GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 27 . Rhif 1 . Medi 4 . 2014
£1.75
Rhyfel ac aur ar strydoedd Caerdydd
Meic Stevens a chlychau’r Preselau Prinder nyrsys yng Nghymru ‘Na’ yn drychineb i’r Alban, medd newyddiadurwr
Tudur Owen
yng Nghaeredin
Cymru’n Cefnogi
Taith Rhys Meirion i Budapest Hydref 3ydd - 8fed • • • • • • •
Hediad o Fanceinion ac yn ôl 5 noson mewn gwesty 3 seren Brecwast 3 swper Taith dywys breifat o amgylch Budapest Cerdyn teithio 4 diwrnod Cyngerdd The Bards of Wales Karl Jenkins • Derbyniad arbennig yn dilyn y cyngerdd gyda’r artistiaid
IE
Cefnogi AnnibyniAeth i’r AlbAn
2pm, Dydd Sadwrn, 13 Medi y Senedd, bae Caerdydd
£685 y person I gofrestru eich diddordeb neu am fwy o wybodaeth, cysylltwch â ni yn syth ar 01970 631731 www.cambriatours.co.uk | info@cambriatours.co.uk
Cynhadledd Cwlt y Seintiau yng Nghymru: Ffynonellau a Chyd-destunau 16–18 Medi 2014 Canolfan Halliwell, Caerfyrddin Bydd y gynhadledd hon yn archwilio hagiograffi Cymru mewn cyd-destun Celtaidd ac Ewropeaidd Am fanylion pellach gweler www.cymru.ac.uk/cawcs neu cysyllter â’r: Swyddog Gweinyddol, Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 3HH
• Leanne Wood AM (Arweinydd Plaid Cymru) • Pippa Bartolotti (Arweinydd Plaid Werdd Cymru) • Ray Davies (Cynghorydd Llafur) • Andrew Redmond Barr (National Collective) • Jamie Wallace (Aelod SNP / Siaradwr Gaeleg) + mwy o gyfranwyr i’w cadarnhau. Am y manylion diweddaraf, ewch at walesyes.blogspot.co.uk twitter.com/walesyes facebook.com/GoForItScotland
walesyes@gmail.com
01970 636543 a.elias@cymru.ac.uk Alban Golwg 155x 220mm.indd 1
Pererindod Patagonia 2015 – Taith y dathlu 29 Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) Am fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, Maes Carrog, LLANRHYSTUD, Ceredigion. SY23 5AL . 01974 202052 . ElveyMac@aol.com
Defnyddir elw’r daith i hyrwyddo Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Chubut
01/09/2014 20:54:52
cynnwys
Dilyn y drefn
D
wy ferch fach ar garreg y drws ben bore yn gwenu ar y camera wrth i’w mam gofnodi carreg filltir yn eu hanes. Y cwtsh rhwng dwy chwaer - yr hynaf a’i braich yn ofalus dros ysgwydd ei chwaer fach – yn arwydd o’r gofal a fydd yn ei hebrwng ac yn ei gwarchod wrth gamu i’r byd mawr. Roedd y ffordd yn fwy prysur ar ôl gwyliau’r haf a’r un profiad ar sawl aelwyd wrth i’r plant fynd yn ôl i’r ysgol ar droed, mewn car neu ar y bysiau. Neu yn achos cannoedd o blant bach pedair a phump oed, fynd i’r ysgol am y tro cyntaf gan ddechrau ar batrwm newydd i’w bywydau bach a allai barhau drwy eu haddysg am bron i ugain mlynedd. Golygfa oedd yn dal sylw ar fore prysur yng Nghymru. Ond cyn diwedd yr wythnos fe fydd digwyddiad yng Nghasnewydd yn tarfu ar addysg plant lleol wrth i arweinwyr gwledydd y byd gwrdd am y tro cyntaf erioed yng Nghymru. Mae’r diogelwch
medi 4 . 2014
yn gysylltiedig â digwyddiad rhyngwladol mor enfawr wedi bod yn agoriad llygad ac wedi gwneud argraff fawr ar drigolion Casnewydd a’r brifddinas Caerdydd wrth i ffensys a rhwystrau gael eu codi i warchod yr ymwelwyr pwysig. Ar yr un pryd roedd protestwyr yn galw am heddwch byd. Ac mae’n gyfnod o wrthdaro ar draws y byd sydd ag angen sylw brys. Yn Golwg heddiw mae newyddiadurwraig y rhaglen Hacio yn adrodd ei phrofiad wrth ymweld â’r Llain Orllewinol ym Mhalestina lle mae wal wedi’i chodi i wahanu pobloedd sy’n byw dan warchae. Mae pobol ifanc yn sôn am eu hanghrediniaeth bod y fath beth wedi digwydd yn ystod eu hoes ac am ffrindiau sy’n ofni siarad am eu cyfeillgarwch gyda chymdogion neu deuluoedd. Profiad sydd ymhell iawn o brofiadau bywyd dwy ferch fach ar garreg y drws ben bore yng Nghymru.
5
AR Y CLAWR 5 Rhyfel ac Aur ar strydoedd Cymru 6 ‘Na’ yn drychineb i’r Alban, medd newyddiadurwr 7 Prinder nyrsys yng Nghymru 19 Meic Stevens a chlychau’r Preselau 20 Tudur Owen yng Nghaeredin
STRAEON ERAILL 13 14 14 21 24 25
14
Pregethu purdeb, nid titileiddio Tra bod dau... ar dandem yn Yr Eidal Beca yn Bolivia Rhyw gwch ar gychwyn Gwyllt yn cyhoeddi albym – a chwalu Hwyl abswrd yr ŵyl
BOB WYTHNOS Yr Wythnos
8
12 25
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams 10
Llythyrau
12
Portread
16
– Côr y cae a’r clasuron – Richard Vaughan
20-1 – Gareth Lewis
Y Calendr 23 Tu ôl i’r llenni
22
Ymgyrchu yn yr Alban
Mae Golwg hefyd yn rhoi sylw i’r Alban lle mae’r ymgyrchu gwleidyddol dros y flwyddyn a mwy diwethaf yn nesáu at yr uchafbwynt a’r Refferendwm ymhen pythefnos. Dyma gyfle pobol yr Alban i fwrw pleidlais a dewis eu dyfodol mewn ffordd ddemocrataidd. Yn ôl y polau piniwn, mae’n ymddangos mai ‘na’ fydd dewis pobol o Loegr sydd wedi symud yno i fyw, a’r un yw farn Cymry Caeredin yn Golwg heddiw. Er bod newyddiadurwr blaenllaw yn ystyried ‘Na’ yn drychineb i’r wlad.
26
24
25
– Yr Eira
Pobol a diwylliant
Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
– Owain Llŷr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 11 Gwilym Owen 22 Manon Steffan Ros 23 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams 26 Phil Stead 17
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX
Y Babell Roc
Gwaith
Chwaraeon
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams
Dylunio Dyfan Williams Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian.
26 Heddwch, ond angen mwy na champ lawn 27 Cyfnod isel cyn cicio’r botel
Llun Clawr: Caerdydd dan warchae Ffotograffydd: Emyr Young