Cyfrol 28 . Rhif 45 . Gorffennaf 21 . 2016
Vincent Kane ‘cywilydd dros Aberfan’
Ffermio’r dyfodol chwilod neu gig eidion?
Pwerau amaeth
rhagor yn mynd i Lundain?
Y Sioe
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
yn llygad yr haul
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Fawr
Hwyl yn yr haul Golwg ar y Sioe Fawr yn Llanelwedd drwy gamera Emyr Young
cynnwys gorffennaf 21 . 2016
AR Y CLAWR
Cam yn ôl? W
rth i’r miloedd droi at haul Llanelwedd ddechrau’r wythnos i ddathlu’r byd a’r bywyd yng nghefn gwlad, roedd cyfle hefyd i drafod y dyfodol yn sgil y bleidlais dros adael y Gymuned Ewropeaidd. Beth bynnag oedd y farn wrth fwrw pleidlais, mae ansicrwydd erbyn hyn am y dyfodol ac am y berthynas newydd a fydd yn cael ei chreu rhwng pob agwedd ar fywyd yma a gweddill cyfandir Ewrop. Ym myd amaeth, mae arweinydd y Ceidwadwyr yng Nghymru wedi cydnabod na fydd pethau byth yr un fath eto gan awgrymu y gallai’r pwerau dros amaeth, sydd ar hyn o bryd yn nwylo llywodraeth Cymru, symud i Lundain gyda’r arian yn cael ei ddosbarthu o’r fan honno. “Mae hynny yn dibynnu ar y
trafodaethau sydd i ddigwydd,” meddai Andrew RT Davies wrth Golwg yn y Sioe Fawr. “Dw i ddim yn meddwl o reidrwydd y bydd pob peth yn dod i’r Cynulliad.” Ac yn Golwg hefyd mae arbenigwr ar y diwydiant amaeth o brifysgol Aberystwyth yn trafod oblygiadau’r bleidlais i adael yn y gynta’ o erthyglau barn a fydd yn bwrw golwg ar rai o’r cwestiynau sy’n codi ar gyfer y dyfodol. Un awgrym yw y gallai’r hawl dros amaethyddiaeth gael ei gynnwys yn y pwerau sy’n cael ‘eu dal yn ôl’ gan lywodraeth San Steffan ym Mesur Cymru. Gan fod hynny’n cael ei ystyried yn gam yn ôl i ddatganoli, fe fydd angen i wleidyddion fod ar eu gwyliadwriaeth wrth gytuno ar unrhyw newidiadau.
“Cadw’r teimladau dan glo”
Mae’r rhes o feddau yn Aberfan yn atgof poenus o’r bore y collodd y gymuned genhedlaeth o blant. Ond nawr mae’r plant a oroesodd yn barod i sôn am eu bywyd mewn cymuned oedd mewn galar a gohebydd newyddion blaenllaw yn sôn am ei euogrwydd na wnaeth mwy i sicrhau bod yr awdurdodau yn atebol ar ôl i arian y gronfa i gynorthwyo teuluoedd Aberfan gael ei rhoi i’r Bwrdd Glo er mwyn clirio’r tomenni glo. Yn ôl Vincent Kane, “cafodd y gymuned ei bradychu”.
Mae llyfr sydd newydd gael ei gyhoeddi gan un o blant Aberfan yn tynnu sylw at effaith annisgwyl y trychineb pan lithrodd tomen o wastraff glo ar ben ysgol gan ladd 116 o blant a 28 o oedolion yn 1966. Yn ôl yr awdur a gafodd ei hachub o’r ysgol, a thystiolaeth eraill y bu Golwg yn siarad â nhw yn y pentre’, mae wedi cymryd hanner canrif cyn eu bod yn barod i drafod eu profiadau gyda’i gilydd.
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
12
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
STRAEON ERAILL 4 11 12 13 18 20
Troi cefn ar Ewrop – darn barn Penri James Llaeth crai Carwyn Newid byd yng Ngwlad Pwyl “Cadw teimladau dan glo” – 50 mlynedd ers trychineb Aberfan Cadw cof – Cymraesau yn Sbaen – Dylan Iorwerth Canu clod i’r caffi Cymreig
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau
13
9 Cartŵn Cen Williams 10 Llythyrau 12 20-1 – Twm Morys 17 Gwaith
Y Babell Roc
20
Cysylltiadau
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
4
2 Y Sioe Fawr yn llygad yr haul 3 Pwerau amaeth - rhagor yn mynd i Lundain? 6 Vincent Kane – ‘cywilydd dros Aberfan’ 14 Ffermio’r dyfodol – chwilod neu gig eidion?
16
22 Albym gynta’ Gwilym Bowen Rhys ‘Psychadelia a pêl-droed’ 24 Y
Calendr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 11 Gwilym Owen 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw 27 Aled Samuel
Chwaraeon
26
26 Owen Morgan – cricedwr addawol Morgannwg
Llun Clawr: Y Sioe Fawr yn llygad yr haul Ffotograffydd: Emyr Young