Cyfrol 26 . Rhif 34 . Mai 8 . 2014
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Lisa Jên
o r d y w r Ff y r a fas n a c elf André Stitt
– creu llun drwy gân
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
c
Cwyno am Tommo? ‘Dim syndod’ medd Betsan
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR £1.75
Glyn Mathias
Y BANCIWR SY’N ‘UN O’R BOIS’
Cynadleddau Cenedlaethol mewn i lysdeulu, i di io pr i’n ch ch Ydy eulu yn barod? neu yn rhan o lysd iniaeth IVF? Ydych chi’n cael tr Yna mae TiFiNi isie clywed wrthych! Rydym yn chwilio am gyfranwyr i gymryd rhan mewn cyfres ddogfen newydd i S4C. I’w ffilmio dros yr Haf, byddwn yn dilyn straeon nifer o deuluoedd i greu darlun lliwgar a chyfoes a o fywyd y teulu modern Cymraeg. Os oes gennych ddiddordeb mewn cymryd rhan neu ishe gwybod mwy, e-bostiwch neu ffoniwch ni am sgwrs. Cysylltwch â Rhian drwy ebostio rhian@tifini.co.uk neu ffonio 02920 437 882 / 07846692223
Am y pris rhesymol o £125, sy’n cynnwys nifer o sesiynau hyfforddi o’r safon uchaf, dewch i gynadleddau cenedlaethol CBAC a gynhelir yng Nghanolbarth Cymru eleni. Gweler isod am fanylion pellach. Cynhadledd Genedlaethol ar gyfer Ymarferwyr Cymraeg Ail Iaith
6 Mehefin 2014, 09.30 – 15.30 | Llety Parc, Aberystwyth Swyddogion y Gymraeg mewn addysg • Safonau cyfredol, Estyn • Arfer da wrth arsylwi gwersi • Adeiladu ar y Cynllun Sabothol, Dr Lowri Lloyd (PC Y Drindod Dewi Sant) a Lowri Davies (Prifysgol Caerdydd) • Technoleg gyfoes sy’n cyfoethogi profiadau a chyrhaeddiad dysgwyr Athrawon Uwchradd Ail Iaith • Safonau cyfredol, Estyn • Anelu’n uchel: arfer da ar lawr y dosbarth • Technoleg gyfoes sy’n cyfoethogi profiadau a chyrhaeddiad dysgwyr
Cynhadledd Genedlaethol ar gyfer Ymarferwyr Anghenion Ychwanegol 20 Mehefin 2014, 09.30 – 15.30 Canolfan Medrus, Prifysgol Aberystwyth
Mis Mai
• Cynigion ar gyfer Anghenion Dysgu Ychwanegol, Richard Mulcahy & Charlie Thomas, Llywodraeth Cymru • Darpariaeth Iaith a Lleferydd, Sir Gaerdydd • Peniarth: Lansio cyfres newydd, Mêts Maesllan – sgiliau llythrennedd 7 - 11 • Anelu’n uchel: arfer da ar lawr y dosbarth
Cynhadledd Genedlaethol ar gyfer Ymarferwyr Cymraeg Iaith Gyntaf 30 Mehefin 2014, 09.00 – 16.00 Gwesty’r Metropole, Llandrindod
• ‘Plant yr unfed ganrif ar hugain: iaith, llythrennedd a dysgu ar draws y cwricwlwm’, Sue Palmer • Niwroleg dysgu iaith a llythrennedd, Emyr Llewelyn • Gwneud y defnydd gorau o’r Profion Darllen Cenedlaethol, Jane Nicholas, NFER Cymru
Am fwy o fanylion, cysylltwch â: Gerallt Roberts, Swyddog Cefnogi, Tîm cefnogi’r Gymraeg mewn addysg, CBAC, 245 Rhodfa’r Gorllewin, Caerdydd CF5 2YX gerallt.roberts@cbac.co.uk | Ffôn: 029 20 265177
Cofrestrwch ar-lein trwy wefan CBAC, ar cbac.co.uk/index.php?nav=49
cynnwys mai 8 . 2014
w y t h n o s g o lwg
Dylanwadu ar ddatganoli
M
ae Golwg heddiw yn bwrw golwg yn ôl ar yrfaoedd cyhoeddus sawl person adnabyddus yng Nghymru. Mae’r gohebydd gwleidyddol Glyn Mathias a fu’n Gymro blaenllaw yn Adran Newyddion ITN yn Llundain yn cyhoeddi hunangofiant sy’n trafod ei gyfnod yno ac wedyn wrth iddo ddychwelyd i Gymru wahanol iawn i wylio dyddiau cynnar datganoli. Un arall a adawodd Cymru er mwyn dilyn ei yrfa lewyrchus ond sydd hefyd wedi dychwelyd yw’r Banciwr Dyfrig John o Sir Benfro. Ar sail ei brofiad helaeth yn arwain y byd ariannol ym Mhrydain a gwledydd eraill y byd, mae wedi cyfrannu at y drafodaeth ar ddyfodol datganoli yng Nghymru drwy fod yn aelod o Gomisiwn Silk. Mae’r argymhellion ariannol yn dal i gael eu trafod gan wleidyddion yn y Bae ac yn San Steffan. Ac un arall a fu â chyfraniad pwysig i ddatblygiadau ariannol a bywyd cyhoeddus Cymru oedd yr economegydd Roy Thomas a fu farw yn ddiweddar. Yn Golwg heddiw mae Arwel Ellis Owen a oedd yn ei adnabod yn dda yn ystod eu dyddiau coleg yn Aberystwyth ac a gynigodd gyfle iddo drafod ei faes ar nifer o raglenni newyddion a materion
cyfoes y BBC ar ôl hynny, yn talu teyrnged iddo. Roedd ei gyfraniadau deallus ac esboniadau eglur yn y Gymraeg yn bwysig iawn i’r drafodaeth gyhoeddus am fywyd Cymru. Drwy ei waith yn adrannau economaidd y brifysgol roedd yn gallu dylanwadu ar y broses datganoli drwy gynghori gwleidyddion a gwneud gwaith ymchwil trylwyr i lywodraethau’r cyfnod ac wedyn o lywio gwaith Byrddau Iechyd a Bwrdd yr Iaith Gymraeg. Yn ôl Arwel Ellis Owen fe gafodd ddylanwad mawr ar ddarlledu pynciau o’r fath, yn benodol ym myd materion cyfoes. “Yn fwy fwy fe ddatblygodd arbenigrwydd yn maes cyflogaeth gyda diddordeb penodol mewn sefyllfa gweithwyr oedd wedi colli swyddi yn ystod cyfnod Thatcher, a thelerau gwaith y rhai hynny oedd ar gyflogau isel.” Ac mae’r bwnc hwnnw yn codi unwaith eto heddiw wrth i lywodraeth geidwadol y dydd osod amodau llym ar bobol heb waith ac annog cyflogi mympwyol heb sicrwydd oriau gwaith er mwyn cwtogi ar fudd-daliadau. Mae’r rhod yn troi ond y tro hwn heb lais awdurdodol y sylwebydd ac arbenigwr Roy Thomas i gynnig eglurhad a bwrw goleuni ar faterion y dydd.
5
AR Y CLAWR
10 Cwyno am Tommo? Dim syndod, medd Betsan 12 Y Banciwr sy’n ‘un o’r bois’ 14 Glyn Mathias 18 Ffrwydro ar y canfas – celf André Stitt 20 Lisa Jên – creu llun drwy gân
STRAEON ERAILL
4 Apêl am arian i’r Theatr Genedlaethol 10 Byw mewn ofn – gogledd Iwerddon 13 Dementia heddiw Mentro ar gefn beic 21 Llun yn cyfareddu 25 Gadael ei marc
14
BOB WYTHNOS – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau
16
Cen Williams 11
Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones Rheolwraig Hysbysebion Helen Sweeney
Llythyrau
12
Portread
– Dyfrig John
16 20-1 – Sioned Edwards 19
20
Tu ôl i’r llenni
22 Y
Calendr
24 Y
Babell Roc
– Iestyn Jones Rebownder
25 Pobol
a diwylliant
– Hywel Davies
Colofnau
24
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Newyddiadurwraig Gwasanaethau Golwg Llinos Dafydd
Cartŵn
9
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 18 Tu ôl i’r llenni 22 Manon Steffan Ros 23 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 26 Leighton Andrews 27 Phil Stead 17
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX
Yr Wythnos
8
Gwaith
Chwaraeon
26 Magu sêr y dyfodol yn Everton
Dylunio Dyfan Williams Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian.
Llun Clawr: André Stitt