Welkom in het theater van de kunst.
Project Ontwikkelings-, en inrichtingsplan experimenteel stadspark Metaal Kathedraal, gemeente Utrecht
Metaal Kathedraal
Giel Bongers 05-11-2014
Project Ontwikkelings-, en inrichtingsplan experimenteel stadspark Metaal Kathedraal, gemeente Utrecht
Metaal Kathedraal
Colofon
4
METAAL KATHEDRAAL
Opdrachtgever Maureen Baas (de Metaal Kathedraal) Hogeschool Van Hall Larenstein Opdracht Project Ontwikkelings-, en inrichtingsplan experimenteel stadspark Metaal Kathedraal, Utrecht Auteur Giel Bongers 910129001 T3T Vormgeving/ Illustraties/ Afbeeldingen Giel Bongers, Tenzij anders vermeld bij afbeelding Begeleiding/ beoordeling Ard Middeldorp (Coรถrdinatie en Ontwerp) Ben ter Mull (Referentiestudie en multimediale technieken) Hans Smolenaers (Ontwerp) Adrian Noortman (Ontwerp) Natascha van der Ban (Beplantingen) Jolie Kusters (Beplantingen) Lilian van Oosterhoudt (Ontwerptechnische uitwerkingen) Freek Rurup (Ontwerptechnische uitwerkingen) Michel Simons (ICT/Sketchup)
giel bongers
5
Voorwoord
6
METAAL KATHEDRAAL
Voor u ligt de eindrapportage van het Project Ontwikkelings-, en inrichtingsplan experimenteel stadspark Metaal Kathedraal, Utrecht. Door middel van analyse, visie en het concept is er een masterplan ontwikkeld. Dit masterplan is vervolgens in verschillende schaalstappen verder uitgewerkt en doorgedetailleerd. Daarbij is rekening gehouden met materiaalkeuze en beplanting. Graag bedank ik de betrokken docenten van, Van Hall Larenstein voor de prettige samenwerking en de nodige kennis gedurende het ontwerptraject. Speciaal te noemen mevr. M. Baas voor het mede mogelijk maken van deze ontwerpopdracht. Deze rapportage is onderdeel van de module Tuinarchitectuur aan de hogeschool van Hall Larenstein te Velp, Ik wens u als lezer veel leesplezier toe en hoop dat u overtuigd raakt van dit masterplan. Arnhem 5 november 2014
Giel Bongers
giel bongers
7
Inhoudsopgave
8
METAAL KATHEDRAAL
Colofon Voorwoord Opdracht omschrijving 1. Totstandkoming Masterplan 1.1 Vraagstelling/ opgave 1.2 Analyse 1.2.1 Metaal Kathedraal in zijn context 14 1.2.2 Historie 1.2.3 Metaal Kathedraal 1.2.4 Rijnvliet 1.3 Uitgangspunten 1.4 Algemene Visie 2. Inpassing in Rijnvliet 2.1 Inpassings-visie 2.2 Inpassings-concept 2.3 Inpassingsplan 3. Masterplan Metaal Kathedraal 3.1 Visie 3.2 Concept 3.3 Plankaart 3.4 Masterplan in hoofdlijnen 3.5 Zonering 3.6 Grondvlak 3.7 Infrastructuur 3.8 Watersysteem
12 14 17 18 20 23 24
27 27 28
31 32 34 35 36 38 42 44
3.9 Groenstructuur 3.10 Bebouwingsstructuur 3.11 Totaaldoorsnede 3.12 Sfeerimpressies
4. Deeluitwerkingen 4.1 Deeluitwerking waterkant/terras 4.1.1 Doorsnede-aanzicht 1 4.1.2 Stalen rijplaten terras 4.1.3 Onderbeplanting griend 4.2 Deeluitwerking coulisse 4.2.1 Haakse spoorwegkruising 4.2.2 Doorsnede 2 4.2.3 Doorsnede-aanzicht 2 5. Fasering & Kosten 5.1 Faseringsvoorstel 5.2 Kosten 6. Bijlage(n)
46 48 50 52
60 61 62 63 64 65 66 67
69 69 71
giel bongers
9
Opdrachtomschrijving In dit hoofdstuk wordt kort toegelicht wat de opdracht inhoudt en wat er door de opdrachtgever en school van mij verwacht wordt.
10
METAAL KATHEDRAAL
Ontwerpopdracht In deze ontwerpopgave wordt er van mij gevraagd om een masterplan op te stellen. Hierbij moet er accent gelegd worden op de onderbouwing op basis van een verdieping van de opgave/ vraagstelling, analyse van het projectgebied en zijn context, visie- en conceptvorming en het (door)ontwerpen op basis van modellen en varianten m.b.t. verschillende aspecten en schaalniveaus. Bij de uitwerking ligt het accent op een samenhangende en goed onderbouwde keuze en toepassing van materialen en beplanting, deze zal ik vervolgens door middel van (principe-)profielen en (principe-)details toelichten. Thema en opgave Als thema voor de ontwerpopgave is gekozen voor duurzame transformatie van het (rand-)stedelijk gebied, met een speciale focus voor bijzondere plekken en initiatieven voor kunst en cultuur die als katalysator en inspirator kunnen dienen voor plannen, die als gevolg van de economische crisis tot stilstand zijn gekomen en/of dienen te worden herzien. Van de landschapsontwerper vraagt dit een andere manier van denken met andere ontwerpvoorstellen dan we tot nu toe meestal gewend waren.
Ontwerpopgave in hoofdlijnen De ontwerpopgave betreft: Het opstellen van een masterplan voor de transformatie en herinrichting van de Metaal Kathedraal en zijn omgeving, mede op basis van de ideeën en wensen van de opdrachtgever en de eigen (veld-)inventarisatie. In hoofdlijnen zijn de volgende wensen van belang voor het op te stellen ontwerp: • Het benutten en optimaliseren van de (potentiele) waarde van de Metaal Kathedraal als bijzondere verblijfs- en ontmoetingsplek. Een plek met een culturele programmering waar kunstenaars werken en experimenteren met nieuwe duurzame technologieën en recycling. • Een experimenteel organisch park met een flexibele inrichting met ruimte voor vernieuwende voedselproductie, beeldende kunst, waterrecreatiespeelplekken en horeca; • Het realiseren van een park dat een integraal onderdeel wordt van een zelfvoorzienend duurzaam energiesysteem met een sociaal participatief en interactief programma; • Optimale ruimtelijke/ functionele inpassing van de Metaal Kathedraal in zijn omgeving m.b.t. zichtlijnen, aansluiting op route-, groen- en waterstructuren, gewenste programmaonderdelen, herkenbaarheid en uitstraling naar de omgeving.
De Metaal Kathedraal Aan de Zuidwestzijde van Leidsche Rijn (de grootste VINEX-wijk van Nederland) bevindt zich aan de Leidsche Rijn de Metaal Kathedraal. De voormalige R.K. Kerk en metaalfabriek is vanaf 2011 getransformeerd tot het nieuwe culturele MEKKA van Utrecht. Een initiatief van theatermaakster Maureen Baas. Op de website wordt de Metaal Kathedraal als volgt omschreven: In dit bizarre en prachtige pand huist een autonome broedplaats. Het nieuwe Mekka voor Utrechtse makers, kunstenaars en performers! Deze broedplaats opent haar kerkdeuren voor de NIEUWE culturele religies… Ze stimuleert samenwerking zowel lokaal, nationaal als internationaal. De Metaal Kathedraal is beschikbaar voor het creëren van installaties, exposities, mixed media extra vaganzas, het maken van voorstellingen, geven van workshops, als dependance, maar ook als locatie voor fotoshoots, bruiloften, bedrijfsevenementen, De Metaal Kathedraal biedt ontegenzeggelijk veel mogelijkheden en meer…! Een unieke monumentale locatie waar artistiek ondernemers uit verschillende disciplines met werk kunnen experimenteren, elkaar kunnen ontmoeten en inspireren. Geinspireerd vanuit: TA Opdrachtomschrijving Metaal Kathedraal 2014
giel bongers
11
1. Totstandkoming masterplan In dit hoofdstuk wordt de totstandkoming van het masterplan uitgelicht. Er is gekeken hoe de Metaal Kathedraal in zijn context ligt en hoe de huidige structuur op het terrein is. Van daaruit is door middel van de bevindingen en de uitgangspunten de visie opgesteld.
12
METAAL KATHEDRAAL
1.1 Vraagstelling/ opgave: Vanuit de Metaal Kathedraal is er behoefte aan een samenhangend ontwerpvoorstel dat houvast biedt voor de toekomstige ontwikkelingen op het terrein en in relatie tot de wijk Rijnvliet. Theatermaakster & eigenaresse (Maureen Baas) heeft met dank aan haar vermogen tot ‘vrij denken’ een wensen-/ideeënlijst samengesteld die eindeloos lijkt De specifieke vraagstelling wordt door mij geïnterpreteerd als: Ontwikkel de buitenruimte tot een flexibel/dynamisch en experimenteel cultuurpark dat relaties aangaat met de omgeving en die mensen die daar werken. De ontwikkeling van het park zie ik als een proces met continue verandering door participatie, creatie en educatie van kunstenaars i.s.m. stadsbewoners.
Meerdere projecten en ideeën op een paar vierkante meter.
giel bongers
13
1.2 Analyse
Leidsche Rijn Centrum met een grootstedelijk voorzieningenniveau
1.2.1 Metaal Kathedraal in z’n context De Metaal Kathedraal (rode stip) is gelegen in Utrecht in de toekomstige wijk Rijnvliet. Rijnvliet is een van de laatste gebieden in Leidsche Rijn (grootste VINEX-wijk van NL) die nog ontwikkeld moet worden. Door de ontwikkelingen van Leidsche Rijn is de positie van de Metaal Kathedraal praktisch in het topografische middelpunt van Utrecht komen liggen.
Haarrijnseplas
Haarrijnseplas en Máximapark als belangrijke recreatieve voorzieningen van het stadsdeel
SH O P
SH OP
Jaarbeurs
BUS FC Utrecht
Vergeleken met de meeste andere wijken van Leidsche Rijn, ligt Rijnvliet relatief dicht bij de binnenstad. Ook is die wijk via de Stadsbaan direct aangesloten op de A2 en de A12. Langs de wijk loopt een HOV-baan die zorgt voor een snelle busverbinding met Utrecht centrum. Aan de noordzijde van de Metaal Kathedraal ligt de Rijksstraatweg waarlangs de Leidsche Rijn stroomt. Een gebied dat zich kenmerkt door veel volwassen groen en veelal karakteristieke monumentale bebouwing.
Rijnenburg
Woonboulevard
Park Rijnenburg is in de toekomst de groene introductie van het buitengebied
A2, A12 en knooppunt Hooggelegen zorgen voor een optimale bereikbaarheid op nationaal, regionaal en lokaal niveau Wonen in Rijnvliet op regionaal niveau
Rijnvliet op regional niveau. (Bron: Stedenbouwkundig plan Rijnvliet)
13
Stedenbouwkundig Plan Rijnvliet 17.04.2012
De Metaal Kathedraal, gelegen aan de Leidsche Rijn.
14
Meerdere routes voor alle mogelijke modaliteiten maken het centrum van Utrecht goed bereikbaar
SH O P
Máximapark
Recreatieve langzaam verkeerroute langs de Leidsche Rijn naar het buitengebied
metaal kathedraal
Het weidelandschap ten zuiden van de Metaal Kathedraal.
Van oudsher vormt de Leidsche Rijn een belangrijke verbinding tussen de stad en het buitengebied. In eerste instantie is de Leidsche Rijn gegraven voor de ontginning van kom- en veengebieden. Vanaf de twaalfde eeuw vinden ontginningen plaats waardoor een regelmatige verkaveling is ontstaan die nu nog steeds zichtbaar is. Het zou een groot verlies zijn als dit historische cultuurlandschap verloren zou gaan. Interessant aan dit analysekaartje vind ik het verkavelingspatroon dat niet haaks op de Leidsche Rijn aansluit. Aan de zuidzijde van de Leidsche Rijn staat een karakteristieke en soms monumentale lintbebouwing, nagenoeg alle bebouwing in dit lint staat georiĂŤnteerd op de verkavelingsrichting. Het opvallende gebouw van de Metaal Kathedraal staat als zeldzaamheid georiĂŤnteerd op de Leidsche Rijn. De Metaal Kathedraal in zijn huidige context.
Verkavelingspatroon 1849 (Bron: www.watwaswaar.nl).
Het zou interessant zijn om met deze verdraaiing in richtingen verder te ontwerpen.
Verkavelingspatroon heden (Bron: Van Hall Larenstein).
GIEL BONGERS
15
Dat de kerk haaks op de Leidsche Rijn staat en dus noord-zuid georiënteerd is, is voor een kerk niet zo gebruikelijk. Normaal zit de entree aan de westzijde en het koor aan de oostzijde. Door deze oriëntatie ontstaat er vanuit de straat aan de overkant van de Leidsche Rijn een psychologische zichtlijn die door de kerk heen tot aan het carré loopt. Fysiek zal deze zichtlijn zeer moeilijk waarneembaar zijn omdat de deuren van de kerk niet altijd open staan en door de perspectivische werking is de deur aan de andere kant van de kerk zeer klein geworden(zie foto: Entree). De zichtlijn kan wel tijdens het volgen van deze lijn beleefd worden doordat je telkens een nieuwe ‘ruimte’ betreedt en weer een nieuwe ziet opdoemen.
Oriëntatie en zichtlijn van de Metaal Kathdraal.
Aanzicht
16
Entree
METAAL KATHEDRAAL
Terrein
1.2.2 Historie: In 1480 wordt er voor de eerste keer gesproken over een kapel aan de Rijksstraatweg De Meern. Op de kadastrale kaart van 1832 is een complex ingetekend als een langgerekt geheel evenwijdig aan de Leidsche Rijn. De kerk zal waarschijnlijk nauwelijks de uiterlijke kenmerken van een kerk gehad hebben. In juli 1857 kreeg Herman van den Brink de opdracht een nieuwe kerk te bouwen. in 1860 ingewijd door pastoor Jacob Johannes Keuken en kreeg de naam Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart. Een kerkhof, van 14 are en 60 centiare maakt deel uit van het complex.
Vanaf 1977 kwam de ‘kerk’ in handen van metaalfabriek METAK. Er is werk gedaan voor Brederode, Douwe Egberts en de Spoorwegen. Om goed te kunnen functioneren is de zolder verstevigd voor de takelinrichting. en NU slaan de handen in een. De twee werelden komen eindelijk samen. Want er is huist een religie op de Rijksstraatweg 20 onder de naam : Metaal Kathedraal. Deze naam verhaalt direct de rijke geschiedenis van dit unieke pand. Onder 1 uniek dak tref je een metaal fabriek en kerk met hammerbeam spant aan. Vormgegeven door architect H.J.van den Brink.
Het is een van de eerste neogotische kerken in Nederland en is heel waardevol om zijn bijzonder kapconstructie, een zogenaamde ‘hammerbeamroof’ of steekbalkenkap. Dit 14de eeuwse idee is uit Engeland afkomstig en wel uit het Westminster Palace. Daar kon hij 20 meter overspannen. De overspanning van deze kerk is 12 meter.
De metaal fabriek heeft het pand bezemschoon opgeleverd en in maart 2011 wordt het pand gehuurd door kunstenaars. Het nieuwe Mekka in de Meern!
In 1941 werd de kerk verkocht voor fl. 95000,00 aan de Hollandse Zijspanfabriek van de Amsterdamse firma J.A. Bon. A.J. Brinkhof verbouwde hem vervolgens tot fabriek voor fl. 20.000,00. Een van de verkoop-voorwaarden van de bisschop was dat het gebouw er niet meer als een kerk mocht uitzien. Het personeel was erg toegewijd want het dak werd eens door hen gerepareerd en ook het kerkhof werd door hen onderhouden.
Waar vroeger verbintenis ontstond middels religie, zorgt nu cultuur voor verbinding in de directe en omliggende gemeenschap. De ruige schoonheid van het pand is een inspiratiebron voor velen en zorgt voor kruisbestuiving en verrijking. De emotionele waarde van het unieke pand wordt gekoesterd. Oude bezoekers keren terug en delen herinneringen.
In de jaren 70 kwamen de zijspannen uit Rusland op die goedkoper waren. Op het laatst waren er nog maar twee man personeel. In 1975 moest Jan de fabriek sluiten. Hij is datzelfde jaar overleden.
Cultuur zwaait de scepter en deze nieuwe pastoors van deze tijd voeren een eigentijdse beleid.
Bron tekst en afb.: http://metaalkathedraal.wordpress.com
giel bongers
17
18
• Kracht: Flexibiliteit
• Zwakte: Randen zijn dicht geslibd.
• Kans: Verrijdbare elementen.
• Bedreiging: Te veel projecten op postzegel.
METAAL KATHEDRAAL
1.2.3 Metaal Kathedraal: De Metaal Kathedraal zelf is ook bezig met de planvorming voor de ontwikkeling van het terrein. De ideeĂŤn die in dit plan vastgelegd liggen zijn de belangrijkste wensen. Deze zijn ook al bestemd en aangeduid. Respect voor het stadium en de ideeĂŤn van de Metaal Kathedraal vind ik heel belangrijk. En aanduidingen van oppervlaktes en afmetingen wil ik overnemen wanneer mogelijk.
Recente luchtfoto (Bron: Van Hall Larenstein).
Nieuwe situatie met bestemming en aanduidingen (Bron: Concept, Ruimtelijke onderbouwing Metaal Kathedraal, Utrecht).
giel bongers
19
1.2.4 Rijnvliet: Rijnvliet wordt een woonwijk met een duidelijk eigen karakter: de wijk profiteert van veel bestaand water in de omgeving. Bestaande bomen worden waar mogelijk ingepast en geven meteen sfeer. Door de wijk komt een grote waterloop -De Vliet- te liggen waardoor vier kleinschalige buurtjes ontstaan. De woningen zijn individueel herkenbaar in een samenhangend architectuurbeeld. Door samen te werken en flexibiliteit te behouden voor toekomstige ontwikkelingen komt het plan optimaal tegemoet aan de woonwensen van de huidige woningzoekende in de regio Utrecht. In Rijnvliet komen circa 1.050 woningen en een basisschool. Daarnaast is er ruimte voor enkele bedrijven en een kantoor. Rijnvliet is een woongebied met voornamelijk grondgebonden woningen, maar ook enkele appartementen. Het plan legt de hoofdlijnen vast voor de verdere ontwikkeling van Rijnvliet. Het plan geeft onder andere aan waar woningen komen, hoe de verkeersstructuur is en hoe de openbare ruimte eruit gaat zien. Het stedenbouwkundig plan is voor de ontwikkelende partijen het kader waarbinnen zij hun bouwplannen opstellen. Het gebied waarop Rijnvliet ontwikkeld wordt kent een lange (Romeinse) historie. Sinds het einde van de jaren negentig van de vorige eeuw heeft in Leidsche Rijn op grote schaal archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Tijdens de aanleg van een bouwput aan de Ouderijnseweg is ontdekt dat de Limes dwars door de wijk Rijnvliet loopt.
Stedenbouwkundig plan voor de wijk Rijnvliet door Bureau De Zwarte Hond uit Rotterdam (Bron: Stedenbouwkundigplan Rijnvliet)
20
metaal kathedraal
Limes HOV baan
tsroute naar Leidsche Rijn centrum
Fietsroute naar Utrecht binnenstad
werking van het
werking van het
• Gezicht van de wijk aan de Rijksstraatweg.
Ecologische verbinding Rijnenburg - Strijkviertelplas - Park Voorn
Fietsroute naar Rijnenburg
Hoofdwatergang
Fietsroute naar Leidsche Rijn centrum
Fietsroute naar Utrecht binnenstad
Letschertweg
sferen het plangebied Fietsroute naar Rijnenburg anzelf overgaat in zijn
Ecologische verbinding Rijnenburg - Strijkviertelplas - Park Voorn
Aansluiten op en doortrekken van bovenplanse structuren
De wijk moet een gezicht krijgen aan de Rijksstraatweg door middel van een grote openbare ruimte. De wijk voegt zich in de lintbebouwing door middel van een Geenruime harde grens, maar logische en na groene entree. aansluiting op de randen
Limes Hoofdwatergang
Letschertweg el van een grote erderop langs de e groene entree. Deze
HOV baan Fietsroute naar Utrecht binnenstad
en op en doortrekken van bovenplanse structuren
Geen harde grens, maar logische en natuurlijke Fietsroute naar Rijnenburg
Gezicht van de wijk aan de Leidsche Rijn / Rijksstraatweg
aansluiting op de randen
en omgeving
Dit kan er voor zorgen n er zo geen interactie ollectieve programma trale plek gesitueerd s.
oornamelijk uit jn deze opgenomen in bomen verplant kunnen k het nodige groen egraafplaats). Deze
Hoofdwatergang Letschertweg
Aansluiten op en doortrekken van bovenplanse structuren
aansluiting op de randen
Ruimtelijke uitgangspunten
Er zijn een aantal ruimtelijke uitgangspunten opgesteld voor de uitwerking van het stedenbouwkundig plan Rijnvliet. • Geen harde grens, maar logische aansluiting op de randen.
e vorm van de • Gezicht van de wijk aan de Rijksstraatweg. in. Hierdoor krijgt de • Programmatische kern van de wijk, verbinding tussen wijk en omgeving. mmatische kern van de wijk: verbinding tussen enis. • Bestaand groen handhaven en gebruiken.
omgeving
Geen harde grens, maar logische en natuurlijke
Bestaand groen handhaven en gebruiken
• Kwaliteit Strijkviertelplas koppelen aan de wijk. • Waterstructuur verbinden. • Entrees auto en fiets: geen eiland, maar netwerk. • Gebruik maken van bestaand hoogteverschil en ondergrond. bouwkundig Plan Rijnvliet 17.04.2012 • Flexibiliteit aan westrand als uitgangspunt. • Belang van Kop van Rijnvliet op verschillende schaalniveaus.
Programmatische kern van de wijk: verbinding tussen wijk en omgeving
Stedenbouwkundig Plan Rijnvliet 17.04.2012
Kwaliteit Strijkviertelplas koppelen aan de wijk
• Programmatische kern van de wijk, verbinding tussen wijk en omgeving.
Het collectieve programma van deze woonwijk zoals de school, BSO en de Metaal Kathedraal zijn Gezicht van de wijk aan de Leidsche Rijn / R op een centrale plek gesitueerd.
• Bestaand groen Bestaand groen handhaven en gebruike handhaven en gebruiken. • Waterstructuur verbinden. De weidegrond, boomgaard en het carré van Lindes rondom de begraafplaats krijgen een prominente plek binnen het ontwerp. Het 19water beleefbaar maken voor bewoners
Programmatische kern van de wijk: verbinding tussen wijk en omgeving
Bestaand groen handhaven en gebruiken giel bongers
Kwaliteit Strijkviertelplas koppelen aan de w
21
22
metaal kathedraal
1.3 Uitgangspunten: - Een samenkomst creëren op het terrein tussen de richting van de Leidsche Rijn en de verkavelingsrichting. - Het moet een kunst&cultuur enclave worden temidden van een cultuurlandschap. - De 3 historische thema’s van het terrein: Cultuur, Geloof en Industie samenvoegen tot een nieuw thema. - De Indeling van het terrein moet zo flexibel zijn dat nagenoeg alle wensen en ideeën van Maureen op het eigen terrein ondergebracht kunnen worden. (niet alles tegelijk) - Het terrein moet een theatrale functionaliteit hebben.
giel bongers
23
24
metaal kathedraal
1.4 Algemene visie: De Metaal Kathedraal is een hoogtepunt voor kunst&cultuur voor Utrecht. Een vrije plek die multifunctioneel en flexibel gebruikt kan worden. De ultieme plek om kunstenaars van verschillende disciplines aan het werk te zien. Naast kunst is het ook een locatie waar ruimte is voor o.a. locatietheater. Dit geheel wordt gevangen in een groen raamwerk. Nieuwbouwwijk ‘Rijnvliet’ zal als etalage gaan fungeren voor de Metaal Kathedraal. Vice versa zal de Metaal Kathedraal identiteit gaan geven aan Rijnvliet. Deze combinatie zal bijdragen aan de verkoop van de woningen. Aan het stedenbouwkundige plan worden een aantal kleine wijzigingen gedaan zodat een gedeelte van het omliggende cultuurlandschap behouden blijft rondom de kunst&cultuur enclave. Ook zal het huidige landschap door een aantal kleine wijzigingen beter zichtbaar gaan worden dieper in de toekomstige wijk.
Het terrein zal een eenheid vormen waar een vaste zonering met een flexibele structuur aanwezig is. Het bestaande carré en de bestaande waardevolle bomen zullen worden gerespecteerd. Het carré zal worden versterkt door het aan de 3 zijden waar Rijnvliet aan grenst voldoende ruimte te geven. Een groot deel van het terrein zal worden beplant met verschillende soorten Salix omdat dit een soort is die snel groeit, veel verschillende verschijningsvormen kent en gebiedseigen is vanwege de hoge grondwaterstand. Tot slot zal het ontwerp geslaagd zijn als het een dynamisch terrein wordt welke zal blijven ontwikkelen en veranderen waardoor het interessant is om het vaker te bezoeken.
giel bongers
25
2. Inpassing in Rijnvliet In dit hoofdstuk worden de aanpassingen aan het stedenbouwkundigplan van Rijnvliet aan u gepresenteerd. Het plan is oorspronkelijk ontworpen door ‘De Zwarte Hond’. Ik heb een aantal aanpassingen aan het stedenbouwkundige plan doorgevoerd waardoor de wijk en de Metaal Kathedraal elkaar gaan versterken.
26
METAAL KATHEDRAAL
2.1 Inpassings-visie:
2.2 Inpassings-concept:
Uiterst interessant is de situering van de voormalige Kerk, deze staat haaks op de richting van de Leidsche rijn. In tegenstelling tot de meeste bebouwing in deze lint, zij staan juist met de richting van de verkaveling mee. Opmerkelijke hieraan is dat de kerk noord-zuid geplaatst is, wat niet gebruikelijk is. Nomaliter zit de entree aan de westzijde. Deze verdraaiing in richtingen wil ik op het terrein van de Metaal Kathedraal laten terugkomen.
Ik ga het stedenbouwkundige plan over de huidige luchtfoto leggen, deze twee situaties ga ik dan zo optimaal mogelijk vervlechten tot een samenhangend geheel. De vervlechting tussen de verschillende richtingen worden alleen op het eigen grondgebied van de Metaal Kathedraal zichtbaar gemaakt door middel van beplanting/ open ruimte.
De sloten, dus de lange lijnen van het weidegebied zo veel mogelijk behouden in de wijk. Hierdoor toon je respect voor het weidegebied en voor het stedenbouwkundig plan. De Metaal Kathedraal en de wijk Rijnvliet kunnen elkaar nu en in de toekomst gaan versterken. Nu versterken: Nu Rijnvliet nog niet gebouwd is kan de Metaal Kathedraal de omgeving alvast verlevendigen waardoor de wijk een potentiĂŤle interessante plek wordt om te gaan wonen. Versterken in de toekomst: Door op het terrein kunst te vervaardigen en dit te exposeren in de wijk worden de Metaal Kathedraal en de wijk een etalage voor elkaar.
Vormconcept voor de inpassing in Rijnvliet
GIEL BONGERS
27
Huidige situatie van het plangebied (Bron: Van Hall Larenstein).
28
metaal kathedraal
Het originele stedenbouwkundige plan van ‘Bureau De Zwart Hond’ (Bron: Van Hall Larenstein).
2.3 Masterplan Rijnvliet
schaal 1:2000
Belangrijke structuren in de huidige situatie vind ik de langwerpige kavels die gescheiden worden Verdraaiing wijkontsluitingsweg. door middel van afwateringsslootjes. Interessant t.b.v. historische landschapsis dat deze niet haaks op de Leidsche Rijn georibeleving ënteerd zijn. Ik heb respect voor het stedenbouwkundig plan dat er ligt. Met een paar kleine aanpassingen kan ik veel van het huidige landschap terugbrengen in Verbreding van het huidige slootje. de wijk. Met respect voor het huidige landschap en voor het stedenbouwkundig plan is het gelukt om het terrein van de Metaal Kathedraal vrij in het (cultuurlijke) weidelandschap te laten liggen, geheel omsloten door water. Door deze aanpassingen Geen nieuwe bomen planten langs aan het stedenbouwkundig plan, is dit behoudit gedeelte van de limesweg om schaal 1:2000 het vergezicht te behouden. den stukje weidelandschap de groene openbare schaal 1:2000 ruimte die entree biedt tot de wijk via het historische landschap. schaal 1:2000 Door twee lange verkavelingslijnen door te trekken in de wijk ontstaan er zichtlijnen en connecInfrastructuur gedeeltelijk afsluiten schaal 1:2000 ties met Metaal Kathedraal. Door de toegangsweg voor autoverkeer. Weilanden rondom het Carré niet bebouwen. te verdraaien gaat deze mee met de verkavelingsrichting, creëert het een zichtlijn en neemt het je voordat je de wijk binnenkomt mee door het oude weidelandschap met zicht op de Metaal Kathedraal. Verkavelingssloot doortrekken in stedenbouwkundig plan.
schaal 1:2000
Het aangepaste stedenbouwkundige plan i.r.t. de Metaal Kathedraal.
Aansluiting op de omgeving met zicht op de Kathedraal en vrije wandelmogelijkheden over het terrein en de weilanden. De lichtgrijze route langs het terrein op is alleen voor fietsverkeer bestemd. giel bongers
29
3. Masterplan Metaal Kathedraal In dit hoofdstuk wordt het masterplan aan u gepresenteerd. Het masterplan is vanuit de analyse, de gevormde visie en het concept ontwikkeld. Na het verduidelijken van het masterplan zal er verder worden ingegaan op de beplanting, de materialisatie en om het ruimtelijk te verduidelijken zal dit hoofdstuk worden afgesloten met een aantal sfeerimpressies.
30
METAAL KATHEDRAAL
3.1 Visie Het hoofd-idee voor het terrein van de Metaal Kathedraal komt voort uit de historie, de identiteit van de eigenaresse en de mensen die er werken.
• Kunst&cultuur hoogtepunt voor Utrecht. • Ontmoetingsplek: kunstenaars & bezoekers.
• Materialisatie verwijzend naar historie.
De eigenaresse (Maureen Baas) is van beroep theatermaakster, zij kan haar beroep momenteel niet uitoefenen vanwege de alle randzaken die gemanaged moeten worden op het terrein. Het zou toch geweldig zijn als Maureen in de toekomst een terrein heeft dat fuctioneert en eruit ziet als een theater. Het theater wordt gematerialiseerd met industriële materialen die verwijzen naar de sfeer en de historie van de Metaal Kathedraal. Containers, spoorrails, gebroken puin enz. Het terrein wordt beplant met verschillende soorten Salix. Salix is een plant die veel voorkomt in dit landschapstype met een hoge grondwaterstand. Het sluit hierdoor aan op de sfeer en de ondergrond van de omgeving. Tevens is het een goedkope soort die fl exibel ingezet en beheerd kan worden.
• Groen raamwerk (PNV).
• Flexibiliteit d.m.v. functies op het spoor.
GIEL BONGERS
31
Idee-concept Metaal Kathedraal (Trans-Siberische spoorweg panorama dat in 1900 werd vertoond bestond uit vier bewegende schermen, die elk aan een verschillende snelheid voorbij kwamen. De toeschouwers zaten in echte treinwagons terwijl ze het panorama bekeken. De “reis�, vergezeld van geluidseffecten en een vertelling, duurde 45 minuten. Bron: http://www.lowtechmagazine.be
32
metaal kathedraal
3.2 Concept Het zou toch geweldig zijn als Maureen in de toekomst een terrein heeft dat werkt en eruit ziet als een theater. Dit idee ga ik vormgeven door de principes van een theater te gebruiken op het terrein. Het theater wordt gevormd door de zichtas te gebruiken als podium-strook. Deze wordt begrensd door Wilgengrienden. Deze grienden doen dienst als coulisse, de verplaatsbare decorstukken kunnen in en uit deze coulisse worden geplaatst. Door deze verplaatsbaarheid kan altijd het gewenste beeld worden gecreëerd. Bijna alle wensen/ideeën van Maureen kunnen worden ingezet als verplaatsbaar decorstuk. De term coulissen komt uit het theater. Een coulis is een beweegbaar vaak beschilderd decor en bevindt zich op de zijkant van het toneel. Ook in het spreekwoord ‘Achter de coulisse’ voel je het verborgene en geheime. Bron: Wikipedia
Vorm-concept Metaal Kathedraal
giel bongers
33
Voorplein Metaal Kathedraal voorzien van een gebroken puin verharding met een dubbele strook Stelcon-platen vanaf de weg naar de entree. Dit pad wordt begeleid door hoge zuilvormige Wilgen.
3.3 Plankaart
Achterplein voorzien van een gebroken puin verharding. In deze verharding staan hoge zuilvormige Wilgen die de neogotische architectuur van het hoofdgebouw weerspiegelen en de as begeleiden.
De Horeca-voorziening heeft een terras aan de oever van het nieuwe watersysteem en is gevormd uit stalen rijplaten.
Alle huidige en toekomstige functies kunnen op een wagon-onderstel op de verschillende spoorbanen worden gezet waardoor er een fl exibel en dynamisch systeem ontstaat.
Een loods waarvan de wanden zijn gemaakt van gestapelde 12m lange zee-containers, dient als opslag, werkplaats en kan eventueel ook gebruikt worden als theaterlocatie.
De portaalkraan die op het terrein aanwezig is zal gebruikt gaan worden om materialen aan- en af te voeren, ateliers/functies van spoor te wisselen en als gigantische gordijnrail.
Het Wilgengriend dient als coulisse voor de ateliers/functies, hier kunnen zij zich terugtrekken of geplaatst worden om het middenterrein leeg te maken.
Het middenterrein heeft naast de fl exibele ateliers/ functies ook vaste ‘decorstukken’ in de vorm van Waterwilgen.
Schaal 1:000
Het carré behoudt zijn huidige sfeer en functie. Een fl exibele plek voor stilte, meditatie, theater, kamperen enz.
Het aangrenzende weiland met oude hoogstamfruitbomen blijft behouden evenals de knotwilgen langs de sloot.
34
METAAL KATHEDRAAL
3.4 Ontwerp in hoofdlijnen
Zonering
Entree/ tribune
Grondvlak
Routing/Infrastructuur
Waterstructuur
Groenstructuur
Bebouwingsstructuur
Verharding
Podium/ Coulisse Backstage Gras
GIEL BONGERS
35
3.5 Zonering
Entree/ tribune
Podium/ Coulisse Backstage
De kathedraal is het centrum van de entreezone
36
METAAL KATHEDRAAL
Het podium is een open strook op de zichtlijn.
Het carrĂŠ dat als backstage fungeerd, zal zijn huidige serene sfeer behouden.
3.6 Grondvlak
Verharding
Gras
Een dubbele rij stelconplaten vanaf de Rijksstraatweg naar de hoofdentree zorgen voor een industriĂŤle uitstraling en een begeleiding van de zichtlijn.
Gebroken puin is een goedkoop verhardingsmateriaal en komt heel ruig en industrieel over. Het is ook meteen een solide fundatie voor latere ontwikkelingen.
Het gehele verhardingsoppervlakte (op de stelconplaten na) van de Metaal Kathedraal bestaat uit een gebroken puin verharding. Dit grondvlak zal richting het carrĂŠ en op plekken waar ook een lage gebruikersintensiteit heerst, in de loop der jaren weer overgroeid worden door gras. deze ruige uitstraling past goed bij de sfeer die het terrein mag krijgen. Wanneer op plekken de gebruikersintensiteit plotseling verhoogd wordt is daar alvast een goede ondergrond aanwezig.
GIEL BONGERS
37
Afwatering totale grondvlak Het oppervlaktewater van het terrein wordt zoveel mogelijk geloosd op het griend, de Wilgen en de onderbeplanting van het griend kunnen het oppervlaktewater globaal zuiveren voordat het verder bezinkt of in het watersysteem terecht komt. De sloot rondom de parkeerplaats zal een brede rietkraag mogen houden om het water dat hierin komt te kunnen filteren. De grienden hebben een natuurlijke overstort in de omliggende sloten bij extreme buien of langdurige regenval.
Afwateringskaart Metaal Kathedraal
38
metaal kathedraal
Grondbalans totale grondvlak Een gesloten grondbalans krijgen is in dit ontwerp onhaalbaar omdat er veel verhardingsmateriaal aangebracht moet worden. Deze hoeveelheid aan verhardingsmateriaal is nodig om het terrein jaarrond toegankelijk te houden voor bezoekers en voertuigen. Door het ontgraven van het griend en de fundatie van de spoorlijnen komt er veel grond vrij, deze grond is waarschijnlijk vervuild door de voormalige metaalindustrie. Deze grond kan elders gesaneerd worden waarna de Wilgen op het terrein de overgebleven vervuiling gedeeltelijk kunnen aanpakken.
2018m2 Dit oppervlakte bestaat al uit menggranulaat of hier hoeft niets afgegraven te worden vanwege bestaande verharding die verwijderd wordt.
5056m2 Dit oppervlakte wordt bedekt met menggranulaat waardoor er circa 20cm afgegraven dient te worden.
1500m2
Dit oppervlakte wordt ingevuld door het Wilgengriend, de Wilgen moeten relatief nat staan maar niet altijd blank staan vanwege muggen. De grondwaterstand is hier gemiddeld -0,50meter dus zal dit oppervlakte tot -0,30meter worden afgegraven.
963m2 Dit oppervlakte zal met menggranulaat worden gevuld om als fundering te fungeren voor de spoorlijnen en het restaurant. Het cunet voor deze fundatie zal uitgegraven worden tot -0,50 meter.
4558m2 Dit oppervlakte zal gaan bestaan uit water. Met een gemiddelde grondwaterstand van -0,50 zal dit oppervlak tot zeker -1,00 meter moeten worden ontgraven.
10 stuks Grondbalans Metaal Kathedraal
giel bongers
Op een aantal plaatsen binnen het nieuwe ontwerp staan nog solitaire bomen die gehandhaafd gaan worden. Onder de kroonprojectie mog niet gegraven worden vanwege het wortelgestel. Hierdoor zullen er bijvoorbeeld in het griend een aantal ‘eilandjes’ ontstaan.
39
3.7 Infrastructuur
Rijksstraatweg (hoofdweg) bestaat uit asfalt.
40
METAAL KATHEDRAAL
De fietspaden worden gemaakt van beton dat verwijst naar de betonpaden die de koeien van en naar de stal begeleidde.
De parkeerplaats bestaat net als de rest van het grondvlak uit een gebroken puin.
3.8 Waterstructuur
De Noordzijde van het plangebied grensd aan de Leidsche Rijn
Nagenoeg het hele terrein is omsloten door water, dit heeft als voordeel dat het terrein reageert op zijn omgeving en er nagenoeg geen hekwerk nodig is om het terrein af te kunnen sluiten.
GIEL BONGERS
41
3.9 Groenstructuur
Hoge ranke Salix alba zuilen refereren naar de neogotische architectuur van de kathedraal.
42
METAAL KATHEDRAAL
Een Wilgengriend dat verwijst naar de natte ondergrond doet dienst als coulisse, een dichte bosschage dat fl exibel beheerd kan worden om te kunnen reageren op alle ontwikkelingen.
Het carrĂŠ behoudt zijn huidige uitstraling en sereniteit.
Beplaningsvisie Het beeld dat ik voor ogen heb voor de Metaal Kathedraal en zijn directe omgeving is een groene enclave die thuis hoort in dit landschap met een cultuurhistorische uitstraling. Het terrein van de Metaal Kathedraal zal er vooral in de verticale richting uitspringen terwijl het omliggende weidelandschap zorgt voor de horizontale onderlegger. In dit gehele gebied zullen zo veel mogelijk bestaande bomen gehandhaafd worden. Ook wanneer deze bomen zich al in de aftakelingsfase bevinden. Op het terrein van de Metaal Kathedraal staat een historisch Linde-carré dat het kader van een voormalige begraafplaats is, dit is een belangrijke hoofdstructuur binnen het terrein. Ook een aantal solitaire bomen op het terrein hebben een belangrijke spirituele waarde. Op de rest van het terrein moet de beplanting ervoor zorgen dat het gebied een dynamische en theatrale functie krijgt. Dit zal verkregen worden door het gebruik van wilgen in verschillende soorten en verschijningsvormen. De compositie en het beheer die met deze verschijningsvormen gemaakt gaat worden draagt bij aan het theatrale thema van het terrein. De toe te passen verschijningsvorm voor de coulisse is een griend van Salix alba, in het entree-gebied komen hoge Salix alba zuilen en los over het ‘podium’ gestrooid staan solitaire Salix caprea. Er is gekozen voor deze verschillende Salix-soorten omdat ze op deze natte ondergrond van nature voorkomen en een uniforme uitstraling verzorgen. Het beheer zal ook een theatrale gedachte hebben, er kan gekozen worden om eens in de zoveel jaar de coulisse in z’n geheel te snoeien zodat er veel openheid ontstaat en er veel massa af komt voor een nader te bepalen gebruik. Er kan bijvoorbeeld ook gekozen worden om het op een coulisse manier te snoeien. Het grondvlak van de coulisse maar vooral wanneer deze gesnoeid zijn bestaat er een rijk bloeiende kruidenvegetatie. Inspiratiebeelden voor de toe te passen beplanting (Bron: www.pinterest.com)
giel bongers
43
Groenstructuur Het grootste gedeelte van de huidige bomen zal gehandhaafd kunnen worden in het nieuwe ontwerp. De bomen die verwijderd moeten worden moeten dit omdat ze bijvoorbeeld midden in de zichtas staan waar de portaalkraan moet gaan passeren. Ook een rij bomen naast het carrĂŠ moet verwijderd worden om het carrĂŠ beter zichtbaar te maken vanuit de wijk. De laatste lange rij bomen die verwijderd moeten worden, moeten dit vanwege de verbreding van de sloot. Nieuwe bomen staan voornamelijk rondom de parkeerplaats en voor en achter de kathedraal.
44
metaal kathedraal
Wilgengriend Sfeer en functie Het griend moet vooral heel dicht zijn zodat het tunneltjes/coulisse creëert rondom de spoorrails die het griend binnen komen. Waardoor de verplaatsbare functies van het terrein uit het zicht gehaald kunnen worden. De dunne twijgen na een snoeibeurt zijn vooral geschikt voor vlechtwerkzaamheden. Grienden die om de vijf jaar worden geoogst produceren zwaardere takken zijn voor vele doeleinden geschikt, van stelen voor gereedschap tot het vlechten van zinkstukken. Uiterlijk Twee stroken die bestaan uit een monocultuur van Salix alba (en een aantal gehandhaafde solitaire bomen). Sortiment en aanleg Het griend bestaat uit enkel Salix alba. Een wilgenstek van circa 1,5 meter lang en “duimdik” wordt op c.a. 1 meter onderlinge afstand in de grond geduwd. Kosten Het voordeel van Wilgen is dat het zo makkelijk groeit en je hoeft geen plantmateriaal in te kopen. Tijd en beheer Drie jaar na aanplant wordt de stek op de gewenste hoogte (circa 25cm.) gekapt. Zo’n 3 jaar later staan er veel meer takken op en wordt er weer gekapt. Dit kappen behoort schuin en steeds een stukje hoger te gebeuren. De wilg wordt om de 2 tot 4 jaar gekapt en dus in de loop der jaren steeds hoger en dikker, dit gedurende tientallen jaren. Uiteindelijk wordt hij zo oud en misschien ook rot. Dan wordt deze oude knotwilg vervangen door een nieuwe wilgenstek en begint de levensloop van voor af aan. Een jaarlijks afgezet griend wordt snijgriend, twijgwaard of twijggrond genoemd. Een hakgriend is een griend die om de 5 jaar wordt afgezet.
GIEL BONGERS
45
3.10 Bebouwingsstructuur
De Metaal Kathedraal is het hoofdgebouw van het terrein.
46
METAAL KATHEDRAAL
Opslag is er altijd nodig op een terrein waar kunstenaars werken. Een loods als deze is fl exibel en multifunctioneel.
Verplaatsbare ateliers/ functies kunnen in vele materialen en vormen toegepast worden.
Materialenvisie Voor het kiezen van de materialen heb ik vooral gekeken naar wat er in de huidige situatie aanwezig is. Daarnaast heb ik gekeken naar de historie van de Metaal Kathedraal. In de huidige situatie viel mij op dat er veel gebroken puin is gebruikt als verhardingsmateriaal en veel staal wordt gebruikt om projecten te realiseren. Als ik naar de historie van de Metaal Kathedraal kijk, valt mij op dat er in de periode dat metaalfabriek METAK er gevestigd zat er geproduceerd is voor de Nederlandse Spoorwegen. Hierdoor is mijn keuze gevallen op gebroken puin, spoorrails en andere industriĂŤle materialen zoals stalen rijplaten, stelconplaten en stalen profielen.
Inspiratiebeelden voor de toe te passen materialen (Bron: www.pinterest.com)
giel bongers
47
Verplaatsbare elementen De verplaatsbare elementen die zich over de rails kunnen bewegen kunnen verschillende functies huisvesten zoals: ateliers, beheerderswoning, overnachtingsmogelijkheden, retail, kleinschalige stadslandbouw, helofytenfilter, upcycle station, tribune, podium. In principe kunnen alle wensen en ideĂŤen van Maureen op het spoor gevestigd worden. Dit zal in de loop der tijd zich blijven ontwikkelen waardoor het een dynamisch beeld ontstaat en er bijna altijd plek is voor nieuwe initiatieven, zolang deze maar niet grondgebonden zijn. Op de afbeeldingen hiernaast staan een aantal manieren waarop de verplaatsbare elementen geĂŻnspireerd kunnen worden.
Inspiratiebeelden voor de verplaatsbare elementen (Bron: www.pinterest.com)
48
metaal kathedraal
Railstructuur
De rails op het terrein van de Metaal Kathedraal krijgen van noord naar zuid gezien een steeds grotere tussenmaat. Dit ritme wordt functioneel onderbroken door een spoorlijn die de opslagloods binnen loopt, dit om hier droog te kunnen werken, goederen aan en af te kunnen voeren en eventueel zelfs voor locatietheaters of dergelijke. Spoor steekt de parkeerplaats op om goederen aan & af te voeren en de sfeer van het terrein aan te kondigen.
Spoor nabij het terras steekt als het ware als een vlonder over het water.
Het zuidelijkste spoor ligt gedraaid ten opzichte van de rest, de reden hiervoor is dat er op deze manier een aantal meter ruimte ontstaat tussen het griend en het carré. Dit spoor loopt parallel aan de sloot en via een container die dwars op het spoor staat is er een verbinding tussen het carré en de rest van het terrein. De portaalkraan die al op het huidige terrein aanwezig is kan zich over de zichtas op en neer bewegen om goederen aan en af te voeren, ateliers/functies te verplaatsen naar een andere spoorlijn en om als kader/gordijnrail te fungeren voor het podium. Het podium/ de zichtas moet ten alle tijden ontruimd ‘kunnen’ worden waardoor alle ateliers/functies in het griend/ de coulisse komen te staan. Dit geeft als richtlijn mee dat hier alleen verplaatsbare elementen geplaatst dienen te worden.
Spoor steekt over het water het weiland in om een andere beleving te creëeren.
Het griend/ de coulisse biedt plaats aan ateliers waarbij een ‘vaste’ werkplek nodig wordt geacht. zij kunnen in het griend een steigerconstructie (max. 6x3 meter) plaatsen. Deze werkplek is vanuit de kathedraal niet zichtbaar wat voor een rustig beeld zorgt. Het zijn juist plekjes die je wilt ontdekken, tegelijkertijd loop je de kunstenaar tegen het lijf wat tot interessante ontmoetingen kan leiden.
giel bongers
49
3.11 Totaaldoorsnede schaal 1:1000
Entree/ Tribune
50
METAAL KATHEDRAAL
Podium/ Coulisse
Backstage
GIEL BONGERS
51
3.12 Sfeerimpressies
52
metaal kathedraal
Op deze afbeelding is een potentiĂŤle opstelling van de verplaatsbare elementen gesimuleerd. De elementen staan willekeurig verdeeld over het podium waardoor er een speels en flexibel beeld ontstaat.
Plattegrond van de hiernaast gesimuleerde opstelling.
giel bongers
53
54
metaal kathedraal
Op deze afbeelding is de verplaatsing van de elementen gesimuleerd. Ze kunnen zelf over de rails bewegen of door de portaalkraan op een ander spoor gezet worden. Hierdoor ontaat er flexibiliteit waardoor er een wisselend beeld blijft ontstaan.
Plattegrond van de hiernaast gesimuleerde opstelling.
giel bongers
55
56
metaal kathedraal
Op deze afbeelding is gesimuleerd hoe de verplaatsbare elementen opgesteld kunnen staan wanneer de podiumstrook ‘leeg’ moet zijn voor eventuele evenementen/ festiviteiten of andere intiatieven. Hierdoor ontstaat er een karakteristiek en sereen decor.
Plattegrond van de hiernaast gesimuleerde opstelling.
giel bongers
57
4. Deeluitwerkingen In dit hoofdstuk ben ik verder gaan inzoomen op belangrijke en interresante plekken binnen mijn ontwerp. De coulisse met de spoorrails is het hart van mijn ontwerp en door zijn opzet ook zeer interresant om onder andere verder uit te werken.
58
METAAL KATHEDRAAL
Dit zijn twee interressante plekken om verder uit te werken en toe te lichten. Het interressante aan deze plekken is de strakke overgang naar het water, het kruisen van de sporen en hoe het griend in elkaar steekt.
Locaties van de deeluitwerkingen.
GIEL BONGERS
59
Natuurlijke oeverbeplantingsstrook die de overgang wat verzacht.
4.1 Deeluitwerking waterkant/ terras
Stalen rijplaten (verschillende formaten) als flexibele terrasondergrond. Spoor loopt over een steigerconstructie door over het water.
gebruikte rails en dwarsliggers op formaat: normaalspoor (1,435m)
Gebroken puin als verhardingsmateriaal.
gebruikte damwandelementen voor een IndustriĂŤle sfeer. Doorsnede 1
Schaal 1:200 60
metaal kathedraal
4.1.1 Doorsnede-aanzicht 1
De vuistregel voor damwandconstructie is: Bij een onverankerde damwand moet er twee derde van de totale lengte onder de grond zitten. Dus van de totaal 2,5 meter, moet er 1 meter onder de grond zitten om stevigheid te creĂŤren.
Locatie van deeluitwerking 1.
GIEL BONGERS
61
4.1.2 Stalen rijplaten terras Door het terras anders te materialiseren dan de rest van de verharding wordt er een aparte plek gecreĂŤerd. Deze plek kan door de flexibele toepassing van stalen rijplaten het formaat krijgen die in de loop der tijd nodig zal zijn. Stalen rijplaten zijn in 7 formaten in omloop: 4.00m x 1.00m x 10.00mm (320 kg) 5.00m x 1.00m x 10.00mm (400 kg) 5.00m x 1.20m x 10.00mm (480 kg) 5.00m x 1.50m x 15.00mm (900 kg) 6.00m x 1.50m x 15.00mm (1080 kg) 6.00m x 1.80m x 15.00mm (1300 kg) 5.00m x 2.45m x 18.00mm (1800 kg)
Voorbeelden van een vlakte met stalen rijplaten (Bron: www.pinterest.com)
62
metaal kathedraal
4.1.3 Onderbeplanting griend & Natuurlijke beplantingsstrook Hiernaast staan een aantal planten die zich bij goede omstandigheden als onderbegroeiing van het griend of in de natuurlijke beplantingsstrook bij het terras kunnen vestigen. Senecio sarracenicus
Scutellaria galericulata
Chamaenerion angustifolium
Impatiens noli-tangere
Arctium minus
Geranium purpureum
Epipactis helleborine
Heracleum sphondylium
Angelica archangelica
Glechoma hederacea
Cardamine amara
Ranunculus auricomus
Veronica chamaedrys
Angelica archangelica
trifolium pratense
Voorbeelden van potentiĂŤle beplanting (Bron: www.carnissegrienden.nl)
GIEL BONGERS
63
4.2 Deeluitwerking coulisse
Locatie van deeluitwerking 2.
64
METAAL KATHEDRAAL
4.2.1 Haakse spoorwegkruising. Zover mij bekend is bestaan er geen haakse kruisingen voor spoorwegen. Dus na wat onderzoek en logisch denkwerk ben ik tot deze principeoplossing gekomen. Een spoorwiel heeft een fl ens aan de binnenzijde zodat het voertuig op het spoor blijft. Dit is natuurlijk op een haaks kruispunt lastig omdat deze fl ens naast de rail loopt. er moeten dus openingen gemaakt worden zodat deze fl enzen doorgang kunnen vinden. Deze openingen mogen niet ten koste gaan van de stevigheid en de veiligheid.
GIEL BONGERS
65
4.2.2 Doorsnede 2
66
metaal kathedraal
4.2.3 Doorsnede-aanzicht 2
GIEL BONGERS
67
5. Fasering & Kosten In dit hoofdstuk doe ik uitspraken over de fasering en de kosten die gelden voor de realisatie van het masterplan.
68
METAAL KATHEDRAAL
5.1 Faseringsvoorstel In een nadere uitwerking van dit ontwerp zal een meer gedetailleerde planvorming plaatsvinden. Omdat de ontwikkeling van dit ontwerp en de omliggende wijk een lange looptijd zullen hebben dient er niet alleen een goede fasering te komen, maar zal er ook de nodige flexibiliteit in acht worden genomen. Het masterplan gaat uit van nu bekende omstandigheden, maar het is niet uitgesloten dat hierin in de loop van de tijd veranderingen kunnen optreden. Onder andere kan worden gedacht aan wijzigingen in de woningprogrammering van Rijnvliet of veranderende regelgeving etc. Dit masterplan vormt wel het toetsingskader voor verdere uitwerking, maar zal door eventuele toekomstige ontwikkelingen onverbindend zijn. Een plan wat ontwikkeld wordt moet feitelijk en economisch uitvoerbaar zijn. Aangezien er hier sprake is van een dynamische groep ondernemers is alles nog niet 100% uitgekristalliseerd. Er zullen in de toekomst nog afspraken gemaakt moeten worden met gemeente en andere grondeigenaren (projectontwikkelaars) over verwezenlijking van het masterplan. De beschikbaarheid van de gemeentelijke gronden lijken voorlopig gewaarborgd. De realisatie zal gefaseerd plaatsvinden. De concrete inrichting zal vormgegeven worden in
samenwerking met buurtbewoners, creatieve ondernemers en lokale aannemers. De realisatie is mede afhankelijk van de financiële situatie van de Metaal Kathedraal en de beschikbaarheid van gebruikte materialen die voor de realisatie nodig zijn. Bij fasering is het belangrijk dat de dragende elementen van het plan als eerst gerealiseerd worden. Aangezien het podium voor het beeld zeer bepalend is kan er begonnen worden met het ‘leeg’ maken van dit oppervlak. Aanbreng van het menggranulaat is een volgende stap in de realisatie zodat er een solide ondergrond ontstaat waar vanuit de rest van het plan probleemloos gerealiseerd kan worden.
5.2 Kosten De kosten voor de realisatie van het masterplan, zullen in de loop der jaren gemaakt gaan worden wanneer er voldoende financiële mogelijkheden aanwezig zijn om weer een fase uit te voeren. Om de realisatie zo voordelig mogelijk uit te voeren hoopt de Metaal Kathedraal op medewerking van buurtbewoners, vrijwilligers en leveranciers. Het grondvlak: Dit is waarschijnlijk de grootste kostenpost, hiervoor zullen de kosten gaan zitten
in het grondwerk, afvoeren de vervuilde grond en het leveren & aanbrengen van menggranulaat en stelconplaten. De coulisse: De kosten hiervoor zijn al gemaakt tijdens het grondwerk, rest alleen nog het planten van de Salix alba stekken. Spoorrailsysteem: Hiervoor zijn de kosten afhankelijk van de verkrijgbaarheid van rails en dwarsliggers. Voor de rails zal waarschijnlijk de ‘oud ijzer prijs’ betaald moeten worden terwijl de dwarsliggers gratis zijn. Overige zitten in de aanleg van de rails. Damwand: Gebruikte damwand elementen zullen aangeschaft dienen te worden omdat deze herbruikbaar zijn tot ze kapot zijn en dus niet meer te gebruiken zijn. Kleinere posten: Kleinere kosten zullen gaan zitten in de aanschaf van stalen rijplaten, containers, wagons en de zelfbouw van de stijgers/bruggen. Beheer: Het ruige terrein zal een aantal keer per jaar gemaaid en afgevoerd moeten worden en het griend zal volgens een bepaalde structuur geknot moeten worden. Dit kan in samenwerking met buurtbewoners en vrijwilligers worden gedaan en het ‘snoeiafval’ kan door een kunstenaar gebruikt worden of als biomassa verwerkt worden.
giel bongers
69
5. Bijlage(n)
70
Inpassingsplan 1:2000 Masterplan 1:1000 Totaaldoorsnede 1: 500
Tot ziens in het theater van de kunst.
Project Ontwikkelings-, en inrichtingsplan experimenteel stadspark Metaal Kathedraal, gemeente Utrecht
Metaal Kathedraal
Giel Bongers 05-11-2014