voor mijn gevoel. Maar diep van binnen was ik ongelukkig. Ik werd angstiger.’ In de zomer van 2009 ging hij met een kennis naar Indonesië. ‘Op het vliegveld van Jakarta kreeg ik mijn eerste heftige paniekaanval’, blikt Sander terug. ‘Ik keerde terug naar Nederland. Uiteindelijk kwam ik bij GGZ Friesland terecht. Na de intake werden mijn angsten heftiger en ik ontwikkelde een randpsychose. Mijn arts ben ik nog steeds dankbaar dat hij me gelijk op een antipsychoticum zette zodat de schade beperkt bleef. In de periode daarna bleek dat ik al jarenlang aan dysthymie leed en dat in mijn jeugd de basis voor een persoonlijkheidsprobleem is gelegd. Hij gaf me tips waar ik verder mee
kon, zoals: “gedachten zijn geen feiten”. En hij meldde me aan voor dagbehandeling in het Jelgerhuis.’
De kracht van de groep
Sander kwam in een groep terecht. ‘Ik speelde dagelijks mooi weer en beredeneerde alles verstandig. Van groepsgenoten kreeg ik soms rake dingen terug zoals: “Je kunt wel met prachtige volzinnen smijten, maar hoe voel je je vandaag?" Van hen heb ik geleerd om over mijn gevoel te praten. Ja, er vloeiden regelmatig tranen in de groep, maar het was prettig om in deze veilige omgeving met lotgenoten mijn boosheid en angsten onder ogen te zien.’ Sander heeft nu nog poliklinische behandeling. Daarnaast re-integreert hij door vrijwilligerswerk te doen en werkt hij in het stoffeerdersbedrijf van zijn moeder. Ook volgt hij een cursus Latijn. ‘Tijdens het behandeltraject ben ik enorm gesteund door mijn vriendin, vrienden en mijn moeder en daarnaast heb ik een hoop gehad aan mijn persoonlijk begeleider. Voorheen dacht ik dat ik het niet waard was om van te houden, dat leer ik steeds beter. Toch moet ik leren leven met de diepe wond van mijn verleden. En dat gaat me steeds beter af.’
17
ONDERZOEKSNIEUWS IN SAMENWERKING M Veel slaapproblemen door stress
Wandelen h
Acht op de tien Nederlanders ligt 's nachts wel eens wakker. Voornamelijk door stress. Daarbij heeft bijna 40 procent van de Nederlanders regelmatig last van slaapproblemen. Dat blijkt uit onderzoek van de Nationale Zorgbarometer onder 621 mensen. Het onderzoek is uitgevoerd door Blauw Research in opdracht van zorgverzekeraar VGZ.
18
In de meeste gevallen zijn stress en geldzorgen reden van wakker liggen. Vrouwen kunnen ook vaak niet slapen door een snurkende partner. Als beste remedies tegen slapeloosheid zien Nederlanders het open zetten van een raam, het zorgen voor een vast ritme of het lezen van een boek. Mensen met structurele slaapproblemen hebben vaker dan gemiddeld het idee dat slaappillen goed helpen.
Gevolgen
Bijna alle deelnemers denken dat slapeloosheid gevolgen heeft, variërend van een kort lontje, een slechter concentratievermogen en sombere gevoelens. Meer dan de helft is van mening dat mensen met slaapproblemen een gevaar op de weg vormen. Tot slot is 77 procent van de ondervraagden onbekend met online zelfhulptools voor slaapproblemen.
'TWEETALIGHEID BESCHERMT TEGEN DEMENTIE' Mensen die meerdere talen spreken hebben vaak een betere mentale gezondheid. Onderzoek toont zelfs dat tweetalig zijn bescherming biedt tegen dementie. ‘Eerdere onderzoeken lieten zien dat tweetalig opgroeien een positief effect heeft op de cognitieve ontwikkeling van kinderen’, legt hoofdonderzoeker Ellen Bialystok van York University uit. ‘In onze studie bestudeerden we verschillende recente onderzoeken naar het effect van tweetaligheid op de cognitie van volwassenen.’
Samen met haar collega's kwam Bialystok tot de conclusie dat de noodzaak om twee talen te monitoren en de juiste taal voor de situatie te selecteren, hersengebieden voor algemene aandacht en cognitieve controle verbetert. De tweetaligheid maakt de hersenen flexibel en efficiënt.
Reserve
De onderzoeken suggereren ook dat de twee talen “de cognitieve reserve” verbetert: de weerstand van de hersenen tegen schade bij het ouder worden. Daarbij kan de cognitieve reserve er voor zorgen dat symptomen van dementie worden uitgesteld.
G MET GEZONDHEIDSNET.NL
n helpt bij ie behandeling depress EEN STEVIGE WANDELING KAN EEN BELANGRIJKE ROL SPELEN IN DE BEHANDELING TEGEN DEPRESSIE. DAT BLIJKT UIT ONDERZOEK VAN
GEZONDE VOEDING KAN HELPEN BIJ ADHD Een gezond dieet kan het gedrag van kinderen met ADHD verbeteren als andere behandelingen en geneesmiddelen tekortschieten. Dat stellen onderzoekers van de Northwestern University Medical School. De onderzoekers bestudeerden verschillende recente wetenschappelijke studies naar het verband tussen voeding en ADHD.
SCHOTSE WETENSCHAPPERS VAN DE UNIVERSITY OF STIRLING. UIT EERDERE STUDIES BLEEK AL DAT ZWARE LICHAMELIJKE INSPANNING KAN HELPEN SYMPTOMEN VAN DEPRESSIE TE VERLICHTEN, MAAR TOT NU TOE WAS HET EFFECT VAN MINDER INSPANNENDE ACTIVITEITEN ONDUIDELIJK. DE STUDIE, GEPUBLICEERD IN HET TIJDSCHRIFT MENTAL HEALTH AND PHYSICAL ACTIVITY, LAAT ZIEN DAT WANDELEN EEN 'GROOT EFFECT' HEEFT OP DEPRESSIES.
Depressie
Eén op de tien mensen krijgt op een bepaald punt in het leven te maken met een depressie. De aandoening kan behandeld worden met medicijnen, maar bij milde symptomen wordt door artsen ook vaak beweging voorgeschreven. GGZ Friesland biedt bijvoorbeeld Running therapie. Voor hun onderzoek bestudeerden de wetenschappers de onderzoeksresultaten van acht studies en in totaal 341 mensen.
Daaruit concludeerden ze dat wandelen een effectieve interventie voor depressie is. Vergelijkbaar met andere, meer intensieve vormen van lichaamsbeweging. Volgens de onderzoekers heeft wandelen het voordeel dat het eenvoudig door iedereen gedaan kan worden. Ook zijn er geen kosten aan verbonden en is het relatief simpel voor mensen deze activiteit te integreren in het dagelijks leven.
Echter, niet alle onderzoeken komen tot dezelfde conclusie. Vandaar dat de onderzoekers voeding zien als alternatieve of tweede aanpak bij de behandeling van ADHD. Daarbij zien de onderzoekers meer heil in een gezond voedingspatroon, dan in strikte diëten waarbij bepaalde voedingsmiddelen vermeden moeten worden. Een gezond voedingspatroon rijk aan vis, groenten, fruit, peulvruchten en volkoren granen is volgens de onderzoekers het meest belovend.
19
Gezond ‘Het aanleren van een gezond voedingspatroon aan zowel de ouders, als de kinderen zelf is de meest praktische aanvullende behandeling van ADHD’, aldus de onderzoekers. Andere wetenschappers zijn iets voorzichtiger. Zij benadrukken dat er nog altijd meer vragen dan antwoorden zijn. Vervolgonderzoek lijkt dan ook noodzakelijk.
Gratis uitjes IN FRIESLAND 20
In het boek ‘Nederland voor nop’ zijn maar liefst 1900 musea, monumenten en evenementen te vinden die voor niks te bezoeken of te bezichtigen zijn. Kijk, dat noemen we nu nog eens handig. We hebben uit het boek een paar opvallende plekken in Friesland geselecteerd, zodat het qua benzine- of treinkosten ook nog eens meevalt.
Sloten
naast het bekijken van prachtige
Staatsbosbeheer de zandverstuiving voor
In het hoogseizoen (ruwweg begin
gebouwen als het Stadhouderlijk Hof en
het nageslacht behouden. Aan de rand
juli tot eind augustus) klinkt iedere
de Sint-Bonifatiuskerk ook kennismaken
van deze ‘zandbak’ ligt de Grenspoel, een
vrijdagavond kanongebulder in Sloten.
met standbeelden van beroemde Friezen.
juweeltje van een ven, met veel bijzondere
Het zijn geen vijandelijke troepen; de
Bijvoorbeeld van Mata Hari, die in de
planten. Als je hier toch bent, kun je meteen
knal wordt veroorzaakt door de Schutterij
Eerste Wereldoorlog door de Fransen werd
een bezoek brengen aan het Fochteloërveen,
die op folkloristische wijze het Lemster
gefusilleerd op verdenking en van spionage
ten noorden van Appelscha. Het is een
waterpoortkanon afschiet. Het is een
(Korfmakerspijp); de Friese detectiveschrijver
ongerept hoogveenlandschap van ruim
zogeheten 24-ponder, een zware jongen.
Havank (Reigerstraat) en ‘Us Heit’, de bijnaam
2300 hectare. Het is uniek in Noord-Europa,
Het afschieten van het kanon is een echt
van de eerste Friese stadhouder Willem
omdat hier het laatste grote stuk levend
spektakel in het prachtige oude stadje, een
Lodewijk (Hofplein).
hoogveen te vinden is. Het Fochteloërveen is
aanrader om dit eens bij te wonen.
Leeuwarden
Appelscha De boswachterijen Appelscha en Smilde
toegankelijk via een pad dat over de zandrug dwars door het prachtige natuurgebied voert.
Leeuwarden telt meer dan 450 monumenten.
vormen samen het Nationaal park Drents-
Daar staan echt juweeltjes tussen. Via
Friese Wold. Staatsbosbeheer plantte dit
Joure
een wandelroute zijn er veel te zien; deze
‘woud’ in de jaren dertig van de vorige eeuw
In de Jouster Klokkenmakerij is te zien hoe
zijn ingetekend op een plattegrond die
om het stuifzand te beteugelen. Midden in
op ambachtelijke wijze originele Friese
verkrijgbaar is bij de vvv, stationsplein 1.
die bossen liet men zo’n honderd hectare
klokken worden gemaakt. Tijdens de
Bezoekers kunnen tijdens de wandeling
ongemoeid. Met deze Kale Duinen wil
rondleidingen mogen bezoekers ook een
at
Modderg
Sloten
blik werpen op het restauratieatelier en in
tappen uit de bron). Leuk deze plek opnieuw
tragedie beroofde het dubbeldorp Paesens-
het atelier waar kunstenaars wijzerplaten
te ontdekken.
Moddergat in één klap van vrijwel al zijn
beschilderen. Adres: Douwe Egberts Plein 8.
Dokkum
Harlingen
huisvaders en oudere jongens. Alle gezinnen vervielen in diepe armoede. Het is een
Op aardewerkgebied heeft Friesland meer
bijzondere plek om te bezoeken. Bovendien
Het verhaal gaat dat de bejaarde prediker
te bieden dan de beroemde producties
is het uitzicht vanaf de dijk prachtig.
Bonifatius wonderen kon verrichten. Toen
uit Makkum. Ook in Harlingen worden op
hij in het jaar 754 tijdens een missie in
ambachtelijke wijze aardewerk gemaakt.
Dokkum dorst kreeg, liet hij zijn paard flink
Individuele belangstellenden mogen
stampen. Prompt welde er helder bronwater
gratis rondkijken hoe het productieproces
uit de grond. De heidense Friezen wilden
zich voltrekt; groepen moeten wel betalen.
zich niet laten bekeren tot het christendom
Adres: Voorstraat 84.
en dus vermoordden ze hem. Daar hadden de Dokkumers al snel spijt van en op de
Moddergat
plaats van het misdrijf maakten ze een
Eenvoudig, maar diepontroerend. Dat zijn
terp. Deze plek werd een bedevaartsoord.
de zeventien gedenkstenen op de zeedijk,
Er kwamen twee standbeelden, een
met daarop de namen van de 83 vissers
Bonifatiuskerk en een Bonifatiuskapel.
die in de nacht van 5 op 6 maart 1883
De beroemde Bonifatiusbron bestaat nog
verdronken, toen door een zware storm
steeds (in de kapel is een gratis flesje te
zeventien vissersschepen omsloegen. De
21
Over Nederland voor nop
Alle musea, monumenten, bezoekerscentra, natuurgebieden, bedrijven, ateliers, optochten, markten en evenementen die in ‘Nederland voor nop’ staan, zijn gratis te bekijken. Het aanbod is rijk en gevarieerd. Van spannende, leerzame en leuke uitjes voor het hele gezin, tot verrassende tips voor fijnproevers op het gebied van kunst, cultuur, architectuur, archeologie en techniek. Compleet met adressen, openingstijden, telefoonnummers en websites. Het boek is destijds gemaakt door Aad Struijs (1946-2004), die journalist voor de Wegener dagbladen/GPD was. Dit boek is overigens voor een leuk prijsje tweedehands te bestellen via www.bol.com.
FAMILIERAAD ‘FIETST’ DOOR… TOEN IK ACHTER DE COMPUTER ZAT OM DIT TE TYPEN, HAD IK NET EEN KLEINE “FIETSTOCHT” GEMAAKT DOOR HET DORP WAAR IK WOON OM EVEN LANGS TE GAAN BIJ EEN AANTAL MENSEN. TIJDENS HET FIETSEN DWALEN GEDACHTEN SOMS AF, OOK BIJ MIJ. ZO KWAM IK IN GEDACHTEN BIJ DE FAMILIERAAD TERECHT.
22
Gek eigenlijk. Fietsen en dan denken over de Familieraad. Het voorjaar hangt in de lucht, je hoort verschillende vogels en andere geluiden. Kortom, helemaal niet een omgeving om te denken over de Familieraad, en toch. Het had te maken met een paar punten die de aandacht meer dan verdienen. - Het vertrek van Hans Kedzierski als voorzitter van de Raad van Bestuur. Jammer om op zo’n cruciaal moment de ‘fietstocht’ af te breken. - Een nieuwe structuur hoe wij als Familieraad in de toekomst gaan functioneren, we moeten een nieuwe ‘fietsroute’ bedenken. - Het vertrek van Bettie Steensma uit onze Familieraad na jaren van trouwe dienst! Het gaat je goed Bettie! - Het begroeten van een nieuw lid, Heleen Hoekstra. We spreken de wens
uit dat je snel je draai hebt gevonden. - Daarnaast gesprekken met twee nieuwe aspirant-leden. Tijdens het fietsen dacht ik ook vooruit aan de eerstvolgende Familiedag na de succesvolle bijeenkomsten in Leeuwarden en Franeker. Noteer alvast de datum van 09 november 2012. Locatie en verdere informatie volgen nog. Zoals gezegd, de Familieraad ‘fietst’ door. Met mensen die betrokken zijn bij het wel en wee van familie en naastbetrokkenen. U toch ook?! Een hartelijke groet, Sybren van Tuinen (voorzitter Familieraad) Reacties naar: sjvantuinen@gmail.com
Grenzen Je kunt niet altijd paraat zijn. Je kunt niet altijd klaar staan. Ook helpen kent grenzen. Ook er-zijn voor de ander kent grenzen. Je hebt ook eigen tijd nodig. Tijd om bij jezelf te zijn. Tijd om op adem te komen. Niemand kan totaal worden opgeëist. Alles heeft zijn tijd en zijn eigen grenzen.
GGZ FRIESLAND FAMILIERAAD
ALS FAMILIE ZELF IN ACTIE KOMT ‘Na een lange moeizame weg is mijn zus hier in Friesland op een goede plek terecht gekomen’, vertelt Heleen Hoekstra, lid van de Familieraad. ‘Sinds 2008 verblijft ze in een 1-persoonskamer in een beschermende woonvorm van GGZ Friesland. Ze wordt goed begeleid en wij worden als familie betrokken bij haar ondersteuning. Ik wil graag van deze gelegenheid gebruik maken om nader in te gaan op het belang van familiebetrokkenheid.’ Heleen Hoekstra: ‘Wij wisten als familie destijds niets van de psychiatrie. En dan kom je opeens in een wereld terecht die volkomen onbekend is. Een waar doolhof. We hadden te maken met een aandoening waar wij niets van wisten. Kijk, nu kun je alles googlen, maar toen nog niet. Wij werden destijds niet goed geïnformeerd en niet betrokken bij de behandeling. En als je dan zelf niet weet wat er precies aan de hand is, voel je je onmachtig en onthand. Er werden naar ons idee destijds soms ook foute inschattingen gemaakt. Kortom, het was nodig om als familie in actie te komen en dat is ons gelukt.’
Familieavonden
‘Een tijdje geleden kwam ik voor het eerst op een familieavond. Het was goed om dat mee te maken en er kwam een gesprek op gang met andere familieleden en naasten. Zelf hadden we de weg na al die jaren inmiddels wel gevonden en we zijn nu heel positief over de bejegening van ons als familie. Ik merkte op die avond dat andere familieleden nog vaak
zoekende zijn om hun weg te vinden. En dat raakte mij. Ik maakte nader kennis met een Familieraadslid die op deze avond ook een kort praatje hield. Dat sprak mij aan. Het werd voor mij dan ook de aanleiding om een paar maanden eerst wat te freewheelen en tenslotte officieel toe te treden tot de Familieraad.’
De Familieraad zet zich actief in
‘Je kunt pas wat betekenen voor een ander wanneer je zelf breder kunt kijken dan alleen de zorgen rond je eigen familielid. De Familieraad is in de eerste plaats een medezeggenschapsorgaan en brengt adviezen uit over een goede familiebetrokkenheid binnen de GGZ. Dat betekent dus vooral vergaderen en meedenken over beleid. Zelf heb ik inmiddels op gezette tijden een vast overleg met aandachtsfunctionarissen voor familiebeleid. Dat zijn GGZ-medewerkers die in hun eigen team de aandacht voor familie in de gaten houden. Ik merk tot mijn vreugde dat de motivatie en inzet voor een betere familiebetrokkenheid groot is.
23
We hebben onlangs een DVD van Ypsilon aan medewerkers laten zien. Onderwerp is het werken met de triadekaart, een hulpmiddel waarbij elk van de drie partijen (cliënt, familie en hulpverlener) voor deze samenwerking gespreksonderwerpen aandragen. De GGZ gaat werken met deze triadekaart. Ik ben ervan overtuigd dat dit een win-winsituatie zal zijn voor alle drie.’
Zelf een steuntje in de rug
24
‘Voor samenwerking met de familie is natuurlijk toestemming van de cliënt nodig. Maar in de meeste gevallen ligt samenwerken voor de hand. Bovendien kent de naaste de cliënt als geen ander. Voor het stellen van een goede diagnose kan juist de informatie van de familie van groot belang zijn. Wat ik ook belangrijk vind, is dat je als familie het gevoel hebt welkom te zijn en dat je zonder aarzelingen gewoon kunt bellen of mailen als je daar behoefte aan hebt. Dat wekt vertrouwen en legt de basis voor een goede samenwerking. Andersom is de houding van jou als familie jegens de hulpverleners natuurlijk net zo belangrijk. Als familie moet je ervan uit gaan dat iedereen in de instelling enorm zijn best doet om de beste zorg te leveren, maar het, net als jij, soms ook niet weet.’ ‘Ik zou als ervaringsdeskundige iets willen betekenen voor familie die nog aan het begin staat; onwetend en onmachtig, net als ik destijds. Een luisterend oor en steuntje in de rug zijn voor iemand anders, dat is ook wel wat voor mij.’
De tarisatie Triadekaart, deel 1: De inven Dat kan zijn omdat: aan bod komen in het triadegesprek. Geef aan welke taken wat u betreft te nemen ? 8 bereid bent deze taak op u taak hebt bij het uitvoeren van deze ? 8 (extra) ondersteuning nodig ? 8 deze taak niet meer wilt doen de verkeerde persoon. door ogen uw in of gedaan ? ()=) taak nu door niemand wordt
en herstel a. Behandeling, gezondheid
hier wil ik het over hebben Afspraken:
van een mogelijke psychose 1. Signaleren van voortekenen de werking van medicijnen 2. Signaleren van problemen in van medicijnen 3. Signaleren van bijwerkingen het gebruik van medicijnen 4. Signaleren van problemen in en 5. Signaleren lichamelijke problem engebruik 6. Signaleren van alcohol/middel n 7. Dag- en nachtritme bewake tief behandeling vanuit mijn eigen perspec 8. Meedenken over/inbreng in met de behandelaar 9. Deelnemen aan gesprekken signaleringsplan en crisiskaart 10. Inbreng bij het opstellen van 11. 12. 13.
b. Crisis/opname
van opname 1. Aanwezigheid op het moment opname 2. Meewerken aan gedwongen inderen 3. Opvang (klein)k bus) huisdieren, koelkast, vuilnis, brieven 4. Huiselijke zaken regelen (bijv. school, werkgever, etc. 5. Informeren van instanties, dverlof te komen 6. Mogelijkheid om op weeken opname of overplaatsing 7. Inwoning in afwachting van 8. 9. 10.
c.
ing Huishouden en persoonlijke verzorg
1. Boodschappen doen 2. Koken 3. De was doen 4. Schoonmaken 5. Klussen in en om de woning hygiëne 6. Stimuleren van persoonlijke ing 7. Stimuleren van uiterlijke verzorg 8. 9. 10.
teding d. Sociale contacten en dagbes 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Stimuleren van sociale contacten Samen erop uit msten Betrekken bij feestjes, familiebijeenko vrijwilligers)werk Ondersteunen bij dagbesteding/( ontwikkeling Stimuleren van onderwijs/persoonlijke van vakantie Samen op vakantie/organiseren
GGZ FRIESLAND FAMILIERAAD
l 1: De inventarisatie
e Triadekaart
betreft aan bod komen in het triadegesprek. Dat kan zijn omdat: ak op u te nemen ng nodig hebt bij het uitvoeren van deze taak wilt doen mand wordt gedaan of in uw ogen door de verkeerde persoon.
hier wil ik het
over hebben WEL BEKEND ALS DE DRIEHOEK TUSSEN heid en herstelHET BEGRIP ‘TRIADE’ IS ZO LANGZAMERHAND Afspraken:
CLIËNT, HULPVERLENER EN FAMILIE/NAASTBETROKKENE. DAARNAAST IS ER NU OOK DE enen van een mogelijke psychose en in de werking ZOGENOEMDE van medicijnen TRIADEKAART, ONTWIKKELD DOOR FAMILIEVERENIGING YPSILON. DIT ngen van medicijnen IS EEN SOORT KEUZEKAART WAAROP DE DRIE PARTIJEN HUN WENSEN EN BEHOEFTEN en in het gebruik van medicijnen KENBAAR KUNNEN MAKEN. problemen middelengebruik waken Op de Triadekaart kan bijvoorbeeld worden vastgelegd welke Ter illustratie enkele uitspraken: g in behandeling vanuit mijn eigen perspectief rol de familie vervult bij de zorg voor de patiënt en welke De cliënt: ‘Mijn zus doet veel voor me. Meer dan ik nodig vind.’ ken met de behandelaar ondersteuning ze zelf nodig heeft om die rol effectief te vervullen. De naaste: ‘De kaart geeft zicht op wat ik aan ondersteuning n van signaleringsplan en crisiskaart GGZ Friesland is inmiddels al op een aantal plekken gestart met invoering van de Triadekaart. Voorafgaand aan het triadegesprek kruisen alle drie triadepartijen in een eigen exemplaar van de kaart aan waarover zij het willen hebben. Vervolgens worden alle aangekruiste punten per partij geïnventariseerd en worden in het gesprek ieders grenzen besproken.
oment van opname gen opname Doel van de kaart is het bereiken van een goede samenwerking tussen de drie partijen, waardoor de beste zorg kan
n (bijv. huisdieren, koelkast, vuilnis, worden verleend en brievenbus) wordt geïnvesteerd in een nieuwe es, school, werkgever, etc. vertrouwensband. Daar is niet alleen tijd voor nodig, maar ook ekendverlof te komen respect en begrip voor elkaars standpunt. van opname of overplaatsing
oonlijke verzorging
ning lijke hygiëne e verzorging
kan bieden en kan krijgen.’ De hulpverlener: ‘De Triadekaart is een uitstekend hulpmiddel om met elkaar in gesprek te gaan en de lasten te verdelen.’
25
De Triadekaart en het triadegesprek zijn een hulpmiddel om te komen tot een goede samenwerking van de drie partijen. Een van de aandachtsgebieden in 2012 voor de Familieraad is dan ook het inzetten van de Triadekaart onder het motto: Samen sta je sterk!
TIP websITe
Als gezonde broer, zus of andere betrokkene van iemand met bijvoorbeeld een psychische ziekte, heb je te maken met een bijzondere situatie. Kijk voor ervaringsverhalen, herkenning en informatie op de site www.bijzonderebroerofzus.nl.
L E I F O R P E N I EEN ONL E I D N E E R E D VOOR IE J I B T G J I R K P HUL KINNIK
26
Misschien heb jij wel Hyves, Twitter of Facebook. Dan weet je dat je hiermee contact kunt onderhouden met vrienden en dat je dingen kunt plaatsen of typen die jij belangrijk vindt. Als je hulp krijgt bij Kinnik omdat je psychische problemen hebt, komt er veel op je af. Je gaat stap voor stap werken om je steeds beter te gaan voelen. Dan is het best fijn dat wat je denkt en voelt ergens kwijt kunt, zonder dat iedereen dat mee kan lezen. Een veilige plek op internet waar je een dagboek kunt bijhouden, je successen kunt vieren en waar je in de gaten kunt houden hoe je je voelt.
Via www.mijnkinnik.nl kan dat straks. Daar krijgen kinderen en jongeren met een inlognaam en wachtwoord toegang toe. Je kunt via www.mijnkinnik.nl niet alleen zelf actief aan de slag met je klachten en je sterke kanten. Je vindt er ook je eigen dossier binnen Kinnik. Dat betekent dat je op elk moment kunt inzien wat de behandelaren en begeleiders binnen Kinnik over je opschrijven en wat de doelen van de behandeling zijn. Op een later moment zal via de site ook online hulp geboden worden. Binnen Kinnik is nu al een start gemaakt met deze profielen. Kinderen en jongeren in de kliniek en die dagbehandeling krijgen, hebben al een wachtwoord en inlogcode gekregen om te testen hoe ze MijnKinnik vinden. Als de testfase is afgerond zullen stap voor stap steeds meer kinderen en jongeren een eigen profiel krijgen!
Als Jantje met zijn mama over straat loopt is hij de hele tijd aan het fluiten. Als mama vraagt waarom hij dat doet, antwoordt hij dat het is om de leeuwen uit de buurt te houden. Mama antwoordt daarop: ‘Maar er zijn hier toch geen leeuwen?’ ‘Zie je wel dat het helpt?’, zegt Jantje. Lisa gaat voor het eerst naar groep drie op de lagere school. Na de eerste dag vraagt papa aan Lisa wat ze al geleerd heeft. ‘Nou,’ zegt Lisa, ‘ik heb al leren schrijven.’ ‘En wat heb je dan geschreven?’, vraagt papa. ‘Dat weet ik nog niet, want ik leer morgen pas lezen.’ Jantje zit in de klas en zegt: ‘Broem, broem, broem.’ De juf zegt: ‘Als je dat nog één keer doet, dan ga je naar de gang.’ Even later zegt Jantje weer: ‘Broem, broem, broem.’ De juffrouw zegt: ‘Nou ga je naar de gang.’ Maar Jantje antwoordt: ‘Dat kan niet juf, mijn benzine is op.’ Twee slangen komen elkaar tegen in het moeras. De ene slang zegt tegen de andere: ‘Ik hoop dat ik niet giftig ben.’ Vraagt de andere: ‘Waarom niet?’ ‘Omdat ik net in mijn tong heb gebeten!’
Kleurplaat
KINDERPAGINA'S
Ieder mens blijft tijdens het leven altijd op weg. Het is een ontdekkingstocht!