100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR Cyfrol 26 . Rhif 39 . Mehefin 12 . 2014
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
– stori’r fordait h f aw r
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
£1.75
Y FFUG CICIO BLODAU MR URDD
O glawr Golwg i glawr tatŵs y byd
Ar y brig cerdd a stori greadigol yr Urdd
Cyngherddau 01/08/14 Gala Agoriadol 02/08/14 100euon: Wynne Evans, John Owen-Jones, Shan Cothi, Kizzy Crawford, Cerddorfa John Quirk, Cywair, Bois Ceredigion 03/08/14 Cymanfa Ganu 04/08/14 Noson Lawen Sir Gâr: Nigel Owens, Tri Tenor Cymru, Huw Chiswell, Gillian Elisa, Gwenda a Geinor, Côr y Wiber, Côr Llanddarog a’r Cylch, Dawnswyr Talog, Gwasanaeth Cerdd Sir Gaerfyrddin, Siren Sisters 05/08/14 Noson yng Nghwmni Ffermwyr Ifanc Sir Gâr 07/08/14 Messe Solennelle, Gounod & Requiem, Faure: Fflur Wyn, Trystan Lly ˆ r Griffiths, Gwion Tomos, Cerddorfa Siambr Cymru, Grant Llewellyn, Côr Eisteddfod Sir Gâr
• • • • •
Tocynnau Eisteddfod 0845 4090 900 Genedlaethol www.eisteddfod.org.uk Sir Gâr www.facebook.com/eisteddfod 1–9 Awstwww.nantgwrtheyrn.org 2014 @eisteddfod / @eisteddfod_eng
Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Priodasau, partion a chynadleddau Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth
Ffôn: 01758 750334 / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org
Gwyliau Fferm
Crugeran yng nghanol cefn gwlad godidog
10
Cynnigir % i ffwrdd wrt h grybwyll yr hysbyseb yma.
Pen Lly^ n Dewis o 5 bwthyn chwaethus i gysgu 4,5,7,10 neu 14
Mis Mehefin
w www.crugeran.com m post@crugeran.com
c 01758730375 O 07891389143
‘GOLWG GO WHITH’ gyda • Gary Slaymaker • • Eirlys Bellin • • Ifan Gruffydd • • Ifan Jones Evans • • Heledd Cynwal • • Aeron Pugh • • Iwan John •
I hysbysebu yn Golwg cysylltwch â Helen Sweeney 8
BENJAMIN BRITTEN
NOS IAU 7:30
MEDI 5 £
01570 423529 Theatr Felinfach
^
Opera ddigrif gyda geiriau gan Eric Crozier Cerddorfa Siambr Opera Canolbarth Cymru
Taith Genedlaethol Hydref 2013 Cynhyrchiad newydd yn agor yn Hafren, Y Drenewydd, ar y 5ed a’r 7fed o Fedi 2013, ac yna’n teithio trwy’r DU, gan gynnwys: HAFREN, Y DRENEWYDD www.thehafren.co.uk 01686 614555
Y LYRIC, CAERFYRDDIN www.theatrausirgar.co.uk 0845 226 3510
cynnwys mehefin 12 . 2014
w y t h n o s g o lwg
Y rhai nag a’n anghof
C
hwerwodd o erioed.” Dyna eiriau o ryfeddodd mab un o’r dynion ifanc a wrthododd fynd i ryfel union ganrif yn ôl. Wrth nodi canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf, mae galw am gofio’r rhai a wrthododd yr alwad i’r gad ac i godi arfau dros eu gwlad. Ni ddylai’r penblwyddi - ganrif ers y rhyfel mawr neu 70 mlynedd ers y glaniad ar draethau Normandi - gael eu defnyddio i glodfori rhyfel a chreu arwyr ond yn gyfle i ystyried gwir effaith rhyfel. Roedd y lluniau ar deledu ac yn y papurau newydd o Ffrainc yn arwyddocaol gan mai dyma o bosib y tro olaf y bydd y cyn filwyr a fu’n rhan o’r achlysur yn ymgasglu mewn torf i gofio’r ffrindiau a chyd-filwyr ifanc na ddaeth byth yn ôl. Er nad oes dim wedi digwydd ar y fath raddfa ers hynny, mae cenedlaethau wedi cael eu magu yng nghysgod y ddau ryfel byd. Dros y degawdau diwethaf mae fel petai wedi mynd yn haws anfon milwyr i ryfel ers i’r llongau hwylio o borthladdoedd de Lloegr i amddiffyn ynysoedd pellennig y Malvinas yn y 1980au. Ac mae’r ymgyrchoedd yn parhau i geisio denu pobol ifanc i ymuno â’r lluoedd arfog sy’n cynnig gyrfaoedd anturus a phrentisiaeth ddefnyddiol at y dyfodol.
Yr wythnos hon daeth dwy stori newyddion i sylw yn ymwneud â milwyr yng Nghymru. Cwest yn penderfynu bod tri milwr a fu’n hyfforddi ar Fannau Brycheiniog wedi marw o orboethi mewn tywydd crasboeth. A chyhoeddodd heddlu Surrey eu bod wedi clustnodi arian i ddarparu dogfennau ar gyfer cwest newydd posib i farwolaeth milwyr ym marics Deepcut. Mae teulu’r Gymraes Cheryl James wedi bod yn ymgyrchu ers bron i ddeng mlynedd am y gwir am ei marwolaeth a hithau’n 18 oed. Fel eu rhagflaenwyr, roedd pob un yn ifanc iawn a’u colled yn enfawr i’w teuluoedd, a buon nhw farw wrth baratoi at ryfel. Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, gwrthodd cannoedd o fechgyn ifanc ag ymuno â’r fyddin a dilyn eu cyfoedion i ryfela. Cafodd llawer eu carcharu a’u gorfodi i weithio dan amodau llym i dalu’r gosb. Ac wrth ddychwelyd i’w cymunedau cael eu beirniadu’n hallt a’u cosbi drachefn am fynd yn groes i’r drefn. Yn ôl mab un a wrthododd godi arfau “roedd mwy o gydymdeimlad tuag ato gan rai yn y fyddin nag yn y capeli na’r gymdeithas.” Dylai nodi canmlwyddiant y rhyfel, a oedd i fod yn ddiwedd ar bob rhyfel, fod yn gyfle i gofio ac ystyried profiadau’r gwrthwynebwyr cydwybodol a’u teuluoedd hefyd.
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones Rheolwraig Hysbysebion Helen Sweeney
4
4 Cwmwl du dros Alun Davies 6 Carchar Wrecsam 14 Cysylltiad Cymru a Gemau’r Gymanwlad 18 Ar y brig – cerdd a stori greadigol yr Urdd 24 Cicio blodau Mr Urdd 25 O glawr Golwg i glawr tatŵs y byd
STRAEON ERAILL
12
11 Cofio Eirian...ar ganfas ac ar droed 13 Awyr Agored a Gwyddoniaeth Yr amgylchedd a’r Gymraeg 14 Cysylltiad Cymru â Gemau’r Gymanwlad 15 “Brawdgarwch ar waith” yn Sbaen 18 Pelydrau 19 Pellter 20 Pop clasurol Cymraeg 21 Stori’r fordaith fawr ar lwyfan
BOB WYTHNOS 8
Yr Wythnos
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau
16
10
Cartŵn Cen Williams 11
Llythyrau
12
Portread
– Aneurin Davies 16
21 24
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Newyddiadurwraig Gwasanaethau Golwg Llinos Dafydd
AR Y CLAWR
Dylunio Dyfan Williams Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian.
17 Tu
20-1 – Eirlys Rhiannon ôl i’r llenni
22 Y
Calendr
24 Y
Babell Roc
19
– Y Ffug
Pobol a diwylliant – Siân Gwenllian
Colofnau
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 11 Gwilym Owen 22 Manon Steffan Ros 23 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Leighton Andrews 17 Gwaith
Chwaraeon
26 Cyffro Gemau’r Gymanwlad Ymlaen i Frasil
Llun Clawr: Madog Ffotograffydd: Keith Morris