Agor drysau dyn tacsi o Dwrci
Opera i atseinio dros fryniau Eryri
Creu opera i’r byddar GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Cannoedd ar y clwt GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
– dyfodol y diwydiant dur dan gwmwl du
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 28 . Rhif 19 . Ionawr 21 . 2016
YNNI YN GWEITHIO I BRYDAIN
Hysbysiad Cyhoeddus Pŵer Niwclear Horizon WYlfA NEWYDD – GORsAf BŵER NIWclEAR NEWYDD AR YNYs MôN ADRAN 47, DEDDf cYNlluNIO 2008 – HYsBYsIAD O DDATGANIAD O YMGYNGHORI cYMuNEDOl Mae Pŵer Niwclear Horizon Wylfa Cyfyngedig (Horizon) yn cynnig adeiladu a gweithredu gorsaf bŵer niwclear newydd ar Ynys Môn gyda chapasiti trydanol o hyd at 2,700 MW. Bydd prif adeiladau a strwythurau’r orsaf bŵer weithredol (Wylfa Newydd) ar dir wrth ymyl Gorsaf Bŵer bresennol Wylfa. Roedd Horizon wedi datblygu Datganiad o Ymgynghori Cymunedol cyn cam cyntaf ei ymgynghoriad ffurfiol yn 2014 yn unol ag Adran 47 o Ddeddf Cynllunio 2008. Mae’r Datganiad o Ymgynghori
Cymunedol yn nodi sut bydd Horizon yn ymgynghori â’r rheiny sy’n byw wrth ymyl y datblygiad arfaethedig a sut gall pobl ddweud eu dweud ynghylch y cynigion. Mae Horizon wedi gwneud rhai newidiadau i’r ffordd mae’n bwriadu ymgynghori ers cyhoeddi ei Ddatganiad o Ymgynghori Cymunedol cyntaf ym mis Medi 2014, ac mae bellach wedi cynhyrchu fersiwn wedi’i ddiweddaru.
Mae’r ddogfen ar gael ar-lein yn www.horizonnuclearpower.com/ymgynghoriad ac mae ar gael yn y lleoliadau canlynol o 27ain Ionawr hefyd: llYfRGEllOEDD AR YNYs MôN
llYfRGEllOEDD YNG NGWYNEDD A cHONWY
sWYDDfEYDD Y cYNGOR
llyfrgell Amlwch Lôn Parys Amlwch LL68 9EA ff: 01407 830145
llyfrgell llangefni Lôn y Felin Llangefni LL77 7RT ff: 01248 752095
llyfrgell Abergele Stryd y Farchnad Abergele LL22 7BP ff: 01492 577505
llyfrgell Deiniolen Tŷ Elidir, Stryd Fawr Deiniolen LL55 3HR ff: 01286 870080
llyfrgell Biwmares Hen Ysgol David Hughes Biwmares, Ynys Môn LL58 8AL ff: 01248 810659
llyfrgell Porthaethwy Ffordd y Ffair Porthaethwy LL59 5AS ff: 01248 712706
llyfrgell Bangor Ffordd Gwynedd Bangor LL57 1DT ff: 01248 353479
llyfrgell llanberis Ffordd Capel Coch Llanberis LL55 4SH ff: 01286 870811
swyddfeydd cyngor sir Ynys Môn Llangefni Ynys Môn LL77 7TW ff: 01248 750057
llyfrgell Benllech Ffordd Bangor Benllech LL74 8TF ff: 01248 852348
llyfrgell Moelfre Y Ganolfan Moelfre LL72 8HA ff: 01248 410331
llyfrgell Bethesda Ffordd Coetmor Bethesda LL57 3DP ff: 01248 600737
llyfrgell llandudno Stryd Mostyn Llandudno LL30 2RP ff: 01492 574010
llyfrgell cemaes Ffordd Glascoed Cemaes LL67 0HN ff: 01407 711025
llyfrgell Niwbwrch Sefydliad Pritchard Jones, Niwbwrch LL61 6SY ff: 01248 440770
llyfrgell Blaenau ffestiniog Canolfan Maenofferen Blaenau Ffestiniog LL41 3DL ff: 01766 830415
llyfrgell llanrwst Plas yn Dre Ffordd yr Orsaf Llanrwst LL26 0DF ff: 01492 577545
llyfrgell caergybi Newry Fields Caergybi LL65 1LA ff: 01407 762917
llyfrgell Rhosneigr Stryd Fawr Rhosneigr LL64 5UX ff: 01407 811293
llyfrgell caernarfon Lôn Pafiliwn Caernarfon LL55 1AS ff: 01286 679463
llyfrgell Nefyn Rhodfa’r Môr Nefyn LL53 6EB ff: 01758 720873
llyfrgell Bae colwyn Ffordd Coetir Orllewinol Bae Colwyn LL29 7DH ff: 01492 577510
llyfrgell Penygroes Canolfan Dechnoleg Dyffryn Nantlle, Heol y Dŵr Penygroes LL54 6LR ff: 01286 880427
llyfrgell conwy Neuadd Ddinesig Conwy LL32 8AY ff: 01492 576089
swyddfeydd cyngor Gwynedd Stryd y Castell Caernarfon Gwynedd LL55 1SH ff: 01766 771000 cyngor Bwrdeistref sirol conwy Bodlondeb Conwy LL32 8DU ff: 01492 574000
llyfrgell Porthmadog Stryd Wesla Porthmadog LL49 9BT ff: 01766 514091
sut mae cael rhagor o wybodaeth? Gallwch chi gysylltu â Horizon unrhyw bryd. Drwy e-bost: ymholiadauwylfa@horizonnuclearpower.com Dros y ffôn: 0800 954 9516
1225 - HNP PAC2 SOCC (welsh only) - Golwg full page ad 320x220mm Jan 2016 final AW.indd 1
Gwefan: www.horizonnuclearpower.com/hafan Cyfeiriad rhadbost: fREEPOsT HORIZON NuclEAR POWER cONsulTATION
19/01/2016 10:39
cynnwys ionawr 21 . 2016
AR Y CLAWR
Rhwng y môr a’r mynydd
M
ae’r olygfa’n drawiadol wrth deithio ar hyd yr M4 neu mewn trên ar hyd de Cymru heibio i Borth Talbot. Rhwng y bryniau a Bae Abertawe, mae pum milltir o waith sydd wedi chwythu stêm a mwg i’r awyr ers cenedlaethau ac yn goleuo’r nos. Roedd y gwaith yn arloesi yn ei ddyddiau cynnar wrth gynhyrchu’r dur oedd mor ddibynnol ar yr haearn a glo oedd hefyd yn ddiwydiant o bwys yn y maes glo. Er bod rhai’n pryderu am y mwg a’r llygredd oedd yn codi o’r ffwrneisi a’r gwynt fyddai’n llenwi’r awyr a’i glywed o bell, roedd cymuned agos wedi tyfu o gwmpas y gwaith lle bu 18,000 o weithwyr ar un adeg. Wrth i’r gweithfeydd dur bach lleol gau un ag un, symudodd y dynion i’r safleoedd modern ddiwedd y 1950 a’r 1960au. Mae amlinell a chysgod y gwaith wedi bod yn amlwg ar raglen un o artistiaid amlyca’r dre, Rob Brydon yn ddiweddar a’r actor Hollywood, Michael Sheen, yn cael ei holi ar raglen Newsnight y BBC wrth drafod effaith y toriadau diweddaraf ar ei dre enedigol. Erbyn hyn, gwaith Porth Talbot yw’r unig safle sy’n dal i gynhyrchu dur yng Nghymru tra bod Llanwern,
Trostre a Shotton yn ei rolio ar y melinau er mwyn creu’r caniau neu osod haenau o ddeunydd sy’n ei gryfhau a’i wneud yn addas i’r diwydiant ceir. Ond daeth y newyddion am ddiswyddo 750 fel bollt ac yn ôl un o’r cyn-weithwyr yn Golwg heddiw, fe allai fod yn hoelen gynta’ yn arch y gwaith o gynhyrchu dur yng Nghymru - cam sydd eisoes wedi digwydd yn y trefi dur eraill. Roedd yn amlwg eu bod yn ddyddiau anodd ar y diwydiant yn wynebu cystadleuaeth gan wledydd y byd yn enwedig dur rhad o China ac mae sawl un wedi argymell sut i weithredu er mwyn cynorthwyo’r diwydiant dros dro. Erbyn hyn mae llywodraeth Cymru wedi sefydlu Tasglu gyda’r bwriad o gynnig cefnogaeth i weithwyr ac i wneud cais i’r Canghellor yn San Steffan am ganiatâd i greu Parth Menter arall yng Nghymru i gynnwys ardal Porth Talbot. Ond mae’n amlwg bod angen mwy. Mae eisoes yn rhy hwyr yn y dydd i arbed y 1,000 a mwy o swyddi y tro hwn, ond a fydd mewn pryd i sicrhau dyfodol un o brif ddiwydiannau Cymru at y dyfodol?
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
16
12
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Gareth Hughes Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cannoedd ar y clwt – dyfodol y diwydiant dur dan gwmwl du Agor drysau dyn tacsi o Dwrci Opera i atseinio dros fryniau Eryri Opera i’r byddar
STRAEON ERAILL 6 Martha, Jack & Shanco yn cynrychioli Prydain 11 Golwg ar lyfrau – Rifiera Reu 13 Holi am Ewrop 14 Cymry’r Gorllewin Gwyllt 15 Crefydd ar y cyfryngau digidol 20 Esther - Drama gerdd am ‘yr ysfa i ddial’
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 10 Llythyrau 9 Cartŵn Cen Williams 12 Portread ‘Lovely Joe’ byd y theatr 16 20-1 – Siân Melangell Dafydd 17 Gwaith
Y Babell Roc 22 Galw am fwy o sioeau cerdd gwreiddiol Offrwm amrwd Yr Eira
21
24 Y
22
Calendr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Gwilym Owen Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Cysylltiadau
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
6
4 18 21
26
Chwaraeon 26 Golwr Cymru a Futsal Yr Eidal
Llun Clawr: Gwaith Dur Port Talbot Ffotograffydd: Jeff Morgan