ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΑΤΟΣ
ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ
ΤΑ ΑΘΗΝΩΝ ΩΣ ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 04
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΩΣ ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΗΣ ΗΜ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: 25 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017
05
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ΑΝΑΛΥΣΗ
1Α ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΔΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ 2Α ΕΙΣΟΔΟΙ & ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ 3Α ΚΟΙΛΟΤΗΤΕΣ 4Α ΕΞΑΡΣΕΙΣ 5Α ΟΠΤΙΚΕΣ & ΘΕΕΣ
A
1Β ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΤΟΠΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 2Β ΚΤΙΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΥΠΟΙ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 3Β ΚΤΙΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΥΠΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 4Β ΚΗΠΟΙ
10
B
11
30
ΜΑΚΕΤΑ
31
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Γ. ΠΑΝΕΤΣΟΣ, Β. ΠΑΠΠΑΣ, Β. ΠΕΤΡΙΔΟΥ
ΒΑΘΜΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥ: 8.81/10.0
ΕΠΙΛΟΓΟΣ CNC/3D PRINT ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1000
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΕΤΣΟΣ
ΒΑΘΜΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ: 10.0/10.0
Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ
07
ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΑΤΟΣ
34
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ: Ευχαριστώ θερμά την οικογένειά μου, δηλαδή τη μητέρα μου Εύη, τον πατέρα μου Κώστα και τη γιαγιά μου Ελένη, όχι μόνο για τη πρακτική τους βοήθεια σε θέματα που μπορούσαν να προσφέρουν, αλλά και για την αμέριστή τους στήριξη σε όλη τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2016/17. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τους φίλους και τους συμφοιτητές μου Τ. Βαρθάλη, Τ. Γιασσιά, Α. Γιωτάκου, Κ. Λιάπτση, Γ. Παπαδόπουλο και Α. Χαρέα, αφενός για τις πολύτιμες συμβουλές τους σε διαστήματα που το χρειάστηκα, αφετέρου για την προθυμία τους να με βοηθήσουν, σε θέματα διεκπεραίωσης και παρουσίασης.
Τέλος θέλω να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου Γ. Πανέτσο, για την καθοδήγηση και τα ερεθίσματα που μου παρείχε σε όλη τη διάρκεια του έτους, στοιχεία που φάνηκαν εξαιρετικά χρήσιμα για την ολοκλήρωση της ίδιας της εργασίας, αλλά και για την εξέλιξη των δεξιοτήτων μου πάνω στην αρχιτεκτονική γενικότερα.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
©2017 ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΑΤΟΣ
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ 04
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Την υψηλότερη και πιο εκτεταμένη λοφοσειρά του λεκανοπεδίου της Αττικής διαμορφώνουν τα Τουρκοβούνια, τα οποία χωρίζουν γεωγραφικά την Αθήνα σε ανατολική και δυτική. Αποτελούνται από τρεις κύριες κορυφές, σχετικά αδόμητες και με χαρακτήρα ελεύθερου/ δημόσιου χώρου. Ειδικότερα, στα βόρεια ο λόφος της Φιλοθέης υψώνεται στα 304μ, στο μέσον τα λατομεία στα 338μ και στα νότια ο λόφος του αττικού Άλσους με το συνοικισμό του προφήτη Ηλία στα 321μ. Ενδεικτικά, ο Λυκαβηττός νοτιότερα βρίσκεται στα 277μ και ο λόφος της Ακρόπολης στα 150μ. Η διπλωματική μου εργασία ασχολείται με την επέμβαση στη περιοχή των λατομείων, μια έκταση συνολικά 450 στρεμμάτων. Το οικόπεδο περιβάλλεται από δυο περιοχές, τον Δήμο Ψυχικού/Φιλοθέης από την ανατολική του πλευρά, και το Δήμο Γαλατσίου από τη δυτική πλευρά.
Η θέση των Τουρκοβουνίων στο γεωγραφικό κέντρο του λεκανοπεδίου Αθηνών
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 05
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Οι λόφοι στην αρχαιότητα ήταν γνωστοί ως Λυκοβούνια, πιθανότατα γιατί στη περιοχή ζούσαν λύκοι. Ωστόσο το πρώτο συνθετικό της λέξης, «λύκο-» προέρχεται από την αρχαία λέξη «λύκη» που σημαίνει φως, εξου και τα παράγωγα λυκόφως (το φως του σούρουπου), λυκαυγή (το φως της ανατολής). Στη νέα ελληνική η λέξη έχει συνδυαστεί με το γνωστό σε όλους ζώο, παλαιότερα όμως συσχετιζόταν με τον «Λύκειο Απόλλωνα», που ήταν ο θεός του φωτός. Έτσι από την ετυμολογία των λέξεων, όπως Λυκαβηττός σημαίνει «βαίνω προς το φως», Λυκοβούνια σημαίνει «βουνά που υπάρχει φως, βουνά του φωτός».
Απόλλων, ο θεός του Φωτός, στην Ακαδημία Αθηνών
Αεροφωτογραφία που απεικονίζει τους λόφους των Τουρκοβουνίων
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 06
Η νεότερη ονομασία Τουρκοβούνια που αποδίδεται στους λόφους, οφείλεται στην μακρόχρονη παραμονή τούρκικων στρατευμάτων εκεί κατά τη διάρκεια της κατάληψης της Αθήνας το 1456, καθώς και σε τούρκικο νεκροταφείο που υπήρξε εκείνη τη περίοδο. Αργότερα, στη περίοδο της κατοχής, η πυκνή βλάστηση της περιοχής περιορίστηκε δραματικά, καθώς οι κάτοικοι της Αθήνας κατέφευγαν εκεί για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε καύσιμα. Η τελευταία ιστορική αναφορά, έχει να κάνει με το άνοιγμα λατομείων στις αρχές του 20ου αιώνα και στην έντονη αλλοίωση που προκάλεσαν στο τοπίο, μέχρι το κλείσιμό τους τη δεκαετία του 70’. Συγκεκριμένα τα λατομεία ανήκαν στην εταιρεία Κέκροψ, η οποία ιδρύθηκε το 1923 και αποτέλεσε τη κινητήριο δύναμη της πολεοδόμησης του προαστίου του Ψυχικού. Αργότερα, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η λατομική δραστηριότητα επεκτείνεται στη πλευρά του Γαλατσίου από την εταιρία ΛΑΤΩ.
Μετά τη λήξη της λειτουργίας των λατομείων, οι λόφοι με τα χρόνια αστικοποιούνται ως τις παρυφές τους με χαρακτήρα καθαρά οικιστικό. Οι συνεχείς επεκτάσεις των ρυμοτομικών σχεδίων και των δύο, συγγενών στο οικόπεδο δήμων, Γαλατσίου και Ψυχικού, δημιουργούν από τη μια προαστιακές πολυκατοικίες και από την άλλη πολυτελείς μονοκατοικίες όλες με προνομιακές θέες στο λεκανοπέδιο.
The Upper Bazaar of Athens (Το Παζάρι των Αθηνών), Edward Dodwell, περί το 1800
The Ottoman mosque built in the ruins of the Parthenon after 1715 (Οθωμανικό Τζαμί κτισμένο στα ερείπια του Παρθενώνα μετά το 1715), Pierre Peytier, περί το 1830 Αεροφωτογραφία των Λατομείων και τμήματος του Ψυχικού, Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ), 1966
ΑΝΑΛΥΣΗ 07
A Η ΑΝΑΛΥΣΗ
1Α. Βασικοί Οδικοί Άξονες
Η έντονη δραστηριότητα των λατομείων είχε ως αποτέλεσμα μετά τη λήξη της, τη μετατροπή του τοπίου σε καθαρά τεχνητό, στην εικόνα που υφίσταται σήμερα. Ωστόσο, η αλλοίωση που επήλθε από την ανθρώπινη παρέμβαση έδωσε ορισμένες ποιότητες στο τοπίο, οι οποίες αποτέλεσαν στοιχεία ανάλυσης της επέμβασης. Αρχικά να αναφερθεί, πως στο σχεδιασμό δεν λήφθηκαν υπ όψιν δυο παράγοντες, το υφιστάμενο κτιστό περιβάλλον και η ελάχιστη φύτευση στο εσωτερικό του οικοπέδου. Αφενός τα κελύφη των λατομείων δεν θεωρήθηκαν σημαντικά από αρχιτεκτονικής σκοπιάς, αφετέρου η βλάστηση είναι ελάχιστη και έχει προκύψει μετά από χρόνια εγκατάλειψης του τοπίου.
Μακροσκοπικά, το οικόπεδο περιβάλλεται όχι σε άμεση αλλά σε συγγενή επαφή από δύο [2] βασικούς οδικούς άξονες της Αθήνας. Σε απόλυτη απόσταση, με τη λεωφόρο Βεΐκου στα 500μ, και με τη λεωφόρο Κηφισίας στα 700μ. Από τα όρια του οικοπέδου περνούν οι βασικοί οδοί Πρωτοπαπαδάκη και Δάφνης. Το οδικό δίκτυο συμπληρώνουν μικρότεροι δρόμοι σε όλη τη περιφέρεια του οικοπέδου.
Μετά την «απογύμνωση» του τοπίου από τα παραπάνω στοιχεία, η μελέτη επικεντρώθηκε στο βραχώδες τοπίο που παρουσιάζει εξαιρετικά έντονες εδαφικές κλίσεις, όπως και στα όριά του με τη πόλη. Έτσι προέκυψαν πέντε [5] βασικά στοιχεία/ποιότητες που οδήγησαν στην οργάνωση και το σχεδιασμό του χώρου. Αυτά είναι: 1) οι βασικοί περιφερειακοί οδικοί άξονες, 2) οι είσοδοι και το δίκτυο μονοπατιών 3) τα plateau, δηλαδή οι κοιλότητες, 4) οι εξάρσεις δηλαδή οι κορυφογραμμές, , και τέλος 5) οι οπτικές και οι θέες προς τη πόλη.
ΑΝΑΛΥΣΗ 08
2Α. Είσοδοι & Μονοπάτια
3Α. Κοιλότητες
Η προσβασιμότητα στο οικόπεδο επιτυγχάνεται από δύο [2] βασικές εισόδους, η πρώτη βορειοδυτικά από τη μεριά του Γαλατσίου και η δεύτερη ανατολικά από τη μεριά του Ψυχικού, σημεία από τα οποία εισέρχονταν παλαιότερα τα μηχανήματα εκσκαφής στο χώρο. Υπάρχουν και μικρότερες είσοδοι από τους γύρω δρόμους που αποτελούν πρόσβαση για τον πεζό μόνο. Αυτές έρχεται να συμπληρώσει ένα δίκτυο αυτοσχέδιων και μη μονοπατιών που το διασχίζουν στη μεγαλύτερη του έκταση.
Η έντονη εξκαφή του λόφου σε ποικίλα σημεία δημιούργησε πολλές επίπεδες επιφάνειες οι οποίες είτε περιβάλλονται από βράχους και είναι «τυφλές», είτε περιβάλλονται εν μέρει από βράχους και διαθέτουν ταυτόχρονα ξεχωριστές οπτικές και θέες. Πολλές από τις επιφάνειες αυτές συγχωνεύθηκαν και έδωσαν έδαφος για το κτιστό περιβάλλον της πρότασης.
ΑΝΑΛΥΣΗ 09
4Α. Εξάρσεις
5Α. Οπτικές & θέες
Οι εξάρσεις είναι οι κατακόρυφοι βράχοι που απέμειναν στα σημεία εξορύξεων και δημιουργούν μεγάλες υψομετρικές διαφορές που φτάνουν μέχρι και τα 55 μέτρα. Οι εξάρσεις αποτελούν με λίγα λόγια μινι-κορυφογραμμές που πολλές φορές έχουν πανοραμική θέα.
Με βάση τις προηγούμενες αναλύσεις, το τοπίο μπορεί να χωριστεί σε τρεις [3] μεγάλες περιοχέςκοιλότητες με κεκλιμένο έδαφος, και ένα [1] οριζόντιο επίπεδο, το ψηλότερο του οικοπέδου. Στο σύνολό τους οι περιοχές εξασφαλίζουν διαφορετικές θέες και οπτικές προς την Αθήνα. Από τα βόρεια, και με τη φορά του ρολογιού αποκαλύπτονται διαδοχικά τα τέσσερα βουνά του λεκανοπεδίου, η Πάρνηθα, η Πεντέλη, ο Υμηττός, και το Αιγάλαιο Όρος.
Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ 10
Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Μετά την ανάλυση, σκιαγραφείται ο χαρακτήρας του τοπίου, που είναι κατ εξοχήν τεχνητός. Τα Τουρκοβούνια δεν είναι σε καμία περίπτωση «παρθένο» έδαφος, παρότι μπορεί να δίνουν την εντύπωση του φυσικού, αφού έχουν μείνει αναξιοποίητα για χρόνια. Η εκτεταμένη δραστηριότητα των λατομείων τον προηγούμενο αιώνα, άφησε πίσω της ένα άγονο, άγριο και απόκοσμο περιβάλλον. Οι λόφοι των λατομείων περιβάλλονται από πόλη, αλλά αποτελούν στην ουσία ένα αστικό κενό 450 στρεμμάτων. Πρόκειται για ένα τοπίο που βρίσκεται στο γεωγραφικό κέντρο της πόλης, που οριοθετείται με πολύ σαφή τρόπο από το περιφερειακό οδικό δίκτυο, αλλά επειδή είναι σχεδόν απροσπέλαστο, στερείται ακόμη οποιαδήποτε δημόσια και ιδιωτική χρήση.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 11
B Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ Η διπλωματική μου εργασία ασχολείται με τη κάλυψη του κενού που προαναφέρθηκε και την εξάλειψη του ορίου που αποτελούν οι λόφοι για τη πόλη, και εισάγει μια σειρά από προγράμματα, δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα. Η εργασία κινείται σε [3] άξονες: Ο πρώτος άξονας αφορά στην ένταξη διαφορετικών συστημάτων κυκλοφορίας με σκοπό την άμεση συνδεσιμότητα των ιδιωτικών με τους δημόσιους χώρους, αλλά και με την ίδια τη πόλη. Τοποθετούνται επίγειο και υπέργειο τελεφερίκ, κεκλιμένοι ανελκυστήρες και τούνελ αυτοκινήτων. Ο άξονας αυτός αφορά δηλαδή στην ένταξη όχι μόνο δρόμων και μονοπατιών, αλλά και στη τεχνολογία αυτή, που καθιστά το δύσβατο τοπίο των Τουκοβουνίων, προσβάσιμο και εξερευνήσιμο. Ο δεύτερος άξονας αφορά στη δημιουργία ενός δομημένου περιβάλλοντος, που αποτελείται από δύο κατηγορίες: κτήρια κατοικιών, και κτήρια δημόσιου προγράμματος. Οι νέες κατοικίες τοποθετούνται σε τρεις [3] ζώνες στις παρυφές του οικοπέδου, με σκοπό τη σύνδεση της πόλης με το τοπίο. Η γεωμορφολογική πολυπλοκότητα του τελευταίου και το διαφορετικό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο των περιοχών που το περιβάλλουν, προσφέρουν τη δυνατότητα για τη δημιουργία ενός πλούσιου τυπολογίου νέων κατοικιών. Στη συνέχεια, με τη περαιτέρω μετάβαση από τη πόλη στο τοπίο, δημιουργείται μια σειρά από προγράμματα δημόσιου χαρακτήρα τα οποία συσχετίζονται όχι μόνο με το τοπίο αλλά και με τις κατοικίες της κάθε ζώνης. Ο τρίτος άξονας αφορά στη διαμόρφωση δύο [2] μεγάλων κήπων, ως δημόσιοι χώροι εκτόνωσης, με σκοπό την ανάδειξη και απόλαυση των ποιοτήτων του τοπίου. Ο κάθε κήπος εκμεταλλεύεται τα στοιχεία που συντάσσουν το τοπιακό λεξιλόγιο (οπτικές, κορυφογραμμές κτλ), δημιουργώντας ένα νέο, που περιλαμβάνει τυπολογίες μονοπατιών και πρασίνου, σημεία στάσης και στεγασμένους περιπάτους εφαρμόζοντας χειρονομίες διάτμησης, διαπλάτυνσης και επίχωσης στους λόφους.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 12
1Β. Εισαγωγή Τεχνολογίας στο Τοπίο - Σύστημα κυκλοφορίας
Η ανάλυση του ίδιου του τοπίου, και της πόλης που το περιβάλλει, οδήγησε σε τρεις [3] βασικές χειρονομίες, με σκοπό την εισαγωγή της τεχνολογίας στη δύσβατη γεωμορφολογία του τοπίου, ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο κυκλοφορίας και λειτουργικής μετακίνησης. ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ - Αρχικά επιδιώκεται η οδική σύνδεση του ανατολικού με το δυτικό τμήμα με τη δημιουργία τούνελ στο σημείο που η κλίση δεν επιτρέπει τη διάνοιξη δρόμου. Συγκεκριμένα, από τα δυτικά στα ανατολικά, η υπογειοποίηση γίνεται από τη μικρή επέκταση της οδού Λέσβου, όπου το τούνελ διατρέχει το οικόπεδο για 430μ μέχρι την διάνοιξη του μέσα σε αυτό, απ όπου ο δρόμος συνεχίζει ανοικτός για άλλο μισό χιλιόμετρο καταλήγοντας στην οδό Δάφνης στο Ψυχικό. ΕΠΙΓΕΙΟ ΤΕΛΕΦΕΡΙΚ – Η δεύτερη πολεοδομική νύξη που λαμβάνει χώρα στο οικόπεδο, πάλι με σκοπό τη σύνδεση ανατολικής και δυτικής πλευράς, είναι η εισαγωγή ενός μέσου σταθερής τροχιάς, ήπιας κυκλοφορίας. Πρόκειται για επίγειο τελεφερίκ, τύπου ‘οδοντωτός’ με μήκος 850μ που κινείται με κυκλική πορεία και σκαρφαλώνει 50μ, σε κλίση εδάφους που φτάνει τις 25 μοίρες.
ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΕΛΕΦΕΡΙΚ – Η τρίτη χειρονομία δημιουργεί εναέρια σύνδεση μεταξύ του οικοπέδου και των λόφων του αττικού άλσους. Τοποθετείται τελεφερίκ μήκους 500μ που ενώνει τη νότια κοιλότητα του οικοπέδου με τα γήπεδα και το πάρκο του αττικού άλσους απέναντι, περνώντας πάνω από τη λεωφόρο Πρωτοπαπαδάκη.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 13
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 14
2Β. Κτιστό Περιβάλλον - Τύποι Κατοικιών
Στις παρυφές του οικοπέδου τοποθετούνται τρεις [3] ζώνες κατοικιών διαφορετικής τυπολογίας με δύο βασικά χαρακτηριστικά, τη γραμμική διάταξή των κατοικιών σε επάλληλες μονάδες, και τον άμεσο συσχετισμό τους με τη πόλη, αφού έχουν το μέτωπό τους στραμμένο σε αυτή. ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ - Στα ανατολικά από τη μεριά του Ψυχικού, τοποθετείται στην οδό Ελευθερίου Αθανασιάδου, μια σειρά από έντεκα [11] κατοικίες, σε πανταχόθεν ελεύθερα οικόπεδα. Οι κατοικίες είναι διώροφες 290τμ, με ισόγειο μεγάλου ύψους το οποίο διαμορφώνεται σε δύο επίπεδα. Στη χαμηλότερη στάθμη και από τη πλευρά του δρόμου βρίσκεται το σαλόνι και το πάρκινγκ, και στη ψηλότερη από τη μεριά του κήπου, η τραπεζαρία και η κουζίνα, ενώ στο πάνω όροφο τρία υπνοδωμάτια. ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ – Στα νότια, από τη μεριά του Γαλατσίου και δίπλα στη Λεωφόρο Πρωτοπαπαδάκη, ‘σκαλίζονται’ μέσα στο βράχο τέσσερις [4] λωρίδες κατοικιών σε συγκροτήματα, με τρεις ορόφους ανά κτήριο και με συνολικό αριθμό 54 διαμερισμάτων. Τα τελευταία διατάσσονται ανά δύο με ξεχωριστή κυκλοφορία και η κάθε μονάδα έχει ενιαίο χώρο διημέρευσης και εστίασης, και ένα υπνοδωμάτιο.
ΠΥΡΓΟΙ – Στη βορειοδυτική πλευρά, στο ψηλότερο σημείο που προσφέρει το Γαλάτσι, τοποθετούνται έντεκα κατακόρυφης διάταξης κτίσματα, που ξεκινούν από τρεις και φτάνουν τους δώδεκα ορόφους. Τα διαμερίσματα οργανώνονται σε δύο τυπολογίες, των 66 και 21 μονάδων. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει διαμερίσματα τύπου ‘studio’ 90τμ που τοποθετούνται αντικατοπτρικά, δύο ανά όροφο, με ενιαίους χώρους διημέρευσης και εστίασης και μια κρεβατοκάμαρα. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει οροφοδιαμερίσματα των 180τμ με ξεχωριστούς χώρους διημέρευσης και εστίασης, και δύο υπνοδωμάτια. Οι τρεις [3] ψηλότεροι πύργοι εμφανίζουν στα ανώτερα επίπεδα κοινόχρηστο γυμναστήριο, οι επιμέρους χώροι του οποίου διασυνδέονται με πεζογέφυρες, καθώς και ένα εστιατόριο 500τμ, με ξεχωριστή είσοδο.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 15
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 16
Κάτοψη ισογείου, τυπική κάτοψη ορόφου, τομή και πρόσοψη συγκροτήματος κατοικιών
Κάτοψη ισογείου, κάτοψη ορόφου και τομή ιδιωτικών κατοικιών
0μ
10μ
25μ
50μ
100μ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 17 Κάτοψη υπόγειου πάρκινγκ, κάτοψη ισογείου, τυπικές κατόψεις ορόφων, κάτοψη κοινόχρηστου χώρου, διαμήκης τομή και πρόσοψη πύργων
0μ Κατόψεις εστιατορίου
10μ
25μ
50μ
100μ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 18
3Β. Κτιστό Περιβάλλον - Τύποι Δημόσιου Προγράμματος
Σε άμεση συνάρτηση με τις κατοικίες και την πόλη, δημιουργείται ένα τυπολόγιο από δημόσια προγράμματα διαφορετικών δραστηριοτήτων. Ορισμένα από αυτά έχουν σχέση με τις άμεσα γειτονικές περιοχές ενώ άλλα με το σύνολο της πόλης. ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΣΗΣ - Πίσω από τις ιδιωτικές κατοικίες διαμορφώνεται η τεχνητή από τα λατομεία βύθιση του εδάφους, σε φυσική λίμνη, δίπλα στην οποία τοποθετείται αθλητικό κέντρο αντισφαίρισης. Το ίδιο το κτήριο του κέντρου παρουσιάζει κεκλιμένη στέγη, πάνω στην οποία τοποθετούνται κερκίδες. Ο αθλητικός χώρος περιλαμβάνει συνολικά εννέα [9] γήπεδα διαστάσεων 11x24 μέτρα. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ & ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΒΟΛΩΝ – Στη περιοχή του συγκροτήματος κατοικιών σχηματίζεται ένας πέμπτος διαμήκης όγκος, δημόσιας χρήσης σε άμεση επαφή με τη λεωφόρο Πρωτοπαπαδάκη και με διαμόρφωση μικρής πλατείας μπροστά σε αυτόν. Το κτήριο μπορεί να λειτουργήσει ως ανεξάρτητη είσοδος για το πάρκο, καθώς το δώμα του πρώτου βρίσκεται υψομετρικά στο ίδιο επίπεδο του τελευταίου. Αποτελείται από τρία [3] επίπεδα, με ένα χώρο παρουσιάσεων στο ισόγειο, αναγνωστήριο στο πρώτο όροφο, και αναψυκτήριο στο δεύτερο. ΡΟΔΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ – Το υψόμετρο και η προνομιακή θέση αυτού του οικοπέδου στο γεωγραφικό κέντρο του λεκανοπεδίου, δίνουν τη δυνατότητα πολλών οπτικών θεάσεων προς την Αθήνα. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η θέα προς τα Νοτιοδυτικά δηλαδή το κέντρο της Αθήνας και όλα τα βασικά ιστορικά σημεία, αφού αυτήν εμποδίζει ο λόφος του Αττικού Άλσους, που έχει σχεδόν ίδιο ύψος με το λόφο των λατομείων.
Βλέποντας τα πράγματα σε μεγαλύτερη κλίμακα, ο λόφος του Αττικού Άλσους στερεί από το οικόπεδο περίπου 60 από τις 360 μοίρες θέας. Με σκοπό να υπάρξει η απόλυτη πανοραμική οπτική του λεκανοπεδίου, τη ψηλότερη κοιλότητα του οικοπέδου, τοποθετείται ρόδα παρατήρησης ακτίνας 40μ, που υποστηρίζεται από τρεις [3] μεταλλικές ράβδους μεγάλης διατομής. Στη βάση της ρόδας διαμορφώνεται οβάλ στεγασμένος περίπατος, το κέντρο του οποίου λειτουργεί ως πλατεία. Κάτω από αυτά δημιουργείται σε τέσσερις [4] στάθμες δημόσιο πάρκινγκ, 1700 θέσεων, η πρόσβαση στο οποίο γίνεται από το τούνελ, τμήμα του δικτύου κυκλοφορίας, που αναφέρθηκε νωρίτερα.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 19
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 20
ΧΩΡΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ & ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ – Στους πρόποδες του ψηλότερου, με 55μ, λόφου του οικοπέδου, διαμορφώνεται ένας τρίπτυχος όγκος περιμετρικά ενός αίθριου 55x110 μέτρων. Το τελευταίο έχει είσοδο από την οδό Λατώ Ιδιωτική και αποτελείται από πλατεία και λίμνη που διαμορφώνεται σε σημείο όπου υπήρχε βύθιση στο έδαφος, εξαιτίας της δραστηριότητας των λατομείων. Εκατέρωθεν της λίμνης σχηματίζονται δύο πανομοιότυποι σε εμβαδόν χώροι, περί τα 2100τμ, κλειστό γυμναστήριο από τη μια πλευρά και κλειστό κολυμβητήριο με πισίνα διαστάσεων 19,5x27,5 μέτρων από την άλλη. Κάτω από το κεκλιμένο δώμα, που είναι βατό από το δρόμο, τοποθετείται χώρος εμπορικής δραστηριότητας που διαρθρώνεται σε τέσσερα [4] επίπεδα κάτω από το έδαφος, με εμπορική έκταση 15000τμ και 300 θέσεις πάρκινγκ. Ο χώρος φιλοξενεί 36 καταστήματα μικρού μεγέθους και 4 μεγαλύτερα, τύπου “anchor” 1500τμ το καθένα. Η πρόσβαση στο εσωτερικό, γίνεται από τη πλατεία η οποία οδηγεί στη κεντρική είσοδο του εμπορικού χώρου, 3μ κάτω από τη στάθμη του δρόμου. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ – Πάνω από τους αθλητικούς και εμπορικούς χώρους δημιουργείται ξενοδοχειακή μονάδα στο μεγάλο λόφο που έχει προαναφερθεί. Το κτήριο αποτελεί τμήμα του βράχου και αναπτύσσεται σε δέκα [10] επίπεδα με κεκλιμένα υποστυλώματα διατομής 0,8x1,00 μέτρου. Το ξενοδοχείο διαθέτει δύο εισόδους, μια δευτερεύουσα και μια κύρια. Η δευτερεύουσα είσοδος γίνεται από το πάρκο, σε προαύλιο χώρο εκτόνωσης του ξενοδοχείου στο επίπεδο -3 με θέα τη νοτιοδυτική αττική. Στο ίδιο επίπεδο εσωτερικά, στεγάζονται κοινόχρηστοι χώροι και συγκεκριμένα εσωτερική πισίνα, αίθουσα συνεδριάσεων και αίθουσα χορού. Η κύρια είσοδος του
ξενοδοχείου βρίσκεται τρεις στάθμες παραπάνω, όπου υπάρχει το lobby, ένας διάδρομος με καταστήματα και μπαρ. Ο όροφος πάνω από το lobby φιλοξενεί εστιατόριο και ανοικτή πισίνα στον εξωτερικό χώρο. Τα δωμάτια έχουν μέσο εμβαδόν 50τμ και οπτικό εύρος από τα νοτιοανατολικά μέχρι τα δυτικά.
Κάτοψη και τομή κέντρου αντισφαίρισης
Άποψη προς το Ψυχικό του κέντρου αντισφαίρισης και της φυσικής λίμνης
0μ
10μ
25μ
50μ
100μ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 21
Κάτοψη ισογείου, κατόψεις ορόφων, εγκάρσια και διαμήκης τομή αναγνωστηρίου Άποψη του αναγνωστηρίου με το συγκρότημα κατοικιών στο βάθος μπροστά από τη λεωφόρο Πρωτοπαπαδάκη
0μ
10μ
25μ
50μ
100μ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 22
ΛΑΤΟΜΕΙΑ Κάτοψη υπόγειου πάρκινγκ και τομή ρόδας παρατήρησης
Τομή από τα Τουρκοβούνια μέχρι την ακρόπολη με φόντο τον Υμηττό
0μ 10μ
25μ
50μ
100μ
ΑΤΤΙΚΟ ΑΛΣΟΣ
ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 23
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 24
Κάτοψη πάρκινγκ, ισογείου και ορόφου εμπορικού και αθλητικού χώρου
Άποψη του εμπορικού και αθλητικού χώρου και της δημόσιας πλατίας με φόντο το Γαλάτσι
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 25
Κάτοψη κοινόχρηστου χώρου, κάτοψη χώρου υποδοχής, κάτοψη χώρου εξωτερικής πισίνας, εγκάρσια τομή και πρόσοψη ξενοδοχειακής μονάδας
0μ Άποψη της ξενοδοχειακής μονάδας από τον κοινόχρηστο χώρο εκτόνωσης
10μ
25μ
50μ
100μ
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 26
4Β. Κήποι
ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - Ο δυτικός κήπος διαμορφώνεται σε ημικυκλική διάταξη από τη συνένωση κοιλοτήτων του τοπίου και με κλίση εδάφους 4,5%, σχηματίζοντας ένα ‘πιάτο’ που βλέπει στη νοτιοδυτική Αθήνα. Τον κήπο τέμνουν οι γραμμές του επίγειου τελεφερίκ, τύπου οδοντωτός, παράλληλα και εκατέρωθεν των οποίων υπάρχουν μονοπάτια ανάβασης. Ο κήπος χαρακτηρίζεται από πέντε [5] ξέφωτα, τα οποία περιβάλλονται από πυκνή βλάστηση δημιουργώντας έτσι πέντε [5] εσώκλειστους μικρότερους κήπους. ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - Ο κήπος που βρίσκεται στα ανατολικά δημιουργήθηκε από την συνένωση πολλών κοιλοτήτων του τοπίου με το σχηματισμό μιας ενιαίας ‘κοίτης’, με κλήση εδάφους 5%. Ο κήπος έχει διαμήκη διάταξη, με ένα βασικό άξονα περιπάτου μήκους 500μ να τον διαπερνά από την αρχή ως το τέλος.
Εκατέρωθεν του άξονα υπάρχουν παρτέρια πρασίνου και μια σειρά από δημόσια προγράμματα που διαμορφώνονται σε διαφορετικές κοιλότητες. Αυτά είναι, όπως ανεβαίνουμε από το χαμηλότερο επίπεδο, ένας ανοικτός χώρος εκδηλώσεων, φυτεμένος λαβύρινθος και ανοιχτό θέατρο. Από την απέναντι πλευρά τοποθετούνται τρεις [3] κεκλιμένοι ανελκυστήρες, που εξυπηρετούν στη μετάβαση του επισκέπτη σε ανώτερα επίπεδα του τοπίου. Τους ανελκυστήρες έρχεται να συμπληρώσει ένας τέταρτος κατακόρυφος, στο ψηλότερο σημείο του κήπου, που οδηγεί σε σημείο παρατήρησης.
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 27
Άποψη του δυτικού κήπου με φόντο τη ξενοδοχειακή μονάδα
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 28
Άποψη του ανατολικού κήπου με φόντο την Πεντέλη
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ 29
Άποψη του ανατολικού κήπου από το κεντρικό άξονα περιπάτου
ΕΠΙΛΟΓΟΣ 30
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο χαρακτήρας του οικοπέδου που επιλέχθηκε για τη διπλωματική εργασία αφορά στη σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ πόλης και τοπίου. Τα Τουρκοβούνια, στην υφιστάμενη τους κατάσταση, αποτελούν ένα αυστηρό όριο για τη πόλη, μια έρημη νησίδα μέσα στο πυκνοδομημένο ιστό της Αθήνας. Σκοπός της εργασίας ήταν η μετατροπή αυτής της έντονης αντίφασης, σε μια μεταβατική εμπειρία, από τη πόλη στο τοπίο. Μια μετάβαση δηλαδή από τη κατοικία, στο δημόσιο πρόγραμμα, στο κήπο, και αντιστρόφως. Η επέμβαση αποσκοπεί, αφενός στη τόνωση των γειτονικών περιοχών, με την εισαγωγή του τυπολογίου κατοικιών και των συγγενών σε αυτές δημοσίων προγραμμάτων, αφετέρου στον εμπλουτισμό του μητροπολιτικού λεξιλογίου της Αθήνας, με τη δημιουργία ενός δημόσιου χώρου εκτόνωσης για τους πολίτες, όπως και της απαραίτητης τεχνολογίας που καθιστά εφικτή τη λειτουργία του. Η Αθήνα έχει την ανάγκη νέων έργων – τοπόσημων, που θα επαναπροσδιορίσουν σημεία της αλλά και την ίδια, με το συμβολισμό τους. Τα Τουρκοβούνια δεν μπόρεσαν παρά να δώσουν έδαφος για μια τέτοια επέμβαση. Υπό αυτή τη σκοπιά, η μελέτη δημιουργεί ένα έργο υπερτοπικού χαρακτήρα, που λειτουργεί πλέον ως φίλτρο παρά ως όριο μεταξύ δυτικής και ανατολικής Αθήνας, και προκαλεί νέες εμπειρίες για την απόλαυση του αττικού τοπίου.
ΜΑΚΕΤΑ 31
ΜΑΚΕΤΑ 32
ΜΑΚΕΤΑ 33
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 34
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 35
ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΑΤΟΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ διεύθυνση: Αγίου Νικολάου, Αμαρούσιο, Αθήνα, 15122 email: gpap.arch@gmail.com κινητό τηλ.: +30 6979305483