Gizem Temiz, Seçilmiş İşler, 2020 by Gizem Temiz

Portfolyo Gizem Temiz

Mimar, Ä°Ă§ Mimar 2020

İçindekiler Cv

02-03

2014-2020

Tüm İşler

04-05

2014-2020

Portfolyo Hakkında

06-07

Seçilmiş İşler, 2018-2020

A.1. Valens Kemeri: Tektonik ve Bağlamsal Karşılaşmalar

08-23

AURA-İstanbul, 09/2019-01/2020, Katılımcı

M.1. Duvar: Mülteci Farkındalık ve Koordinasyon Merkezi

24-41

MT8. Diploma Projesi, 02/2019-05/2019

Y.1. Menekşe Kibrit Fabrikası: Kamusal Peyzaj Atölyesi

42-45

TMMOB Mimarlar Odası, Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması, 12/2018, Teşvik Ödülü

M.2. Yeraltı Şehri: Gelecekte Bir Habitat Önerisi

46-51

MTS7. Mimari Tasarım Stüdyosu 7, 09/2018-12/2018

W.1. Yahşibey Köyü: Aşevi Yenileme Önerisi

52-55

43. Yahşibey Tasarım Çalışmaları, ESTV-NSMH, 08/2018, Katılımcı

Y.2. Sürdürülebilir Geleceği Tasarla: Yedikule Gazhane Yeniden Kullanım Önerisi

56-63

Rönesans Holding, Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması, 07/2018, 3. Ödülü

İ.1. Ataköy 4. Kısım: Çarşısı Yeniden Kullanım Önerisi

64-77

İÇM8. Diploma Projesi, 02/2018-05/2018

Eskiz Çalışmaları

78-81

Dijital Üretimler

Fotoğraf Çalışmaları

82-87

DSLR, Analog

A: Araştırma Çalışması, İ: İç Mimarlık Tasarım Stüdyosu, M: Mimari Tasarım Stüdyosu, Y: Yarışma Projesi, W: Workshop Projesi, temsil edilmektedir.

Gizem Temiz

İletişim Bilgileri +90 506 991 94 12 gizemtemz@gmail.com instagram.com/gzemt/ linkedin.com/in/gizem-temiz-3b6735165/

Mimar, İç Mimar

2014-2020

Hakkımda 1995 yılında İstanbul’da doğdum. Bütün eğitim hayatım İstanbul’da geçmesine rağmen hayatımın bir bölümünü de Bodrum’da geçirdim. Büyüdüğüm coğrafyanın yaşam kültürü, doğası, mekansal pratikleri, tarihi zenginlikleriyle olan karşılaşmalarım üretimlerim üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. İstanbul Kültür Üniversite’nde İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı bölümünü tam burslu olarak kazandım. İç mimarlık eğitimimin ilk yılı sonunda Çift Anadal Programına (ÇAP) başvurarak Mimarlık bölümüne kabul edildim. Mimarlık bölümüne kabul edilmem ile birlikte yoğun bir eğitim programından geçtim. Bu süreçte eş zamanlı olarak çeşitli öğrenci proje yarışmalarına katılarak ödüller kazandım ve beni geliştirebileceğini düşündüğüm workshop programlarında katılımcı olarak yer aldım. Lisans eğitimim sürecinde çoğunlukla eş zamanlı olarak mimarlık, iç mimarlık ve yarışma projesi üretimi yapıyor olmak, farklı ölçeklerde düşünebilmek ve eş zamanlı farklı projeleri yürütebilme pratiği-

ni kazandırdı. Mimari tasarım sorununun çok katmanlı ilişkiler ağını, çözümleme ve yorumlama becerimi geliştirmiştir. Bununla birlikte proje sürecindeki zamanın planlanması ve uygulanması açından da önemli bir zaman yönetimi kabiliyeti kazandırdığını düşünüyorum. Eğitim sürecinde farklı düşünme, yaklaşım biçimlerini öğrenme çabam dolayısıyla farklı okul ve disiplinlerden kişilerle karşılaşabilmek adına workshop programlarına başvurdum ve katılımcı olarak yer aldım. Karşılaştığım farklı disiplinlerden ve farklı mimarlık okullarında eğitim gören kişilerle projeler üretmeye çaba gösterdim. Lisans eğimim süreci içerisinde beni geliştireceği düşündüğüm ofislerde staj yapma imkanım oldu. Profesyonel ortamda stajyer pozisyonunda olduğum halde sorumluluk almaktan çekinmeden bir çok önemli işin içerisinde yer aldım. Bunların içerisinde mimarlık ve iç mimarlık projeler bulunmaktadır. Tasarım önerileri geliştirmek, sunum hazırlığı yapmak, uygulama projesi için detay çizimleri yapmak gibi çeşitli konularda deneyimlerim olmuştur.

Eğitim Bilgisi İstanbul Kültür Üniversitesi, Çift Anadal Programı, Çift Anadal (ÇAP) Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, GNO: 3.37/4 2015-2020

İstanbul Kültür Üniversitesi, Tam Burslu

Mimarlık Fakültesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü, GNO: 3.52/4 2014-2019

İş Deneyimi Tabanlıoğlu Mimarlık, Ofis Stajı

Loco De Pera; İç Mekan, Sunum Hazırlığı, Uygulama Detay Çizimleri 12/2018-02/2019

Architag

Rönesans Holding Ofis; Sunum Hazırlığı, Uygulama Detay Çizimleri 05/2018-08/2018

Teğet Mimarlık, Ofis Stajı

Bağdat Caddesi İş Bankası Projesi; Tasarım, Maket Yapımı, Sunum Hazırlığı 01/2018-02/2018

Teğet Mimarlık, Ofis Stajı

Sarıyer Konut Projesi; Sunum Hazırlığı, Uygulama Detay Çizimleri Bodrum Projesi Sunum Hazırlığı, Grafik

2014-2020

06/2017-08/2017

Architag, Ofis Stajı

Egeperla, Cinens Sinemaları; İç Mekan, Sunum Hazırlığı, Uygulama Detay Çizimleri 06/2016-08/2016

Workshop, Sertifika Programları Evin Halleri, Atölye Dizisi

Ahmet Doğu İpek, Hakan Demirel; Çatı Atölyesi Zoom Uygulaması, 08/2020, Katılımcı

AURA-İstanbul

Boğaçhan Dündaralp, Hakan Tüzün Şengün; Valens Kemeri: Tektonik ve Bağlamsal Karşılaşmalar Beşiktaş, 09/2019 - 01/2020, Katılımcı

Silifke Aya Tekla Yüzey Araştırması

Ayşin Özügül, Bilge Ar, Hayriye Nisa Semiz, Umut Almaç; Mezarlıkların Belgelenmesi Silifke, 09/2018, Katılımcı

43. Yahşibey Tasarım Çalışmaları

Emre Senan, Nevzat Sayın, Selda Baltacı; Aşevi Yenileme Önerisi Yahşibey Köyü, 08/2018, Katılımcı

Uluslararası Mimarlık Bienali

Kadir Uyanık; İKÜ - Süre(siz) Mekan Atölyesi Antalya, 02/2017-05/2017, Katılımcı

İKSV-3. İstanbul Tasarım Bienali

Ali Kemal Terlemez, Handan Güzelci, Orkan Güzelci; Anlık Fragman Atölyesi; Bir Palimpsest Kent Olarak İstanbul ve Sonsuz Tasarım Katmanları Bomontiada, 10/2016, Katılımcı

Ödüller Menekşe Kibrit Fabrikası ve Yakın Çevresi Yeniden Canlandırma, Öğrenci Fikir Yarışması TMMOB Mimarlar Odası, 12/2018, Teşvik Ödülü Ekip: Betül Tirli, Gizem Temiz

Sürdürülebilir Geleceği Tasarla, Öğrenci Fikir Yarışması Rönesans Holding, 05/2018, 3. Ödülü Ekip: Edis Bengi Erciyes, Gizem Temiz

S.O.S İstanbul 2017: Üsküdar Meydanı, Öğrenci Fikir Yarışması İstanbulSMD, 12/2017, Eşdeğer Mansiyon Ödülü Ekip: Hazal Akova, Gizem Temiz

Çekirge Meydanı Mimari, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Tasarımı Yarışması Bursa Osmangazi Belediyesi, 06/2017, 2. Ödülü

Ekip: Dicle B. Özdemir, Kadir Uyanık; Yardımcılar: Ahmet Özer, Bedirhan Karakoç, Gizem Temiz, Zeynep Alpsoy

B.E.N. Bakırköy: Bakırköy Etkinlik Noktası, Öğrenci Fikir Yarışması TMMOB Mimarlar Odası, 05/2017, Teşvik Ödülü Ekip: Gizem Temiz, Melis Keskin, Nilgün Çelik

3. İstanbul Tasarım Bienali İKSV, 10/2016, Eşdeğer Ödülü

Ekip: Edis Bengi Erciyes, Gizem Temiz

Hobiler Tenis

Bisiklet

Resim

Fotoğraf

Maslak, 2019

İstanbul, 2018

Taksim, 2013

Etiler, 2010

İTÜ Tenis Kulübü Eğitimi, Amatör

Kent içi Bisiklet, Amatör

Ada Sanat, Desen Eğitimi

Yalçınlar Fotoğraf Eğitimi, Amatör

Program Becerileri Adobe Creative Suite (Photoshop) - İleri Seviye Adobe Creative Suite (InDesign, Premiere, Lightroom) - Orta Seviye Adobe Creative Suite (Illustrator) - Başlangıç Seviyesi Autodesk (Autocad) - İleri Seviye Autodesk (Revit) - Başlangıç Seviyesi

Microsoft Office (Word, PowerPoint) - Orta Seviye Microsoft Office (Excel) - Başlangıç Seviyesi Rhino 6 + Vray - Orta Seviye Sketch Up 2019 - Orta Seviyesi ArchiCAD 22 - Orta Seviye

A.1.

Araştırma Projesi.1.

09/2019-02/2020, Aura-İstanbul, Katılımcı Valens Kemeri: Tektonik ve Bağlamsal Karş.

Y.2.

2014-2020

Tüm İşler

Yarışma Projesi.2.

M.1.

Mimarlık Projesi.1.

02/2019-05/2019, İKÜ, MT8, Diploma Projesi Kazlıçeşme, Mülteci Koordinasyon Merkezi

12/2018-02/2019, Tabanlıoğlu M., Ofis Stajı Beyoğlu, Loco de Pera, İç Mekan

İ.1.

İç Mimarlık Projesi.1.

05/2018, Rönesans Holding, 3.lük Ödülü Sürdürülebilir Geleceği Tasarla

02/2018-05/2018, İKÜ, İÇM8, Diploma Projesi 12/2017, İstanbulSMD, Eşdeğer Mansiyon Bakırköy, Ataköy 4. Kısım Çarşı Yenileme S.O.S. Üsküdar Meydanı Yarışması

05/2017, TMMOB Mimarlar O., Teşvik Ödülü B.E.N. Bakırköy Etkinlik Noktası Yarışması

02/2017-05/2017, İKÜ, MTS5 Masko, Ziyaretçi Merkezi

02/2017-05/2017, İKÜ, İÇM6 Kağıthane, Otizm Anaokulu

07/2016-08/2016, Architag, Ofis Stajı İzmir, Egeperla Cinens Sinemaları, İç Mekan

02/2016-05/2016, İKÜ, MTS3 Karaköy, Mülteci Destek ve Buluşma Mekanı

02/2016-05/2016, İKÜ, İÇM4 Bahçelievler, Kız Yetiştirme Yurdu, Yemekhane

Y.1.

Yarışma Projesi.1.

M.2.

Mimarlık Projesi.2.

W.1.

Workshop Projesi.1.

12/2018, TMMOB Mimarlar O., Teşvik Ödülü Menekşe Kibrit Fabrikası Yenileme Yarışması

09/2018-12/2018, İKÜ, MTS7 Levent, Yeraltı Şehiri, Ütopya

08/2018, ESTV ve NSMH, Katılımcı 43. Yahşibey Tasarım Çalışmaları

09/2017-01/2018, İKÜ, MTS6 Zeytinburnu, Kültür Merkezi

09/2017-01/2018, İKÜ, İÇM7 Beykoz, Beykoz Kundura Fabrikası

06/2017, Bursa Orhangazi B., 2.lik Ödülü Çekirge Meydanı Tasarım Yarışması

12/2016, İKSV, Katılımcı 3. İstanbul Tasarım Bienali, Anlık Fragman

09/2016-01/2017, İKÜ, MTS4 Küçükçekmece, Kentsel Boşluk Tasarımı

09/2016-01/2017, İKÜ, İÇM5 Riva, Ant Riva, Sosyal Tesis

09/2015-01/2016, İKÜ, İÇM3 Büyükada, Anadolu Kulübü, Sanatçı Evi

02/2015-05/2015, İKÜ, İÇM2 Cape Town, WH Evi

09/2014-01/2015, İKÜ, İÇM1 Ihlara Vadisi, Örüntü Tasarımı

A: Araştırma Çalışması, İ: İç Mimarlık Tasarım Stüdyosu, M: Mimari Tasarım Stüdyosu, Y: Yarışma Projesi, W: Workshop Projesi, temsil edilmektedir.

Portfolyo Hakkında Mimarlık, farklı ortamların dinamiğinde kendini farklı şekillerde üretir. Farklı mimarlık ortamlarının, üretme biçimi ve kullandığı metodolojinin çeşitlilik kazandığını söyleyebiliriz. Dolayısıyla her ortam mimarlığın bir konusu veya konuları üzerine farklı araçlar ve bilgi (techne) ile üretim (poesis) yapar. Lisans eğitimim boyunca, mimarlık ortamlarının mimarlığın çeşitli soru(n)larına karşı, ürettiği metodolojileri anlamak ve deneyimlemek gibi bir derdim vardı. Bu nedenle; akademik ortam, yarışma, workshop, araştırma kazısı, mimarlık ofisi gibi deneyimlerim oldu.

2017-2020

Portfolyo Hakkında

Portfolyo için seçtiğim işlerim, bahsettiğim metodoloji çeşitliliğini barındıran, farklı mimarlık sorunlarına çözüm arayan üretimlerdir. Verilen soru(n)ları tanımlayıp, nasıl sorunsallaştırdığımı anlatarak, mimarlık üzerinden ulaştığım sonuç ürünü anlatan bir yöntem üzerinden aktarılmıştır.

Portfolyo’da yer alan işleri incelerken göreceğiniz birkaç şey: 1. Her bölümünün bir kodu var. Bu kodlama size içeriği hakkında bilgi verir. (bkz: içindekiler) 2. Her bölümün başında ‘özet’ kısmı yer alır. Bu proje hakkında kısaca bilmeniz gereken önemli noktaları içeren bir yazıdır. 3. Portfolyo’da kullanılan tüm görseller için bir şekil listesi yer almaktadır. Bütün görsellerin altında içeriği hakkında kısa bir bilgi bulunmaktadır. (ne olduğu, nerede olduğu, kime ait olduğu ve tarihi gibi.) 4. Bütün metinler benim tarafımdan yazılmıştır. Alıntı olan bir kısım bulunuyorsa, tırnak işareti (“) içerisine alınmış ve aynı sayfada kaynakça belirtilmiştir. 5. Sayfalarda gezinirken hangi projeyi incelediğinizi, sol alt köşeye bakarak öğrenebilirsiniz.

Valens Kemeri: Tektonik ve Bağlamsal Karşılaşmalar AURA-İstanbul, 09/2019-01/2020, Katılımcı

Yürütücüler: Boğaçhan Dündaralp, Hakan Tüzün Şengün Üretim: Gizem Temiz Juri Üyeleri: Cem Günübek, Cem İlhan, Devrim Çimen, Kurtul Erkmen, Sinan İzgi, Yılmaz Değer

Anahtar Kelimeler; tektonik, bağlam, gündelik hayat, su kemeri, kent, ara kesit, zamansallık *Bu çalışma, bahsi geçen konu üzerine yapmış olduğum makale çalışmasının özetini içermektedir.

Özet Bu çalışma; techne, tektonik, gündelik hayat kavramlarını irdeleme ve bu kavramların birbirleriyle kurdukları ilişkilerin mimarlıktaki karşılığını anlamak ve anlamlandırmak arayışıyla başladı. Bahsedilen kavramların mimarlık perspektifinden ara kesiti bağlam kavramı ile irdelendiğinde, gündelik hayatın tektonik yapıyla olan karşılaşmalarındaki bağlam gündelik hayat (pratik) ile tektonik (teknik) yapının arasındaki ilişkileri şekillendirir. Bu çalışmanın ana ekseni, teknik olan ile pratik olan arasındaki karşılaşmaların açığa çıkarılması olarak düşünülmüştür. Kent ortamında bu karşılaşmaları açığa çıkarmak için tek ve güçlü bir yapı üzerinden inceleme alanı olarak Valens (Bozdoğan) Su Kemeri seçilmiştir. Nedenselliğiyle kendini inşa etmiş, tek ve güçlü bir mühendislik yapısı olan su kemerleri içerisinde Valens Su Kemerini farklı kılan, zaman içerisinde bu yapının kent içerisinde kalması ve kentle kurduğu çok katmanlı ilişkilerin zenginliğidir. Seçilen yapının tektonik yapısı ve onunla ilişkili olarak yapıldığı Roma dönemindeki su kemerinin technesi ve tektoniği ve bu tektoniğin zaman içerisindeki yapısal değişimi incelenmiştir. İlk etapta bu incelemede tektonik yapı, bağlamdan bağımsız olarak Valens Su Kemeri üzerinden yapılmıştır. Çalışma, yapıldığı 678 yılından bugüne geçen 1342 yıl içerisinde; Valens Su Kemeri’nin kentsel bağlamda kurduğu ilişkilerin çözümlenmesi, tarihi fotoğraflar üzerinden kentte bıraktığı izleri ve bugünün kentle olan gündelik hayat ara kesitlerinin okumaları ile sonlanmaktadır.

I. Bölüm: Kavramlar

AURA-İstanbul

Techne - Tektonik Kavramları

Tektonik kavramının kökeninde, Hint-Avrupa dil ailesinde ‘tekp’ olarak bilinen ve marangozluk anlamına gelen bir kavramla karşılaşılmaktadır. Antik Yunan’da ise bu kavrama karşılık marangoz, inşa eden, usta anlamlarındaki ‘tekton’ kavramı yer alır. Tekton, maran-

goz ve ustanın sanat ve becerisiyle birlikte her türlü üretimi ifade eden techneye aittir.1 Techne kavramı, üretmeye ve yapmaya yönelik bilgi ve becerileri ifade etmektedir. Bir şeyin nasıl yapılacağının deneyimi ile teorik bilgi arasında bir alanda yer almaktadır. Bu anlamda, techne “üretken bilgi” olarak tanımlanmaya elverişli bir kavramı karşılamaktadır. Heidegger için techne, ne tek başına sanat veya el sanatı ne de sadece yapma anlamında teknik ve pratik bir şeydir. O, techne’yi var olanı açığa çıkaran bilginin bir tarzı olarak adlandırır. Sonuçta techne, deneyim edinilmiş bilgi olarak, mevcut olanın varlığa getirilmesidir.2 Tasarlanan techne, antik çağlardan beri mimarlığın ‘tektoniği’nde gizlenmiştir. Mimari yapıyı oluşturan öğelerin bir araya geliş biçimleri, yapıyı oluşturan tüm yüzeyleri ve onu ayakta tutan sistemi tektonik dilin unsurlarıdır. Önemli olan tektonik dilin hangi araçlar veya ne gibi parçalardan bir araya geldiğinden çok, nasıl bir araya geldiğini düşünmek gerekir.

Gündelik Hayat Ara Kesitleri Gündelik hayat, özne ve nesneye bağlı ilişki biçimlerini ve bu doğrultuda günlük eylemleri içinde barındırır. Nesnelerle kurulan ilişkiler, nesnenin nedenselliği, ona yüklenen anlam dünyası ve onları kullanma biçimleri bağlamında, gündelik yaşamın tektonik nesneyle doğrudan bağlantılı olduğu söylenebilir. Mimari nesnenin tektonik ilişkilerinin gündelik hayat ile ara kesitine bakmak, özne, nesne ve bağlamı anlamak anlamlandırmak üzerine bize farklı bir perspektif sunmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, mimari nesnenin tektonik yapısını irdelerken, gündelik hayatla kurduğu veya kuramadığı ilişkiler ağını bağlam üzerinden ortaya koyarak tartışmaya açar. 1. Schadewaldt, 1979, s.159-172 2. Heidegger 1936, s.56-57

II. Bölüm: Tektonik Valens Su Kemeri’nin tektonik yapısını anlamaya ilişkin çözümlemeyi yapabilmek için Roma İmparatorluğu dönemindeki su kemeri yapı tekniklerini incelemek gerekmektedir. Bu bölümde Roma İmparatorluğu döneminde yapılan su kemerinin technesini açığa çıkarmak ve bu bilgiler ile Valens (Bozdoğan) Su Kemeri’ne tekrar bakmak hedeflenmiştir.

i. Roma Dönemi Su Kemeri İnşa Etme Bilgisi Kemer, ikisi sütun veya ayak arasındaki açıklığın üzerini örten düzgün eğrisel mimari öğedir. Kemerin amacı, iki sütun veya ayak arasındaki açıklığı örten yatay eleman üzerine binen kuvveti dağıtarak, taşıyıcılara aktarmaktır. Kemerin derinliğinin arttırılması gerektiğinde beşik tonoz yapılmaktadır. Tonozun ayakta durabilmesi için yan duvarlarına destek duvarları yapılması gerekir.3

Şekil 1. Kemer ve Beşik Tonoz, Çizim: Temiz, G., 2020

9 4

Şekil 2. Roma Dönemi Duvar ve Kemer İnşa Etme Tekniği, Çizim: Temiz, G., 2020 3. Yunan Roma Mimarisi ve Sanatı

ii. Roma Dönemi Su Kemeri Çalışma Prensibi Roma dönemi oluşturulmuş su yolu ağı su kaynaklarından şehre onlarca kilometre (km) su taşıdı. Doğal kaynaklardan kente taşınan su yolunun rotasında mümkün olan her yerde yeraltında kanallar vardır. Vadileri geçebilmek için ise yerçekimi kullanılarak hafifçe eğim verilmiş su kemerleri inşa edilmiştir. Kanallar çoğunlukla 1:150 ile 1:500 arasında değişen bir eğimle alçalmakta olduğu görülmektedir.1

Şekil 3. Açık Su Yolu Kesiti, Landels 1978, 40.

Şekil 5. Roma Dönemi Su Sistemi , Çizim: Temiz, G., 2019

Şekil 6. Modern Dönem Su Sistemi , Çizim: Temiz, G., 2019

Valens Kemeri’nin Tektonik Yapısının Değişimi Valens (Bozdoğan) Su Kemeri M.S. 678 yılından bugüne 1342 yıldır varlığını sürdürmektedir. Bu süre zarfında depremler ve çevresel etkenlerden etkilen Valens Kemeri, farklı dönemlerde onarılmış ve kullanılmaya devam edilmiştir. Valens Kemeri, 1509 yılında küçük kıyamet olarak bilinen depremde yıkılan bölümle beraber uzunluğu 971 metre olduğu görülmektedir. Restorasyon sırasında, kemerin Atatürk Bulvarı’nın geçtiği bölgedeki zemininin zamanla 4 metre kadar dolmuş olduğu tespit edilmiştir ve kemerin hakiki yüksekliğinin 27 metre olduğu anlaşılmıştır. Başlangıç bölümünde kemerin üst seviyesinin kotunun 63.5 metre, kemerin toplam göz sayısının 86 olduğunu veduvar kalınlığının 5.65 metre olarak sabit kaldığı tespit edilmiştir. Vezneciler bölümünde ise duvar kalınlığı değişkendir.2

AURA-İstanbul

Yapıldığı M.Ö. 678 yılından bugüne geçen 1342 yıl içerisinde; Valens Su Kemeri yapısı günümüzde temel işlevini yitirmiştir ancak kent için güçlü bir mimari yapı olarak varlığını sürdürmektedir.

Şekil 7. Atatürk B., Yapı İncelemesi, Çizim: Temiz, G., 2019

Şekil 8. Vezneciler, Yapı İncelemesi, Çizim: Temiz, G., 2019

Şekil 4. Roma Dönem ve Mevcut Durum Yapı İncelemesi, Çizim: Temiz, G., 2019 1. Vitruvius VIII, 6. 2. Dalman, 1933, s. 38, 44..

Valens Su Kemeri’nin Bağlamsal İlişkileri Nedenselliğiyle kendini inşa etmiş, tek ve güçlü bir mühendislik yapısı olan su kemerleri içerisinde Valens (Bozdoğan) Su Kemeri’ni farklı kılan, zaman içerisinde bu yapının kent içerisinde kalması ve kentle kurduğu çok katmanlı ilişkilerin zenginliğidir.

i. Haritalar Üzerinden Zaman İçinde Kent ile Kurduğu İlişkiler Valens Su Kemeri’nin yapılmaya başlandığı dönemden bugüne kentle kurduğu ilişkiler bu bölümde incelenmektedir. M.Ö. 678 yılından bugüne geçen 1342 yıllık bir vzaman içerisinde kent ile ilişkisi üzerine litaratür araştırması yapılmış ve bu araştırmalardan elde edilen veriler haritalar üzerinden belgelenmiştir.

Şekil 10. I. Konstantin Dönemi, Çizim: Temiz G., 2019

Va le

Va Ke lens me ri

Boğaz

Va le

Severus D.

I. Konstantin D.

II. Theodosius

Haliç

Marmara Denizi

Şekil 9. Kentin Tarihi Su Yolu Haritası, Konstantinopolis, Çizim: Temiz, G., 2019

Şekil 11, 12. I. Konstantin, Osmanlı Dönemi, Valens Kemeri’nin Kent Dokusu ile İlişkisi, Çizim: Temiz G., 2019

Valens Kemeri

Şekil 13. Günümüzde Kent Dokusu ile İlişkisi, Valens Su Kemeri, Çizim: Temiz G., 2020

Odak 3

AURA-İstanbul

Odak 4

Şekil 14. Zemin Kat İlişkilerini Gösteren Plan ve Seçilen Odak Noktaları, Valens Su Kemeri, Çizim: Temiz G., 2020

Odak 2

Odak 1

ii. Tarihi Fotoğraf Arşivlerinde Valens Kemeri Litatür araştırması kapsamında çeşitli kaynaklardan Valens (Bozdoğan) Su Kemeri’nin fotoğraf arşivi taraması yapılmıştır. Arşivde yer alan fotoğraflar ağırlıklı olarak, Atatürk Bulvarı açılmadan öncesinde Valens Su Kemeri’nin çevre doku ile ilişkisini gösterir. Osmanlı Dönemi’nden kalan çevre dokunun yıkımını ve bulvarın ilk açıldığı zamanındaki halini ortaya koymaktadır.

Osmanlı döneminde Valens Su Kemeri’nin kentin içinde kaybolmuş ve okunamaz bir haldeyken, Cumhuriyetin ilk yıllarında İstanbul’un nazım planını hazırlayan Henri Prost tarafından tarihi ve kültürel açıdan önemli yapıların ortaya çıkarılması ana ekseninde, Valens Kemeri’nin bir bölümü Atatürk Bulvarı’nın açılmasıyla birlikte kent içinde görünür hale getirilmiştir.

AURA-İstanbul

Şekil 15. Osmanlı Döneminde Valens Kemeri Panoraması, Fotoğraf: Gulmez Fréres, Tarih: Belirtilmemiştir

Şekil 16, 17. Unkapanı ve Saraçhane’deki Yıkım, Atatürk Bulvarı, Fotoğraf: Belirtilmemiştir, 1936 - 1972

iii. Günümüzde Kentle Kurduğu İlişkiler ve Gündelik Hayat Karşılaşmaları Önceki bölümler de Valens Su Kemeri’nin zaman sürecinde haritalama ve fotoğraflar üzerinden bağlam ile ilişkisi incelenmiştir. Bu bölümde ise ilk olarak Valens Kemeri aksı boyunca saha gezisi yapılarak kent ile kurduğu gündelik hayat ilişkileri fotoğraflar, eskiz çalışmaları ile kayıt altına alınmış ve analiz edilmiştir. Kentin kemer ile ilişkisi incelendiğinde temel olarak şu ortaya ilişkiler çıkmıştır:

2. Kent içindeki ölçek ilişkileri Su kemeri yapılarının kesitinde kemerin başladığı noktalardan orta bölümlerine doğru yüksekliği artmaktadır. Valens Kemeri’nin ölçeği Atatürk Bulvar’ının olduğu noktadan bakıldığında kendini gösteren ve kent için önemli bir nirengi noktası olurken, Saraçhane ve Vezneciler bölgesinde ise kemerin sonlandığı noktalarda kemerin kentin içinde kaybolduğu gözlemlenmiştir.

1. Gündelik hayat ilişkileri: Kemerin lineer hattı boyunca kemerin kentli tarafından kullanılma şekilleri ve bunun yanı sıra çevre dokunun kemer ile ilişkisinin ortaya çıkardığı mekan ilişkilerinde, kentlinin gündelik eylemleri incelenmiştir.

3. Çevre yapılar ile olan yapısal ilişkileri Valens Kemer’i kent dokusuyla olan yakın ilişkisi nedeniyle aks boyunca çeşitli yapısal ilişkiler kurduğu gözlenmiştir. Bu kütle ilişkilerini 4 odak noktası üzerinden ortaya koyulmuş ve incelenmiştir.

Odak 4

Odak 3

Odak 2

Odak 1

Şekil 18. Valens Kemer’nin Aksonometri Üzerinden Odak Noktalarının Gösterimi, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Odak 1,

Odak 2,

Odak 3,

Odak 4,

Kemer - Yol - Yapı İlişkisi

Kemer - Duvar - Yapı İlişkisi

Kemer - Yapı İlişkisi

Kemer - Boşluk - Yapı İlişkisi

AURA-İstanbul

Şekil 19. Seçilen Odaklar, Şematik Anlatım, Diyagram: Temiz G., 2020

Odak 1

Odak 2

Odak 3

Odak 4

Şekil 20. Seçilmiş Odak Noktaları, Yaya Akışlarının Gösterilmesi, Maket: Temiz G., 2020

Valens (Bozdoğan) Su Kemeri’nin günümüzde kalan iki parçasının da kentle kurduğu ilişki bağlamında incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda Vezneciler bölgesinde yer alan bölümünün, kentle kurduğu yapısal ve gündelik hayat ilişkileri açısından çeşitlilik gösteriyor olması nedeniyle detaylandırılmasına karar verilmiştir. Vezneciler bölgesinde Valens Kemeri, lineer hattı boyunca yapıların kemeri duvar olarak kullandığı veya sınır duvarlarıyla özel mülkiyetlerinin bir parçası haline getirildiği gözlemlenmektedir. Hat boyunca sadece üç kemerin geçiş olarak kullanıldığı gözlenmiştir. Geçiş noktalarından alınan gündelik hayat kesitleri kemerin değişen yüksekliğinin kentte yarattığı eylemler ve gündelik hayat ortaya konulmuştur.Kemer incelenen odakta, önemli bir eşik olarak kente katılır. Bu bölgede Valens Kemeri kent için hem duvar hem de kapı olur.

Şekil 21. Valens Kemeri’nin Vezneciler Bölgesi, Aksonometri Üzerinden Kemer-Kent İlişkileri, Çizim ve Editleme : Temiz G., 2019

Kalender Medresesi Sokak

16 Mart Şehitler Caddesi

AURA-İstanbul

Bozdoğan Kemeri Caddesi

Şekil 22. Gündelik Hayat Kesitleri, Vezneciler, Çizim: Temiz G., 2020

Şekil 23. Gündelik Hayat Kesitleri Detayı, 16 Mart Şehitleri Cad.Vezneciler, Çizim: Temiz G., 2020

Şekil 24. Valens Kemeri ve Gündelik Hayat, Vezneciler, Fotoğraf: Güler A., 1958

Şekil 25. Valens Kemeri ve Gündelik Hayat, Vezneciler, Fotoğraf: Temiz G., 2019

Şekil 26, 27. Valens Kemeri ve Gündelik Hayat, Saraçhane, Fotoğraf: Temiz G., 2019

AURA-İstanbul

Şekil 28. Valens Kemeri, Saraçhane, Fotoğraf: Temiz G., 2019

Şekil 29, 30. Valens Kemeri ve Gündelik Hayat, Vezneciler, Fotoğraf: Temiz G., 2019

Sonuç Techne - Tektonik kavramları incelenerek başlanan süreç sonunda tarihsel arka planı olan mühendislik yapısı olarak Valens Su Kemeri’nin bağlam ile kurduğu ilişkiler üzerine inceleme yapıldı. Bu incelemenin başlangıcından sonuna kadar özne olarak belli bir mesafede durarak, Valens Kemeri’nin yarattığı olasılıklar dünyasını keşfediyor olmak, süreci kendi içerisinde geliştirmeye olanak sağlarken kendi metodolojisini de inşa etti. Kısaca bu çalışma, planlanmış olanla (tektonik), planlanmamış olanın (pratik) karşılaşmaları ile zaman içinde ürettiği mekanlar ve gündelik hayat eylemlerinden doğan potansiyel ilişkiler ağı ortaya konulmuştur. Valens Su Kemeri’nin bağlamla kurduğu bu güçlü ilişkiler, bir mimarlık ürününün çevresinde değişen bir çok etmenle birlikte değişip, dönüşmesini ve değişen anlam ve fiziksellik dünyasına uyum sağlaması veya sağlayamamasını ortaya koymuştur.

Şekil 31. Valens Kemeri, Saraçhane, Fotoğraf: Temiz G., 2019

Kaynakça 1. Aça, N., (1998), Martin Heidegger: Teknik ve Dönüş, Çev: Necati Aça, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.

10. Lefebvre, H. (2016), Modern Dünyada Gündelik Hayat. (Çev. I. Gürbüz), İstanbul: Metis (İlk baskı:1968)

2. Adam, J. P., (1999), Roman Building Materials and Techniques, London.

11. Mamboury, Ernest (1953), The Tourists’ Istanbul, Istanbul: Çituri Biraderler Basımevi.

3. Anabolu, M. U., Yunan ve Roma Mimarlığı, İstanbul.

12. Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh. Tübingen: Wasmuth.

4. Crouch, D. P., History of Architecture Stonehenge to Skyscrapers, New York. 5. Çalışkan, A.S., (2013), Tekhne’nin Ontolojik Dönüşümü Modern Bilimde Pratiğin Paradigması ve Kurucu Etkisi, Doktora Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul. 6. Çördük, A., (2006), Yunan ve Roma Mimarisindeki Yapı Teknikleri, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, İzmir. 7. Heidegger, M. (1953), Tekniğe İlişkin Soruşturma, (Çev: D. Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları, 2. Basım, 1998.

13. P. Wittek – K. O. Dalman, Der Valens-Aquädukt in Konstantinopel, Bamberg 1933. 14. Schadewaldt, W. (1979), The Concept of Nature and Technique According to the Greeks. C.Mitcham ve R.Mackey (Editörler) Research in Philosophy & Technology içerisinde (s.159-171) 15. Thorpe, M., Roma Mimarlığı, Çev.:Rıfat Akbulut, İstanbul. 16. Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev.: Suna Güven, 1990.

8. Heidegger, M. (1936), Sanat Eserinin Kökeni, (Çev: F.Tepebaşılı) Ankara: De Ki Basım Yayım, Şubat 2011. 9. Landels, J.G., Eski Yunan ve Roma’da Mühendislik, Çev.: Barış Bıçakçı, Ankara.

Duvar: Mülteci Farkındalık ve Koordinasyon Merkezi MT8. Diploma Projesi, 02/2019-05/2019

Proje Lokasyonu: Kazlıçeşme, Zeytinburnu, İstanbul Üretim: Gizem Temiz Juri Üyeleri: Asiye Akgün, Ayhan Usta, Ayşegül Duman, Ece Ceylanbaba, Murat Sönmez, Önder Çelik, Seçkin Kutucu

Anahtar Kelimeler; yersiz, kent hakkı, ara kesit, sınır, eşik, öteki, yabancı, aidiyet

Özet “Mülteci: Bir başka yere ya da ülkeye sığınan kimse.” TDK “Sığınmacı: Bireysel olarak mülteci statüsüne başvurmuş ve başvurusunun sonucunu bekleyen kişi.” TDK “Geçici Koruma: Uluslararası koruma statüsü belirleme işlemi yapılamayan yabancılara sağlanan koruma.” TDK Kazlıçeşme, İstanbul’un Zeytinburnu ilçesinde yer almakta olan bir semttir. Proje alanı, mülteciler için destek ve aynı zamanda farkındalık noktası olarak bir soruna cevap aramaktadır. Mülteci konusu üzerine bir şeyler söyleyebilmek ve üretim yapabilmek için öncelikle onun farklı ölçeklerdeki yansımaları üzerine kapsamlı bir araştırma yapılmıştır. Dünya ölçeğinde incelendiğinde mülteci hareketliliği küresel bir sorun haline gelmiştir. Türkiye’de ise bu hareketliliğin tarih süresince bir geçiş noktası olarak etkisini hissettiğini söyleyebiliriz. Yakın zamanda Türkiye yoğun mülteci hareketliliğine ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye’de 2018 verilerine göre %95 mülteci, kamp dışında kentsel ve yarı kentsel alanda yaşamaktadır. Dolayısıyla 4 milyondan fazla bir nüfusu oluşturan mültecilerin, kentsel alana katılımı ve kentliyle karşılaşması bağlamında bakıldığında önemli bir tasarım sorunu haline gelmektedir. İstanbul ölçeğinde de bu tasarım sorunu devam ederken, mültecilerin yoğunluk olarak kent çeperine yerleşmiş olmaları toplumsal ve mekansal ayrışmaları beraberinde getirmektedir. *Herkesin göçmenlik hikayesinin olduğu bir kentte, toplumsal ve mekansal ayrışmaların önüne geçmek gibi önemli bir kentsel soruna mimarlık üzerinden bir çözüm üretilebilir mi?

İKÜ - MT8

*Mülteci meselesine kentlinin daha farklı bakabilmesi için mimarlık ne yapabilir?

*Toplumsal ayrışmanın önüne bu şekilde geçilebilir mi? *Kentin gündelik hayatının parçası olabilirler mi?

Bir sınır olarak karşısına çıkmıştı, duvar. Geçtikten sonra ise sınırın toplumda vücut bulmuş haliyle karşılaştı. Ait olmadığını hissettiği, yabancı bir ‘yer’de hayatına devam etmeliydi. Peki, insanların ona ördükleri duvarı nasıl geçebilirdi? Bir mülteci için duvara ulaşabilmek bir yaşam mücadelesidir. Yaşadığı yeri, yurdunu bırakıp sınırı geçmeye çalışır. Duvara ulaşabilmek onun için bir eşiktir. Program olarak önerilmiş olan farkındalık noktası, eşik olan duvardan öncesini bilmeyen ve deneyimlemeyen kentlinin şimdiki zamanda mekansal deneyimle fark etmesini amaç edinmiştir. Proje fikri, toplumsal ayrışmayı engelleyecek en önemli şeyin farkındalık olması ve bunu en belirgin şekilde duvar metaforu üzerinden deneyim kazandırarak mümkün olacağı fikriyle geliştirildi. Duvar tektonik yapısı içinde kamusallığı barındırarak kentsel alanda bir arayüz yaratmaktadır. Günün birinde kentteki mülteci sorunu yok olsa bile kent belleğinde bıraktıkları izin kalıcılığını ‘Farkındalık Duvarı’ üzerinden sağlamak istenmiştir. Mülteci sorunu küresel boyutta bakıldığında günden güne artarak devam ediyor. Bu hareketliliğin ölçeği, yoğunluğu ve etki alanı değişmektedir. Tasarım bu değişkenliğe adapte olabilecek bir öneriyle geliştirildi. Kentin yaşadığı yoğun mülteci göçünün ölçeği değiştikçe Farkındalık Duvarı’na birimler eklemleniyor. Mültecilerin yaşadığı hukuki ve sosyal boyutta yaşadığı sorunlara yardımcı olabilecek ofis birimleri ve onu destekleyen atölye ve sergileme alanlarının yer aldığı koordinasyon merkezi eklenmektedir. Koordinasyon merkezine eklemlenen geçici mülteci destek birimlerinin yer aldığı derslikler, sağlık birimi, yeme- içme birimleri ve konaklama birimleriyle proje yayılıp genişleme potansiyelini de içinde barındırmaktadır. Bir mekana girmek oraya dâhil olmak için bir sınırdan geçmek gerekir. Burası eşiktir. Eşik sınırdaki o duvarda olmaktır. Duvarı anlamak ve hissetmek gerekir. Bunu bir yere ulaşma eylemindeyken bile kazandırabilmek ve belki durdurup duvarın sonrasına geçmesini sağlamak, kolektif bir üretimi, tartışmayı, paylaşmayı desteklemek mimarlık disiplininin bu soruna yanıtı olabilir.

1 8

Marmaray

1 7

Durağı

büs

Oto

1 6

ağı Dur

1 5

ne irha

d es

Cad

1 4

Marmaray Girişi

1 3

Farkındalık Duvarı Koordinasyon Merkezi

1 2 Uluslararası Barış Parkı

Esnek Hacimler

Avlu

1 1

1 0

Avlu

Tarım Alanı Genç Osman Caddesi

Kazlıçeşme Fatih Camii

Meydan Rum Ortodoks Kilisesi

Meydan Girişi

Yoğun Ağaç Dokusu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii

Yoğun Ağaç Dokusu

Kennedy Cadd esi

Sahil Girişi

Kazlıçeşme Sahil Parkı 2

Marmara Denizi M

1 B

Şekil 32. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/1000, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Dünya’daki Mülteci Hareketliliği Uzun zamanlardan günümüze kadar savaş, doğal afetler vb. nedenlerden dolayı yerlerini bırakıp bilmediği bir yere gitmek zorunda kalan milyonlarca insan oldu. Bu durum bizler için (dünya tarihinde) yeni değil ve çalışmalar gösteriyor ki her geçen gün dünyada mülteci olan kişi sayısı giderek de artmaktadır. Mülteci hareketliliği küresel bir sorun haline gelmiştir.

2018 yılı sonu itibariyle Dünya’da,1 68,5 milyon zorla yerinden edilmiş insan, 25,4 milyon mülteci, 40 milyon kendi ülkeleri içinde yerinden edilmiş kişi, 3,1 milyon sığınmacı. 1. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)

1,000,000 500,000 100,000

Şekil 33. Dünya’daki Mülteci Hareketliliği Yoğunluğu, Diyagram: Temiz G., 2019

Türkiye’deki Mülteci Hareketliliği Türkiye bulunduğu jeopolitik konumu nedeniyle dünyadaki en büyük mülteci nüfusuna ev sahipliği yapmış ve yapmaya devam etmektedir. Dünya’daki göç hareketliliği açısından Türkiye önemli bir geçiş noktasıdır. Yakın zamanda ise 4 milyona yakın Suriyeli mültecilere ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye’deki mültecilerin %70’i çocuk ve kadınlardan oluşmaktadır.

2018 yılı sonu itibariyle Türkiye’de,1 4 milyon’a yakın mülteci, Mültecilerin %95’inden fazlası kampların dışında kentsel ve yarı kentsel alanlarda yaşamaktadır. 1. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)

Mülteci Nüfus Dağılımı Suriyeliler Afganlar

İKÜ - MT8

Iraklılar

4M 172,000 142,000

İranlılar

39,000

Somaliler

5,700

Diğer

11,700

Şekil 34. Türkiye’deki Mülteci Hareketliliği Yoğunluğu ve Nüfus Dağılımı, Diyagram: Temiz G., 2019

İstanbul’daki Mülteci Hareketliliği İstanbul, tarihi sürecinde çeşitli yerlerden gelen göçmenlere ev sahipliği yapmıştır. Göçmenlik hikayeleri İstanbul’un kimliğinin önemli bir parçası haline gelmiştir. İstanbul’un süre gelmiş olan bu yapısı günümüzde mekansal ayrışmalarla zedelenmektedir. Yerlerini terk etmek zorunda kalan mültecilerin büyük çoğunluğu İstanbul’a gelmiştir ve mülteciler yoğunluk olarak kent çeperlerine yerleşmektedir.

2018 yılı sonu itibariyle İstanbul’da,1 563 bin kayıtlı mülteci, 100 bin sığınmacı. Yoğun olarak yerleştikleri ilçeler: Esenyurt, Küçükçekmece, Bağcılar, Sultangazi, Fatih, Zeytinburnu. 1. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)

1950

1970

1990

2019

Şekil 35. İstanbul’da Mültecilerin Yerleşim Yoğunluğu, Yoğun İç ve Dış Göçler ile Kentin Genişlemesi, Diyagram: Temiz G., 2019

Proje Alanı Üzerine İncelemeler Proje alanı olarak verilmiş olan Kazlıçeşme bölgesi, Cumhuriyetin ilk dönemlerine kadar yerleşimin olmadığı ve tarım arazilerinin bulunduğu bir alandır. Tren yoluna ve denize olan yakınlığı nedeniyle 19401960 yılları arasında sanayi bu bölgede artış göstermiştir. Sanayinin, iç göçle gelen, iş gücünü yönlendirecek bir konut sunum biçimi ve politikasının bulunmayışı

bölgede gecekondulaşmayı başlatmıştır. Kazlıçeşme çevresi ağır sanayi bölgesi olarak tespit edilmiştir. 2000’li yılların başında ağır sanayiden arındırılmış ve bölgede dini yapılar dışında bütün yapılar yıkılmıştır. Yıkım sonrasında bölgede atıl, boş alanlar kalmış ve niteliksiz yeşil doku oluşturulmuştur. Kenndy caddesinin kentli kıyı ilişkisine zarar verdiği gözlenmiştir.

Yapı Alanı

Tarihi Sur

isi izg

ıÇ Kıy

Proje Alanı

isi

izg

Ç ıyı

Tre

ara

olu

Yeşil Alan

Yapı Alanı

Yeşil Alan

Marmara Denizi

Şekil 36, 37. Kazlıçeşme Çevre İlişkilerinin İncelenmesi, 1945 ve 2019, Diyagram: Temiz G., 2019

Marmaray Girişi

1 4

1 3

Farkındalık Duvarı

Koordinasyon Merkezi

Avlu

1 2

Yoğun Ağaçlık Alan

Avlu Avlu

Esnek Hacimler

1 1

Avlu

Tarım Alanı 1 0

Avlu

Yoğun Ağaçlık Alan

Meydan Girişi

Yoğun Ağaçlık Alan

İKÜ - MT8

Şekil 38. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/500, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Sınır Duvarına Poetik Bir Bakış Tasarım kararları almadan önce yapılmış olan analizler mülteci hareketliliğini farklı ölçeklerde sayısal veriler üzerinden ele alırken, bu bölüm mültecilerin yolculuk serüvenine odaklanarak poetik bir bakış geliştirmiştir.

yapısı, programların plan, kesitteki yerleşimini ve organizasyon şemalarını şekillendiren tektonik bir yapı haline getirilmesi çabalanmıştır.

Bir mülteci için duvara ulaşabilmek ve geçmek yaşam mücadelesidir. Bu nedenle mültecilerin serüveninde duvar eşik olarak ele alınmıştır. Duvar bir eşik kabul edildiğinde öncesi ve sonrasında yaşadıklarına odaklanılmış ve bu poetik bakışın mimari tasarımın fiziksel

Mültecilerin sınır duvarını geçmesiyle birlikte toplumsal sınırlar ile karşılaşmış ve yabancı olduğu yeni yaşam ortamında ötekileştirilerek, kent çeperinde yaşamaya çalıştıkları gözlenmiştir. Oysa herkesin bir şekilde göç ve göçmenlik deneyimi olduğu bir kentte bunun üzerinden ortaklık ilişkisi kurmak mümkün olabilir.

Şekil 39. Duvar Öncesi, Savaş Anı, Fotoğraf: UNHCR

Şekil 41. Duvar Sonrası, Mülteci Kampı, Fotoğraf: UNHCR

Duvar Mülteci için

“Suriye’de hayat yok. Sadece yaşamak istiyorum. Bütün risklere rağmen gidiyorum.” (Suriyeli, Sığınmacı)

“Yalnızım, ailem yok, hiç kimsem yok, hiçbir tanıdığım yok, varlığım belli değil.” (Somali, Sığınmacı)

“Kendi kendime, ‘Güneş doğar doğmaz buradan ayrılacağım ve bir daha asla dönmeyeceğim.’ dedim.” (Suriyeli, Sığınmacı)

Önce

“İnsanın yerinden edilmesi kadar büyük bir acı yoktur.” (Euripides, MÖ 480-406)

Geçmek zorunda olduğu bir engel.

Aynı zaman bir yaşam umudu.

- yolda olma hali -

Koordinasyon Merkezi

Farkındalık Merkezi Kent mekanında toplumsal ayrışmayı engellemeyi ve kent hafızasına katkı sağlayacak bir yapı tasarımı.

Sonra

Eşik

Mültecilerin göç sonrasında yaşadıkları hukuki ve sosyal sorunlara cevap verecek bir yapı tasarımı.

Şekil 40. Duvarın Poetikası, Mimarı Tasarım Yaklaşımının Belirlenmesi, Diyagram: Temiz G., 2019

Kütle Yerleşimi Kararları Farkındalık Merkezi olarak tasarlanması beklenen yapının tanımlanmış olan fonksiyonu kentli ile mültecileri birleştirmek üzerinedir. Yapılmış olan ön araştırmalar sonucunda kent mekanında mültecilerin ötekileştirildiği ve kentli tarafından dışlandıkları gözlemlenmiştir. Kentli ve mültecinin anlamlı bir karşılaşma mekanında buluşabilmesi için, kentlinin mültecilerin serüvenini deneyimleyecekleri bir mekanın olması gerektiği kabulü üzerinden Farkındalık Merkezi yapısının ‘Farkındalık Duvarı’ olarak tanımlanmasına karar verilmiştir.

İKÜ - MT8

Verilmiş olan proje alanın geçmişte yerleşim alanı olmasına karşın günümüzde boş tanımsız bir alan olduğu

gözlenmiştir. Verilmiş olan boş alanda yerleşim kararları alınırken çevredeki yaya erişim aksları incelenmiş ve referans alınmıştır. Farkındalık Duvarı, önemli üç yaya aksının ilişkisini kuran projenin ana omurgası ve önemli bir geçiş mekanı haline getilmiştir. Yapının geçiş mekanı olarak planmasının asıl nedeni mültecilerin serüveninde ‘duvarın’ ve ‘yolda olma halinin’ farklı boyutlarıyla olan önemidir. Mülteci sorunu hareketliliğinin ölçeği, yoğunluğu ve etki alanı değişmektedir. Tasarım bu değişkenliğe adepte olabilecek bir öneriyle geliştirildi. Kentin yaşadığı yoğun mülteci göçünün ölçeği değiştikçe ‘Farkındalık Duvarına’ birimler eklemleniyor.

Şekil 42. İzometrik Gösterimi, Mimari Tasarım Önerisi, Görsel: Temiz G., 2019

Farkındalık Duvarı

Şekil 43. Aşama 1, İzometrik Gösterimi, Farkındalık Duvarı, Görsel: Temiz G., 2019

Farkındalık Duvarı Koordinasyon Merkezi

Şekil 44. Aşama 2, İzometrik Gösterimi, Koordinasyon Merkezi’nin Eklenmesi, Görsel: Temiz G., 2019

Farkındalık Duvarı Koordinasyon Merkezi Esnek Hacim

Şekil 45. Aşama 3, İzometrik Gösterimi, Geçici Mekan Kurgusunun Eklenmesi, Görsel: Temiz G., 2019

Mekan Organizasyonu Kararları Çalışma alanında, yoğun yaya erişiminin olduğu bölge olan marmaray ve otobüs durakları, sahil yolu yaya aksı ile ilişkisinin tanımsız olduğu gözlenmiştir. Proje alanının çevresiyle olan yaya ilişkileri incelendiğinde, Kennedy Caddesi kentli ile kıyı ilişkisine zarar vermektedir. Bu nedenle projenin ana omurgasını oluşturan yapı (Farkındalık Duvarı), toplu ulaşım duraklarından gelmekte olan kentlinin sahil şeridine kolay ulaşmasını sağlarken, bir yandan kentli ve semtliyi buluşturan, önemli üç dini yapının çevrelediği, meydana ulaştırır. Önerilen projenin plan ve kesit kararlarında temel hedef, mültecinin yolda olma serüveni üzerinden duvarı deneyimleyerek mültecilere karşı farkındalık kazanılmasını sağlamaktır. Bu nedenle mekan organizasyonu planlanırken mülteci ve kentli için farklı rotalar üzerinden düşünülmüştür. Farkındalık Duvarı’na eklemlenen Koordinasyon Merkezi ise mülteci destek birimleri ile kentli ve mülteci karşılaşma, üretim alanlarınının bulunduğu bir yapıdır. Duvarı deneyimleyen kent kullanıcıları mültecilerle karşılaşmak, üretmek ve

destek olabileceği mekan kurgusu üzerinde durulmuştur. Bu hedefle kentliyi Farkındalık Duvarı’nın üst kotundaki girişten mülteci sergi mekanına geçmektedir. Sergi mekanında gezerken, asıl üretimin mutfağı olan, alt kattaki kentli ve mültecilerin kolektif üretim mekanı ile görsel bir dialog kurulmuştur. Üretilen ve sergilenen arasındaki mekansal kesişimi ise amfi merdiven önerisi ile sağlanmaktadır. Farkındalık Duvarı’nın zemin kotundaki girişi, mültecilerin ve kent kullanıcılarının çeşitli konularda bilgilendirme alabileceği karşılama birimine ve sergileme mağazasına ulaştırır. Karşılama birimine bağlanan mekanlardan biri olan, mültecilerin çeşitli konularda destek alabileceği, mülteci destek ofisleri bulunmaktadır. Ofis mekanı, açık ofis yaklaşımıyla mekansal organizasyonu yapılmıştır. Zemin kotta bulunan kafe mekanı, üst kotta bulunan sergi ve kütüphane mekanına bir amfi merdiven ile bağlanmaktadır. Kentliyi ve mültecileri karşılaştırmak amaçlanmıştır.

İKÜ - MT8

Detay 1

Şekil 46. +5.00 Kot Planı, Ö: 1/200, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Şekil 47. +5.00 Kot Planı, Kütüphane Alanı, Detay 1, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019 K

Şekil 48. Zemin Kat Planı, Kamusal Üretim Alanı, Detay 2, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

İKÜ - MT8

Detay 2

Şekil 49. Zemin Kat Planı, Detay Ölçek: 1/200, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Detay 3

Şekil 50. Zemin Kat Planı, Mülteci Destek Ofis Birimleri, Detay 3, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019 K

İKÜ - MT8

Şekil 51. A-A Kesiti, Farkındalık Duvarı, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2019

Duvar “Bir duvar vardı. Önemli görünmüyordu. Kesilmemiş taşlardan örülmüş, kabaca sıvanmıştı; erişkin biri üzerinden uzanıp bakabilir, bir çocuk bile üzerine tırmanabilirdi. Yolla kesiştiği yerde bir kapısı yoktu; orada yerin geometrisine indirgeniyordu: bir çizgiye, bir sınır düşüncesine. Ama düşünce gerçekti. Önemliydi. Yedi kuşak boyunca dünyada o duvardan daha önemli bir şey olmamıştı. Bütün duvarlar gibi iki anlamlı, iki yüzlüydü. Neyin içeride, neyin dışarıda olduğu, duvarın hangi yanından baktığınıza bağlıydı.” (Le Guin,Mülksüzler, 2011)

Duvar “Bir duvar vardı. Önemli görünmüyordu. Kesilmemiş taşlardan örülmüş, kabaca sıvanmıştı; erişkin biri üzerinden uzanıp bakabilir, bir çocuk bile üzerine tırmanabilirdi. Yolla kesiştiği yerde bir kapısı yoktu; orada yerin geometrisine indirgeniyordu: bir çizgiye, bir sınır düşüncesine. Ama düşünce gerçekti. Önemliydi. Yedi kuşak boyunca dünyada o duvardan daha önemli bir şey olmamıştı. Bütün duvarlar gibi iki anlamlı, ikiyüzlüydü. Neyin içeride, neyin dışarıda olduğu, duvarın hangi yanından baktığınıza bağlıydı.” (Le Guin,Mülksüzler, 2011)

İKÜ - MT8

Şekil 53. Farkındalık Duvarı, Güney Yönü Girişi, Görsel: Temiz G., 2019

Şekil 54. Farkındalık Duvarı, Güney Yönü, Sergi Alanına Giriş, İç Mekan, Görsel: Temiz G., 2019

Şekil 55, 56. Farkındalık Duvarı, Sergi Alanı, İç Mekan, Görsel: Temiz G., 2019

Ma r Gir maray işi

Farkındalık Duvarı

Yoğun Ağaç Dokusu

Koordinasyon Merkezi

Avlu

Esnek Hacim

yda n

Gir

işi

Tarım Alanı

İKÜ - MT8

Şekil 57. Konsept Maket, Ö:1/1000, Maket: Temiz G., 2019

Şekil 58. Konsept Maket, Marmaray ve Sahil Girişi, Ö:1/1000, Maket: Temiz G., 2019

Ĺ&#x17E;ekil 59. Konsept Maket, Ă&#x2013;:1/1000, Maket: Temiz G., 2019

Menekşe Kibrit Fabrikası: Kamusal Peyzaj Atölyesi TMMOB Mimarlar Odası, Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması, 12/2018, Teşvik Ödülü

Proje Lokasyonu: Küçükçekmece, İstanbul Ekip: Betül Tirli, Gizem Temiz Juri Üyeleri: E. Fulya Özmen, Feride Önal, İlker İğdeli, Nüzhet Ak, Tan Kamil Gürer, Uzay Yergün, Zeki Şerifoğlu

Anahtar Kelimeler; sürdürülebilirlik, kent hakkı, kıyı, endüstri mirası, koruma, endüstriyel eko park, peyzaj

Özet Yarışma alanı; İstanbul’un Küçükçekmece ilçesi, Küçükçekmece gölünün Marmara denizine açılan ağzındaki doğal sit alanı içindeki kumsal alanında yer almaktadır. Alan; Küçükçekmece’nin üretim kültürünün ve kimliğinin izlerini taşıyan, ancak bunu günümüz kentsel yaşamına katamayan, kullanımsız bir artık alan konumundadır. Kent içinde özgün işlevini yitirmiş sanayi yapılarının yeniden canlandırılması ve kentin günümüz kentsel gereksinimlerine göre yeniden işlevlendirilerek kamusal bir mekân olarak kentsel yaşantıya kazandırılması hedeflenmektedir. Fosil yakıt tüketimi ile artan seragazı emisyonları, bizi insanlığın şimdiye kadar yüzleştiği en zorlu süreçle karşı karşıya bırakmaya başladı. Menekşe Kibrit Fabrikası gibi enstriyel geçmişi olan yapılar, çevreye zarar veren ve kamusallığı barındırmayan yapılardır. Endüstriyel miras olarak kabul edilen bu yapıların günümüzde endüstriyel eko park önerisi ile sürdürülebilir sosyal ve fiziki bir yapı tasarımı odak noktamız olmuştur.

TMMOB Mimarlar Odası

Yapının çevresiyle olan ilişkisi yaya erişimi bağlamında incelendiğinde ilişkisinin çok zayıf olduğu gözlenmiştir. Proje alanının yakınından geçen eski demir yolununun

yakın zamanda marmaray olarak kullanıma açılmasıyla birlikte proje alanının önemli bir yaya aksı olacağı öngörülmektedir. Bu nedenle marmaray durağından gelen kentli için proje alanına erişiminin tasarlanması gerektiği düşünülerek öneride bulunulmuştur. Simetrik düzende tasarlanmış olan fabrika yapısı; yaklaşık 4980 m2 bir alan kaplamaktadır. İnşa edildiği tarihte birbirine bitişik üç büyük ve bunların aralarında bulunan iki küçük bölümden oluşmakta olduğu bilinmektedir. Üretimin sonlanmasıyla kullanımsız ve atıl duruma düşen yapı, 20. yüzyılın başlarından itibaren farklı mülkiyetlerde, farklı kullanımlarla kısmen değişikliğe uğrayarak günümüze ulaşabilmiştir. Fabrika yapıları varoluşunun getirdiği dışa kapalı, sistematik bir mekan kurgusunun olduğu endüstriyel üretim mekanıdır. Bu durum Menekşe Kibrit Fabrikası‘nın tektonik yapısı içinde geçerlidir. Bugüne kadar içe dönük yaşayan yapının yer ile kurduğu ilişkiyi arttırmak için dış mekanın sürekliliğini iç mekanda devam etmesi ve iç mekanında dışarıya taşması önerilmiştir. İç ile dış arasındaki sınırları bulanıklaştırmak ve çevresine duyarlı bir mekan tasarlanmıştır.

Şekil 60, 61. Dışaradakinin İçeriye Sızması, Mevcut Durum İç Mekan, Menekşe Kibrit Fabrikası, Fotoğraf: Temiz G., 2018

Performans Alanı

Yoğun Ağaçlık Alan

Küçükçekmece Gölü 7

Seyir Alanı

Sahil Girişi 5

lık

çı

İsk ele

Tarım Alanı

4 Tarım Alanı

Yoğun Ağaçlık Alan 3 Yoğun Ağaçlık Alan

Ana Giriş

yİ

nkö

Bası

dd e

l Ca

bu s tan

Marmaray Durağı Marmaray, Tarih i Tren Yolu

Şekil 62. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/500, Çizim: Temiz G., Tirli B., Editleme: Temiz G., 2018

Vaziyet Planı Kararları

Kö

pr Kö

Proje alanı; yaya erişimi, kıyı kullanımı, yeşil alan kullanımı bağlamında incelenmiş ve alanda gözlem yapılmıştır. Mevcut durumda proje alanının yoğun yaya aksının olduğu karşı kıyıyla ilişkisini zayıftır. Bu nedenle köprü önerisinde bulunulmuştur. Atıl yeşil alanlar için ise yoğun ağaç dokusu önerilmiştir. Yapının fonksinonundan dolayı yakınında eko-tarım alanları yer almaktadır. Kıyı kullanımını arttırmak için ise su etkinlikleri önerilmiş ve iskele önerilerinde bulunulmuştur.

Yapının çevresiyle olan ilişkisi yaya erişimi bağlamında incelendiğinde ilişkisinin çok zayıf olduğu gözlenmiştir. Proje alanının yakınından geçen eski demir yolununun yakın zamanda marmaray olarak kullanıma açılmasıyla birlikte proje alanının önemli bir yaya aksı olacağı öngörülmektedir. Bu nedenle marmaray durağından gelen kentli için proje alanına erişiminin tasarlanması gerektiği düşünülerek öneride bulunulmuştur.

Performans Alanı

Yoğun Ağaç Dokusu

Kamusal Su Etkinlikleri

Eko-Tarım

Kot Farkı

Şekil 64. Vaziyet Kararları, Diyagram: Temiz G., 2018

Kütle ve Plan Kararları Yapı günümüzde bir kısmının fonksiyon olarak atıl kalcanlıları tanımak üzerine olması karar verilmiş ve topmasıyla birlikte yeşil dokunun iç mekana sızdığı gözlumu sürdürülebilirlik üzerinden doğayla buluşturmak PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION lemlenmiştir. hedeflenmiştir. İnsanlar tarafından kullanılmasa da bitkilerin ve hayvanların yaşadığı bir mekan haline gelmiştir. Bu nedenle dışadakinin içeriye sızması ve bitki, hayvanların yeni dünyasına kent kullanıcılarını dahil etmek önerilmiştir. Bu durum burada yer alacak olan atölyelerin ekoloji ve

Kütle bitişik üç büyük ve bunların aralarında bulunan iki küçük bölümden oluşmaktadır. Bu bölümleri kullanarak açık, yarı açık ve kapalı mekan hiyarerşisi oluşturulmuştur. Açık, kapalı mekan hiyerarşi ile dışarıda olan peyzaj içeriye alınmış ve yapının bir parçası olmuştur.

Kapalı Mekan

Açık

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

Mevcut Durum:

Açık

TMMOB Mimarlar Odası

Öneri:

Açık

Yarı Açık

Kapalı Mekan

Yarı Açık

Açık

Şekil 63. Kütle Kararı, Mevcut Durum ve Öneri, Diyagram: Temiz G., 2018

Yarı Açık

Kapalı Mekan

Yarı Açık

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

Ana Giriş

Şekil 65. Kat Planları, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2018

Şekil 66. A-A Kesiti, Çizim ve Editleme: Temiz G., 2018

Yeraltı Şehiri: Gelecekte Bir Habitat Önerisi MT7, Mimari Tasarım Stüdyosu 7, 09/2018-12/2018 Proje Lokasyonu: 4.Levent, İstanbul Üreten: Gizem Temiz Juri Üyeleri: Ayhan Usta, İlker İğdeli, Önder Çelik

Anahtar Kelimeler; habitat, küresel ısınma, kent, yeraltı, yerdelen

Özet -Yıkarak yapmak mı, dönüştürmek mi? -Eski kent, yeni kentin strüktürünü oluşturabilir mi? -Gökdelen mimarlığı değişen Dünya’da anlamını yitirip yerdelen olabilir mi? -Yer üzerinde insan yaşamına elverişsiz hale geldiyse, yer altında yeni bir mimarlık ve kent tanımlanabilir mi? “İnsanı topraktan ne kadar koparıp gökyüzüne yükseltirseniz, insanı o kadar doğadan ve insanca yaşamdan uzaklaştırırsınız.” Cengiz Bektaş Proje, gelecekte bir habitat önerisi sunmaktadır. Habitat, bir organizmanın yaşadığı ve geliştiği yerdir. Hayatta kalabilmek, soylarını devam ettirebilmek için tüm canlılar yaşadığı ortama uyum sağlar yada sürekli bir arayış içerisinde yer değiştirmek zorunda kalır. Yaşam alanları, güncel koşulların baskı altında fiziksel olarak yeniden kurgulanıyor ve yapılandırılıyor. Habitat önerisinde yakın gelecek olan 2050 tarihine odaklanılmıştır.

İKÜ - MT7

Modern dönem kentleri, tüketim kültürü üzerinden yaşamakta ve bu yeni tanımlanmış kültür üzerinden kendini yeniden inşa etmektedir. Sanayi devrimi ile birlikte

başlayan ve artarak devam eden kentleşme ve çevre kirliliği, 2000’li yılların başında, büyük doğal felakatler ile kendini göstermeye başlamıştır. Dünyanın ekolojik, jeolojik alarmler vermeye başlamasına rağmen hükümetler tarafından alınan tedbirler küresel ısınmanın yarattığı ekolojik felaketin önüne geçememiştir. Yerüstünün insan yaşamı için elverişli olmamasıyla birlikte, yeraltı kentleri inşa edilmiştir. Yeraltı kentleri, kompakt modeli anlaşıyışıyla tasarlanmıştır. Kentlerin daha kısıtlı mekânlarda, daha yüksek yoğunluklu konut alanlarına, karışık arazi kullanımlarına ve az enerji tüketimine olanak verecek biçimde yeniden tasarlanması temel amaçtır. Gelecek, geçmişten beslenir. Geçmişin farklı biçim, yöntemlerin technesi ile geleceği yeniden inşa ederiz. Tabanlıoğlu mimarlığın tasarımı olan Sapphire üzerine bir öneride bulunulmuştur. Eski kent dokusunun yeni kent dokusuyla iç içe geçerek yeraltı kentlerinin strüktürünü oluşturmaktadır. Gökdelen yapıları, yeraltındaki yaşamı besleyen ve onlara gerekli enerjiyi sağlayan zon olarak kullanılmaktadır. Gökdelenler ve yerdelenlerin birlikteliği insan yaşamını devam ettirmesi için yeni bir mimari çözüm ile doymuş kent dokusuna entegre hale getirilmiştir.

Şekil 67. Küresel Isınma ve Nüfus Dağılımı, Analizler ve Öngörüler, Diyagram: Temiz G., 2018

Şekil 68. Nükleer 3. Dünya Savaş, Öngörü, 2050, Levent, Görsel: Temiz G., 2018

Tarihi Yeraltı Kentlerinin İncelenmesi 2050 yılını düşünür ve tasarlarken daha önce neler oldu ve bugün neler oluyor üzerinde durmanın anlamlı olduğunu düşünüyorum. Tam bu noktada yeraltı kenti üzerinden ‘ne ve nasıl?’ sorularını sorup geçmişe bakıyor ve geleceği geçmiş deneyimler ve yöntemler üzerinden tekrar ele alıyorum. Yeraltı kentleri üzerine iki yeraltı kenti incelenmiştir. İnsanlığın ilk konutları ve bu konutlara yerlesim biçimleri ile ilgili olarak yeraltı mekânlarının neolitik dönem evleri ile kıyaslandığında, kullanışları bakımından büyük bir benzerlik gösterdiğini buna ilaveten ilk kent

yerlesim sakinlerinin evlerini bitisik yapmış olduğu gibi giriş ve çıkışların damdan sağlandığını, aynı plan ve uygulamanın yeraltı yerleşimlerinde de görüldüğünü belirtmektedir.1 Yeraltı yerleşim yerleri, mevsimsel değişmelerden korunma, herhangi bir destekleyici elemana ihtiyaç duymaması, düşman saldırılarına karşı güvenli bir ortam olması, deprem ve volkanik patlama gibi doğal afetlere karşı korunma ihtiyacından dolayı tercih edilmiştir. 2 1. Komisyon, Kapadokya Yeraltı Şehirleri, s.17 2. K. Erguvanlı, “Past and Present Use of Underground Openings Excavated in Volcanic Tuffs at Cappadocia Area ”, Oslo 1977, 16.

İKÜ - MT7

Şekil 69, 70. Tungkwan Yeraltı Yerleşimi, Çin, Fotoğraf: Rudofsky B., 1964

Şekil 71. Derinkuyu Yeraltı Yerleşimi Kesiti, Türkiye, İllüstrasyon: Belirtilmemiştir

Tasarım Kararları Yeryüzünde meydana gelen büyük taribat, doğanın dengesini geri dönülemez bir şekilde bozmuş ve canlıların yaşam koşullarını ciddi zarar vermiştir. Bu nedenle yeryüzü terk edilmek zorunda kalınmıştır.

Sapphire yapısı, farklı işlevleri barındıran yüksek katlı bir yapıdır. Yapının kesit kararıları incelenmiştir. Üst kotlarda konut ve ofisler mekanları yer almaktadır. Zemin kot AVM olarak kullanılır. Bodrum katlar otopark ve mekanik sistem yer almaktadır.

Doymuş kent dokusunun altına inşa edilmiş olan yapılar birbirine yer altı metro ağlarından oluşan ulaşım sistemi ile birbirine bağlanmış olduğu tahayyül edilmektedir. Bu kent dokusu içinde çalışma alanı olarak Tabanlıoğlu’nun yapmış olduğu Sapphire yapısı üzerine çalışılmıştır. Yeni kentlerin eski kenti dönüştürmesi ve enerji kaynağı olarak kullanmak nasıl mümkün olabilir?

Dönüştürülen yapının yeraltı yaşamına uygun hale getirilmesi ile birlikte Sapphire’in kesit kararları tam tersi şekilde tasarlanmıştır. Artık üst kotlar mekanik katlar olurken, yerin en altında konut alanları yer almaktadır. Cephe tasarımı ise rüzgarı, yağmur suyunu kullanabilecek bir şekilde yeniden ele alınmıştır.

Yer-Üstü

Yer-Altı

Şekil 72. Eski Kent Dokusunun ve Önerilen Yeni Kent Dokusu, Diyagram: Temiz G., 2018

Yer-altı Matkabı:

Her yıl 25 m Aşağı İnen Bir Sistem Şekil 73. Tasarım Kararları, Eskiz: Temiz G., 2018

Şekil 74. Genişleme Potansiyeli, Diyagram: Temiz G., 2018

Yer-Altı Yapısını Besleyen Enerji Zonu

Doymuş Kent Dokusu

Yer-Altı Yapısı

Alternatif Yaşam Alanı

İKÜ - MT7

Yer-Altı Yapısı Matkabı

Şekil 75. İzometrik Kesit, Tasarım Önerisi, Görsel: Temiz G., 2018

Gözlem ve Haberleşme Kulesi

Enerji Dönüşümü Mekanik Alan

Rüzgar Pervaneleri

Enerji Dönüşümü Mekanik Alan

Yağmur Suyu Toplama Alanı Ulaşım Aksı

Enerji Dönüşümü Lab.

Sosyal Mekan Zonu Teknik Tesisat Konut Zonu Gün Işığı Kaynağı

Şekil 76. İzometrik Kesit, Detay, Tasarım Önerisi, Görsel: Temiz G., 2018

Yahşibey Köyü: Aşevi Yenileme Önerisi ESTV ve NSMH, 08/2018, Katılımcı Proje Lokasyonu: Yahşibey Köyü, İzmir Ekip: Gizem Temiz, Ömer Faruk Güven Yürütücüler: Emre Senan, Nevzat Sayın, Selda Baltacı

Anahtar Kelimeler; yerellik, bağlam, dönüşüm, kültür, köy *Atölye çalışmadaki bütün üretimler el çizimi kullanılarak üretilmiş ve daha sonra dijital ortamda renklendirilmiştir.

Özet Köylüler için hayır yemeği vermek sıradan bir olay, yörenin geleneklerine alışık olmayan biri için (bizler için) böyle bir geleneğin hala devam ediyor olması çok ilgi çekici geldi. Köy halkı eskiden hayır yemeklerini köyün sokaklarında yaparmış. Günümüzde ise aralarında topladıkları bir miktar para ile aceleyle gelmiş, çelik bir yapı inşa ettirmişler. Yapı, köyde var olan taş yapı geleneğini takip etmiyor, çevresindeki yapıların ölçeğine dikkat etmiyor, Yahşibey köyüne yakışmıyor. Hem ‘Zaman ve Dikkat’, hem de ‘Yiyecekler ve Gelenekler’ temalarıyla hayır yemeklerini ilişkilendirerek, geleneklerin devam ettirilmesini ve tüm bu potansiyelin farkına vararak, bu yeme-içme buluşma alanı üzerine çalışmaya karar verdik.

Yahşibey Tasarım Çalışmaları

Duyduğumuz şeylerden biri köylünün bu yapıya sahip olduğu için mutlu olduğu, bu yapının onların hayatlarını kolaylaştırdığı idi. Bu yapıyı tamamen kaldırıp bu emeğin izini silmek doğru gelmiyordu; ilk karar yapıyı tutup, onu belli müdahalelerde bulunmaktı. Yapının bizlerin gözüne kötü gelmesinin nedenlerini saptadık: yapıya sonradan eklenen mutfak ve tuvalet yapıları

Şekil 77. Tasarım Kararları, Aşevi Yapısı, Diyagram: Temiz G., 2018

araziye iyi yerleşmiyordu, yapının algılanışını bozuyordu. Bunları kaldırmak, bu fonksiyonları karşılayacak yeni yapıyı arazinin doğusunda kalan yüksek duvarın altına gizlenecek şekilde tasarlama kararı aldık. İkinci kararımız, yine kütlenin dışarıdan bakıldığında algılanışı ile ilgiliydi; yapının iri ve kaba görünümüne bir çare olarak, yapının en yüksek noktasını aynı yükseklikte tutup çatısının eğimini köydeki evlerinkine yaklaştıracaktık. Çatı bu iri görüntüyü desteklemek yerine bu görüntüyü bozacaktı. Ek yapı halihazırdaki yapıyla ilişkilenerek onun problemlerini çözmeliydi, yapıda olmayan ve köylünün ihtiyacı olduğu açık ve yarı-açık mekanlara sahip olmalıydı. Örneğin aşçı Mehmet Amca’nın problemi sıcaklaydı, yaz aylarında kazanın başında dururken mutfakta duramadığını, yemekleri dışarıda yaptığını söylemişti. Ancak dışarıda ona gölge yapacak bir alan yoktu. Üstü kapalı açık mekanlar oluşturacak, yapının sağı, solu ve önündeki ölü alanları kullanacak planlamalar gerekliydi. Dolayısıyla yere ve köyün kullanıcalarına uygun bir tasarım önerisi üzerinde bulunuldu.

Şekil 78. Tasarım Kararı Aşamaları, Tasarım: Temiz G., İllüstrasyon: Güven Ö.F., 2018

Şekil 79. Tasarım Önerisi, Tasarım: Temiz G., İllüstrasyon: Güven Ö.F., 2018

Şekil 80. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/500, Çizim: Temiz G., 2018

Yahşibey Tasarım Çalışmaları

Şekil 81. A-A Kesiti, Detay Ölçek: 1/100, Çizim: Temiz G., 2018

Şekil 82. B-B Kesiti, Detay Ölçek: 1/100, Çizim: Temiz G., 2018

Wc Depo

Etkinlik Alanı Wc

Mutfak Çocuk Oyun Alanı

Depo, Kiler

Şekil 82. Zemin Kat Planı, Detay Ölçek: 1/100, Çizim: Temiz G., 2018

Şekil 83. C-C Kesiti, Detay Ölçek: 1/100, Çizim: Temiz G., 2018

Şekil 84. D-D Kesiti, Detay Ölçek: 1/100, Çizim: Temiz G., 2018

Sürdürülebilir Geleceği Tasarla: Yedikule Gazhane

Rönesans Holding, 07/2018, 3. Ödülü Proje Lokasyonu: Yedikule, İstanbul Ekip: Edis Bengi Erciyes, Gizem Temiz

Juri Üyeleri: Ayşin Sev, Füsun Demirel, Mehmet Nuri İlgürel, Nurgün Bayazıt

Anahtar Kelimeler; koruma, yeniden kullanım, iklim krizi, sürdürülebilirlik, kent hakkı

Özet Yeniden inşa etmek yerine, işlevini kaybetmiş yapılara yeniden hayat vermek sürdürülebilir bir tavır olur mu? Korunması gereken şey nedir? “Sürdürülebilir Geleceği Tasarla” temalı projede arazi seçiminden başlayan, kapalı hacimlerin oluşturulması ve sosyal ilişkilerin nasıl şekillendirileceğine kadar her adımda sürdürülebilirlik olgusu üzerine düşünülmüştür. Proje alanı olarak özellikle tercih edilen bölge, bir çok tarihi dokuyu içinde bulundurması ve kent hafızasında önemli bir yer etmesine rağmen kentlinin bu noktaya temas edememesi ve bu bölgenin sahipsiz ve atıl kalması nedeniyle seçilmiş bir alandır. Sürdürülebilir arazi seçilirken, projenin yapılacağı yerde CO2 emisyonu miktarının azaltılması sağlık ve konforun artırılması ve ekolojiyi desteklemek temel amaçtır. Gözle görülebilen, insan ölçeğini bazı kısımlarda eriten, sur ve tarihi dokunun ölçeksizliği içerisinde kalan gazhane parseli, yıllar içinde oluşmuş bir çok aksın ortasında kalarak, kendince esnek olmayan sınırlar geliştirmiş bir ada üzerinde bulunuyor. Gazometre

Arazi iklim verilerine bakıldığında, bina tasarımda yağmur suyunu toplamak ve yeniden kullanımını sağlamak, güneş enerjisini elektrik enerjisi ve ısıtma olarak kullanması düşünülülerek şekillendirilmiştir. Kültür yapısında işlevler belirlenirken iç ve dış mekan kurgusunun birlikte çalışmasını destekleyecek bir öneri olarak “sokak sanatları atölyesi ve geri dönüşüm atölyesi” olarak belirlenmiştir. Kültür yapısında (ana yapı) bağlanan Eko-Tarım yapısında ise “kentsel tarım atölyesi” olmasına karar verilmiştir. Belirlenen atölyeler özellikle gazhane peyzajına ve kente yayılabilecek potansiyele sahip atölyelerdir. Yapılar aslında kullanıcıya fikir oluşturması, deneme yapabilmesine ve ürünleri ilk aşamada kentliyle buluşturmasına imkan verir ve üretim dışarıya taşar, yayılır. Sokak sanatı şehrin geçirdiği zamanla ilişkili, insanlarla direkt iletişim halinde ve kamuya ait olan bir sanattır. Yedikule Gazhane yapıları ‘sürdürülebilir olan nedir?’ ve ‘korunması gereken şey ne?’ soruları odağında tekrar ele alınmış tasarlanmıştır. Eko-Tarım

da ey

Yapısı

Yoğun Ağaç Dokusu

aç

Seyir Terası

Ağ

Yo ğu n

rta

5 Kültür

da ey

ed y

Ca d

Ke nn

Sürdürelebilir Geleceği Tasarla

Yapısı

Şekil 85. Vaziyet Planı Detayı, Detay Ölçek: 1/500, Çizim: Erciyes E. B., Temiz G., Editleme: Temiz G., 2018

Kocamustafpaşa 4 Parkı

1 0

8 Yedikule Surları Marm

aray

/ Tre

n Yo

Uluslararası Barış Parkı Kültür

Yapısı

Gazometre Tarihi Sur

Eko-Tarım

Seyir Terası

Yapısı

Vaziyet Planı Detayı

Meydan

Yoğun Ağaçlık Alan 3

Kocamustafapaşa Parkı

Marmara Denizi

Şekil 86. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/1000, Çizim: Erciyes E. B., Temiz G., Editleme: Temiz G., 2018

Sürdürülebilir Arazi: Proje Alanı Seçimi 2. Yeşil Doku: İstanbul’un Kara Surları’na bitişik olarak yüzyıllardır faaliyet gösteren bostanlar, şimdiye kadar şehrin tarihi mirasının bir parçası olarak ele alınabilir. Geçmişten günümüze kadar gelen bostan kültürünün, korunması ve yayılması için gerekli bilginin ve eğitimin sağlanması için kapalı ve açık mekanlar tasarlanmıştır.

1. Ulaşım: Kentlinin yaya ve araç erişiminin kolay olduğu bir yerde proje alanı belirliyor olmak, CO2 emisyon miktarının azaltılmasına destek olan kriterlerden biridir. Seçilen arazi bu bağlamda kentin merkezi bir noktasındadır. Dolayısıyla özel araç dışında bir çok alternatif ulaşımın kullanılmasına elverişli bir alan seçilmiştir.

3. Sosyal Yapı: Tasarlanan binanın, kentlinin ve mahallelinin aidiyetlik hissini kurmasını sağlamak önemli görülmüştür ve öncelikle yakın çevrenin demografik yapısı incelenmiştir. Önerilen yapının, demografik yapıyı çeşitlendirmesi ve kolektif üretim üzerinden kentlinin ve mahallelinin karşılaştırmak düşünülmüştür.

500 m

Sürdürülebilir arazi seçilirken, projenin yapılacağı yerde CO2 emisyonu miktarının azaltılması ve ekolojiyi desteklemek temel amaçtır. Proje alanı seçilirken; ulaşılabilirlik, yeşil dokunun korunması, geliştirilmesi ve yakın çevrenin sosyal hayatına katkı sağlayabilecek bir alan seçimi üzerinde düşünülmüş ve karar verilmiştir.

100 m

K Otobüs Durağı

Varolan Yaya Akışı

Marmaray Durağı

Önerilen Yaya Akışı

Şekil 87, 88. Proje Alanına Ulaşılabilirlik, Toplu Taşıma, Yaya Erişimi Önerileri, Çizim: Temiz G., 2018 %12 Genç

Yaşlı %17

Bostan su Doku

Sürdürelebilir Geleceği Tasarla

%71 Orta Yaş

İlkokul ve Ortaokul %16

Üniversite %12

Proje Alanı

Eğitim Almamış %72

*Surları Bostanlarla Birlikte Yaşatmak

Şekil 89, 90. Demografik Yapının Değişimi ve Yeşil Sistem Kararları, Çizim: Erciyes E.B., Temiz G., 2018

Sürdürülebilir Bina: Güneş ve Rüzgar Kullanımı Seçilen binalar, Yedikule’nin tarihi dokusunda yer alan ve atıl kalmış gazhane binaları olarak seçilmiştir. Yedikule gazhane binaları, üretim kültürünün ve kimliğinin izlerini taşımaktadır. Günümüzde ise bir çok boyutuyla ele alınarak çevreye yararlı bir üretim mekanı olarak kent mekanına tekrar kazandırmak hedeflenmiştir. Sürdürülebilir bir tavır olarak, kullanılmayının kullanılır hale getirilmesi üzerine, kent içinde özgün işlevini yitirmiş sanayi yapılarının yeniden canlandırılması ve kentin günümüz kentsel gereksinimlerine göre yeniden işlevlendirilerek kamusal bir mekân olarak kentsel yaşantıya kazandırılmasına karar verilmiştir.

Güneş Kullanımı: Yedikule gazhane yapıları doğu-batı aksında konumlanmış yapılardır. Doğu-batı aksında bulunması nedeniyle gün içinde güneşi en verimli açılardan almaktadır. Binaların içerisinde yer alacak programlar güneş ışığını alma durumuna dikkat edilerek karar verilmiştir. Güney cephe çatılarında solar çatı önerisi verilmiştir. Gün içinde topladığı elektrik enerjisi ile yapıların elektrik enerjisi ihtiyacı karşılanmaktadır. Rüzgar Kullanımı: Bina içindeki iklimlendirme için hakim rüzgar yönü ile yapının doğrultusu arasındaki ilişki incelenmiştir. Aynı doğrultuda yer aldıkları için sıcak ve soğuk rüzgar yapı içerisinde dengeli gezinmektedir.

Yaz Güneşi Kış Güneşi

Sabah Öğlen

Hakim Rüzgar

Deniz Meltemi

Akşam Rüzgar Koridoru

Şekil 91, 92. Güneş Işığı ve Hakim Rüzgarın Yapı ile İlişkisi, Diyagram: Temiz G., 2018 Öğl

e Gü

n Işığ

Solar Çatı Yüksek Yalıtımlı Giydirme Cam Çatı

ün Işığ kşam G

Yüksek Yalıtımlı Giydirme Cam Çatı

Kültür Yapısı

Orta Avlu

Eko-Tarım Yapısı

Şekil 93. Yapının Doğal İklimlendirme Kararları, Çizim: Temiz G., 2018

Mekan Organizasyonu Yedikule Gazhane yapılarından geriye kalan sadece cephedir. İç mekanında geriye kalan hiçbir şey olmaması nedeniyle, total bir mekan olarak, tekrar üzerine düşünüldü. Yapıların içerisinde yer alacak programlara göre çelik taşıyıcı sistem aksları belirlendi. Gazhane yapılarının yeni işlevleri belirlenirken, iç ve dış mekan kurgusunun birlikte çalışmasını destekleyecek bir öneri üzerinde durulmuştur. Amaç, iç mekanın etkinliklerini ve üretimlerini dış mekanda kesintiye uğramadan devam edebilmesi olarak düşünülmüştür. Kültür yapısının işlevi, sokak sanatları atölyesi ve geri dönüşüm atölyesidir. Kültür yapısında ek olarak üretimi besleyecek mekanlar yer almaktadır. Yapıdaki sir-

külasyon, ziyaretçi ve atölye eğitimi içerisinde yer alan kullanıcılar olarak ikiye ayrılıyor. Mekan organizasyonu kurgulanırken izleyici, hareket eden kullanıcıyla; üreten, duran kullanıcı arasındaki ilişkiyi tamamen koparmadan tanımlı hale getirmek üzerine düşünüldü. Kültür yapısının kesit ilişkilerine bakıldığında zemin katın hareketliliğini ve akıcılığını izlemek, takip etmek ve kullanıcı hareketini duraklatmak için kedi yolu gibi çalışan asma kat önerisinde bulunulmuştur. Kedi yolu asma kat orta avluda zemin katına iner ve Eko-Tarım yapısıyla ilişki kurar. Orta avlu ve eko-tarım yapısı bulunduğu yerin ekosistemi hakkında bize bilgi verir.

Sürdürelebilir Geleceği Tasarla

Şekil 94. B-B Kesiti, Kültür ve Eko-Tarım Yapısı, Çizim: Temiz G., Editleme: Temiz G., 2018

Şekil 95. Zemin Kat Planı, Detay, Çizim: Erciyes E.B., Temiz G., Editleme: Temiz G., 2018

Şekil 96. Kat Planları, Detay Ölçek: 1/200, Çizim: Erciyes E.B., Temiz G., Editleme: Temiz G., 2018

Sürdürelebilir Geleceği Tasarla

Şekil 97. Orta Avlu, Dış Mekan Kararları, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 98. Ön Meydan, Dış Mekan Kararları, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 99. Eko-Tarım Yapısı, İç Mekan, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 100. Kültür Yapısı, Giriş Sergi Mekanı, İç Mekan, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 101. Kültür Yapısı, Kolektif Çalışma Alanı, İç Mekan, Görsel: Temiz G., 2018

İ1

Ataköy 4. Kısım: Çarşı Yeniden Kullanım Önerisi İÇM8, Diploma Projesi, 02/2018-05/2018 Proje Lokasyonu: Ataköy, İstanbul Üreten: Gizem Temiz Juri Üyeleri: Ali Kemal Terlemez, A. Rahşan Karabetça, Handan Güzelci, Gülay Usta, Kadir Uyanık

Anahtar Kelimeler; sokak, çarşı, mahalle, öteki, kent hakkı, üretim, tüketim

Özet Korunması gereken nedir? Çarşı kültürü bugüne kadar nasıl ola gelmiş? Alış-veriş eyleminin gerçekleştiği çarşı yapılarını, tüketim yerine üretim üzerinden tekrar ela almak mümkün mü? İç-Dış mekan ilişkileri bir çarşı için ne ifade eder? Çarşı-Sokak ilişkisini kuvvetlendirmek için ne yapılabilir? Kentli burada bulunmalı mı? Yoksa günümüzdeki gibi sadece mahalleliye özel bir çarşı mı olmalı? Proje alanı ve mimari doku ile ilgili incelemeler yapılmadan önce geçmişten günümüze kadar gelmiş önemli bir kamusal mekan olarak yaşayan, çarşı yapısını anlamak ve incelemek önemlidir. Kentin gündelik hayatının en dinamik olduğu mekan olan çarşı yapısı, kentli için önemli bir sosyal mekan olarak karşımıza çıkıyor. Çarşı yapıları, her zaman yakın çevresiyle sıkı ilişki kuran bir planlamaya sahiptir. Kentin bir parçası olarak gündelik hayata katılır. Çarşı yapıları sadece hazır olanın tüketimini sunmaz aynı zamanda zanaat üretimini de içerisinde barındırır.

İ1

İKÜ - İÇM8

Ataköy 4. Kısım çarşı yapıları, mimari tavır olarak modernist dönemin izlerini taşımaktadır. Rasyonel bir tavırla belirlenmiş aks sistemine eklemlenen yapılar bulunmaktadır. Bu yapılar plan düzleminde dolu-boş dengesini koruyarak yerleştirilmiştir. Bu yerleştirme kararı ile her yapı modülünün yeşile bakmaları sağlanmış. İlk karar aşamasında buu hassas düşüncenin çarşıdaki sokak ilişkisini kuvvetlendirdiğini düşünerek, çarşı-sokak ilişkisini korumak ve bu düşüncenin güçlendirilmesi üzerine önerilerde bulunulmuştur.

Modern mimarlık söyleminin önemli kavramlarından olan iç mekan ve dış mekan ilişkisi, modernist düşüncenin mimarları tarafından dikkat edilen iç-dış arasındaki sürekliliği bu çarşıda da başarılı bir şekilde uygulandığını söylemek mümkün.

İç mekân ve dış mekânın birbirlerine karşı çok güçlü ilişkilendirilmiş olduğu durumlarda bir binanın içinde mi yoksa iki ayrı binayı bağlayan bir mekânda mı bulunulduğunu söylemek zorlaşır. Aslında bu belirsizlik üzerine bir şeyler yapmanın bu çarşının ruhuna uygun olduğunu ve korunması gerektiği üzerine tasarım önerileri geliştirilmiştir. Çevresiyle daha güçlü bir ilişkisi kurmasını sağlamak için peyzaj kararları alınmıştır. Proje alanının yaya ulaşımına elverişli olması nedeniyle bazı otopark alanlarına yeşil alan önerildi veya otoparklar küçültüldü. Atıl durumdaki orta avluyu yeniden kullanılabilir kılmak için projenin ana aksı haline getirildi. Orta aksta yer alan, çarşı yapılarının bodrum katları, üretim mekanı olarak önerildi. Zemin kotunundaki alış-veriş eyleminin dinamik,hareketli yapısı ile -3.00 kotunun üretim eyleminin durağan, sakin yapısı arasındaki ilişki, çarşı yapısının ola gelmiş tüketim-üretim eylemini güçlendirmek için önerildi. Aynı zamanda bu kot farkı ile mahalleli ve kent kullanıcıları için önemli bir sosyal mekan oluşturulmuştur. Bütün çarşı yapıları yeniden işlevlendirilmiş ve plan çözümleri çalışılmıştır. Fakat burada sadece B03-C kodlu bina olan galeri binasının, iç mekan tasarım kararları ve detay çözümleri üzerinde durulmuştur. Galeri yapısı, zemin kotun dinamik hareketini, alt kotta yer alan üretim ortamıyla buluşturan bir sosyal mekan olarak çalışmaktadır. Dolayısıyla burada üretilen işlerin sergilenmesi ve üreten ile ziyaretçinin buluşmasını sağlayacak bir yapı olarak düşünülmüştür. İç mekan tasarım kararları alınırken modern mimarlığın yalın çizgisine uyum sağlamak ve olabildiğince minimal bir kurguyla insanları buluşturmak hedeflenmiştir. Detay kararları alınırken, iç-dış mekan ilişkisinin sürekliliğini devem ettirebilmek için, olabildiğince şeffaf cepheler, hem zemin biten döşeme detayları ve malzeme kararları verilmiştir.

Detaylandırılacak Kısım: 1/50 B01-A

Sağlık Ocağı

B03-A

B02-C

Veteriner

Pideci

B02-A

B03-E

Eczane

Yönetim

5 B03-B

B02-D

Kafe-Çiçekçi

Emlak

kak

B03-F

un oğ

B03-C

Fırın

kak

Durs

Otopark

B02-E

Galeri

dan So

Ceva t

Kafe

1/20

le Ata

lu So

Bakkal

Makbu

B02-B

B04-F

B01-B Market

Banka

B05-A PTT

B03-D

Dernek Ofisi

Müze Yapısı

Meydan

Otopark

Dr. Remzi Kazan

cıgil Cadd esi

K E

Şekil 102. Vaziyet Planı, Detay Ölçek: 1/200, Çizim, Editleme: Temiz G., 2018

Proje Alanı ve Yakın Çevre İlişkileri Türkiye’de ilk uydu kent yerleşmelerinden biri olan Ataköy mahalleleri fiziksel ve sosyal donatılarıyla düşünüldüğünde kendi kendine yeten ve kendi içinde toplumsal olarak homojenleşen bir alan olarak karşımıza çıkar. Uydu kent yerleşimleri, kapalı sitelerden farklı olarak fiziksel yapısı itibariyle dışarıya tamamen kapalı olmamasına rağmen, kapalı siteler kadar kamusallığı tartışılabilir bir yerleşim modelidir. Ayrışan topluluklar kendilerine ait özel alanlar oluştururken ötekileştirdiği toplumun diğer kısımlarını bu alanlardan dışlamaktadır. Bu durumda kent artık farklılıkların bir bütününü oluşturduğu kamusal bir çerçeveden uzaklaşmakta, bir bütünü oluşturmakta zorlanan parçalanmış ve sürekliliği olmayan alanlar haline dönüşmeye başlamıştır.

Şekil 103. Yakın Çevre İlişkileri, Çizim: Temiz G., 2018

Ataköy 4. Kısım Çarşı Yapılarının İncelenmesi Ataköy 4. Kısım çarşısı, modernist dönemin izlerini taşımaktadır. Dolayısıyla modernist mimarlığın, mimari dili olmak üzere alınmış farklı ölçekteki kararları, Ataköy 4. Kısım çarşısında, baskın bir şekilde görmekteyiz. Modernist dönemin rasyonel tavrı çarşı yapılarının bütün kararlarında baskındır. Yapıların yerleşim kararları incelendiğinde: insan ölçeğine uygun (tek katlı), rasyonel bir aks sistemi (sistemli aks tekrarı), dolu boş Saçak ?

dengesi (yapıların arasındaki mesafeler), iç-dış mekan ilişkileri (mekanlar arası süreklilik) önemsenerek karar verildiği gözlenmiştir. Ataköy 4. Kısım çarşı günümüzde, kullanıcıların zamanla değişen ihtiyaçlarına göre değişmiş ve niteliksiz müdahaleler görmüştür. Yapılmış olan müdahaleler; saçak, cephe ve orta avlu olarak üç başlık üzerinden incelenmiş ve önerilerde bulunulmuştur.

Orta Avlu ???

Saçak ?

Cephe?

Bodrum Kat Kullanımı??

Şekil 104. Varolan Durumun İncelenmesi, Çizim: Temiz G., 2018

Yapı1

Yapı2

Yapı3

Detaylandırılacak Kısım

İKÜ - İÇM8

İ1

Yapı5

Sokak Yapı6

Yapı4

Yapı7

Yapı8

Orta Avlu

Şekil 105. Ataköy 4. Kısım Çarşı Yapılarının Aks Sistemi, Çizim: Temiz G., 2018

Yapı9

Saçak Kullanımı: Ataköy 4. Kısım çarşı projesi, açık ve kapalı mekan kurgusuyla sokak-çarşı ilişkisinin geleneksel yapısına uygun olarak tasarlanmıştır. Tipoloji olarak geleneksel sokak-çarşı yapısına referans vermektedir. Çarşı kullanıcıları tarafından eklenen niteliksiz saçak bu yapıya zarar vermektedir. Sokak aksı boyunca eklenen saçak devam etmektedir. Eklenen saçak, kotundan dolayı basık ve karanlık bir ortama neden olmaktadır. Boruların, tabelaların, aydınlatma sisteminin niteklisiz oluşu, dış mekandayken niteliksiz bir iç mekan etkisi yarattığı gözlenmiştir. Şekil 106. Saçak Kullanımının İncelenmesi, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Fotoğraf, Editleme: Temiz G., 2018

Cephe Kullanımı: Ataköy 4. Kısım çarşı yapıları tek katlı ve modüler olarak tasarlanmıştır. Bu yapılarda, modernist bir dile sahip, nitelikli bir saçak bulunmaktadır. Çarşı kullanıcıları tarafından bu yapılar cephe müdahaleleri görmüştür. Yapıların özellikle orta avluya bakan kısımları gözükmediği için niteliksiz bir biçimde, yapının saçak bitimine kadar genişletilmiştir. Esasen çarşı yapılarının tamamı için mimar tarafından cam cephe önerilmişken, kullanıcıların ön cephe dışındaki cepheleri kapattığı gözlenmiştir. Şekil 107. Cephe Kullanımının İncelenmesi, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Fotoğraf, Editleme: Temiz G., 2018

Orta Avlu Kullanımı: Ataköy 4. kısım çarşının yapıları kadar peyzaj ilişkileri de önemli bir tasarım konusu olarak ele alınmıştır. Her yapının arasında avlunun olması ve potansiyeli yüksek orta avlunun bulunması peyzaj tasarımının bu proje için önemli ölçüde etkili olduğu söylenebilir. Günümüzde çarşıdaki dükkan sahipleri, orta avluyu kendi arka bahçeleri gibi kullanmaktadır. Kamulsal bir alan olmasına rağmen çoğunlukla atık deposu gibi kullandıkları gözlenmiştir. Dükkan kullanıcıları, bakımsız kalmış yeşil dokunun arasında boş kasalar, atık malzemeler vs. malzemelerini koymaktadır. Şekil 108. Orta Avlu Kullanımının İncelenmesi, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Fotoğraf, Editleme: Temiz G., 2018

kbu

iks

iz E

lu Av

Sok

uru

tel

ıl D

lu Av

tad

Otopark

le A

k le

lan

v Ce

çak

u ğl no

rsu Du at

Otopark

rta

lu : sız kım çe Ba Bah Ön

ark

gil ncı

esi

aza

zi K

em r. R

Şekil 109. Varolan Durum, İzometri, Ataköy 4. Kısım Çarşı ve Yakın Çevresi, Görsel: Temiz G., 2018

kbu

le A

tad

Sok

ark

v Ce

ğl

no rsu

Du ka

So k

aza

zi K

em r. R

İ1

İKÜ - İÇM8

Şekil 110. Öneri, İzometri, Ataköy 4. Kısım Çarşı ve Yakın Çevresi, Görsel: Temiz G., 2018

gil ncı

esi

Çarşı-Sokak İlişkisi Üzerine Tasarım Yaklaşımı Proje alanı ve mimari doku ile ilgili incelemeler yapılmadan önce geçmişten günümüze kadar gelmiş önemli bir kamusal mekan olarak yaşayan, çarşı yapısını anlamak ve incelemek önemlidir. Kentin gündelik hayatının en dinamik olduğu mekan olan çarşı yapısı, kentli için önemli bir sosyal mekan olarak karşımıza çıkıyor.

Ataköy 4. Çarşısı, yakın çevresiyle kurduğu ilişkinin ile ne kadar fiziksel olarak güçlü bir ilişki kursa bile, içerisinde yer alan işlevlerden dolayı, kentlinin bu alanda varolmasını engellemektedir. Mahalleli için ise sadece gündelik ihtiyaçlarını karşılamak için kullandığı bir mekan olarak çalışmaktadır.

Çarşı yapıları, her zaman yakın çevresiyle sıkı ilişki kuran bir planlamaya sahiptir. Kentin bir parçası olarak gündelik hayata katılır. Çarşı yapıları sadece hazır olanın tüketimini sunmaz aynı zamanda zanaat üretimini de içerisinde barındırır.

Kentli ve mahallelinin karşılaşması ve buluşmasını sağlamak için alternatif bir üretim kotu önerilmiştir. Zemin kotunun dinamik hareketliliği ve alt kotta yavaş, sakin bir ortamın bulunması bir çok kullanıcının kullanıbileceği mekan çeşitliliği olanağı sağlamaktadır.

Ticaret Aksı

Şekil 111. Varolan Durum, Zemin Kat Kullanımı, Kesit, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

Ticaret Aksı Üretim Aksı

Şekil 112. Öneri, Zemin Kat Kullanımı, Kesit, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

Galeri Yapısı

Sokak

Orta Avlu

Şekil 113. Açık-Kapalı Mekan İlişkileri, Kesit Perspektif, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Görsel: Temiz G., 2018

Çakıl Hasır Donatılı Beton Filtre Jeotekstil Su Tutma Hazneli Drenaj Levhası Isı Yalıtımı Koruyucu Jeotekstil Kök Önleme Bariyeri Çift Kompenantlı Poliüretan Püskürtme Su Yalıtımı Eğim Betonu C30 BA. Döşeme

Doğal Taş Döşeme Kaplaması Harç Filtre Jeotekstil Su Tutma Hazneli Drenaj Levhası Koruyucu Jeotekstil Kök Önleme Bariyeri Çift Kompenantlı Poliüretan Püskürtme Su Yalıtımı Eğim Betonu C30 BA. Döşeme

Ahşap Cephe Mesh Asma Tavan

Yüksek Yalıtımlı Alüminyum Doğrama

Mesh Asma Tavan

Bazalt Doğal Taş Döşeme Kaplaması Harç Grobeton Blokaj Sıkıştırılmış Toprak

Bazalt Doğal Taş Kapl. Harç Radye Temel Ayırıcı Örtü Geotekstil Keçe XPS Isı Yalıtımı Çift Kat Pvc Membran Su Yalıtımı Grobeton Blokaj Sıkıştırılmış Toprak

Şekil 114. Galeri Yapısı, A-A Sistem Kesiti, Detay: 1/20, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

İ1

İKÜ - İÇM8

Detay

Şekil 115. Açık-Kapalı Mekan İlişkileri, Kesit, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

Detay Kararları Tasarımın esas yaklaşım kararı olan; iç ve dış mekanın sıkı bir ilişki kurması ve kamusal olan ile özel olanın geçirgen hale gelmesi meselesi detay kararları üzerinde de durulmuştur. Yapısal ve iç mekan tasarımı üzerine detay kararları alınmıştır. Yapısal sistem kesitinde çalışılan önemli nokta, önerilen -3.00 kotunun çözümüdür. Orta avludaki zemin kotun döşeme detayı ve yapıyla olan ilişkileri üzerine çözüm önerilmiştir. İç mekan tasarım kararları alınırken, iç-dış mekan ilişkisinin sürekliliğini devem ettirebilmek için, olabildiğince şeffaf cepheler, hem zemin biten döşeme detayları ve malzeme kararları verilmiştir.

Şekil 116. Galeri Yapısı, Detay 1: 1/10, Çizim: Temiz G., 2018

Şekil 117. Galeri Yapısı, Detay 2: 1/10, Çizim: Temiz G., 2018

20 19 18 17 16 15 14 13 12 11

Yüksek Yalıtımlı Alüminyum Doğrama

Sergi Yüzeyi

Zemin Kat Galeri: 42 m² Z : Ahşap Dek D : Su Bazlı Duvar Boyası T : Mesh Asma Tavan

Giriş

Yüksek Yalıtımlı Alüminyum Doğrama

Ahşap Cephe

İ1

İKÜ - İÇM8

Şekil 118. Galeri Yapısı, Zemin Kat Planı, Detay: 1/20, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

10 10

Sıva+Boya Betonarme Perde Çift Kat PVC Membran Su Yalıtımı Isı Yalıtımı XPS Drenaj Örtüsü, Kabarcıklı Sert PVC Kendinden Jeotekstilli Sıkıştırılmış Toprak

Sergi Yüzeyi

-3.00 Kotu Galeri: 87 m² Z : Doğal Taş D : Su Bazlı Duvar Boyası T : Mesh Asma Tavan

Giriş

Mermer/Carrara Mdf Kutu Profil Mdf Beyaz Laminant Duropal u 1027-SM

Bar Alanı

Ahşap Cephe

Yüksek Yalıtımlı Alüminyum Doğrama

Şekil 119. Galeri Yapısı, -3.00 Kot Planı, Detay: 1/20, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

Çakıl Hasır Donatılı Beton 10cm Filtre Jeotekstil 110gr/m² Su Tutma Hazneli Drenaj Levhası 25mm Isı Yalıtımı Koruyucu Jeotekstil 500gr/m² Kök Önleme Bariyeri Çift Kompenantlı Poliüretan Püskürtme Su Yalıtımı Eğim Betonu C30 BA. Döşeme

Mesh Asma Tavan

Daire Kesitli Üfleme Havalandırma Kanalı

Doğal Taş Döşeme Kaplaması 30mm Harç 50mm Filtre Jeotekstil 110gr/m² Su Tutma Hazneli Drenaj Levhası 25mm Koruyucu Jeotekstil Kök Önleme Bariyeri Çift Kompenantlı Poliüretan Püskürtme Su Yalıtımı Eğim Betonu C30 BA. Döşeme Sıkıştırılmış Toprak

Daire Kesitli Emiş Havalandırma Kanalı

Ahşap Dek-25 mm Ahşap Kadron-60x40 mm BA. Döşeme Tavan Sıva+Boya

Mesh Asma Tavan

İ1

İKÜ - İÇM8

Sıva+Boya Betonarme Perde 150mm Çift Kat PVC Membran Su Yalıtımı 2 mm Isı Yalıtımı XPS 30 mm Drenaj Örtüsü, Kabarcıklı Sert PVC Kendinden Jeotekstilli Sıkıştırılmış Toprak

Mermer/Carrara Mdf 8 mm Kutu Prof 20x40x2 mm Mermer/Carrara Mdf 18 mm

Basin Mixer/Silverline BS 1055 Aluminium Forehead 4 mm

Bazalt Doğal Taş Kaplaması 30mm Harç 50 mm Radye Temel 800 mm Ayırıcı Örtü Geotekstil Keçe 150gr/m2 XPS Isı Yalıtımı 30 mm Çift Kat Pvc Membran Su Yalıtımı 2 mm Grobeton 100 mm Blokaj 150 mm Sıkıştırılmış toprak

Şekil 120. Galeri Yapısı, B-B Sistem Kesiti, Detay: 1/20, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Çizim: Temiz G., 2018

Şekil 121. Zemin Kat Kullanımı, Çarşı-Sokak İlişkisi, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 122. -3.00 Kot Kullanımı, Orta Avlu, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 123. Zemin Kat Kullanımı, Orta Avlu, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Görsel: Temiz G., 2018

Şekil 124. Galeri Yapısı, İç Mekan, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Detay: 1/20, Maket: Temiz G., 2018

İ1

İKÜ - İÇM8

Şekil 126. Çarşı Müze Yapısı, D.: 1/50, Maket: Temiz G., 2018

Şekil 125. Galeri Yapısı, D.: 1/20, Maket: Temiz G., 2018

Şekil 127. Orta Avlu Ö., D.: 1/200, Maket: Temiz G., 2018

Şekil 128. Orta Avlu Önerisi, Ataköy 4. Kısım Çarşı, Detay: 1/200, Maket: Temiz G., 2018

Eskiz Çalışmaları 2014-2020

Üreten: Gizem Temiz

Mimarlık eğitime başlamadan önce, sanatçı Memet Güreli ve Buket Güreli’nin kurduğu Ada Sanat atölyesinde onların yürütücülüğünde desen eğitimi aldım. İlk eskiz defteri tutma alışkanlığım orada başladı. Gündelik hayatı gözlemlemek, eskiz defterine notlar almak ve gündelik hayatı eskiz defteri üzerinden yeniden keşfe çıkmak ada sanat atölyesi ile hayatıma giren bir eylem oldu.

2014-2020

Eskiz Çalışmaları

Mimarlık eğitimime başlamam ile birlikte eskiz defterimin içeriği radikal bir şekilde değişti. Sadece gündelik hayattaki gözlemlerimi değil, düşüncelerimin ilk olarak yansıdığı ve aynı zamanda başka birine düşüncelerimi kolay bir şekilde anlatabildiğim, aktarabildiğim ifade etme aracı haline geldi.

“Mimarlar Neden Hala Çiziyor?” kitabının yazarı, Paolo Belardi eskizin, düşünceyi ortaya çıkaran ve bir performans ya da oluş olarak görülebilen dinamik bir eylem olduğunu söyler. Aynı eskizin iki kere yapılmasının olanaksızlığı göz önünde bulundurulursa eskizin spontanlık, benzersizlik, öngörülemezlik ve gelip geçicilik gibi niteliklere sahip olduğu anlaşılabilir. Belardi kitabında, eskizin, geleceğin de ötesinde, hızlı biçimde, her durumda, değerli, az ve öz bir not alma sistemi ya da açık uçlu ve geliştirilebilir bir anımsama ve bilgiye ulaşma aracı olduğuna değinir. Dolayısıyla, eskizin pasif bir keşif anı değil, olasılıklar ve olanaklarla dolu bir süreç olduğunu söyler. Kısaca Belardi’nin üzerinde durduğu gibi yaratıcı bir eylem içindeyken eskiz çizimi kaçınılmaz bir eylemdir.

Şekil 129. Valens Kemeri Başlangıcı/Bitişi, Saraçhane, Dijital Eskiz: Temiz G., 2019

Şekil 130. Valens K., Saraçhane, Digital Eskiz: Temiz G., 2019

Şekil 131. Valens K., Saraçhane, Digital Eskiz: Temiz G., 2019

Şekil 133. İcadiye Cad., Kuzguncuk, D. Eskiz: Temiz G., 2018

Şekil 132. Üryanizade Sokak, Kuzguncuk, Digital Eskiz: Temiz G., 2018

2014-2020

Eskiz Çalışmaları

Şekil 134. Yamaçlara Bakış, Kuzguncuk, Digital Eskiz: Temiz G., 2018

Şekil 135. Limandan Bakış, Tarabya, Digital Eskiz: Temiz G., 2019

Şekil 136. İcadiye Caddesi, Kuzguncuk, Digital Eskiz: Temiz G., 2019

Fotoğraf Çalışmaları 2014-2020

Üreten: Gizem Temiz

Fotoğraf çekmek, lise döneminde, yeni fotoğraf makinesinin heyecanıyla başladığım bir uğraş oldu. İlk eğitimimi Prof. Dr. Özer Kanburoğlu’nun yürütücülüğünü yaptığı yalçınlar amatör fotoğrafçılık eğitiminde aldım. Teorik ve uygulamalı eğitimimden sonra özellikle lise döneminde ağırlıklı olarak manzara ve doğa fotoğrafları çektim. Mimarlık eğitimim başladıktan sonra ise eğitimin etkisiyle mimari fotoğrafçılık ilgimi çekti. Mimari detaylar, yapılı çevrenin (kent-kır) fiziki yapısı, yapılı çevre (kent/kır)-insan ilişkiler ağına odaklanarak fotoğraflar çektim.

2014-2020

Fotoğraf Çalışmaları

Fotoğraf çekmek, eskiden farklı olarak, düşündüğüm, merak ettiğim şeyleri ifade etme/araştırma aracı olarak kullandığım yöntemlerden biri. Fotoğrafın nasıl bir teknikle çekildiği araştırdığım konuya göre değişiklik gösterebiliyor. Ayrıca araştırdığım konuya ilişkin önemli bir belgeleme niteliği taşıyor.

Şekil 137. Tarihi Binaların Cepheleri, Pencere Detayı, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2018

Şekil 138. Tarihi Bina Cephesi, Pencere Detayı, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2018

Şekil 139. Tarihi Han, İç Avlu Cephesi, Eminönü, Fotoğraf: Temiz G., 2019

2014-2020

Fotoğraf Çalışmaları

Şekil 140. Vernaküler Mimarlık, Dar Sokak, Duvar Dokusu, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2018

Şekil 106. Tarihi Cephe, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2017

Şekil 141. Temas, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2019

2014-2020

Fotoğraf Çalışmaları

Şekil 142. Sokak Üst Örtü, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2019

Şekil 143. Dar Sokaktan Bakış, Antakya, Fotoğraf: Temiz G., 2018

Şekil 144. Tarihi Han, Eminönü, Fotoğraf: Temiz G., 2020

Şekil 145. Tarihi Kubbe Onarımı Yapan İşçiler, Eyüp, Fotoğraf: Temiz G., 2016

Şekil 146. Tuğla Cephe-Duvar, Balat, Fotoğraf: Temiz G., 2015