MEEDOEN n GGZ Friesland, va o li fo rt po n te ei vit ti Ac n nen de prestatievelde n bi p dU in M en ik n n Ki van de Wmo
GGZ Friesland
kind en jeugd GGZ
INHOUD 3
Inleiding
4 Prestatieveld 1 Leefbaarheid en sociale samenhang 6 Prestatieveld 2 Preventieve ondersteuning jeugd 8 Prestatieveld 3 Informatie, advies en cliĂŤntondersteuning 10 Prestatieveld 4 Mantelzorg en vrijwilligers 12 Prestatieveld 5 Bevorderen deelname 14 Prestatieveld 6 Verlenen specifieke voorzieningen 16 Prestatieveld 7 Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en huiselijk geweld 18 Prestatieveld 8 Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) 20 Prestatieveld 9 Verslavingsbeleid en verslavingspreventie 22 Meer informatie
2
Inleiding Iedereen moet kunnen meedoen. Dat is het maatschappelijke doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), die in 2007 in werking is getreden. De wet moet er voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in de samenleving, al of niet geholpen door vrienden, familie of bekenden. Dat zorgt voor onderlinge betrokkenheid tussen mensen. Als dat niet kan, is er ondersteuning vanuit de gemeente. De Wmo richt zich op ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. De Wmo kent negen prestatievelden voor het gemeentelijke beleid: Prestatieveld 1 Prestatieveld 2 Prestatieveld 3 Prestatieveld 4 Prestatieveld 5 Prestatieveld 6 Prestatieveld 7 Prestatieveld 8 Prestatieveld 9
Leefbaarheid en sociale samenhang Preventieve ondersteuning jeugd Informatie, advies en cliĂŤntondersteuning Mantelzorg en vrijwilligers Bevorderen deelname Verlenen specifieke voorzieningen Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en huiselijk geweld Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) Verslavingsbeleid en verslavingspreventie
In deze brochure wordt elk prestatieveld weergegeven met daarbij een toelichting over hoe GGZ Friesland, Kinnik (kind en jeugd GGZ) en MindUp (voor werk en dagbesteding) zich daarvoor inzetten en u als gemeente kunnen ondersteunen bij het uitvoeren van uw taken. Bij alle prestatievelden is een verhaal uit de praktijk toegevoegd, dat laat zien op welke manier GGZ Friesland, Kinnik en MindUp dit doen.
3
1
Prestatieveld
Leefbaarheid en sociale samenhang Het prestatieveld 'bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten', is ruim en breed geformuleerd. De gemeente heeft hier dan ook een grote vrijheid om lokaal invulling te geven en prioriteiten te stellen. Het begrip ‘leefbaarheid’ doelt op de wijze waarop iemand in een samenleving/ omgeving leeft. De leefbaarheid is hoog wanneer iemand in een prettige en veilige omgeving woont met de mogelijkheid om daar gebruik te kunnen maken van zorg- en welzijnsdiensten. GGZ Friesland en MindUp zijn op de volgende manieren bezig met de bevordering van sociale samenhang en leefbaarheid:
✓ Participatie in wijkgerichte/buurtgerichte netwerkoverleggen over leefbaarheid (zie ook prestatieveld 5); ✓ Dagactiviteitencentra (MindUp)/dagopvang/ inloophuis (zie ook prestatieveld 5) ✓ Projecten gericht op het voorkomen en doorbreken van eenzaamheid en sociaal isolement (zie ook prestatieveld 8); ✓ Organisatie van algemene publieksgerichte evenementen met betrekking tot de geestelijke gezondheidszorg. Voorbeelden zijn de Landelijke Dag Psychische Gezondheid, Dag van de Mantelzorg, Week van de Psychiatrie en deelname aan wijkinformatiemarkten.
4
Een ‘g niet vanze voor ie Klaas (24) is sinds zijn 18e patiënt bij GGZ Friesland. Hij is regelmatig in de war en heeft last van paniekaanvallen die ervoor zorgen dat hij het huis niet uit durft. Diploma’s heeft hij niet, het is hem niet gelukt een school of opleiding af te maken. Dit heeft ook te maken met faalangst. Klaas is bang dat dingen misgaan en denkt erg negatief over zichzelf. Al vaak heeft hij aangegeven dat het voor hem ‘allemaal niet hoeft’. Klaas’ vader was alcoholist en is overleden. Zijn moeder zit in de bijstand en kan het allemaal niet zo goed aan. Daarvoor krijgt zij ook ondersteuning van GGZ Friesland. Zelf krijgt Klaas ambulante begeleiding in de vorm van begeleid zelfstandig wonen.
In behandeling bij GGZ Friesland Sinds Klaas in behandeling is bij GGZ Friesland heeft hij beduidend minder last van zijn paniekaanvallen. Toch lukt het hem niet om zijn leven met regelmaat en structuur in te delen. Zijn huis is hierdoor vaak rommelig en vies en warm eten doet hij alleen in het inloophuis. Een baantje heeft Klaas ook nog nooit langer dan een paar weken
n ‘gewoon’ leven… nzelfsprekend r iedereen gehad. Iedere keer valt hij terug in zijn oude patronen.
MindUp
Sinds 2010 gaat Klaas voor werk en dagbesteding naar MindUp. Hier doet
hij mee aan een kookgroep. Daarvoor helpt hij wekelijks mee met het bedenken van een menu, het halen van boodschappen en het koken van maaltijden voor hemzelf en de andere deelnemers van MindUp. De trajectbegeleiders van MindUp hebben intussen een CIZ-indicatie aangevraagd voor Klaas. Zo kan hij via werk en dagbesteding werken aan doelen die aansluiten op zijn behandelplan.
Meer structuur
Voor Klaas is het belangrijk om te leren weloverwogen te beginnen aan iets en het aan te geven wanneer iets moeilijk wordt. Hij moet het niet wegstoppen of thuisblijven, maar leren hoe hij om hulp kan vragen. De hulpverleners zijn er voor hem om hem te helpen, zodat hij het beste uit zijn leven haalt. Om meer structuur in zijn leven te krijgen, gaat Klaas werken in een kantine van MindUp. Hij werkt ‘s ochtends van half negen tot twaalf uur aan het voorbereiden van de lunch. Dit begint met vier dagen in de week en zo hoopt Klaas ooit een baan te krijgen in de horeca. MindUp helpt hem hiermee op weg.
5
2
Prestatieveld
Preventieve ondersteuning jeugd
Dit prestatieveld richt zich op kinderen en jeugd bij wie sprake is van een verhoogd risico als het gaat om een ontwikkelingsachterstand, schoolverzuim of criminaliteit. Het gaat dan om de situaties waarin zorg op grond van de Wet op de Jeugdzorg niet nodig is en/of kan worden voorkomen. Vaak worden ouders hierbij betrokken. Het gaat hier om een beleidsterrein dat aanvullend is op de taken die in andere wetgevingen zijn vastgelegd, zoals de Wet Publieke Gezondheid en de Leerplichtwet. GGZ Friesland heeft verschillende specialiteiten in huis om bij te dragen aan hulp voor kinderen en jongeren. Dit is ondergebracht onder , kind- en jeugdpsychiatrie. Kinnik en GGZ Friesland zetten zich in voor het volgende: ✓ Consultatie en advisering aan professionals in educatie, welzijn, zorg, veiligheid met betrekking tot jeugd, individueel- of teamgericht; ✓ Trainingen aan professionals: inhoudelijke deskundigheidsbevordering met betrekking tot jeugd; ✓ Projecten voor Kinderen/jongeren van Ouders met Psychiatrische Problemen of Kinderen/jongeren van Verslaafde Ouders. Deze projecten zijn bekend als de KOPP- en KVO-projecten (zie ook presta-
6
tieveld 9-verslavingspreventie);
✓ Projecten voor minderjarige vluchtelingen of migranten; ✓ Deelname aan en/of de organisatie van ACT-teams (Assertive Community Treatment) Kinderen en Jeugd (zie ook prestatievelden 8-bemoeizorg en 9-verslavingszorg); ✓ Voorlichting en trainingen voor jongeren, individueel of in groepsverband. Deze gaan bijvoorbeeld over pesten, weerbaarheid, sociale vaardigheden, eetproblemen, depressie, omgaan met geweld of seksuele intimidatie/grensoverschrijdend gedrag. Aanvullende mogelijkheden zijn: ✓ E-hulpverlening/E-health; ✓ Deelname zorgadviesteam / CJG / jeugdnetwerken en -ketens; ✓ Trainingen, cursussen en/of adviesgesprekken voor ouders, individueel of in groepsverband (bijv. in het omgaan met drukke en opstandige kinderen, in positief opvoeden, in de omgang met depressieve klachten van kinderen); ✓ Trainingen aan professionals: train de trainer (bijv. m.b.t. sociale vaardigheden, levensvaardigheden, weerbaarheid tegen pesten, omgaan met drugs).
Soms moet de manier van aanpak net even anders Structuur en rust
Pieter is een jongen van 16 jaar. Hij spijbelt veel. En als hij op school is, vertoont hij agressief gedrag naar zijn leraren en medeleerlingen toe. De prestaties van Pieter zijn erg onder de maat. Kortom: op school gaat het niet goed. Bij Pieter is PDD NOS, een aan autisme verwante stoornis, geconstateerd. Hiervoor is hij al eens in behandeling geweest bij een GGZ instelling.
De situatie belichten
De situatie van Pieter wordt in het zorg- en adviesteam op school besproken. Een sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) van Kinnik, kind en jeugd GGZ geeft adviezen over de wijze waarop docenten Pieter het beste kunnen benaderen om hem op het juiste spoor te krijgen.
Pieter is een jongen die structuur nodig heeft en niet teveel prikkels die hem afleiden. Een rustige plek in de klas en duidelijk afgebakende opdrachten zijn dus belangrijk. Daarnaast moet er geen onmogelijk beroep worden gedaan op zijn eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Door zijn stoornis lukt het Pieter niet om als andere leerlingen te presteren en te functioneren. Wanneer dit wel van hem wordt gevraagd, raakt hij gefrustreerd en wordt hij boos en verdrietig. Dat uit zich meteen in zijn gedrag. De SPV legt het gedrag van Pieter uit aan de docenten en geeft tips hoe ze het beste met hem om kunnen gaan. Naast tips om het ongewenste gedrag van Pieter te veranderen, adviseert de SPV om Pieter te verwijzen naar de huisarts om te bekijken of aanpassing in medicatie noodzakelijk is.
7
3
Prestatieveld
Geven van informatie en advies Het ‘geven van informatie en advies’ is gericht op de activiteiten die de burger wegwijs maken in het veld van maatschappelijke ondersteuning. Hiervoor worden algemene voorzieningen gebruikt, zoals informatiepunten, maar ook individueel advies of hulp bij het beantwoorden van ondersteuningsvragen. GGZ Friesland geeft op de volgende manieren advies, informatie en cliëntondersteuning: ✓ Advies aan en deskundigheidsbevordering van loketmedewerkers en/of cliëntondersteuners door middel van voorlichting, consultatie, cursussen of trainingen. Dit is zowel inhoudelijk als praktisch. De volgende zaken zijn nodig om mensen te informeren en te adviseren: ✓ GGZ informatiecentrum (wegwijs in de hulpverlening); ✓ Ondersteuning aan steunpunten cliëntenondersteuning ggz (cliënteninitiatief); ✓ Deelname aan zorgloket gemeente of wijkinformatiepunt; ✓ Ondersteuning aan PGB-houders.
8
Een vaste baan heeft hij nooit gehad. Hendrik (27) loopt in zijn werk constant tegen problemen aan. Het begint ermee dat hij vrijwel nooit op tijd op zijn werk verschijnt. Daarnaast vindt hij het lastig om orders te krijgen van zijn leidinggevende. Hij kan zijn aandacht er maar moeilijk bijhouden en bovendien kan hij niet tegen de druk. Frustraties stapelen zich op en na een tijdje barst de bom. Er ontstaat een ruzie tussen Hendrik en zijn baas en nog vóór de proeftijd voorbij is, staat hij weer op straat. Zo gaat het al jaren. Ook relaties houden door zijn gedrag niet lang stand. Door de frustraties drinkt Hendrik te veel en trekt hij zich steeds meer terug.
Op zoek naar de juiste aanpak Om Hendrik weer aan het werk te krijgen, is de sociale dienst van de
Het ontdekken van de juiste gebruiksaanwijzing gemeente waar hij woont al een tijd met hem bezig. Ze proberen hem op allerlei manier te bewegen om weer aan het werk te gaan, maar op de een of andere manier verpest Hendrik elke kans. Elke keer als een medewerker van de gemeente met veel pijn en moeite een werkervaringsplek heeft gevonden, gaat het al snel weer mis. De sociale dienst vermoedt dat er meer aan de hand is. Ze sturen hem door naar het zorgloket om zijn hulpvraag helder te krijgen. Uit een gesprek blijkt dat Hendrik concentratieproblemen heeft, het moeilijk vindt om structuur aan te brengen in zijn dag en kampt met een agressieprobleem. De medewerker van het zorgloket heeft het idee dat psychiatrische problematiek de oorzaak kan zijn, maar daar wil Hendrik niks van weten.
Consultatie
Deze medewerker zoekt contact met GGZ Friesland en krijgt advies over de stappen die gezet kunnen worden en hoe ze hem het beste kan benaderen. Ze leert als het ware zijn gebruiksaanwijzing. Hoewel Hendrik in eerste instantie hulp afwijst, krijgt deze medewerker hem uiteindelijk zover om een intakegesprek aan te gaan bij GGZ Friesland. Na de diagnose blijkt Hendrik ADHD te hebben, gecombineerd met persoonlijkheidsproblematiek. Na gerichte behandeling en het instellen van de juiste medicatie, kan Hendrik uiteindelijk beginnen op een werkervaringsplaats bij MindUp. Hier leert hij om te gaan met zijn beperkingen, zodat hij uiteindelijk een reguliere baan aankan.
9
4
Prestatieveld
Mantelzorg en vrijwilligers
Vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn in één prestatieveld opgenomen. Bij mantelzorg gaat het om langdurende zorg die wordt verleend door personen uit de directe omgeving van de patiënt. Deze zorg overstijgt de normale zorg aan huisgenoten. De vrijwillige inzet van burgers, zowel informeel en ongeorganiseerd (kleinschalig burgerinitiatief) als in georganiseerd verband (vrijwilligersorganisaties en bijvoorbeeld sport), vormt een onmisbaar deel van de ‘civil society’. GGZ Friesland biedt verschillende mogelijkheden voor mantelzorgers: ✓ Informatie- en inloopbijeenkomsten, zoals het mantelzorgcafé, het Alzheimercafé, het café voor mensen met niet aangeboren hersenletsel, de autismesalon. Doel is het laagdrempelig aanbieden van informatie op vrijblijvende wijze; ✓ Cursussen/trainingen over de omgang met schizofrenie, een depressie, dementie et cetera; ✓ De Familievertrouwenspersoon vergemakkelijkt het contact tussen de mantelzorgers en de hulpverleners. Hij is er voor advies en bemiddeling via elk gewenst kanaal. Dit om psychische overbelasting van mantelzorgers te voorkomen. ✓ E-hulpverlening / hulpverlening via internet, zoals bijvoorbeeld KleurJeLeven.
10
Aanvullende mogelijkheden zijn: ✓ Ondersteuningsgroepen (bijv. voor mantelzorgers van jongdementerenden, mensen met borderline, schizofrenie, dementiesyndroom, autisme, verslaving); ✓ Deelname in steunpunt mantelzorg; ✓ Training en consultatie medewerkers steunpunt mantelzorg. Ook vrijwilligers zijn een belangrijke groep. Mogelijkheden zijn: ✓ Deskundigheidsbevordering en/of consultatie voor: – algemene vrijwilligersorganisaties met betrekking tot ggz-onderwerpen; – vrijwilligers specifiek gericht op steun aan ggz-doelgroepen. ✓ Organisatie en coördinatie vrijwilligersprojecten gericht op ggz-doelgroepen, bijvoorbeeld: maatjesprojecten voor jongeren met autisme, vriendendiensten voor mensen met psychische beperkingen, bezoek- en oppasdiensten voor dementerenden, activerend huisbezoekprojecten voor verweduwden (zie ook prestatieveld 5); ✓ Ondersteuning van zelfhulpgroepen (ook prestatieveld 5); ✓ Ondersteuning van vrijwilligerswerk door en voor mensen met een psychiatrische beperking (zie ook prestatieveld 5).
Als het zorgen voor je kind teveel energie gaat kosten Hannie (53 jaar) en Koen (55 jaar) Brandsma zijn de ouders van Marianne (18 jaar). Marianne heeft vaak grillige woede uitbarstingen. Op zo’n moment deugt er niets meer. Dit zijn vaak heftige conflicten, ook al gaan ze soms over niets. Een voor de meeste mensen kleine ergernis, is voor Marianne een reden om woedend te worden. Hannie en Koen maken zich voortdurend zorgen om haar, vooral tijdens periodes dat ze zichzelf beschadigt door met een scherp voorwerp in haar huid te krassen. Marianne heeft een Borderlinepersoonlijkheidsstoornis. Dit kregen ze onlangs te horen van de psycholoog van GGZ Friesland.
Lastige situaties
Hannie is al jaren daarvoor gestopt met werken om voor Marianne te kunnen zorgen. Ze vertrouwt het niet als haar dochter alleen thuis is’. Hannie is na jaren van strijd en onrust in huis ‘helemaal op’. Koen heeft wat meer afleiding, doordat hij fulltime werkt. Maar hij merkt ook dat de situatie thuis hem zoveel energie kost dat hij voortdurend moe is. Er is geen energie om samen leuke dingen te doen. Hannie en Koen hebben zich aangemeld voor een cursus ‘omgaan met een borderline
persoonlijkheidsstoornis’, die de psycholoog had aanbevolen. De cursus kwam op het goede moment. In het begin van de cursus was het een opluchting om met een stuk minder schaamte en schuldgevoel hun verhaal te kunnen doen bij mensen die in een vergelijkbare situatie zitten. Dat ze mantelzorgers zijn voor hun dochter was een eyeopener. Ook was het prettig andere deelnemers tips te kunnen geven bij dingen die ze zelf al uitgedokterd hadden. Wat ook erg heeft geholpen, was de herkenning van de rollen waarin ze automatisch gingen zitten in de omgang met Marianne. Hannie herkende zichzelf erg in de rol van ‘redder’ en Koen zag dat hij vaak optrad als ‘grensrechter’.
Een veranderde visie
Het is nu twee maanden later. Tijdens de terugkombijeenkomst vertelt Koen dat in de situatie van Marianne niet veel veranderd is. Maar hoewel de woede van Marianne er nog steeds is, kunnen ze deze reactie nu beter verdragen. Wat veranderd is, is de manier waarop Hannie en Koen met het gedrag van Marianne omgaan en het effect dat de situatie heeft op hun gevoel en energie.
11
5
Prestatieveld
Bevorderen deelname Het gaat hier om het 'bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en over het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch of psychosociaal probleem’. In het vijfde prestatieveld gaat het om algemene maatregelen. Deze maatregelen zijn er om inwoners van de gemeente te stimuleren om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Ze zijn er voor iedereen die er behoefte aan heeft, maar ze zijn er vooral voor kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld voor mensen met een beperking of een chronisch psychisch of psychosociaal probleem. GGZ Friesland en MindUp werken op de volgende manieren aan deze maatregelen: ✓ Activering / re-integratie naar maatschappelijke participatie en/of arbeid (zie ook prestatievelden 6, 7, 8-bemoeizorg en 9-verslavingszorg); ✓ Open aanbod trainingen, zoals sociale vaardigheden, omgaan met vrije tijd, omgaan met sociale relaties en intimiteit, gezonde leefstijl (gezond eten, bewegen, denken en doen), stresshantering en gezonde denkpatronen; ✓ Dagactiviteitencentra / dagopvang/ inloophuizen (ook prestatieveld 1). Dagbesteding kan bij MindUp worden afgenomen in de volgende vormen: ✓ Dagbesteding sociaal; ✓ Dagbesteding activering; ✓ Dagbesteding educatie; ✓ Dagbesteding arbeidsmatig; ✓ Dagbesteding overig.
12
Je b
altijd a Ans is een vrouw van 54 jaar. Twintig jaar geleden is ze gescheiden van haar man en daarnaast zijn haar kinderen ook al bijna tien jaar het huis uit. Ans heeft geen werk en kent weinig mensen. Hierdoor is ze veel alleen en komt ze rond van een bijstandsuitkering. Ze heeft last van depressies.
e bent niet
d alleen Hulp
Hoewel Ans niet meer in behandeling is bij GGZ Friesland, slikt ze nog wel medicijnen. Ans laat haar bloedspiegel regelmatig controleren bij de huisarts. Daar praat ze dan ook wel eens met de praktijkondersteuner, die haar attent
heeft gemaakt op de inloopfunctie van MindUp. Iedere maandagmiddag gaat Ans thee drinken in het inloophuis van MindUp en doet ze met de andere bezoekers spelletjes. Voor haar is dit een moment van gezelligheid en ze krijgt energie van het praten met anderen. Sinds kort eet ze ook iedere woensdagavond mee in het eetcafĂŠ van het inloophuis. Het is voor haar betaalbaar en gezellig, het zijn avonden waar ze veel waarde aan hecht.
Minder eenzaam
Ans heeft nu twee momenten in de week dat ze zich minder eenzaam voelt. Ze overweegt voorzichtig of ze zich aan zal melden om als vrijwilliger achter de bar te staan en zelf de koffie voor andere bezoekers in te schenken. Hoewel ze nog niet zeker weet of ze dat durft, zou ze het wel erg leuk vinden. De activiteitenbegeleider van het inloophuis heeft haar aangeboden daar eens over te gaan praten met een trajectbegeleider. Misschien durft ze, binnenkort. In ieder geval gaat ze maandagmiddag weer scrabbelen.
13
6
Prestatieveld
Verlenen specifieke voorzieningen
Het verstrekken van specifieke voorzieningen, inspelend op de behoefte van een persoon, vloeit voort uit de algemene maatregelen. Doel is om voorzieningen te verlenen met het oog op het behoud en de bevordering van hun zelfstandig functioneren en hun deelname in de maatschappij. GGZ Friesland en MindUp verstrekken de volgende voorzieningen: ✓ Dagbesteding: dagprogramma op indicatie vanuit behandelingsplan of CIZ bijvoorbeeld voor volwassenen die niet kunnen werken door langdurige psychische aandoeningen of een verslaving; ✓ Activering / re-integratie naar maatschappelijke participatie en/of arbeid (zie ook prestatievelden 5, 7-maatschappelijke opvang, 8-bemoeizorg en 9-verslavingszorg); ✓ Woonbegeleiding (zie ook prestatievelden 7-maatschapelijke opvang en 9-verslavingszorg); ✓ Sociaaljuridische ondersteuning thuiswonende ggz-cliënten; ✓ Budgetteringshulp / schuldhulp. MindUp biedt verschillende individuele trajecten aan die aansluiten bij de specifieke behoeften van de patiënt. Activering/Trajectbegeleiding, participatieladder 1, 2 en 3 Het doel van dit traject is het bevorderen van participatie en integreren in de maatschappij. De trajectbegeleiding biedt mensen met psychiatrische beperkingen individuele ondersteuning/begeleiding bij het vinden van zinvol werk en dagbesteding.
14
Activering naar re-integratie en arbeid, participatieladder 4, 5 en 6 Het doel van dit traject is het re-integreren in maatschappelijke vaardigheden. Dit begint met het aanmelden bij een uitkerende instantie en een adviesgesprek. De patiënt kan aan het werk op een van de werkplaatsen van MindUp. Om aan te sluiten bij een reguliere werkplek en de gewenste vaardigheden zo realistisch mogelijk te oefenen, wordt eerst uitgegaan van een startplaatsing van minimaal vier dagdelen met een opbouw naar acht dagdelen. Gedurende het traject wordt een arbeidsvaardigheidsmeting afgenomen. Na zes maanden wordt er een eindrapport opgesteld met daarin eventueel verwijzing naar Individual Placement Support (IPS) 1 en 2. Deze trajecten duren maximaal 18 maanden. Woonbegeleiding GGZ Friesland biedt woonbegeleiding aan mensen met een psychiatrische stoornis in heel Friesland. Deze begeleiding richt zich op alle facetten die nodig zijn om succesvol zelfstandig te kunnen wonen en leven. De facetten zijn ingedeeld in thema’s, zoals bijvoorbeeld orde in huis en tuin, dagbesteding, accepteren van de handicap, gezond eten en leven, advies over omgang met budget. De begeleiding is ondersteunend en een mogelijke terugval wordt snel gesignaleerd. Waar nodig wordt de begeleiding tijdelijk uitgebreid of wordt de behandelaar geconsulteerd. Een combinatie van woonbegeleiding en structurerende dagbesteding geeft doorgaans het beste resultaat.
Zelfstandig wonen, mét begeleiding Sandra is een jonge vrouw met Borderlineproblemen, een ontwikkelingsstoornis en eetproblemen. Dit speelt al vanaf haar puberteit en zij is daarvoor ooit ook opgenomen bij de kind- en jeugdpsychiatrie van GGZ Friesland, nu bekend als Kinnik.
sombere stemming en perspectiefloos toekomstbeeld. Ze probeerde haar nare gevoelens weg te drukken door opeens heel veel te eten. Maar ook had ze soms suïcidale neigingen en stelde ze zich afhankelijk op. Dit bracht uiteindelijk meerdere crisisopnames met zich mee.
GGZ Friesland Wonen
Eigen huis
Nadat Sandra was opgenomen bij de kind- en jeugdpsychiatrie heeft ze het weer even thuis bij haar ouders geprobeerd. Maar door alle conflicten en escalaties was het niet meer mogelijk om daar te blijven wonen. Daarom ging ze over naar GGZ Friesland Wonen. Sandra woonde hier zelfstandig, maar er was altijd begeleiding in de buurt. Ook in de woonvorm waren de conflicten onvermijdelijk. Deze werden vaak veroorzaakt door Sandra’s
Drie jaar geleden is Sandra ontslagen uit de woonvorm. Nu woont ze in haar eigen huis, maar begeleiding heeft ze nog steeds. Dit noemen we begeleid zelfstandig wonen. De problemen zijn nog aanwezig, maar staan minder op de voorgrond.
Coaching en begeleiding
Elke week komt er iemand langs bij Sandra. De ene keer is dit haar persoonlijk begeleider, die bijvoorbeeld aandacht besteed aan onder andere haar dagpatroon, suïcidale gedachtes en onvrede. Weer een andere keer is het een woonbegeleider die haar ondersteuning biedt in de dagelijkse werkzaamheden in en om het huis. Daarnaast komt Sandra bijna dagelijks op het koffie-uurtje van GGZ Friesland Wonen. Het geeft haar een vertrouwd gevoel. Ook is ze in behandeling bij een psycholoog van GGZ Friesland. Deze persoon coacht haar en leert haar opkomen voor zichzelf.
15
7
Prestatieveld
Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en huiselijk geweld Maatschappelijke opvang betreft activiteiten zoals het tijdelijk aanbieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies. Dit aan personen die door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet meteen in staat zijn zich op eigen kracht staande te houden in deze maatschappij. Zoals de titel van het prestatieveld al aangeeft, valt specifiek de vrouwenopvang hier ook onder. GGZ Friesland zet als volgt zich in voor maatschappelijke opvang: ✓ Consultatie en/of deskundigheidsbevordering van medewerkers in de maatschappelijke opvang door middel van advisering, consultaties, cursussen of trainingen, zowel inhoudelijk als praktisch; ✓ Actieve participatie in ketenpartneroverleggen, casusoverleggen over huiselijk geweld en briefing Directe Hulp bij Huiselijk Geweld (DHHG). Dit voor een betere preventie en aanpak van huiselijk geweld. Zo wordt er gebruik gemaakt van de expertise en is GGZ Friesland contactpersoon voor en naar collega’s in verband met signalering en het opvolgen van signalen; ✓ Cursus Geweld de baas.
16
De politie heeft een melding ontvangen van huiselijk geweld. Het gaat om een gezin met twee kinderen van 11 en 15 jaar. Directe hulp is nodig. Aanleiding van deze melding is iets wat al een tijd speelt. Het gaat namelijk niet goed met de man des huizes, Gerard (43).
Spanningen
Vanaf zijn 18e werkt Gerard met veel plezier bij hetzelfde productiebedrijf. Totdat het financieel niet meer goed gaat. Steeds meer mensen worden ontslagen en uiteindelijk verliest ook Gerard zijn baan. Het ontslag brengt veel spanningen en somberheidsklachten met zich mee. Gerard lijkt zichzelf niet meer te zijn en tijdens oplopende ruzies thuis, wordt de sfeer steeds grimmiger. Tot het moment komt dat Gerard een keer zo woedend is, dat hij zijn vrouw Klaske hard in het gezicht slaat in het bijzijn van zijn dochters. Klaske schrikt zo, dat ze aangifte doet bij de politie.
Hulp
Bij Fier Fryslân wordt deze situatie in de dagelijkse briefing besproken. Omdat Gerard psychische klachten heeft, wordt de hulp ingeschakeld van Henk, hulpverlener bij GGZ Friesland, Polikliniek Forensische Psychiatrie. Via de telefoon neemt Henk contact op met het gezin. Henk wil in gesprek met het gezin om te kijken hoe het gaat na de uitbarsting van Gerard. Gerard gaat akkoord met dit gesprek. Hij wil wel praten, maar vooral om uit te leggen dat hij alles weer onder controle heeft en dat hulp helemaal niet nodig is. De aangifte van Klaske was gewoon een vergissing, is Gerard van mening.
Als je je baan verliest en daardoor ook jezelf Een gesprek
Wanneer Henk een bezoek brengt en Gerard de deur voor hem opent, staat daar een onrustige en zeer gespannen man. Henk ruikt ook een lichte alcoholgeur. Aan de keukentafel bespreekt Henk vervolgens de situatie met Klaske en Gerard. Klaske barst in tranen uit wanneer ze de angst uitspreekt dat de uitbarsting van haar man misschien niet eenmalig was. Gerard is de laatste tijd onherkenbaar voor haar geworden, het is niets voor hem om thuis te zitten. Gerard beaamt dat meteen, maar zegt daarbij ook dat het niet nog een keer misgaat. Ook denkt hij dat het niet nodig is om daarbij hulp te krijgen. Toch gaat hij akkoord met nog een bezoek van Henk.
Drie dagen later
Henk komt opnieuw langs bij het gezin om te kijken hoe het gaat. Gerard vertelt hem dat het toch best goed is om eens met iemand te praten, omdat hij veel spanning in zijn lijf voelt. Het is een veelvoorkomend gevoel, vertelt Henk hem. Meer mannen lopen hier tegenaan en daarom zijn er trainingen over hoe je met spanning kunt omgaan. Gerard wil hier wel meer informatie over en volgt uiteindelijk de training. Hier leert hij hoe het kan gebeuren dat er een gewelduitbarsting plaatsvindt en hoe hij dat in het vervolg kan voorkomen. Daarnaast praat Gerard met zijn vrouw Klaske over hun relatie en de communicatie tussen hen. Samen proberen ze een nieuw evenwicht te vinden in het gezin nu Gerard meer thuis is.
17
8
Prestatieveld
Openbare Geestelijke Gezondheidszorg
Het gaat in dit prestatieveld om het signaleren en aanpakken van risicofactoren op het gebied van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ), maar ook om het bereiken en begeleiden van risicogroepen en personen die kwetsbaar zijn en het maken van afspraken over de zorg met betrokken organisaties. GGZ Friesland is op verschillende manieren bezig om doelgroepen te bereiken en risicofactoren te signaleren en aan te pakken: ✓ Consultatie en/of deskundigheidsbevordering van medewerkers met betrekking tot wonen, zorg, welzijn, sociaal juridische dienstverlening en veiligheid. Doel is om de kennis en het inzicht te vergroten in de multiproblematiek, samenhangend met psychische/psychiatrische aandoeningen. Dit door middel van consultatie, advisering, cursussen en trainingen; ✓ Cursussen en trainingen, die gericht zijn op preventie van psychische/ psychiatrische en/of verslavingsproblematiek. Doel is de doelgroep
18
meer competent maken om het zelfherstellend vermogen te vergroten. Dit gebeurt via trainingen met verschillende werkvormen;
✓ Inloopspreekuren. Dit is een laagdrempelige manier voor de vraag naar advies en informatie. Er is geen afspraak voor nodig; ✓ Participatie in ketenpartneroverleggen (bijvoorbeeld Verslavingszorg Noord Nederland); ✓ Bemoeizorg. Dit gebeurt in samenwerking met Verslavingszorg Noord Nederland en is gekoppeld aan consultatie en advies in keten en netwerkverband. Doel is om signalen op te sporen en adequate zorg te bieden voor de doelgroep. Het einddoel is altijd het verbeteren van de kwaliteit van leven en het beste uit iemands leven te halen; ✓ Uitvoering van FACT-teams (functional assertive community treatment) voor volwassenen, jongeren en kinderen. Deze teams zijn er ook voor bemoeizorg. Er wordt gewerkt vanuit verschillende disciplines en er is hulp op alle levensgebieden.
Het vinden van een baan is niet altijd gemakkelijk Het gaat al een tijdje niet zo lekker met de 28-jarige David. Al een paar jaar is hij afgestudeerd van de Kunstacademie, maar het lukt hem maar niet om leuk en goed betaald werk te vinden. Daarnaast is hij sinds zijn afstuderen op al zijn sollicitatiegesprekken afgewezen. David is het nu goed zat. Vaak zit hij ’s avonds alleen op de bank en het voelt alsof de muren op hem afkomen. Dan zet hij keihard de muziek aan. Om rustiger te worden drinkt hij wat glazen alcohol en rookt hij een paar joints. Niets mis mee vindt hij.
De druppel
Op een avond staat de buurman op de stoep. Of het zachter kan. David wordt kwaad en schreeuwt dat de buurman kan oprotten. Als de buurman ziet dat David met een fles Jenever in de handen staat, ziet David een ernstige blik. De buurman vraagt opeens of het wel goed gaat met David. Daarop roept David dat hij met rust gelaten wil worden. De ochtend daarna staat de buurman weer op de stoep. Hij vertelt David dat het zo niet langer gaat en dat hij misschien eens met zijn huisarts moet praten. Als David de deur achter zich dichttrekt, lopen de tranen over zijn wangen. Wat nou als de buurman gelijk heeft?
Op zoek naar hulp
Uiteindelijk doet de buurman een melding bij de politie. Doordat er een vermoeden is van psychische problematiek, bespreekt de politie de situatie met het FACT-team (Functional Assertive Community Treatment) van GGZ Friesland. In FACT- teams werken hulpverleners vanuit verschillende disciplines samen in één team en bieden outreachend en intensief hulp op alle levensgebieden. Ze bemiddelen naar instanties, blijven contact houden en pakken alles aan wat nodig is om hun cliënten beter te laten functioneren. Dit team besluit de situatie te onderzoeken. Eén van de hulpverleners belt aan bij David en begint een gesprek met hem. Het wordt duidelijk dat hulp noodzakelijk is voor David. Als de hulpverleners aan David vragen wat hij zelf het liefst zou willen, antwoordt David dat hij graag een leuke baan wil, waar hij zijn creativiteit in kwijt kan. Daarop reageert het team: ‘Daar gaan wij jou bij helpen!’ Nu heeft David wekelijks gesprekken met een hulpverlener en daarnaast helpt het team hem om weer structuur te krijgen in zijn dagbesteding en huishouding. Ook volgt hij een training solliciteren. Het geeft hem goede energie en hij voelt zich ’s avonds niet meer zo onrustig.
19
9
Prestatieveld
Verslavingsbeleid en verslavingspreventie Ambulante verslavingszorg betreffen activiteiten bestaande uit ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen, en preventie van verslavingsproblemen. Dit is inclusief activiteiten in het kader van overlastbestrijding van overlast door verslaving. Voor GGZ Friesland is verslavingsproblematiek een belangrijk onderwerp. Hiervoor organiseert ze verschillende producten: ✓ Cursussen en trainingen voor medewerkers en geïnteresseerden over preventie/ vroeghulp bij psychische klachten of verslavingsproblematiek. In de trainingen komen verschillende werkvormen aan bod om inzicht te krijgen, verschillende manieren van denken te belichten, problemen op te lossen et cetera; ✓ Keten/indicatieoverleg met Verslavingszorg Noord Nederland, meewerken aan veiligheidshuizen, in gesprek met dak- en thuislozen en het aanpakken van overlast; ✓ Ook bemoeizorg wordt ingezet. Dit gebeurt in samenwerking met Verslavingszorg Noord Nederland en is gekoppeld aan consultatie en advies in keten en netwerkverband. Doel is om signalen op te sporen en adequate zorg te bieden voor de doelgroep. Het einddoel is altijd het verbeteren van de kwaliteit van leven en het beste uit iemands leven te halen.
20
Afstand nemen do
online go
Angela is net 20 geworden. Ze woont nog thuis, waar ze de laatste tijd veel conflicten heeft met haar ouders. Angela’s ouders zijn gelovig en vinden dat Angela te weinig naar de kerk gaat, te weinig met haar geloof doet. Angela is er eigenlijk maar klaar mee. Ze vindt zichzelf oud genoeg om te bepalen wat ze wel en niet gelooft. Op dit moment wil ze gewoon meer vrijheid.
Andere dingen dan school en ouders
Op school gaat het ook niet erg goed met Angela. Ze doet een kappersopleiding, maar vindt maar geen aansluiting bij haar klasgenootjes. Ze vindt ze maar stom. Daardoor komt ze vaak niet opdagen tijdens de lessen en zit ze liever online gokspelletjes te spelen op haar computer thuis. Hiermee verdient ze soms ook nog echt geld en dat geeft haar een kick. Zo vergeet ze even de dagelijkse, vervelende dingen. Dat Angela met de online gokspelletjes geld verdient, is leuk, maar er staat tegenover dat ze ook erg vaak geld verliest. Ze heeft meer geld nodig. Stiekem begint ze geld uit de portemonnee van haar ouders en jongere
en door
ne gokspelletjes zusje Iris te pakken. Zo kan ze toch blijven spelen en niemand zal het merken, denkt Angela.
Tijd voor hulp
Maar dat gebeurt wel. Na een tijd komen de ouders van Angela erachter dat geld steelt. Ze geeft aan dat ze al een tijd niet lekker in haar vel zit en eenzaam is. Ook biecht ze op dat ze erg veel bezig is met online gokspelletjes en
dat dat haar tijdelijk een beter gevoel geeft. Haar ouders schrikken daarvan. Ze gaan met Angela naar de huisarts en bespreken de situatie. De huisarts vermoedt dat de oorzaken vooral spelen op psychisch vlak en het ontwikkelen van een eigen identiteit. Hij verwijst door naar GGZ Friesland. Hier heeft Angela gesprekken met een psycholoog en volgt ze een groepstraining. Hier leert ze beter reageren op stressfactoren in haar omgeving en leert ze zichzelf beter uiten. Daardoor neemt het zelfherstellend vermogen toen en vermindert de kans op escalatie van de problematiek. Angela besluit de draad weer op te pakken op school. Ze hoeft tenslotte nog maar een klein jaar en dan kan ze toch nog kapster worden, iets waar ze altijd van heeft gedroomd. Voor het eerst in haar leven is ze echt trots op zichzelf.
21
Adressen GGZ Friesland
Meer informatie In deze brochure hebben we een deel van onze activiteiten binnen de prestatievelden van de Wmo laten zien. Maar we gaan graag met u in overleg over mogelijke ondersteuning binnen uw gemeente. Heeft u vragen of wilt u meer informatie over de activiteiten van GGZ Friesland, Kinnik en MindUp? Of wilt u een afspraak maken om te bespreken wat wij voor u kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op. U kunt een mail sturen naar wmo@ggzfriesland.nl. Kijk ook op: www.ggzfriesland.nl www.mind-up.nl www.kinnik.nl
22
Aanmelding GGZ Friesland Sixmastraat 2 8932 PA Leeuwarden Tel. 058 28 48 777 aanmelding@ggzfriesland.nl Leeuwarden Sixmastraat 2 8932 PA Leeuwarden Tel. 058 28 48 888 Drachten Compagnonsplein 1 9202 NN Drachten Tel. 0512 58 89 57 Heerenveen Kastanjelaan 1 8441 NC Heerenveen Tel. 0513 61 90 00 Sneek Hegedyk 2 8601 ZR Sneek Tel. 0515 43 62 24 Franeker Burg. J. Dijkstraweg 6 8801 PG Franeker Tel. 0517 39 86 00
kind en jeugd GGZ
Aanmelding MindUp Jacob Catsstraat 2 8913 CM Leeuwarden Tel. 058 244 92 40 info@mind-up.nl
Aanmelding Kinnik Swingmastate 1 8925 LD Leeuwarden Tel. 058 267 89 99 info@kinnik.nl
Leeuwarden Jacob Catsstraat 2 8913 CM Leeuwarden Tel. 058 234 75 30
Leeuwarden Swingmastate 1 8925 LD Leeuwarden Tel. 058 267 89 99
Drachten Tramlaan 4 9201 HX Drachten Tel. 0512 52 43 01
Drachten Compagnonsplein 1 9202 NN Drachten Tel. 0512 53 22 11
Heerenveen Uhlweg 7 8441 AG Heerenveen Tel. 0513 64 85 10
Heerenveen Parallelweg 5 8441 AR Heerenveen Tel. 0513 684 221
Sneek Tingieterstraat 16 8601 WJ Sneek Tel. 0515 43 35 12
Sneek Hegedyk 2 8601 ZR Sneek Tel. 0515 43 62 00
Franeker Burg. J. Dijkstraweg 6 8801 PG Franeker Tel. 0517 39 87 75
23
Afdeling Communicatie GGZ Friesland, november 2011
24