Cyfrol 28 . Rhif 44 . Gorffennaf 14 . 2016
CWMNI BWYD YN AIL YSTYRIED Y DYFODOL AR ÔL BREXIT Geraint Jarman
Albym newydd a lle ar lwyfan GŴyl Rhif 6
Dathlu camp Cymru GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
y canu, y cerddi a’r profiadau personol
u a e o i S l o d d y h t e a m A u r m y C
M
ae’r Sioe Fawr ar fin cyrraedd, yn binacl i’r byd amaethyddol yng Nghymru. Ond y tu cefn iddi hi, mae yna lu o sioeau lleol sy’n binacl ar fywyd cefn gwlad yn eu hardaloedd. Rhwng y ddau, mae yna sioeau rhanbarthol sy’n denu degau o filoedd o ymwelwyr bob blwyddyn ac yn cynnig dyddiau o fwynhad. Mae’r elfennau sydd yn Llanelwedd yn y sioeau llai hefyd, o fwyd a blodau i gystadlaethau i anifeiliaid – a rhai o’r enillwyr cenedlaethol yn dechrau eu taith yn y sioeau bach. Ac, os yw adloniant yn bwysig yn y Sioe Fawr, mae’n bwysig yn lleol hefyd – o drotian i arddangosfeydd – er mwyn cynnig rhywbeth i bawb. Yn sioeau Cymru, mae cefn gwlad ar ei orau.
CYMDEITHAS AMAETHYDDOL MÔN
SIOE SIR FÔN
9 a 10 AW ST 2016
“Prif Ddigwyddiad Amaethyddol Gogledd Cymru”
www.angleseyshow.org.uk Ffôn: 01407 720072
Maes Y Sioe, Gwalchmai, Caergybi, Ynys Môn LL65 4RW
SIOE AMAETHYDDOL A GAR DDWR IAETHOL
Tregaron a'r cylch
DYDD MERCHER
AWST 17, 2016 CAE MAESGLAS, GLANTEIFI
www.cafc.cymru
#RoyalWelshShow #SioeFrenhinolCymru
Ysgrifenyddes: CHERYL BULMAN Ffôn: (01974) 298 177 E-bost: cheryl.bulman@sky.com
128 Sioe Flynyddol Cymdeithas Amaethyddol
Llanbedr Pont Steffan Caeau Pontfaen, Llanbed SA48 7JN
Dydd Gwener, Awst 12, 2016
Tâl mynediad: £8 Plant dan 14 oed: £2
Am fanylion, cysylltwch â Mr I Williams 01570 422 370 www.sioellambed.co.uk
★ Parcio am ddim ★ ★ adloniant plant ★ ★ bwcis ★ bwyd ★ ★ diodydd ★ Dydd Sul Pris mynediad: 7fed Awst 2016 2 o'r gloch
- gan gynnwys rhaglen
Cysylltu Heulwen Bulman – heulwenbulman@freeuk.com
01974 298 089 / 07929 970 547
cynnwys gorffennaf 14 . 2016
AR Y CLAWR 4 13 22
Dysgu drwy ddrama fawr
M
ae digwyddiadau’r wythnosau diwetha’ wedi bod yn ffynhonnell ffrwythlon iawn i haneswyr y dyfodol a dramodwyr wrth wylio’r byd gwleidyddol yn cael ei droi a’i ben i lawr. Wrth i’r lori gelfi gyrraedd carreg drws Rhif 10 daeth gyrfa un prif weinidog i ben wrth i’w olynydd ddisgwyl i gamu i’w sgidiau. Roedd diflaniad ‘urddasol ac emosiynol’ David Cameron yn ddrama wrth i’w gambl fawr dros Ewrop fethu gan adael y dasg o uno ei blaid i Theresa May a gafodd ei gorseddu heb etholiad o fewn y blaid na thrwy’r broses ddemocratiaid, yn brif weinidog. Ond gan nad oedd gwrthblaid effeithiol yn ei lle, roedd yn hawdd dadlau nad oedd angen gofyn sêl bendith yr etholwyr. Wrth i Golwg fynd i’r wasg roedd arweinydd y blaid Lafur yn dal i wrthsefyll yr ymdrech i’w ddisodli gan danio’r dyfalu am ddyfodol ei blaid. Mae rhai yn darogan mai dyma ddiwedd y drefn wleidyddol ddwy blaid gyfarwydd ym Mhrydain a bod plaid neu bleidiau newydd ar fin cael eu ffurfio i herio’r drefn sydd wedi creu gwleidyddion sydd wedi ymbellhau oddi wrth fywyd pob dydd. Beth bynnag fydd yn digwydd,
fe fydd yn dir cyffrous i haneswyr y dyfodol wrth durio y tu ôl i’r drysau caeedig.
4
STRAEON ERAILL
Dechrau’r daith
Ac wrth i’r ddrama ddatblygu wrth yr awr, neu’r funud ar adegau, ar lwyfan Prydeinig, roedd digwyddiad annisgwyl yn taro Ewrop wrth i lwyddiant y tîm pêl-droed cenedlaethol wneud argraff y tu hwnt i Gymru. Mae Golwg heddiw yn nodi’r achlysur hanesyddol sy’n cael ei ddisgrifio fel ‘anhygoel’ gan bawb a gafodd cyfle i flasu’r awyrgylch a bod yn rhan o’r profiad anghyfarwydd o lwyddiant llawen. Drwy’r cerddi gan rai o feirdd mwyaf poblogaidd y Gymraeg, lluniau gan ffotograffwyr sy’n cofnodi hanes cymdeithasol y wlad a geiriau gan gyfranwyr cyson i’r cylchgrawn, mae cyfle i grynhoi’r hyn sydd wedi digwydd i’r genedl dros fis yn haf 2016. Does dim angen sêl bendith frenhinol i gydnabod mawredd yr achlysur. Ond gyda llwyddiant y daw cwestiynau hefyd. Pam y bu cyhyd cyn i’r Cymry a’r Gymraeg gael cyfle i gael llais ar lwyfan dylanwadol a sut y mae camu ymlaen o’r llwyddiant hwn yn fwy agored a hyderus at y dyfodol oddi ar y cae hefyd?
12 13
Cwmni bwyd yn ail ystyried y dyfodol wedi Brexit Dathlu Camp Cymru – y canu, y cerddi a’r profiadau personol Geraint Jarman: albym newydd a lle ar lwyfan Gŵyl Rhif 6
4 Dyfodol disglair i amaeth 6 “Mae’n rhaid i’r Senedd weithredu” – Adam Price 7 Eisteddfod i Gaernarfon? 10 Dadorchuddio cofeb Gwynfor 13 Diolch am fis ‘anhygoel’ 14 Cerdd Ewro 2016 Geraint Lovgreen Bale a’r bois “wedi newid seici’r genedl” 15 Cerdd Ewro 2016 Ifor ap Glyn 16 Siwrne fythgofiadwy Iolo Cheung 18 ‘Mapiau OS o emosiynau’ Tu hwnt i’r graith 20 Brwydr awdur i ddarlunio rhyfel 21 Brecwast ceiliog chwadan
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams 10 Llythyrau
18
12 20-1 – Erin Richards 17 Gwaith
Y Babell Roc 22 Geraint Jarman 24 Y
Calendr
Colofnau Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
22 26
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw 27 Aled Samuel
Chwaraeon 26 Diwedd y daith i Phil yn Ffrainc
Llun Clawr: Dathlu ar strydoedd Caerdydd Ffotograffydd: Marian Delyth