GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 29 . Rhif 36 . Mai 18 . 2017
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
“Anhygoel!” – Abertawe yn aros fyny
Brolio bos newydd S4C
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
Cymru – a’r Cynulliad
– “mewn perygl” dan Theresa May GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
Y fam sy’n creu hanes ym Môn
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
Gŵyl lyfrau Gymraeg i’r holl deulu l Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth, Sadwrn 20 Mai
Bedwen Lyfrau 2017 A b e r y s t w y t h
M
ae’r Bedwen Lyfrau yn ymweld ag Aberystwyth eleni, gyda llwyth o weithgareddau llenyddol amrywiol addas ar gyfer y teulu i gyd. Bydd ymddangosiadau
gan 10 o awduron amlyca’ Cymru gan gynnwys Meredid Hopwood, Myrddin ap Dafydd, Haf Llewelyn a Daniel Davies, a bydd Seren a Lobs, dau o sêr rhaglen Asra S4C hefyd yn ymweld. Mae’r Bedwen yn nodi pen-blwydd dwy wasg eleni, sef Cyhoeddiadau’r Gair yn 25 oed, ac Y Lolfa yn 50 – gyda pharti Y Lolfa yng ngwesty’r Marine gyda’r hwyr.
a n w w y G n r ’ u a r f Lly £8.50
£7.99
£10.95
Bydd y rhaglen hefyd yn cynnwys dwy seremoni, sef ‘Llyfr y Fedwen’ a’r ‘Wobr Cyfraniad Arbennig’ fydd eleni’n cael ei chyflwyno i’r golygydd Alun Jones sydd wedi gweithio gyda nifer o brif awduron Cymru dros y blynyddoedd. Bydd ‘Y Fedwen ger y lli’ yn ddathliad teilwng o gyhoeddiadau o bob math – a’r cyfan yn rhad ac am ddim!
3 SGWÂR OWAIN GLYNDŴR, ABERYSTWYTH
£14.99 £9.99
£12.99
M i l d r e d ‘ E l s i ’ E l d r i d g e R . W. S . ( 1 9 0 9 - 1 9 9 1 ) Paentiadau a Dar luniau
£5
£14.99 Dilynwch ni ar: facebook.com/llyfrau.books @LlyfrauCymru
£6.99
Holl lyfrau newydd Y Fedwen, a mwy, ar gael yn eich siop lyfrau leol a gwales.com
Ebrill 20 - Mai 13 www.siopypethe.cymru
Mae ein siop ar-lein nawr yn fyw!
Llyfrau, Cerddoriaeth, Crefftau, Anrhegion a llawer mwy....
Am ostyngiad o 10% yn ein siop ar-lein cyn ddiwedd mis Mehefin defnyddiwch y cod GOLWG10
A B B O Tpost@siopypethe.cymru T and HOLDER 01970 617120 w w w. a b b o t t a n d h o l d e r. c o . u k
Print Advert 1.indd 1
LOLFA • CEGIN • Tair YSTAFELL WELY
SAD W SAD RN I WRN
PORTHLLECHOG, AMLWCH, MÔN LL69 9SW
www.ycabin.cymru
Manylion cyswllt: R. T. Pritchard Cae’r Weun Farm, Waunfawr, Caernarfon, Gwynedd LL55 4EJ
Ffôn: 01286 650435 • tudurpritchard123@btinternet.com
ap Golwg – fersiwn digidol o’r cylchgrawn ar eich dyfais symudol
31/03/2017 15:25
cynnwys mai 18 . 2017
AR Y CLAWR
Y fam sy’n creu hanes E
r bod y Cymry yn cyfeirio at ‘Môn Mam Cymru’, dynion sydd wedi teyrnasu yn siambr cyngor sir yr ynys... hyd yma. Dim ond tri o’r 30 o gynghorwyr Môn sy’n ferched... ond mae un o’r rheiny yn mynd i gael ei hethol yn Arweinydd ddydd Mawrth nesaf. A hithau’n 35 oed, fe fydd Llinos Medi Huws hefyd ymysg yr ieuengaf yng Nghymru i fod yn Arweinydd cyngor sir. Rhaid edmygu dewrder unrhyw un sy’n fodlon rhoi pen ar y bloc a sefyll etholiad, ond mae’r edmygedd yn fwy o gofio pa mor
brin yw’r merched yn siambr y cyngor yn Llangefni. Mewn byr o eiriau, mae angen gyts i fod yn un o’r merched prin ar Gyngor Môn. Ac o gofio bod cynghorau sir yn wynebu gorfod gwneud mwy gyda llai o arian, mae’n mynd i fod yn gyfnod heriol i Llinos Medi Huws wrth y llyw. Wrth i Gyngor Môn dorri cwys newydd yn ei hanes – hanes digon cythryblus yn y gorffennol – mae Golwg yn holi’r fam ifanc cyn iddi ddechrau ar y gwaith o arwain cyngor sy’n gyfrifol am wasanaethau un o ardaloedd Cymreiciaf Cymru.
4 12
4 Y fam sy’n creu hanes ym Môn 5 Brolio bos newydd S4C 6 Cymru – a’r Cynulliad – “mewn perygl” dan Theresa May 22 Ffync-pync Piwb 26 “Anhygoel!” – Abertawe yn aros fyny
STRAEON ERAILL 4 6 7 10 13 14 15 17 18 20
Gwobr oes i’r golygydd craff Gŵyl Fwyd yn denu miloedd Creu miliwn o siaradwyr – ‘angen adnoddau a thargedau clir’ Sut i achub yr iaith yn 2017? Cyfle i fyw yn y gorffennol Cymru gudd – drwy lens y camera Steil Caryl Hughes Tri ar y tro – Yr Eumenides gan Daniel Davies Y daith fawr at Y Tŵr Y Lol yn y Lolfa
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos
15
Problemau Prifysgol Mae prifysgolion Aberystwyth a Bangor wedi bod yn y newyddion, a hynny oherwydd y bwriad i gael gwared ar staff. Does neb am weld swyddi yn cael eu colli, yn enwedig yn y cyfnod ansicr ôl-Brexit sydd i ddod. Ond mae’r beirniaid yn bendant bod y prifysgolion wedi mynd yn rhy fawr a thyfu tu hwnt i bob rheswm. Y cyhuddiad arall yw bod gormod o gyrsiau diwerth yn cael eu cynnig, ac nad drwg o beth fydd hi os welwn ni lai yn graddio a mwy yn troi at alwedigaethau mwy ymarferol.
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau 9
Cartŵn
Cen Williams
10 Llythyrau
20
12
Portread
16
20-1
Guto Brychan Nia Jeffreys
Y Babell Roc 22 Ffync-pync Piwb 24 Y
Calendr
Colofnau
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
22 26
8 10 24 25 26 27
Dylan Iorwerth Cris Dafis Gwilym Owen Manon Steffan Ros Ar y soffa – Huw Onllwyn Phil Stead Aled Samuel
Chwaraeon 26 Abertawe – a Gylfi – yn “anhygoel”
Llun Clawr: Llinos Medi Huws Ffotograffydd: Iolo Penri