Boekenverslaving: vissen, reizen, wetenschap

14

BOEKENVERSLAVING: VISSEN, REIZEN, WETENSCHAP

Boeken, wie leest er nog boeken? en wat specifieker, wie leest er nog visboeken? is dat een uitstervend ras? Ben ik nog een van de laatste der mohikanen? De tijd zal het leren…

onlangs ontving ik nog het tweede boek van michel verlaak ‘verweerde zielen’ , over het vissen met kunstaas, de geschiedenis achter sommige aasjes, doorspekt met heerlijke anekdotes.

De BeginJaren van Het ‘moDerne’ karpervissen…

In de beginperiode van mijn fanatieke karperjaren, halverwege de jaren 70, begin 80, verslond ik de boeken van Rini Groothuis, dromend over dikke karpers, karpers die ik nog nooit gezien had, laat staan gevangen. Al snel volgden de eerste Engelse boeken. Het waren opwindende tijden met de opkomst van de boilie, zelfhaaksystemen en de uitvinding van de hair. Maar het waren toch altijd de meer verhalende boeken die mij grepen, niet loslieten. ‘The Carp Strikes Back’ van Rod Hutchinson, maar meer nog ‘Carp Now And Then’ met daarin ook verhalen over buitenlandse trips, Franse avonturen op het toen nog mythische Cassien. Dat viel samen met mijn pionieren in Frankrijk halverwege de jaren 80. Avonturen, reizen die mij ook naar voormalig Joegoslavië voerden en mij toen al op Lake Bled deden belanden. Pionieren, eerst op karper, later ook op meerval en comizo-barbelen in centraal Spanje. Reizen en vissen werd steeds meer een rode draad en dat gold ook voor de boeken die ik las. Die werden steeds avontuurlijker, steeds meer reis-gerelateerd.

ultieme reisvisBoek

Verhalen en artikelen over de machtige mahseer in India verslond ik, dat moest ik ook een keer doen, daar moest ik ook heen. Een eerste trip naar het zuiden, naar de Kaveri rivier, volgde en ik ving mijn eerste golden mahseers. Geen monsters, maar toch… Maar toen het boek van Jeremy Wade en Paul Boote uitkwam, ‘Somewhere Down the Crazy River’ , over hun avonturen aan de voet van de Himalaya, op zoek naar de golden mahseer, de Himalaya mahseer, werd de drang alleen maar groter. Een boek dat ik inmiddels talloze keren heb herlezen, een klassieker over vissen, maar vooral over reizen en pionieren… en afzien. Dat laatste doen ze zeker in het tweede deel van het boek waarin ze hun avonturen beschrijven over hun tijd in Congo, op zoek naar de ‘horror’ , de goliath tigerfish. Weken, maanden hebben ze aan die reizen gespendeerd, Jeremy Wade heeft er toen zelfs zijn huis voor verkocht! Helaas is dit boek nog heel moeilijk te krijgen. Ik had er ook een pocketversie van die ik had meegenomen naar mijn eerste trip naar de Ramganga in Noord-India, ter inspiratie. Heel mooi om te lezen dat zij daar al jaren eerder waren geweest en stekken beschreven waar ik op dat moment aan het vissen was. Ik ving toen mijn eerste grote golden mahseer en twee monsterlijke goonch. De ‘afgelezen’ pocketversie heb ik tijdens die trip geruild voor een oud boek ‘The Angler in Northern India’ uit 1914. Ik las met verbazing hoeveel mahseers en goonch er toen in de rivieren daar zwommen, haast onvoorstelbaar… Nu was je blij als je paar mahseers zag zwemmen, meest kleinere.

ongeloofliJk om te leZen Hoeveel maHseers en goonCH er een eeuw geleDen ronDZwommen.

Jungle Boeken

Later, toen ik ook meer en meer trips naar de Amazone jungle ondernam, begon ik ook meer en meer over de rivieren daar, de jungle, te lezen. Ook van ontdekkingsreizigers, natuuronderzoekers uit de 19e en begin 20e eeuw, zoals Alexander von Humboldt.

Maar ook recentere boeken van bijvoorbeeld Redmond O’ Hanlon, over zijn reizen naar de Amazone, de jungle van Congo en Borneo, waren ook altijd heerlijk om mee te nemen, hilarisch af en toe. Ook die heb ik ondertussen al tal van keren gelezen…

Maar ik verzamelde ook meer wetenschappelijk getinte boeken, bijvoorbeeld over het trekgedrag van Amazone meervallen. Interessante kost, zeker als je weet dat sommige Amazone meervallen een paaitrek ondernemen van meer dan 5000 km naar toevoerstomen diep in Peru.

De eitjes, de jonge vissen in wording, laten zich vervolgens weer 5000 km stroomafwaarts drijven richting de monding van de Amazone om daar op te groeien. Bizar!

Jammer dat er nog nauwelijks onderzoek is gedaan naar de grote Amazonemeervallen als de piraiba, jau en roodstaartmeerval. Soorten die economisch minder van belang zijn, maar waarvan men het idee heeft dat er steeds minder rondzwemmen, zeker de grote exemplaren.

iConisCHe vissen

De boekenkast werd de laatste twee decennia steeds meer gevuld met (semi)wetenschappelijke boeken, met name over iconische vissoorten als de steur, de blauwvintonijn, zalm en kabeljauw, maar ook over bijvoorbeeld de nijlbaars die na uitzetting in het Victoriameer in Oeganda het hele ecosystemen overhoop heeft gegooid. Heel interessant om te lezen en tegelijkertijd ook heel treurig. Want wat een terugkerend thema in al die boeken is, is de historie van hoe het vroeger gesteld was met deze vissen. En vroeger was soms nog niet eens zo heel lang geleden… Die boeken laten stuk voor stuk zien hoe erbarmelijk slecht het met de meeste visbestanden is gesteld als we dat in een historisch perspectief plaatsen en hoe snel die visbestanden achteruit kunnen gaan, kunnen hollen, soms al binnen twee decennia. Door vervuiling, vernietiging van habitat en paaiplekken door de bouw van dammen, maar vooral ook door overbevissing met desastreuze gevolgen. Dat gebeurde vroeger al met de beperkte middelen, beperkte technieken, die vissers toen hadden… nu met de nieuwste sonartechnologie en grote verwerkingsschepen, moderne vriesinstallaties en niet te vergeten gestegen vraag en prijzen, is het niet zo gek dat visbestanden in rap tempo verdwijnen.

Beroepsvissers wijzen graag naar 1020 jaar geleden en zeggen al gauw dat het weer beter gaat, maar ze zouden de huidige situatie eens moeten vergelijken van bijvoorbeeld net na de Tweede Wereldoorlog toen er relatief weinig kon worden gevist, of nog langer terug toen men bijna over de ruggen van paairijpe kabeljauwen kon lopen in Newfoundland. Nu, na alle inspanningen van de laatste decennia om de kabeljauwstand daar weer een beetje terug te krijgen, zwemmen er nog steeds alleen kabeljauwtjes van gulformaat. Het ecosysteem heeft een klap gehad die het nooit meer te boven is gekomen.

Zalm, een iConisCHe vis waar Het HarD mee aCHteruit gaat. tegenwoorDig vinDen we Dit al vriJ groot!

niJlBaars uit oeganDa. vissenD op De ramganga in noorD-inDia.

neDerlanDse visseriJ

Met veel interesse heb ik ook diverse boeken over de beroepsvisserij op onze rivieren en het IJsselmeer en voormalige Zuiderzee gelezen. Over de visserij van nu, maar vooral over vroeger, over de historie. Ongelooflijk soms om te lezen hoeveel vis er ooit rondzwom, de rivieren optrok om te paaien, de ondiepe, relatief warme Zuiderzee introk. Enorme scholen met haring en ansjovis. Grote steuren én zalmen. In de 18e en 19e eeuw trokken er meer dan 100.000 zalmen per jaar de Rijn en Waal op. Kun je je het voorstellen? In de hoogtijdagen van de Zuiderzeevisserij aan het einde van de 19e, begin 20e eeuw waren er 2000 vissersboten actief waar 3500 gezinnen van leefden. Meest nog zeilboten, maar ook de eerste gemotoriseerde schepen. Met de bouw van de Afsluitdijk en inpoldering van de Zuiderzee werd alles anders… uiteindelijk werd het een immens groot, zoet binnenmeer waar de snoekbaars, eigenlijk een exoot, zich goed thuis voelde in het toen nog troebele water.

De zalmvisserij stortte binnen 50 jaar helemaal ineen. Door overbevissing. Later kwam daar nog de vervuiling bovenop en ondertussen liggen er zoveel dammen, waterkrachtcentrales en andere obstakels dat de weinige zalmen die er nog rondzwemmen op zee hun paaigebieden niet meer kunnen bereiken. Triest om te lezen…

rooDstaartmeerval

Maar ik lees ook hoopgevende berichten en artikelen over de terugkeer van de steur, de toegenomen blauwvintonijn-bestanden in de Middellandse zee, dammen die opgeblazen worden, jonge zalmen die uitgezet worden, verbeterde waterkwaliteit. Nu alleen hopen dat al die vissen de netten van de beroepsvissers kunnen ontwijken, de mazen in het net vinden. Daar zijn beroepsvissers heel goed in!

UPDATE ’S-GRAVENHAAGSE VLIEGVISSER 17

We moeten flexibel zijn en snel kunnen schakelen in coronatijd. Zo schreef ik in de vorige Update nog enthousiast dat we weer op onze vertrouwde dinsdagavond open zouden zijn, maar in de tussentijd zijn we toch van de dinsdagavond via de zaterdagochtend weer in een lockdown terecht gekomen. Waaruit we nu weer langzaam hopelijk de omgekeerde weg terug zullen gaan vinden. Toch zijn er gelukkig wel een aantal activiteiten geweest op de club en hebben we ook nog wat uitjes gehad. In de wintermaanden richten wij ons altijd op snoeken en het wintervoorn vissen. Daarom stond Calvin Coolen op het programma in november en het onderwerp was snoekstreamers binden. Dit als voorbereiding op een gezamenlijk visuitje, waarover later meer. Er was die avond een behoorlijk grote groep deelnemers aanwezig. De groep bestaat meestal uit deelnemers die mee willen binden plus een groepje toeschouwers. Deze avond was er vooral een grote groep die mee wilde binden met Calvin. Voordeel hiervan is natuurlijk dat je aan het einde van de avond ook nog een paar mooie streamers mee naar huis kunt nemen. Calvin maakte bij het binden van de streamer gebruik van een bijzondere haak. De Ahrex GB predator swimbait die met de haakbocht en punt naar boven staat (weedless haak). Bij deze haak kun je zelf met een tangetje de punt nog een klein beetje zijwaarts buigen. Dit zou ervoor moeten zorgen dat de snoek beter gehaakt wordt en je dus minder kans op missers zou hebben. Het resultaat van de avond was een binddemonstratie van twee mooie streamers. Samen met een inzicht in juiste materiaalkeuze en een kijkje in de gedachten van een echte roofvisser (Calvin). In opvolging van het snoekstreamers binden zijn we een week later gezamenlijk gaan snoekvissen in Haastrecht. Er was weer een grote opkomst en iedereen stond te popelen om van start te gaan. Bij de lunch bleek dat het aantal gevangen snoeken zeer beperkt was gebleven. Iets dat jammer is maar natuurlijk kan gebeuren. Wel waren er verschillende missers, volgers en losgeschoten snoeken te melden. Het aantal gevangen snoeken was beperkt tot drie. Na de lunch zijn een aantal vissers nog even doorgegaan in de hoop nog wat te kunnen toevoegen aan dit lage aantal. Gelukkig is dit zeker nog met een snoek erbij gelukt. Op de app ontvingen we nog een fraai 1 seconde durend videootje van Perry met een snoek die nog op de valreep gevangen was. Het binden van voornvliegjes kon helaas door de strengere coronamaatregelen niet doorgaan. De uitjes die hieraan gekoppeld waren echter wel. Voorn vissen in Bunschoten en Gouda. Over het vissen in Gouda kun je meer lezen in het stukje dat Arnold hierover geschreven heeft. Een bindcursus staat voor dit jaar nog op onze wensenlijst. We hopen dat het ons gaat lukken om deze nog in het voorjaar te organiseren rond april/mei. Als je interesse hebt in het volgen van deze cursus kun je dit alvast bij ons kenbaar maken. Wij houden je dan op de hoogte. Inmiddels zijn we weer open en hopen dat te kunnen blijven. Op het moment van schrijven de zaterdagochtend. Tegen de tijd dat jullie dit lezen hopen we weer terug te zijn op onze vertrouwde dinsdag avond. Maar voor de meest actuele informatie en ons programma bezoek je de website, https://ghvgroenehart.nl/de-sgravenhaagse-vliegvisser/

Jan ockhorst