Cyfrol 29 . Rhif 1 . Medi 1 . 2016
Y broblem efo banio’r BURKINI colofnwyr Golwg yn ei dweud-hi
Mr Phormula ar ei ffordd i’r Albert Hall
“ Tydi hi ddim am fod yn job hawdd”
Her Comisiynydd Heddlu’r Gogledd a’i Ddirprwy newydd
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
“Cymro mawr yn llawn anrhydedd a miri”
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF
100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
portread o Robin Llywelyn
Athrawon Athrawon yw’r yw’r Addasu a Chlirio 2016 Dyfodol!
ap Golwg
(cynnwys pris postio): Dewis o5 bwthyn chwaethus i gysgu 4,5,7,10 neu 14
– fersiwn digidol o’r cylchgrawn ar eich dyfais symudol – nawr ar gael ar – fersiwn digidol o’r cylchgrawn acsymudol iOS arAndroid eich dyfais
Ewch i: gwylgolwg.com/newyddion
Neuwcysylltwch â Karen Owen: m po www.crugeran.com dimondkaren@hotmail.com
– nawr ar gael ar Android ac iOS
c 01758730375 O 0789138
Dyfodol!
Rydym yn recriwtio ar gyfer Cynigir: BA AddysgRydym Uwchradd Cymraeg recriwtio ar • aGradd BA yn y yn Gymraeg acgyfer ystod eang o raddau BA Addysg BA Uwchradd Addysg Uwchradd Cymraeg Pererindod Patagonia 2015 Defnyddir cydanrhydedd Cerddoriaeth a BA Addysg Uwchradd Cerddoriaeth • Profiad gwaith gyda sefydliadau cenedlaethol – Taith y www.nantgwrtheyrn.org dathludyweddïadelw’r daith Gyrfa llawn boddhad, yn arwain at Pleser • yw cyhoeddi i hyrwyddo gyflog cystadleuol. Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Gyrfa llawn boddhad, yn arwain at • Modiwlau blaengar a heriol Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) gyflog cystadleuol. • 29 Priodasau, partion a chynadleddau Cynllun yr Iaith www.nantgwrtheyrn.org Croesewir ceisiadau gan fyfyrwyr Safon gyda • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn • Cymuned Gymraeg Croesewir ceisiadau gan fyfyrwyr Safon yng nghanol Uwch Cymraeg/Safon Uwch Cerdd. Gymraeg yn • Tˆ y Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, • Am Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau Uwch Cymraeg/Safon Uwch Cerdd. , merch Enid a Dafydd Roberts, • Priodasau, partion a chynadleddau fywiog • Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth cefn gwlad Chubut Gwahoddir ceisiadau gan fyfyrwyr aeddfed • Gary Slaymaker • Ceredigion. SY23 5AL Maes Carrog, LLANRHYSTUD, Gwahoddir ceisiadau gan fyfyrwyr aeddfed • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn yng nghanol . Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau ./ ElveyMac@aol.com 01974 202052 Ystyrir pob ymgeisydd yn unigol, godidog • Ffôn: 01758 750334 Ebost:• post@nantgwrtheyrn.org • Ymrwymiad i Ystyrir pob ymgeisydd yn unigol, • Eirlys Bellin gan gynnwys ymgeiswyr sydd yn chwilio • Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth cefn gwlad gan gynnwys ymgeiswyr sydd yn chwilio gyflogadwyedd am yrfa newydd. Pen Lly^ n am yrfa newydd. Cae’r Wern,Ffôn:Tregarth, a , • Ifan Gruffydd • godidog 01758 750334 / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org Ystyrir profiadau (95% Ystyrir profiadau ymarferol yn ymarferol gweithio yn gweithio o raddedigion dysgwyr - cynorthwywyr gyda dysgwyr - gyda cynorthwywyr dysgu (LSA),dysgu (LSA), • Ifan Jones Evans • Pen Lly^ n naill gweithio gwaith peripatetig, dysgu’r Gymraeg gwaithai’n peripatetig, dysgu’r Gymraeg mewn dosbarth nos ac ati. mewn dosbarth nosneu’n ac ati. mab Linda a Nigel Williams, Carlinig, Llanberis. • Heledd Cynwal • llawn amser cyffrous ar gyfer yr iP DewisAp o5 bwthyn I hysbysebu yn Golwg hysbysebu yn Golwg astudio ymhellach Ap addysgia •I Aeron Pugh • dol sy’n hybu chwaethus i gysgu llythrennedd, rhife cardiffmet.ac.uk/cse a cardiffmet.ac.uk/cse cysylltwch Evans chwe mis ar ôl graddio) Dewis 5abwthyn h i ddarlolen 4,5,7,10 neu 14ar anturiaeth • Iwan John • oddi Llongyfarchiadau mawr wrth cysylltwch ââ Heledd Heledd Evansy ddau deulu. Dewc gwrando chwaethus i gysgu w www.crugeran.com m po NOS IAU 7:30 4,5,7,10 neu 14 c 01758730375 O 0789138 Cysylltwch heddiw Ymholiadau pynciol (Cymraeg): Ymholiadau pynciol (Cerdd): w www.crugeran.com m po Dr Gina Morgan Viv John Ymholiadau pynciol (Cymraeg): Ymholiadauffôn: pynciol (Cerdd): Opera ddigrif gyda geiriau gan Eric ffôn: 029 2041 7251 029 2041 6502 CaCroz c 01758730375 O 0789138 (0)333 2800 Dr Gina Morgan241 Viv John e-bost: vjohn@cardiffmet.ac.uk e-bost: gmorgan@cardiffmet.ac.uk m
‘GOLWG GO WHITH’ Catrin Mair
Gwyliau Fferm Gwyliau Fferm Crugeran
Crugeran
eithgar
ffôn: 029 2041 7251 e-bost: gmorgan@cardiffmet.ac.uk
ffôn: 029 2041 6502 e-bost: vjohn@cardiffmet.ac.uk
derbyncymraeg@caerdydd.ac.uk
edd 01570 Gw 01570 423529 a MEDI 5 423529 hysbysebion@golwg.com u £8 hysbysebion@golwg.com
‘GOLWG GO ‘GOLWG WHITH’GO I WHITH’ hysbysebu yn Golwg gyda^ Theatr Felinfach
Llwyfan Amserlen
www.nantgwrtheyrn.org
• • • • •
RHIFYN MAWR MIS AWST / MEDI
RHIFYN MAWR RHIFYN MISMAWR AWST / MEDI
MIS AWST / MEDI
BENJAMIN BRITTEN
Iwan Wyn
GIG GWYL GOLWG
Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Priodasau, partion a chynadleddau Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth
t Plan
Nyth Wcw
Cerddorfa Siambr Opera Canolbarth Cym
Cymru
Taith Genedlaethol Hydref 201y
Sant
Cynhyrchiad newydd yn agor yn Hafren, Y D a’r 7fed o Fedi 2013, ac yna’n teithio trwy’r D
Gwyliau Fferm DY LYRIC, C
11:00 Stori a hwyl gydag Wcw a’i FFrindiau HAFREN, Y DRENEWYDD www.thehafren.co.uk 01686 614555 12:00 Amser stori Na Nel! gyda Meleri Wyn James Iau 5 a Sadwrn 7 Medi am 7.30pm yng nghanol 12:45 Canu a dawnsio gyda Dona Direidi a Ben Dant THEATR Y PAFILIWN, RHYL cefn gwlad www.rhylpavilion.co.uk godidog 01745 330000 13:30 Amser stori gyda Caryl Lewis ^ Iau 12 Medi, 2013 am 7.30pm
Crugeran
yd
www.thea 0845 226
Iau 3 Hyd 14 M • Gary Slaymaker • â Heledd Evans gyda cysylltwch 10CANOLFA • Eirlys Bellin • • :30 – www.aber • Gary Slaymaker 01970 623 • 01758 Gruffydd • Ffôn: 750334 / Ebost:• post@nantgwrtheyrn.org •Ifan Eirlys Bellin Mercher 2 • Ifan Jones Evans• • Pen Llyn am 7.30pm Cowbois Rhos • •Ifan Gruffydd • Heledd Cynwal Rhagor o 14:30 Stori a Hwyl gydag Wcw a’i Ffrindiau Botwnnog • •• • Ifan Jones Evans www.mid olio • Aeron Pugh • • • Oed • Bob Delyn a’r Ebillion • Heledd Cynwal Castel £6 n Dewis o 5 bwthyn 13 – 18 15:00 Canu a dawnsio gyda Ben Dant a Dona Direidi John •Iwan Elin Fflur ••Aeron Pugh• •• Plant daoed £3 Sgilia chwaethus i gysgu •NOS Bromas • Mellt • AM D n 13 IAU 7:30 D 4,5,7,10 neu 14 • Iwan John •
BENJAMIN BRITTEN BENJAMIN BRITTEN
01570 423529 IM
NOS IAU WENER NOS 7:307:00 Gweithdy
£8Dylanwad
Helfa D
15:30 Amser Stori Na Nel! gyda Meleri Wyn James
MEDI ei5thgaredd Gw 5 6 au MEDI
t Plan
w www.crugeran.com m po
Stondinau Opera ddigrif gyda geiriau Eric Crozc c 01758730375 Ogan 0789138 + Cerddorfa Siambr Opera Canolbarth Cym lf ddigrif gyda geiriau gan Eric Croz Gweithdai CeOpera C 201 nio, m a Dylu Genedlaethol Taith Hydref a p an CelfCerddorfa Siambr Opera Canolbarth Cym myfyrwyr Adr annog
Bydd gw eithdy Dy lanwad eleni, gy The 100 yn ym da Gw atr ennan Eva t yn weld â Bydd staff a Dewi San Gwyl Go ns yn did Cynhyrchiad newydd yn agor yn Hafren, Y D Felinfph ru y Drindod lwg danu a ach ai celf llawn lant o bo WeNeu chreu gy Mwy o fanylion Prifysgol Cym plant gyda gweithd b oedra di The eu hy a’r 7fed o Fedi 2013, ac yna’n teithio trwy’r D add da n. atr ydy oli gan yfan ochr greadigol y hwyl a sbri. Thomas, sbr far aryndudalenna Cel dd mawr Amserlen Llw ma Cynhyrchiad newydd yn agor Hafren, Y DrC fyd dyd e’rach Fel au inf gw HAFREN, Y DRENEWYDD Y LYRIC, canm Cymru, eithdai wly Dy fel dd lan iantol rhan o’r Prifysg a’r 7fed o Fedi 2013, ac yna’n teithiowww.thea trwy’r DU yn www.thehafren.co.uk dathliad A rhaglen la llythrenn annog creadigr au Llanbededd plant wy 01686 614555 0845 226C Y DRENEWYDD Y LYRIC, a phobl dd a sgiliau 11:00 Stori a hwyl gydag Wcw a’i FFrindiau HAFREN, ifanc. Iau 3 Hyd Iau 5 a Sadwrn 7 Medi www.thehafren.co.uk www.thea
£8 £8
100
‘GOLWG GO WHITH’ ^
Nyth Wcw
GIGgyda GW^ YL GIG GWYL GOLWG GOLWG
14:30 Stori a Hwyl gydag Wcw a’i Ffrindiau
^
GIG GWYL Tocynnau c 01570 423529 Tocynnau GOLWG www.gwylgolwg.com c 01570 423529
Castel Sgilia 15:30 Amser Stori Na Nel! gyda Meleri Wyn James Helfa D Stondinau Opera ddigrif gyda geiriau gan Eric Crozc + Cerddorfa Siambr Opera Canolbarth Cym lf
100
Gweithdai Ce
a Dylunio, Genedlaethol Hydref 201 an CelfTaith myfyrwyr Adr t yn annog Bydd staff a Dewi San Cynhyrchiad newydd yn agor yn Hafren, Y Dr ru y Drindod ai celf llawn Mwy o fanylion Prifysgol Cym plant gyda gweithd a’r 7fed o Fedi 2013, ac yna’n teithio trwy’r DU y ol ochr greadig ar dudalenna hwyl a sbri.
HAFREN, Y DRENEWYDD www.thehafren.co.uk 01686 614555 Iau 5 a Sadwrn 7 Medi www.midwalesopera.co.uk am 7.30pm
Y LYRIC, C
www.thea A rhaglen la 0845 226
Iau 3 Hyd gwylgolw
THEATR Y PAFILIWN, RHYL www.midwalesopera.co.uk
www.rhylpavilion.co.uk 01745 330000 Iau 12 Medi, 2013 am 7.30pm
• Cowbois Rhos www.gwylgolwg.com Botwnnog • • Bob Delyn a’r Ebillion • • Elin Fflur • • Bromas • Mellt •
CANOLFA
www.aber
01970 623 Mercher 2 am 7.30pm
Rhagor o www.mid
NOS WENER 7:00
MEDI 6 £8 Neuadd y Celfyddydau Prifysgol Llanbed
Tocynnau
:30 –
15:00 Canu a dawnsio gyda Ben Dant a Dona Direidi
IM
£8Dylanwad
0845 226 CANOLFA Iau 3 Hyd www.aber 01970 623 CANOLFA Mercher 2 www.aber am 7.30pm 01970 623 Mercher 2 Rhagor o am 7.30pm www.mid Rhagor o www.mid
14 M BENJAMIN BRITTEN 10
Bydd gw eithdy Dy lanwad eleni, Neu gy add The 100 yn ym da atr Gw eny nan Eva weld â Cel fyd dyd Fel aut o ns yn diddanu a Gwyl Golwg inf ph ach lan We chreu gy bob oedra di eu hy Prif Neu ysg addol da n. oli gan Thomas, sbrydy far Cel Lla dd mawr ma fyd nbe e’rd au gw canmwly dyd Cymru, eit Dylan ddiant yn hdai fel rhan Prifysg o’r dathl ol iadau llythrenn annog creadigr Llanbededd plant wy a phobl dd a sgiliau ifanc.
£8
Dyd
gwylgolw
NOS WENER 7:00
Gweithdy
Sant
am 7.30pm 01686 614555 12:00 Amser stori Na Nel! gyda Meleri Wyn James Iau 5 a Sadwrn 7 Medi RHYL THEATR Y PAFILIWN, www.midwalesopera.co.uk am 7.30pm www.rhylpavilion.co.uk 12:45 Canu a dawnsio gyda Dona Direidi a Ben Dant330000 01745 THEATR Y PAFILIWN, RHYL Iau 12 Medi, 2013 am 7.30pm www.rhylpavilion.co.uk 01745 330000 13:30 Amser stori gyda Caryl Lewis Iau 12 Medi, 2013 am 7.30pm
• Gary Slaymaker • Tocynnau • c• Eirlys 01570 Bellin 423529 • Cowbois Rhos • • Ifan Gruffydd www.gwylgolwg.com Botwnnog • • Ifan Jones Evans • Cowbois Rhos • • Bob Delyn a’r Ebillion • • Heledd Cynwal Botwnnog • • O • Elin Fflur •• Pugh • Bob• Aeron Delyn a’r Ebillion • edolion • Bromas • Mellt• • 13 – 18£6 • •Iwan John Elin Fflur • oed £ 3 Plant n 13 •NOS Bromas • Mellt • AM Dda WENER NOS IAU 7:307:00 D
MEDI 56 MEDI £86
Cymru
Taith Genedlaethol Hydref 201y
www.midwalesopera.co.uk
c 01570 423529 www.gwylgolwg.com
ap Golwg – fersiwn digidol o’r cylchgrawn ar eich dyfais symudol
cynnwys medi 1 . 2016
AR Y CLAWR
Cofiwch chwerthin D dechrau’r wythnos fe fu farw Gene Wilder, dyn a gafodd ei alw yn athrylith am ei ddawn actio arbennig mewn ffilmiau comedi. Erbyn i chi ddarllen hwn fe fydd rhaglenni teyrnged wedi eu darlledu iddo a’i ffilmiau enwog yn cael eu dangos eto. Manteisiwch ar y cyfle i’w gwylio a gwirioni ar ei giamocs, ei jôcs a’i amseru perffaith mewn clasuron megis The Producers, Blazing Sadles a Young Frankenstein. Fe gafodd fodd i fyw wrth actio gydag athrylith comedi arall, Richard Pryor, yn y ffilmiau Stir Crazy a See No Evil Hear No Evil.
10
Bydd Gene Wilder hefyd yn cael ei gofio am ei berfformiad llesmeiriol yn berchennog y ffatri fferins hollol boncyrs yn y ffilm Willy Wonka & the Chocolate Factory. Mae’n cael ei gofio fel un o gomediwyr gorau Hollywood - yn un o’r actorion ‘mwyaf doniol ac egnïol erioed’. A dywedodd yr actor Russell Crowe iddo ef a’i gyfeillion fynd i weld Blazing Saddles saith o weithiau yn y sinema. Rhwng yr holl alar, ansicrwydd ac anfadwaith yn y byd, diolch byth am bobol i’n diddanu. Pobol fel Gene Wilder.
13 16
Banio’r Burkini
Yn y rhifyn hwn mae tri o golofnwyr Golwg wedi mynd ati yn ddeheuig i ddangos pam bod gwahardd gwisg y Burkini o draethau Ffrainc yn ffôl. Mae Cris Dafis yn dangos mor ynfyd yw creu deddfau i reoli’r hyn mae merched yn cael ei wisgo ac yn dryllio unrhyw syniad fod y mesur yn mynd i’r afael â therfysgaeth mewn unrhyw ffordd. A rhag i ni fynd i sbïo lawr ein trwynau ar y Ffrancwyr a’u rheolau rhyfedd, mae Manon Steffan Ross yn ein hatgoffa bod dynion y wlad hon yn gallu bod yn euog o ddweud wrth ferched beth i’w wisgo. Ac mae gan Aled Sam bwynt ymarferol gwerth chweil hefyd – fe allai gwisgo Burkini atal canser a chwtogi ar y gost o drin y cyflwr. Dyna dri doeth a diolch amdanyn nhwthau.
4 “Tydi hi ddim am fod yn job hawdd” – Her Comisiynydd Heddlu’r Gogledd a’i Ddirprwy newydd 12 “Cymro mawr yn llawn anrhydedd a miri” – portread o Robin Llywelyn 22 Mr Phormula ar ei ffordd i’r Albert Hall
STRAEON ERAILL 4 Gobeithio gwella llyn pysgod prin 6 Denu 20,000 i fwynhau Gwyddoniaeth 7 Brexit, Farage a’r ffoaduriaid Y broblem efo 8,000 o dai newydd i Wynedd a Môn 10 Gŵyl gelfyddydol fwya’r byd 11 Ychydig o deledu Cymraeg y mae plant yn ei wylio 13 Drama’n pontio’r Gymraeg a’r Llydaweg 14 O’r nefoedd i ganol storm Hetiau yw ei hanes 19 Tri ar y tro – Saith Cam Iolo 20 Cadw ysbryd a lliw’r 1960au yn fyw 21 App creu straeon
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams
18
Portread 12 Robin Llywelyn 16 20-1 – Dana Edwards 17-19 Gwaith
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
Y Babell Roc
Cysylltiadau
22 Mr Phormula a Magi Tudur
22
24 Y
Calendr
Colofnau
26
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis Gwilym Owen 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Chwaraeon 26 Gwibio yn Rio Llun Clawr: Arfon Jones ac Ann Griffith