Beth nesaf i Gymru?
Dafydd Êl yn ei dweud-hi GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Comisiynydd y Gymraeg v Llywodraeth Prydain GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 27 . Rhif 7 . Hydref 16 . 2014
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
£1.75
Yma o Hyd!
Sioe sebon S4C
– canol y ffordd yn ganol oed!
dadlau dros yr iaith
Wylfa Newydd
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
nd o Dim 5 y 2 £1. ! m is
Llenwch y ffurflen Debyd Uniongyrchol isod i dderbyn eich copi o Wcw bob mis. Byddwn yn prosesu un taliad o £15 bob blwyddyn am 12 rhifyn. Noder – ni allwn dderbyn ffurflenni wedi’u llungopio.
Please complete the Direct Debit form below to receive your copy of Wcw every month. We will then process one payment of £15 per year for 12 issues. Please note we cannot accept photocopied forms.
Llond lle o straeo n, posau a chystadl aethau bob mis Ar werth pau mewn sio lleol ar mru. draws Cy
Ac oes nad oes siop yn gyfleus, gallwch archebu drwy’r post, ffoniwch 01570 423 529 neu e-bostiwch - marchnata@golwg.com am fwy o wybodaeth
cynnwys hydref 16 . 2014
Dewis llwybr newydd
W
rth i awdurdodau lleol Cymru wynebu toriadau ariannol a phenderfyniadau mawr am eu gwasanaethau yn y dyfodol, mae cwestiynau pwysig yn codi am fwriad llywodraeth Cymru i wario £1biliwn o arian cyhoeddus ar un cynllun penodol. Dyna fyddai cost cynllun sydd wedi cael sel bendith Gweinidog yr Economi i leddfu trafnidiaeth ar hyd yr M4 o gwmpas Casnewydd. Cyhoeddodd Edwina Hart ei bod wedi dewis y cynllun mwyaf costus – ‘Y Llwybr Du’ – i greu traffordd chwe lôn newydd ar dir amgylchedd bwysig Gwlyptiroedd Gwent i’r de o Gasnewydd. Mae’r gwrthbleidiau wedi beirniadu’r penderfyniad a’r amseriad cyn i bwyllgor amgylchedd y Cynulliad baratoi adroddiad am effaith posib y cynlluniau. Mae’r penderfyniad i wario cymaint
ar un cynllun mewn un rhan o Gymru hefyd yn codi gwrychyn. Gwrthododd Plaid Cymru â chydweithio â Llafur ar y Gyllideb ar sail eu gwrthwynebiad i’r buddsoddiad. Yn ôl y Democratiaid Rhyddfrydol, mae cwestiynau mawr yn codi am werth economaidd y cynllun yn enwedig wrth i’r llywodraeth gael ei chlymu i fenthyciad gan y Trysorlys ar yr M4 yn ôl dymunidad llywodraeth San Steffan. Ac mae amheuon am ddoethineb gwario ar un ffordd ar draul cynlluniau trafnidiaeth cyhoeddus eraill yn y de a gweddill Cymru. Yn Golwg heddiw mae dau gyn aelod blaenllaw o Gabinet y llywodraeth Lafur yn galw am roi’r gorau i’r cynllun dadleuol sy’n codi cwestiynau economaidd, amgylcheddol a gwleidyddol. Wrth fynd am un cynllun mae’r llywodraeth wedi anwybyddu cynllun rhatach llai niweidiol i’r amgylchedd gan yr arbenigwr ar drafnidiaeth yr Athro Stuart Cole a gafodd sylw yn Golwg yn ddiweddar. Yn y Gyllideb roedd y llywodraeth yn gohirio dechrau ar y gwaith tan ar ôl yr etholiad yn 2016. Mae’n gyfle felly i gael gwell trafodaeth am anghenion trafnidiaeth Cymru a rhinweddau’r cynlluniau sydd gerbron. Mae angen pwyso a mesur yn ofalus yn wyneb gwrthwynebiad gan wleidyddion, arbenigwyr trafnidiaeth a busnes a mudiadau amgylcheddol yn enwedig gan Gyfeillion y Ddaear sy’n trafod adolygiad barnwrol o’r penderfyniad. Os yw arian cyhoeddus eisoes yn rhy brin i’w wario ar iechyd, addysg a gwasanaethau’r awdurdodau lleol, does posib bod yr un penderfyniad dadleuol hwn yn haeddu mwy o sylw ac ail ystyriaeth.
AR Y CLAWR
6 12
4 Comisiynydd y Gymraeg v Llywodraeth Prydain 7 Beth nesaf i Gymru? Dafydd Êl yn ei dweud-hi 13 Wylfa Newydd: dadlau dros yr Iaith 14 Pobol y Cwm yn 40
STRAEON ERAILL
10 Trafod hwyliog ar y drefn gynllunio 18 Hiraethu am Gymru mewn gŵyl ffilmiau Defnyddio’r celfyddydau i chwalu’r stigma 20 Ail greu clasuron y gorffennol 21 Cofio Dylan yng Nghei Newydd 25 Ciwdod am fagu cywion
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau
16
9 Cartŵn Cen Williams 10
Llythyrau
12
Portread
Jamie Woodruff 16
20-1 – Catrin Mara
17-18 Gwaith 18
24
Tu ôl i’r llenni
22
Y Calendr
24
Y Babell Roc
Denu’r Cymry i ddawnsio
Colofnau
26
8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 11 Gwilym Owen 22 Manon Steffan JCB 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Chwaraeon
26 Ysbryd carfan Cymru heb ei ail
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams
Llun Clawr: Pobol y Cwm yn 40 Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Marchnata Lowri Steffan Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian.