GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
– cytundeb dros ddyfodol Pantycelyn
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
“Stori dylwyth teg” – yr hen sied zinc
Gemau Cymru yn mynd o nerth i nerth
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
“Colli cwsg” dros MBE
Pwy oedd Elsi?
Tymor newydd San Steffan
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 27 . Rhif 41 . Mehefin 25 . 2015
Symud ymlaen
Prif Ysgoloriaethau Enw
Ysgol / Coleg
Lucy Alice Boughton
Ysgol Greenhill
Gwynfor Price Bowen
Coleg Sir Gâr
Ciara Wyn Conlon
Ysgol Maes Garmon
Elen Hannah Davies
Ysgol Dyffryn Teifi
Steffan Rhys Davies
Ysgol Maes y Gwendraeth
Mathew Bryn Evans
Ysgol Uwchradd Glan Clwyd
Carwyn Llyr Evans Griffiths
Coleg Sir Gâr
^
Manon Angharad Gwynant Ysgol Gyfun Cwm Rhymni Jennifer Hampton
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
Mari Helen Hopkins
Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig
Carys Hughes
Ysgol Maes y Gwendraeth
Iolo Selyf James
Ysgol y Preseli
Rachel Louise Jefferies
Ysgol Gyfun Gwyr
Gwenan Jenkins-Jones
Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf
Anna Wyn Jones
Ysgol Brynrefail
Awen Jones
^ p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Grw
Brengain Fflur Jones
Ysgol y Creuddyn
Carys Mair Jones
Ysgol Bro Pedr
Dewi Wyn Jones
Ysgol Syr Hugh Owen
Elen Angharad Jones
Ysgol Uwchradd Bodedern
Mared Eswen Jones
Ysgol Dyffryn Nantlle
Esyllt Angharad Lewis
^ n Myfyriwr Hy
Siôn Lewis
Ysgol Gyfun Gymraeg Llangynwyd
Lleucu Gwawr Llywelyn
^ p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Grw
Rebecca Marie Martin
Ysgol y Preseli
Aron Mon
Ysgol Gyfun Gymraeg Plasmawr
Steffan Aled Nicholas
Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin
Emily Jayne Pash
Ysgol Gyfun Cwm Rhymni
Gwen Lloyd Rees
Ysgol Brynhyfryd
Elan Lois Roberts
Ysgol Gyfun Llangefni
Gwenllïan Fflur Roberts
Ysgol Tryfan
Tomos Sparnon
Ysgol Gyfun Ystalyfera
Arwel Philip William Thomas Coleg Sir Gâr Rhodri Dafydd Vaughan
Ysgol Dyffryn Conwy
Erin Maelor Williams
Ysgol y Creuddyn
Serena Bethan Williams
Ysgol Maes y Gwendraeth
Tomos Llewelyn Wynne
Ysgol Uwchradd Glan Clwyd
colegcymraeg.ac.uk @colegcymraeg fb.com/colegcymraeg
Ysgoloriaethau Cymhelliant
Llongyfarchiadau i bawb sydd wedi eu henwebu i dderbyn hyd at £3,000 gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i astudio trwy gyfrwng y Gymraeg mewn prifysgol yng Nghymru fis Medi.
Enw
Ysgol / Coleg
Bronwen Tessa Nia Anderson Chanelle Anthony Ffion Eleri Lloyd Barnett Owain Rhys Bonsall Georgina Ruby Bradshaw Melissa Elizabeth Charles Davies Paige Marie Churcher Anna Eleanor Cooper Georgia Cooper Chelsey Anne Cowan Joshua Phillip Cowles Elin Gwen Crockett Jasmine Nicole Cross Charlotte Crowe Ben Michael Cushion Gweno Dafydd Alex Kristina Davies Alice Victoria Davies Brython Caradog Davies Cai Eirian Davies Caleb Siôn Davies Dafydd Marc Davies Delyth Medi Davies Jordan Rhys Davies Laura Haf Davies Leah Ellen Davies Megan Non Davies Siân Eleanor Davies Siôn Kyle Davies Teleri Wyn Davies William Owain Davies Sean David Downes Hannah Louise Duncan Iwan Alban Easton Dafydd Evans Ellis Katie Louise Ellis Catrin Angharad Evans Cerith James Evans Dafydd Hywel Evans Gwenllian Mair Evans Ieuan Rhys Evans Mathew John Evans Seren Lois Evans Teleri Fflur Evans Nia Mererid Eyre Zoe Michelle Fletcher Alana Marie Freeman Ioan Rhys Gealy Felix Daniel Green Angharad Rhian Griffiths Manon Mai Grocott ^ Lly r Gwynedd Eleri Mair Harries Steffan Michael Harries Catrin Margaret Hope Jessica Kate Hopkins Catrin Mair Hughes Haf Wyn Hughes Iolo Rhys Hughes Osian Pyrs Hughes Gwern Penri James Elain Angharad Jenkins Sara Jenkins Gareth Llyr John Alaw Mai Jones Caryl Fay Jones Ceridwen Elisabeth Jones Danielle Chelsea Jones Eirian Dafydd Jones Gwenllian Elizabeth Jones Gwion Puw Jones Iola Lloyd Jones Katie Jones Lacey Ria Jones Mared Rhys Jones Nia Wyn Jones Rhodri Aeron Jones Rhodri Dafydd Jones Sioned Haf Jones Sioned Wyn Jones William Ellis Jones Jeno Llwyd Lewis Lois Anomi Lightfoot Grace Hannah Lindley Swyn Angharad Llyr Gwenan Mai Samantha Mainwaring Niamh Finn Aneira McCarthy Hannah Louise McCormach Harri David Millin Llywelyn Morgan Catrin Haf Morris Iola Mair Morris Dylan Aled Nicholas Dylan Gari Nicholas Lois Pennant Owen Lisa Gwenllian Penfold Emily Ann Pritchard Amy Elizabeth Rees Amy Jade Richards Gwenyth Elin Richards Emily Lisa Roberts Lia Haf Roberts Molly Fflur Roberts Osian Rhys Roberts Ffion Angharad Roberts Robin Cai Roberts Sara Gwenan Roberts Steffan Ieuan Wyn Roberts Elin Haf Rosser Siôn Llewelyn Rowlands Martha Jane Sauro Jordan Ellen Shelley Ffion Megan Thomas Hywel Thomas Manon Fflur Thomas Sioned Fflur Thomas Lauren Paige Tucker Carwyn Rhys Vaughan Nia Angharad Ward ^ Tomos Glyndw r Watson Lois Wiggins Eiry Gwenllian Williams Mari Lois Williams Menna Anwyl Williams Owain Elidir Williams Rebecca Lynne Williams Samuel John Norydd Wynne Mared Ynyr
Ysgol Gyfun Gymraeg Plasmawr Ysgol Gyfun Ystalyfera ^ Grw p NCTP, Y Drenewydd Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Bro Pedr Ysgol Gyfun Gymraeg Plasmawr Ysgol Uwchradd Glan Clwyd Coleg y Cymoedd Coleg y Cymoedd Ysgol Gyfun Llanhari Ysgol Gyfun Gymraeg Llangynwyd Coleg Cambria Ysgol Bro Pedr Ysgol Gyfun Cwm Rhymni Ysgol y Berwyn Ysgol Gyfun Rhydywaun Ysgol Gyfun y Strade Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin Ysgol Uwchradd Caereinion Ysgol Gyfun Gwyr Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Uwchradd Glan Clwyd Ysgol Gyfun y Strade Ysgol Gyfun Gwyr Ysgol Maes y Gwendraeth Ysgol Morgan Llwyd Ysgol y Berwyn Ysgol Bro Pedr Ysgol Morgan Llwyd Ysgol Brynrefail Ysgol Dyffryn Aman ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Llandrillo Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf Ysgol Dyffryn Aman Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin ^ Myfyriwr Hy n Coleg Sir Gâr Ysgol Gyfun Rhydywaun Ysgol y Berwyn Ysgol Dyffryn Teifi Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin Ysgol y Preseli Ysgol Friars Ysgol Gyfun Gwyr Coleg Gwyr Abertawe Ysgol Gyfun Aberaeron Ysgol Gyfun Gwyr ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor ^ Myfyriwr Hy n Coleg Sir Gâr Ysgol Gyfun Aberaeron Ysgol Gyfun y Strade Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig ^ Myfyriwr Hy n ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Menai ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig Ysgol y Creuddyn Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig Ysgol Bro Pedr Ysgol Dyffryn Nantlle Ysgol Dyffryn Teifi Ysgol yr Olchfa Coleg Gwyr Abertawe Ysgol Maes y Gwendraeth ^ Myfyriwr Hy n ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol Gyfun Gymraeg Rhydywaun Coleg Cambria Ysgol Brynrefail Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig Ysgol Gyfun Aberaeron ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Bro Dinefwr Ysgol Dyffryn Conwy ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig Ysgol Brynhyfryd Ysgol Gyfun Llanhari Ysgol Tryfan ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Gyfun Gymraeg Bryn Tawe Ysgol Gyfun Gymraeg Plasmawr Ysgol Gyfun y Strade ^ Myfyriwr Hy n Coleg Sir Gâr Ysgol David Hughes ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin Ysgol Gyfun y Strade ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol y Preseli ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf Ysgol Gyfun Bro Morgannwg Ysgol Dyffryn Teifi Ysgol Gyfun Cwm Rhymni ^ Myfyriwr Hy n ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol Morgan Llwyd Coleg Sir Gâr Ysgol y Berwyn Coleg Sir Gâr Ysgol Bro Dinefwr Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Menai Coleg Sir Gâr Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf Ysgol Gyfun Gwyr Ysgol Gyfun Cwm Rhymni Ysgol Brynrefail Ysgol Dyffryn Teifi Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf Ysgol y Preseli Coleg Penybont Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig ^ Myfyriwr Hy n Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig Ysgol Gyfun y Strade Ysgol Tryfan Ysgol Maes Garmon Ysgol Gyfun Cymer Rhondda ^ Grw p Llandrillo Menai, Coleg Meirion Dwyfor Ysgol Brynrefail
cynnwys mehefin 25 . 2015
AR Y CLAWR
Symud ymlaen
A
r ôl cyfnod cythryblus, mae’r awdurdodau ym mhrifysgol Aberystwyth wedi taro cyfaddawd gyda’r myfyrwyr a’u cefnogwyr er mwyn sicrhau dyfodol neuadd Pantycelyn. Er bod mwy o gwestiynau’n codi ers penderfyniad y Cyngor i gau’r neuadd gyda’r bwriad o’i ail agor ar ei newydd wedd ymhen pedair blynedd, mae’n siŵr bod gwersi i’w dysgu o’r bennod sydd wedi cael cymaint o sylw yn hanes y sefydliad sydd wedi cael cymaint o sylw. Yn Golwg heddiw mae’r Dirprwy Is-ganghellor yn awgrymu’r her a fydd yn wynebu’r brifysgol wrth geisio dod o hyd i’r arian i dalu am y gwaith atgyweirio ac addasu angenrheidiol unwaith y bydd yr adroddiad wedi cael ei baratoi at fis Ebrill nesaf. Gyda’r brifysgol eisoes wedi ymrwymo i rai buddsoddiadau gan gynnwys datblygiad dros y dŵr, mae’n awgrymu y gallai cefnogwyr y Gymraeg wneud eu rhan. Wrth i’r newyddion ddod i law dros y blynyddoedd diwethaf am ddyfodol y neuadd breswyl adnabyddus sydd wedi bod yn llety i fyfyrwyr Cymraeg ers y 1970au,
y myfyrwyr oedd yn arwain yr ymgyrchu. Ond wrth i’w cyfnodau o dair neu bedair blynedd ddod i ben yn y brifysgol daeth eraill i’w lle ac ail godi’r dadleuon eleni wrth i wybodaeth newydd ddod i law yn annisgwyl. Y tro hwn fe ddaeth eraill i’r adwy gan fynnu trafodaethau pellach am y penderfyniadau dadleuol. Yn Golwg heddiw mae staff cyfrwng Cymraeg y brifysgol yn dangos eu cefnogaeth, fe fu cefnogaeth hefyd gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, aelodau Cymdeithas yr Iaith, cyn fyfyrwyr, gwleidyddion a’r Aelod Cynulliad lleol Elin Jones. Efallai nad yw’r ddadl wedi bod yn ddrwg i gyd wrth i’r brifysgol a natur ei phenderfyniadau ddod i sylw ehangach. Yn rhy aml mae’r sefydliadau academaidd yn cael eu hystyried yn dyrrau ifori ymhell o gyrraedd ac yn amherthnasol y tu hwnt i’w muriau. Fe fyddai’n dda meddwl y gallai’r diddordeb a’r gefnogaeth sydd wedi’i danio o’r newydd yn yr un sefydliad hwn barhau at y dyfodol. Ac y gallai agor y drws i gael rhagor o wybodaeth am benderfyniadau a pholisiau gan sefydliadau eraill tebyg yng Nghymru.
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
4
STRAEON ERAILL
15
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
10 15 19 21
Dysgu o’r gorffennol Cyfiawnhau rhyfel Irac A fo PEN bid bont Gwerthfawrogi hud y cerrig
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau
16
9 Cartŵn Cen Williams 11
Llythyrau
12
Portread
Dan Amor 16 20-1 – Tom Shanklin 17 Gwaith
21
22 Y
22 26
Babell Roc
Albym newydd Delwyn Siôn
24 Y
Cysylltiadau
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
4 Symud ymlaen – cytundeb dros ddyfodol Pantycelyn 5 “Colli cwsg” dros MBE 13 “Stori dylwyth teg” – yr hen sied zinc 14 Tymor newydd San Steffan 20 Pwy oedd Elsi? 22 Y cowboi Cymraeg a’r Indiaid Cochion 26 Gemau Cymru yn mynd o nerth i nerth
Calendr
Colofnau 8 11
Dylan Iorwerth Cris Dafis Gwilym Owen 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Chwaraeon 26 Gemau Cymru
Llun Clawr: Meddiannu Pantycelyn