Cyfrol 28 . Rhif 13 . Tachwedd 26 . 2015
Dadeni hen ddramâu? Datblygu yn Pontins Prestatyn – diddanu 3,000 o bobol
Llyfrgell brysura’ Cymru
“Cyfrinach agored” cyffuriau mewn rygbi
Cadair am gerdd i T Llew
Blogio i helpu pobol ifanc â chanser
Y Cwtsh
Llyfrau Nadolig a mwy
Ar wer th yn eich siop leol
l l
9 Stryd Christina, Abertawe, SA1 4EW
Llyfrau l CDau l DVDs l Cardiau Dillad i blant l Anrhegion
Yr Eglwys Newydd, Caerdydd Ffôn 02920 692999 Ffacs 02920 619855 e-bost siopyfelin@btconnect.com
5ed o Ragfyr
Sesiwn Arwyddo gyda Hefin Wyn
London House Crymych Sir Benfro SA41 3QE Ffôn: 01239 831230
Agor o 9-5 Llun – Gwener 9-1 Dydd Sadwrn
eg Llyfrau Cymra Anrhegion, n Crefftau a mâ ol bethau addurn
Croeso cynnes i bawb
Croesawir archebion gan ysgolion a llyfrgelloedd
Dilynwch ni ar Drydar a’n hoffi ni ar Facebook Galwch heibio i’r Cwtsh am baned a llymaid ag i weld ein siop ar ei newydd wedd.
Dewch i gwrdd â’r awduron!
11yb – 1yp
Siân
gemwaith Clogau
post@y-cwtsh.co.uk www.cwtshgloyn.co.uk
Cyflenwyr ysgolion a llyfrgelloedd
Llyfrau Cymraeg a Chymreig Dewis eang o gardiau a chryno-ddisgiau Cyflenwyr Ysgolion Uned 3, Tŷ Codas, Cyfarchion y Nadolig 54-60 Heol Merthyr
Siop
llyfrau Cymraeg
l
11-17 Heol Coalbrook Pontyberem Llanelli SA15 5HU Rhif ffôn 01269871300
Siop y Felin
Agored: Llun – Sadwrn 9 tan 5 Ffôn: 01492 641329 e-bost: berry@bysabawd.com 29 Stryd Ddinbych, Llanrwst, LL26 0LL Perchennog: Dwynwen Berry Nadolig Llawen i’n cwsmeriaid oll
l
a llawer mwy
siop@sioptytawe.co.uk l www.sioptytawe.co.uk l 01792 456856 facebook.com/sioptytawe l twitter.com @sioptytawe
Llyfrau Cymraeg a Chymreig Cryno Ddisgiau a DVDau, Cardiau, Anrhegion ac Offer Swyddfa
caffi
anrhegion
Awen Teifi 23 Stryd Fawr, Aberteifi SA43 1HJ 01239 621370
awenteifi.com
12fed o Ragfyr
Sesiwn Arwyddo gydag Alun Gibbard 11yb – 1yp
Siop y Siswrn Yr Wyddgrug • Marchnad y Bobl, Wrecsam
Llyfrau • Cardiau • CDs • Nwyddau Cymreig Llyfrau lleol Cymraeg a Saesneg Gwasanaeth Post Cyflym 6-8 Stryd Newydd, Yr Wyddgrug, Sir y Fflint, CH71NZ % (01352) 753200 siopysiswrn@aol.com • www.siopysiswrn.com
Siop Lyfrau
Lewis
Dewis gwych o gardiau a llyfrau Cymraeg, ag anrhegion arbennig! Trystan a Llinos Lewis 21 Stryd Madoc, Llandudno, LL30 2TL 01492 877700 Ebost: trystanlewis@aol.com
elfair Llyfrau Cardiau Anrhegion Llechi Crochenwaith Gemwaith
CDs Crefftau Crysau T 18 Stryd Clwyd, Rhuthun, Sir Ddinbych, LL15 1HW
☎ 01824 702 575
cynnwys tachwedd 26 . 2015
AR Y CLAWR
A
Trafod arbedion
r drothwy cyhoeddi manylion Cyllideb yr Hydref pan oedd disgwyl toriadau o’r newydd wrth i’r Canghellor ddilyn ei drywydd i gwtogi ar wariant cyhoeddus, daeth cyhoeddiad amserol gan lywodraeth Cymru. Ar ôl cyfnod o dawelwch, daeth y manylion am Fil Drafft ar Lywodraeth Leol yng Nghymru ac yn ôl y disgwyl roedd yn argymell cwtogi ar y 22 o awdurdodau lleol. Ar ôl cyfnod o annog cynghorau i gynnig eu syniadau am uno a chydweithio, ac yna o wrthod yr argymhellion hynny, daeth y cadarnhad bod y llywodraeth Lafur am dorri nôl ar nifer y cynghorau sir i rhwng 8 neu 9. Fe fyddai’n arbed £650 miliwn dros ddeng mlynedd, yn ôl y llywodraeth sy’n gobeithio y bydd hefyd yn “amddiffyn gwasanaethau’r rheng flaen mewn cyfnod o alw na welwyd ei debyg o’r blaen”. Bydd disgwyl i’r cyfnod ymgynghori ddod i ben ar Chwefror 15 a’r bwriad yw cyflwyno’r Bil i’r Cynulliad yn ystod yr hydref 2016 yn rhan o raglen pa bynnag lywodraeth fydd mewn grym ar ôl yr etholiad ym mis Mai. Mae disgwyl i’r pleidiau eraill gyflwyno’i syniadau cyn hynny ac mae’r dadleuon wedi hen ddechrau
a’r amheuon am y ffigyrau sy’n cael eu defnyddio gan y llywodraeth. Yn ôl profiad y gorffennol, mae amheuon ai arbed arian y mae’r holl gynlluniau ad-drefnu yn enwedig o gofio bod angen taliadau i swyddogion sy’n colli eu gwaith ac angen ail sefydlu awdurdod newydd ac ail greu gwasanaethau hanfodol. Mae awgrym y dylid creu dau neu dri chyngor sir yng Ngogledd Cymru, ond a oes gwersi yn y trafferthion sydd wedi wynebu’r un bwrdd iechyd sy’n gwasanaethu’r gogledd a’r honiad mai camgymeriad oedd ei greu? Does dim amheuaeth bod cwestiynau yn codi am yr addrefnu diwethaf sydd wedi creu cyflogau anferth i rai unigolion a’r uwch swyddogion o fewn llywodraeth leol. Yn aml mae toriadau ar staff wedi golygu mwy o gyflog i nifer llai o bobol. Ond wrth i’r arian a’r hawl i wneud penderfyniadau gael ei dynnu ymhellach oddi wrth y bobol sy’n defnyddio ac yn dibynnu ar y gwasanaethau, rhaid sicrhau bod y llywodraeth ganolog hefyd yn gweithredu mewn modd mwy democrataidd a bod penderfyniadau canolog yn deg ac yn unol ag anghenion holl ardaloedd Cymru.
4 Blogio i helpu pobol ifanc â chanser 13 Llyfrgell brysura’ Cymru 18 Dadeni hen ddramâu? 18 Cadair am gerdd i T Llew 22 Datblygu yn Pontins Prestatyn – gig i 3,000 o bobol 26 “Cyfrinach agored” – Cyffuriau mewn rygbi
5
STRAEON ERAILL
12
6 Anodd amddiffyn gwasanaethau Cyfweliad Alun Michael “Gorffennol Iwerddon yn grachen ar ei groen” 7 Ombwdsmon “100% tu ôl i’r Gymraeg” 14 Cyhuddo corff o ‘gamwedd’ Paratoi at etholiad – her yr Aelod rhanbarthol 15 Dwy wledig yn anelu am y ddinas 17 Golwg ar lyfrau – Cuddwas gan Gareth Miles 18 Cadair am gerdd i T Llew 20 Awduron plant ar daith
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos
14
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 11 Llythyrau 9 Cartŵn Cen Williams
20
12 Portread Tommy Williams 16 20-1 – Gwenllian Hughes 17 Gwaith
Y Babell Roc 22 Datblygu 24 Y
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau
Colofnau
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
8 Dylan Iorwerth 11 Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
Calendr
22
26
Chwaraeon 26 “Cyfrinach agored” – Cyffuriau mewn rygbi
Llun Clawr: Lowri Bridden yn y ddrama Rhys Lewis