Hoff albyms Cymraeg Richard Rees
mewn angof ni chÂnt fod GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
... Llifoleuadau’n chwilio’r Pafiliwn. Sa’n well mi sefyll ... GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Guto Ll Dafydd @gutodafydd
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
– Gwilym Owen
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 26 . Rhif 47 . Awst 7 . 2014
£1.75
Eisteddfodwyr yn byw’r bywyd bras ar gefn yr Iaith
Adnoddau Dysgu Cyfrwng Cymraeg ar-lein am ddim gan y Brifysgol Agored yng Nghymru
M
ae OpenLearn Cymru yn adnodd ar-lein newydd gan y Brifysgol Agored yng Nghymru sy’n cynnig y cyfle i astudio am ddim trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae’r adnodd hwn yn adeiladu ar lwyddiant adnoddau ar-lein eraill megis CAEA (Cyrsiau Ar-lein Enfawr Agored) a safle OpenLearn y Brifysgol Agored, sy’n denu 5 miliwn o ymwelwyr bob blwyddyn. Bydd OpenLearn Cymru yn cynyddu nifer yr adnoddau sydd ar gael i ddysgwyr sy’n siarad Cymraeg. Mae OpenLearn Cymru yn cynnig cyrsiau am ddim (yn defnyddio deunyddiau o gyrsiau achrededig y Brifysgol Agored) ac adnoddau defnyddiol eraill o amrywiaeth eang o ddisgyblaethau. Mae’r rhain yn cynnwys Hanes Cymru, sgiliau a chyflogadwyedd, defnyddio eich sgiliau gwirfoddoli i lwyddo yn y farchnad lafur a sesiwn blasu i gynorthwywyr dysgu i enwi dim ond ychydig. Datblygwyd rhai o’r
adnoddau gyda’n partneriaid, gan gynnwys ‘straeon unigol’, cyfres o gyfweliadau ar hyd y sbectrwm Gwaith Cymdeithasol, a’r ‘Daith hir at ddatganoli yng Nghymru’ sy’n cynnwys deunydd cysylltiedig gan y Sefydliad Materion Cymreig. Dywedodd Rob Humphreys, Cyfarwyddwr y Brifysgol Agored yng Nghymru: “Mae OpenLearn Cymru yn cynnig cyfle i ddysgwyr sydd eisiau astudio trwy gyfrwng y Gymraeg i fanteisio ar ystod eang o gyrsiau a deunyddiau o’r Brifysgol Agored am ddim. Rydym yn hynod falch o ddod ag arbenigedd y Brifysgol Agored mewn dysgu ar-lein a dysgu o bell i addysg cyfrwng Cymraeg ac ehangu ar y cyfleoedd dysgu sydd ar gael i fyfyrwyr newydd.” Ni fydd rhoi cyrsiau ar-lein am ddim yn disodli’r angen am astudiaeth prifysgol ffurfiol achrededig, ond mae’n rhoi adnoddau ychwanegol i
fyfyrwyr ategu eu hastudio ffurfiol. Gall athrawon a darlithwyr hefyd ailstrwythuro OpenLearn Cymru i gefnogi anghenion eu cyrsiau nhw. Bydd y cyrsiau a’r adnoddau dysgu yn ddefnyddiol i bobl sydd efallai’n ystyried astudio yn y brifysgol, ond sydd ddim yn siŵr ai hynny yw’r peth iawn iddyn nhw. Trwy roi cynnig ar gwrs OpenLearn Cymru bydd dysgwyr yn cael blas ar sut beth yw astudio cwrs prifysgol a sut mae dysgu o bell yn gweithio. Bydd yn gymorth i unigolion feithrin yr hyder i gymryd y cam nesaf tuag at addysg uwch.
mewn addysg uwch ynghylch sut i fynd â’u hastudio ymhellach. Trwy gysylltiad â gwefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol gall dysgwyr ddefnyddio’r chwilotydd cyrsiau i ddod o hyd i gyfleoedd dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg ledled Cymru. Bydd OpenLearn Cymru i’w gael ar-lein ar ddechrau mis Awst: www.open.edu/openlearncymru
Mae OpenLearn Cymru hefyd yn rhoi cyngor i bobl sydd â diddordeb Golwg ad_Layout 1 29/07/2014 14:36 Page 1
Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd National Museum Cardiffd
dim
Richard Wilson (1714-1782) a Gweddnewidiad Peintio Tirluniau Ewropeaidd 5 Gorffennaf – 26 Hydref 2014
Richard Wilson (1714-1782) Dinaˆs Braˆn from Llangollen, 1770 i 1771 olew ar gynfas © Yale Center for British Art, Casgliad Paul Mellon.
Mis Awst
Am d
Yr unig leoliad yn y Deyrnas Unedig i groesawu’r arddangosfa ryngwladol fawr hon o waith un o artistiaid gorau Cymru, ei gyfoedion a’i ddilynwyr. Trefnir ar y cyd â’r Yale Center for British Art, New Haven, UDA. Parc Cathays, Caerdydd CF10 3NP www.amgueddfacymru.ac.uk
cynnwys awst 7 . 2014 AR Y CLAWR
Torri tir newydd
R
oedd Prifardd y Goron yn Eisteddfod Sir Gâr Llanelli yn torri tir newydd wrth drydar ei fod ar fin codi ar ei draed yn y seremoni yn y Pafiliwn. Mae’n amlwg bod cyfrwng Twitter wedi gweddnewid y ffordd y mae pobol yn cyfathrebu â’i gilydd ac yn torri newyddion... yn yr achos hwn cyn i’r Archdderwydd gyhoeddi ei enw a chyn i’r goleuadau a’r camerâu ddod o hyd iddo yn y gynulleidfa. Yn ôl Guto Dafydd o Bwllheli, mae’r cyfryngau cymdeithasol yn bwysig wrth greu cymunedau a chymdeithasau Cymraeg newydd at y dyfodol. Er ei fod yn cydnabod bod y Gymraeg yn gwanhau, dywedodd mewn sawl cyfweliad ar ôl cael ei goroni, ei fod yn wefreiddiol perthyn i’r diwylliant Cymraeg yng Nghymru. Hyd yn hyn mae’r Eisteddfod yn Llanelli wedi bod yn chwa o awyr iach a’r trefnwyr yn lleol yn gobeithio y bydd yr holl weithgarwch cyn wythnos gyntaf Awst eleni yn rhoi seiliau cadarn i gynnwrf diwylliannol newydd yn y dyfodol. Mae Cyngor Sir Gar eisoes wedi cyhoeddi polisi newydd ar yr iaith ond am ymgynghori cyn symud ymlaen i geisio’i diogelu a’i chryfhau at y dyfodol.
6
STRAEON ERAILL
Nia Ben Aur
Mae’n anodd credu bod 40 mlynedd ers i Eisteddfod arall yn Sir Gâr dorri tir newydd wrth i aelodau grwpiau pop Cymraeg y cyfnod ddod at ei gilydd i greu’r Opera Roc gyntaf erioed i gael ei llwyfannu yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Efallai nad oedd y perfformiad yn Eisteddfod Caerfyrddin yn llwyddiant ysgubol i’r gynulleidfa yn bennaf oherwydd problemau technegol, ond roedd yn bendant yn noson hanesyddol i’r artistiaid a pherfformwyr wrth ganu am hanes Nia Ben Aur ac Osian a Tir na n’Og. Ac i grŵp bychan o ddisgyblion Ysgol Gyfun Ystalyfera a oedd newydd gwpla arholiadau lefel ‘O’ roedd yn brofiad bythgofiadwy... yr ymarferion dwys yng Nghaerdydd gyda sêr y byd pop, Edward H Dafis, Ac Eraill, Sidan, Hergest, actorion y Coleg Cerdd a Drama a choreograffydd proffesiynol wrth ymarfer y dawnsio a chanu at y perfformiad, er gwaetha’r mwd, ar y llwyfan cenedlaethol. Wrth i’r cast gwreiddiol ddod at ei gilydd i berfformio’r sioe eto yn Llanelli, fe fydd yn siŵr o ddod ag atgofion i’r cannoedd sydd erbyn hyn wedi cyflwyno’r hen hanes ar lwyfannau Cymraeg dros y blynyddoedd... trueni na fyddai’n bosib defnyddio peth o hud a lledrith Tir na n’Og i ddod a ddoe yn ôl!!
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones Rheolwraig Hysbysebion Helen Sweeney
7 Enillydd y Goron – Guto Dafydd 11 Eisteddfodwyr yn byw’r bywyd bras ar gefn yr Iaith – Gwilym Owen 15 Mewn angof ni chânt fod 20 Hoff albyms Cymraeg Richard Rees
11 12
BOB WYTHNOS Yr Wythnos
8
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams
18 34
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Newyddiadurwraig Gwasanaethau Golwg Llinos Dafydd
10 Cyfle i adfywio’r Gymraeg, medd Wynne Mel 11 Cadair Ddur? 12 Technoleg y telesgop yn achub golwg Angen gwneud mwy i ddenu’r ifanc i amaethu 16 Chwilio’r môr am y slefrod blewog 18 Cadair â breichiau ysgarlad 19 Bywyd newydd i ganol y dre 22 Barnu gwaith celf y Brifwyl 24 Hanes Hedd Wyn ym Manceinion 25 Big Brother Hanes Cymru 26 Newid byd y teulu bach Llyfrau’r Haf a’r Orsedd 28 Cofio awen Iwan Llwyd 33 Ei magu yn sŵn y gitâr
Dylunio Dyfan Williams Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
11
Llythyrau
14
Portread
– Howard Jones
20
20-1 – Richard Rees
22
Tu ôl i’r llenni
30 Y
Calendr
32 Y
Babell Roc
Ceri Twmffat
Colofnau
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 11 Gwilym Owen 30 Manon Steffan Ros 31 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 35 Dr Simon Brooks Phil Stead 21 Gwaith
Chwaraeon
34 Clodfori camp Cymru Glasgow
Llun Clawr: Guto Dafydd Ffotograffydd: Emyr Young
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian.