Golwg Hydref 1, 2015 by Golwg Cyf

GOLWG CYF GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG 100%MAG -0.40BWR

Cyfrol 28 . Rhif 5 . Hydref 1 . 2015

Pres d n a B b eggu r a l L albym y w d – ordd! ff y r a ig yn a r d YD n yn â t i r poe enham! Twick

– Ffilmio Y Llyfrgell Hyfforddi mwy a denu meddygon hŶn yn Ôl

‘Siaradwyr, nid Safonau, i achub yr iaith’

Galw am gefnogaeth y Cymry ar wasgar

Urdd Gobaith Cymru Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Bangor

Golwg tud lawn Sioe Caneuon_Layout 1 17/05/20

CWRS SAFON U/UG CYMRAEG GLAN-LLYN 2015

Ail iaith (Tachwedd 16-18), Iaith Gyntaf (Tachwedd 18-20) £105 Y cyfle mawr blynyddol i fyfyrwyr ail iaith ac iaith gyntaf ddod ynghyd i gael gwledd o drafodaethau ar y meysydd a’r materion sy’n berthnasol i’w cyrsiau Cymraeg Safon U/UG.

Gweithdai, darlithoedd, perfformiadau a theithiau Ymhlith cyfranwyr y Cwrs Ail Iaith bydd: Huw Aron, Heledd Jones, Ioan Kidd, Peredur Lynch, Elain Price, Andrew Shurey, Branwen Williams, Dyfed Williams a Manon Wyn Williams. Gig gydag Ed Holden a chyfle i recordio cyfweliadau gyda chyflwynwyr C2 BBC Radio Cymru. Cyfle i ymweld â’r Ysgwrn, rhai lleoliadau yn hanes Siwan a Llywelyn, cyfle i weld drama SXTO – Theatr Arad Goch a chymryd rhan yng ngweithgareddau Glan-llyn. Ymhlith cyfranwyr y Cwrs Iaith Gyntaf bydd: Gruffudd Antur, Menna Baines, Myrddin ap Dafydd, Jason Walford Davies, Manon Wyn Davies, Menna Elfyn, Ifor ap Glyn, Jerry Hunter, Caryl Lewis, William R. Lewis, Peredur Lynch, Emyr Llewelyn, Karen Owen, Andrea Parry, Angharad Price, Elain Price, Manon Steffan Ros a Gerwyn Wiliams. Cyfle i ymweld â’r Ysgwrn, cymryd rhan yng ngweithgareddau Glan-llyn ac ymuno yn hwyl y Talwrn. I gofrestru cysylltwch yn uniongyrchol â Llinos Jones Williams yng Nglan-llyn: llinosjw@urdd.org/ 01678541000 neu ewch i www.urdd.cymru/glanllyn Cewch ragor o wybodaeth hefyd yn http://www.bangor.ac.uk/ ysgolygymraeg (gan ddilyn y ddolen ‘Newyddion a Digwyddiadau’)

Pererindod Patagonia 2015 – Taith y dathlu

Diwrnodau Agored

2015/16

Caerfyrddin | Llambed | Abertawe | Caerdydd (BA Perfformio)

Cadwch Le: www.ydds.ac.uk

Dyma ddechrau ar y dyddie da #dyddieda #ydrindoddewisant

29 Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) www.nantgwrtheyrn.org • • • • •

Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Am fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, Priodasau, partion a chynadleddau Maes Carrog, LLANRHYSTUD, Ceredigion. SY23 5AL . Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn 01974 202052 . ElveyMac@aol.com Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau

Defnyddir elw’r daith i hyrwyddo Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Chubut

Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth

Ffôn: 01758 750334 / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org

y c g

‘GOLWG GOPatagonia 2015 Pererindod – Taith y dathlu WHITH’ www.nantgwrtheyrn.org

• Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) • 29 Priodasau, partion a chynadleddau www.nantgwrtheyrn.org • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn • • Am Tˆ y Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau • • Maes Priodasau, partion a chynadleddau Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth Carrog, LLANRHYSTUD, Ceredigion. SY23 5AL • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn . Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau . Ebost: post@nantgwrtheyrn.org 01974 • Ffôn: 01758202052 750334 / ElveyMac@aol.com • Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth

gyda

• Gary Slaymaker • • Eirlys Bellin • • 01758 Ifan750334 Gruffydd • Ffôn: / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org • Ifan Jones Evans •

Defnyddir elw’r daith i hyrwyddo Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Chubut

G G C

y c y g c P g

cynnwys hydref 1 . 2015

AR Y CLAWR 4 ‘Siaradwyr, nid Safonau, i achub yr iaith’ 7 Hyfforddi mwy a denu meddygon hŷn yn ôl 13 Galw am gefnogaeth y Cymry ar wasgar 14 Drygioni a dirgelwch – ffilmio Y Llyfrgell 22 Band Pres Llareggub – dwy albym ar y ffordd! 26 Y Ddraig yn poeri tân yn Twickenham!

Dim amser i oedi

rin fod diwrnod yn mynd heibio heb i ryw agwedd o’r gwasanaeth iechyd gael sylw yn y wasg. Yr wythnos hon datgelodd Llywodraeth Cymru ei bod wedi buddsoddi dros £1.1 biliwn yn y gwasanaethau yng Nghymru. Yn ôl yr ystadegau mae’r gyllideb iechyd yn fwy nag erioed, ac yn cyfrif am 46% o gyfanswm cyllideb flynyddol Llywodraeth Cymru. Cafodd y ffigyrau eu cyhoeddi cyn dadl am berfformiad y gwasanaeth iechyd yn y Senedd. Mae un agwedd ar y gwasanaeth yn codi’i ben yn Golwg heddiw gan fod y llywodraeth wedi addo cefnogaeth ariannol i feddygfeydd sy’n ei chael yn anodd cadw dau ben llinyn ynghyd. Mae meddyg teulu blaenllaw yn dweud bod angen denu mwy o fyfyrwyr meddygol i aros yng Nghymru ac i gadw meddygon hŷn yn y gwaith yn rhan amser ar ôl ymddeol. Nid dyma’r tro cyntaf i’r Dr Phil White fynegi’r farn honno dros y blynyddoedd gan gyfeirio at feddygfeydd sy’n wynebu anawsterau difrifol i ddenu meddygon yn enwedig yng nghefn gwlad Cymru. Dywed ei fod wedi rhybuddio bod yr argyfwng ar fin digwydd gan fod cynifer o’r meddygon teulu dros 55 oed ac ar fin ymddeol. “Oedden nhw’n gwadu’r broblem

am flynyddoedd ond nawr mae’r broblem yma,” meddai am ei drafodaethau gyda’r llywodraeth dros y blynyddoedd. A dechrau’r wythnos mynnodd y Prif Weinidog na fyddai’n cymryd y cam o osod cwotâu ar nifer y myfyrwyr o Gymru sy’n cael eu derbyn ar gyrsiau yn yr ysgolion meddygol yma. Mae’r ystadegau’n awgrymu’n gryf bod rhywbeth o’i le ar y pwyslais yn y colegau Cymreig o gymharu â’r sefyllfa yn Lloegr a’r Alban. Mae 90% o’r myfyrwyr yn ysgolion meddygol Lloegr yn byw yn Lloegr, 60% yn yr Alban ond yng Nghymru dim ond 40% o’r myfyrwyr sy’n byw yng Nghymru. Mae gosod “cwotâu” ar ysgolion meddygol i dderbyn nifer penodol o fyfyrwyr o ardaloedd gwledig eisoes yn gweithio yn yr Unol Daleithiau ac Awstralia, ond dyw Cymru ddim am ddilyn yr esiampl. “Onid yw hwnna’n creu’r perygl o’r safon yn cwympo?” yw ofn Carwyn Jones wrth i fyfyrwyr â chanlyniadau lefel A is o Gymru gael lle o flaen eu cyfoedion o wledydd eraill. Ond o edrych ar yr anawsterau i ddenu meddygon ac arbenigwyr i’r ysbytai ar feddygfeydd ar hyd a lled Cymru, mae’n anodd esbonio pam nad oes mwy o bwyslais ar hyfforddi myfyrwyr i wasanaethu cleifion yng Nghymru gan adfer y parch yn y swydd a’r gwasanaeth iechyd.

Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones

Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones

Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian

STRAEON ERAILL 6 Gwella gwasanaethau BT Cymru 10 Ble mae’r dimensiwn Cymreig? 18 Golwg, llyfrau plant a Phobol y Cwm 19 O’r pyst i’r paent 20 William Glynne-Jones Celf ar y cledrau

13 14

BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams 11

Llythyrau

Portread

Trystan Lewis

16 20-1 – Wyn Davies 17 Gwaith

Y Babell Roc 22 Band Pres Llareggub

24 Y

Calendr

Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Gwilym Owen 11 Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel

Chwaraeon 26 Post mortem rygbi

Llun Clawr: Euros Lyn a Fflur Dafydd Ffotograffydd: Iestyn Hughes