Cyfrol 28 . Rhif 47 . Awst 4 . 2016
Cymraes y Guardian
Blogio, gwnïo a darlledu Andros o sioc i Eden
y girl band gwreiddiol yn ôl
‘Methu byw ar yr Ewros’ Ian Gwyn Hughes
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
camp y bardd a’r gwyddonydd
Chwe rheswm dros beidio mentro i’r Eisteddfod
Trin geiriau
MA Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd Dewch i astudio rhaglen arloesol a fydd yn datblygu eich sgiliau ymchwil academaidd a phroffesiynol ac sy’n cynnwys profiad gwaith ymarferol. Ysgoloriaethau hael ar gael. Bydd y rhaglen yn cael ei theilwra ar sail eich diddordebau chi a’n harbenigedd ni. Gallwch astudio amrywiaeth o feysydd, gan gynnwys: • yr iaith Gymraeg • sosioieithyddiaeth y Gymraeg ac ieithoedd Celtaidd eraill • llenyddiaeth o bob cyfnod • ysgrifennu creadigol • theori a methodoleg cyfieithu • cynllunio ieithyddol • hunaniaeth, ethnigrwydd ac amlddiwylliannedd • llenyddiaeth plant
Cysylltwch â ni i drafod ymhellach neu ewch i www.caerdydd.ac.uk/cymraeg Ceren Roberts - RobertsC1@caerdydd.ac.uk
Y Lle Hanes Sir Fynwy Ymgollwch yn hanes a threftadaeth gyfoethog bro’r Eisteddfod Genedlaethol drwy ymweld â’n stondin Stondin M42 – M47
#LleHanes 20
G O LWG . G O R F F E NNAF 28 . 2016
cynnwys awst 4 . 2016
AR Y CLAWR
Corddi’r dyfroedd eisteddfodol
4
C
afodd yr eisteddfod agoriad cynhyrfus wrth i stori’r anrhydeddau neu ‘Gorseddgate’ hawlio penawdau yn rhai o elfennau o’r wasg Gymreig. Ond mae’r hanes wedi tynnu sylw at anrhydeddau sydd mewn perygl o gael eu camddefnyddio a cholli eu gwerth. Efallai bod angen ail ystyried y trefniadau – o’r rhestr o ddymuniadau olaf David Cameron wrth i’w ddyddiau yn brif weinidog ddod i ben i’r gorymdeithiau hir o enwogion sy’n cael eu gwisgo a’u canmol gan brifysgolion dros yr haf ochr yn ochr â myfyrwyr sy’n treulio blynyddoedd o astudio caled cyn cael eu graddau. Rhoi clod haeddiannol i bobol am weithio dros y Gymraeg yw bwriad yr Orsedd a threfn benodol a rheolau yn eu lle i sicrhau hynny. Mae colofnau eraill yn rhifyn heddiw yn cynnig golwg o’r newydd ar y ddadl a natur a thegwch y stori sydd wedi corddi’r dyfroedd eisteddfodol. Yn Golwg hefyd mae nifer o unigolion yn sôn am y fraint o gael eu hurddo i’r gwisgoedd lliwgar eleni a’i balchder o fod wedi gallu cyfrannu at fywyd yr iaith a’r diwylliant Cymraeg yn eu hardaloedd ac yn enwedig ym mro’r brifwyl eleni. Wrth i Golwg fynd i’r wasg daeth
5 Trin geiriau – camp y bardd a’r gwyddonydd 14 Blogio, gwnïo a darlledu – Cymraes y Guardian 26 Andros o sioc i Eden – y girl band gwreiddiol yn ôl 29 Chwe rheswm dros beidio mentro i’r Eisteddfod 30 ‘Methu byw ar yr Ewros’ – Ian Gwyn Hughes
STRAEON ERAILL
y newydd y bydd Swyddfa Cymru yn nodi llwyddiant tîm pêl-droed Cymru yn swyddogol. Ysgrifennydd Cymru, Alun Cairns yn dweud y bydd ei swyddfa yn cydweithio â Chymdeithas Pêl-droed Cymru i benderfynu ar y ffordd orau o wneud hynny. Ac mae sawl cyfle yn Golwg heddiw i hel atgofion am y mis arbennig yn 2016. Mae pennaeth cyfathrebu’r Gymdeithas yn trafod ei ymateb i’r sylw a gafodd y tîm dros yr haf yn ogystal â’r hwb i hyder y tîm a’r cefnogwyr yn y Gymraeg a Chymru. A newyddiadurwraig gyda phapur newydd y Guardian yn trafod yr ymateb yn Llundain i lwyddiant y pêl-droed. Nid drwy orfodi na deddfu y mae annog cefnogaeth a brwdfrydedd at yr iaith ond drwy osod esiampl ac mae’r eisteddfod yn fan da i ddechrau drwy ddathlu’n hyderus y diwylliant unigryw yng Nghymru.
12 16
18
10 Trafod tafodiaith brin y Wenhwyseg 11 Yr Eisteddfod yn “gwneud cymaint o wahaniaeth” “Chwistrellu” ein diwylliant yn Y Fenni 13 Ar eu ffordd i’r Orsedd 16 Dathlu cyfraniad Dic yr Hendre 17 Y bardd, y ffarmwr a’r chwaraewr snwcer – cofio Dic Jones 20 Y Lle Celf yn Y Fenni 22 Yr artist André Stitt 24 Y Ladis – “dathlu’r het Gymreig a Chymraeg” 25 Tri ar y tro – Pijin Alys Conran
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams 10 Llythyrau
Portread 12 Gari Bevan 18 20-1 – Steffan Messenger 19-20 Gwaith
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Y Babell Roc
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
26 30
26 Band Saesneg yn atseinio yn Gymraeg 28 Y
Calendr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis Gwilym Owen 28 Manon Steffan Ros Jac Codi Baw 29 Ar y soffa – Huw Onllwyn 30 Phil Stead 31 Aled Samuel
Chwaraeon 30 Cyfweliad Ian Gwyn Hughes
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
Llun Clawr: Elinor Gwynn Ffotograffydd: Emyr Young