Cyfrol 29 . Rhif 8 . Hydref 20 . 2016
Ed Sheeran a’r Grammy’s holi Amy Wadge
Prif seren bop Cymraeg Oes Victoria
Dafydd Êl “syched am sylw”
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Heledd Gwyndaf Y Ca de iry dd s y ’ n fodl on c w y no
Croeso i deuluoedd! Ardal i blant yn ein digwyddiadau cymunedol
Prosiect Cysylltiad Gogledd Cymru
Digwyddiadau ymgynghori! Ymgynghoriad ar agor: 5 Hydref tan 16 Rhagfyr 2016 Dyma’ch cyfle i gynnig sylwadau am y cynlluniau manwl ar gyfer ail linell o beilonau ym Môn a Gogledd Gwynedd a thwnnel o dan Afon Menai. Edrychwn ymlaen at eich gweld yno.
Cewch wybod rhagor trwy fynd i www.cysylltiadgogleddcymru.com neu ffonio 0800 990 3567 Mae’n debygol mai hwn fydd ein hymgynghoriad olaf ar y cysylltiad cyfan ac felly mae’n bwysig iawn eich bod yn cymryd rhan fel y gallwn ystyried eich barn.
Digwyddiadau Cymunedol
Digwyddiadau Cerbyd
Bydd tîm mawr o’r prosiect ar gael, a gwybodaeth fanwl yn cynnwys sut y gallai’r llwybr edrych.
Bydd tîm llai ar gael yng ngherbyd yr ymgynghoriad â gwybodaeth fanwl yn cynnwys sut y gallai’r llwybr edrych.
Dydd Mercher 26 Hydref 1.30pm-7.30pm Neuadd Bentref Talwrn, LL77 7ST
Dydd Iau 27 Hydref 12pm-2.30pm Maes parcio Lôn Glascoed, Cemaes, LL67 0HN
Dydd Gwener 28 Hydref 1.30pm-7.30pm Ysgol Llanfairpwll, Ffordd Caergybi, LL61 5TX Dydd Gwener 04 Tachwedd 1.30pm-7.30pm Gwesty Tre-Ysgawen, Capel Coch, LL77 7UR Dydd Sadwrn 05 Tachwedd 10am-4pm Neuadd Gymuned Ysgol Rhosybol, LL68 9PP Dydd Sadwrn 12 Tachwedd 10am-4pm Ysgol Gymuned Llanfechell, LL68 0SA Dydd Mawrth 15 Tachwedd 1.30pm-7.30pm Neuadd y Penrhyn, Tan y Fynwent, Bangor, LL57 1NW
Dydd Mawrth 01 Tachwedd 12pm-2.30pm Maes parcio Caffi Stesion y Llan, Llannerch-y-medd, LL71 8EU Dydd Iau 03 Tachwedd 12pm-2.30pm Maes parcio Lôn y Felin, Llangefni, LL77 7RT
Gwib-ddigwyddiadau
Dydd Mawrth 08 Tachwedd 11am-1pm Tŷ Menai, Parc Menai, Bangor, LL57 4HJ
Bydd dau o’n tîm ar gael fel y gall pobl gasglu tipyn o wybodaeth.
Dydd Mawrth 08 Tachwedd 2.30pm-4.30pm Maes parcio Pringles, Llanfairpwll, LL61 5UJ
Dydd Mercher 02 Tachwedd 2pm-4.30pm Pontio, Prifysgol Bangor, LL57 2TQ Dydd Mercher 09 Tachwedd 5.30pm-7.30pm Galeri Caernarfon, Doc Fictoria, LL55 1SQ Dydd Iau 10 Tachwedd 5pm-7.30pm Canolfan Hamdden David Hughes, Porthaethwy, LL59 5SS Dydd Gwener 11 Tachwedd 4pm-6.30pm Canolfan Hamdden Plas Arthur, Llangefni, LL77 7QX
Bore Hwyl
RHIFYN MIS hydref
Dydd Sadwrn 29 Hydref 12pm-2.30pm Maes parcio Llys Menai, Ffordd y Ffair, Porthaethwy, LL59 5QW
Dydd Mercher 09 Tachwedd 12pm-2.30pm Maes parcio’r Co-op, Amlwch, LL68 9AL Dydd Iau 10 Tachwedd 12pm-2.30pm Maes parcio Lôn y Felin, Llangefni, LL77 7RT Dydd Gwener 11 Tachwedd, 12pm-2pm Maes parcio Tesco Extra, Bangor, LL57 4SU
Bore Mercher,
26 Hydref 10:00 – 12:00
Hanner Tymor
Castell bownsio Gweithgareddau plant Canolfan Hamdden Llanbed
Cymeriadau cylchgrawn
– gwobrau i’r enilwyr a bag danteithion i bawb
£3
(pris rasus rhedeg i gynnwys y gweithgareddau + diod a bisged)
cynnwys hydref 20 . 2016
Yr hen glefyd
Y
mateb cymysg sydd wedi bod i gynlluniau diweddara’r llywodraeth i ddelio â’r diciâu mewn gwartheg. Wrth i Golwg fynd i’r wasg daeth y cyhoeddiad hir ddisgwyliedig sy’n cynnig gweithredu gwahanol eto i geisio rheoli’r clefyd ar ffermydd ac ymhlith anifeiliaid gwyllt. Mae’n hen ddadl yng nghefn gwlad sydd wedi hollti barn ymhlith gwyddonwyr a’r gwleidyddion ers cenedlaethau. Y llywodraeth sydd â’r dasg o geisio datrys y broblem gostus o ran delio â’r profi am TB, biliau’r milfeddygon a’r ceisiadau am iawndal am ddifa gwartheg. Ac mae’n broblem sy’n gadael ôl emosiynol ddofn ar amaethwyr a’u teuluoedd sy’n cael eu gorfodi i fyw dan warchae a gweld eu hanifeiliaid yn cael eu lladd ar ôl blynyddoedd o’u magu ar dir y fferm. Ond hefyd ar y milfeddygon sy’n gorfod profi cannoedd ar filoedd o wartheg ac wedyn trefnu eu difa am eu bod ag arwyddion o’r clefyd. Ond dyw’r argymhellion diweddara ddim chwaith yn mynd at wraidd y broblem sy’n cynyddu wrth i’r afiechyd ledu i ffermydd mewn ardaloedd lle na fu erioed o’r blaen. Y tro hwn, yn hytrach na chanolbwyntio ar un ardal beilot yn unig, mae’r llywodraeth yn creu Rhaglen Dileu TB sy’n cynnig
agwedd wahanol o ranbarth i ranbarth gan ddibynnu ar yr amodau a’r risg yn yr ardal honno. Er bod y llywodraeth yn cydnabod bod anifeiliaid gwyllt - moch daear yn benodol - yn cyfrannu at rai achosion, mae’n ymwrthod â’r rhaglen ddifa yn Lloegr sy’n caniatáu i ffermwyr saethu moch daear ar ôl prawf eu bod yn sâl. Ond fe fydd yn dysgu gwersi o Ogledd Iwerddon lle mae’r anifeiliaid yn cael eu dal mewn cewyll a’u lladd os oes haint arnyn nhw. Ond mae cyfrifoldeb hefyd ar ysgwyddau ffermwyr wrth brynu a gwerthu, cosb am symud o fewn ardaloedd gwaharddedig a’r mwyaf dadleuol efallai rhoi pendraw ar y swm o iawndal sy’n cael ei dalu ar £5,000 a fydd yn arbed £300,000 y flwyddyn. Ar ôl i’r brechlyn TB ar gyfer y moch daear yng ngogledd Sir Benfro ddod i ben heb argoel y bydd ar gael eto tan 2017, dyw’r cynllun hwnnw ddim yn ymarferol. Ond mae’r ystadegau yn awgrymu bod achosion newydd o TB lawr 19%. Ar ôl blynyddoedd lawer o ymchwil gan wyddonwyr sy’n tynnu’n groes i’w gilydd, dadlau cyhoeddus ac o lenwi rhaglenni trafod ar radio a theledu, mae’r cynllun newydd yn gyfle i roi cynnig o’r newydd ar ddatrys y sefyllfa ond fe fydd angen cydweithrediad ac amynedd ar bob ochr.
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur, Bethan Gwanas Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
7
AR Y CLAWR 10 Dafydd Êl – “syched am sylw” 12 Y Cadeirydd sy’n fodlon cwyno – Heledd Gwyndaf 14 Ed Sheeran a’r Grammy’s – holi Amy Wadge 22 Prif seren bop Cymraeg Oes Victoria
STRAEON ERAILL 10 China yn ailymweld â ‘ffwrnais hanes’? 13 Tua’r Gorllewin i ennill crwstyn 15 Gwerthu dodrefn unigryw yn nhre’r Cofis 18 Eryr Wen yn hedfan eto 20 Tri ar y tro – Pam? gan Dana Edwards 21 RS Thomas: Cerddi a Chelf
14
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos
16 16 22 26
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau 9
Cartŵn
Cen Williams
10-11 Llythyrau 12
Portread Heledd Gwyndaf
16
20-1 – Richard Roberts
17
Gwaith
Y Babell Roc 22 Y Tash sy’n ticlo’r ffansi 24 Y
Calendr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Chwaraeon 26 Hybu chwaraeon drwy ddysgu sgiliau
Llun Clawr: Heledd Gwyndaf Ffotograffydd: Betsan Haf Evans